장음표시 사용
161쪽
tis praesentiam, quantum potest, sibi idem patiens assimiliare nititur. Videmus autem Christum no ad solam praesentiam, sed pro uoluntatis arbitrio, etiam a laguidis praesentibus amouisse languores: leprosus enim Christo praesente, apud Marcum, non statim lepram exuit, sed postea quam idem Christus dixit, uolo. idemque in caeteris euangeli. cis miraculis licet aduertere . neq; enim statim ad Christi praesentiam, corpora aegra in antiquam temperiem redibant, sed cum aut astantium precibus, aut aegri miserico dia pulsatus, in languorem ipsum, uoluntatis exercebat imperium. Non ergo uirtualis ille contactus, naturalis erat, id est a Christi natura temperata descendens, sed inte rionalis, idest uoluntatis & intellectus, qui nihil habet cum temperamento commune. Neque aliam fuisse suspicari debemus, illam uirtutem, quam quibusdam temporibus a Christo prodi iste euangelium testatur, Omnis, inquit Lucas, turba quaerebat Cum tan gere, quia uirtus de illo exibat, & sanabat omnes , & apud eundem. Virtus dominierat ad sanandum eos. Et quod Marcus de muliere, quae sanguinis fluxum patiebatur, inquit, Et statim Iovi sentiens uirtutem, quae exierat ab illo, conuersus ad turbam aiebat, Quis me tetigit , &c. Non erat, inquam, haec physica uirtus, quae ab elementorutemperamento proflueret, sed intentionalis, idest a uoluntate de intellectu, remporis, quo gloriana Dei commendare decebat, conditione, seruata. Non enim in operandis miraculis a tempori, qualitates sed ab aegrorum uiua fide, i patris gloria, ab euangelicae legis, quam docebat, exaltatione, ab auditorum utilitate pendebat: alioqui, quid uesti cum naturali corporis Christi temperie, ut ex eius contactu mulier sanguinis profu-uio siccato conualesceret Quod uero in dubitantis speciem, Quis me tetigit, dixe rit , quasi non ex eius uoluntatis arbitrio, uirtus illa prodiisset, non obstat: hoc enim non ideo dixit, quod eam sanitatem nescius contulisset, sed quod Dei gloriam per in lieris proditionem uellet efferre. unde apud Lucam subditur, uidens mulier, quia non latuit, tremens uenit , de procidit ante pedes eius. Eodem quoque pacto est accipiendum , quod apud Marcum dicitur, in patria sua Christum non potuisse ullam uirtutem sacere, nisi paucos infirmos, impositis manibus curare, non quod temperamenti natu ratis actio, loco aut c lo illo, &c. ab agendo impedita languesceret: potius enim in sua patria, cum de locus in quo sumus geniti, plurimum ad temperamentum conseruandum conducat, quam alibi, naturalis ea uirtus agere debuisset, sed quod suorum ciuiu con temptus de incredulitas, quae duo maxima sunt diuini beneficij suscipiendi impedimenta, non permitterent. Vnde subditur, Et mirabatur propter incredulitatem illorum. Di uinum beneficium non solam diuinam potentiam requirit, sed & in suscipiente fidem , dilectionem, S animi deiectionem postulat, ita ut ab istis duobus quasi a duabus causis pendeat . quando ergo altera deficit, nihil altera prodest, saltem ex communi, quam Deus cum hominibus seruat, agendi ratione. Itaque licet in Christo esset ad sanandum
N patranda miracula paratissima uirtus, quoniam tamen ciurum, apud quos morabatur, fides non aderat, imino loco eius, contemptus & irrisio, non poterat ullam ui tutem sacere &c. Sed quo ultimo tandem horum temperamentariorum ostendamus insaniam, agedum, concedamus Christum:temperamenti ratione & eucrasia, miracula
edidisse, quid dicent de Apostolis de Christi discipulis, qui solo uerborum imperio,
etiam adhuc Christo nobiscum agente, reuersi sunt cum gaudio dicentes, Domine etiam daemonia subiiciuntur nobis in nomine tuo λ quid de Petro, qui claudum, omnibus no tissimum, solo uerbo erexit, Aeneam Liddium sanauit, & Thabitain Iopaeam post motiem ad uitam reduxit An tanta corpus cius constabat temperie, ut sola eius umbra e
positos aegros sanitate donaret rid de Paulo, qui apud Lystros ex utero matris cla dum , intuitus cum, & uidens, quod fidem haberet, solo praecepto sanauit, adeo apericut publice diuinos honores oblatis sacrificiis, nisi simul cum Barnaba obstitisset, accepturus fuisset Potuit ne idem daemonem Pythonissa inclusum, per temperamentum e cludere λ aut cur hi ante Christi fidem & religionem susceptam haec prodigia non edidetrunt Sed ut apostolos, qui homines fuere, eadem temperamenti uirtute, qua Christum uiguisse donemus. quid λ an ne eadem quoque Apostolorum baculi, semicuitia ,&sudaria uigebant, ut aegris apposita, daemones & morbos expellerent 3 Prioris testamenti
miracula taceo, mari, diuisionem, mannae pluviam, uestimentorum S calceamentorum,
quadraginta annis integritatem, nubis per diem, de ignis per nociem ductricem colu,
162쪽
mnam , uarios plerunque sine sanguinis estusione triumphos, de ante haec omnia, trirgas in colubros uersas, cim se muscas, ranas, uesicas, Occi la primogenita Sc. quae nemo dicet a Mosis de caeterorum ducum temperamento prodiis te. Ad nostia peruenio, Nun quid, cuncti, qui in euangelii promulgatione secerunt miracula, eadem eucrasa, qua Christus, constare potuerunt Nunquid eadem fuerunt humorum N qualitatum me sura Sed cur non de apud Graecos, Romanos, & caeteras Orbis Respublicas, ante aduentum religionis christianae, aliquando huiusmodi temperatissima corpora prouenissent ΘΑΚnon erat eadem soli ubertas 3 an non eadem coeli elementia λ an ueris o naturae condicto, omnia corpora temperata conuenerunt, ut tantum sub religione christiana nasce-- rentur an illud sorian credibilius, quod carnis maceratione aerumnis, uigiliis multis, ,. riit. fame di siti, ieiuniis multis, frigore, de nuditate, uirgarum flagellis, lapidatione, naufragiis, equuleis, exiliis, catenis , lampadibus, & denique cruce, humana natura ad eucrasiam de temperatissimam illam complexionem, ex qua miracula deriventur, reducitur. 1od si sit uerum, neque falsum erit, in ossibus de millenariae pelli, aut carni, quo rundam temperatorum, illam eandem cucratiae rationem adhaesisse, Se in tanto temporum spatio non fuisse corruptam . nam in saera de in ecclesiastica historia frequentissi- 4. me, ad istorum quoque containim scimus aegros lanatos, sed Sc cur non dicemus eorundem uestibus, quarum frustra, post tot annos a christianis populis adoranda seluantur, eandem temperaturam adhaesisse Z Quin ne simu parci, in tanta prodigalitate naturae, demus S hanc temperamenti uirtutem sepulcris is catenis, neruis, custodiis, quibus Im 'peratorum praecepto, sunt mancipati, demus de templis, ubi nunquam suerunt, in qui i. bus grauissimi auctores & minime superstitiosi, eximia miracula, ad sanctorum, quibus xfuerant dicata, inuocationem facta fuisse recensent. Immo, domus eandem tempera menti rationem, oc tempori, quoniam his diebus, quibus Christi, aut sanctorum memoria recolitur, multa sunt edita prodigia. Sed haec sani ridicula.
