장음표시 사용
161쪽
t6a Tsi ACT. III. DE LEGIBUS quamvis in ipsis fraus non interveniat. Suarm de Leg. I.
3. cap. 23. m. 3. Palaus d. I. ρ. 1 . num. 13. Constat etiam
veritas hujus responsionis ex iis, quae paulo ante dixi da lege Tridentini, irritante matrimonia clandestina. Idem communiter dicunt Theologi uno. aut altero refragante, de constitutione Gregorii XV. contra Consessarios sollicitantes: nam quamvis constaret aliquem sollicitasse ex Passione, non quia male sentiret de fide. adhuc obnoxius esset poenis illius constitutionisi quia non sundatur in praesumptione saeti. quatenus semper supponat sollicitationem derivare, quia aliquis male sentiat de fide. sed in praesumptione periculi male sentiendi de fide. Et ita de facto. etiamsi Consessarius sollicitaris probaret non sollicitasse, quia male sentiret de fide. adhuc ab Inquisitione puniretur. Dian. ρ. P. tr. c.
n. II. Lex landata in praesumptione facti non obligat, in
soro conscientiae . si tactum non subsistat: quamvis contrarium docere videatur Fagnanus in cap. Si quis num. 69. et 7o. de Regul. Ratio responsionis est, quia mens legislatoris debet esse, veritatem praeserendam esse praesumptioni: ita enim exposcit recta ratio: can. Veritatem dist. 8 adeoque praesumptionem veritati cedere debere: Ieg. IN ratores probat. Hinc praxis etiam sori externi est. darareo locum, ut probet veritatem contra praesumptionem facti. qua probata. cessat omnino lex in praesumptione landata. Ex diciis corruit contrarium sundamentum, nempe leges legitime publicatas. in conscientia obligare. semper Cum ex salsa praesumptione non obligarent ad aliquid illicitum. ut interveniebat in casu relato. cv. Literas de rest. πο- Iiat. et cv. Inquisitioni de Sent. excomm. ubi ex desectu probationis nullitatis matrimonii cogebatur coniux. conscius talis nullitatis. reddere debitum alteri petenti. Corruit. imquam . sundamentum contrariae sententiae, etiam in casu. quo lex in salsa praesumptione landata non obligaret ad illi ciliam: nam cum ipsae leges velint praesumptionem cedere veritati: non adest ratio credendi obligare etiam in casu . qtio non subsistat factum. in quo rundantur. SuareE, et
Non per hoc tamen nego. quod dum aliunde constare non potest de verilate, non debeat iudex in soro externo serre sententiam iuxta legum praesumptiones, cum Praesumpti habeat vim probationis, ut constat ex tot. tit. de Praesum. Disiliam by Cooste
162쪽
QUAESTIO II. CAPUT III. I 63 immo habeat vim veritalis. ut probat Menocii. de Prae-
Q. III. Unde dignoscendum, leges landatas esse in pra sumptione periculi. aut facti. R. Dicunt aliqui id esse dignoscendum ex materia, et verbis legis, vel ex usu, et interpretatione DD. Suar. de Leg. lib. 3. cv. 23. n. Io. At id non sufficienter satisfacit quaesito in casu, quo ex verbis legis. seu communis inter-Prelationis non clare constet de intelligentia ipsius legis. Si etenim ad Theologos et Canonistas recurramus, tam frequens est in his ipsorum discordia. ut ex ipsis non tacite
sit judicare, quomodo judicandum sit de talibus legibus. Ego proinde polius responderem ex illo generali principio
quod odia sunt restringenda, adeoque non adstruendam esse obligationem, dum satis de illa non constat. Cum igitur leges in praesumptione landatae tendant vel ad poenam aliquam imponendam, vel ad restringendam nostram potest tem . si aliter de mente legislatoris non constet. Semper restringendas crederem, et interpretandas de stricta praesumptione facti, adeoque semper Cum ipsum non subsistat. non
habere locum, vel poenam inductam a lege, vel limitationem potestatis ad aliquid agendum.
