장음표시 사용
131쪽
quo mortales in religionis officio contineret , & diuinitatis quandam notitiam paulatini infunderet , sed rem urgeamus . quando quaeso in prophanarum historiarum
monumentis reperias , oculos caecorum restitutos quando mortuos suscitatos , dc talia nostrae religionis augustiora miracula , in quae daemonum potestatem aut rerum naturalium uirtutem , certum sit non extendi Nauti cotem diabolo agente , n
uacula potuisse discindi , quis dubitat 3 Pollucis & Castoris formis indutis, Publio
Vatinio Romam uenienti , malos spiritus potuisse obviare , di uictoriam Maced nicam denuntiare, quis ambigat sortunae muliebris & Iunonis statuis, daemones it clusos, potuisse loqui, non est impossibile; Claudiam daemonis adiutorio traxisse navim, quid impedit Z Aesculapium Epidauro accitum, idest diabolum eius statua conclusum, pestilentia, quam Deo permittente diffuderat, Romam liberasse, quid uetat 3 Idemque
iudicium esto de caeteris . nullum enim eorum, quae ex gentium historiis parum antea retulimus . creaturae, praesertim Angelicae, potestatem excellit: nam uel in corporum locali motione, uel in languorum curatione, uel in subita punitione quorundana, uel, quod erat omnium dissici limum, in futurorum denuntiatione, consistunt: quae omnia
diabolicam potestatem non superant. Nam ea sutura denuntiare, quae diuinae sapientiae thesauros respiciunt, qualia sunt, quae theologi uocant futura contingentia, quae a sola diuina uoluntate dependent, quod sibi ut antea dicebamus essent impossibilia, nunquagentium Idola sunt aggressa. Immo neque ea, quae a rerum humanarum dispositione pendcbant, S: in quibus nonnunquam hominum sagax prudentia, locum habet, quales sunt de hostibus uictoriae S triumphi, sub aperta uerborum forma sunt ausi praediceret sed, ut antea diximus, amphibologico sententiarum inuolucro, ne mendacia depraehesa, opinionem diuinitatis eleuarent. Itaque nihil in gentium religione reperias, siue prodigia siue rerum futurarum praedictiones expendas, quod manifestam, liuinitatem arguat. Omnia sunt talia, quae a creatura, praesertim angelica potuerint praestari. Apud nostraim vero religionem, non tantum a Christo eius fundatore, sed ab his, qui postea Euangelica doctrinae praedicatores egere, caecos uisui restitutos, aridos, quos uniuersa rerumi natura, aut daemoneS, per naturalium rerum applicatione sita enim medentur) restaurare non possent, immo mortuos, quod omnem uirtutem creatam & potestatem trani scendit, suscitatos & uitae pristinae restitutos inuenias. Α' saeculo inquit ille apud Ioam, in non est auditum, quod quis aperuerit oculos caeci nati, nec tamen illi sapientes, qui coram stabant, cum grauissimas Christi miraculis insidias struerent, & mitti m
sis optarent, quam eundem hominibus magum ostendere, potuerunt mutire. Q uxuero natura quaevis creata, in faetidum ex Quatriduana sepultura cadauer, animam ab
inseris reuocatam, iterata uita, potuisset infundere Vnde quandiu Pharastica malicia, miraculis a Christo in corporum sanitate patratis, potuerunt detrahere, causantes Belzebub adiutorium, nunquam ita procaciter de tollendo Christo deliberarunt, cum uero ipsa rei evidentia, Iudaici populi mentes urgente, in nullam magiam, in nullam diaboli aut magiae potestatem, Lazari suscitationem, quae caeteris suit illustrior, potuerunt refundere, statim uirus conceptum, coacto concilio, obstinatis animis, quo pactuim ., i. esset e vita tollendus, dcliberant: quasi iam amplius, nulla sucata ratione, nulloq; mcndacio , daemones, qui nihil tale praestare queant, possent praeledere. Scio Platonem decimo de republica libro memoriae prodidisse Aerii genere Pamphylium, qui decem dies ante, praelio occubuerat, integrum incorruptoque corpore repertum, domum delatum, in rogumque coniectum , subito resumpto spiritu reuixisse, & quae interim uiderat, retulisse. Memini etiam apud Plinium me legisse, bello ciuili Pompeiano, cum Pompei iusisu incisa ceruice, inter occisorum aceruos, totum diem iacuisset, Cabienum Caesaris sortissimum & clarissimum militem, emersisse, & nuntiis a sexto Pompeio ad se missis, , dixisse, se cum mortuus iaceret, rursus in uitam a Diis reuocatum, ut illi renuntiaret, ne ulla clade terreretur; uictoriarn enim apud se futuram, quoniam eius causa, inferis Diis iustior uideretur, inde euentum quem optaret suturum, hoc se a Diis immortaliabus nuntiare praeceptum, argumentum ue sere ueritatis, quod peractis mandatis rursus animam poneret; quod statim euenit. Scio deinde Auilam uirum consularem, in rogum coniectum, reuixisse, & quoniam subueniri non poterat, praeualente fanima, uti tuum combustum. Varro quoque auctor est uiginti uiris agros diuidentibus, Capuae, quendam ,
132쪽
-a quendam, qui efferretur seretro, domum remeasse pedibus, quod & Aquini accidisse Plinius reser t. C. Aelium Tuberonem a rogo relatum, cum subito reuixisset & Romae praetura functum, ex M. Messala Ruso idem scribit. Quibus illud est maius. quod eo
dem auctore, integro uolumine Heraclides narrat, septem diebus exanimem taminam, ad uitam rediisse. Tale est etiam quod duobus fiatibus Romae accidi ite memoratur,
nam cum maior Corfidius etiam nomine, expiraste uideretur, apertoque testamen
to recitatus haeres natu minor, funeri more Romano instisset, interim is, qui uidebatur extinctus, subito reuiuiscens, plaudendo denuntiat, se a fratre missum comendatamq: sibi filiam ab eo, ostenditque ubi pecuniam defodisset, quo loquente domestici fratres denuntiant, subito fiatrem natu minorem extinctum, & aurum ubi dictum erat a Coritiadio, repertum. Minos Rex Cretae, iam tumulatus, stacto sepulchro, surrexisse ad uitam refertur. Vnde Claudianus de uictoria Stiliconis contra Alaricum,
Cretaque si uerax narratur fabula, uidit m T. Mimum, rupto puerum prodire, si pulchro. ii