VI is cum secundi ordinis philosophauris, qui christianae religionis miracula, imagi- i' ω
natrici uirtut , nuncupant, est confligendum'; si tamen priuscorum aperiamus insaniam. ii ii 2 Avicenna est , qui quarta sexti naturalium, cap. sexto, suadere contendit, posse animam m-up humanam, per fortem imaginationem, uel intensum affectum, non solum proprium cor pus, sed extra se ipsam, alienum, realiter transmutare, adeo ut eratis sortis imagina Mitio aut existimulo, Platonis corpus sanum , possit, quo libeat, languore conficere; νμ m. aut contra aegrum, ad sanitatem reducete; immo quod est magiis admirandum, eadem μ' 'imaginationis intensae uirtute, credit pluuias, grandines, nives, uentos, Zc reliqua n
turae Opera, e casso posse deduci aut cohiberi; quin, de si ita libeat, poterit quispiam
pestes Induceret, aut iam grassantes compescere. In tanti uer4 paradoxi comprobatio nem , supponit, quod licet uniuersae rationales animae, quantum ad essentiae rationem sint prorsus aequales, quoniam in eadem continentur specie, quae iuxta Peripatetica placita, is indivisibili persectione consistit, non tamen quantum ad naturales uirtutes, quas in sui generatione, a coelestiuin astrorum uirtute concipiunt, quibus sic quadam super caeteras potestate, ac operandi uirtute eleuantur, ut admiranda operentur, contra
quaedam materiae ipsi tam sint immersae, propter earundem naturalium uirtutem et antium defectum, ut potius uideantur brutae, quam humanae, aut rationis participes. Iuuat de illud, quod anima humana ex eius sententia, uel est angelicae naturae, quam ille Peripatetico more uocat intelligentiam, congenea, uel illi amnis, 3d absque ullo medio in ordine rerum materia uacantium, connexa, ac proinde, mundi huius materialis sua pte natura domina, qua ex sententia, cuncta disponat. angeli enim aut intelligentiae, in res naturales imperium exercent, ergo de animae hominum, quae aut sunt eiusdem rationis, aut si eis inseriores, superiores tamen materiali natura: poderit ergo quaecunque libeat, in ea operari. Q uod si quis , inquit , hunc naturae ordinem, quo parent inferiora superioribus, submoueat e medio, tollat oportet uniuersi rationem, quae in ea obedientia sita esse vidctur. Sed iam quod in genere docet, illustrat exemplo. Imaginemur , inquit, animam Socratis aut productam, aut in humanum corpus transsulam fulta se, sub Iouis dominio, ipso existente sortunatissimo, de alio quovis planetarum aspeetia foetici concuri cute: haec anima optimas uirtutes de qualitates ab Ioue recipiet, erit enim
quasi quaedam Iouis imago, atque adeo non tantum quasi humana anima, sed quasi Ios uis
163쪽
uis imam, operandi uirtutena habebit, illique mundi materia, qua Iouis intelligentiae
subiicitur , proculdubio subdetur. Vnde quemadmodum. Hais intelligentia, secundum proprium inperi im, huius mundi corporei materiam exercet, Steam dispositam, induciis nouis sormis transnutat, ita quoque humana anima, quae per om .propitium aspectum, easdem, quibus lupiter pollebat, in sui gignitione , uirtutes cepit, prouoluntatis arbitrio eandem corpoream naturam, nouis formis afficiet, eamque transmutabit, & nouis quesitatibus uestiet. Ad quam rem allusiste credit i sociaScum quos tarn hominum, Ioue . quosdam uero Saturnos dixerunt: non enim ob aliud cludit Imites aut Saturnos suisse appcllatos, quam quod Ioui ales uirtutes, aut Saturni propricta, tes, per horum planetarum influxum3c perint, quibus admirandos enectus, apud inortales praesti telint. Verum non quacunque ratione animam humanam sic poc Jestes Qualitates elatam, in corpoream naturam dominarii muttit, sed cuni sortilaimoati se ae intensa imaginatione, in eadem consurgit: requiritur etiani labiectu in dii poli tum : neque enim lapidem per intensam imaginationem in hominem uetici. I uiritur tertio quod haec eadem anima, passioliunt sensibilium sit exorta . ita ut non sit amnieira materiae, sed sicut prouidens et , S eandem gubernans. Hanc eandem sententiam qui dam Avicebroni Mauro philosopho tribuunt, immo S Hippocr. Coum ab eadian non abhorruisse commemorant, di ex nostris eam admiratur. dccolit Andri Cataneus linol. Sed iam quantum ista cum recta philosophandi ratione consentiant, attendamus oportet. Et quitam ingens esse an mia rationalis in proprium corpus Imperium