Q. IV. Quid sit lex fundata in fictione juris, et quam
inducat obligationem. R. I. Lex fundata in fictione iuris est lex aliquid disponens adversus veritatem in re possibili, et ex justa causa. Ita ex Menochio I. I. de Praesumpti Praesumρt. 48 num. 7. Cum igitur natura fictionis sit . ut fingatur quod revera non est . ideo dicitur, quod lex fundata in tali fictione aliquid disponit adversus veritatem: unde hic non habet locum . quod dicitur de lege sundata in Praesumptione . quod nempe cedat veritati. Haec autem fictio est de re de sua natura po sibili . non tantum de facio sed etiam de iure, utpote inducitur. quia ita exposcit aequilas naturalis, et iusta causa. Plura exempla hujus fictionis habentur in iure. ubi Monachus e. g. habetur pro mortuo civiliter: can. Placuit communi I 6. q. r. iunci. Gloss. Canonici absentes ab Ecclesia. vel causa infirmitatis. vel ob illius evidentem utilitatem .habentur pro praesentibus. et distributiones percipiunt: ca '. tin. de cier. non resid. in s. Filii illegitimi per subsequens matrimonium legitimantur: nam per juris fictionem retrotrahitur ad tempus conceptionis: cap. Tanta qui sui sint legit. et g. M. Inst. de Avt.
163쪽
t6έ TRACT. m. DE LEGIBUS R. II. Leges landatae in fictione iuris obligant in eo
scientia . Ita docet communis sententiai dum etenim earum dispositio fundetur semper in naturali ae altate . non possunt non esse justae, adeoque inducentes obligationem. Regulae in ρraxi Ohsemandae I. Advertat Consessarius multas dari leges in praesumpti De fundatas, ut animadvertet maxime studendo de contractibus: ubi ex praesumptione fraudis, doli etc. multa annullantur gesta a filivsamilias, a minoribus: ita multa exiguntur pro validitate aliquorum contractuum , et maxime testamenti. Cum autem hujusmodi leges soleant esse strictae interpretationis . non facile quae fiunt contra tales leges, nulla declaret . quoties abfuit fraus ete. Bene nihilominus consideret, an conveniant 1 D. eas leges sundari in praesumptione solius periculi; nam tunc, etiam non interveniente sinu
Da lege irritante, ejusque obligatione.
Q. I. An lex possit irritare contractus, et quot modis id fieri possit.
R. I. Potest legislator ob bonum commune reipublicae irritare id, quod alias ex se esset validum: nam cum surponatur habere plenam Imtestatem ad rite regendam rempublicam. necessarium quoque erat illi inesse potestatem ad irritandos actus alias ex natura sua validos, quoties id e posceret bonum publicum. Plura hujus rei exempla habemus in utroque iuret ut quando vult aliquos contractus. et testamenta esse nulla. si in eorum celebratione non imterveniant quaedam praeseiptae solemnitates. Ita etiam Tridentinum nullum voluit esse matrimonium celebratum sine
Parocho, et testibus. Alia exempla videre est cv. Qui pro tor α. g. Aluer de Eleci. capis Debes 8. da consang. et asyn. leg. Non dubium C. de Ieg. R. II. Irritatio alia est explicita, alia implicita. Prima intervenit, quando lex verbis claris dicit aliquem actum irritare. Implicita vero datur. quando actus irritatur per verba aequipollentia: et ita quando lex aliquid praescribit
servandum, veluti sormam actus, sive contractus . intelligit implicite irritare actum. si non serveturi neque enim statactus sine forma, cum det esse rei: cost. Cum dilecta aa. Duili rod by Coosl
164쪽
QUAESTIO II. CAPUT IV. t fisde Rese t. cap. Examinata de Confrm. utili. Idem dicendum, si lex aliquem inhabilitet ad agendum, vel contrahendum i nam tunc implicite intelligitur irritare ejus gestatuti patet ex Trident. sess. acta de Reso . matri inhabilitante ad matrimonium clandestine contrahendum . n. III. Alia est lex ipso iure irritans actum, alia, quae vult irritandum per iudicis sententiam. Tunc intelligitur ipso iure irritare actum, quando lex ipsum Per se irritat. non expectata judicis sententia. Tunc vero actus non intelligitur pro jure irritus, sed irritandus, quando non irritatur a lege per seipsam, sed vult esse irritandum per sententiam
iudicis. Q. II. Quando iudicandum sit legem ipso facto actus imritare, vel expectandam esse iudicis sententiam. R. I. Lex dicitur primo ipso iacto irritare, quando, ut mox dixi, utitur verbis, quibus demonstret a se ipsa, alia sententia non expectata, actus annullare, irritare et . ut quando continet haec et similia verba: actus alitre factus sit nullus, nullas νires habeat, sit inanis, habeatur μm infecto etc. Non erit vero ipso tacto irritus. sed a iudice irritandus, si dicatur: si actua hoc modo fiat, irritetur, annu
n. II. Eo quod lex aliquid prohibeat, non proinde ex hoc
intelligitur irritare, sicut nec ex eo, quod irritet. semper prohibet. Cum igitur sit quid diversum, et separabile prohibere et irritare, bene potest stare unum sine altero. Ita prohibetur matrimonium tactum sine denunciationibus, aut contra interdictum Ecclesiae, nec tamet si nullum . si contrahatur. Hinc cu: Ad audientiam de Regul. dicitur:
Multa fieri prohibentur, quae si fuerint facta, obtinent simmitatem. Neque his obstat Regula 6 . o uris in 6. in qua dicitur: quae contra ius sunt, debent utique pro infectis ha- heri. Huic concordat leae, Non dubiam C. de Ieg. Iem jubemus a. c. do Sacros. Eccl. et can. I eriali 25. qu. a. non ,
inquam, haec obstant; nam ad concordanda iura dicendum est. prohibita a lege habenda esse a iudice pro insectis.
