장음표시 사용
271쪽
angelii; In te benedicrmum inmes Gentes. Hoc est, In semine tuo: Quod Z risio esmum exponitur, ver. I 6. per quem evenisse dixerat ver. I . quod Aeneae ADO A aham etiam Gentibus conveniret.
Promissonem autem hanc, quam Evangelu nomine dignatur A postolus; quae & Genus spectabat quam maxime; Tribus saltem vicibus Abrahamo iactam iuisse, memorat sacra pa
Primo quidem, Gen. I 2.3. Sub initium Peregrinationis Abrahae: Dixeras utique δει - mmmus; Abi is ex patria tua ; -Faciamque egra Te Genum magnam, Tibirue b ueaecam ; --que m Te bene irentur omnes fam hae terrae. . Deinde Gen. 18 i8. Post promissionem de Isaaco specialiter factam, ex Sara oriundo; ubi dicitur, Abrahamum ommm scire gentem magnam, o praepotentem; atrue m Ego henia bcendus esse omnes in Terra Gentes. Et tandem Gen. za. I 8. Post tentatam Isaaci immolationem; quum insigne specimen, tum Fidei, tum Obedientiae dederat Abrahamus, quod, exigente Deo, ne filio pepercerat unis nito; Per memet juracii, aecis Dominus, Omnino benericam ego tibi, o vniat plicabo semen tuum; atque is tuo Semine beneri retur omnes Gentes Terrae. Quam autem, si quaeratur, ex tribus hisce vicibus, respexerit Paulus, quibus tactam fi isse constat pronaillionem : Promistionem prima vice laetam, respexiste Paulum, omnino comstat. Non quidem ex ipso Promissi tenore; qui idem est in omnibus: Sed, ex Epocha, quam innuit, annorum quadringentorum & triginta ante datam Legem; quae, sequentibus ejus dein repetitionibus, nequaquam conveniret.
At gravius hac occurrit, quodque majoris ponderis est quaesitum ; Numnon, ante hane Abrahamo laetam promillionem, Foedus faetuin fuerit, de i ilute per Fidem in Christit consequenda 8 Quippe, si non; Quid de Patribus fieri demum existimabimus, Iam ante Abrahamum mortuis ρ Num illi omnes salutem, aut non sunt allecuti Θ aut, non per fidem Si fuerit: Quorsum igitur Paulus, antiquitatem hi Jusce Foederis, non altius repetit, quam a Promissione Abrahamo facta λ praesertam, ubi, ex temporis praerogativa, vas tota pendetes pondeo. II Gratuitum illud, de salute per Fidem in Christum cons Mnda, Foedus, antiquius omnino esse, quam Promistiam illud Abrahamo factum, certum eue: Illaque rimi evangelio, Gen. 3. I s. aequaevum; De Semine Mulieris, Iopentis cum contrisumo. Est ut, que, Semen illud Muberis, idem atque Aser ahami: nempe Giristus idem: cui per iidem innixi Patres, salutem sunt adepti, etiam Abrahamo superiores. Quod ne dubitemus, Apostolus ad Hebraeos, Cap. II. multis confirmat. Per fimem, P tres, quod Aesimonium Iura adepti, obtinuo unt. Persidem, ASA, 'Iiorem quam Cain , MIMit oblationem. Fre Aidem Hroch, postquam cum Deo ambulaverat, communi homi mI te exemptus est, ne mortem sentiret. Per Hism, Mari favorem aptita Deum consecurares, quo δίπυio, ne periret, eximeretur. Per sdem, inquam, tagam, qua ne placere Deo non est possibile. Per eandem fidem, per quam in alam ipse, 6 cio, diaciatis, de Heroes reliqui Abrahamo posteriores, egregia quae memorantur facinora praestiterunt. Per illam ipsam Fidem, quam prius definiverat, γ' stam rerum non um exi sentiu , O iuvisse, tim Argumentum. Per Fidem illam quam Hebraeis etiam christi ais commendaverat, ut animabusI marem : Per quam jum viserens; & , qua, qui declinarent, a Diperam ciem declinarent. Dico tamen P Utut Abraham antiquius fuerit scedus illud : Graves ramen subesse eam fas, cur ab Abrahamo Paulus, eique facta promissione, desumeret argumentum. Nam I', Quamquam non fuerit omnium antiquissima; satis tamen vetusta fuit haec pro- miluo, ut Circumcisionem apsam, nedum Mosescam Legem, antiquitate superaret. Non enim nisi post Triginta fere annos instituta est Circumcisio; α Lex Mosaica, etiam post alios adhuc Quadringentos. α', Quoniam in nae Abraham facta promissione, Gentium facta est expressa mentio, prout a posteris Abrahami distinguuntur; Te, scilicet, benedicenetur dimnes Terra Gentes; quod in prioribus non conti erat: Adeoque caeteris potior erat haec promissio, ubi Gentilium casus ageretur. Quippe fiaus illud antiquius, de Semine mutieris, serpentiscapus contrisuro ; etiamsi Gentes reliquae non filis lint ad Christum convertendae, aut inde consecuturae salutem ; effectum obtinuisse videri posset, in ipsa salute Judaeorum : Utpote quod humanum genus indiscriminatim spestibat, gentis hujus illiusve nulla mentione facta; Poteratque igitur in quavis adimpleri. Opus igitur erat Apostolo, ut ad hanc se potius Promissionem reciperet: In qua, praeter summam re deris, quam cum reliquis communem habet, insuper accedebat Gentium i Judaeudiscriminatio. Siquidem illud in se probandum susceperat, ver. I Eo manem A,
hae, etiam aE Genus amplianaeum esse; ut di imae, per em prici mo Spiritus participes es posset; neque, ad hoc, opus esis ut in Judorum familiam adseiscerentur. Atque de Promissione hactenus, seu Paetione, quam priua ratam iactam ianuit Apin
272쪽
II. sequitur Σ', ut, Quae sit Lex illa, disquiramus, quae huic contraponitur Promissioni, nee tamen potis est, utpote pollerius lata, illam ab g xς Atax haec quin ea sit quae in Monte Sinai data fuit, non est ambigendum; paucis post mensibus, quam AEgypto egrederentur Israelitae. Nempe hoc omni procul dubio constare Mit, annorum G angeluorum ataue tu ginta signatum Intervallum. Quippe tot praecise ad exitum ex AEgypto, annos emuxille, diserte dicitur Exod. Ia. o, I. Amitis triginta Intra quataringentos annos, codem CD die, egresssunt omnes exercuus Domini e terra Quum vero non unius generis fuerint, quae in Monte Sinai laue sunt Leges : sed ut dici lent in s rades aliae, quales sunt Decalogi praecepta decem; ahaec emniales, qualm ex reliquis non paucae; ne e& iudiciales etiam memorem: Si quaeratur, Utram duarum, Moralem l gem, an Caeremonialem, respexit Paulus hoc in Argumento λ De Caeremoniali Lege,
non Morali, Intelligendum elle, mihi videtur, citra omnem controversim, manifestum.