non imus inficias: nam in unium sis diominabus duplicem imperandi rationem, alte tam qua seruiliter mortuas uires projlibito impellat; alteram, qua ciuiliter tu a credi, illud uero sugere appetit i suadeat, A ristoteles communisque piato phia iamdudum probauit, Quin ta prater hanc, uae cunctis hominibus1est communis, immerii rationem , mi iam ac stupendani animae potestatem in quibusilam videmus. Narrat de quodam Auicςnna , quod cum licitet , corpus suum paralysi obladebat,
nenue a noxiis seriebatur animalibus, nisi cum N ipse cogeret, quae tamen, ut Cum dem momordissent, mox interirent . . Scribit Aurelius Augustinus suisse quosdam, cui aures uel unam uel ambas, pro uoluntatis arbitrio, quocunque mouerent. Item, qui totam caesariem capite immoto , quantum capilli occupabant, ad frontem de ponerent, reuocarentque cum uellent. Illud itero penu fidem omnem excedit, quosdam repertos, qui corum, quae deglutiG0t, plurima ac uaria, paulatim contractis
praecordiis, quasi de sacculo, quod placuisset, proserrent. Refert idem quendam sudasse cum uellet. Narratur ec prebbyteri cuiusdam Restituti nomine, uis naturae admiranda. qui ubi collibuisset crogabatur autem frequenter ut saceret sese abducebat a sensibus, 5: iacens, demortui honuniSostendebat speciem, ut non solum uellicantes, atque pu sentes minime sentiret, sed etiam si igne ureretur admoto, sine ullo doloris sensu, nisi
postmodum ex uulnere perseueraret; in eo uelut in defuncto, nullus inueniebatur anti litus , hominum tantum uoces, si clarius loquerentur, tanquani ex longinquo se audisse pollea narrabat. Sunt di qui cum uolunt, uim lacrymatum torrentis instar, sine causa piosundunt. O di eximia quarundam animarum agilitas, ac mira in operibus intelle- eius potestas, ut potius angelicae natura quam humanae credantur. Mantum uero sit harum animarum in proprium corpuS imperium, argumento est corporum illorum, quibus clauduntur, macredo, de parum secunda ualetudo, qua dum uiuunt, fruinatur. Non
in his prosecto corpus dominatur, sed animus imperat: nisi potius ex sagaci naturae prouidentia, dicenda sit huiusmodi macilentia prodire, quominus huiusinodi uiri ca
nis mole et auentur, quo Plato libro de natura uidetur alludere, Potuerat inquit, Deus tam solidum corpus homini, concinnare, ut nocumento serinsecus occursant i minus solet obnoxium, sed mollius efficere praeoptauit, quo esset contemplationi paratius. adnectit deinde animi praepotentis motiones, proprium corpus quandoque resoluere, ac tandem dissoluere. Demum quantum passionibus in proprium corpus anima possit, experientia docemur. impetus irae, plerunque mentem alienat, titillatu, iecur libido permulcet , immo uel o pulsum arteriarum mutat & afficit. nam, ut alia omittamus, ex uia
bratiori eius assultu, medicae professionis solertissimis Erassistratus, Antiochi in nouercam Stratonicem amorem depraehendit; unde apud Galenum de Erotico pulsu cela. ι bris
164쪽
bris est quaestio. Multos gaudium peremit, innumeros absorbuit tristitia; sed his omniabus uiolentior est in proprium corpus animae actio, quam per imaginationem exercet,
non tantum in hominibus, sed etiam in brutis; gallina ut Avicenna literis prodidit dum gallum superat in pugna, galli calcaribus ex imaginatione donatur, quod non se
amplius foeminam sed masculum putet: gulae, uentrique mancipatos quosdam, ita si enumero ganeata quaedam cibaria animo concipere ccrnimus, ut iamiam ex illorum satapore saliua insecta, eadem deglutire uideantur: rerum acerbarum cogitatione dentes stupescunt: praecantatiunculis quibusdam superstitiosis,quae ex se,ut antea dixi nihil valet uirtute uerborum, imaginationis uehementia, saepe morbi pelluntur. Vidi ego Salmanticae, pueri cuiusdam attactu, qui gratiam sanitatum ut uocant in habere credebatur . e
Dulgo plures grauissimis morbis leuatos, quouis posteaquam imaginatio quieuisset , morbi redibant. Quin quod est admirandum filius Croesi Lydorum regis, naturali mutus impedimento, cum sub Cyro Persarum Imperatore uictore, milirem patrem aggredientem uideret, uiso patemo periculo, uocalis euasit. Homo, inquit, ne perimas lurce sum. Illud uero horribile, quod in his, quos rabidus canis momordit, tanta est ima- . sinationis potestas, ut illis in aqua canes appareant, unde ipsis aqua , de quorumvis ilia
quorum horror eximius: quamobrem a Graecis medicis horum morbus νδρον.iκ mincii-
patur, quem significauit Ouidius, cum inquit,
luere nodosam nescit medicina podagram, Et formidatas soluere nescit aquas .