adeoque ab ipso esse per sententiam rescindenda. iuxta can. Vides dist. xo. ubi dicitur: Quidquid contra Ieges accipitur, per Ieges dissoloi meretur. Et consentiunt multi DD. apud Bossium I. 3. Vari mor. tit. 3. num. 91. Dixi etiam non semper legem irritantem prohibere; cum etenim sint diversa, possunt ad invicem separari. Ita lex irritat testamentum laclum fine certis solemilitatibus . nec
165쪽
tamen prohibet: sicut etiam irritat matrimonium et professionem ex gravi metu tactam, nec tamen prohibet, si inte
veniat gravis metus. Suar. I. 5. de Leg. cap. ΣΟ. num. 8.Palatis tr. 3. H P. I. ρ. II. num. I. Secus esset, dum non
solum irritaret. sed etiam prohiberet, quod non solum dignoscitur ex verbis legis. sea etiam ex ipsa maleria; maxime si actus, qui irritatur, etiam prohibeatur a lege naturali: nam tunc judicandum est etiam a lege positiva non solum
irritari, sed etiam prohiberi. Exemplum sit in legibus irritantibus matrimonia clandestina, vel cum impedimento dirimente inita, professionem religiosam. ac quasdam electiones ad beneficia: haec elenim cum lex naturalis vetet invalide fieri propter reverentiam debitam rebus sacris, censendum est a lege positiva non solum irritari. sed etiam prohiberi. Idem dieatur de rebus pertinentibus ad materiam iustitiae: nam lex naturalis prohibet circa illam actus invalidos exercere . Suar. et Palaus cit. R. III. Si lex assignet aliquam formam pro actu, ea OmisSa. ipso jure est irritus: nam res absque sua forma non su sistit. Id autem intelligitur de sorma substantiali, quae talis reputatur, si lex absolute dicat hanc, vel illam solemnitatem habendam esse pro forma. si dicat actum sine tali solemnitate tactum esse nullum, nullius Maloris, irritum etc. Pariter reputatur habere rationem formae stibstantialis illa conditio, aut soleiunitas. sub qua non habenti facultatem ad apium conceditur eadem facultas: nam intelligitur concessa sub ea tantum Conditione, vel solemnitale. et non aliter.
Idem dicendurimi lex alias habenti facultatem ad actum. ab eo auferat potestatem, nisi sub hac vel illa solemnitale
praestet: tunc etenim non remanet lacullas ad aelum. si praescripta solemnitas non adhibeatur.
