장음표시 사용
241쪽
patet ex iso. II. a, . ubi Judaei Petro, eo nomine, litem intendunt, quod ad viro praemiium habentes Cornelium puta, ellusque familiami inremerar, cumque issis come
Respondeo, In casu Timothei, rem aliter omnino se habere, atque in casu Titi ; qu rum ille, saltem ex Matre, Iudaeus erat; hic, plane Graecus. Quanquam enim, ne quidem Judaeis, jam esset Orcumcisio neces laria; abolitis quippe ritibus antiquae Ecclesiae Judaicae:
attamen, quoniam omnino certum erat, Judaeis olim aliquando Circumcisionem imperatam
suis te ex lege ; neque dum eorum plerisque constabat, legem illam iam este plane abolitam ;indulsit illis Paulus aliquantisper Legis Mosaicae Observationem ς non quidem, ut necessi riam, sed, ut tolerabilem saltem. Adeoque non modo Circumcisionem iis indulsit, sed &Ciborum delectum ; ut patet ex min. x . & I Cor. 8. Et quidem eam ad ipsos v-άζου exercuit, ut non modo Timotheum circumciderit, sed di i ple in Templo purificatus sit, juxta legem Molis. I. 2 i. Haec quidem, tunc temporis, ratus este, quoad Judaeos, inter At vero, quoad Gentes, res omnino secus erat; ut qui ad Linis Molluc:e ritus nequidem olim tenebantur e qui quidem, non omnibus omnino Gentibus, sed populo saliem Israelitico, in mandatis erant. Licet igitur Judaeis, quibus haec imperata fuerant, ipsistiam observationem retinere aliquantisper permiserit; Gentibus tamen, qua bus nil tale imper tum erat, ratus Mosaic Jam de novo introducere neutiquam permisit. Itaque quamvis indulgendum elle Judaeis putaverit, ut circumcidatur Timotheus, ex Matre Iudaeus, ad quem igitur Legem Mosaicam pertinere posse videatur ; non tamen, ut Titus Gentilis circume,)atur, ad quem lex ea neque nunc, neque olim spectabat. Et quamvas ause Timotheum Ju daeum circumciderit, ad Galatas tamen, qua ex Gentibus erant, Circumcisionem induci nullo modo passus est, sed totis viribus in contrarium it, ut ex Epistola ad alios scripta abunde patet; nec ac Christianos Antiochenos, qui di ex Gentibus, ut patet ex Historia, quae habetur Atmi s. R. Synodi Hierosolymitanae ea in re decisione. Atque eo nomine litem ipse obtendit Petro Gai. a. 1 .cte. ut qui distimulatione sua, quo melius Judaeis placeret, Gentibus persuasum ibat Legis Mosaicae observationem etiam apsis necessariam esse: quanquam enim potro alibi licuis let, in Judaeorum grauam rebus line vetatis abstinere quod es Paulus ipse, siquando opus sit, di aliis suadet, & se facturum assirmat Rom. I a I cam. S. attamen Dadaeis eousque favere, ut hinc invalescat opinio, etiam Gentibus ea jam anducenda esse, ad quae ne antea quidem tenebantur, neque i ctro licuit, neque Paulus illud patitur. Atque nine factum esse credo, quod in decretis Synodi Hierosolymitanae AEI. I s. praeter scortatimn quae lege morali vetita est) etiam Idolothytorum, atque sanguinas esum Gentibus inhibuerunt, cum tamen Idolothyta comedere, extra casum scandala, plane permittit Pamlus, i Cis. 8. ' siquando ex consilentia abstinendum suadeat, I Cor. Io. 28, 29. 1latim
sub ungit, si ii non de conscientia comedentis propria, sed de constientia'alterius, cui hoe est olfendiculo, L isthaec loqui. Quare nee in illa Synodo alio nomine vetita esse censenda sunt. quam, ne sint aliis scandalo, & praesertim Judaeis. Et pariter de sanguinis esu iudi
candum exili imo ; non quidem, ouod ellet plane atque per se illicitum, sanguinem comta te: Ciborum enim delectum post Christi mortem sublatum esse constat, tum ex visione P tri io. qui ouidpiam immundum appellare, da sertis verbis prohibetur squanquam mum di, atque immundi disserentiam non tantum a Mosis, sed ab ipsius Noachi, temporibus in. valuisse, certum sit:) tum ex ammatione Pauli I Tim. 4. s. qui abstinentiam 1 cibis ideo culpat, quoniam quicquia creauu Deus, bonum es ; nec quucquam reicie iam, Id cum Gratiis tim as une Iumia r. Verum ideo Gentibus suadetur prout tune se res habebant ab esu sanguitas abstinere, ne Judaeis estent ostendiculo. At dicetis, Quare non eadem ratione, reliqua Mosaicae legis praecepta observarent λRespondeo, ob eam rationem, quam pridem innuimus: Quia nempe abstinentia a san-rine non tantum Judaeis, sed & omnibus Noacti posteris, adeoque & Gentibus, inhibita
erat, Gen. s. q. cum interim Circumcisio, non nis posteris ii; &, praecepta Lollis Mosaicae, non nisi Isiraelus erant imperata. Permittit igitur Gentibus, aut etiam sua. At, Synodus Hierosolymitana, eousque Judaeis indulgere, ut retineant aliquantisper alimrum praeceptorum, quibus aliquando tenebantur, Observationem, non autem ut nunc primitus se novis oneribus subjiciant, eaque suseipiant praecepta, quibus antea non teneban
Atque hactenus de Tito dictum sit, quem appellat Paulus Germanum rum, in κοινωὶ πι ιν , quoad em communem ; eandem liquidem fidem & libi Judaeo, & Tito Gemtili communem innuit. Quod autem hic leviter innuit, illud ex pro lis probat, m. s. eadem nempe fide justificandos este Romanos Gentiles, qua & Abraham olim & David Ἱuil,
Mabantur. Sed de Salutante & Salutato hactenus. Sequitur Salutatio.
Gratiam, nempe, misericordiam'pacem comprecatur, a Deo Patre Er Damino Iesu Cisso Sematore nostro. Ut apud Gnecos Pin, apud Romanos Misere: sic apud Hebraeos νγυ Pax, antiqua erat salutandi formula ut ex varias utriusque Testamenti locis li
242쪽
quet: sub pacis autem vocabulo integram videbantur felicitatem comprehendere, sive .
norum omnium confluentiam. Nec quidem minus quidquam Paulum ea voce Tito cono precari existimo. Adjungit autem duo alia vocabula, Gratiuis nempe, & Verrin tam , quorum quidem primum, Meritorum in nobis defectum; alterum, Demerisvirum abundanti. am, innuit. Nobis enim nil tale merentibus, quicquid obtingit boni, gratis obtingit,in que aliunde quam a Gratia mere gratuita expectari potest: Cum autem non modo non m
mimus, sed & demeruimus; non modo donante Gram, sed & condonante Mericordia, nobis opus erit, ut pacem consequamur ; ideoque haec tria iunctim comprecatur Rhesus, Grati. am, misericoraeam, O pacem. Suhungit autem -- in reis, a Deo Pacre, tanquam a summo fonte bonorum omnium, elisu Mις. G-νιιῶν, ct a Domina PD CNiso Semature nosti o, ut qui selus , Deo Patre ea nobis & impetrare, & oblinere potest, adeoque nos salvos & sospites praestare, ut qui solus Σωπρ - , Salvator, vel Sospitator noster; tantam enim emphasin in συναν voce agnoscit iple Cicero, ut nulla apud Latinos solitaria vox occurrat, quae illam adaequale exprimat: Siquidem Σωτη ipsum signiticat, qui ct vitam sive salutem dat, di datam conservat. Sed de Salutatione halenus, adeoque de toto Epistolae Prooemio.