Sunt etiam ex Graecis, qui Aesopum illum a Phrygia fabulatorem, reuixisse recenia stant; quod ipsum de Tindareo S Hercule traditum scimus. Aeschylus scribit, Paliacos Iouis de Thaliae filios, mortuos ad uitam reuocatos; quod etiam Macobrius in Sa- ω. oturnalibus refert. Memmi demum, ni fallor, me legisle apud Philostratum libro sexto de uita Apolloni j, praesente Domiciano Caesare, eundem Apollonium. , mortuam puellam seretro iam in sepulturam sublatam, ad uitam reuocasse. Verum hae suscitationes uel sunt fabulosae, quod semper apud earunde gentium sapim xl cististes est creditum, uel non sunt uerae suscitati es, quae ueram morte, idest, ueram animae mu/- ,
ει corporis solutione supponunt; quod utrunq; suadebimus. Et quidem Plat. ex luma prudelia politica, qua fit tura de bene & malu actis iudicia, suis hominibus suadere con riis r tendit, ortum fuisse, illud mihi facit probabile,quod similibus ex iis, quae apud uulgus, ipsa sola narrantium auctoritate uigore obtineant, uti soleat plerunq; quo homines uel uulgari opinione, in ossicio contineat, atq; id ita esse Iustinus philosophus Platonicus,& Christi Martyr . in oratione paraenetica au gentes, his uerbis de Platone loquens, postquam eiusdem de resurrectione sententiam, ex primo libro de republica ostendisset, demonstrare uidetur. In decimo, inquit, libro de republica, clare dc aperte quae a prophe l. - . tis, de iudicio didicisset, scribit. & si ea non quemadmodum acceperat, Graecorum in uidia deterritus, sed ut a quodam, sicuti ei fingere uisum est, qui in praelio interfectus suisset, duodecimoq; a morte die sepulturae mandatus fuisset, & in rogii coniectus, reui xisset, quaq; illic audiuisset, narrasset, scripsit. Hactenus Iustinus . Subindeq; totam Plat. narrationem describit. Docet ergo Iustin. Platonem Mosaica de mortuoru anastasi siue resurrectione , sub eius, quae sibi arridebat, fabulae, specie , suae reis'. inducere uoluisse, sententiam; quod palam quemadmodum e sacris libris acceperat, ob inuidiam Graec rum; non fuerit ausus. Nam quod fabulam Iustinus credat, non item historiam, quemadmodum illi quod ita λrsan , uirum sanctissimum uoluissent sentire quidam im- pingunt, haud obscure illa uerba demonstrant, quibus inquit, non ea tradidisse, quem--io. admodum acceperat, quod id inuidia Graecorum prohiberet, sed ut sibi fingere uisum M. Atio est, sub cuiusdam narratione dec. Atque idem ea, quae ibi suscitatus ille, se uidisse narrat, quae omnia sunt aperte Platonica, ostendunt. Q 4d uero Plato assierit, se non apologum narrare, sed ueram historiam, nihil obest , quominus eam narrationem commentitiam credamus, id enim auctoritatis conciliandae gratia , non item quod ita sentiret , est secisse credendus. ipse est enim, qui nonunquam, utili mendacio repulum decipere, 4. d. mpi. studiosum existimat. Cabieni, uero historiam, propter Plini j auctoritatem recipimus,
uerum eam, non demortui resurrectionem, sed Satanicam fascinationem, qui intra cadauer loqueretur, & hominis, exterius speciem offunderet, tria, aperte declarant. Primum quidem , quod pene incisa ceruice, nec uiuere , nec loqui possit quispiam mor talium , illi uero Sexti Pompei j ussione caput pene suerat abscissum, nec tamen per uitae resumptionem fuit uulnus curatum .i Satanas: igitur , non homo, qui egeat instrumentis uocalibus , dabat resiponsaJ. Secundum est , quod uera mortui suscitati ne , iaciuideatur phantastica, non uno temporis momento, sed notabili spatio, uita donatur, quod in Evangelicis resurrectionibus , licet attendere. Labienus uero per
133쪽
ctis mandatis, uitam reposuit. Tertium, quod quae de futura apud pompeium uictoria, se Diis nuntiare praeceptum asseruit, praeualente Caesare postea quam esent filia, sese prodiderunt. diuinus spiritus profecto non fallitur, Satanas uero mendax est ab ini tio . erant ergo uerba illa re responsa, a Diabolo in corpore non uiuo, sed uita defuncto formata, quo bellis ciuilibus Romanam rempublicam , Deo ita permittentu, conter ret , dum alij suis uiribus di applausu Brtunae, alij potiundae uictoriae promissioni coel sti innixi, usque ad patriae costactionem, inscesto Marte configunt. Neque grandis esset iactura, suspicari, non uere gestam historiam, sed potius prudentia bellica, excosit tum stratagema fuisse, ad militarem uirtutem, quae in Pompeij exercitu, Ex tot sussi ptis cladibus, iam penu conciderat, erigendam, di ad hostiles animos ostento frangetidos, cuius similia exempla, in bellorum historiis multa reperias. Neque enim Plinius in hac parte quod uidit , scribit , sed quod uulgari opinione iactatum audiuit. Caetera quaecunque uel ex Plinio uel ex aliis auctoribus excerpta produximus, inter quae & Pl tonis Aerum , si fuerit historia rei gestae, numero, excepto uno Appollonii medacio, de
quo tamen postea, unam habent dilutionem, quod cum non uerae mortem praecesserint, neque uerae resurriniones extiterint. Iirant Enim uniuersi illi aut apoplectici, quem mor bum quidam,syderationcm. quod subito inuadat quidam uero attonitum uocant,quod ut Aetius ex Archigene docet, qui hanc passionem inciderunt, cum totius sensua moristificatione S priuatione, sola uita struata, subito concidant; in haeredis passione, cerebro comum omnium neruorum principio patiente, uniuersae corporis partes, subit nem totius sensiis & motus, qui per neruos in totum corpus distunduntur, iacturam incuriunt. Aut erant correpti, qui morbus, ut idem ex Postidonio docet ι non est
aliud quam capitis subita quaedamperculso, eum debili febre, humidis humoribus i
uadentibus cerebram, ex quo totius corporis immobilitas, & stupor consequitur, cum principalium actionum laesione, in quo morbo, profundi I simo somno correptus homo , oculis ciausis in speciem demortui, per maximum tempus iacet immobilis. Aut erant
syncoptici idest syncopi aikcti,quod genus morbi graeci hi θη- hoc est, animi deliquiu,