Aliae vero solemnitates habentur pro forma accidentali. sine quibus actus existit, et non est ipso jure irritus..Huiusmodi sunt leges assignantes tale tempus. vel locum ad praestandum actum. Reputatur pariter forma accidentalis. solemnitas, quae prescribitur habenti potestatem ad actum: si etenim potestas clare non limitetur, solemnitas censetur praescribi ut actus rectius fiat. Universaliter etiam in qu cumque casu conditio reputatur accidentalis, quando ut talis in jure habetur: nam non censetur assignari, nisi ut est in iure. Ita solemnitas, seu conditio, qua in jure praecipitur non esse eelebrandum matrimonium sine proclamationibus. accidentalis repulatur, quia ita reputatur a iure; idemque
166쪽
QUAESTIO II. CAPUT IV. 36 dicendum de sole innitati hiis assignatis a iure pro serendiscensuris: cv. Medicinalis de sent. comm. in 6. Hinc intract. de Censur. q. I. cv. νi. q. 6. r. 3. dicitur valere absolutionem a censuris. etiamsi detur non satisfacta parte; nain quamvis concedatur facultas absolvendi sub ea conditione . illa tamen a iure reputatur accidentalis. Demum. universaliter loquendo. quando dubitatur an forma sit substantialis , vel accidentalis, judicandum est esse accidentalem; nam irritatio, utpote Odiosa . stricte est interpretanda. adeoque nec inducenda, si clare de eadem non constet. Videan
Sancti. I. S. De log. cap. c. n. 26. apud Palati in I. c.
II. IV. Si irritatio legis antecedat aclum . vel iPsum comitetur, tunc, si non est Poenalis. intelligitur ipso iure irritare actum: nam tunc cum non respiciat nisi bonum publicum. vel favorem privatum alicujus generis Personarum. non est mens legislatoris . expectandam esse judicis sententiam ad inducendam irritationem, quam sua lege vult actum praeire . vel comitari. Id constat in matrimonio clandestino. in professione religiosa elc. Nec obstat irritalionem esse odiosam, utpote quae limitat humanam potestatem; nam qua Parte Promovet ivinum commune, et favorem certi generis Personarum, potest interpretari, inente in esse legislatoris stati iti producere suum euectum.
Si vero lex irritans praesupponat aclum iam factum, ut si irritetur a lege venditio iam tacta. dum iu stea non solvatur gabella. tunc ad irritationem actus expectanda est sententia iudicis: cum etenim supponatur actus jam laetus et subsistens. irritatio censetur adjecta ut poena non sematae conditionis volitae per legem. ad poenam autem expectatur judicis sententia: cap. Si religiosus de elec t. in G. Palaustr. 3. div. a ρ. Io. n. a. etc. Sancti. de Matr. l. 3. d. c. n. 9. Hac ratione expectatur iudicis sententia, etiamsi lex irritans antecedat acium. vel ipsum comitetur, si sit poenalis.
Solum limitatur in matrimonio, quando illud irritat lex in odium et poenam alicujus criminis commissi, ut quando illud irritat propter uxoricidium, ut suo loco explicabitur.
Propter adulterium una cum promissione suturi matrimonii :riam si Paena irritationis non haberet statim suum essectum. non posset habere postea: matrimonium enim valide coti-traclum non posset Per sententiam judicis irritari. Suar. . de leg. l. 5. cap. 32. n. 5. Di iligod by GO le
167쪽
Q. III. An dum lex ipso facto irritat contractus. electio. nes etc. ante sententiam iudicis, attendenda sit etiam in
R. Si non constet legislatorem Plenissime irritare actum, in soro conscientiae nori est obligatio attendendi praelatas leges ante sententiam judicis. Ratio mihi est, quia, dum versamur in dubio rationabili de aliqua obligatione . haec est excludenda, saltem pro ea parte. Pro qua de ea dubitatur. ex ea regula quod in obscuris minimum est sequendum,
ut habet reg. 3o. juri in s. et t. Semper in obscuris de Reg. jur. Modo autem observo, quod alia est Obligatio naturalis resultans ex libero contrahentium Consensu, praestito in materia licita sine dolo et sallacia. alia civilis resultans ex eo quod serventur Conditiones et solemnitates a lege positiva praescriptae. Cum igitur hae obligationes sint separabiles. si aliunde non satis constet legislatorem voluisse irritare actum etiam pro soro conscientiae t dicendum est pro hoc soro uoci irritasse. cum in dubio minimum sit sequendum . Non satis autem, ordinarie loquendo, constat de irritatione volita etiam pro soro Cranscientiae: tum quia cum hae leges sint odiosae, exposcit ipsarum natura, ut restringantur . adeoque Putandum . non esse mentem legislatoris