Paulum S.Impotiores quaestio, De Ritibus observandis, erat no. de I ge Morali: De illa scilicet Lege observanda, quam antiquatam Jam fuisse contendit Apostolus. Non igitur de Morali lege : quae vivit adhuc vigetque ; suaque sibi
manet authoritas, etiamnum Inconculti
Σ', Quia, secus, Argumentationis Apostolicae vis concideret; quae, eX praecedentia temporis. oia pendet. Ne, stabilitae prius Promissioni, Ixx post ferenda derogaret. Ulut enim Decalog Lex Moralis, etiam in monte Sinai fuerit repetito millionem illam ante stabitnam: Jamante tamen, quod summam rei spectat, humanis m- si ripta cordibus, inde ab initio lata, censenda erit; nec, promistione Abrahamo tam po-
'Si conir tamen quis objiciat; ut Caeremonialis, ita ne Moralis quidem operibus imis,
justificata nos, aut consequi selutem ; sed sola Fide: Adeoque tum hanc, tum illam, pariter exclusum iri. Haec tria reponenda judico. Omnino verum elle, Jultificationem quod attinet, tum hanc, tum illam, exesulam est e. Et quidem, ubi de Iustilicatione disputatur, Argumenta, ut plurimum, utramque irari terr& indiscriminatim respiciunt. Praesertim quae in Epistola ad Romanos occurrunt, ubi' 'Non a tamen, de Iustificatione controversia, in hac ad Galatas, sicut in illa ad Romanos Epistola, ex protello agitur: Sed, de Mosaica Lege observanda. Argumentaturque Apostolus, per totam hanc Epistolam, non modo non Justificim nos ex operibus Legis ; sta, ne observandam quidem esie, vel Circumcisionem, vel Legem etiam . praesierum
' o Gu'iniquam igitur Apostoli argumenta nonnulla, etiam in hac Epistola, contra
sicationem ex operibus Legis, di rege concludant; sintque ea quae etiam ad Legis Mors opera extendant; adeoque Caeremonialas, 1 sortiori: Non tamen hoc, primaμ quaelixi statum inamutat quicquam, De Caeremoniarum legis apud Gentes observandae necellitate , Sed, ex consequente, etiam hoc feriunt; dum unicum illud removent, crius boum textu obtendebatur haec necellitas. Nam, quicquid demum sit, quod de Judaeis dici polli , cur sibi olim data lege tenerentur: De Gentilibus tamen quorum hic causia vertitur qubus nec olim data cerat; nihil obtendi potest, cur habeatur neces laria: nisi, si excillaeso fuissent justificandi. Adeoque, quae concludunt Argumenta, non es le ad Justificationem
necellariam: non es le necellariam, concludunt. Legem igitur hanc, quam, ut Promissione posteriorem, eidem derogare non potuisse, eontendit Paulus: Legem esse constat cir moniarum. .
III. Superest 3 Ut Intervallum illud, Auuarum Puata ingentorum O Triginta, quod Picinnitionem inter & Legem cessi, discutiamus. Ubi quae occurrit Chronologica difficultas, ex conciliandis quatuor Scripturae locis, quae invicem pii nare videantur, tora pendς - r Nempe, Gen. Iς. Iet, I . Haec dicit Abrahamo Deus; orto sicias, Inquiuinos fore Semen tuum, in aliena tina, eisque servituros, qui O ingent 1lgus per 2 adringentos Aunos Ego vero genum illam, cui servituriIunt, Iudicabo ; eo que de cam inde, magnis facust Amile em repetit Stephanus , in r. 6, I. Nempe, Iur mos fumros Semen tiuam albena terra. per quainingentos annu ; pos aIIem inde istamenta s. . At vero, Exod. Iae o l. Pro annis QEadringentis, annos habemus Triginta is a Pataringentos. Habitatios horum Lyrael, qua ratimserunt mmento vulgatus inherpres fuit annarum quatari emarum O triginta : quibus expletis, eadem die egrestis en omnia exercitas Dommi de Terra e rapti. . Eademque periodus, praesenti Textu memoratur ; Nempe, Puctionem Elam, Iam ante
Deo raram factam, non irritam facit, ea praepos quadringenios O reginta annos tiara es
273쪽
Dicimns autem I'. Tam notabilem hanc, Annorum Triginta, discrepantiam, a nurueris quod aiunt) Rotundatione provenire, non pollum ego mini persuadere. Praescrtim cia ipse . annorum quadrinyntorum dc triginta, numerus satis sit rotundus. Aliam igitur quaerendam esse hαν --ν conciliationem, omnino censeo. Σ', Periodos illas omnes, in eodem ex AEgypto exitu, una terminari, nianas sto liquet Nempe; in illa Exod. ia. diserte dicitur, mitis antus Ireiura supra qua Neruos, e
Illos autem in Textu memoratos, annos triginta si pra quadringentos, simul expirasse, non minus constat. Quippe eodem Exitus anno, Lex erat in monte Sinai promulgata. Nam tertio post mense, quam Agypto exierant, in deserto Sinai dicuntur convertisse, Exod. x I. Et, paucis post diedus, Lex erat promulganda. Et quamquam plurium dierum opus erat totius rei transietio; Eunte in montem Mose, & redeunte aliquoties; ibique bis quia ginta dies morante: non multos tamen elapsos esse menses certum est. Nam, his peractis, tota deinde Tabernaculi praeparatio non leve opus in eodem erat anno absoluta. Primo iaquidem die sequentis Anni, eriatum esse dicitur atque instructum Tabernaculum, Exod o. I . Et quidem si totum etiam Levitici librum, quo Caeremonialis Lesis non pauca recita tur, accenseamus: etiam sic, nonnisi per unum s ad summum mentem tempus ampliat, tur. Quippe , primo die mensis secundi, secundi ab exitu anni, orditur Numerorum Liber,