Immo & in spermatis guttulis tanta est imaginationis uiolentia in apparere dicuntur
catulorum effigies: quin & ut medici uolunt si tunc aeger pregnantem foeminam red- derct, non gigneretur homo, sed canis, quod inter omnia humani corporis membra, Et inter omnes humores , di genitalia, genitalisque humor, maxime ab imaginationis uigore patiantur. QMnta demum proprio in corpore uirtus imaginatrix efficiat, Franci ciis Picus, Ioannis Pici Mirandulae.comitis nepos, duobus editis libris exponit. Nos tamen ulterius non restagamur, In corpus alienum, imaginatricis potentiae uirtutem ex tendi , dummodo sit proprio coniunctum. In usu uenereo, cogitatio cuiuslibet, animo transvolans, effingere similitudinem creditur. Quae ratio sui Plinius est auctor, plii. res in homine, quimincateris animantibus differentias inducit, quod nimirum , tum cogitationum uelocitas, tum animi celeritas, tum ingenij uarietas, multas, ac multi sermes notas inducat; cum contra in caeteris animalibus uniformes sint animi, aequalia
Drὰ ingenia, cogitationes immobiles. Proditum est ab Hippocrate , liberatam a se, quae adulterii sit bitione, quod formosum puerum parentibus absimilem peperissct, mox i. i. supplicium itidebatur subitiira, dum quid artis pictoriae, in cubiculo, ubi concepisset, fuisset appensum , praecepit in aci. Ad Pisonem etiam scribit Galenus, diuitem quendam, dum uellet puerum generare formosum, eiusdem effigiem arte pictoria, in tabula delinea tam uxori inspiciendana tradidisse, dum esset in coitu, quo facto puerum edidiste non patri aut uxori, sed imagini depictae per omnia consimilem. Hanc uero imaginationis elle potentiam, comprobat Fabius Quintilianus in ea controuersia, in qua de m trona , quae ex proprio marito Aethiopem pepererat, agit. Quod etiam in brutis aceiadere, sacra docet historia, in qua Iacob patriarcha poturis ovibus, uirgas in eanalibus G '. discolores sparsisse narratur, ut ibi initis, euariantis laniiij scelus producerentur.'Idem in equarum quoque gregibus, factitatum esse olim in Hispania fertur. Pationi sceminae irativi. oua incubanti, si album linteum apponas, pauones postea albos nasci, quidam scribunt. γ'
Gallinae itidem oua incubanti, si cancellis inclusam serpentem ostendas, usq; ad id temporis, quo Hissent pulli prodituri, non pullos, sed serpentes habebis. Atq; hactenus quiadem animae uirtus naturalis extenditur. caeterum quod anima possit in corpus a se separatum, iiii e per imaginationis uehementiam, siue per aliam uirtutem , nulla philoso- Αη ma in phia , nullusque rectus sensus admittit: separatum uero dico , nam in corpus a se dictiticium, coniunctum tamen, ea quae statim posuimus exempla, posse aliquid comprobant: m..uoco autem coniuncta corpora quae utero continentur, quanuis formas illas, quas dixi- -- mus , non in corpus iam genitum, de utero conclusum, sed in ipsum semen, dum est corpori unitum , uirtus imaginatrix imprimat. Sed iam quod diximus, demonstremus ra--tionibus. Principio ex communi philosophandi ratione, praesertim Aristotelis, quem
165쪽
ipse imitatur AuicE altioris ordinis sunt intelligentiae, quam animae rationales: cum iulae penitus destituantur materia, hae saltem subiective, materiam sequantur. Ergo cum intelligentiae, res materiales, nisi corporis coelestis actione mediante, nouis formis u stile non pos,int , nec anima rationales, hoc poterunt. neque enim uoluntate tantum dc intellectu, intelligentiae res naturales producunt, sed motu coelorum & lumine. Demonstrat autem idem hac ratio, si eiusdem generis animam rationalem, cum intelligentia ,s. T . - ponamus ut Avicenna docebat. Huic uero rationi potuisset sorsan Avicenna responde- re, negando subsumptionem, quod scilicet intelligentiae, sola motione & lumine, res naturales producant, nam ipse in , qui credit, per solam uoluntatem & intellectum, ex ipsa uniuersi ratione, poste intelligentias, mundi inserioris materiam transmutare. immo formae rerum substantiales, ex eius sententia, non ab agentibus naturalibus, sed a daiais, d. tore formarum uniuersae descendunt; Cui responsioni, quidam instant, quod ex ea is m. h 3 quatur, posse agens aliquod agere in distans, non agendo per medium , quod nulla ratio permittit. Sed hoc haudquaquam Avicenna moraretur concedere, tum quod noni. . . sit cator ille formarum agens physicum, tum quod inter physica agontia iacintus collo tW AM appensus, cor consortet, in media corporis membra non agens. similiter simaragdus ocu '' Ios serpentis distoluens, in medio aere eandem qualitatem non imprimat. Verum his dilutionibus, nihil nostrae rationi uigoris deteritur, quod enim per solam uoluntatis &intellectus actionem, intelligentias credat Avicenna, res naturales producere, uniue sani philosophiam habet aduersam ; quae actiones immanentes, quas uocant, non in ex-Asi est. terna opera, nisi intentionali ratione procedere docet. Sunt ueroactiones immanentes,ma mu . quae a cogniti uis animae uiribuS, praecipue uero uoluntate de intellectu, quasi a principiis descendunt. intentionali uero ratione, tunc in exteriora extenduntur, quando sunt motitiae rationes agendi, quo pacto per seruos quae uolumus,& intelligimus, exequi- inur, immo per membra nostra, quae placent praestamus, non quod uoluntas & inte
lectus , ea immediate producat, sed quod producenda interius praecipiant. Quo pacto