uocarunt. In quo plerunque morbo, non tantum totius corporis & uniuersorum sensuum stupor incurritur, sed etiam pulsus motus amittitur, ita ut nihil a mortuo, disse re uideatur homo, quandiu eo morbo obsidetur. Nam cum in reliquis humani cor poris morbis, pulsus remaneat, unde uitae colliguntur indicia, in hoc nec pulsus quidem qui, indicet hominem uiuere, permanet, unde non tantum uulgo; sea etiam si pientibus, qui hoc morbo laborat, defunctus apparet. Prouenit autem pulsus amissio, ex cordis frigiditate, quoniam & pulsus ipse ad cordialiS caloris euentationem di r frigerationem suerit a natura repertus, unde ex praua affectione & praetematurali sti piditate , cor frigidum euentatione non indiget, atque adeo pulsus submouetiir natur Iis necessitas.Durat autem haec passio,tantum, quantum est humorum praeternaturalium symptoma N insultus. Contingit autem plerunque, ut di uentriculus uiscosis Nindigestis humoribus, tunicis, ex quibus constat, intertextis, scateat, unde appetitus quoque comedendi prosternitur,& naturalis caloris tota uirtus si qua est in his cocoquei dis occupata, flaccescat, unde sine cibo , possiet homo consistere multo tempore. QSod
fieri posse praeter Albertum Ratisponensem, peculiari libello, nostra memoria Simon Portius Philosophus ostendit. Cum ergo ambo isti morbi,qui ex sua radice uidentur as. fines, hominem inuadunt, exanimi quidem deliquio, sin si s motus & pulsus amissio,
ex uentriculi uero languore, caloris naturalis hebetudo, appetitus prostratio, & demum prauorum humorum saturitas quaedam, qua homo cibo non egeat, incurritur, sicque iacet homo tantum tempus, quantum dominantur crudi &rebelles humores, quasi mo tuus sine ulla, quae exterius appareat, uitae. operatione, unde plerunque uiuos hoc lai
guore correptos, sepeliri contingit, quod Ioanni Scoto doctori subtili contigissem ranti, dum apud quosdam rusticos euangelii praedicandi gratia uersatur. Sunt & in se
minis passiones, quas Graci histericas, idest utereses appellant, quibus etiam mira quadam tione, multum tempus quas mortuae iacent . Interdum hic morbus sieexanimat, inquit Cornelius Celsus; ut tanquam comitiali morbo prosternat, nisi quod nec oculi uertuntur , nec nerui distenduntur , nec spumae periluunt , quae in caeteris signa solent esse uitae permanentis . . Agit uterus inectus, in sium consensum , ---nei
134쪽
nei corporis principes partes, carotidas arterias, cor, cerebri membranas &c. ex quia bus de animales spiritus derivantur in corpus. Vteri, inquit Actius , strangulatio, ab Treris. utero quidem inferne oritur, uerum supernae partes N principales, per consensum af - cluntur. Nam ad cor per arterias, ad cerebrum per spinae membranas ac neruos, ad he- par per uenas affectio transit, uideturq; uterus uelut ad supernas partes ascendisse . Consequitur affectas, consequente exacerbatione, montis languor, pigritia ad agendum, debilitas crurum, pallor faciei, tristis aspectus . instante uero strangulatione sopor grauis, ac profundus, mentis ac sensuum apprahensio, cum uocis interceptione . pulliis autem parui ac debiles & aliquando penitus intercipiuntur . quibusdam autem nec respiratio sensilis permanet. Et subinde, postea quam cxplorandae Iespirationis remedia, quae quidam inuenere, ad scrutandum an adhue in ast ceta muliere respiratio subsistat, nimirum, lanae carptae naribus admotionem ,& poculi aqua pleni uentris ori applic
tionem proposuit, ut neque his quidem uitam depraehendi stantus est languor oscnderet, statim subiungit, Et prosccto utrique ignorant, aliquando sublata penitus ori ac inarium respiratione, superesse adhuc e , quae in toto corpore ab.arteriis perficitur, quemadmodum, in reptilibus uenenatis contingere videmus . haec pnim rcr totam hymnaem mortuis simillima, in cauernis latitant, per arterias tantum totius corporis respirantia. Sic etiam in uteri strangulatione seri potest, ut toto ςorpore frigefacto , oris ac narium respiratio intercidat, supersit autem ea, quae ab artet iis fit. I/rosundissimo itaque sopore hae mulieres corripiuntur , uoce, sensu, ac motu, interceptis. Hacteims Aetius. ubi uides, non tantum ab indoctis, sed ει hiemiaque sapientibus medicis, harum staminarum vitain ignorari, cum uniuersa uitae si a uox, motuS, sensus, pulsus,c Ior , respiratio, recesserint. Plato etiam libro de natura, Vulua si loque matrixque in sceminis, ait animal auidum generandi, quando procul a stetit tar aetata, itorem aut ultra diutius arcetur, aegressere moram, ac plurimum indignatur, pas in que per corpus aberrans , meatus spiritus intercludit, di respirare non sinit, extremis uexat angustiis. Hactenus Plato. Tanta est humani prosecto plerunque ui morbi, ut nullo signo quosdam a mortuis distare quis iudicet, atque adeo in sepulturam sublatus labitis humoris consumpta grauedine, in uitam regresso tiam sapientes existiment. Vi dc Cornelius, cum cer Le. 1 tae mortis signa describerM,:Illud, inquit, interrogari me posse ab aliquo scio, si certa futurae mortis indicia sint, quomodo interdum deserti a medicis conualescant, quos damque fama prodiderit, in ipsis superibus reuixisse. mi in etiam uir jure magni nominis Democritus, ne finitae quidem Ritae, certas notas esse proposuit, quibus medici credidissent,adeo illud non reliquit, ut certa aliqua signa futurae morti eilent. Hactenus
Celsus. ponitque statim exemplum, quo Asclepiadessenerio ius, i rellexisse narratur , eum non esse uita defunctum qui efferebatur. Xantus etiam historicus apud Plitanium est auctor, occisum draconis catulum, herba, quae Bali uocatur, reuocatum ad uitam, eademque Thilonem, quem draco Occiderat, restitutum saluti. Narrat N apud eundem Iuba, hominem in Arabia, herba quadam reuocatum ad uitam , idemque de Glauco quodam memoratur, qui cum omnium iudicio mortuus haberetur, subito, pharmaco sumpto, conii aluit, unde promanavit adagium Glaucus poto melle reuixit. quoties aliquis uulgari rumore, creditus mortuuS, denuo prodit in publicum, & quasi rediuiuus apparet his, quibus persuasum erat eum uita destinctum. Quanto uero temporis spatio in hisce morbis possit homo perdurAre, non cst diffinitum. Nam quod Ara- 1i m. bes quidam, septuaginta duas horas, quae tres dies naturales c0nstituunt, expectent, quod, ut uolunt, eo tempore omnis naturalis humor etiam melancholicus, qui caeteris est tardior & pertinacior, euentetur, & propria peracta periodo, resoluatur, non est uiaque adeo certum, ut ex aliis rationibus non possit amplius durare . Est enim doctissi morum medicorum usu compertum, nonnunquam in quartum, nonnunquam in septimum diem, huiusmodi languidos, quos quod uoce destituantur uocant, durare.