Quod autem duae reliquae annorum quadrinyntorumὶ periodi, simul expiraverindi; e
tata Loca monstrant. Dicit enim Dominus; his Annis exeuntibus, judicaturum iu Gentem illam cui servierint, ct eos inde, cum magnis facultatibus, edueturum. 3', Cum igitur una simul omnes expiraverint; ad diversas erit Epochas, seu Periodorum initia, quicquid est discriminis, referendum. '. Illos autem in Textu memoratos, quadringentos dρ triginta annos, a Promissione Abranamo laeta, numerandos esse, per se liquet. Ad que do totidem illos, Exod. ra. un terminatos, ab eodem capite numerandos esse: utut, primo aspectu, secus videatur; quali posterorum tantum Jacobi in AEgypto moram spectarent.1', Ut igitur Exodi locus ille rectius intelligatur, pensiculatius paulo expendcndus erit; ne, perperam intellectus, erroris rastin subministret. προ ' ΣN tra zm:
quo commarisunt in LAEgypto, amarum erat qua ingentorum is rei uta. Ubi interpretor, non simpliciter habitationem, sed in latum, seu inquilinorum inhabitationem in aliena terra; non tam vi vocis coactus, quam necessitate materiae in Cui respondet se LXX, κάl , seu Me i mr, nam variant codices.) Atque hoc sensu tum nomen,tum verbum zz , non raro occurrunt; migrationem innuentia, seu per u habitare ; sive, migratione facta, novis sedibus considere; de advenis usurpata. Et ver 2 tam amne videtur ipsum aeti , ut, quae hinc ducunt familiam non pauca, dubiteat
Lexicograph i, num ad hoc an illud Thema sint redigenda. - . Per μios θυα non intelligo, unius Jacobi posteros. Cum enim, tam inde a Promistione Abrahamo facta, nonnis quadringenti δρ triginta anni effluxerint; fieri non potest u
Quae quidem Gens, post peregrinationes' alias, in AEgypto nuper commoniti sunt: durasti obeuntes servitutem; unde dc iam modo sunt egressi. Adeoque voces illae reddendae sunt 'ru consederunt, sive qui mansreunt; Σad os orari referendae; ut pars sint Periphrasticae descriptionis Geniis illius: Non autem qua manserunt ut habet Vulgatus Interpres, aut M utia LXX, ct post illa plerique; quasi construendum esset raeti: IVN a paci Lucatauus quo habisaratis mseu mora qua in os pro commorati Iunt: quasi quam in AEgypto moram fecerant Polleri Jacobi, annorum fumet quadringentorum ερ triginta. Quod historiae ratio non
quo' ut sarrarent M LXX, inserunt, quae in textu Hebraeo non occurrunt: a δε-- I-, ο ηο -- f ς ἐν γη - , rami Q οὶ -τως --. J ἔα mi tariae Qπιπιαμ ut apud eos legerat Eusebius: Neque multum dilcrepant hodierni eodices: t Nili Iorsan, quod suspicor, additamenta illa, 6 γῆ-atque ata es αλῶ, ex mamine an totum arrepsalle potius putandum sit, quam ab ipsis LXX primitus inserta )Quamquam neque sic omnia sunt in tuto. Quam enim in AEgypto, simul δ: terra canaan, moram posuerunt, tum ipsi tum dc Patres eorum, non erat nisi annorum Quadringentorum cc vietinti quinque t Exactis scilicet quinque reliquis, dum Harane manserit Abrahamus. Priusquam venerit in terram chanaan. Atque
274쪽
Atque bla mecum statiunt Interpretes nostrates, qui versionem Anglicanam adornarunti Quorum ego aut hori tem, altςr us cuiusvis inierpretationis authoritatς non inferiorem judico. Novimus enim versionem illam, tum a doci illimis viris, & quidem multis, tum magna
Sed neque ad illud, qui hab Iarunt ira i rapto, reserendum est nam dictisomo n. quasi sensus es et, qui in cincipia ha Iarum 2EMamgenus uiginta M. vis Sed ad Incolatus: ut sensus sit, Lucia tus Ibinum oratas qui m 'nucommorati sunt nnorum erat quais ingentorum O triginta. Hoc est, Totus incolatus Gentis Israeliticae, ab ipsa stirpe censu ex quo icilicet Abrahamus, gentis Princeps, in milia patria divulsus, in aliena terra cceperat inquilinus este, in ad usque posteronim suorum exitum ex AEgypto, ubi durm serviebant servitu annorum erat quadrinsentorum& triginta. Exactu autem Pataringentis illii O triginta annis, eodem istis isti egressi juns omnes exercisus D mi terra 'xpti. Quae quidem & expedita est interpretatio, & laetio facilis. Neque enim durius hie cur rit quicquam, quam ut illa: voces Ailit orael, qu4 Ealliarunt in t E pso, sit Hebraeae Gen iis periphrasis Proleptica; puta, Gens ea, quae Israeliu Jam diciἐur, dc nuper in AEgypto
4usmodi Prolepses adeo non sunt instequentes, ut saltem bis occurrant in hoc contextu. Nam ver. 16. Promissiones dicuntur Anahamo iacue: cum tamen, quam innuit, promissio, Gen. 12. AEAraxm facta siti non Ara ala i ta Aseram O illi, qui poli dicendus erat is, a ham. Et ver. i . Promulionem appellat Apostolus Ma - - Misis: cum tamen Chricti,
sive MUDe appell/tio, sit multo setius introducta : Sed de Sem ne saetam innuit Promis sionem, Mesa postea seu Christo nuncupando. Sed ne ue Semisis ibidem facita est ex prella mentio ; sed, sub Abramo intelligitur. Quid quod, & ipsa sitorum Lyrael, etiam stricto sensu, appellatio Prolepsis est: Iacobo stilicet nau sunt, praeter minimum, filii qus omnes; sed, Lyraest, post dicendo.