quoque doceret Avicenna, primum motorem, primam intelligentiam mouere, non immediate , sed quasi amatum ac desideratum, idest quod ex eius amore ae desidetio, admouendum agatur. Sunt prosecto immanentes potentiae, ex sua propria ratione infricundae, nee ad aliud, quam ad ipsius animae informationem potentes: qua ratione pacsiuae a Philosophis dicuntur . nihil enim aliud intelligere aut uelle, docent, quam quoddam pati, quo anima uitaliter, quod aiunt, immutetur. Intelligentiae ergo, quan- - tumuis a materia seiunctae uoluntas & intellectus, nisi tantum intentionali motione, ad opus exterius producendum, non ualent. Vnde ridiculus suit semper apud probatos philosophos, dator ille sormarum, qui sine agentium naturalium applicatione, substantiales formas in materia produceret. Intentionali uero actione, intelligentia, per uoluntatem di intellectum in res naturales cognitione destitutas, non aget, quod intentionaliter moueri, sit alterius imperium per cognitionem suscipere. Nullae uero res natur Ies , qua tales, sui producentis uoluntatem di intellectum, antequam producantur, i telligunt, immo nullum agens naturale, quatenus tale, cognitione pollet, ut superioris intelligentiae, ad dilectit m producendum mandatum suscipiat. Corraiit ergo illa naturae obedientia, qua res naturales intelligentiis ad nutum parere, docebat Avicenna: nisi id intelligat de motione locali, quod nos quoque docemus; neque tamen ita, ut ex sola in, telligentiae uoluntate moueantur statim , sed ut mouentibus intelligentiis nullo pocto resistant. V. . esto intelligentiam a materia secretam, media uoluntate & intellectu, possesne agentium naturalium auxilio, sormas naturales inducere, an hoc idem di hominis anima poterit, quae sit quantumcunque Avicenna uelit ingenua, & intelligentiis affinis, quod tamen sit immersa materiae, ac perinde agentium naturalium legi implicata, negare non poterit Z agentia uero naturalia sine patientis praesentia, nihil agere posse, uni uersa philosophia consentit . Neque hic ad duplicem illum contactum mathematicum S uirtualem confugere licet, ut anima per imaginationem, corpori a se distincto, uirtuali copuletur contactu . Virtualis enim contactus est tantum agentium, a quorum uirtute in externa corpora derivantur actiones, non item eorum, quorum actiones suapte natura sunt interius manetes, quales sunt animae rationalis cognitiones, aut appetitiones,
166쪽
titiones , quas quantumcunque in substantiarum separatarum natura quis diceret ad , ,
externa opera immediate producenda sat esse, in anima tamen rationali, materiae coni mista, seruare debent potentiarum immanentium naturam, quae tantum cst, animamini utando perficere . Quis, quaeso , non uideat, quam uiolente ab intelligentiae nullo pacto materiae comistae, intellectu & uoluntate, quae potentiae quoq; non requirunt m teriam , ad imaginatricem potentiam animae rationalis immersae materiae, arguinctum
trahatur Profecto etsi in illis, quoniam materia destituantur, potentiae suapte natura - .immanentes, in exteriores eiicctus prodirent, quod tamen est impossibile, in hac tame& ipsa ratio sormalis potentiae, & materiae commistio, id fieri non sinerent. Est enim prorsus impossibile, potentiarum rationes sorinales peruertere . in autem rei cuiusque
ratio formalis, propria natura; propria uero potentiarum immanentium natura est, nihil extra producere ; sicut transeuntium potentiarum proprium est genium , extra se agere. S. o iam ad alteram eius rationem, quam ex astronomia deducebat, recurrat oratio, in qua meo quidem iudicio, multa peccat Avicenna. Principio enim cum animam ponat in rerum naturalium ordine intelligentiis aequalem, aut saltem affinem, di eandem supra uniuersum rerum naturalium ordinem collocet, atque ideo a materia seiunctam,
qui fieri potest, ut coelorum uirtutes, quae sunt corporales, in sui productione suscipiat λAn forma & subiectum proportione quadam sibi respondere no debent λ Sed dicet, coelestes illos influxus, non in ipsam animae substantiam immediate defluere, sed in corpus,
quod subinde animam ad operandum, recto organorum temperamento coadiuuet. haec enim & a Christianis auctoribus, qui Astrologicas superstitiones recipiunt docentur. Sit ita, non refragor. tunc igitur cimi coelestes illae uirtutes sint accidentia corpori inhaerentia, non animae, corporis, cui inhaerent in agendo rationem sequentur: neque ergo ad Iouis imaginem, illis uirtutibus anima rationalis consurget, ut Avicenna dicebat,
sed corpus, neque illis qualitatibus, quasi instrumentis ad miras illas actiones operadas immediate utetur, sed utetur immediate corpore, coelestibus illis qualitatibus praedito, nihilque ea, quae coelestibus illis influxibus a natura tribuitur, quam ea, quae illis destituitur, magis habebit, nisi quod illa corpus habebit recte dispositum, ista non habebit, nam in natura & essentia sunt penitus pares. quidquid ergo coelitus habet impressum,
corporis in operando naturam te rationem sequetur, anima uero per quascunque quali tates coelestes erecta, nihil ultra uires, quae animae rationalis naturae debentur, habebit, sed tantum minus aut magis commodum corporis usum. Vniuersis ergo illis qualitatibus confluentibus, nihil amplius propria natura, propriisq; u tribus, poterit. ergo si anima rationalis in alienum corpus, suapte natura dominari non poterat, neque cum uni uersis coelestibus qualitatibus poterit, quoniam coelestes qualitates, quas in sui gener tione corpus accepit, non animae sed corporis, in agendo naturam sequuntur .Verum demus animam rationalem in sui productione, coelestes has qualitates suscipere, illisque quantum uelit Avicenna, ad Iouis aut alterius astri propitij, aut intelligentiae motricis, imaginem evehi; cur non idipsum cunctis hominibus, qui in eodem astrorum aspectu gignerentur, accideret Cur no horum uirtute, naturam quotidie uideremus peruerti
Nulli profecto sub illo Iouis propitio gignuntur aspectu, ergo multi imaginatione Naestimatione sorti, opera mira producent: neque tamen in quopiam mirabilem ista uirtutem operandi videmus . Subuertimus sufficienter ut credimun utrunque principium
ex quo duplicem deducebat Avicenna pro sua sentcntia ratione. Quod si quis exactio rem eius insani dogmatis confutationem desideret, habet medicos N philosophos disertissimos, qui eam physicis argumentis ex media philosophia proscindunt: nobis sa tis est pro instituti ratione, huiusmodi placita, quae prolata, statim cum ipsa ratione pugnare uidentur, recitasse, & eorum praecipua sundamenta euertisse; praesertim clina nullum uel apud Arabes , uel apud Christianos auctores, Avicennae in hac parte conse sisse sciamus. R . , τ . v x modo astrologici vates, qui Christi miracula, neq; in medicinam, neque in animae Christi nobilitatem, sed in Saturnum, Iouem, Martem, Solem, Mercurium, cimii.