Sequitur ipsum Corpus Epistoli
Tota sere haec ad Titum Epistola post prooemium, quod jam exposuimus 3 inivariis
monitis, sive praeceptis versatur, quibus Paulus illum instituit, quo paeto in munere, quod sustinebat, Evangelico se gerrat; atque eadem opera di Titum & alios etiam ad quos perveniet Epistola, docet, suid ab illis, qui huiusmodi sanguntur munere, prestandum erit. Sunt autem praecepta illa partim de Ministris aliis ut ν constituendis, versu r. ad Ia.ὶ partim de suo ipsius munere obeundo; inde ad finem Epistolae. Vertu 1'. Dieit se Paulus Titum in Creta reliquis te, ut res ibidem EMessiasticas nondum satis in ordinem redaelas dirigeret, & rite disponeret ἔ- - λι ει διωδενὶ quas ipse
Paulus alio profecturus non potuit ob temporis , ut videtur, anguitiam praestare. Et speciatim, ut Presbyteros κα--, oppidatam, sive per singulas civitates conitituat, ut ego inquit tibi in mandatis dedi; 6 MMM -τα πόλιν προκκως, - νγώ - δε- μεν. Solebat enim ipte Paulus, ubi per tempus licuit, quum Ecclesias fundaverat, Presbyteros illis idoneos praeficere, qui ipsarum curam gereren ; ut patet ex M. I 23. Ubi autem illud ob temporis angultias praeliare non potuit, aliis id negotii demandabat; ut hic Tito in
Ecclesia Cretenti, dc Timotheo alibi, in Ecdesia ut videtur Ephesina, I N-. 3 I , t s. Non autem ipsis Ecclesiis reliquit, ut sibi ipsis ad libutim de Palioribus providerent; partim quod non tanto negotio parra ineat; non enim cuilibet e plebe eas suppetere dotes ut de Gratus nihil dicam ) credendum est, quae nam gravi, tamque arduo negotio tussiciant: partim quod illi negligenitus forsan rem curaturi, parum essent 1blliciti, vel qualum haberem, vel etiam an haberent Pastorem, quod & hodierna apud nostrates experientia
Ilus satis comprobat , Sed praesertim, ideo, quod ad populi munus neut quam sivit et Mim-
ros Evangelu constituere, sed a Dco missi s acceptare. A Deo, Inquam, mi os. Quan. luam enim nunc dierum de M miluorum vocatione a Populo scilicet in gliscunt controve
lae ; in saera tamen pagina de Vocatior a populo ne verbum quidem, sed de M one
ad populum totus instituitur sermo. Sicut misit me Pater, sic ego misto Pu Joh. 2o. ar. Joh. II. r8. & Mat. 18. I 8,ro. Data HI mihi omnis Iessas m coelo, O in terra; profecti ergo Acrae omnes gentes Oc. Sunt verba Christi Apostolos mittitis: Non autem dicit, Sibcut mundus vocavit me, ita mundus vocat vos; vel, Vocant vos omnes sentes, profecti ergo omnes gentes docete. Sic Rom. Io. I s. f dum G pra αὐ-t, mi mrs uermis at nusquam dieitur, Quomodo praedicabini, nisi vocati tuerint λ puta a populo. Et de Plesidωprophotis conqueritur Deus, γιγχι at . Non misi, inquit, Rometas GD, M ipsi cucurrerum , nonia curtis Itim 1 os, attamen ipsi Pro clarum. Et pariter cap. Iq. l . cap. Σῖ. II. cap. 29. vers. 8, 9. at nul litam conqueritur, quod Populo non vocante prophetaverint: sed potius contrarium ; nempe, renuente populo non rati en eorum aut lioritati de atum esse : Eae
vocatur ut Idem videamur vocari, atque misti.
Respondeo, Verum quidem esse, neminem tibi hunc honorem assumere debere, nisi qui vocatur a Dra, Aut Aaron ; illud enim ibidem sequitur ; & Paulum quidem is omes Apostolum, sed. - Θ, aloe ais, ex voluntare Dei, non hominum; r Cor. I. r. & a C . it. de οῦκ - αν -- οῦδε δὲ α θ - , non ab hominus, neque per homines, δεά per Iesum Grassum, or Deum Patrem ; Gal. I. I. atque ad eundem sensum alibi. Fateor igitur, quoad rem, tantundem elle, a Deo vocari, nempe ad munus sit scipiendiim, atque a Deo mitti, ad Hunus exequendum : At vero idem omnino este, a Deo nutri, atque a Populo vocari,
243쪽
omnino nego. Huic autem adeo itisitas aliquantulum insilio, quonum a paucas obtervativa video. Cum interim ex immina Scripturae phrasi non parum incommodi emerserit, dum omnes fere de Ministri Vocatione desierunt, quasi a Populo vocetur at de Mulione, Deo sere stum est silentium eScum E contra, S. Salptura de Millione. nempe a Deo ad Popului rimulta passim habet, at de Vocatione per populum, ne se quidem. Nec quidem tam tolent ovium greges Pallores accersere, vel advocare, elique potestatem conlatrui, quam Domini potius suis ovibus Pastores praeticere, qui quidem a Domino, non ab ipsis ovibus, potestatem accipiunt. In Pallorum igitur, sive Ministroriun Ecclesiasticorum, constitutione non tam quaerendum videtur 2ωs vocavit, quam vers misi. Multo autem est a Deo, sive Chiilto, riclesiae Domino, qui Ministris, sive legatis suri, id muneris demandat, non modo in Ecelestas Jam collectra pascam, aut viros Iam salutariter conversia ulterius instruant, sed ut Ecclesias etiam colligant, & rebelles, sive infideles, ad obedientiam fidei adducant, die tradicentibus os obliniant. Hi autem haec Mallio authoritativa uua potestas minis risis confertur a Deo, aut Christa, vel quidem immediate, licui olim Prophetarum si quot, & Christi temporibus Apostolorum millio; vel ialtem mediate per eos, quibus hoc
negotium 1 Christo demandatur, quique ipsius sive Dei, sive Christi vices iubeunt, ct quasi personam si liment: adeoque ad verbi Ministros ad n gotia pertinet,/quos Dei legatos,
nuncios, ιμον. ας, appellant Scripturae; quosque ut Dei Nomine nos alloquentes, monentes, increpantes, aliaque erga nos munia exequentes, par est ut agnoscamus; quique nobis in Domino praesunt.
Quod autem haec authorarativa Millio, quam γιλα-em vulgo dicimus, sit in Ecclesia retinenda, quodque per verba Ministros praestanda sit, patere potest, non modo ex ratione
jam assignata, quia nempe pMilanda est a potestate superiori, quae Dei loco sit; auxta it. Iud Heb. s. x, . Neque sibi ipsi subruam sumis Mic hono em, sedcm vocaetur a Deo, μαι Ason ; non ab inseriori, qualia est grex, cui princii ; p sertim cum potestas mi- mlterialis per ordinationem collata non ad unum tantummodo gregem peculiarem, sed &ad alios, prout res tulerit, extenditur; & quidem minato grege non iamcn iteranda sit OG dinatio: ὶ Verum etiam Apostolicorum temporum e emplis ulterius liquet, AD. II. 3, 2, 3. I. v et 3 I T- I . a Tim. x. 6. Tu. I. F. M. I Tim. 3. per totum I Atm. s. Q.