Hujusque vera Gentis Epocha, in Abraham ponenda est, quumprimum excellit Ure Chaldaeorum ; ex ore scitae et, quae Gadiscorum post diceretur. Videtur enim C agae seu Chaldaeorum nomen, a Chelia dietum; qui erat ex posteris Nahor, Gen. a1. 2o, Σαnondum Natus, quum Ure Chaldaeorum excellit Abraham. Ex quo, Abrahamus eum suis, reputandi sunt ut Gens secreta : & quidem eo nomine , paterna familia separatus est, ut terer in tentem magmim; ne dicam ingenua m guas. Nam ps tur Israelaticam, etiam Idumaea, Ismaelitica, ct quotqum mur posteri oriunta Senix b eodem Abrahamo patre nascebantur. Sed, quasi palmites exu rantes, habendae sunt geotes illae, a trunco reeidendi. Quippe Israeliticam praecipue sentem si cubat Promissio: in qua permanebat, tum Religio Abrahae, tum Eineae Genus nomen: C ii & data est promissa Terra; & hine Promissum M.
M. Atque hinc constat; Caput Epochae a Promissione data, ct Peregrinationis Abrahae omnino idem elle. Adeoque, Promillionem illam Gen. Ia. 2, 3, M. memoratam, Gre CHLAE opum factam suille quae iuerat Abrahamo terra Patria, ὶ anteruam Haranem venerat. Quod 1 Stephasso, que Deum .ὰ
ram Chanaan ; ejusque tandem posteros in AEgyptum. Quod mirum est Maligerum & alios, aut non vidisse, aut, si viderint, voluisse tamen contraire : Epoch , a Promi Dine Zara, ad annum Ahrisae septuagesimum quintum reis ientes, qlio anno Charris excellate dicitur : quae suus omnipo statuenda suerat, priusquam eo venerat. Quod & ex narratorum serie, etiamsi non Uellet SNphani testimonium, eorusiare potuisset. , Annos igitur, qui in reliquis duobus locia memorantur, quadringentos quos eumdem, eum prius dietis triginta supra quadringentos, exitum habuissς, ostensium est,ὶ initium
Quod ut investigemus, oppido notand*m erit; utrobique, non de ipsis Abrahamo, sid sieris ipsius, verba feri. Nempe ; Hregii a fare Semen ta 386 m Ueua terra, annos a ringenus. Qui erunt itaque, post natum Isaac, numerandi. Quippe posteri, quum
nondum erant, non ant Inquilini.
Verum quidem est, quod Isiaco prior natus erax Ismael; sed λb Ancilla patus, non , Sara : e de Ismaelis, sed Isaaci posteris, filia esi Promissio quare di Unigenitus dicitur Isin
Gen. Σ2. I I6. ὶ Adeoque nec, ante Isiacum natum, numerandi veniunt hi nni quadringenti quum Gnt prius j cyci Abraham a sed inde numerandi. Quippe qui in alieno ibio nastitur, ab usque nativitate dicendus erit Inquilinus. 8', Vertim hic novys sub tyr scrupulus, eximendus. Nempe, si ab Isis o nato, hoe est, b anno MN x centesimo, hos qu ipsemus ordiamur : intefle, quod plar que autumant, Ah -9 H ---λ m a dringentos;
275쪽
dtingentos; quo sicilicet anno, Promit Itonem Abrahae primo fuisse fictam existimant I septas, Eusebius, Scalder, Gissus, ct tota sere Chronologorum cohors; nempe Vetero, quod sciam, ad unum omnes ; dc, Recentiorum, plerique : ὶ fieri non pollet quod tamen
factum elle demonstravimus, ) ut una terminentur utraque periodus. Nam, ab anno Abrahae Septuagesim quinto, ad usque terminum annorum, post centesimum, quadringentorum; anni sunt nonnisi quadringenti viginti quinque : cum tamen, tum hoc, tum illo Exodi loco, Triginta supra Quadringentos expresse numerantur.
, Quo hunc igitur evitarent seopulum nonnulli; Quadringentos illos annos, non ab Isaaco nato, sed ab ipsius anno quinto, ordiuntur. Quippe, sub id tempus, poste autumarunt, Isaacum ab Ismaele irrisum esse: Quae ludificatio, ad Gal. q.. 29. Persecutio dicitur. Atque hoc, malorum, quae Abrahami Polleris obvenerunt, mitium facientes; Hinc annos numerabant quadringentos. Et quidem necessario, dummodo ad annum Abrahae septuagesimum uintum, referunt Promissionem.
verum ego hoc αρψ ον ob parachronismum, introductum, neque verum esse censeo, neque necessarium. Quod & mecum sortasse judicabitis, ubi tum corum par achronismi,
tum restitutionis nostrae, causas audietis.