vel obligare pro illo soro ante iudicis sententiam: tum quia cum legislator potuerit se explicare de irritando ipso iacio
actum etiam Pro foro conscientiae, et non secerit. potest rationabiliter praesumi non voluisse inquietare conscientias,
nisi accedente judicis sententia: tum quia legislator bene
potest obtinere suum finem, promovendi scilicet bonum publicum, si removere ipso tacto intenderit civilem obligationem : tum denique quia usu receptum Videtur. quod istae leges solum vigeant, quatenus ipso iure solum removent obligationem civilem, relicta naturali. donec per sententiam iudicis elidatur. Ex his . aliisque rationibus . cum magnalis sit etiam apud Auctores, an istae leges ipso facto irritantes contractus, electiones etc. obligent ante sententiam pro soro animae. ut videre est apud Bossium Nari mor. ρ. 3. ωt. tu. a. et 3. etiam ex extrinseca auctoritate remanet dubia obligatio pro tali soro, et consequenter, ex Supra Stabilita regula utriusque juris. in tali dubio non est admittenda. Exemplum plenissimae irritationis in utroque soro habemus cap. Matthaetis de Simon. iuncta Extrav. Cum detest, oui eod. tittit.: nam ibi declaratur electiones. postulationes. in quibus intervenit labes simoniaca, omnino carere viribus, Duili rod by Corale
168쪽
QUAESTIO U. CAPUT IV. t 6sex eis ius nullum acquiri, et fructus Perceptos sub inittiae periculo esse restituendos. Cum igitur talis electio non solum carere viribus dicatur, sed etiam electos in conscientia non posse retinere fructus sub animae periculo, signum est legislatorem velle, neque etiam in soro conscientiae validam esse talem electionem. Immo semper cum legislator dicit aliquem actum esse irritum, Fel nullum in conscientia. non potest acquisitum sine animae dispendio retineri: videtur
enim clare me ejus esse. ut statim actus nullus censeatur. vel dimittatur aequisitum etiam ante sententiam criminis declaratoriam . in .
Interim hic vertendum . quod, ut alias etiam innui, silex ipso jure, seu facto aliquid irritet, et deinde accedat sententia judicis super ipsius plenissima invaliditate. fictione
juris retrotrahitur, ita ut censeatur esse. ac si semper sui set invalidum. Hiiic si ex vi actus a iure irritati fructus aliqui suerunt percepti, omnes sunt restituendi, ut etiam in simili. capite superiori, adnotavi. Si vero actus non sit ipso facio irritus, sed a iudice irritandus, Ductus non sunt restitutuendi nisi a tempore latae sententiae: ante illam elenim actus validus erat et naturaliter et civiliter. Regulae in ρmaei obseroandae I. Plurima adinveniet Consessarius, si bene scire curet ιquae lex velit ipso jure, seu facto irrita. Major pars occurrit in materia de iustitia. ubi agitur de ludis, de mutuo dato filiosamilias. de contractibus celebratis cum pupillo. detestamento minus solemni etc. Plura etiam adinveniet ipso tacto irritata lege ecclesiastica; ut est electio excommunicali: ev. Pastoralis de Clem mcOnam. minis . . et electio facta ab excommunicatis, vel suspensis; cv. cum dilectus de consuat. etc. cap. cum inter do elace. In his omnibus Conse sarius ante sententiam iudicis non inquietet uum poenitentemi nam ex dictis satis tuta est ea sententia, quae docet
tales leges ante sententiam judicis non habere locum nisi Pro foro externo. si, ut circa finem capitis praecedentis adnotavi. ex verbis legis clare aliud non colligatur.
De lege dubia, ejusque obligatione.
Q. I. An detur obligatio servandi legem, quando dubium
169쪽
I-o TRACT. m. DE LEGIBUS R. I. Si adhibita susscienti diligentia. adhuc dubῖum remaneat . an extet lex. tunc nullam vim habet obligandi. Probatur quia . ut alias dixi agendo de conscentia dubia. illud principium . quod sit in dubio melior conditio possia dentis , Potest extendi ultra materiam justitiae ad omnes alias materias, cum ratio dictet neminem privandum esse libertate, quam certo Possidet . propter incertam obligationem i ut evenit, quando non constat dari legem. Ea leui doctrina extenditur ad casum . in quo duintatur . an haec res. vel haec, aut illa persona comprehendatur sub lege: quia tunc idem est ac dubitare, si extet lex quoad hanc. vel illam rem, et quoad hanc. vel illam personam. Sancti.