Neque si rem exacte dispicias,aliquid obstat, quo minus ampliori temporis spatio quam septem diebus quis perduret; praesertim in syncopi, & historicis passionibus, quibus
una cum motu, & respiratione, sensus & Pulsiis, extinguuntur. Nam in attonito mor- . ho, quem apoplexiam uocant, ubi manente cordis calore, non potest sine resipiratione
consistere, aliud esset iudicium. In his itaquς morbis, quibus propter cordis frigidamo iij affectionem
135쪽
affectionem, quod non sit necessaria, respiratio intercluditur, qualis est syncopis aut animi deliquium, quando , ut antea diccbamus, uentriculi frigida assectio, qua uniuersus cibi & potus appetitus prosternitur, simul concurrit, ratione quidem syncopis, sine motu, pessiit, & respiratione, ratione uero prauae affectionis stomachi, sine ullo Medi aut blabendi appetitu , uiuus permanebit aegrotus, nec ad alendos artus & corporis membra. alio cibali humido, quam eo uiscosio S rebelli, qui uilliς est interclusus, egebit. non enim est nouu , mensibus tribus & ampliu hominem integrum, sine cibo manere, quod rebellissimo & uiscosissimo humore digerendo, calor naturalis districtus, in humidum naturale, cuius uastationem humidum cibale impediebat, non agat. Atque haec est una ex his rationibus, cur animalia quaedam, certa quadam anni parte latentia, sine cibo S sine respiratione permaneant; sine cibo quidein, quod, crassissimis humoribus conia coquendis, calor naturalis luc exilis occupetur, sine respiratione uero, quod cor propter Atimi A- frigidam affectione euentatione non egeat, aut quod secreta illa respirandi ratione, per λ. poros, quam Actius docebat, uitalia reficiant. Non itaque huiuscemodi languoribus Ir i. aphonis, est certam tempus a natura praefixuin, sed pro uaria humoris ratione uarium. Ergo ut ad ea, quae ex gentium historiis petebamus exempla, post longam digressionem reuertamur, nemo eorum est a mortuis reuixisse dicendus, sed consumpto humo re, & peracta morbi periodo, conualutile illos aut uehementia transii iurationis i morbo excitatos res debimus, qualis Auiola aut Aelius Tubero, qui sunt uehementia ignis, imorbo, quo tenebantur soluti. Na mulierem illam, qua septem dicbus exanimis mansit, nutricis strangulatione suisse correptam, nec uita definictum , ide Plin. ibidem, uidetur innuere, Foeminarii , inquit, sexus huic malo uidetur maxinad opportunus, conuersione uuluae, qua si corrigatur, spiritus restituitur. Caetera curia, ex his quae annotauimus, facile corruunt, nisi quod hoc apertiuS in suscitatione puellae, qua ab Apollonio Thyaneo suscitatam, Philostratus inquit, ex ipsemet Philostrati narratione, apertius depraehenia iiisi . . ditur: apparet enim eam histerica, aut syncoptica passione correptam, humoris symptomate evanescente, reuocatam ad sensum . sed praestat Eusebij Caesaricnsis in Hieroclem
Alexandrinum philosophu Apollonij patronum, uerba referre, Nam quod ad puellam, inquit, spectat, ab inferis reuocatam; siue ad semianimen potius, quod Philostratus sentit, qua cum sopitam spiritus scintillam dum effertetur in se haberet,irrorante mox pluuia excitatam , totum sane est, sicut& antea dixi, de miraculis eius amouendum, non enim tam grande facinus, si modo veru fuisset, ita pressum silentio euanuisset, cum praesertim Romae, ubi tunc Imperator agebat, factum dicatur, Hactenus Euseb. Itaque aut ea puellae se scitatio fabulosa est, ut Eusebius credit, aut si contigit, non uere fuit suscitatio, cum mors non praecessisset, sed sensus receptio. uod uero quae a Christo uel apostolicis uiris sunt factae, mortuorum uere suscitationes fuerint, quas, inqua, uerae animae & corporis solutiones praecesserint, uel inimicorum Pharisaeorum in hac parte silentium , aperte demonstrat. Cur enim non amplecticos, aut subeticos , aut syncopticos, aut alio ex his, quos enarrauimus, morbis correptos , clama ilent, nisi scissent, se quasi mendaces & procaces sycophantas, qui rem manifestam caluntarentur, ridendos, a populo An qui in BelZebub daemonia fugare, ta rem cum diabolo habere quotidie dicebant, in mortuoru suscitatione si potuissent naturales morbo . non fuissent causaturi Sed quos naturales morbos in istido Lazaro praetendere poterant ρ Naturali enim languore correptus dii adhuc anima manet in corpore, corrupi non potest. Laχarus aute prae cadaueris istore uix adiri poterat. In Archisynagogi etiafiliae suscitatione, tanta erat mortis euidentia, ut eo dicente non esse mortuam, sed do
mire puellam, quasi delirum riderent. Idemque dicendum de caeteris, uel quos per se Christus euocauit, uel quos uiuificauit apostolica manus in Christi nomine ac uirtutes Adde quod est omnium potissimum, & quod naturalis morbi omnino suspitionem excludit , nostras mortuorum suscitationes, non sponte sed ad Chri si uel apostolorum imperia patratas in Evangelicae praedicaraonis testimonium suisse. Nec enim non esseti viii. impudcntissimum dicere, naturali uirtute Lazarum, filium uiduae, aut Archisynagogi puellam, humore consumpto, rediisse, cum non sua sponte, sed Christi imperio, redi rint. In illis profecto quos ex gentium historiis parum antea produximus, naturalis morbi peracta inuasione, quando inquam, qui stuporem illum causabant, humores, uel me
136쪽