Et quidem A I. 6. ubi de Diaconri agitur, non qui Ecclesiae praesint, ut Presbyteri, sed sub serviant; quanquam Apostolis visum sit populo permittere, ut de idoneis viris sibi prosipi. ciant, quos Epostolu sisterent ipsi i ne forsan in re pecuniaria sinistram aliquam de Apostolis
suspieio ni conciperent non tamen authoritativam muneris collationem populo permit
tebant, sed penes le retinebant, vers 3. λέ- λ αι ἐξ υμῶν ἐπ' PDie . vilis viris septem se. ους is -- , quos Nur pras anetus -c negotio; quod di danceps iactuni est, .ers. 6. Sed & idem urgere licet ab ipsius Clarilla exemplo, qui&ipie a Deo missi is est, a
ubique sit , potestate superiore, Dei vices sustinente, ministros ad populum lix e . Onver te naum, live confirmandum, mittentis. Sed de. potestate inanistros Evangelicos ordinandi hiat titiis. Pus in carnaus ut dicitur sive Pat matur non attingo, ut quae res est plane Civilis, non Ecelesiastica : quatenus scilicet ordinationi, atque Institutiona contradi ilia. guitur; neque tam potatilem ministerialcm i eta , quam potestatis exerci Uum, pro hi
verum hoc obiter notandum duco ; Titum hic juberi Presbyteros iam et u constituere, sive per singulas urbes ; ut nempe i insulae urbes suos habeant Presbyteros, sive unum, sive pluro, ut opiis erat. Adeoque Ecclesiarum, quibua praeerant, limites, juxta locorum, sive urbium, ubi habitabant, can Elos erant, ut videtur, determinati; prout apud nos Ecclesiae Parochiales Non enim probabile videtur, in Ecclesius Cretinsibus, aut etiam primitivualus, ex varia Urbibus, vel Oppidia, colle ita hinc inde ad libitum membra Ecclesiam unam constituisse, uni Pastori id uam, atque ex eisdem Urbibus, vel Oppidis alia aliam stibalio Pastore intermistis scilicet pronuscue intra eosdem limites diversarum Ecclesiarum membris; sed omnes potius intra eos mi limites Christianos ad eandem Ecclesiam, eundemque Palfω rem pertinere; nili forsan alicubi languarum diversitas, aut alia aliqua grandioris momenti circumstantia aliud nonnunquam suadeat. ideo magis inducor ut credam, quoniam Ecclesias omnes in Novo Testamento memoratas vix alio unquam charactere vel desisnatas, vel ab invicem distincias reperio, quana per loca ubi habitabam. Quid enim aliud ligni.
ficant, Ecclesia Hierosolymitana, Romana, Corinthiaca, Ephesina, Philippensis, Colosi sis, Thestilomeeniis, Smyrnensu, Pergamentis, Thyatirentis, Sardensis, Pluladelphiensis, Lao. dictentis, quam Ecclesias fidelium Hiero .lyn is, Rom.e, Corinthi, Ephesi, Philippis, C lolia, Thessalonicae, Smyrnae , Pergama, Thyatirae, Sardibus, Philadelphiae, Laodiceae, eommorantium. Et siquando proni erant se in partes distrahere, prout hi una, illi alieri Pastori favebant, quod Corinthi videtur contigit Ie, illud a Paulo levere reprehensum est, ut ex Epistolis ad Corinthios liquet. Sed & de nis hactenus.
Dum autem Tito praecipit Paulus Presbyteros, 'κπbo constituere, non interim vult,
244쪽
ut m ea quemlibet ad hoc ossicium cooptet, sed viros tanto negotio si non pares, idoneos sal. tem quantum quidem fieri possit, quis enim ταώτα μαν ;ὶ Presbyter autem, vel Episcopus, promiscue enim &hic & alibi usirpantur voco illae, praesertim AT . 1o. II, 28. Et qui memorantur Episcopi PNI. I. I. non alii videntur elle, quam Presbyteri: Erat enim Philippi Urbs non adeo magna; si plurium parochiarum, saltem non plurium Dum sium capax, qualis esse debeat in sequentibus ostendit Paulus. Quae autem postulat in duas classes videntur distribuenda, nempe quaedam ipsius personam speeiant, vers6 ,8. Umm GP-ar, Dises inculpatus, vita proba, moribus honestis; ιμπ γ -ς trauus in Is vir, sive etiam unius mulFeru ; quod ego non tam contra secundas nuptias dici arbitror quod aliquibus visum est quam contra polygamiam, sive etiam concubinatum, Λυα ἔχ- πι , Eberos habens elis, Christianam iidem amplexos : Ρεν υ γόα oiας non luxus crimini obnoxios,
quod non tantum de ebrietate .Intelligo, sed ut ne bibaces sint, vel edaces, epulis puta &compotationibus frequentes, quanquam ct mente di pedibus interim consistere valeant; sed addit, sia ανυα-la, ut ne re ad misim, sive ranmci rudiri ; multum enim conducit famae &reputationi Pastoris, si& se dc suos bene moratos este curet. Δει μ α πάν-. ω ,9 ώιθειω- μν, Oportet enim E si inculpatum esse, ut Dei Hoenoui em, puta, qui Dei dona dispenset, & res divinas administret, cti domo Dei praelit; se non pertinacem, non sibi pertinaciter placentem; μη ksin, non iracunaeum ; iratum este licet, ubi res postulat, at non iracundum este, sive irae deditum; με πῆ--, non vi fisu sive vino deditum, multo minus vel ebriosum, vel etiam ebrium ; ρο πώκτ , non percus tem, sed pacificum potius; μῶ vir ανυμῆ, nisi em quin tam facimum : ἀλλὰ φιλ νον, se lupitalem, νι- λάγαν, bo rum amantem, qui ct bona, & bonos amat; σώηπα, sebrium, temperantem, qui etiam in rebus licitis utendis modum scrvat, & mcdiocritatem ; λυιον, justum, in rebus, puta, quae pertin t ad hominem; - , sanctimi, in rebus quae ad Deum ἐγκρατη continentem. Atque laiae Pastorem spectant, ut Virum bonum: Quae quidem omnia, ut singulis Christianis melle debeant, ita Ministris pnesertim. Verum ea sigillatim ulterius prosequi non vacat, ob temporis angustias. Alia sunt, quae eundem spectant, ut bonum Pastorem, quae nempe immediatius spectant munus ipsum pastorale verss. 9. ut nempe sit ανὶ ἡ ΑΘ - Eu, LIMY πα. λ .., tenax Melis illius sermonis, qui a Dinam facit; nempe ut nec 1 v titate declinet ipse, nec inde ab aliis divelli possit; sed ut veram dorinam amplectatur, eique firmiter adhaereat. Atque hoc quidem ob duplicem finem, ἰνα πιὸς κ ὐ παρο- ν ἐν τῆ -- τν ἰγ-έση, c, - ἀντιπιγον i rivo, DI Iust exhorrara domina Iana, O viradicentes convincere. Quorum quidem primum ad Theologiam Praeticam, & Conci . . nes ad populum praesertim speetat, aut etiam ubi alias vel hortatione, vel monitione opus sit; reliquum ad Polemicam videtur magis pertinere, ut nempe valeat, tam quae vera sunt
defendere, & propugnare, quam Opeugnare quae falsa sunt, di solide refellere ; quaeque vel
sanae doctrinae vel pietatis effractae sunt adversa, a populo submovere; ne 4 δεδιδεα ν astutia & fraude de via veritatis incauti recedant, atque erroribus obruantur.