Io', Cur igitur, in annum Abrahae septuagesimum quintum, conjecerint Promissionem; facit ea quae est Gen. 0.-: Ubi, poli memoratam tum prosellionem, tum & mortem Tharae, sit Promissionis mentio : Et huic sit ungitur aetas Abrahae, quum Harane excellerit. Tota quae huc specta λειχη, in fine Cap. II. ct principio Cap. I a. Genes eos, continetur.
Cujus haec fere summa. Egressus Theras, assumptis secum Abi alam Lot, ex Ure Chaue cirum Haranem isuit; ibi rue habitaetis; ubi o marmus es, a sum quinyuesepia ae centos existens. I 'Σ 'J Et aeris Dominus, seu rixerat Ahahamo Dominus, utrumvis enim Hebraeo textui fatis respondebit, Abi ex terra patria, ructis paternis inestas ct
guatione Ina, tu toram quam ego Itbι mcinniraturus jum: Faciamyue ego te gentem magnam ; Desque benedicam ', atque in te beMaecentur onmes Gentes A Pinectus es is braham, scut praeceperaI mmmus: Cui mox sub Jungitur, E at autem Asrahamus avnγrumhptuaginta futurue quum Harane profectus est: Nempe, post mortem Tharae modo
memoratam: ὶ Venusue in terram Chanaan. Atque hine colligunt sta impari argumento Tot annorum fuisse Abrahamum, quum facta erat promi illo. Quasi mandatum illud, cum protulitione annexa, sui stet causa secundae proleetionis, ex Harane in terram Chanaan, ct huic immediate praemissae: non autem prioris, ex Ure Chaldaeorum Haranem usque. xi', At infirma plane est illa consequentia; & iallit coniectura. Quamquam enim quod Parachronismo antam fecit post tum profectionem, tum mortem Tharae, memoratam; mandati divini, cum aluneta promissione, fiat mentio: Non tamen propter hanc ἰς ira fieris juxta atque profanis Scriptoribus lamiliaremὶ post Tharae mortem accidis te, exist mandum erit: Sed, αὐ-γio esse, memoratae prius prolemonis causas continentem; posi, positam inmen , ne eorum, quae de Thara dicenda erant, incommoda fieret interruptio. Adeoque, quamquam annorum sui sic septuaginta quinque dicatur Abrahamus, quum, posimortem Patris, Harane excesserit: quot tamen annorum fuerit, quum eo venerit, aut iacta
sit promillio, non inde liquet. Totius utique narrationis connexio, haec est: Egressus Teras, absum o Abrahamo, ex re Chaia rum, Haranem venis, ibique habuinu, ubi O mutuus tantaem M. Cujus, per parenthesin, causam hanc subjungit: 'DixeraI enim Ab hamo minus, Ala ex patria iurim terram quam ego tibi monstram IIum, orc. Abutyue inrahamus ut fuerat imperatum.
Cui lavent Interpretes nostri, aliique quotquot Iava illud exponunt, O iuuerat, non autem O dixit. Quibus per parenthesin insertis, incepta narratione sie progreditur; Ahiueque Aserabamus annarum septuaginta qui urue quum Harane excessit; nempe post moriem
Tharae modo memoratam,ὶ venitque in terram Chanaan. Quoto autem anno Haranem
venerat, aut quot ibidem habitaverat, non dicitur; nedum, quo primum tempore facta sit promistis. Quae itaque aliunde sunt petenda. IV, Dico igitur postremo, Non Harane factam esse promissionem illam ; sed, Ure Chaldaeorum : Nec, anno Abrahae quinto post septuagesimum ; sed ipso aetatis anno septure limo exeunte. Quod, praeter ea quae jam diri sunt, sequentibus argumentis conia μ
Primo quidem, ab ipso mandati divini tenore, petito; AH ex patria tua sputa, qua n tus erat Abrahamus, a cenaticine tua, o familia patet , ira Ierram quam ego manserati tibi. Quae patria jam egrello, in alieno solo verianti, videntur haud dicenda; sed, in terra patria adhuc existenti; adeoque Ure Chaldaeorum. . a.', Haec ipsa, Stephantis expreste narrat, nativo solo accidisse, priusquam Haranem vonerat, Adh I. α Quod modo diximus. 3 uia, nisi hoc dicaturi nulla prorsus apparet ratio, cur ine Chaldaeorum decesserit Abrahamus. Quod tamen divino monito secium esse, testatur illud Gen. is. I. Ego iurit inquit Deus Iebnab illa, qui ex tare Galdorum te de tauri, ut hoc tibi taurem terram Assanaeum.
276쪽
um. Ut dubium non sit, quin Ure Chaldaeorum flictum fuerit, cum annexa prinmissione, monitum divinum.