dico pharmaco instillato, uel ipsa sponte naturae resoluti, decedebant , alus de uitae actiones, ad nullius imperium prouocatae, redibant. In nostris uero post uota, & sanctas inuocationes in Christi & Euangelicae legis honorem & testimonium, uoluntario imperio , uita dabatur, nisi quis credat Christum aut Euangelicos uiros, cum morbis N humoribus pactos, ut tempus, quo essent discessuri indicarent, atque adeo non prius illorum hominum suscitationem aggressos , quam consumptos humores, qui languores effecerant aperte cognoscerent: sed & hoc non paruum esset diuinitatis indicium, scire inquam, exacte, quando esset terminus morbi , di quanta csset humorum periodus, praesertim in his, qui non uarias Orbis plagas adiscendae medicinae ratione, peregrini percurerant. N. ue in tertium genus hostium orationem conuertamus, qui unitiersa christianae r ligionis miracula, non in diuinitatem, sed in magiam, aut naturam, refundunt. contra priores uero, quod eos multiplici ratione ecclesiastici patres, in his libris, quos ait, is , quuersus gentes scripserunt, protriuerint, non multa dicemus, de quod hic praesertim, non Ethnicis, sed nostris christianis hominibus scribamus, qui quam longe Magia & caeterae A.M.
diabolicae artes a christiana ratione uiuendi, recedant, optime norunt. Diluit eam calumniam, cum adhuc inter mortales ageret, Christus, cum ob coecum Sc mutum a Daemone liberatu, Belaebub principis daemoniorum ab improbis Pharisaeis obiiceretur consortium, Omne inquit regnum in se diuisum , desolabitur,& omnis civitas uel domus diuisa contra se, non stabit; et si Satanas, Satanam eiicit, aduersus se diuisus est, quo modo ergo stabit regnum eius uibus uerbis efficaci ratione, se nullam cum daem nibus habere societatem demonstrat, quod nullo pacto fieri queat, ut qui cum altero foedus percussit, omnia in eius perniciem & exitium procuret: quod non tantum per se ipsum, sed per omnes suos sectatores Christus praestabat, dum mundum uniuersum apostolica expeditione, ab eius potestate subduxit. Obiiciebatur itaque nostris olim in operandis miraculis magia, tam uere quam infanticidia, de quibus Tertullianus in c. . Apologetico, Dicimur, inquit sceleratissimi de sacramento infanticidii de pabulo Iudae, de post conuiuium incaestu, quod euersores luminum canes, lenones scilicet tenebra- p.. lo rum & libidinum impiarii, inuerecundiam procurent. Sunt autem haec, quae christianiS -- hominibus impingebantur a gentibus, quod infantulum recens natum, in sacris suis iugularent , de illius sanguine panem imbuerent, quo uescerentur, ac deinde candelabris de lucernis, per canes euersis, quos in hunc usum domi nutritos Ze instructos haberent , cum matribus di sororibus, incaestum comitterent. Q od sacrilegimia quam longe fuerit ab eclesiasticis moribus, nemo non uidet; licet Aurelio Augustino auctore, tabi Cataphryges haeretici, apud Africam , sanguine infantis Eucharistiam inficerent . Ubiiciebatur tam uere magia Christianis, quam adoratio capitis asinini, quae prius qui 'dem Iudaeis, a Cornelio tacito historiarum auctore, Molone , dc Appione grammatico Alexandrino,suerat obiecta,quod,ut mentiebantur, siti in uastis eremis, extrema paticatibus Iudaeis, grex siluestrium asinorum occurrerit, qui in rupem nemore opacam conscendens, sontem ostenderit, atque adeo sub asinina forma, ea postea gens numen co, luerit, deinde uero christianis, quod ab ea gente religionem acceperint,idem mos inoleuerit, adeo ut Deum nostrum infando picturae genere, populo exponerent, ut scilicet isseret auribus asininis, pede altero inungulatus,librum gestans, & togatus . cui flagitio uxscelus adderent, tali titulo Christi effigiem de honestarunt. DI V S CHRISTIANO RVM ONOX H T OΣ. qua in re uel ipse Tertullianus, uix risu abstinuit. Erat, inquit ille , auribus asininis altero pede ungulatus, librum gestans de togatus, risimus Sc nomen de serinam. Erant & apud gentes, qui Solis adoratione Christianis impingerent: erant de qui , idest sine religione uocarent, ut refert. M. Aureli. Antoninus in Epistola pro christianis ad senatum romanum. Q uae quis non uidet salsissima esse de ridicula, nihilq; a Christiana, immo de Iudaica religione semotius p sed gentes cum uera crimina chicti nis intentare non possent, obiiciebant falsa. Nam quod falso illis infanticidia impingerentur, sic efficacissima ratione Tertullianus demonstrat, Cum odio sui, inquit, incce rit ueritas, simul atque apparuit, inimica esse , tot hostes eius, quot extranei, Ac quidem proprij ex aemulatione, Iudaei, ex concussione, milites, ex natura, ipsi etiam domesticis nostris quotidie obsidemur, quotidie prodimur, in ipsis quotidie coetibus de congregati
137쪽
gregationibus nostris opprimimur. Quis unquam taliter uagienti insanti superuεnit 3 qui S cruenta ut inuenerat , cyclopum & Sirenarum ora, iii dicio reserauit quis in uxore aliqua , immunda uestigia depraehcndit Z quis talia facinora cum inuenisset, celauit, aut uendidit, ipsos trahens homines λ Si semper latemus quando proditum est, quod admittimus, immo a quibus prodi potuit Zab ipsis enim reis non utique, cum uel ex forma omnibus mysteriis, silentij fides adhibeatur. Samothracia ta Eleusina retia