Venerem & Lunam, & rursus in Arietem, Leonem, Sagittarium ,Taurum ,Virginem, Capricornum, Geminos, Libram, Aquarium, Cancrum, Scorpium ,& Pisces resuti
167쪽
dunt, in quos, qudd, eos iam lassos, ex diuersis certam Inibus aggrediamur, silccinctius in ac breuius sumus acturi Hi ergo coelestes mphi nisi quod potius, qui tam atrociter Christum blasphemant, scelesti uidentur dicendi ut antea docuimus, Christum non alia ratione tot claruisse miraculis erodunt , quam quod in nona coeli plaga Saturnum habuerit in Geminis, & quod horas & momenta ad edenda miracula obseruauerit, quo illud quod dissuadentibus discipulis regressum in Hierosolymam respondiste Ioannes narrat ;i- i N on'ne horae duodecim sunt diei pertinere uolunt. Obseruabat aiunt astra propitia, ne se, dum ascenderet, Iudaei laedere postent. Docent idem etiam , eum , cui Mars in nona coeli domo λliciter locatus obtigerit, daemones ab obsessis corporibus sola praesentia pulsurum. Est de eorum placitum ascendente Geminorum sidere, coque Satur ' no Mercurioq; sub Aquario iuncto , in nona coeli plaga nasci prophetam, similiaq; munta inani ac futili garrulitate beatissima quadam Lapicntia nugantur. In hos uero nulla alia,quod iam quantu possit astrologica uirtus, in praecedentibus satis explicuerimus,producemus argumenta,quam suorum dogmatu repugnantiam S mutuam contradictionem. Nain si quia in nona coeli plaga, liristus natus cst , cd cndorum prodigiorum potestatem accepit, qui fieri potuit, ut idem propheta esset, aut daemonia ab obsessis corporibus pelleret, cum ea munia alterius sint influxus coelesti λ Enimuero aliarum causarum ess ectus, nulla naturalis causa , quales sunt stellae, potest obire, sed adiuersis agentibus, diuersi quoq; proseruntur effectus. Ergo si prophetia Saturno, Me curioque in nona coeli plaga , sub Aquario coniunctis nascenti contingit, etsi imperium in danaonia, Marte in nona coeli domo locato , donatur, cum in his coeli positionibus Christus natus non suerit, daemonia ab obsessis corporibus expellendi, aut futura pro dicendi potestatem non habuiti neque uero sub tribus illis siderum aspectibus, cum hoc sit impossibile,natus dicetur.' Christus autem N propheta suit, & damonia ab obsessis corporibus uiolenter expulit,ut ex tota Luangelica historia luculenter apparet . falsa igiatur & sibi pugnantia sunt astrologica dogmata . Deinde, qui Martem eum Geminis, in nona coeli plaga taliciter locatum sortitus suerit, sola praesentia corporali dat naonia fogabit, at Christus non sola prasentia corporali, sed uerbo S imperio daemonia fugabariatque id aliquando absens . non igitur uirtute Astrologica, sed pland Diuina, daemonia fugabat. Praeterea Apostolici uiri non omnes eodem coeli positu, quo Christus,nati sunt; di tamen, ut tum ex sacra, tum ex Ecclesiastica historia coli igitur, prophetae fuer*nt, daemones expulerunt, uirtutes de prodigia ediderunt. salsae igitur Si mendaces astrologicae nugae. Amplius, Apostolica semicinctia, sudariola, baculi, uestes Sc. neque S turnum de Mercurium in Geminis, aut in Aquario, neque Martem in nona coeli plaga constitutos, in sua natiuitate habuerunt, de tamen per ea,miracula sunt edita. falsis igitur N nugaces astrologicae naeniat. Deinde Christi & sanctorum sepulcra, templa, dies, festi, memoriae, inuocationes dec. nullam istarum positionum coelestium, in suis natiuitatibus & horoscopis habuerunt, de tamen multa uariaque prodigia per ea patrata sum. mendaces igitur ae deliri astrologici sophi. Id tamen omnium astrologorum cerea brum inuictissime comminuit, quὁd si qui illis positionibus coeli , aut siderum aspectiabus in mundo nascuntur, aut prophetiam, aut imperium in daemonia, aut edendorum prodigiorum potestatem acciperent, multos profecto daemonum expulsores, miraculorum patratores, uaticin iorum artifices,a mundi principio quotidie habuissemus . neque enim Christus aut prophetae tantum , ea coeli possitione sunt editi. Demum si coeli politiones, de propitius Saturnus, aut astra benevola, edendorum prodigiorum potestatem conciliant, cur hi ipsi, qui momenta obseruant, in edendis miraculis non sunt potenti si simi Sed dimittamus astrologos, quos no alia ratione iudiciarios, quam quod omnino iudicio destituantur, appellari,etiam opilion norunt. li iura redi: uiolata
168쪽
Gr praestentis Ecclesie tempore, ut olim in fidet plantatione, miracula Em prodigia non fans. Cap. V III.
