장음표시 사용
41쪽
Q materia .su qualitas te& quantitate quo squo modo assem.
sil in secudatone loquaris de acclitibus materia ad formam disponetiti'.
turpet se hoc est per naturam, quod es impossibile, quia
conuerti uni in una natura ita in istis substantiis mate
tia ibus diuersitas induti uotum non est nisi diuersia
Comiudis. re accidentium. unde dicit Comme .septimo Metaphnq, diuersiates indiuiduorum eiusde materiae sunt ex parte materiae,in quas agit agens. Vnde ex hoe arguitur. In quibus non sunt partes materiae in quas agens agit non sunt plura indiuidua sub una specie,quia multitudo par tium materiae est ea indiuiduotu,quia in substanti s atastractis a materia non sunt paries materiae in quas ages agat, quia sunt immateriales. ideo dec. Item in illis nosunt plura uidi uidua sub una specie ubi non sunt plura aeodemi quia indiuidua sub una specie differunt per aecidentia in eis vel per quidditates. si per accidentia, tue ha hetur propos tum,vDi non sunt plura accidentia ibi non sunt plura indiuidua sed si per quidditates disserunt , tuesunt idem specie re non idem specie quia quae differunt per quidditates differunt specie re haec est contradi lio.
sed in substantiis materialibus non sunt aecidentia, quia licet accidentia sint in materialibus non ira sunt in imma terialibus, ut dicit Commen. Duodecimo Meta. ec alia resoluunt sinu, non sunt accidentiam immaterialibus: quia in quocunm non sunt prima accidentia ibi non sunt keunda accidentia: quia remoto primo non stat secti dursed prima aecidentia sunt dimesones:qm praeced ut qua litatem Oc relationem occi sed in substani ijs immaterialis Totie. ει. bus non sunt dimensones,qm motores orbium coelestiusunt virtutes sine magnitudine, ut patet oetauo Physici quia mouent motu perpetuo, sed nulla virtus in magnis tudine potest mouere motu perpetuo. Sed illa ratio pa' titur difficultatem,quia intellectus humanus non habet prima accidentia, ut dimensiones, quia est virtutis immaT .co. 4. terialis,ut patet tertio de Anima:oc tamen habet actidetis,ut intelligere ex phantasmatibus. Dieendum uno . modo,o, intellessius habet accidenti quia est forma eorporis substantialis datis esse inhsrenter oc ideo Dacia huius inhaerenitru habet aecidentia, sed alio modo,quae non iliabent esse in harenter in corpore vi sunt uitelligentie.
Vel aliter dicendum . non est smile quia intellei ius
non habet esse inexistenter Oc inhaerenter eorpori, tamen eius operatio dependet ab aliquo q, habet accidentia, uaintelligere non est sne phantasmatibus. Ex hoe meli' ' potest formari ratioIn quo non sunt prima aecidelia nee operatio dependens ab aliquo in corpore non habet accidentia aliqua: sed hoe est in intestigenths .ergo non habeta dentia, quia non habent prima accidetia materis, ut dimensiones, nec operatio ipsarum de det a virtute senstiua,quia intelligere ipsarum non est eum phantasiari, ut in nobis. quare dce. eum ergo diuersitas indiuiduorunon possit ese nis per aecidentiare illa non sunt in sub nam iis abstractis. ideo ibi non sunt plura indiuidua sub una sperie. Noradu, i, quamuis isto modo dieat Phy rosophus in debemus aliter diceresin fidem re veritate sanistis doctoribus reuerenter assentiendo, si, Deus modi uerstatem partium materiae in quas agens agit, sed A, sectus immaterialis non est multiplicabilis per partes materiae, auia non habent materiam oce. Ad seeudii a spei sectioris occvetii est ii esset fascibile in natura sua. iacite impos bile non est sactibile in natura sua. Et eum dieitur,ista inferioracte.dicendum et bene plura indiuidua in materiali substatia sub una specie est sis stibile, sed
in immaterialibus non sunt plura indiuidua suti una spocie salstibilia, quia non pertinent ad perseetione res. Et ad confirmationem agens insinitae 5 civerum est si sunt saetibilia ed si non sunt frustibilia non oportet Et eu di eis, Deus oce.dicendum et ista indiuidua plura sub una specie sunt nisi ilia in substatias materialibus, sed in substantiis immaterialibus non sunt lactibilia,quia non tu hent partes materiae in quas agens agat. Vel aliter dieendum sin Aristo. Q verum est, si est infinitum in vigore in quantitate actionis ec passonis intensile, sed, si est
infinitum in duratione non oportet sed se est hiqua uti ius in Deo,ut dicit Arist.no est intinita in vigore, sediti duratione ini. Et oim dicitur,quomodo differt tune pismus motor ab ali f.dicet Aristo. , primus motor istam
durationem habet a se de non depidet ab aliquo. sed alia
perpetua habent durationem infinitam dependentem a Deo. unde Deus est causa perpetuitatis durationis alio rum,quare non dependet ab alio primo. Ad tertiit species perseetior&e.dicendum Q verum est si sit generabilis.& non permanens unum in numero at eum ditans cies immaterialis ece. dicendum in hoc est propter hociquia homo unus in numero non potest perpetue perna nere,sed hoe non est propter pote stionem naturae ipsi'. Et ad confirmationem,natura magis est sollicita occidicendum si, verum est in dando euilibet quae conuentuts, sed non dat quae non conueniunt sibi.modo in Im terialibus substantes non conuenit multitudo indiuiduorum quia arguit plus imperfectionem cis persectionem.
Ad quartum. in quoeun ii quidduas differt oce. verit est si differunt realiter.Et eum dicitur. in abstra stra ece. dicendum q, ibi non differt realiter quidditas ab habete quidditatem sed solum vocaliter,quia solum disserunt secundum nostrum modum concipiendi. Ad quintum. rualibet species recli dum, , verum est, sed in diues s diuersimode pilleatur species de pluribus,quia qusdaspes plura indiuidua habet actu oc aptitudine,ut spes naturale quadam aut aptitudine oc n5a siti, ut sol α Luna,α quadam non habent plura indiuidua nee area nee
aptitudine, sed quia non repugnat eis ut naturae non re pugnat multitudo. vel aliter dictaum in verum est,s est species generis praedicabilis,oc continetur sub genere viriuoce. sed si est species. quidditas divineta n se non portet. Et eum dicitur substantia oce. negatur: quia i telligentiae no sunt species praedicabiles oc sub genere vero oc logico,quia species praedicabilis est composita re liter ex genere dc disserentia, qus differentia habet aliam differentiam sibi eontrariam. oe se speetes suic se species sunt e5traris. test plura indiuidua sub una specie iacere oc sunt plura H qaqd colimatist contrarauesentialiter habet contrariue
Ad ptim sub ima specie. sed Aristo. hoe non vidit,quoniam nomtuit hoe demonstrare in sensatis.
Pri hoe ad rationes sin fidem re veritatem deter hiemus in quocunqi ααverum est indiuidua materi
lia: sed possunt plura esse immaterialia Ace. dicendia q, bene concluditur u, no sunt ibi plura indiuidua materialia, sed immaterialia plura. Ad secundum. in quoes in nosunt ece. maior est vera quatum ad illud. Et cum dicitur.
sed in substantiis Scidieetigii q, ibi sunt aeridetia aliqua
ut species concreat s per quas intelligunt vel huiusmodi, quae a nobis sunt ignota. Per hoe di retur ad rationes primas fini via Aristo. eu dieitur, sicut se habet ages occidicendu q, est simile quantum ad dependentiam, quia sis
cut effectus materialis dependet ab agente materiali, se
esse ius immaterialis agente immateriali, sed est dis- il quia effectus materialis agentis diuersificatur paec uespes sunt in eode sutio successive, sed hoe repugnax intelligetiis, sed intestigetis bii hiat spes. i. additates distinistas a se,et ita sequa, γ, si aliqui sint uddita es distincto
Q snt vos spes quia. x. Micamenta sunt udditates vere
distincts re in non sunt spes distincti, sed in hii sequere
si spes vere sunt, tue sunt udditate distilis. Et dices,quo ergo sunt intelligentis inpuleameto.diecdia in sunt in Ddieameto suus p reductione, seu t pncipisi, ut et de materiaec forma redueunε. Ad aliud ite est de mobili ere eonceditur per eonuenientiam re digerentiam, ut di it
ramen. Et eum dicitur, et Cominem .dicit. cpe rpo raece dicendum q, corpora coelestia eiusdem speeio eo
se intelligitur dupliciter. Vno modo postiue, sia in una specie prs dieabili sunt. Alio modo nega: tu quiano la hent diuersas sormas perficientes ea seut materia prLma debet esse una numero priuatiue per priuationem
42쪽
omnium formarunt sed positiuen Gest una in mumero. tum est. nec potibi esse tempus,quiς tempus vel est m modo eorpor ac testia secundo modo di ut ei se idem tus Via aliquid motus quarto Physi. L extrae una n5 specie seu eiusdem speciet,quia non habent formas distin
est motus, ut iam declaratum est. Sed quid est ibi. dice Te .e., j. dum G ibi sunt in alterabilia entia re incorruptibula Opti R. ν .mam cic sus eientissimam vitam ducentia.