centur , quanto magis, quae prodita, magis animaduersionem prouocabunt, quam diuina seruantur λ Si ergo non ipsi proditores sui, sequitur ut extranei, & unde extraneis notitia, cum saepe etiam prophanae initiationes, arceant prophanos Hactenus ille, quibus haud dubium, uerbis gentium procaces calumnias ineluctabili argumeto consutat. Obiiciebantur quidem olim Christianis hominibus seelera & crimina, sed quae nunquam ueris argumentis probarentur, quod utinam nobis contingeret. Sed ad rem, demus Christum & vipostolicos uiros,&qui postea, in ecclesia miracula ediderunt, magos fuisse, omnemque magiam, apprime calluisse, an haec ad subito, solo uerborum imp rio, sanandos aegrotos , claudos erigendo,, illuminandos caecos , suscitandos mortuos , satis erant smisiarii- Ex invi D E M de magicae artis uirtute, & quo tandem eius progrediatur potestas, ua-iar. 4 rie sapientes senserunt. Sunt enim qui uniuersa magicae artis enecta, oculorum fasci--- nationes & praestigias existiment: unde Plato undecimo libro de legibus, corporibus .i. an id laedi corpora, cx natura ipsa esse dicit, sed iicneficiis quibusdam & magicis incantamen- - ηρ s ' iis, uinculis quoque ut uocant his quidem quibus noccre tentant, persuasum esse, id
δ' '' se posse, S aliis laedi se quoque posse, natura uero quemadmodum illa se habeant, non ι 2-. facile credit cognosci nec uulgo suaderi: Qtio circa de magicis incantationibus ita lege
is lata constituit, Quisquis aliquem laeserit, si non lethaliter, nec eum ipsum nec quemquam de eius familia, sed uel pecus uel alvearia, seu neci dederit, seu aliter affecerit quam morte, si medicus sit S ueneficij fuerit conuictus, extremo supplicio, panam luito; sin inscius sit iudices quid ipsum aut pati , aut soluere par sit, aestimanto. Si quis uero uinculis, aut illectamentis,uel incantationibus aut huiusmodi quibuscunq; ueneficiis nocenti similis iudicatus fuerit, si uates sit, aut prodigiorum consultus, morte plectitor , sin earum artiu expers, S ueneficium fecisse pronuntiatum sit, di de hoc quoque consilium iudicu, qua poena uel mulcta afficiendus sit, censeto. Hactenus Plato Qua lege malescos quidem punit, quod horum scelus fuerit apertum, dum cibo aut potione humanis corporibus Iadendis, aut interimendis aconita miscent; Incantatores uero, qui sola uerbali laesione se credunt nocere, non ideo punit quod credat ex ipsa natura i cantamenta nocere, sed quod similes sint nocentibus, & quantum ad ipsos attinet, uerum animum habuerint nocendi, & demum, quod saltem ex humana superstitione. hominibus noceant. Iustinus quanuis Christi Martyr, Platonicae tamcn philosophiae sectator, ni his quaestionibus, quas gentium nomine Christianis proponit, dum inter Aegyptiorum magorum di Mosis miracula differentiam constituit, ea inquit miracula,
quae a Mosecdita sunt, mutatione naturae, quae proponebatur, in naturam eius, quod efficiebatur, extiterunt, ea autem quae magi ediderunt, daemonum opera edita sunt, qui faciebat, ut oculi corum, qui cernebant serpentem, sanguinem,& ranas, quae non
erant, uidere uiderentur. Idemque in codem libro cum de Saulica pythonissa serna nem faceret, Quae a diuinatrice, inquit, facta sunt, damonis opera facta sunt omnia, qui perfecit ut oculi eorum, qui uidebant, Samuelem uidere uiderentur, sed ueritas uerborum a Deo extitit, cuius concessu, Samuelis habitu & figura, diuinitatrici uider tur, doceretque rei suturae iterpretationem. Hactenus Iustinus, quibus nullum uerum effectum magiae attribuit, sed meras praestigias. C. Plinius nunqua de magicis operati nibus , sine risu loquitur, quod eam arte, omnium humanorum studiorum fallacissimam credat, idque non futili coniectura, quod scilicet si ij, qui de illa circunferuntur seriti nes, ueri citent, Nero Imperator experientia comprobasset, sed eius uerba libet prose re , Species inquit, magiae, plureS sunt, namque & ex aqua, ct ex sphaeris, 3 ex acre, de . . . i. Gllis,& lucrinis ac pelvibus, securibusque,& multis aliis modis diuina promittit,
pista. e. t. praeterea umbrarum inferorumquc colloquia, quae omnia aetate nostra Nero falsa uanaque esse comperit, quippe non citharae, tragiciq; cantus libido illi maior fuit, fortuna
138쪽
rerum humanarum summa gestiente , in profundis animi uiciis , primimaque imperare Diis concupiuit, nec quicquam generosus uoluit. nemo unquam ulli artium ualidius fauit, ad haec non opes ei defuere, non uiro, non discendi ingenium, aliaque non patiente mundo . Et subureri indubitatumexempliim est falsae artis, quam dereliquit Nero , & post alia. Nihil ait membri ei uir, nam dira cligere certos, liberum erat, pecudes uero, quibus non nisi ater colos Get facile, nam hominem immolare, etiam gratissimum. Magus ad eum Tyridates Armeniorum rex uenerat; Armeniacum de se triumphum afferens, R ideo prouinciis grauis, magos secum adduxerat, magicis eum scenis initiaverat, non tamen cum rcgnum ei daret, hanc ab eo accipere potuit artem . Quibus adductus rationibu ,sde uni uctis magia sic tandem statuit, Proinde itaqge perluasum sit intestabilem, irritam, inanem esse , habentem tamen quasdam ueritatis umbras, sed in his ueneficas artes pollere non magiam . t tinctemis Plinius . similiaque de Iuliano apostata: hastorici tiadunt. miae prosecto , non multum superstitiosis ingeniis, ad uniuersam magiam eludendam sat essent, qui enim fieri potuisset, ut homines acris ingenij, eius artis discendae auidissimi, in summa rerum humanarum fortuna, nullo Dei timore detemti, si ea am, quatiagnifice promittit, posset praestate, non cius ueros inectus opere comprobassent λ Idemque de caeteris principibus, praesertim infidelibus, esto iudicium. Q uo uero pacto credibile est, plebeios aut tenuioris lartunae homines, Quod principes, nec discendi auiditat neque minoreS ingenio, non potuerunt,adeptos fuisse λ Porphyrius in eadem uidetur fuisse sententi diccus, a prauis daemonibus, non solum uulgus esse deceptum, sed philosophos quoque eruditos ta disertos, qui eloquentia sua multos alserim amr in pertraxerunt, iViolenti, inquit , simi daemones& fallaces, simulatores, dissimulatoresque, cultumque deorum adi ipsos transferre sudent nam nullum cst malorum genus, quo non det tentur, & Deorum inducta persona, in e rorem ac stultitiam impulille nos gaudens. Tales sunt 3c animae mortuorum, quae tri ciis oppiletae, a corpore migrarunt, amictant ut enim adhuc itae ac concupiseentiae peraturbationibus, di innaturam conuersae daeinonum, similes illorum redduntur, Do in ruturbulenta, in uarias quoque sese uertunt sormas, ae modo conspicuas se oculis pra Bent, modo recondunt, ita eludunt acie , tum intuentium, tum etiam cogitantium ait