1 Etus quaestio est, & etiam Augustini temporibus, Christianis hominibus
obiecta , cur ea, quae praedicamus facta fuisse, miracula modo non fiant. quando plurimum fides proficeret, succrestentesque haereses continuo labascerent. Eadem aiunt, est nuc edendi miracula ratio, fidei prosectus, infidclitatis deiectio , peccatorum cohibitio Ece. Cur ergo si olim Deo auctore facta fuerunt, modo cum idem sit Deus, eademque ratio faciendi, non fiant f Cui quaestioni respondet Augustinus, necessaria quidem fuisse miracula, priusquam crederet mundus, ad hoc ut crederet mundus, eum autem qui adhuc prodigia , ut credat inquirit, magnum esse, ipsum prodigium, qui mundo credete non credat . inrae ratio alto animi recessia librata, uniuersas profecto tenta tionum procellas in hac parte sedabit. Legimus Mosticae legislationis initio, ingentia facta suisse
miracula, quae pollea semel eadem lege recepta, cuncta cellarunt, eorum tantum in mentibus hominum memoria seruata, qua, quoties ad Deum csent reuocandi , commoniti , peccare desisterent. Nihil enim in sanctae scriptura frequentius, quam priorum miraculorum repetitio, quod ea sine nouis miraculis, ad fidem & lege semel susceptam. colendam, diuino iudicio uiderentur sufficere: quod de in caeteris rebus humanis uid mus contingere, in quibus noua inccepta aliquandiu duratura ,sesennibus quibusdam ceremoniis, dc nobili pompa principio firmantur . non item postea quam hominum aut reipublicae consensi sunt comprobata. Eligitur Imperator aut Pontifex, ingentique coremoniarum apparatu, populo palam adorandus proponitur. iungitur & per matrimo nium grandi solennitate, noua uxor marito , nec tamen si quis deinde de Imperatoriae Pontificiae, aut Regiae potestatis titulo ambigeret, rursus uniuersa illa sunt repetenda, sed sufficit populo, aut reipublicae credenti concretite: sed neque si de aliquorum ma trimonio quis dubitet, sunt rursus coniugales tedae obeundae, scd satis est si publica populi acclamatione, initum fuisse matrimonium probetur. Sum euangelica miracula sigilla quadam uerbi diuini , quibus coelestem doctrinam, qras Regia aut Imperat tria rescripta, firma esse cognoscimus. Ergo postea quam panentibus nostris, reipublicae it christianae primoribus, initio nascentis ecclesiae, δε postolico officio innotuerunt, non sunt iterum propter quorundam infidelem dubitationem, in dubium uocanda, nisi non sit satis Regium, Imperatorium , aut Pontificale sigillum, urbis aut regni primoribus semel ostendisse, ut robur integramque fidem accipiant, quae illis sunt confirmata re scripta . Fuerunt in ecclesiastico aedificio miracula. fulcra quaedam, quae dum struebatur,
molli ac tenero operi erigendo necessaria erant, postea uero aedificio confirmato, sunt diruta, quoniam nulla eorum necessitas suberat, quemadmodum peracto aedificio materiali , ligna de trabes, quae operi struendo supponebantur, quoniam potius impediant. quam prosint, e medio tollutur. mii stilicet scripturae quam scit, tot miraculis Olim coe- litus robur accepisse commonitione non credit, aut a peccatis non recedit, neque si c ram illo profecto miracula feret, est crediturus. Vnde diues ille auarus, qui impia uitae mollicie fuit in gehennam detrusus, clim ad commonefaciendos fratres mitti desideraret, ne eius imitati uestigia, pari quoque plecterentur supplicio, eo quod postulabat. denegato, responsum accepit, Mosen habent Et prophetas . cumque ille repeteret, No, pater Abrahain, sed si quis ex mortuis ierit ad illos, pcimitentiam agent. Rursus audi uit, Si Mosen de prophetas non audiunt, neque si quis ex mortuiς resurrexerit, credent. quod scilicet, quem scriptura non conuincit, neque miracula emolliant. Augustissima profecto miracula uider*nt Pharisaei, neque tamen ad meliorem frugem conuersi, peccare cestarunt, aut a Christi nece patranda destiterunt. Magna prodigia uidit Pharao auderuntque Aegyptij, neque tamen seipsis meliores effecti, a populi Dei persecutione quieuerunt. Magna secit Eliseus, Acab, de Ioram regibus Israel, de tamen tuc maxime idololatria desaeuit: nimirum quod peruersi difficile corrigantur, de quem Deus despexit, nemo possit corrigere. Satis eiu igitur homini christiano, si ad antiqua miracula
169쪽
mentem conuertat, non item noua curiose requirat; ne sorte audiat quod olim Chri--ari. stus Pharisaeis signum de coelo perentibus, respondit, Generatio praua &-adultera signum quaerit , dcc. S., neque adeo nos diuina misericordia deseruit, ut semper post apostolica tempora, coelestibus miraculis, nostram ignauiam iuuare destiterit. multa numerat Augustinus , quae suo tempore contigisse narrat, multa Ambrosius,' multa Hieronymuς- N ante hos Tertullianus, Cyprianus, Ireneus, Eusebius, di cateri Ecclesiastici patres, tu contra gentes, disputantes, tum aliis operibus: multa deinde Euodius Episcopus Africanus, ad quem est epistola August. 98. libro integro de miraculis suo tempore, per reliquias Stephani prothomartyris, factis; multa Seuerus Sulpitius in uita sancti Martiqi; multa Caesarius Monachus Cisterciensis praegrandi uolumine suorum temporum miracula recci , i set. Multa Beda presbyter, per Germanum N Lupum. Episcopos, apud Angliam, tum orationibus, tum ad sancti Albani martyris memoriam, facta esse refert; multa The doricus monachus Treuirensis ante quingentos annos, ad memoriam sancti Celli Masty .lib. uno integro; multa Theodoricus monachus S. Albani prope Mogutiam ad memoriam Benedicti; multa Ioannes Trithemius ad memoriam sanctae matris Annae & Dei parae uirginis; apud Helprunam multa complures alii uis temporibus, facta esse commemorat. Multa deincie sub religionibus ad multorum lanctorum commendationem, certis imis historiis facta fuisse seruntur. Sed neque nostram adeo malitiam Dei pietas . contempsit, ut memoriam nostram, praesertim apud Hispaniam, hisce annis, clarissiam is miraculis , non illustrauerit , Iacobi nimirum Complutensis, ordinis Minorum, meritis ac intercessione, varios ac desperatisiimos morbos, se uenter pellendo: quod