PEr hoe ad rationes. Ad primam Illud quod imagina
tur&e. Arist. luit eotis mile argumentum in tertio Rnsiones. Phys per quod ptobatur esse infinitia: quia imaginatio pol imaginari infinitum dixi .Q non est Q edendis ima. Tex. c. M. gination quia aliquis potest se imaginarim duplo malo . eoi.'. Trem si, c etiam extra civitatem potest se aliquis ima
V . o non oportet. Et eum dicitur, vacuum θω. dieendum, vimaginatio est salsa. ideo non oportet . sit ens, Et cum dicitur,virtus passiua re c. dicendit,u, pure non ens nec mouetiad actum corporalem, nee ad incorporalem. α ideo Vacuum Non mouet, quia scut non ens non intes igitur nec perdenee per speciem a se causatam, sic non ens non imaginatur nee per se nec per propriam speciem , sed per habitum aliquem imaginatur . undἡ vacuunt non m uet imaginatiuam virtutem nee per se nec per propriam speetem, sed mouetas rem, Ets diras qu/d en mouet se ad intellinendum 5c imaginandum re non aliud. dicendum, quod ens primo mouet intelle stum ad intestigen dum se ves speciem eiussedo consequenti non ens . se imaginatum primo mouetur a pleno,oc per consequens non maginatur non eris vlvaeuum. Adseeu distri. vaeuum est locus Oce. verum est. Et eum dieitur. 5e est ex tra Gesum Se daeendum quo extra ecelum non est lo eus .ec cum probatur, iu/d extra se intra dieunt dissere tiam loe i. dieendum qu/d ex ira dupliciter eonsῖderatur. Vno modo postiue ciuod eis userimitie siue contenti ue est extra coelum. Alio modo negative accipitur, qu Ad extra etalum nihil est aliud nec cireun seriptitie nee inelu ri sue. modo extra primo modo dicit differentiam loci oc
UPI U telligitur q, nihil est contentum a loco,scut etiam maioria prinia dieitur una numero, quia non habet multitudinem sormarum nee ineludit aliquam,ut patet Duodecie Text. e. ii.
mo Metam . Ad tertium ponatur , homo &e. aliN Uiandum, , extra cocium non PQt iterie corP qui di ni ci, scio estimpossibilis. ergo non est mirum naturale, quia, s hoc esset, vel esset ibi fi a natu/ qaequatur iii possibile: quia uno impossibili dato multam .vel oreter naturam per lassicietem diuiso ia sequuntur,re hoe non est graue videre, quia impossi hile est esse hominem in v Itima sphaera. alijs non placet ista Plutio: quia impossibile illud non est ex parte illius
quod quaeritur, sed ex parte alterius. unde illud impossi tale non prouenit ex impoli bili positionis quia tantum in uenit ex parte coeli, sed nos quaerimus de illo quod est extra colum Ut vacuum. Vnde,s totum vniliet sum esset aereum, Se posito esset possibilis, quia homo posset ibi esse in aere ubi est ultima sphaera. Vnde aliter respondei in s homo esset in ultima sphaera re e. non posset ma num extendere Me. aliquid esset prohibens. dicendum guentes ea. Vnde diversae quidditates per se sunt, sed non sunt speetes distin ictae..' Simul autem manifestum,q, ne P locus, nesque vacuum nem tempus esi extra coelum. Quae STto xyVl. . Extra caelum a Vacuam
Onsequenter quaestur ei rea illud rapitulum. Itaque se se habent, Vtrum extra coelum, stvaeuum. Et arguitur q, sic. Illud est extra e re luim, quod virtus imaginatura imaginatur ex tra e lum, quia imaginatio est virtus passi Ua,remouetur a re imaginata, ut quaelibet virius Hemeti sed virtus imaginatiua extra eoelii imaginatur vaeus Eie firmatur,quod movet inmitem pagitiam ad misianum,hoe debet esse ens,quia nori eris nora mouet vimi aia passiuam,sinas stimabitur aliqua speetes semper ino tirex tertio inii sed vacuum mouet Viriliteria imaginatiuam adactum imaginanditum vel mouetur a se ad imaginandum.ves a vacuo. non a se quia viritis passiua non redueit se ad actu quinto Meta et Ioa vaeuo re pereonsequems est extra ecelum. Item se do. nam dieii qua to Phys. Φ υa si est loeus non tepleriis corpo e,tamen aptiis recipere corpus, qtnaeonuenientior est illa deseri ptio vacui, ia in hoe omnes conuenerunt, , aliquid dixersit de vaeuo sed extra coelum ea loeus quia extra differentiam loci .ec non est repletus eorrore, quia ibi non sint corpora, ut dicit Aiis .in litera sed in aptu iratum est reeipere corpus ut patet quarto Phys. Item temo ponatur . homo sit in vitaria sphaera, ves ille potest ex tendere manum VH non. s non potest, une est aliquids hibens ibi, quod est corpus:quod est inconueniens. ergo potest extendere marum .erm prius sui locus non repleis corpio ν Poest vacuum,nec locus, nec tempus.
Otandum, v extra sum non potest esse eor naturale,quia, s hoc esset, ves eget ibi fini natu ram,ves prster naturam,per sufficietem diuiso nem.sed non est ibi fm natur quia ves esset eorpus simple Ves mixtum. non simplex,quia Ves esset glaue, vel leue, vel neutrum: sed non potest esse neutrum, ut coelia, quod nee est graue, nee leue,quia tune coelum esset extraecisum. vel se calum posset mouere extra locum suum: quod salsum est.nee potest ibi esse graue ves leue, quia ista habet alia loea sis naturam, quia graue eirea mediu, leue vero in circunseremia ergo extra cretum non sunt seMdum naturam,quia unius eorporis simplicis unus est locus smplex fm naturam, ut patet inlitera.Nee pol ibi esse corpus mixtum,quia in quocunqi mixta sunt re sin D Q nou sed prouenit ex natura partieularis eorp ris, quia
plicia, quia simplicia saluantur in mixto aut omnia aut unum eorum. Nee potest ibi esse corpus naturale prsternaturam . quia ubi aliquid est praeter naturam, in illo lo co est aliquod eorpus sm naturam, sed nullum corpus est ibi hira naturam, vi probatum est ergo ociosus esset illeloeus.quod est eo tradignitatem, quia Deus re natura nihil faciunt frustra re ociose. Tunc dieendum est, in eratra coelum non est vacuum, quia ubi est vacuum, ibi est Iocus non repletus corpore,quia illa est eonuenientior deseriptio vacui quarto Phy.sed extra coelum non est loc', quia in omni loeo pol esse corpus vel sm naturam ves inter naturam, sed extra coelum non est eorpus nee sis nais turam, cpter natura,vtia probatu est, ex hoe sequit. non ese motus extra ec lum,quia ubi est motus ibi est mobile,sed extra coelum non potesse mobile,ut declara de natura cuiuslibet corporis naturalis est v, e tineatur sub cir serentia extrema, da aliter uniuersum non esset totum,quia aliter aliquid ei et extra ipsum.& ne esset totum Ac non totum, S se etiam quod esset extra ipsum corpus esset pars uniueis totius inquantum natum esteontineri ab ipso& non esset pars inquantum esset ex tra ipsum: oc illa sunt contradictoria, ideo non potest ibi esse corpus aliquod.
Propter quod quidem neque in loco quae Tricii . ibi apta nata sunt, neque tempus ipsa facit simescere. Neque etiam nullius, neque una trasmutatio eorum quae sita per eam: quae maxime cratra ordinatam lationem. i
43쪽
Onsequenter quitur, utrum sternitas steade eum ine.Et arguitur in se. illud qd est
me sura suecessuoru est tempus, nihil enim
est tempus nisi mensura sueeem uotu ocἡebuerso: de aeternitas est mensura successitioin . . quia tempus est sternum oc motus. T Mioo. OPPost Tum arguitur. saeternitas esset idem eu te pore, tune quslibet pars temporis esset aeternitas,sed hoe est sal sunt,quia quaelibet pars temporis non est aeterna, nec infinita, sed finita. eonsequentia patet: quia quaelibetia pars temporis est lepus,vt dies est lepus, ut patet quar to Phυs.ec per coniequens, si tunc esset aeternitas, tunc quasmet pars temporis esset aternitas. i
tempore: Uerum aeternitas tempori tribula,lacet
no omnino a tempore distinctast quia illi eadem realiter existens,ab illo rarione risitomistis separatur. SCiendum, i, Boetius quinto libro diffinit aeternita
te, o, aeternitas est interminabilis vitae totam simul
petie ia possessio. Ista distinitio dissonat a verbis Philosopli . ubi loquitur de aeternitate,in hoei dieit, Interminabilis vitae quia multa sunt sterna, quae non lintvitam: vi materia prima,α coelum circunscripto moto re.Vnde notandum, , aeternitas dupliciter accipie uno modo inquatum attribuitur tempora vel motui, ia di cimus tempus esse a ternum vel motum. Alio modo im quantum attribuitur substant , Ut prima materiae,ece lo, motoribus orbium, omnia enim huiusmodi siti Ptii Iosophum sunt aeterna. Tune dicendia adqonem, , eapiendo aeternitatem primo modo,q, o Ino non est id e cutempore.Secundo dicendu inetia Oino non differt a tem spore Tertio dicendu Q realiter est idem cum tempore et
differt ratione. Ratio primi dicta est prius, quia s sternitas esset idem eum tempore omnino, tune quaelibet nateporis esset aeternitas, sed hoe est falsum, quia quaelibet pars temporis non est semper re aeterna,cum aeternu de nominationem aecipiat a semper eae, oc consequentia patet ex doctis. Ratio se eundi est,quia duratio suctessiua non potest esse omnino alia a tempore, sed aeternitas, qu satilibuitur motu ire tempori,est duratio successiva, qm motus Uel tempus durat laeeesiue in infinitum: quia qualiqua realiter durant duratione successiva 5 disserui ration illa sunt idem realiter,sed tepus oc aeternitas utrilaque est duratio sueeessiua, sed disserui in ratione, quia duratio illa inquantum caret principio re fine, tune est ster nita sed inquantum habet prius oc post tune dicitur te
pus unde unum & idem potest diuers fiearia se diuersis
rationibus. Tertio dicendum, Q aeternitas, quae attri
huitur substamias,non est idem eum tempore, quia illa Inon sunt idem,quotum unum est in subiecto, in quo ii est aliud, sed tempus re aeternitas sunt huiusmodi, quia ν ternitas est in substantia, ut in motore, sed tempus est
in motu vel in mobili. Sed quaeratur, utrum illa aeternitas si substantia vel aceidens,& videtur. . neutrum potest esse. non potin esse accidens,quia in Deo nullum ea dit a idens. nee potest esse substantia, quae substantia Deus est, quia nulla mensura est substantia. sed aeternitas est mensura substantiarum, sevi tempus est mesura mo tuum. ergo relinquitur, quod aeternitas est nihil. Adhoe dicunt aliqui. Q aeternitas, qua substantia est aeter na, nee est substantia, nee est accidens, sed quia ponunt tertium ens,quod nee est substantia nec accidens. unde dicunt eum ens diuidatur in substantiam re aecidens,n5 est verum de ente toto, sed tantum verum est de ente reat . unde ens rationis non est vere substantia nec accidens.