Et quidem omnino optandum est et, ut & qui nunc dierum Mimsi rio Evangelico sese
addicunt, tantique momenti onus suscipiunt, utrumque illud munus ad se spectare sciant; neque ita se illorum uni applicent, ut relicuum plane iamligatur; atque illud sibi negotii commissilm elle serio perpendant, non modo ut gregem Luae fidei commilI im sana diallina pascant, sed&contra lupos defendant. Adeoque nec ita se totos con versiis implicent, ut interim sanam doctrinam ne3ligant, qua populus ad veram fidem, & resipiscentiam excito tur, vitamque Deo dignam oc praeceptis Evangelicis conformem; quod quidem non paucis ex clero, eisque neque malis, neque indoetis lolebat ante aliquot annos vitio veni : Nec tamen ex adverso, hortationibus & concionibus ad populum ita se totos dedant, ut interim
de lolida eruditione parum sint solliciti, atque abstrusores Theologiae apices vel ipsi plane non intelligant, vel sal dem defendendo non sint, φλον, ἔχως- γν nr Illud potius suaderem, ut utrumque sui muneris este perientiscant, utrique se Junctim applicent,
probaros Deos aut operarios, qui nou erulsant. Et quidem in hunc finem, autor estem iis qui apud nos ad studia Geologica aluntur, ut hanc, quam habent oblatam ansam avide arripiant, & amplectantur; dum vires, annique sinunt, dum quod aliis negatum est, ipsi fruuntur otio ; dum curis pastoralibus, & perpetuis de grege viguus nondum implicantur, studiis incumbant strenue, Theologica veritate se
penitus imbuant, abstrusos apices discutiant, fontes ipsos adeant puderet enim virum Theologum sacrae scripturae textum, sive Graecum, sive Hebraicum, ne legere quidem polI nedum intelligere;) neque summa tantum hinc inde carpere contenti, fundum ipsum inquirant, ut firma habeant fundamenta quibus quae superinstrueta sunt suffulciantur; penu denique habeant Theologicum adeo numeris omnibus instruetum, ut inde, boni instar patri familias, depromant, prout de in zeps opus fuerit, & vetera, & nova.
Sed de quaelificatione Pastoris hiatenus. Versu io, & seq. su ungit causim Paulus, cur necesse sit, ut Minister Evangelicus ita
245쪽
inquit, sunt refractaris, αν παιm, qui non adeo ficile aut doctrinae Evangelicae se subjici ent, aut etiam suhici patientur , ματω ον vaniloqui, 'i setauctores, impostores, doceptores mentium, qui nempe vaniloquiis suis & verbis inanibus nil sani continentibus illud agunt, ut Incaulas mentes decipiant, eisque imponant, atque suis irretiam dolis, & tum
quidem maxime, quum speciem pietatis fingunt neque enim ullus est lupus infestior, undem ora mala gregi metuantur, suam qui Ovina pelle indutus est, neque alibi magis a lenobrarum principe metuendum videtur, quam ubi se fingit Angelum lucisὶ atque inter hos quidem illi, quos disertius, ct nominatim perstringit, lunt Γ ἐκ πω φής, pes Iura ea circu sis , illi nempe sive Iudaei, sive Judaizantes, qui necessitatem circumcisionis, legitque Mosaicae observandae etiam Gentibus suadere satagctant ; quibus Paulus, tam iis AP. 11. quam in Epist. ad Galatas passim, atque etiam alibi saepe, ις oilponit strenue. Sed addit Paulus, is 6ι - μων, his nempe retractariis, vaniloquis, seductoribus necesse est, ct os dADtiatur , ιὶ - ἔλις ιμους ἀ-omm . diu a m δῶ, iuras κίρω νι rotas, inquit, . domus Iubvertunt, ea ae centes quin min U Iet, Impis lucr graita; nempe ut tenue aliquod lucellum sibi comparent, non curant totas familias subvertere, ea doccndo, quae ipsis tot lasse magis placeant, quanquam veritati Evangelicae contraria Cum igitur cum litus modivitis Pastori sit negotium, quibus necesse sit os obstruat, erit etiam necesse ut & ipse do. ctrina sanus sit, & contradicentes valeat refellere.
Quod autem cum ejusmodi sive Viros sive Bruta potius appellare placeatὶ Pastori Crotensi futurum est et negotium, Argumento ad homines latis valido comprobat Paulus versuta. zm πι-- I in et , dixi I fur iam ex imis proprius t Dum Propheta, ti, GU-α, γας ρες απαῖ, Cretenses semper mendaces, mala ferae, et utres peri ; nisi potius, suod nonnullis placet, Him Pro - dicatur, carminis gratia, atque hoc quidem divisim pro γας eis αργαι, quod he mes lignificat, seu comedonta strenuos, a ianas sive simiam infantio. Quis autem fuerat Epimenides ille cujus haec sunt verba, quan lique apud suos habitus, & quare Propheta dictus, discere pollumus ex Cicerone, Laerta Plutarcho, & aliis, 'uos citant Interpretes ad locum. An vero solis Ecckliis Cretensibus, aut illas tantum temporibus peculiares erant hujusmodi homunciones, o ut etiam altis Ecclesiis, aliasque temporibus communes ρ omnino alii, tam Eccleliis, quan emporibus communes elle censendi sunt, quanquam de Cretensibus hae frietatim instituitur sermo. Quae enim hic ad Titum de Cretensibus habet Paulus, eadem lare de Ephesiis habet ad Presbyteros Ephesi nos AP. zo. a 3. M Azuntare, inquit, vobis
gem sespuis Ucelsum meum ; ct ex vobis in is exortu uror, qui loquantur perversa, ut di. stipuiss post se abri hant. Quibus paria Occurrunt aliquoties in Epistolis ad Timotheum,
di sibi. Et ne de illis tantum temporibus anteli:genda videantur; eadem futuris etiam temporibus exspectanda ex prolesto dicitur 2 21m 3. continuis octo versibus primoribus; Nempe, Iuturum esse, ut extremis temporibus insevi tempora mursa, sive periculosa. ita uni enim homines Di amames, avari, μ tosi, Iuperbi, mal ira, parcutibus immorigeri, ingrati, prophani, Char statu expertes, Neuera Dede is, calumniatares, intemper aures, immites, minime amantes bonarum, Pria rares , principites, insati, voluptatum amantes purus
Dam amantes Dei, Habentes mam pietatis, sed fur vim ejus abnegar um, ista igituris res ire: Ex his quidem sunt 'ut irre unt m hamistas, ct capimas aeucum mul errendas, cu--Iuras peccatis, actas cupiauaIibus varus, Se per aer entes, sed quin innynam cogniti vim veritatis pervenire fossint. 2 madmodum autem Ioues , O Iambres resuerunt Mosi, ita ct hi resi mi veritati, homines mente in stupra, reIectanet circa em.' Sed & alia hisce gemma occurrunt a Pra. Σ. & Epist Judae, & alibi. Ut dubium non sit eadem & in omnibus Ecclesiis, omnibusque temporibus exspectanda: adeoque non Cretem sibiis solum, sed omnibus ubivis gentium risioribus id muneras in umbere. Sed de Pastori bus ordinandis hactenus. Quae sequuntiar ad Titum monita sunt de peculiari sua, qua gaudebat, functione ex sequenda. Quaenam autem ea suerit, si quaeratur ; paucis illud exsequar. Fuisse quidem Titum Verbi Ministrum; nemo est qiu dubitet: de gradu Ministerii, quem sustinebat, sola Quaestio est. Apostolis autem interiorem hi isse, atque ordinariis interim pastoribus superiorem, videtur etiam in contalis elle, variis & ab hac Epistola, ct aliunde desumpti, at gumentis id suadentibus. Eodem etiam Timotheum atque Titum munere defunctos est extra dubium poni ridetur, cum eadem fere sint precepta, quae dc hie ad Titum, & ad Ti. motheum alibi, in mandatis dantur, de munere exsequendo. Timotheum autem Evange. lillam hi isse conflat ex Σ Tim. q. s. At In vigila in omNHus, per D se τυ, opus ferage Gangehsae, M soli tui plenam facito. Evangelistam ag: tur & Titum suisse non est eur dubitemus: adeoque inferiorem Apostolis, Pastoribus autem ordinariis superiorem, ut patet ex Eph. q. Ir. Quod quidem munus in Ecclesiis, utpote extraordinarium, simul cum Apostolatu desiille, plerisque est in confestis. De munere autem ili hoc exsequendo, quantum ad res Ecclesiasticas disponendas,& con. stituendos.
