장음표시 사용
531쪽
cunda est respectu verbi. Sed memoria qua dcunt spirativam) Naturam Dei dicit cu voluntate, quae est foecunda respectu Spiritus sancti.
i. Est in ea stamina Charitas .i. una numero -- Iunias in tribus peismis, di per conseques eadem volitio, & volitum idem .
Est in ea summa liberalitas, idest coon municabilis suae essenti sedc ois infinitae persectionis in Deitate ipsis per senis, & suae bonitatis, &influentiae in creaturis omnibus productis . - Est in ea summa aequalitas. i. perfectio pris,
' non est maior, nec minor perfectione fili j, similiter & Spiritus sancti. Nec filius est persectionis maioris vel minoris, quam pater, & Spiritus sanctus: idem dicedum est de Spiritu sancto respectu psi ,& filii. Nec est Deitas alia
in Filio, de Spiritu sanisto, ci in patre, nece conuer . Nec est potestas in alia in Patre, qua in Filio, dc Spiritu sancto, nec maior, nec minor. Nec est duratio siue pernitas maior vel minor in patre, quam in Filio, & Spiritu 1ancto . - 1 Est in ea summa germanitas.i. naturae, S es sentiar, est summa unitas. s. numeralis in tribus personis, similiter& talis unitas est in omni perfectione essentiali in tribus personis, non autem in omni proprietate notionali. xiii Est in ea summa consolanitas. i. essentialiu' proprietatum summa unitas, & identitas, &. t nulla diuersitas : voluntatis concordia, Operationum ad creaturas indivisibilitas, & omniuessectuurn similis producibilitas. xiiii. Est in ea inseparabilitas. i. personaru simul-' tas in existendo, & ubique praesentiam exhibendo, di omnia operando. Emanatio est productio alicuius rei ab ali-- quo Princirio. Emanatio
532쪽
rmanatio intrinseca est productio personarum in Diuinis, quarum altera vocatur gen ratio activa, altera vero spiratio activa. . Emanatio extrinseca est productio creat
Essentia diuina dicitur essentia, inquantum communicabilis in abstracto. sed dr substantia, inquantum communicabilis in concreto. Error est assentiis, quo intellectus coplacet,& adhaeret fallo, sub ratione tamen veri.i. exbstimans ipsam ess)' verum . Eucharistia est vera, &realis praesentia co
poris, & sanguinis Christi sub me ciebus p nis, & vini. & Qnat bona gratia Gnece. Exeplar est ro cognoscedi pulla & disposita. . Euangelium iuxta D. Pali. ad Ro. est virtus Dei, in lalutem omni credenti, Lm Euseb. lib. de praep. Euang. est bona annunciatio sternose,& incorruptibilium bonov. i gratiae & gloriae, remissionis peccatorum, & an nunciatio eors, quae ad gratiam & gloriam pertineti. i. mediorum, per quae illa suscipi possint. Vel sut ex concilio Colo. colligitur ) est viva doctrina, quae menti nostr reconciliationem pa Christum, hoc est pacem erga Deum , 'insuper & bonam
voluntatem ex Dei beneficio nobis an nunciat.
FIlius in diuinis, ideo dicitur Filius, quia est similitudo hypostatica. Filius dicitur Filius, inquantum est similia
ludo con naturalis. Vocaturq; praecipue Vesebum δε Imago. verbum inquantiam est similitudo expressiua: Imago inquantum est smblitudo consormis. Fallacia est voluntas per verba decipi es Pr Σimum causa lucrandi.
Fama est comunis opinio vel existimatio de I i et ali
533쪽
aliquo,ex coniecturis verisimilibus prouenies. Fraus est voluntas prosectum proximi deci, ipiens.
Fellea passio est subitus animi motus, impatiens laesionis. Fides . Vide sup. Anima. Fornicatio spiritualis est Idolatria.i. accessus ad non suum Deum . . Fornicatio corporalis est illicitus concubitus soluti con tuta l. viduae, mereti icis, vel co cubinae. Falsum est significato rei, non ita se habentis, ut significatur .