vnde dirant,et, nee est subiective in re, nee in anima, sed est in intellectu obieetiue, sed perspective, ut intellige rosam illa rosa intellem nee est in anima, nee in re, quia hoe est singulare in respondet tota,quia se noti esset uniuersale, sed obie siue in intellectu ut dieunt. Ista opianto est contra Arist. in multis Ioeis,ubi diuidit ens in suti stantiam re acetuens, quia omne quod est, vel inhaeret aiteres,vel non. si inhaeret alteri, tune est ateidens. si aut non
inhaeret alteri, se est substantia. ergo diuiso Arist. est stisfieiens. Vnde dicendum est aliter, o aeternitas qua tum ad rem silvificatam est substantia, sed sis rationem non est substatia. unde illud,quod intelligit in thllenia ut intelligi est substantia & aeternitas: sed quo ad rotia qua fratificatur, non est substantia, ut inquantum ipse riintelligit ea rere principio Oe termino.via conceptus sternitatis a carentia principii re snis. Titequsritur de ea retia,vitum sit aliquid vel nihil. s est aliquid, tue est substantia vela idem .non potest esse substantia per idem quod prius &e.contra dicta. nee a. cidens, quia tale in abstraetis a materia est aeeides. Nota, γ, eum intelligimus intelligentiam, tune eadem res,quae est substatia quo ad rem significatam est sternitas, sed disteri ratione, quia inquantum caret principio re fine,tune non est substantia, quia dicit grseismus, aeternum vere sne principio sne si ne. Ad rationem,eum dicitur. vel est aliquid &αdice
dum et est aliquod ens, ut negatio terminorum durario nis.Vnde negatio dieitur etiam ens quarto MetasEt cum Teir.eis.
dicitur,vel est substantia vel aecidens Se . dicendum est accidens. Et eum dicitii ergo in separatis substan tias est a idens. dicendum quod ibi bene est accidens negativum, re per negationem , sed accidens postiuum non potest esse in eis. D rationem in oppostum,cum dicitur, illud quod
est mensura6e. conceditur . idem est realiter eum tempore sed differt ratione, quoniam inquatum caret termino dicitur aeternum,sed inquantum habet prius reposterius dieitur tempus.
Extra cesum autem ostensum est quia nem τμς. m.
est neq; e5tingit steri corpus. Manifestum imtur quia neq; locus, ncis vacuum,neq; tempus est exterius.
QVAESTIO xx VIII. An Entia extra caelum sint intransmutabilia.
Onsequenter quaeritur, Vtrum entia extra ere lum, quae Armot. ibi dieit, sint in transmutabis
lia,ec arguiturqu4d se. Illud quod est in loeo
est transmutabile. quia Iocatum mobile est se eundum loeum vi patet quarto Phys. sed ista entia ex Tece. , . tra ecelum sunt in loco,qm extra re intra dicunt loci ear cunstantiam,seut prius oc posterius sunt differentiae or dinis. Item illud, quod nune agit de prius non ambae nee postea aget est transmutabile, quia quod agit euectu
quem prius non agebat nee aget postea est transmutabi la, sed intelligenti a agit effectum. quem prius no agebat, nee aget postea,vi reuolutionem hodiernam, quae cor
rumpitur vel reuertitur. Item, quod prius habuit vir tutem quam postea non habet ea quod fuit virtus pri oc postea non erit est transmutabile, sed intelligentia ha het aliquam virtutem quam prius non habuit, nec po stea habet, ut antequam egisset reuolutionem istam na huti virtutem ad Helendum eam, aliter non egisset eam: sed postquam iam egit eam, non habet virtutem iterum ad ea, qa tue ide in numero rediret, qu est salsum. mo Φaliud sit virtus, quae postea non erit, no est nis transmu ratio. Ite qu simpli non est liberatu a potentia est tras mutabile, quia potetia est principiu trasmutationis saltereceptiuursed multae intelligentiae non sunt liberais apotentia, quia Comentator dicit tertio de Aia, . nulla sim Come . tipliciter est liberata a potentia nisi illa, quae nihil itelligit
44쪽
extra. υnde subdit,quod natura intellectus possimilis est nem. Et eum dicitur,. intelligentiam. dieendum, .st. 4n omni intelligentia. Item, quod recipit est transmutabile, quia recipere non est Diae transmutatione . sed intelligentiae recipiunt, quia intelligunt ed intelligere est reciperere pati, ut patet tertio de Anima.i oppos Tura vult Aristot.in literas m Q illa entia quae sunt extra ealia sunt inalterabilia et intra smutabilia sussicientis una vita ct optima liabentia in toto aeterno.
C o NC L Vs I ocorporum cessitim motores, de coelises spiritus retrunmutabiles sunt. SCiendum scut dicit Aristo. octauo Physe. o nulla
virtus in magnitudine finita mouet per tempus infinitum, quia in virtutibus, quae sunt in magnitudine, virtus partis est minor in virtus totius, sed quodlibet fi nitum habet paries squales finitas, quia nullii finitu diuicut prius habuit virtutem, ita nune habet eam. sed si, n5 agit sin illam idem in numero quod prius hoc non est ex parte sui, sed ex parte mobilis, quia quod eorruptum est non redit idem numero: quia quorum substantia de petit non redeunt eadem in numero secundo de Ceneratione. sed diees potentiae adtiuae debet eoi respondere po tentia dassiva. dicendum,4 verum est in pisterito vel in futuro, sed non vult Q uniuersaliter correspondeat sibi
potentia patia ua& semper. Vnde postquam eireti latio est sinita,tune illi virtuti eorrespondet potentia passiua in praeterito,sed non oportet quod potentia passiua e dem in numero in fututo, sed sumest in se. α n dieitur os aliquid non habuit prius virtute re modo habet opor
tet transmutari, quia aliter non esset virtuosum. dirandam verum est si illa virtus est respectu esse stus immedia ii. sed si respectu ali ius mediati non oportet tune. mo do cireulatio non est immediatus essesus intelligentis, diret in ptes squaliter infinitas,quia eo sumitur per Ptes x, quia alia plaecelsit,quia coelum non incipit moueri dum illas, ut patet primore tertio Physi. sed bene diuiditur in quiescit, vi patet. Ad quartuitis nitu partes inaequales. modo. aeeipiamus partem iii illa parte minori est minor virtus in toto. smiliter in alia parte, c sie habet infinitas partes. modo, sicut virtus,qus mouet infinita magnitudine habet dies finitas. se ips quod est mesura motus. Ex lice arguitur. Illud, quod habet partes finitas est finitu, sed virtus in magni tudine est hinoir& n eo sequens ips procedens ab illa virtute est finitum. Pecundo sciendum, et, motus primus
est infinitus vi patet o stauo Phys. a principio n logum processum,α ihi demostratur ex sens bilibus. Per hoe
dicendii ad Monem , motores corpora eoelestium sunt intransmutabiles,quia u, no est corpus nee virtus in corpore non est transmutabile, quia nihil mouetur nisi eor pus,ut patet sexto Phys. sed motores eorporia ecclestiunee sunt eorpus, nec virtutes in corpore,quia tunc no mouerentur motu aeterno. Contra hoe in statur. Intellect' humanus non est corpus nee virtus in corpore:& tamen
transmutatur ab intelligibili. Dicendii 4 intellectus CNon mouet motu perpetuo nee est simile de intellectu &intelligentis,quia intelligere nouum est: quia eotingit intelligere sicut sentire,sed motus eceli,quem facit intelligetia non est nouus. ergo intelligentiae sunt intransmutabi les. Et hoe apparet principaliter de primo principio: quia, si moueretur ab aliquo,vel hoe esto in peius, vel in melius: sed no pol in peius mutari,quia nihil pol esse prauu in eo:nee in melius,quia tune aliud esset melius eo: qa est salsum,quia optimia eorum, quae in natura est Deus.
PEr hoe ad tones. Ad primam. Illud quod est &e.ve rum est s est in loeo postiue & cireunseramue, sed si
Negatiue,tune non oportet Et eum dieitur, sed ista &e. dicendum Q postiue non sunt in Ioeo, sed negative solis. Et eum dicitur,intrare extra Se. veru est si intra et extra accipitur postiue se cireunseriptiue,sed s solii negatiue, tune non oportet,& se intelligentiae non sunt in loeo ne gatiue,quia non eueunseri huntur a loeo. Ad seeundii. illud quod nunc agit &c. potnegari:quia intelligetia po- I test agere effectum tili, quem prius non agebat, ut illuminare aliquid quod prius no illuminabat pn impedies insito oportet . si transmutabilis.Vnde,s primus motor essieit aliquid quod prius non secit, hoe no est ex parte sui, sed mobilis, quod est dese stuosum sed s emeetet aliquid
quod prius non secit, in hoc esset ex parte sui, tune esset ita utabilis. Aliter dieitur, i, verum est si agat illud cnon oporrium.quod simpliciter Se. dieendum quod non est liberatum a potentia remota actui hoe est transmutabile, sed quod non est liberatum a potentia propinqua non oportet Q sit transmutabile, saad habitum non est motus. ex quinto Physeor. Et eum dieitur. intelligentia &e. dicendum q, intellistentia non liberata a potentia propinqua nec colundia actui hene ha bet se ad modum potentiae passius, . minus nobilis, quia intelligentia inferior est ignobilior ut superior.& se solii primum est liberatum quia est optimum et di in m lsinu: sed intelligentia semper est in actu intelligendi S sempct mouet. Aliter dicitur. a, verum est s habet potentium passivam, quae est rereptiua transmutationis. Et eum di citur. intelligentiae . dicendum, intelligentia habet potentiam secundum smilitudinem, quia habet diminutionem re persectionis earentiam quae est in primo primcipio vel quando Commenta. dicat Q natura intellectu possibilis Se dieendum q, est intelligedum Φ naturs in/tellectus possibilis Se . per diminutionem quam habet respeetu perseetionis in primo. ergo non est vera poteri tia, Ad quiritum. quod recipit &e. dicendum in verit est si reeipit vera receptione. Et cum dicatur. intelligenistiae &e. dicendum, in intelligere humanum en patii sed intelligere intelligentiarum non est pati, quia non reo piunt&intelligunt de novo, sed secundum assimilatio nem est pati in eis inquantum una interligentia est insorior alia, tune dicitur in potentia respesu illius, quia est imperfectior. quito Phy.