in Sum. I. I. cv. IO. n. 32. Pal. tom. 1. tr. 1. d. 3. ρ. 7.
n. I. Hoc pariter dicendum, si rationabiliter dubitetur de Potestate legislatoris, quia e. g. est dubium Prudens. an rite fuerit electus: idem enim est dubitare de potestate legisla
toris, ae de existentia legis. cum cerio de ea constare non
possit nisi certo constet extitisse in legislatore potestatem eam serendi. Non desunt tamen . qui limitent hanc doctrinam . in casu, quo legislator. de cujus potestate dubitatur. sit in pacifica possessione suae potestatis, quod tamen mihi satis
non probatur: cum etenim subditus ante ipsum legislatorem certo possideat libertatem contra quamcumque novam obligationem. non video quomodo ea expoliandus sit ratione pacisicae possessionis et ea etenim ex se non reddit certam
ipsius potestatem . quoties de illa rationabiliter dubitetur.
Dian. c. ρ. D. 3. resol. 8. Q. II. An standum sit pro obligatione legis. si constet Iegem esse latam. et solum dubium sit, an propter diversas circumstantias obliget. R. Dum constat legem esse latam a legitima Potestate. jam praesumendum est legislatorem iustitiam talis legis ex minasse i cum ergo constet de legitima potestate, et praesumptio sit legem esse justam . nisi aliud certo probetur. nemo potest se eximere ab ea obse arida, ex eo quod videatur sibi habere aliquam rationem non tamen moraliter certam . qua dubitet an lex obliget. Sanch. in Sum. I. g.
cumque ergo sit ratio subditi vel ad proban)um legem esse injustam, vel ex alio quocumque capite non obligare. sem- Per cum non excedat lineam purae probabilitatis . non elidit vim obligandi. quam habet lex, cum Praesumptio semper
170쪽
Advertere tamen oportet, an ex observantia legis, de cuius vi obligandi dubitatur, consurgat aliud dubium intam gendi ius sortius. Dubito e. g. an hic et nunc Superior legitime praecipiat manifestationem alicujus criminis, quia non video sufficientem rationem id praecipiendi, semper cum adsit periculum infamiae, et damni tertii. In hoc casu dubium est, an potius obliget lex naturalis et divina de non infamando tertio , quam praeceptum Superioris de crimine manifestando; et cum praelata lex sit jus sortius, illi
Parendum est, non vero praecepto Superioris. D. Th. a. a. q. 33. G. 7. ad I. Item etiam advertendum, quod si constet legem suisse i tam. non vero constet, si adhuc advenerit tempus, quo incipere debet obligare, non adest obligatio servandae legis inam. dum non constet de tali tempore, neque etiam constat de incepta obligatione. unde nemo tenetur Pro incerta obligatione se expoliare sua libertate: et ita qui die Jovis du-hitat an media nox advenerit, potest comedere carnes: sicut et qui prudenter dubitat, an compleverit annum II non tenetur jejunare. E contra vero, si iam constet legem obligare, et dubium est an praeterierit tempus obligationis, adhuc viget obligatio. quia de obligatione constat, non Vero constat
de ipsius desilione: et ita ad subditum pertinet probare desiisse , si vult se ab eadem eximere . Ita accidit in casu quo quis dubitat, an adhuc transierit media nox, in qua cessat obligatio jejunii . Idem dicendum in casu. quo quis dubitat, an attigerit annum a5 Pro Ρresbyteratu requisitum:
nam constat obligare talem legem illain aetalem exigentem. et non constat de cessatione obligationis: unde pertinet ad subditum probare talem aetatem attigisse. Laym. I. I. tr. I. cv. 5. g. c. Sanch. in Sum. I. I. cv. o. num. 38. Eodem
modo probabilius puto loquendum de eo, qui vult recipere Eucharistiam. et dubitat an comederit post mediam noctem. vel aliquid deglutierit per modum cibi: cum etenim lex de accedendo cum naturali jejunio ad Eucharistiam, non sit affixa huic vel illi diei. sed sit generalis de non recipiendo sine naturali jejunio hoc Sacramentum. competit ei, qui vult illud recipere. talem legem adimplevisse probare. Lugo de
Q. III. An certus de lege, et incertus an illi satisfecerit,
leneatur actum praeceptum adimplere.