246쪽
stituendos υ - σέ ν Presbyteros, Iam dictum est in superioribus. De verbi autem Minbilario a se perficiendo in sequentibus agitur. Qualas erant Cretenses, quibuscum illi res erat, ex Epimenidis testimonio jam audivimus: quod quidem non modo ad homines validum est argumentum, sed ct reapte verum est testimonium, ipso Paulo confirmante vers. II. Testimonium hoc verum es. Et propterea non palpandi sunt, sive adulandi, sed ievere atque rigide traetanda, ut eo nomine moliri Paulus, a in aur αν inra a se, severe, rigide, praecis eos reaeargue t Iam sim inflari Perversi quippe hominum mores rigidam magis tr aetationem postulant; prout dici solet,inum rans acter crudelem facit meae m. Quod & Solomon monet, Pr . M. Α, s. R
I UA secun m stultitiam e us, ita nempe ut stultitia ejus postulat, ne sit δε ens mo Es Dis; A is autem ru naee stari secun iam sumtiam ejus, puta stolide, prout illes totide loquitur, ne tu quoque a Fuerta ei. Adeoque ubi cum Cretensibus res est, non quidem Cretizandum est cum Cretensibus, ut ipsis allamulemur ; sed ita tradiandi sunt Crete ses, prout Cretenses tractari par est, a leoque libere & sine ilico redarguendi. Sicut ubi Sangraenam, aut inveteratum ulcus tractat Chirurgus, non molli cataplas uiate, sed serro &igne opus est. Sed quorsum haec tendit Cretensium severa reprehensio λ Nempe ut sani sint m sit, Panio σιν ἐν τε uisti, non ut eridem ἀνασπά- & ira , contumaces &IM ures; sed &ipsi doctrinae Evangelicae se submittant, nec alios decipiant, vel inde seductum eant: verum insuper, ut qui priuε μα- λιν mlotur, Vanis puta Judaeorum fabulis nimium intenti, &humanis traditionibus nimis addicta, quales erant illae de ciborum delectu, aliaeque partim ex Lege Mosaica, quae Iam erat antiquata, partim ex superadditis Seniorum praeceptis, do-etrinae ; unde nil sana, aut solidi, ad seriam & labriam pietatem conducens exspectandum erat; lam tandem discant serio sapere ριῶ συσυνlu D ra ς ιμπις, vria Me αν ί- λα- σο - τω . - u auenanus Iudaicis fa bs, O Me ras Lmixtim averyantium ver iratem. Quicquid enim in contrarium ogganniant illi Iudaici Magi liri, de rerum aliquarum puritate live impuritate, quasi in Ciborum dulcesu nescio quid Religionis locandum
es t es purum, Ied polluta es exum o meus, O c cientia; adeo ue non tam de Ciborum puritate sive impuritate externa solliciti cilent, quam de interna mentis & cons uel irae puritate: quique secus faciunt, 'uamvis hominibus haberi vellem prae alios religiosi,
Opite secundo procedit Paulus Titum instituere in Ministerio Evangeli eo obeundo
quomodo se gerat: Et monet quidem, ut tam piaecepto quam exemplo aliis documento sit, quales elle debeant, Ut praeceino doceat, monet versu I. & seqq. Συ ο iam, a Visti λιαινέση διώ-λi , tu vero Aruere fuae decens sanam doctrinam. Quaenam alitem ea speciatim sint, in sequentibus ollendit, ut mox dicetur. De exemplo monet, versu . Ma x mori ἐν παρεχών ασον πλῶν vin , per omnia testsum praesens exemplis Huctrum operum. Quaenam autem sunt ea, quae Titum monet Paulus praecepto docere λ Ea scilicet, quae cuique prout vel aetas, Vel lexus, Vci etiam vim ratio postulat, pnaecipue sint attendenda. Nempe, quae ad Senes dicenda tum habemus v. a. quae an Anus v. a. unde & ad Adolascem inlatum officia transit v. q. dc Juvenum tandem v. 6. Servorum etiam ossicium explicat υ. 9. & tandem Omnium, prout erant Magistruibus subditi, initio Cap. 3. ad alia denique praecepta, quae ad omnes promiscue spectant, deinceps in eodem capite transeundo
nioribus aetatu intelligo, non senioribus munere, quos προκωτέρους potius appellare solet: quod ideo magis dicendum videtur propter eam, quae sequitur, Juniorum mentionem. Vult autem senes rapiniis vli firm ; est enim ebriris in quocunque turpe vitium, in senioribus autem tu illimum; vino quidem ad salutem uti omnino licitum est, non ad ebrietatem :Vult in luper ut sint Σi ψ, Droes, veneranae, ut ab ras nempe abstineant, quae Juvenilem l vitatem sapiant: Sint item Σώ - , quod live de Prudentia, sive Tem rantia intelligatur, non multum reseri; utraque enim, ut di alios, ita senes praeseritin decet. Vult denique ut
247쪽
sint hi me τη πί- τη ἀμυ, , ulsani sint dia fide, ct charitare, & tolerantia. Sanitatem in fide intelligo, dedoetrina sana sive incorrupta, prout erroribus, & haeresibus opponitur; sanitatem in charitate, & tolerantia, de sinceritate, quae simulationi, & hyp
criti opponitur, ut amor sit -υ - , ut Rcim. I a. s. Anus autem, sive seniores id minas, πρε--δες, vult esse ἐν κα μαπ ἰεemri νεις, rua Ias, ut Ian Ammiam deceat, non habitune retricio, aut impudicis vestibus, aut etiam quae iuvenilem levitatem sapiant indutas, sed quae morum gravitati, vitaeque sanctimoniae magis conveniunt. Addit - δια ae, non omlumniatraces, quae vox &dei deminis usurpatur 1 Tim. 3 ri. Quanquam enim vox gia ac soleat καr' insta de cacodaemone intelligi, qui & ο - :υς ὰπ appellatur Apoc. Ita Io.