His autem determinatis, dicamus post hoc
utrum ingenitus aut uenitus, re virum incor, ruptibilis aut corruptibilis per traseuntes prius
Qv AESTIO XXIX. An Mundus sit G tra.
ianui immediatum effectu ed si mediate t une utet. Et eum dicit ur quod facit Sc. dicendum Q non im mediate facit reuolutionem hane,quia semper alia reuo
tutio praeessit. unde si non prseesstiset alia reuolutio,iue esset transmutabile vel per se vel per aeeidens. Ad tertium . illud,quod nunc habet &e. dicendum, Q non potesse sine transmutatione vel diuisibili quia ad prima qualitatis speciem non fit alterati tamen sequitur alteratio Onseqnenter quaeritur etrea rapitulum de ereatione ipsus mundi. Vtrum mundus sit generatus. ει arguitur quod se. Illud, quod dependet ab aliquo tanquam ab agente est generarum e quia se dependens ab alio esta istum, sed actum est genitum: re mundus dependet ab aliquo Vt ab agente, per Commenta. in de substantia orbis. ibi dicit indifferenter omne eorpus indiget Virtu te agente, sue si simplex, sue eompositum, sue geni tum, siue ingenitum. Vnde dicit, nulla est disserentia in ter indigetiam virtutis activae inter omnia eorpora, siuestit genita sue ingenita siue simplicia sue eomposta. Item,omne corpus corruptibile est gentium,quia corruptibile &genitum eo ueriuntur,scut ingenitum re incorruptibile ex Primo huius, sed muc est eorruptibilis: Ia .de.C.&.Μ. ee iii quia
45쪽
quia est eompostus ex contrariis, ut igne, re aqua ece. squs contrariantur, saltim stra qualitates,& eorruptio est inter contraria, ut patet primo de Getienatione. Item,
mundus aut est genitus,aut semper fuit, per lassicientem diuison 8, sed in mundus non fuit sema probatur triplici terriquia si semper fuit, tune sunt instrita pertransta, sed hoe est impossibile,vt patet sexto Physcorti, non con tingit infinita pertranstri, nee esse pertransit a. eonsequentia patet, quia infinitae reuolutiones eirculares prscesse
runt,sed semper fiunt de illae tam sunt pertransiis. Ite infinitii esse maius infinito falsum est,ex tertio Physi.ua infinitu no est Ac deficiente positivo deficit coparativus.
cosequentia patet: reuolutiones Lunae plures sunt in So Ire,quia Luna perficit reuolutione suam in mense veniendo ab uno puncto in ide sed sol in anno im perficit reuolutione sua. modri plures sunt menses ut anni, Oc reuolu tiones solis sunt finitae de minus, quia duodeetes infini
ties plus. Ite, si semo fuit mundus tune infinitum est in actu, sed hoe est impossibile, ut patet tertio Phy. quia inis FGiti holas presserunt, s mudus senin suit,& quilibet lio mo habet suu intellectu, intellectus si serma substan
tialis corporis,ct intellectus est incorruptibilis, ut patet secundo de Aia. separatur. n. hoc ab hoe tan in perpetuua eorruptibili,& infiniti ergo se sunt in actu intellectus: quia remanserunt infiniti intellectus hominum. opposi xv M vult Arist. in litera mundus non est genitus nec eortuptibilis: oc idem dicit Commentator.
Co NCL vs Io Totum mundum ingenitum secundtim totum necesse est esse, tametsi secudum sui partes generatur ac corrumpitur:
neque huic obstat ipsum a deo persimplicem productionemseu creationem fuisse factum :quod fide firmatur.
AD quaestionem dicet Atistoi. o mundus non est
genitus sm totum, ius ratio est,quia, s mulus Cesset genitus sis totum, tune corpora coelestia es.sent genita, sed hoc est salsum, ut patet primo huius: quia quiequid est genitum generatur a contrariis,sed eoelum
non habet contrarium, ut probauit prius . consequentia probatur,quia post a totus mundus corporeus esset ste
nitus,& eoelia quod est pars mundi, immo est gloriosior pars inquantum plus distat 3 situ inferioru: ergo oc totogenito S pars generatur. Item,s mundus esset genii vel hoe edet ex aliquo vel ex nihilo, per lassicientem di, uisionem, sed no potest esse genitus ex nihilo, quia in hoe
omnes conueniuiit,qui de natura loquuntur ex nihilo nihil fieri,quia oportet aliquid subiici ei quod fit. unde etiaquod fit oportet pexistere saltim in potentia, primo Phν Deo .ec septimo Aletaphy. nee etiam potest esse genitus ex aliquo,' fas mundus esset totus genitus nihil esset ante eum: qui tune aliquid esset praeter mundum, quod salsum est. similiter probatur et non est corruptibilis eo dem modo sis totum.de dico fim totum, quia aliqus par Hies generantur 5e eorrumpuntur,ut indiuidua, quae sunt in sphaera activoru se passivon,ec lim materia, quae est principiti generationis re corruptionis. unde naudus nGreeipit esse in aliquo principio temporis, quod prius non fuit. Item,s mundus esset genitus, tunc principium generans totum mundum praecessit vel natura vel duratione sueeelsua. natur ut eausa praecedit effectum. duratione seeundum prius oc posterius,per sufficentem diuisionem: sed primum generans mundum non praeessit duratione successiua,quia tune tempus praeeessissiet,quia non est alia duratio succissiuaui tempus, sed se non praeeost, quia tempus non est sne motu, ec motus non est sine mobili: et sta sunt de toto uniuerso eorporeo.Nee etiam natura pracessit,quia ad hoc in effectus si nouus nci sus seit in causa sit prior natur quia, si soc. esset ab aeterno, tunc etiam risibile esset ab aeterno,oc non esset de nouo eausatum ab hole: se in natura prior esset risbili, sed non obstantibus omnibus his, mundus de nouo est prodictus,cum prius omnino no esset. no in generatione uni
uoca re passione,vel per aliquam transmutationem, sed per creationem,quae est generatio aequivoea oc simplex
emanatio,& hoc ipsi ignorauerunt, qui ex sensbilibu , fidem receperunt de omnibus. Vnde non potest demostrari, quia super natura est,ec est fides ec veritas,α deben eredere firmiter, in Deus omnia ex nihilo creauit Saeris fidei doctoribus assentiendo. Tune respondendum ad
rationes fini fidem Q non est motus Vmuocus nec gene
ratio ad productionem mundi, sed est productus sine motu, ut per creationem 5e smplicem emanationem a summo Creatore,qui est actionis exceptae. vnde, eum dies, s hoe esset. tune eorpora eoelestia oce. Dicendum, in non sunt genita generatione univoca,quae est motus, sed per ereationem ex nihilo,i. post nihil. n G q, nihil ingrediatur substantiam entium. Et eum dicitur in seeundo argum e to ex nihilo nihil fit.verum est per se. sed per accidens hene causatur aliquid ex nihilo. Et si dicatur esse per ac sredueatur ad per se. dicendum Q verum est in particula ri factione quae est per motum, sed in uniuersali no bene quae est ereatio. Vnde aliquid tit ex nihilo,ita in praepo sitio ex dieat circunstantiam ordinis. Et eum dicitur, in in hoe omnes conueniunt oce. Dicendum, Q verum esto ex nihilo fiat aliquid tanquam ab agente particulati, tamen ab uniuersali agente ex nihilo bene fit aliquid, vea Deo,qui habet potentiam ad laetendum plus cit intellectus noster possit ex sensibilibus e5ei pete. Et s qutrit ut
quare fecit ite mundum ex nihilo. dicendum est, Q nihil quaeris: quia propter se fecit, quia Deus est sitis omnissi. Ad tertium. si mundus Se. eoeeditur. Et eum dicitur. dicendum in deus seest ira und si re in non praecessit dura tione sueeestiua ed aeternitate, quae est substantia sua. Et cum dieitur. ad nouitatem effectus Se . Dicendu in hoe non sumest. Dicendum in verum est in alns agentibus a Deo, sed in Deo sufficit qui eausat aliquid de nouo dc piscedit ipsum sua naturaia causalitate naturae.