Falsitas est inaequalitas rei &intellectus. GAudium. Vide siup. Anima.
Gloria secundum Amb. est clara eum laude notitia, siue fama. Gratia est adiutorium diuinum ereaturae liberaliter, gratisque impensum, ad quemcunque actum indifferenter. Gratia generalis donum Dei est,cuilibet homini gratis condonatum, quo est ad imagi nem di similitudinem suam . Gratia particularis est specialis quaedam gratia, qua rub Christi Iesu seruatoris nostri militates, camuhiustificamur, ac glorificamur. Gratia gratis data donum quoddam est, sine meritis collatum, disponens. vel apta ad disponendum se & alios ad salutem, vi. v. g. habe e Prophetiam , donum linguarum , &C. quae tamen cum peccato stare potest, infidelibusque aliquando concessam fuisse legimus. Gratia gratum faciens donum Dei est, d
Gratia praeueniens donii quodda est, quodi ιις -- quidem pratarat voluntate , ut bona fiat. Gratia Inrqcrapin
534쪽
Gratia subleuans domum quoddam est, quod concomitatur hominem ad assentiendum diu in inspirationi, & vi peccatis rei gat, sicut & Iob dicebat: Operi manuum tuarum porriges dexteram. Gratia subsequens est adiutorium quoddaDei, quo sustentamur in bono ad perficiendum , & ut ne ad priora peccata tanquam canes ad vomitum rcuertamur.
Gratia iustitiae est beneficia iugi memoria recordari, & possibiliter reponderet . Gratitudo est virtus specialis reddens gratia benefa ctori. Gula est immoderatus amor edendi. Hrerarchia est ordo quidam, & sacer principatus. Haec triplex est, Ecclesiastica, Dis
. Hyerarchia Diuina, est ipsa Trinitas .HIerarchia Angelica, est angeloru multorii habitudo ad inuice in scientia actionis Dei cosermitate, illuminatione, ic in Deu ascensione. Hyerarchia ecclesiastica est rerum sacrarum
di rationalium ordinata potestas, debitum in subditis retinens principatum. Hypocrisis est voluntas per speciem sanctitatis , simulans fallaciter in aperto, & viliter
Hyprocrisis est simulatio, vel fictio alienae per nae. . . Hypocrisis est velle videri qualis non est. Huperdulia est potissima species dulis communiter sumptae, quae debetur creaturi ex alta nitate, quam habet ad Deum . Haeretus est dogma falsum, chathociae veritati contrarium t cum pertinacia in eo, qui
Christianam sidem professus est . Ii a Homi-
535쪽
Homicidiu est hom in is ab homine occi
Humanitas tria significat, a. naturam hominis, et .virtutem quandam, quae consilit in e teriori subuentione, condescendendo desectibus aliorum, 3. eruditionem,ac institutionem in bonas artes.
Humilitas. Vide sirpra, Anima. Honestas .cst decor,& pulchritudo quedam, vel spiritualis vcl corporalis, Honor est signuin aliquod exterius intestimonium Virtutis aut excellentiar.
cio, studioque ciuium delatum ad alique . Sciat in hic benignus, Christianusq; lector, R honor in S. scriptura teste Anselmo super ep. Pauli road Thy. c. s. sumit pro eleemosina,& subuentione indigetiae alterius, quemadmodii in veteri testa. Honora patrem & ma rem,& Pau. d. Viduas honora, quae verae viduae sunt. I Actantia est voluntas propter apparentiam propriam potestatein. Ostendens, secundiam Thom. est vitium, quo quis verbo plus de se, quam sit, ut appareat, dicit. Idea est sim iii tu do, vel forma exemplaris existens in mente artificis, qua mediante res cognoscunt v r, & fiunt. Ideae in Deo sint rationes Brmales distinctae existentes in intellectu diuino, iuxta quas
creaturae producuntur ad extra, Imaginatio est illa vis animae, qua intuentur res corporales absentes.