ut qui fratres accuset, & calumnietur; habet tamen & hie & alibi molliorem sensum, α apud sacros scriptores aliquoties, ct apud prophanos passim . Atque hoc sensu sunt qui exponunt vocem illam E . l. a . IT . 3. 6. & sorsan alibi. Sed progredior, μή οὸν M. μή, non vino multa caedictas; quam turpe enim sit spataculum mulierem, & praes emtim vetulam, ebriam elle, nedum ebrietati duditam, nemo est qui nescit. vult denique ut sint iis δια, ι, his suis Mag ra', ut nempe tam exemplo, quam dictis, alias doceant,
ct praesertim adolescentulas sive scenainas juniores; ad quarum officia proximis verbis dolabitur Apostolus; ἔνα--ς νια, misia res fammas sapere doceant, ς ἰνδρας ἔπλε -- , maris rum, or liberorum amames, - ρονας, mota stas, orti, colas, - ς ἀ- manentes, non vagas, rerumque domesticarum sub quovis praetextu negligentes, non e divs - οἰκία, ut illae I Dim. s. I s. Prov. I. I 2. sed & ἀγα Θ, bonas, virtutibus ornatas;
α denique -- δ ι τους ἰλοις ἀνθά i, marissuis obtemperantes, & obsequentes. Atque haec sunt, quae duniores foeminas curare vult Apostolus, & quidem a senioribus edoceri. Verg. 6. Juvenes sive adolescentulos, vel etiam viros juniores, hortandos vult, ut temporanter, modeste, sobrie se gerant, - ν- ς - - δυχ ι - μῶν. Iulus enim juvenilis dissicilius mediocritatem tenet; quod volunt juvenes, valde volunt; adeoque ad sobrietatem, modestiam, & moderationem observandam eo magis hortandi sunt. Ubi autem his dixistet Paulus Jubjungit statim v. ad Titum peculiare monitum; ut nempe ali 5 ipse exemplo sit, - - mps AKν ὐπι ωλῶν εργεν, per omnia testsum prae bens exemplar honorum operum: quae ideo torsan immediate subjunguntur eis quae de Juv num ossicio dicta fuerant, quia & Tuus, ut videtur, juvenis erat; quanquam non modo ut juvenis juvenibus, sed & ut Pastor Populo exemplo elle debet. Speciatim monet, ut ἐν τ δώ- sua in ta rima sua exhi Ut Titur tabi ira inreTritarem, mur α, gravitatem, reo, uincerisaum, d - , μα- - , Iermonem Duum, o inculpabilem, qui condemnari non pollit; Quae hoc argumento urget Paulus, imo e ba-αι ἐντρα πῆ. μηδεν ἔχων ina υμων λεγειν μῶλον, ut fui verse est, erubescat, Ubil habens otiis de vobis EF cai mali: Quod argumentum live ad ea quae immediate praecinerant, & Titum directe spectant, reseratur, sive ad ea omnia Jam inde a Capitis initio quae ad omnes sive senes si illa Juvenes utriusque
sexus diriguntur, non magni interest: Sicut enim Christianos omnes cujusci inque vel sexus, vel aetatis, aut cham conditionis, oportet eo magis sibi cavere, ne adversarius ansam arri-lgat &eos ipsos, ct eam quam profitentur Religionem, calumniandi; ita prae caeteris Pa-ores, in quos intentius figuntur observantium ocula, & quorum lapsus graviori scandaloes te solent.
Versu v. Ad servos accedit, Vult siquidem ut servos δέω moneat Titus ἰI- δε- ω-- , ut suis dominis Iese Iubiciant, non rebelles sint, non contumaces ; sied ἐν ά άμμους εῖ in omndus placereres eqse vult, in omnibus t nempe, quatenus jus fasque ita iegerere, ut qui placere studeant, gratosque atque acceptos quantum possim in se praebere;
. io. ἀντιλάγρο -, nou res nyMores, quod non raro servorum crimen est; εῶ ν b, ς, non furaces, vel molliori vocabulo J non intervertentes quicquam, aut peculantes, nempe ut
non a dominis sibi suicquam surripiant clanculum, aut furtim usurpent: λλὰ -ιν ἀ--μυ's is indiu , sed omnem bonam sitaem ostendentes, nempe in omnibus bona fide, hoc est, fideliter, agant : Nam &-u apud Graecos, sicut Ais apud Latinos, non raro es,
ratem innuit. Atque hic etiam, idem, quod prius, argumentum subjunsit, ira ἀω δ. σε --ντου- μων θεοῦ κοσγ ν ἐν sta, ut d Iranam Servitoris nos, i Dra Christum intelli, git nos in omnibus, nempe ut profestionem suam ornent, & bonis moribus commem
Ea vero G- - - , & hie & ali toties alibi de Christo intelligenda esse non dubito; quanquam Grotius tantum de Deo Patre intelligenda contendit: ideo nempe, ne Dis vinitatis quidpiam Christo tribuatur Id enim & hic, ct alibi saepe, sedulo curat, nequis textus ira exponatur, ut videatur Christo ascribere deitatem; & propterea omni arte &it dio conatur, ut quae eo spectare videntur, alio divertantur. Quod idem artificium etiam adhibet ubi, de Justificatione per fidem , qui coam occurrit; nempe vel ita interpretando loca illaec omnia, ut aliud quid videantur innuere ; vel et vocem ita detorquendo, ut vel significet nudum assensum Evangelicae doctrinae , vel magnificam de Christo opinionem, vel etiam totam obedientiam Evangelicam synechdochice includat ; nil ue in j iitiam
reputari, nihil aliud sit quam rem Deo gratam esse i yel aliis mille modis genuinum sensum
248쪽
eorrum aendo , ut quidpiam potius innui censeatur, quam meri a Gri lisi a relen a n
his in . seriam reputii i Quod etiam facit in articulis, de aeterna Election, , de tantiorum Perie inita, inptione universali, altisque fere omnibus , ubi vel Socinianis, vel Anz. 1 in s nobi am est controvcrsia: Quod ideo moneo, ut Juniores filiam, in ipsius m. . corari s ndis, sum uia cauti e litantur, ne vir alioqui Ecdotii litinus, & acut illi, muri . op nato ii iis imponat, di, non advertentibus, venenum propinet clanculum, dum illi mitti noli tui picantur. Sed haec obiter. Quae versibus sequentibus occurrunt argumenta, quanquam recensitis servorum ossiciis immediate si absurgantur, cum tamen generalis sint naturie, neque illos mag:s, quam alios sp cient, ad omnes pariter cuiuscunque sortis Christianos pertinere censenda sunt, adeoque ad Omnia omnetum memorata ossicia ellieacius suadenda. Omnes enim sive senes, sive juvenes: sive etiam viri, sive scentinae; sive liberi, denique sive sirui; ideo sua quique ossiciapi est ire debent, quoniam imiara a Deir o θεοῦ η -τ euar αισιν quoniam, inquam,
niatis ; versa ia'. sive enim illud athiarιιι, reseratur ad verbum ἐπε-,, ut sit sensus,
flutaris Dra gratia, apparti I ommitis cimuscunque sortis hominiltis; sive ad nomen ιαιτ ut lenius sit, appare his, sive litatu gratia ne comissus ei uscunque sortis ) timis,
bus Jalmaras, perinde omnino est: sive enim illud, sive hoe dicatur, manet eadem argumenti vis, &l is pus; nempe quia Gratia Dei, quae solis sere Iudaeis antehac vel innituit, vel salutaris erat, jam omnibus cussus cunque gentis, cujus evnctue sexus, cujusciinque aetatis, cur uicunque denique sortis promiscue porrigitur, suasque lalutares vir exercet; Jud eorum nempe quae olim erant privilegiis etiam ad gentes ampliatis; unde & omnes partim di pari obligatione tenentur doctrinam Evangelicam ampletis, eaque digni incedcre. UIX- sertim cum illud postulet Evangelium, ut versu sequenti patet, de quo mox dicetur. interim, quoniam LMemptionis, ut loquuntur, tinhersals patrona, locum hune arripiunt, acti magnum quid in eorum favorem alterat, cum quae intix I De graIia, dicatur M. --erar πασιν hacitis, omnisus homin As salutaris, quasi propterea dicendum essei, salutem, quantum quidem ad Deum attinet, vel aequaliter, vel saltem sume lenier omnibus Oblatam, &coliatam esse; ipsamque Dei Gratiam, quantum in se, omnibus aequaliter salutarem este: &siquid discriminis in ei ciu contingat, illud ex libero humanae voluntatis actu solum pendere.