TVne ad rationes prinei pales responderet Aris illud
quod dependet ab alio 8ce. eon reditur. Et cum dieitur mundus dependet 5ce. Aristot.negaret in ab agente esset ut agens distinguitur contra finem, quia aeterna n5 dependent ab aliquo tancs a vero efficiente, quod distinguitur contra finem, ut di est Commen. . huius re Duo decimo Aleta. Ad auctoritate Comme. dicendum in ipse aecepit virtutem actitiam pro fine substantiae, Oe nosolum motus eceli est na aliud, ut finem, ut conseruans, et hoe vult dieere Comen. unde totum agens est totus tinis .vnde, si intelligeret in eoelum dependeret ab agente vero, udistinguit contra finem, tune contradieeret sibi, se ideo habent effieiens t. finem, quia Deus est melior cfe elum, oc melius est finis minus bono. ex septimo Politicae. unde etiam quando Commen. dicit. Φ finis si is eat effieiens signitieatione necissaria,intelligit in efficies non distinguitur eontra finem, quia est finis substantiae mobilis. Ad seeudum.omne e rpus corruptitisse etc. eonceditur. Et eum dieitur, mundus &e.dicendii in non nisism partes,ut inferiora quae sunt generabilia Ac eor ruptibilia ex eontrari)s,ec eorpora coelestia no, quia sunt incorruptibilia. Ad tertium mundus aut est genissete. conceditur. E t eum dieitur. si ingenitus tune infinita 5ce. negatum quia infinita non essent pertransta, quia pertrastus est ab extremo ad extremum, sed non est extrema reuolutio,quia non est ultima,quia post quamlibet reuolutionem est alia .ergo non est pertrans tum infinitum. Ad secundam eonfirmationem. Infinitum esset me lius oce. dicendum n, reuolutiones Solis Ac Lunae dupli citer eomparari possunt. Vno modo ad determinatum tempus, Vt. too. annos,et se plures sunt reuolutiones Lunae cit Solis. Alio modo possunt eomparari ad totum ita Dus. sic non sunt plures reuolutiones Lunae ui Solis,quia
46쪽
DE COE. ET MUN. QUAESTIO XXX. XXXI.
vium sunt infinitae,& infinito non est maius. sietit in ma tio huius pombile est motii incipere post ii n5 erat, quiatori luna non sunt plura punista 3 in minori. Ad tertia ri P eonfirmationem si sie tune infinitum θία negaret Arist. Et eum dicitur. Q intelle estus sunt plures. diceret Aristo. unus intellectus est in omnibus in numero,qui est substantia immaterialis. ubi non inueniuntur plura indiui dua uno: qm omnes intelligunt per unum intes lectu mo tum adiuersis phantasmatibus de eogitationibus.
Dicitur autem ingenitum uno quidem mo
do si si aliquid nunc prius non ens sine generatione-transmutatione quemadmodu qui dam tangi di moueri dicunt.
An fine generatione possit esse aliquid,postquano fuit.
Onseque uter quaeritur etrea illud eapitulit. primum aut, Virum eontingat sine generatione de transmutatione aliquid esse post uiola non semper mouentur, nee semperqiliescunt, sed ali quando mouentur oc aliquando quiescunt,Vt patet oeta Tex.e. E..uo Physi. sed motus non est per motum, q, terminet per se motum, quia motus non est per se motus, ut subie i, vel termini quinto Phy. quia aliter procederetur in inise M. ed. in . nitum. Notandum,qua uis motus possit incipere esse pol non esse sine motu p se. euius p se ut terminus, in non pol esse nisi transmutatio possit in mobili vel in alio. unde licet hie motus non sit terminus motus per se, tra con sequit aliquod ens quod n se terminat motu, seut Aricdeclarat Octauo Phys. . post somnum aliquis surgit Ac prius praeesserunt motus in animali, se ut consumptio humiditatis, ted in ille motus non est per se terminus iulius,ut dieit Arist. oc CAmen. Item, s indivisibile est Tritie. , j.
ineipit esse post non esse,&in illud esse non acquiritura dino. verum motu,quia verus motus est partis post parte aloeuius perseetionis,donee torii perseratur. dieit Com. ter Comri. 4.tio Phys. sed indivisibile n. n habet parte post parte, uanon erat Et argutior Q non. quia quod Nuc B tune esset diuishil modo sunt aliqua entia indivisibilia,
physeo. Iaaliter se habet quam prius hoe transmuta tur,ut patet sexto Physi. sed, si aliquid meipit esse postis non fuit, aliter se habet nue ii prius: quoniam si haberet se ut prius, tunc non haberet sevi prius,& ponitur esse, oc ita haberet esse 5c non esse. Item, quando aliquid reducitur de potentia ad adium oportet in in illo si trano mutatio: quia nihil exit de potentia ad actum nis per tras nutationem: quia sm Aristo. Vnum agens non regre sat inter diuersa, sed illud, quod est in potetia,redueit adactum, sed actio priesupponit transmutationem, sed s aliquid est quod prius non suis,oportet quidem fuisse in potentia, quia s non,tune fuisset imponite. modo nihil est quod tim possibile sit fier Item, ubicum aliquid abii citur re aliquid aequiritur,ibi est transmutatio, quia sne transmutatione nihil potest abnei vel aequiri,sed i a quid es quod prius non fuit ibi non esse ab mitur re esse
aequiritur. Item ubi sunt termini transmutationis ibi quae hiat esse est prius non haberent, ut viso eo pletur mitistanti post motti l ME & dele elatio fit in instant quavdo appropinquatum est delectabile septimo Ethi. similiter illuminatio cum sol mouetur super hemisphcrium nostra, tune fit in instanti.vnde hie sunt per transmutatio nem cum snt termini per se, sed cosequuntur aliquod ens quod per se est terminus huius. Et notandum, in qua uis motus incipiat esse post non esse sine transmutatione
cuius si terminus per se, quia per se motus non termia atur ad motum, sed ad aliud Ut quantitatem &e. in mot' dependet ab aliquo agente per se. Rationes priores eoncedendae sunt viis suis, quia coneludui, nsi sunt salsis sine motu primo mo, ut distia est.
Necesse quidem igitur potens fim excellen/ ς 3Mtiam tanta , ec quae infra post puta si talen ta centum tollere, Nduo:& si stadia centum,ec
est transmittatio sedens quod incipit esse post non εε h, C duo posse ire virtus autem excellentiae.
het terminos transmutationis no es e quod est priuatior
esse quod est serma oce. Item si aliquid incipit esse
post non esse sine transmutatione simplieiter. tune seeum dum naturam ex nihilo aliquid fit, sed est eontra omnes de natura loquentes quod ex nihilo nihil se, sed oportet subile ei Biit. consequentia patet.quia s stimatur ex nihilo nihil neri nisi ratione transmutationis, quae Oportet
habere subiei him , in quo sit: quia aliquid oportet sa
Tex.e. - . OPPosi TvΜ vult Aristin litera. quia ingenitu uno modo est, quod nune est, quod prius non esset sine tu Dmutatione, ut tangere Oc moueri.
cuta incipit esse,postquam no erat, non semper per transmutationem assequitur esse. D Icendum o incipere postquam non erat Gi in
telli dupliciter.Vno modo et omnmo incipiat esse sine transmutatione, Q nec praecedit transmutatio euius terminus sit per se nec commitatur Φ itIsmutatur. Alio modo . incipiat esse sine transmutatione,interminus si per se,in eo mitatur aliquod ens, qm i, se est terminus illius. Tune dicendum ad q6nem . pri mo modo est impossibile sis naturam,& hoe sumeteterprobant rationes dicta 5c reeurratur ibi. Secundo modo dieredum in psit incipere esse quod prius non fuit sone transmutatione, quae per se terminetur ad hoe: ut tam gere nune est in duo tangant se quae prius non tetigerunt se sine transmutatione,quem terminum per sei sed mosioralis terminon duo ες terminat ad ubi sed biacosequit.
Similiter viso fit a visu,& prius non sint, in motus loralis De et Iit,oc dispositio:oc ille terminatur ad vhi per se α ad noeeonsequitur immediate de in instanti viso. αυ
QVAEsTro XXXI. In Potentia seu uirtus per excellentium determinetur. Onsequenter qustitur, utrum potentia res
materialis debeat esse determinata per ex Miletiam. Et arguitur in non. Illud, n quod determinatur potentia, debet esse tale, Qupotentia potest in ipsum, test,re in ali ethoe Aristo. probat in litera. sed aliqua potentia est, quae etsi possit in exeellens oc maximum, non potes in minismum, ut si visus potest videre stadium non oportet videre minimum stadii. opposietvra vult Aristo.in litem, Q virtus est eracelleluiae re determinata ad excellentissimum .cte hoe ε. idem vult Commen.
CONCLVs Io. potentisa' tria rei naturalis per excellentium mensuratur, passua uero materialis per minimum piria . tualis uiat permaxima determinatae sunt. Notandum . potentia dicitur dupliciter. v
modo est principium operationis. 6c pia est dubplex secundum Auer. quidam est activa.& illa est pesneipium transmutandi altetum feeundum quod in alterum, Oe passiva potentia est principium transmu tandi ab altero vel secundum quod ab altero, vi patet quinto Aletaphysi. unde etiam dicit Commenta in ter, Text.α artio quod potentia activa mouet illud, eui attribuitur: sed potentia passiua est illud,per quod mouetur illud eviatilibuitur. Potentia metaphorsee: Ac Fm smilitudinem ista inuenit in diuinis: quia dicimus Q intelligetia potee elligentia.ec deus psit esse deus,& se no accipitur moQ. Iand.M. C.&.Μ. eo iiii tentia
47쪽
tentia pro activa vel passiua, sed accipitur pro non repo Irgnantia, ut intelligentia potest esse intelligentia, . intelli gentiae non repugnat esse intelligentia. Similiter etiam dicimus . nulla intelligentia liberata est a potentia sim, siciter, sm smilitudinem . i. fm perseestionem praeter eum,qth omnes alia substantiae a Deo habent aliquid diminutionis Oc imperfectionis,ut vult Commen.termode Anima. Sciendum, Q tm cum quaeritur,Vtrum potentia rei naturalis sit fim excellentiam loquimur de po tent a adtiua vel passiua,qus est principium operationis. Per hoe dicendum est ad quaestionem,q, potentia rei naturalis est excellentis ,α debet determinari per exeri lentiam,quia si aliquis determinatur in potentia sua de hei hoc esse per excellentiam,i.per maximum,& no minimum,ut s aliquis potest leuare.to . libras, ille potest leuare. O .ergo determinatur per icio.se potentia deto, minatur per meellentiam inquantum petest. Unde etiain antiqua translatione dicitur,o virtus est vitimum potentis, unde potest syllogizare sie per illud determinatur Fpotentia in quod si potest potest etiam in alia, sed si ali
quis potest in excelletis simu ille potest etiam in minimii. vel chii habet potentiam leuandi. ioo .libras etiam habeti tentiam leuandi. so. libras.α nonὸ conuerso. Et cG matur. potentia rei debet esse determinata per illud nquod est determinatum Oc unum,& non per illud quod est indeterminatum & multa quia non notificatur aliud nisi per finitum, quia per infinitum nihil notificatur. sed excellentissimii est determinatu et unum: vi quod potentiam habet leuandi.ioo. libras. hoe est determinatum ocvnu: quia non pol in plura ut in unum istud: sed qus sunt sub eo sunt indeterminata re multa, ut.' o.&.6o.Sc. Serendum, eum quaedam sit potentia activa, quidam
passiva. non aequaliter determinantur per excellentia ea dem,quia potentia aetiua determinatur per excellentia,
guae est in re extrinseca re in obiecto virtutis realis, ut dium est de potentia leuandi. ioo. libras. sed potentia passua determinatur per taeelletili, quae est in virtute metroc non in extrinseeo, vi potentia visua per astu exeellen Niem determinatur qua est respeetu minimi visibilis. vn de si potest pati ab illo minimo,& a maximo re non e c5Uerso. Notandum tia,u, de numero potentiarum passiuarum quaeda est organica, ut visua auditiua, de de ista habet veritatem qu determinatur p excellentiam qus est in potentia et per actu respeetu minimi obiecti qd potest per se existere. Alia est potentia non organiea,vt intelle Eliua sede illa non est ita Q deteravi natur peraebuit mi nimi intelligibilis, quia non sequitur,ciuod potest intelli gere minus pol intelligere maius, sed si maiora pol intelligerere minora, sicut patet tertio de Anima. AD rationem in contrarium . illud per quod pote tia ece. coneeditur. Et eu dicitur. aliqua: potetia ete. verum est per minimum quod est intelligere extra tame
per excellentiam qus est in virtute visu ciuia ille actus est maximus respeetu minimi illius rei visibilis, oc hoe est excellentissimum in illis.ideo non valet.