Imago est expressia similitudo alicuius. Haee in homine triplex est. Creationis, Recreationis, dc Glorificationis.1 Imago creationis consistit in tribus potetis animae, dc unitate substantiae, ita P memoria.
536쪽
repr sentat patrem antelligentia filium voluntas vero Spiritum sanctum. Et unitas substantiae, repraesentat unitatem diuinae essentia . I in ago recrea tion is, m n sistit intri b us vi rtutibus Theologicis, & unitate gratiae, gratum facientis, ita fides repraesentat filium, spes Patrem, charitas Spiritum sanctum : Unitas vero gratie, unitatem essentie. Imago glorificationis, asistit in tribus dotibus, dc unita ic gloris, itaq; aperta visio reprςscritat filium. secura tentio patrem, persecta dilectio Sp. s.& unitas gloriti unitatem essentiq. Indulgentia est relaxatio, vel co dc natio poene temporalis per applicationem pςnalitatum supererogationis Christi , & siani'. rit in .
Innascibilit s est notio qu dam, quia pater distinctus ab aliis c'gnoscitur, per modum ne gationis, & per consequens per modum Posi . tionis .i fontalis plenitudinis. Intelligcre nihil aliud est, nisi recipere ii tentiones in te ligibiles. Intellectus est illa vis animoquia ara apprehendit res immateriales, & intelligibiles. Intellectus speculatiuus est ille, qui exercitur in speculatione veri, ad solam veritatis
Intellectus practicus, is est qui exercetur in speculatione, dc operatione boni, i. veri sub ratione bonis, sicut intelli ctus speculatiuus iavero sub ratione viii, & iste intellectus ordis
Intellectus materialis vel possibilis is est.
cuius est omnia recipe te . vocaturque materialis, quoniam ad instar materiet est, cuius est uniuersa suscipere . intellectus agens is est, cuius munus est oia
537쪽
facere.i intelligibilia in potentia, intelligibilia in actu, per abstractionem . Intellectus adeptus proprie is dicitur, qua intellectus agens fuerit copulatus cum possibili, & omnia entia intelligit, etiam substantias abstractas . Intellectus in habitu vocatur intellectus speculativus, cum omnino fuerit persectus per omnes habitus scientificos. i. cum motus eius in acquirendo scientiam, est completus. Intellectus comparativus is est, quotiescunque intellectus intestigitisipsum, in comparatione ad alia a se . - Intellectus abiblutus vocatur intellectus intelligens seipsum nullo respectu habito ad alia a se. Ignorantia est carentia scientiae, quam quis aptu natus est habere. Haec multiplex est, Privationis Dispositionis, Simple Crassa sues pina, Affectata, Vincibilis, Inuincibilis . Ignoratia negationis est simpliciter aliquid
Bescire, ut v. g. creatura non scit Deum t. non comprehendit Deum.
Ignorantia priuationis est ignorare aliquid, postquam scit potuit, & tenetur scire. Ignorantia dispositionis est non scire veritatem, & cum hoc tenere oppositam falsitatem. Ignorantia simplex est nescire, quae tenetur homo scire: facit tamen aliquid, quo possit ad distere, sed non sufficienter. Ignorantia crassa, siue supina est nescientia eorum, quς homo tenetur scire, non velle aliquem laborem subire, ut sciat. Ignorantia affectata est nolle scire ea, ad
Ignorantia inuincibilis est nςscientia eoru ,
538쪽
quae quis non potest: vel non tenetur vincere, V.g. eorum, quae quis no tenet scire vel si tene
tur seire, adhibitis diligetiis requisitis no pol . Ignorantia vincibilis est nescientia corum , quae tenetur homo scire, & potest scire, vinc reque hac sua ignorantia. Vbi animaduertas P cum duplica sint ea, ad quae.tenetur homo, aliqua quidem sub poena peccati mortalis, ut articulos fidei, decem praecepta, &c. aliqua Vero sub poena peccati venialis, & quaedam alia ad Dei cultum pertinentia . iccirco duplex Ignorantia vincibilis, Vcnialis, & Mortalis. Inanis gloria est amor laudis propriae, pr
pter excellentiam apparentem .