Respondco, nil tale vel ex hoc, vel ex similibus S. Scripturae locis colligi polle. Quod enim
metata Christi tanti sint valoris, ut quoad pretium valeant ad salutem omnibus omnino hominibus pron rendam; sitque sussciens, sive ν, sive ἀντὶ sν pro peccatis omnium ;nos ne ut uam negamus, sed non minus quam illi & Hrmamus, di gloriamur: Quod autem, λυτρο hoc non Obstante, multi Solim perierunt, di quotidie pereunt, & an posiarum perituri sunt, salutem reapse, & quoad et fictum, non consequentes; neque solent nostri, neque pollunt illa ninare. Sed &insuper concedimus, gratiam hane salutarem etiam omnibus porrigi, sive oblatam este, ita nempe ut nullus merito conqueri pollit vel se exclusum elle, vel sibi non licere oblatam illam Gratiam amplecti; aut etiam, si amplectatur, nulli sibi usui suturam; neminem dicimus exesusum este, nemini prohibitum esse ne amplectatur, nulli donique non profuturum, si acceptaverit; imo quemlibet dicimus ad hoc teneri ex osseio, ut amplectatur; secus enim nulli vitio verti pollit, quod infidelis manserit; neque ullus insa- delitatis poenas lueret, nisi illi praeceptum ellet ut crederet. Et hoc quidem intereste distrinianis dicimus homilitis inter, licet reprobos, atque daemones; Daemonibus enim nec imporatur nec permittitur in Christum recumbere, nee si recumberent, quicquam illis esset profuturum, eo quod ipse nec eartim natiua Ucepit, nec eorum cansam eos de utrovis enim, vel etiam destroque exponi potest illud Heb. a. 16. ἡ . . , ni Gima, M. - 'Ah α-at & hominum naturam sustinuit, & humano generi hoc benefi-ccum promeritus csi, di esticaciter procuravit, ut quicunque illorum per fidem ipsi incumbat, salutem certo consequatur; quod & omnes tenentur acceptare, di quicunque acceptave rit, non frustra est, juxta illud toties repetitum Evanges ii promistum, hic que ereaederis, IahabiIur. At vero unde illud eveniat, quod, caeteris renuentibus, nonnulli amplectantur, adeoque & salutem esticaeiter consequantur dum reliqui pereunt λ utrum nempe ex mera amplectentium libera voluntate, an ex speciali Dei gratia in illos eollata, cujus alii participes non sunt λ in quo quidem cardo controversiae vertitur, ) ex hoc loco neutiquam deter L natur. Aliunde autem discimus non tam volenti, neque carrevia illud imputandum este, quam miseranti Deo, qua ouidem critis II, miseresur, o P st is inas, ut patet Rom. s.ct alibi: ipsaque iris, qua in Christum recumbitur, Distim est, Eph. a. 8. Omnibus igitur cis citer procuravit, ut, i cretaerem ba Mur, at non omnibus procuravit, ut
At dicetur, Quorsum igitur ea phrasis Heus -ιν diu, aliaeque ejusmodi; ubi rodem prio, & salus de mundo, hominibus, peccatoribus indefinite affirmatur, vel etiam universaliter de toto mundo, omnibus hominibus, si non revera salus omnibus contangat ρ pondeo; praeter ea quae sigillatim singulas illis Scripturae locis reponi pollent; haec duo praesertam reponenda censeo. i. Intelligendas esse phrates illas de cimn btis pro sue, non' 1 i a autem
249쪽
autem de o-rbus u versia ter sumptis: Nempe, cum prius ea, quae ad salutem spectabant, seli fere populo Judaico innotuerunt, eique ouasi peculiari privilegio appropriata vid tantur ; Jam, sublato quas muro intergerino, ad omnes promiscue non minus quam Judaeos ipsos extendantur. Atque hoc sensu necesse est, ut exponantur inter alia 3 loca alia oninia, ubi Evangelium omni creaturae promulgandum este, aut etiam Apostolorum temporibus promulgatum fuisse, dicitur; non quod nemo omnium sit, qui Evangelium non audiverit, sed quod omnibus promiscue illud & oliaratur, & praedicetur ; quia nempe, In Iesu Grisio neque circumcuis furitiam valet, neque prstitiam, sis Mes per charisarem ago GaI. s. 6. Vel, tu cap. d. I s. neque en mos' neque mmm. Ita meta creatura j velut adhuc plenius cap. 3. . noti est y laetis, neque Graecus, non es Iemus, neque Hre , non es mayculias, ac Iamina ; omnes enim vis tinus esis in C, Vti X ; omnibus quippe quicunque genus, cujuscunque sexus, cHuscunque sertis, promiscue & olieruntur, & com feruntur promisti Evangelica, nulla vel gentis, vel sexus, vel sertis ratione habita; quamquam interim non singulas cujuscunque gentis hominibus. Atque hoe est, quod dici solet, non inguis generum, sed gensibus gia tim. 1. Ubi de omnium salute vel redemptione verba facta sunt, aut quae tantundem Ibnant, intelligenda sunt de salute omnibus oblata in Evangelii praedicatione, non de salute in omnes collata, aut etiam omnibus intentione, vel decreto divino, destinata. Et siquando de s lute, vel misericordia collaia sive per Christum sive per iidem dicatur, intelligendum est cum debita rcstractione pro subuecta materia: omnes, nempe qui salutem obtinent, per Christum obtinent: item omnes, nempe qui Iustificantur, per fidem justificamur; aliaque sumilia : Ubi non νον μοι, sed si per em, est revera praedicatum in propositione: Nempe, ut propositio illa Omnes persam Iusscamur, tantundem valeat, atque omniam Ius bono es I per Mem. Prout liqius in alia materia diceret, Neminem mortalium vel oculis a dire, vel auribus videre, sed Omnes audire auribus, atque oculis videre ; verum quidem ille diceret, non quidem quod nemo Omnium vel surdus sit, vel Geus, sed quoniam omnes, qui vadent, vident oculis ; atque omnes, qui audiunt, auribus audiunt. Sic omnes per iidem justificantur, omnes per Cnristum salvantur, hoc est, omnes, qui justificantur, justilicantur per si lem : Omnes, qua salvantur, salvantur per christum. Sie D M. et i 6. Ne mare affler Ior panes 'Osciis, nec ι morae Uicitivire pro Panibus, Ita σω De propter peccatum D asic timor moru ; non quod unusquisque sit morte pleetendus, sed omnos, pura qui morte ali ieiuntur, morte assciantur pro suo quisque peccato, non pro alieno. Sie R . II.3α ANGI Detis omnes in mota Date sis consumacra, tis misereatur omnium; ut nempe omnium, puta quos dimittit, gratuita miseratione dimattat; quippe cum peccato omnes inclusi sint, nemo inde liberari pollit citra misericordiam; quod Ouidem Justi satis consequentia intertur: siquis autem inferret, Cum omnes in contumacia conclusi sint, omnes igitur liberandos esse,s quela esset infirma : Quod quidem ipsum ine de Apostola scopo dubitemus) explicatius paulo ab eodem alibi ei ertur, Gala ar. . is na concis D scrip ura omnia. svel, dimnem) sub peccara, ut promista exsta Isti Chrisi inuetur Crean istis. Sed de his