Et utiq; siquidem impossibilem sm excesse lentiam dicentibus N plura impossibile: puta non potens mille ire stadia, manifestum quia mille Nunum.
An potentis, uel uirtus per minimum, in quod non potest determinuasit.
Onsequenter quaeritur virum impotentia vel non potentia si determinata per minimum in quod non potest. Arguitur . non.
quia si esset minimum in quod non possit
potentia, tune continuum esset eompostuc indivisibilibus, quod est salsum. vi patet sexto Phys eorum. Ac in libro de lineis indivisibilibus. eonsequentia
probatur, quia, s minimum est in quod non potest,aeo piatur in exemplo, quia minimum in quod no potest potentia quae leuat. oo. libras. st primum illud minimum super. ioo.vel illud est squale. ioci .vel magis, vel minus. non potest elia aequale eum. io .quia qua ratione virtus illa posset in .ioo.et in illud minimum eum si squale. nee potest esse minus. quia quod potest in maius, potest etiain minus .ergo relinquitur et sit maiust modo tune illud minimum vel exeedit. ioo.in indiuishili vel in diuis hi
li. non potest in indivisibili diei, quia nillil excedit quid essealterius ut aliquo nis si compositum ex illo, quod est salsum. quia indiuisbile additum alleui non facit ip sum aliud excedere quantitat quia indivis bile nihil a get.ergo in diuisbili excedit illud, tune id diuidatur,&remota parte ab eo vel potest in res duum vel non. si potest in residuum, isse id non fuit maximum .i o. in quod potuit. Si non potest in ipsum tune id non fuit minimum in quod non potui quia illud est minus eo. OPPos Tura attribuitur Arist. in litera.vnde dictit expositores, quod saeui potentia naturalis determinatur ad maximum, se impotentia determinatur ad minimmCONCLusio Naturalis Impotentia ad minimum determinata est, cui naturalis ad Maximum. . VNde sciendum Q aliqui die ut.q, liret sit dare ma
ximum in quod potest potentia naturalis, tamen non est dare minimum in quod non potest. Unde etiam Aristo. hoe non dicit in litera, quia dicit . non potest iu minus non potest in maius,etiam isti dicunt v, nsi est smile deponere non posse quia potentia est res na turalis δε etiam determinata ad maximum, sed impotentia dicit de laetum,ct ideo, s potentia terminatur ad maimmum, non oportet Q impotentia determinetur ad monimum. sed illud dissicile est demonstrare: quia est isti tra Commen. expresse,qui dicit, . seut potentia ad ma ximii determinatur, se desectus ad minimum : posse est .vna dictio. i non posse.vnde licet Arist intitera non docat expresse in hene dicit Q non pol in minus non potest 1n maius, sed de diminutione non dicit re expolitores Volunt, . Arist.intelligat minimum. Vnde, si aliquis no
potest plus leuare ui. i oo. marcas, illa Vltima. xoO. maris eas multa sunt oc habent latitudinem. vi. x Oo. 2 o. Octatamen primum est unum et minimia in quod non potest.
oc potest formari ratio.Sieut se habet potentia ad misi mum si impotentia ad minimum. per eonuenientem immilitudinem: sed poteria est determinata ad maximum. adeo oce. Et confirmatur. res naturales debent esse de terminat s ad maximum S ad minimum: sed impotemtia est res naturalis: scut quies qus e prauatio motus estris naturalis vel c5 qititur tem naturalem. similiter impotetia est re, naturalis eum fit priuatio rei naturalis.er po est detera nuata ad minimum. H Λ D rationem die dum.sita esset 5 c.consequentianeamur. Et cum dicitur. accipiatur primum mini, mum Ece. dieendum is est maius. oc cum dieitur.vel ex cedit in diuisibili oce. dicendum in illud non est indivisi h de vi punctus vel unitas: quia sie non reddet et maiore quantitatem:quia indivisibile additum altera non reddet maiorem quantitatem: vnde est diuisibile sm ouantita tem: quia habet partem extra partem tamen est diuisibile sin auseribilitatem. unde no potest auferri una pars ddivisim Oc seorsum existata quia resolueretur in contines: quia auseribilitas est determinata ad minimum. ergo in
illo est minimum quod potest auferri. lieet si diuitibile
rasones.smqnamitatem re partes in toto. Vnde simile est quod dicit Aristo.ost o Physe .in illo cap. Principium au tem eons derationis .dieit quod si mulis gutis eadunt re mouent aliquid de lapider de id est multum seut tus mulis
48쪽
mulis sunt: tamen quaelibet ginta non remoues una par Λ stans vel hora in quo sit possibile non esse, 6c eum sit me
tem prius tempore a lapide is aliam: sed simul remouen. tur a lapide quia non possunt seorsum re divisim existe te, lieet quaelibet si diuis levi est in toto: tamen iactes sue est minimum. unde partes in toto sunt potentia. uni de licet in una massa remoueatur magna pars post aliartamen in illo est deuem re ad minimum quod habet mutitas partes in toto re quaelibet diuism non requiritur: qa non potest existere per se. Unde se est in proposito, inliseet illud in quo excedit id. . . st diuis bile seeund si parates quidditativas in toto: tamen seorsum non est diuis bale Q possit per se quaelibet partium existere. ergo r5 illa non concludit. Et ite di tum si de hoe.
Impossibile igitur ec semper quide aliquid
esse,corruptibile autem esse dic.
An aliquod sempiternum coriruptibile esse positi.
ruptibile non est,re tu ponis semper eae, ergo in eodem instanti est re non est. Et consentatur.s aliquod sen vitemum est corruptibile, tune sequitur, o potentia adesse& non esse non distinguitur in tempore: sed hoe est Monueniens,quia in omni quod potest esse & non esse tempus potentiae ad esse & non esse distinguuntur, sed sis aliquid potest esse& non esse, tune non distinguuntur. consequentia patet,quia quod semper est ponitur in tempore infinito semper esse re ineorruptibile,& quia eorruptibile re in eodem pol non esse, quia extra tempus in si
nitum non est tempus. sed si dieatur. aliquid est eor ruptibile de natura sui& perpetuatur ah alio, de hoe fiet quaestio specialis. Vtrum illud quod est eorruptibile de
sui natura pol npetuari ab alio quodest extrinsecu fhi. Et notadum, Q per eandem r5nem potest probati ex ptines s Aristo. sis naturam o impossibile est o sen per non res si generabile quia ante ii em si esset genera Onsequenter quaeritur cum illud rapitulu. B hile. tune idem esset smul re non esset, sed illud est impos
Determinatis autem his. Vtrum aliquod sempiternum possit eae eorruptibil e. Et arguitur Φse.illud, quod habet contrarium, est corruptibile, quia eorruptio est a contrario re inter contraria,ut patet primo de Generatione. α primo Physi. sed aliquod sempiternum habet eontra tu, ut motus e i est sempiternus,ex o statio Physe. sed motus coeli habet contrarium.ut Commeta dicit, quia ciuietem habet eontrariam. Item, quod habet materia noeest eorruptibile.& hoe dico materiam subiectam formae Tex. c. o. substantiali, quae est in potentia ad esse re ad non esse,
potentia materiae est eausa generationis et corruptionis,seut absciso a materia est eausa perpetuitatis: seut dicie Commen. primo huius. sed aliquod sempiternum habet materiam subiectam formae substantiali,& est in pote tia adesse re ad non elia ut species humana ct sinina sui perpetuae t& habent materiam quae potest esse re non ess bile quod s ponatur esse sequeretur impossibile, sed si semper non ens ponitur generabile, tune idem smul estre non est, quia si nuncii est semper ponitur non esse Sc. quia ponitur generabile,& illud habet ,
i veritatem tam de substantiali de accidentali praedirato quod est semper
non ens esse generabilet quia implicat contradictione meandem. unde semper est eadem,& ex eisdem principiis: sicut nullum sempiternum est eorruptibile, se nullia semper non ens potest esse generabile. Et eo firmatur. semper ens re non ens opponiatur, scut omnis re nullus. modo impossibile& necessarium sunt opposita ex secundo.
peri hermenias .m5 si oppostum in opposito re propositum in proposio. illa regula non fallit in prsdieatis per se modo,omne semper ens neeessarium est essera praediactis .ergo semper n5 ens impossibile est. de loeus. si opposituin in opposito recimodo si semper n5ens esset ge nerabile, tune nen esset impossibile nGesse. ergo semper,se,quoniam aut Scio vel individuum non eorHiperetur. C non erit re etiam erit. Notandum, in aliqui dicunt, Item, omne genitum est corruptihle,primo huius: uagenitum re eorruptibile conuerimntur, sicut ingenitum Mitieorruptibile: sed aliquod sempiternum est genitumi
virtute mouente, sed etiam virtute largiente sibi esse αexistentiam:& nulla est differetia inter indigentiam vir tutis activae in eo ore sinplici & eomposito, vel gene fatali re ingenerabili &e.α eum eoelum sit perpetuu, α habet agens, eo videtur sit genitum. Oppost Tuti credit Aristo. se demonstrare in lite rar quia dicit Q omne sempiternum est ingenitum α 1- eorruptibile re nullum sempiternum est eorruptibile: αhoe idem vult Commem& expostores.co NCLVsio.