od autem anno Abrahae Septuagesimo contigerit; sic colligimus. Ab initio peregri, nationis Abrahae, ut Exod. ix sive, , promissione primum iacta, ut Gal. 3 ad exitum ex AEgypto, & L Gem datam, numerantur anni Quadringenti ct Triginta. Sed, ab initio
incolatus Semmis Abrahae, nempe ab Isaaconato, anna Quadringenti, Gen i y. Acit. I. Adeoque Triginta prius annis facta erat Promissio, quam Istic nasceretur. At nascebatur Isaac, quum ccntenarIus craI Abrahamus. Septuagenarius ergo fuerat, quum facta est proemis Ito. Adeoque pulchre cohaerent omnia. Nempe, cum Septuagenarius erat Abrahamus, a Deo monitus, depromisto excitatus, ex Ure Chaldaeorum pro fultus, Haranem concellit. Unde,
post annos quinque, deiuncto Patre, annorum jam lictus septuminta quinque, in Chananaeam profectus eli; ibique alteram, de terra illa polleris concedenda suas, obtinuit promissionem. Ubi, post alios adhuc anno viginti quinque, hoc est, a prima prolectione, triginta, ) centenarius iam faetus, Isaacum habuit filium. Unde numeratis adhuc quadringentis annis; adeoque, triginta supra quadringentos a prima profestione, es promistione primum data; Egressi sunt ex AEgypto filii Israelis, & Lex propediem data in monte Sinai. Circumcisio interim instituta es L quum annorum est et Abrahamus Nonaginta novem; uno prius anno quam nasceretur Isaac; adeoque annis viginti quatuor postquam Harane deces ierat; sed, post iactam promi ilionem, viginti novem. Habetis igitur, quae de prius facta Promissione, de Lege post lata, quod utramque intercessit, annorum triginta supra quadringentos intervallo, dicenda videbantur, ad Apostoli
Denique ut tandem absolvamus omnia, si quaeratur adhuc, Cur a tempore potius latae
Legis Monteae, quam Circumcisionis institutae, argumentum duxerit Apostolus ; cum tamen de Circumcisione potissimum controversaretur ρDie dum erit; Quamquam de Circumcisione maxime ageretur: quum tamen nullus erat potior praetextus, cur ea Gentibus induceretur, quam ut Ecclesiae Iudaicae adiungerentur ;cujus Institutio & politia ex Mosaica lege maxame pendebat: Ex tempore illius Lestis latae commode deductum erat argumentum. Non erat enim Circumciso, J udaeorum Ecclesiae peculiaris; sed reliquis Abrahami posteris, juxta atque Judaeas, communis. Nec tamen illud agebatur, ut in Abrahami familiam adstiscerentur Gentiles; ut eodem loco essent, quo Esaavo , Ismaele, & Κeturae posteris oriundi: Sed, in Ecclesiam Judaicam, post exitum ex Mypio Mosaica lege conuitutam. Adeoque ex tempore illius legis lata, quam Circumcisionis institutae, aptius deducebatur argumentum. Nempe, cum rata facta fuerit Promistio, per Fidem Gentes salvatum iri, quadringentis & triginta prius annis, quam instituta fuerit Hesia Iudaica: ti Iudaeis data, non Uentibus, Mosaica caeremoniarum Lex: fieri non potest, ut lex ea pollerior, Judaeis data, Gentibus obesse possit, quo minus promisia gratia potiantur. Adeoque nec opus erat, quod vellent Impinores, ut, circumcisionis ritu, an
Ecclesiam Judaicam Gentiles ad Esterentur, caeremoniarum subiecti Jugo, quo, per fidem in Iesum Christum, salutem consequi potuissem. Cui Domino nostro Jesu Christo, qui benedictionem Abrahae etiam ad nos Gentiles ampliavit, una eum Patre & spiritu sancto, Trin uni Deo; sit Laus, Honor, &Gloria, an sempiterna secula. Amen.
278쪽
Concione ad Academiam omniensem, habita in Templo S. Petri ad Orientem, in ipso die Paschatis,
Anno 1679; eodem Anno Anglice edita. Nunc reddita Latine.
HI see verbis ne longa Praefatione vos detineam ὶ Duo contineatur, ex primariis Chribitianae Fidei Atticulis; huic Diei convenientes ambo; ὶ De Resurrectione Christi ;Et, nostriani ipsorum. Prior, his verbis Christus I citatus en ex marmis; Posterior, sequentibus, Primisis factus
eorum qui Hrmierunt. Quos ambos suse prosequitur Apostolus hoc in Capite : Eruntque praesentis Dulcitationis nostiae Argumentum. Methodum quod spectat qua utitur Apostolus in his Articulis comprobandis; Notandum est, Id moris cite Apostolo huic nostro ut & aliis Scriptoribus sacris in Lanetas Dei veritates arguendo , Argumenta sua, eorum quibuscum arguitur Principiis sive Concessis, accommodare : Quae quamvis apud alios, quorum alia sunt principia, minus sorte fuissent valitura ; apud eos saltem qui hax admiserint, valida irent argumenta. lId enim in aliis item Scientiis omnino verum est, non minus quam Mathematicis : Quod, nisi ex quibusdam Datis, praesumptis, aut praeconceptis, in nulla sermari potest Demonstratio. Nihil admittentibus, probari poteli nihil. Qui omnino Nihil scit, Nihil doceri potest. Eorum enim quae scimus ope, docemur ea quae nondumscimus. Ubi cum Araemen us rem habuit, Act. Q. eos incitando ad cultum Dei veri F, ctviris caris O terrae;) concessis utitur qucit undam Poetarum s rum, & speciatim Ara- i, dicentis, Του si γένου Lρον.
Nam hujus vim ProgeniesJumus. Non quidem ordinaria generatione : sed quo sensu de Adamo dicitur Luc. 3. 33;ὶ Auam, νι Dustitis Dei: t utpote a Deo conditus. Atque ad eundem sensum intelligendum est illud Orphei,
istis e II, qui es suae originis non aliunde natus;) atque ex hoc tam oriuntur progenerantur in omnia. Quamvis enim habuerint Ethnici suos raemones sive Neobos plures, aut Deos Medi mmos, peculiaribus negoti is allignatos, friu curat oves oviumque magi Os;ὶ ut habent Pontificii suos Sanctos Augesi is, quibus sua lingulis allignant munia ; ut qui Eruos , oves, P ce os curent:) Attamen Unum prae caeteris agnoscebant Ethnici Supremtim N uLuui sit super omnes, Supremus Deas tinniρ ἀνθῶν τε -ν m, quo Humanum genus, aliaque ' Nn omnia,
279쪽
α6 . M Resurrectione Mortuorum.