Missi, progreditur Patisis v. ΙΣ. Omnes cuiuscunque sertis homines ad sua cujusque inciapcellanda excitare, non modo quod salutaris Dei gratia omnibus promiscue cujusque stri a nominibus illuxerit; sed etiam quod ea hoc ipsum a nobis postulet, ero Jo-α-ινα αρ -
erti iures nos, tiI, abnegata impreMIe,5 m Quis cui rari A s uri si in sapienter, o DID, Opie ista a m praesenti se A. 'εν vi , allud est, quod Rabbini dicunt in 'ur sicut di Seculum futurum vorant in byp de quo stitim Apostolus
Ubi notare licet eximium Christi titulum, & Divinitatis argumentum, is ei. 6 σπιλeor quae de eodem Jesu Christo dicta esse, & non dividenda, ut nempe alius . W--α dietus sit, alius o σ- μαν Imς Oisc, quod volunt aliqui, inde patet, partim quod idem articulus utrumque indicet, Pis- μῶν, non repetito articulo του Piῆ u quod faciendum ellet, si de diversis petibnis intelligendum foret; partim etiam propter illum, qui dicitur, gloridum aduentum, quando nempe Christus in fine seculi adveniet mundum Iudicaturus; uui quidem adventus Grini passim i vero ubi dicatur a metus Dei turis, hristo puta cistineti, nusquam occurrit. Est igitur n--α ἡ δόξας του μώλου υ - ς Ῥών Iψοῦ XU , Missus a venos Iesu Grisi, qu4 O Deus itae magnus es, o Iematre mBer : Quippe πιι ut sequitur υ r . in siemetipsum pro vidis deest, ut retam rei vis ab omnι iniquitare, Oturi aret Mi populum petiararem, suae Vinn Huorum op Misy i. rum e u-ν D-ν- -ν, D λ ρ ῶς justo nimirum Maertia sive redemptionis protio soluto, in ἀναψας, quod deJustificatione dieiuni intelligo : έ, ωαάση Lum ζ lia καλῶν et is, quae de Sanctificatione di novae vitae studio intelligenda sunt Taudem,
250쪽
CApite a'. quod summatim expediamὶ varia subjungit Paulus praecepta Unive salia,
quae ad omnes pertineant. Hμν- resurrae ipsis, vel in memoriam inculca, minneto, Die iως principalitas, ac pote D ssese Iubicere, sponte nempe, non coactee c. stibae; πιν, obtemperine, dubitam obeatenuam p sitire, προς κοῦν ἔργων ἀγαθον ὲ-- ἔΘ, ad omne dipus Mutim paratos esse: Atque insuper ρο- βλα - , ne vi maledicere, mnullius famam laedere, netnmem conviciis allicere; ἀμήχαν u , a petuis immanes; μως, a quos, aequanimes, ingenuos, ita n pe trai lantes alios, qualiter ωb illis tractari vellent; ditiis M. Hra, πός παν- αδνιω, omnem ob Antra imisarem oga suo et is homi- , nes ; quod hoc argumento urgetur, quoniam & nos ipsi aliquando sic fuimus constituti, ut qui opus habuimus sic tractari, reri u Us ἀν ni, virectori π νώ ι, δου Assis δῖνει-
am vis amenus, 1 ebriges, et ramo, semiret Palibus, ac voluptatibus vi tu, in maluia ct invitata ae gentes, eaetas, alit alios Mio prosequemes; ea quippe est corruptae naturae hominis conditio, prout & tunc & aliunde pallina mani lcstum eli; qua cum & nos non minus quam alii mortalium fueranus impliciti, aequum cit, ut, conditionis olim nostrae in mores, erga alios, qui eadem adhuc implicantur, murores simus: Praesertana Guum inde Hist. non aliter aut evasimus, aut quidem potuimus evadcre, quam divina in nos indulgentia, &misericordia pratuita; prout hic statim sequitur υ. . x. ὁ 5 η'Mη ς, ψ - φιλανθ ρωπία ἐ-
xi aDII u noto Hebraisno ὶ sive propter opera ausa, quis fecerimus nos , utpote qui revera nil tale iacimus, quod hoc mercatur, ) I, pro Miseri raea Da nos seri I, atque ex
naturae sordibus eripuit, ut sanctiores evadamus nam de sanctificatione videtur hie institui sermo ) idque talo a πα--πι η ας; D ανα-ή in externe quidem per L ertim regener Iunis, Baptismum scilicet, quod regenerationas sive novi partus est bacramentum, atque inter per renovationem S ruus Sancti ; citra quam, externum Baptisnatis lavacrum nil valeret:) si nempe aliud . -υνώσι- me Vinior λι. ad praepositionem διά reserri in teli agatur : vel, s reseratur ad nomen legendum erit, per Iutamwm regeneritanis, Mitie riuo Innis S Itis Sarie I. Utrovis enim modo, exponi potest illud D MYt.. - s mete, 6 inomine me ανυυμα, α,.. Nam & Regeneratio, sive novus partus, ct spiritus Sancti effusio, Baptismatis sacramento significatur. Sed de Spiritu Sancto statim subjungit, is ἐο ;μῖ ἡ ἐπι- διά lin. τ uir super nos copiose per m. s. c. Iutim Grimm seroamem mutuum; Nam &Jesus Christus, qui pro nobis caetera obtinuit, obtinuit etiam 1 Patre, ut mittatur Spiritus sanctus, nobisque copiose offundatur, & in n. his habitet: non quidem ι, ellentialiter, sive unione physca ita nempe tu ex spiritu sandio nobisque unitis tertium quid resultet, sicut. ex naturis, divina & humana, eo unctis fit unus Christus ) sed saltem irimnae , puta illuminando, suadendo, corroborando, regenerando, sanctificarulo, regendo, sustentando, consolando. variaque in nos conserendo dona, aliasque vel in nouis, vel erga nos operationes praeflando. Scopus autem, ad quem ea quae dicta sunt, diriguntur, sive finis, in quem tendunt, hic est, iis δευμένjic σε - ν V. r.
vitae aeternae; Deus quippe non modo peccata credentibus per Christum gratis condonat, eosque 1 poena debita absolvit, sed& h reditatem largitur, quam nempe speramus aeternam
Versu 8 Pietatis praxin urgendam docet, cui hanc praefationem praemittit, ut quid magni momenti diei intelligatur, miscόμω, em Itis es hie sermo, sive fide dignus, de quo dubitan