Sempiternu aliquod es genitum, uel eorrupti bile, est impossibile . a Nolandum . non est dubium. osm Aristot. in
tentionem esset die dum Q nullum sempiter
is num esset genitum, quia impossibile est sempi ternum esse eorruptibile. ει hoe probat Aristot suppo nendo duo principia. quorum unum est, possibili post in est nullum sequitur impossibile, licet posset sequi sal sum,quod est naturaliter intellectum. aliud supponit impossibile est unum re idem esse et non esse simul quia prima dignitas est non eontingit idem esse & non eis e simul. Ex his probatur eonesuso. illud est impossibile
eorrumpi quod, si poneretur corrumpi inesse sequeret impossibile: sed ii semper ens ponitur eorrumpi, sequitur impossibile, quiui semper ens corruptum esset, quia per petuum dicitur esse semper re non esse, quia genitum est quod iam est re prius non suis. modo signet ut illud in. semper non ens aliquod dicite generabile potest teneri, re semperens corrumpi potest teneri, etiam cotra 'io.
Aristo. quia potest esse aliquid re non esse simul in eode
nitanti temporis, sed non naturae sed hoe non valetiva,
s aliquid potest esse re non esse in eodem instanti temporis,tune instans naturae.quia oportet illud instans natu
rae esse indivisibile: qm .s es et diuishil tune melius posset esse in illo is in instanti teniporis, quia magis diuisibile est.ergo est indivisibile vel est substantia vel accideri vel nihil .non potest esse nitus,tune in nihilo aliquid esset re non esset,lauod est impossibile.Si substantia indiuili hilis,lune aliquid habet esse & non esse in intellistentia in
diuisibili quia intelligentia est substatia indivis bilis: quin impossibile. Si est aecidens indiuisbire ves redueitue
ad continuum,vel discretum .s eo inuum vel est permanens vel successivum .s permanens tale est punctum: tua
aliquid habet esse & non esse in puncto indivis bili. Si est
Reeessivum tune est instans temporis: α tue redibit idcud in eodem instanti temporis habet esse et n5 esse quia indivisibile non est laeeessivum iust instans t Eporis . non
potest autem diei et sit indiuisbile actidens quod redu eitur ad diseretu ua tune inet unitas, re aliquid in unitate indivisibili esset re non est ei. sed aliquis posset dacere o illud indivis bile re instans naturae non est posito
uum aliquod naturae, sed est negatio. tune oportet diei. quod sit negatio prioris & posterioris in eausa, quia brane diei mus, quod homo & ris bile sunt in eodem tempore, sed non sunt simul natura: quia unu est causa alterius, in homo est eausa risbitis ut se quia prius est natura ta
quam eausa,& tamen non est prius tempore. eum ergo
aliquid sit prius re posterius sm naturam, tue hoe est post tuum.ergo indiuis hile est sm naturam, re si si nega tis,oportet . si negatio prioris & posterioris in musarta ses meat etiam ese prioris re posterioris: tune in eo
49쪽
dem tempore simul eontradictoria vera essent: quia tue sectere nia esse simul in eodem instanti naturae sunt Fm earentia eausae prioris N posterioris, quia neutru est ea alia terius, ut n5 eae no est ea esse, nee eeouerso. ec sie sunt in eode in stati. Sed istud nd piudicat diuinae potentiae ocsdei: quia veritas est in Deus pol aliud qd nitis erit sa te generabile θe sempiternu eorruptibile: sed hoe est sun natura: ua ex sensibilibus no psit demostrari: qu si de
m nstrari posset, tueno haberemus meritu crededo. undiuina potetia plus laeti cs intellectu sun ii pol cocipere Et rsines Ari. valet et, id e ee in eode instati Sc no ee Oce. Diced si sequit sta natura sed Deus pol saecte hoe est dedueere o nulla erit e5tradimo sed in hae vita ignora mns quomodo euitaretur illud impossibile.
PEr hoe ad tonemraderet Aristo. Ad prima. oe quod
habet e trinu oce.ed reditur ut se. Et eu dr. sempi ternit aliquod die. dicendii Q no est versit quia motus esti s m totum est sempiternus ec se no opponit sibi quies: quia se non in epit, nee desnet: sed Fm parte in epit oc Fdesne E quia una reuolutio partieulariter sueeedit alteri, ec se quies opponit ei:quia quies,quae nune est, respectu crastinae reuoluti5is,opponitur erastinae reuolutioni: sed
seeus est de substatia qus no habet opposta quiete: quia una pars non su edit alteri: ergo sempiterna substantia nee sm totum,nee sm partem habet quiete eontraria, ocita debet intelligi di tum CG m. Ad seeundia, est dr, in habet materia Oce. cocedit.Et eu dr, aliquid vi ecelu Sce. dicedit, . non habet materia, quae sit in potentia ad essere ad non esse.& eum dieitur de speeie humana θα.dicedum, i, habet materia in indiuiduis in potentia adeerensi esse. 8c se eoirsipitur in indiuiduis. Et eum dr, species est perpetua,veru est: quia totii non eorrumpit oc simul quo ad omnia indiuidua: quia semper manent, sed indiuiduum corrupi quia no semn manet, sevi spes, sed eorrupitur fim partes Meeestive. Ad terruhoe genitu Oce.coceditur . eum M.aliquod sempiternu ece. nepat accipien
d enitu qd est oc prius no fuit: quia tue si ut esset ens Goc non esset. ad probatione. oe qa dependet fice. verum est si dependet ab agente ut distinguitesitra sine.ec eum dr,eoelia θ.e.direndum in non dependet ab agente vidi stinguit eotra finem: sed aeeipit ibi agens pro fine substariae. oc dixit hoe, ut distingueret etia inter motu Geli ocsubstantiam: in non solu motus dependet a virtute mo iuente, sed etiam substantia Geli dependet a virtute acti ua idest fine eoseruate suum esse,α no solum motus undicit-totum mouens est totum agens quantum ad fine Comen. . stibi antiae. Vnde non vult dieere, Q dependet a vir tute activa tanquam vero agenter quia dicit quarto liuo . Comet. 4. tus, in eoelum de quatuor causis habet duas, ut sormam ec finem, quia non habet proprium efficiens ec materia. unde dieit re in i 1. . in eorporibus ecelestibus no est e5 secutio causae adeausatum proprie, ut efficiens, sed esteon se tio prouentus ad finem: quia agens verum apud
Aristote. non extrahit nisi illud quod est ui potentia adactum re cetera.
Corrumpitur igitur qua do incorruptibile,
M. et si generabile factum est. possibile enim iactu non semper quidem esse.
Onsequenter quatitur, Vtrum omne generabile ex necessitate generetur. Arguitur in non. quia s omne generabile ex necessitate generetur, tune omnia sutura de neeessitate euenient qus sunt sutura: sed hoe est salsum,
Ad eontra Aristo. primo vera hernae.& sexto Metapho
Q non omnia de necessitate euenitit quae sutura sunt: qutune non oporteret conciliari re negociari. consequentia
est inani secta: quia postos omne generabile de necessita
te generabitur, tune omne sutum de necessitate eueniet. quia generabile de necessitate generari nihil aliud estis
suturum ex necessitate euenire.
Oppos Tun arguit. seut se habet eorruptibile ad corruptionem,se generabile ad generationem: sed om
ne corruptibile ex necessitate eo resipitur.quare oce. ma aior patet per conueniente ira similitudinem. minor patet
ex pradietis seeundum Aristo. quia nullum sempiternuest eorruptibile,& nullum corruptibile est sempiternu, quia neeatiua eonuertitur:α ex hoe sequitur eorruptibila necessario eorrumpi.
Quodcunqν generasile licet necessirio genereae turi oppositum nihilominus eat lite a se
Dicendum est ad quaestionem siti prineipia Ari
sto. qus si tenent, tune ridetur ex intelione eius omne generabile ex necessitate generabitur, ochoesue si substantia simplex, siue eomposta, vel aeci
dens reale,vel intentionale: quod apparet per eandem rationem per qua probauit nullum sempiternum esse eor
ruptibile,quia ratio illa habet eandem virtutem quantia ad utram. d impossibile est corrumpi, quod si poneres corrupi sequeretur impossit,ile, quia posito possibili inee nullum sequitur impossibile, lieet possit sequi salsum: sed, si sempiteruum esset eorruptum, sequeretur impossibile. s. videm simul esset de non esset, eo inponedo simul esse eum esse oc non esse: sed hoe est eontra primam dignitatem. n5 eotingit idem simul esse oc non esse. 4uὀd au
tem sequeretur patet, quia signa instans, in quo sit corruptum. in illo non, ut ponis modo, quia tune semper eam
illo eodem instanti non est. 5c hoe sequitur esiuersa eluet , qui aullum eorruptibile sempiternum est. ex his sequi tur in omne comaptibile de necessitate eorrumpitur, ocs ista ratio est demonstrativa, tue per eandem rationem G deducetur ro omne generabide de necissitate generabiLillud est impossibile, quo posto in esse sequitur impossithil re hae maior probata est prius. sed, si semper nonens esset, esset generabile, tune idem simul esset re n5es set: sed hoe est impossibile, ut prius probatum est. nse quentia patet, quia signa Instans, in quo generabitur, Min illo habet esse. quia in illo in stati generabile est in quo
generatum est: sed ponitur semper non esse. unde tue nullum semper non ens est generabile conuertitur negati uniuersalis,nullum generabile est semper non ens, oc ex his sequeretur omne generabile de neeessitate generabi tur. Item, semper ena re semper non ens sunt oppomta, sicut impossibile re neeessariti. Ex hoe se. omne sera. perens est neeessarium elle. ergo omne semper non ensen impossibile. anteeedens patet . quia illa couertuntur.