omnia, duxerint originem & qui propterea sit ab omnibus talendus : Quod A soteles,
in libro De Mundo, late prosequitur: Ostendens, rima vi a Nomina nonn:li Denis utim indicare, si ib varia conlideratione ; iplasque Tres Parcas esse, Unuus Dei, nomin num, pro temporis Praeterita, Praesentis & Futuri diversitate considerati. P δ' Qtiam conlequentiam admittit Aratus eo loco quem citat Paulus γ
T. -- ῶ ψου ἐσμα - Ab eo Aisnum inchoemus, ipsi im invocantes, ipsus enim Itimus Progenies. Quibus alia subjungit multa quae huc spectanti s Vitae iscalcem hujus concionis, Arati vel D. J 3. tr. - Orim summam recolligit Paulus loco citatoὶ quasi ad hune sensum : Quod ipse Atim dum fecis, omniaque quae in eo Iunt; Quod sit Ille Dominus Caeci oe Terrae; Quod ipser r aeut omnibus vitam, o halitum, se omnia ; Quod ipse Ordinat atque Disponit, Tempora,r . x6. Personas, Loca; Quod fecit ex uno Ia uiue Ioram gentem Hamiuum, qui habitem seu rura terrae positae ; eorum 'instituta Tempora desiniens, lims IVDe te inmaIos habitari eortim : Quod m eo murmvs ct Mnemur or Sumus; Quod non Iove ab I ab tinuu ',. que noctrum. Quodque propterea sit a nobis inuriendus o osser indus. mi Atque hinc inhert Apostolus quod rite postit ex his principiisὶ Quod nos, cum Druinasmus origine prognati, reverentiores habere debeamus conceptus, de tam verendo Numme, quam ut putemus eum, νι caelum terramque con est Tem s hominum manu factis circumscriptum ; Aut rerum omnium omnibus largitatem ) humani cultus reris a cujus m- denum ; Aut etiam amo, argemo, lapia e hominum amnscia ct pio eorum imaginatione
si Iculpto mulandum: Quodque nihil miri vidcri debeat, quod ipse, praem Io al Pa οMers. 3i. die, re rarum G bem si fuste Iussicam1 us, per virum istum quem ad hoc Hs ruerit; de quo fecit omnibus, illum a marmu fusitIaudo. Sic utique apud Araeuienses arguit Paulus ex eorum concessis, ab Arato recensitis, de Resurrectione a mortuis, hominumque futura condicione. Ubi cum Pu is res agebatur, in Epistola ad Hebraeos cujus Austorem fuisse Paulum non dubitandum puto aestim Ritibus 9 C rem ni is veritatem arguit Do se Cori mauis. Quae quidem, apud Athenienses, argumenta forent nullius Ponduris; ut qui non magis ad-ό-- : mitxςbant destrinam Judaicam quam Christianam. Pariterque , pro altis datis occasionibus, Testimonia desumit ex Testimento Veteri, addno Novi Testimenti destrinas stabiliendas ; & speciatim inter caeteras ) ad hane de Resurio: . . t V etione Mortuorum. t LV . Puta, ' Novam Hierosolymam Pinsulsum es, indicat, per eam quae infra est adumbra. ει ι. ει tam; ε uerosolymam cae sem, per Terres item hanc: umque inum per sacrarium ma-' , . . nu Iactum, aurire m vcri: - Iesumstre, t Mediamem ista tar eras ; Praefantiaris D I ,,..' ,: ras quam erat Mosaicum illud, sed ab eo indicati; f Sacria tem m internum, secti timi vis. ν M. ordinem Melchizedech ὀ πνὶrum Pontificem maguum qui generemit Curius, Iesum Abum . .. , , ι. Dei, per ' Laeviticum Iacer otium prahguratum Hunc Guum, per eos multos; Hunex' labe vacuum, per eos peccatis obnoxios ; Hujusque perfectam oblutionem unis ais, smul Ois. i. , semel findum, per eorum multiplices, propterea saepius reperitas, quod fuerint imperfectaeio: i. i. 3 ct insufficientes; Hujusque inretitum m Cusum una vice, sustinemque ata Eextram Dei, I . . per eorum quotannis introisum in mum sacrarium : O O nos mira tura sumtis, itare Missis veriva vivaque quam stye Pro nobis consecravit: ρ Ἀο icit et incursar pro nobis nigressures actus Author aeterna salutis ommtas auscustantibus rari. Ruit enim Lex Mων His Lio. salta nonnis Vmisa sum rum bouarum Corpusque tavristus. Sic utique cum Hebreis risis. t. i. disputat eX Doctrina Hebraica.
M. tias. Pariter, cum Iudaeis qui erant Antiochiae in Pisidia, M. I 3. argumentis arguit irrefra. Π gabilibus, ex Testimoniis e Veteri Testamento petitis, certitudinem Resurrectionis Christi: Quodque de ipso principaliter intelligendum iit, quod de invide typice dic tum est, Non
V . iε. νε derelinques m inferno animam, nec sines janctum tuum Iorare corruptionem. a. x. xy. Et Petrus similiter, cum Judaeis Hierosolymae, AN. a.