Haec.Porphyrius. eano ut sententiam probareuidetur in epistola ad Anebit telii sa cerdotetm Aegyptium, cuius summam Aurelius Aligustin. libro decimo de ciuitate Dorcsert. Miratur ibi . si opacto sit credibile, ut ad hominum imperia, daemones qui sine altauris natura & ordini,s hos essetius produsant. Et multa sibi alioqui profecto bo
mines cogitati e confingunt, quae sibi Uidere uidentur, cum tamen re ipsa nihil uiderint, idque phantasmate aliquo oblato, tam facile cst, ut nillil crebrius uideamus contingere. 1 diludunt. saepe oculis nostris nec est mirum diabolicam potestatem, nostro, runvoculorum aciem di obtutum praestringere, cum a circulatoribus, nobis plerunque sic linponatur, ut nisi a tali hominum genere, prodire non posse, persuasum haberemuS,ce Lima ct ederemus esse miracula is ui x enim acumen ingenii, rationem illorum op rum, quae ab istis geruntur consequitur, & sunt quii credant, sine daemonica uirtute huiusmodi opcra exhiberi non posse, cum G unae uera sint artis exercitatissimae,quae ce Ierrimo tractu atquς agitatione,defixum in res obtutum, praestigiis frustrariir, naturales effectus. Itaq; qui edit panem, spuem l cunctis iudicatur farinam siccissima, qui bibit uimim, per se rem aut etiam per iugulum idem uinum remittere uidetur. Ingenti deinde spectatorum metu de admiratione, gladij uorantur , N ingens uis euomitur acuum zonularum, nummoru &c videas subito apparere conuiuas omnes truncos, aut asininis capitibus , extendi media bruma per triclinium uuis onusam ingentem uitem, quorum tamen rationem, plurimi norunt, non a daemonibus, sed ab arte prosectam, extant enim de his rebus non pauca uolumina. Q uod si haec praestare possit humana fa-pientia, quid de daemonibus, qui nobis de rerum naturalium peritia, & uiribus de su tilitate pia stant, erit dicendum Z Quid mirum quod magica incantationes,
139쪽
Ii artata riti ai LA-2 mi sicuret ne fuas, fiammis caelestibus uiaras, Et patitur tantos cantu depressa labores, iiDonec fu positas propior despumet in herbas. ib utimi id mirum quod de maga apud Vergilium , dicatur,
Hac, si caminibus pro ettit uoluere dientes, Quas uelit, as aliis durus immittere curas, - . Sistere aquam fluuiis, O uerter sidera retro, E et :u Nycturm ue ciere manes, mugire uidebis sub pedibus terram, oe des dere montibus cmor . . .
Quid mirum quod apud Ovidium de Medaa dicatur ,
. Illa reluctantem cursu deducere Lunam a i Vititur , O tenebras addere silis quis . .
Hoc enim erat pcrsuasum , illis magicis incantamentisdetrahi creto lunam, sicut ait Vergilius in Pharmaceutria, Carmine uti caelo possum deducere Lunam. .iblIdcirco nutrix illa apud Senecam in Hippolyto, cum Lunam ueneratur, ad hunc I
Sic te luet uultus ferant, . . . R . l ita Ibari Et nube rupta cornibus puris eris, ii l. x x ri . t Culii Sic te gerentem frena nocturni equitis, I . . 'PUI aDetrahere nunquam Thesta tantus queant. -- L-
Credunt itaque isti, magicas artes non ueros habere essemis, sed in earum exercitio sensus humanos ludificari, atque ita credunt accipiendum, quod de sociis Diomedis , quos Varro narrat in aues conuersos, ta quod de sociis Vlysiis, quos Circes ueneficio, in bestias mutatos, uulgo circunsertur. Quoniam quis alioqui credat magicis incantati nibus uere ac re ipsa, fluuiorum aquas aut sidera retro couerti, cum eorum cursus sita n cessarius λ Quis credat ornos montibus sola uerborum excantatione deduci γ uis credat Lunam coelo detrahi, aut solo uerborum earmine sisti Z Ergo magicae artis non sui itueri ac reales cs.ctiis, sed merae praestigiae, quae diabolica subtilitate, intuentium obtutum decipiant. Quod si horum sit imitanda sententia, qui tamen maximi nominis apud gentes habentur, lana quam longe a magicis artibus, Christi aut apostolorum miracula ---. i. steterint , quorum effectus non phantastici, sed re ipsa multo tempore probatissimi sue- .e. s. rint, nemo non uidet. Neque enim ita paralyticum integra corporis ac membrorum functione donabat, ut aspicientium oculos tantum praestringeret, ipse uero adhuc an- ' liqua paralysi resolutus maneret, sed ita ut toti populo, multo post tempore aegroti salus. cognita feret, & qui fuerat ab eo sanatus, integro corporis exercitio umeretur. Sed n que ita Lararum suscitauit a mortuis, ut phantastica tantum species humanis oculis fuisset offusa, sed ita ut ipse tam uere uiueret, ouam ante mortem, nondum ablata uita uiuebat, de altera corporali morte, quemadmodum caeteri mortales esset soluendus.Vi de nihil aliud habentes, quo celebris miraculi gloria obsolesceret, principes faceta tum N Hebraicus Senatus, Lazarum e medio tollere statuunt , quasi rursus illata morte non fuiste uere reuocatum a mortuis, suasuros se crederent. Claudi etiam sanitas, quam apud portam templi Petrus impertiit, non oculorum praestrictione fefellit, sed uere aerealiter, uidit omnis populus deambulantem, de laudantem Deum, quem antea ad ea dem portam humi iacentem quotidie conspexerat. Atque ita de caeteris, quae Christus aut apostolici uiri miracula ediderunt, est per omnia sentiendum. HS . ω τ alij tum apud gentes, tum apud nostros, qui quanuis in Magica disciplina multa. credant uitio tractantium , di nimia mortalium credulitate, ae superstitione confingi, -- . non tamen uniuersam artem, quasi perstigiosam, de tanquam, quae nullos habeat ueros effectus, damnandam existiment. Multa enim in quavis arte peccantur, quae non tamen arti sed artis promtoribus sunt imputanda, ut in medicina &ci quas humana necessitas aut usus inuenit. In his, in primis est, Iamblichus homo initiatus, de ut ipse de sepui tat religiosior, qui post huius artis apologiam, ne in ea mali daemones nobis imp nant, hoc discrimine daemones bonos de malos dignoscendos existimat, quod boni nunquam , mali uero semper iactantia ducantur. Huic sententiae, ut omittamus prophanos, non pauci ex nostris, nec sapientiae, nec titulo sanctitatis obscuri, acceduri docentes, non o. 'ni et semper
140쪽
emper magicis artibus sensus deludi, sed quandoque ueros essectus, ex ea arte saltem diabolica potestate produci: in quibus prosertur Augustinus multis in locis, qui ueros serpentes a magis Pharaonis , beneficio magiae credit effectos : quod ex ipsa sanctae hi- 3. Giram. soria narratione colligi censet, quae postquam Aaronis uirgam in serpentem conuertitate tulit, statim stibiugit, quod malefici similiter secerint, & quod uirgas similiter ia- .., ly
cientes, in dracones conuerterint. Idem etiam opinatur Origenes; quos duos scholasticorum turba consequitur. Accedit horum auctoritati, quod multis, tum diuini,tum humani Iuris locis, accessus ad magos grauissima poena vetetur: quod magnum est argumentum, non esse omnino uanas magicas artes. Deinde sunt Phyllarorum amatoriorum, quae carminibus uel poculis homines inuitos in amores alliciant experimenta ab auctoriabus celebrata non pauca, quibuS omnino contradicere, sanum non putant, ut quod Anneus Lucanus de Thessalis mulieribus scribit, carmine4Thessalidum dura in praecordia xit, . . t Non fatis adtactus amor, flammisque sita eriti icitis arsere ignes, nec noxia tantum . u .n Vi. imi Pocula proficiunt, aut cum turgentia succo . iat n. Zuia . . r : . . li Frentis amaturae subducum pignora fasa. . .. & Propertius in lunam quandam, 'b
in Conii laustriges , Iim de sanguine, O in me r Hippomanet, faetae femina legit equae. b 'DILVi i Est autem Hippomanes inter amatoria ueneficia, Aristotelis, Plinii, de Columellae t stimonio, caruncula quaedam, quae pulli equini fronte consurgit, quam in pulueium uersam, ad amores conciliandos efficacissimam dicunt. Unde Virgilius, . iti: Quaritur nasicentis equi, de fronte reuul ,
l .pilii Et quot abi indomitis gregibus, Venas asylat amores, Hippomanes, cupidae disi illat ab ingulae as: O .
. t it Haec se carminibus promistit soluere mentes sin. l. L. . LIII. L It C l 2. stu, uelis , ast aliis duras immittere cuino. . Π: z. . . ii l . .'
Narrat apud Lucianum Samosatoriun, eo dialogo qui Philopseudos uocatur, Cleodemus Petipateticus philosophus, Chrisidem muliere ui magi nin amorem pertractam. apud Apuleium, Pamphila mulier magicae artis perita , ubi specimilis sermae iuuenem iuidit i cundem ad se incantamentorum uiolentia pertraxit. sunt Se in iure ciuili consti
tutiones non paucae, quae non leui sunt argumento, non tae uanaS Omnino magicas ar- C. d. ma
tes . Quorsum enim tam seueris legibus fui irprohibitae Inutio quorsum, tanta carum ratio apud iureconsilios fieret Neque enim de arte Chymica quod a sapientiori- mbus uana putetur, statutae sunt leges. Apud Italas gentes magiae supplicia in duodecim tas νὴ in a. bulis contra illos qui fruges excantassent, aut malum carmen incantassent; magno sui it in argumcnto,aliqua esse magiae uirtutem. Est di illud Hiero. in uita Hilarionis testimo . v , ' 'inio coprobatum, iuuenem quenda ubi uirginem sacram iocis, itutibus, muneribus di cae- λἰ ru interis, quae solet periturae uirginis esse principia , in turpes amorex non potuit pellicere, ad magicas aries csiuersum, quas apud Nemphim Aegypti didicerat , eo totas uirgine traxisse, ut abiecto amis tu capitis, crine rotaret, strideret delibus, nomm adolescentis, quem antra conlepserat, perpetuo inclamaret. Sunt & in hanc re multa excpla, quae la- .cob. Sprenger, uir huiusce rei peritissimus, lib. de strigibuβ, que Malleum maleficarum iesu, uocauit, coacervat. Est & apud plures doctiss uiros, ualde siuisitin has striges de quibus Paulus Grillandus, & Pominibius, Iureconsulti, Picus &alij, multa literis prodi derunt in non sola imaginatione, sed uere ac realiter, nescio quibus unctionibus S caritilia oriri lib. nibus, brevit temporis spatio, in semotissimox campos, ubi magnis delitiis, cum amatoribus Δ: Diabolo Capri specie ocientur proscisci. quod si nulla esset magicae artis uirtus, sed tantum esset sensus delusio , nequaquam ficret. Quin, quod magis urget, Chrisus ecclesiasticas tentationes, quae Antichristi saeculo sunt suturae, praenuntians,
Surgent, inquit, pseudoChristi de pseudoprophetae, dabunt signa magna de prodigia,