consequentia patet. li oppositum in opposto oc propolitum in propolito, sed semper ens fic sempet non ens op ponunxur ex una parte, sevi necessarium Sc impossibile ex alia parte. modo, quod impossibile est non est generabile. ergo,q, nuncii est non est generabile. modo conuerintitur in istam. nullum generabile semper iaci est.5 ex his sequitur ista omne generabile de neeessitate habebit es se,oc non pol habere esse nisi per generatione. ergo om
ne generabile de necessitate generabitur. Contra hoe arguitur, si omne generabile de neeessita te generabitur, tune tollitur contingens ad utrumlibet. modo,de ratione contingentis ad utrumlibet est in pos sit essere non esse.et quod potest non esse non est necis sarium esse Argo tollitur eontingens ad utrumlibet. Similiter tollitur libertas arbitriat quia de ratione arbitrii libera est inpossit velle quod nunqi potest velle,et potest laeere oe poteti nil sacere, quia ad hoe ci, homo ha beat libertatem arbit in requiritur in possit velle, deo, id postv nunco velle θe posse Beereo nunqi iaciet: sed, uomne geretabile de necessitate generetur, tiae actus vo luntatis
50쪽
Naturalia digna laus de ora sut& honorari
debet: Sescotta mala vituperari,
luntatis determinatur necessario ad esse quod nunquam d icitur, potentia eo latiuatae. verum est eornm qtis eo posset non Eligere vel non sacere. oc per hoe tollitur prina malorum oe prsmium honoriti quia ex his, quae de ne cestitate insunt, non eontingit vituperari ves puniri, vel pumiare aliquem via laudare.modo omnes altus humani ex necessitate euenient.α hoc est contra omnes leges,
quae dicunt, et aliqui sunt laudandi 5c aliqui vituperan dire aliqui puniendi oc aliqui promandi. Item ponatu iste homo moriatur ante ii cogitauit triangulum ha γhere tres,sc tamen possibile est ante mortem ipsum eo gitare. une quaeritur utrum ante mortem habuit potentiam vel non . Si habuit potentiam eogitandi, tune ille
actus eo gitandi fuit in eo generabilis. fc nun ii generabitur: quia mortuus est.si dicis, o non habuit potetiam eogitanda,lioe salsum est:quia potentia enitativa sequitur formam humanam: .R ipse habuit naturam humana. erigo habuit potentiam cogitandi: Ac actus cogitandi tuit generata in eo re tamen nuncs penerabitur. Item, gitabunium sed eorum quae non eo tabuntur impossibile est quia potentia non est realis res diu illorum, quae non cogitabuntur,unde est figmetum , quia implicat eo tradictionem, Q nun ii cogitabit quod potetiam habeat cogitare: quia tune eogitat smul Oc non cogitar. Ad quintum dicendum .s omne generabilecte dicendum Q nihil est frustra: quia est dignitas in natura perpetuo nihil est frustra , quia quod possibile est attingere fi nem necessario attinget eum. Sed diceres, iste potest esse Papa ante mortem, sed non erat. dicendum si non fit Pa pa an mortem nurui habuit potentiam. dicendia tamen
seeundum fidem Oe veritatem: quod aliquod est genera bile re nunquam generabitur 5e potest generari aliquis potest velle quod nunquam potest velle de potest sacere quod nuncp potest Beere: A hoe est crededom, licet Aristo. non popotuerit concipersi quia ex sensibilibus no potuit demonstrare: sed est principium nostrum quia est su
s ita esset,lune nihil esset frustra: sed frustra est quod oris A per naturam ct in potentia dei qui omnia pot: ec ex hoe
dinatu ira est ad aequirendum aliquem snem, quem non acquirit: sed, si omne generabile de necissitate generabi tur, tunc omne natum attingere aliquem finem de necens late attinget ipsum de ita lise est dissieultas. ua ex una parte est contra primam dignitatem,ex alia parte sequu tur multa in nuenientia. siquis vult tenere principia Aristo. tune sieut nullum aeternu est eorruptibile, se nullum semper non ens est generabile, ee pereo sequens nullum generabile est sempiternum, de per eosequens, om ne generabile de necessitate generabatur.
Ad primum dieendum eu de. si ita esset εια dietas
non tollitur eo tingens ad utrumlibet. Et eum dieitur de ratione contingentis est oee. dicendum Q de ratione eontinnentis ad virulibet est in aliquo tempore possit e re in aliquo tempore non possit esse, & non est de raracte eius o nun4 sit.vel f socra. rrat cras ante eurrere potec in aliquo tempore non eurrerer de non potest nunquanon eurrere. Vnde posscs eurret non potest nun is eurrere.& hoe sufficit ad contingens. Ad aliud tune tolleretur liberum arbitrium.dicendum, Q non sequitur, quia liberum arbitrium est quod est gratia sui. ut patet in pro mio Μetaph. ergo liberum .habet illud, quod est gra tia sui, licet ex necessitate agatiunde hoe non tollit liber talem, sed ageret gratia alteri .Et eum dieitur, in alius
potest eligere fice.dicendum G non: quia eligit propter intrinsecum quod pol eligere hoe quod non aliud: et ii est de natura sui. nam Deus habet maiorem libertate Ocmouet uniuersale,& non potest non mouere secundum Aristo. quia de necessitate mouet, oc se homo potest eligere dc non psit nunci, id eligere:quia homo est gratia suiu, eligit,re est de ratione libertatis quod non eligat graistia extrinseci. Oc in hoe differt liber a servo: quia liber n5vult eligere propter extrinsecum aliud, sed gratia sui. sed seruus eligit propter aliud vi propter dominum: ec hoe est ratione libertatis .eligat gratia sui, & non propter credendo habemus meritu,quia sis Aug. ibi eessat me mitim ubi ratio humana prshet experimentum. unde in materia prima est aliquid generabile, quod nunquam
AD argumentum est dr. seut se habet θce. eoneedi Et cum dr. quod est eorruptibile 5 e. dicendii in n5 Rrisones, sequii ur impossibile.ec eum di in idem esset in eode eccidicendum ' non est in eodem instanti temporis. Et eudr. Q haee est prima dignitas.d eendum . non eontingit esse-non esse non est prima dignitas, sed illud is no est. idem esse noesse simul est prima dignitas. Sed lixesolutio non placet aliis.vnde ista propositio, non contingit idem esse 5e non esse, est eoi ingens vel necisaria ed nopotest esse eo tingens, quia tune prima esset contingens: quod est salsum, quia demonstratio est eκ necessariis primo Posteriorum. ergo est nee8ssaria. non eo tingit idem esse re non esse simul.ergo sua opposta est impo sibilis: eontingit idem esse oc non esse. Vnde dieendii est ali ter fim aliquos,o idem contingit smul esse de non edin
eodem instanti temporis sed non natura. sed hoc no v
lei :quia illa sunt smul natura re nci solum tempore,quae simul sunt tempore, ec unum no est eausa alterius, ut patet ex praedictis,& per oppositum prius natura est quod est smul in tempore eum alio, dc tameti virum est causa alienus,vi homo est causa risibilis, ut patet ex prs dictis, oc quinto Μelaphvs.ergo illa dieuntur esse s mul in eoo Te cidem instati naturae, quae sunt in eodem tempore, re unii non est eausa alterius S per oppostum prius natura. Vnde simul in eodem instanti naturi, dicit priuationem ea usae .Et diees, unde habebis hoe. dicendum ex secundo de Anima.cap. de tangibili,quia differentia est inter tangia et hilia alia sensibilia,quia tan stibile simul immutat mes dium radium. naodo,certum est,quod non dicit smul ratum smultatem temporis, sed et am fmultatem nature, quia visibile etiam fmul tempore immutat medium Maliud 5c non potest hoe nunis eligere. Ad tertium eu D visum, eum in instanti sat. ereto oportet quod sinui di dicitur. tune tolleretur punitis 5 e. dicendum . non seu tur: quia Deus honoratur ex necessitate naturae suae, saest bonus .unde ad hoc*aliquis laudetur, non oportet
Q illud quod pol facete possit nunc b sacere: quia hoe noest de ratione honoris ec laudis: sed susscit . in se si ho
num ad hoe in laudetur.oc eum dicitur,quae ex necissitate insunt recidicendum . Verum e sed insunt ex necessi late violetis.vt s aliquis traheret per c ines aliquem, Ociae sat malum non est vituperabilis actus: sed ex illis quae insunt ex necessitate natura. quod impossibile est aluerse habere contingit laudari, a st bonum in se, re si si malum in natura sua vituperari. N smiliter de poena re pu nitione. Ad quartum .eum ponatur Q hic homo ece. tu quaeris. an occidicendum in in toto tempore praecedeti non potuit cogitare ex necessitate: quia si aliquis in iota vita sua non videt impos cibile est ipsum videre. Et eucat simultatem natur idest smul natura, adest neu, trum si eausa alterius. Vt medium non est causa immuttationis tactus. ergo videtur, o simul in eodem instanti dicat priuationem otioris Oc posterioris in eausa, sed essedc non esse habent se se, o virum quod non habet eausa litatem super aliud, quia non esse non est eau sa esse, nee econuerso. Similiter Qene est eausa non esse, ut tantum esse Drati est eausa non esse. ergo si contingit idem esse ocnon esse in eodem instanti temporis, tue etiam habet votitatem quod in eodem instanti naturae, sed qui tenet alia viam res det ad rationem. Si omne generabile oce. tueomnia sutura oce. dirandum quod duplex est necessitas, interella re esitinua. ec intercisa est duplex,qusdam est determinata quo ad nos de natura ut eclipsis solis. Sed alia est determinata quo ad naturam,indeterminata quoad nos. modo omnia sutura non eueniunt ex necessitate