M., Ipseque servator noster Christus, Mat. aa. cram Suiaueaeis disputans, M tuorum Resur. 'itan .. re nem evincit ex Mosis testimonio, cujus scripta pro Authenticis admittebant Sadoueaei, -- 3x nescio an & aliorum Prophetarum :) Ego Iin Deus Astahami, Deus Tyaaci, O Deus Iacobi, Exod. 3. At, inquit Christus, Deus, no en Deus martuarum, sed viventium. Contentus utique ibidem videtur Christus, probat Ie Existentiam Abrahanu Isaaei & D. bi, quod scilicet tunc Extiternit, quo tempore Deus iam Mosi dixit, in adeoque Ansemam esse morienti Corpori stiperstitem. Quamvis enim Immiartes Ias Animae, non statim inferre videatur Resurrectionem Cur .ris ; multi enim ex Ethnicis videntur Illam admisit te, qui de Hae erant plane inscii : Apud Sadducaeos tamen hoc erat validum Argumentum : Qui non negaverint Cossuru-
280쪽
fais Argumenti, sed Autecedensem. Adeoque quod dicitur) Iremam adstris ambreis se uis. i. io. ni : ci quasi Iu tam carasae petit. Fundamentum enim quo nitebatur eorum opinio contra Resurrectionem mortuorum) hoc erat potissimum, Quod ntidum esse Zare M MI Augestim, MI S risum : quasi idem putave- a. , ι.ε. tint cum nupero scriptore quodam ex nostras, putame, quicquid EN, C ptis esse: L M, sunt um incoapoream, soloeci sinum elle, seu Contradietorium in Alesio ;)&, consequenter ad hoc, putaverint, non οὐ Reyurremonem. Quippe si ipsis satis constitillet de parara Alamae ex sentia; Corporis cum illa Re timonem non diffiiculter admissilent, juxta cum Phurbaris, qui diserte dicitur 3 vir De is
misertivi. Et quidem utrisque nactenus conventile videtur, quod utrumque pariter erat,ei negandum vul asterendum ; nempe SMNuntias incor 1 eas θ. Restimo Innem muttis
Idemque urget argumentum Paulus, Nebr. H. Nempe, quod Abrahamus, a Deo et scartis, uoi ia*ctio is, ni sitis quo ires; harae ratem accep rus quam post cutis erat Dens : ipse e cum ouaco Edi Iacobo, talia reaebus Guytaem omisi, c morati j I in Ierra promissonis, Ianquam Aregrini, m Taberflacuis: Expectames C Orarem innismenia habenum, i puta strinam stibilemque, non mobilem & fluitantem ut erant ea tabernacula, utis amm
xm quases ea ci as unae exieram, α I mei orem pararam, nempe caeses : 2 Ire nou eclois Detis, hici estim Dram; paraveriar enim eis in lem. Ubi arguit Apostolus, hanc Dei proseitioncua Agiarum Detim edimese, promullionem includere cor butis patriae. Quod Chr lius: ante arguerat ex eadem prosellione.
Quando Paulus, coram Agrippa Rege, rem eandem arguebat AEL 26. non potuit easdem M. iis . . arguenda ansas arripere, quas apud Judaeos habuit. Non potuit, apud eum, quasi pro conriseiso sumere indeque firmiter arguere dii πω Veteris Testamenti. Quod Agrippa sorte ves iubii credebat, vel non proselliis est se credere. Quodque post habet Paulus, Cretas Agrippa Mae pio Hisy SUA Ie cre ire: Rhetoricam inspullus, insinuationem putaverim, quam direciam allertione .
Quod itaque primum aggreditur, hoc est, ut rei Psis Hasem suadeat: Cis more Dis Disceris apud vos, quod Deus m rura excises λ quod Deus ille qui Hominem prininus cx Telluras pulvere cliecit, eundem ex eodem pulvere te vocaret 8 corpusque restituesct quod aliquando fuerat ρ )Quod si non ellet Impossibile , non ipsi mirum videri debeat quod ab eo defendere. tur. Quippe qui, quamvis non fuerit ex profesto Judaeus, gnartis tamen eruI cmnium apis nos. 3. Eos Ium risuum tum quaesisutim : adeoque non potuerit ignarus este, hane non esse no. vana doctrinam, prius inauditam, sed Dem istam ρ ι As ovis, parriptis lisis a Deo factae ; ν s. s. r. BPquam omissionem) Eu ecim i urum Iristis, nocte Eeque Des heiurenres, Deram per - m nree : & propterea, omnino immerito eum este ob hunc Dem 3 a I laeti pia uti m. Quod potuerit Agrippae quid insperatum videri, & quasi ex improvasis accidere, hominem ipsum quod speciat 'RSm Naramentim de quo disceptabatur, non negat Paulus. Imo id apsum sibi primitus accidisse profitetur: Ut qui Uti e naItierat, opar Iere ea vera a nomen RHs,. Iesu Nazaretii mdicta comi vi ia iacete ; ct quidem masta feris; Donee ratina visione μο- :: nutis erat quam illesia su exponit ) cam prae care destrinam quam ante fuerat persecti s. se I Quod & deinceps fecit: Test scans tum privis tum magnis, non abis P cquam quam a ,- ραιὰ Abses 5 Prophetae prae ixerant murum ; Nempe mum D, e '---1M iarurtim ex Reyumrectione mor mortim. Et propterea, id quod Perippae videri debeat non increae Adri illud J aeris censeri deberet ses xi. omnino vestim; adeoque ipsum, ab Ussis, persectutim nr non debere. Quod tanta cum eo dentia dictum est Regi Astrippae, Di bene gnamus maI D A reae δε- . s. - quamvis Abio, harum rerum ignaro, videretur Insania i) Eratque quae tum acci- να. derat res facti, tum temporis tam murra, ut negari non potuerat; quippe, Nisis, inquit Paulus Festo, Rex Agrippa, haec ira esse; non enim hoc in angias gestam est; ) ut prosellus οἱ is. sit Agrippa, e pio modo per usum, esse Griflia m. Quippe res hian tum erat noto- tria : ct A gum ruris firma. Sic utique, de Resurrectione a mortuis, arguit Paulus coram
In presenti Capite, habemus Paulum, rem eandem arguentem, sed ex aliis principiis, . . t apud CEN anu qui erant Corinthi. Non quasi tota Ecclesia Corinthiaca de Resurrectione dubitaverint; sed ex eis Aliqui. Omodo, inquit, es quia dicunt αμάum mur vos, non esse Resurrectionem mor ortim λ R. sis. Neque etiam tam videntur dubitas te de rectione Cis,si, quae videtur tum temporis suisse tam nota ut de ea dubitari non pollet, quam de A 11ectisne n Dι, ipsam consequente. Nn a