Inobedientia est voluntas, fingens minor xionem potestatis, nolens subiacere superioribus in rebus debitis. Inuidia est dolor, vel odiu silicitatis alienae. Idololatria est falsa, & superstitiosa protestatio maiestatis diuinae, in idolo . Ira est motus, & feruor sanguinis circa cor, ex evaporatione fellis, propter appetitam vindictae. Innocentia, est animi puritas abhorrens omnem illationem iniuriae, Deo, sibi.& proximo. Ingratitudo est peccatum quoddam, aus rens erga aliquem debitum gratitudinis, idest honestatis. Intelligentia prudeliat est notitia pr sentiu . Iurare est Deum inuocare, in testem suae t
LAbcrest iunctio quaedam vel animi, vel
corporis, grauioris operis vel muneris .
Latria est cultus, soli Deo debitus, qui fit mde, spe, di charitate .
539쪽
Laus est sermo elucidans magnitudinem
Liberalitas, vide su p. Anima . Lex est regula humanorum actua vel agendorum , vel omittendorum. Lex est dictamen practicae rationis in principe, qui gubernat aliquam communitatem persectam . Lex si x Cice. sententia) est ratio summa insta in natura, quae iubet quae facienda sunt, prohibetq, contraria . Libertas est facultas quaeda naturalis quod cuique facere liber. Libertas a coactione est facultas rationis. &voluntatis consurgens cx deliberatione preambula,& voluntate adiuncta. & dicitur liberum
Libertas gratiς est peccatorum remissio cum collatione gratiς de qua Pau. a. G. 3. Vbi spiritus domini, ibi libertas . Libertas gloriae est stultio Dei qua liberatur homo ab omni corruptione de qua Pau. RO. 8. Et ipse creatura liberabitur 1 seruitute corruptionis in libertatem gloriae filiorum Dei. . Liber vitae est ipse diuina prie destinatio, siue ipsa Dei notitia, qua firmiter retinet se aliquos praedistinasse ad vitam aeternam . Liber intus scriptus est Dei aeterna ars ,&sapientia. Liber foris seriptus est mundus sensibilis. Luxuria est nimia cotuu pisicentia experienis i
MAgnanimitas , vide supra Anima
Magnificentia, vide ibidem. Maleficium est opus, vel ligatura alicuius itannia .. damnum, di incommodum allectus . :ὶ
540쪽
Μsedicere est alicui plagas, vel poenas ver
bo optativo imprecari. Alalum est priuatio modi,speciei &ordinis. Huius ratio est , quoniam creatura comparatur ad Deum in ratione effectus causae essicientis formalis, & finalis quare. Propter primum habet rationum modi. Propter secundum rationem speciei. Propter tertium habet rati
Malum s Culpae, Secundum se, &in se .
multi- Poenae, In genere,plex est Γ Pugnae, Ex circunstantia . Malum culpς est earetia propriae honestatis. Malum poenae est carentia debitae delecta. tionis, cum sensu siti contrarij.
Μalum pugnae est culpa diabolo in instigando, & est poena iusto in repugnando. Malum secundum se, & in se est, quod nullo modo potest bene fieri, ut odium Dei. Μalum in se siue in genere est, quod aliqua
do potest bene fieri, ut occidere hominem'. Malum ex circunstantia est malum quod in se est bonum , tamen propter aliquam circuri' stantiam est malum. Μania est manens ira.
Mendacium est falsa signatio vocis cum intentione fallendi.' Μemoria est notitia praeteritorum , ut praeterita sunt Μatrimonium est viri mulierisque coniunctio maritalis, inter legitimas personas, indiui
duam vitae consi eludi dem seruans.
Modestia, Uide stip. Anima. Notio est proprietas quaedam, qua perso na una innotescit, ut distinguitur ab alia, di haec ia diuinis quintuplex est. Paternitas ,