nisi quibusdam illorum alioqui in hisce rebus, nisi quantum Christiana pietas postulat, haud impense creduli cum magna doctissimorum uirorum,quales in omni disciplinarumnere illud omnium bonarum literarum emporium seri semper, turba interfuissemus, non scriberemus proiecto. Scit hoc uniuersa illa prouincia, scit hoc Catholicus Rex I'hi- Carabis Ilippus, filio unico Carolo totius Hispanici imperii spe, poli omnium medicorum disperationem, post totius Regni moerorem, post regiae domus ludus , ex capitis confracti fibri, ne, pene a morte, recepto. Sed & apud alias Hispaniae, Italiae, Galliae, Germaniae, Z c. M prouincias, multa nostra memoria edita esse miracula, uiris grauissimis di omni super--. istis. uitione maioribus recesentibus, dissileri non possumus. De his uero miraculis, quae postraiis . Euangelij praedicat ionem sunt edita, sic ait Augustinus, Etiam nunc sunt miracula siue per sacramenta, siue per orationes uel memorias sanctorum, sed non eadem-claritateo. .. L allustrantur, ut tanta quanta illa priora gloria, diffamentur. canon quippe sacrarum literarum, quem diffamatum esse oportebat, illa facit ubique recitari, & memoriae cunctorum inhaerere populorum : haec autem. ubicunque fiunt, sciuntur ibi, uix a tota ipsa ciuitate, uel quocunque commanentium loco : nam plerunque ibi etiam paucissimi sciunt, ignorantibus caeteris, maxime, si magna sit ciuitas, & quando alibi aliisque nam rantur, non tanta ea commendat auctoritas, ut sine dissicultate, uel dubitatione credantur , quantiis christianis fidelibus, a fidelibus indicentur. Hactenus Augustinus. In quibus doctissime uides, explicari rationem, qua ea, quae euangelicam praedicationem secuta sunt miracula, sicut uetera illa, non celebrentur: cui Se addenda est illa, quod infideles quidam, de pseudochristiani, ea in caulas naturales saepe, contra naturae ratione, malitiose detorqueat, qui tanto sunt illis antiquis hostibus ecclesiae pestilentiores, quato christiani nominis nube, infidelitatem tegentes efficiunt , ut eoru uirus latens minus de praehenditur. Fateor multa esse superstitiose, lucri forsan gratia, conficta, quae pros
cto grauissimis suppliciis cum depraehcnduntur, sunt punienda, sed multa sunt talia, quae nisi ingenti cordis duritie, diuina uirtute facta negare non possumus. In his uero disce
nendis finis est attendendus, ubi enim neque honor Dei promouetur, neque hominum, da miraea quos ad arctam Dei amicitiam, integra uita evexit, gloria commendatur aut quod idem est credentium promouetur utilitas, diuinam intercessisse uirtutem , non est -- ὰ M. crEdendum. Sunt profecto diuina miracula, non curiosa, non praestigiosa, non qua hu-μ rem manos sensius delectando demulceant, sed quae ecclesiam aedificent, quae Dei reuerei ἡ-- ου tiam & timorem in animis generint, suae ad sanctorum imitationem incendant. Est - auteminter ea, quae sub legislatione Mosaica sunt facta, di ea, quae legis euangelicae tem-
170쪽
pore Christus exhibuit, grande discrimen: illa enim in hoe tota erant, ut eius iaculi hominibus, quos propter cordis duritiem iugo seruitutis contineri oportebat, timorem incuterent. Haec uero non aliud quam amorem & curam paternam insinuant, unde illa in hostilium nationum quarundam conterenda ceruice, haec in grauissimis morbis, le-uandis hominibus, uniuersa sunt sita, in illis potentia, in his praecipue misericordia exercetur, atque adeo illa legalia, haec Euangelica, recte uocantur, quod illa terreant, haee bona denuntient, quod scilicet Christus sciat, uelit, ac possit languores nostros expellere, modo nos sanandos per ueram cordis obedientiam prostituamus, quo nihil iucundius. Sed haec amplius prosequi, sorsan superfluum. Itaque in hac parte sic cum Deo Richardi de S. Victore, uerbis christiano homini, quoties infidelitatis tentationiabus quatitur, agere liceat, Domine si error est, a teipse decepti sumus, na ista in nobis, L . i. g. tantis signis ac prodigiis confirmata sunt, & talibus, quae non nisi per te ipsum fieri posta Din. . sunt. certe a summis sanctitatis uiris sunt nobis tradita, & cum summa & authentica attesta tione probata, te ipso cooperante & sermonem confirmante sequentibus signis.
De externorum hominum pro religisne Christiana, teltimoniis ac iudicus. Cap. I
Ono loco, mirum est, quantum diabolicae tentationes frangantur, quando ad eorum, quae uel ipsi infideles de Christo & Euangeliea religione scriptis tradiderunt, testimonia alliduntur. Laudet te inquit Solomon rmuri, alienus & non os tuum, extraneus & non labia tua. quod nimirum, e rum , qui nulla nos amicitia contingunt, multo firmiores sint laudes. Potuissent Qtan, priores illi Euangelici sundatores, uel amicitiae titulo, uel sanguinis commercio, uel quod sub cius disciplina militassent, de Christo & loqui, di scribere bene; verum hostes, non nisi ueritate conu icti & superati. Flauius itaque Iosephus sacerdos olim,post captam uero Hierusalem historiae Iudaicae insignis seriptor libro decimo octauo de antiquitate Iudaica, cum tempora Pontij Pilati Romani praesiadis describeret, de Christo Domino nostro inter alia, sic inquit, Fuit autem his temporibus t . . V, , sapiens uir, si tamen uirum eu nominare fas est: erat enim mirabilium operum estector, di doctor omnium eorum, qui libenter audiunt quae uera sunt, & multos quidem Iudaeorum, multos etiam ex gentibus, sibi adiunxit: Christus hic erat hunc accusatione primorum nostrae gentis uirorum, cum Pilatus in crucem agendum decr uisset, non deseruerunt hi, qui ab initio eum dilexerunt. Apparuit enim eis tertia die, iterum uiuus, secundum quod diuinitus inspirati uel haec, uel alia, innumera mirac Ia sutura esse praedixerant. Hactenus Iosephus. quo testimonio nihil profecto praeclarius Christianus homo de Christo dicere potuisset ., In eo ueram ramis natura confitetur, dum uirum appellat: dum uero, quod fuerit opemm mirabilium effector, an uir sit appellandus. subdubitat, diuinitatis naturam haud obscure subindicat: Dei enim opus est contra aut praeter naturae rationem mirabilia operari. doctorem uero, cum eundem . . appellat eorum , qui libenter quae nera sunt audiunt, uniuersam Euangelicam disciplina comprobare uidetur: dum Christum illum tot propheticis uaticiniis apud Iudaeos celeia brem, eundem esse asserit, penitus Iudaeorum calumnias de perfidiam euertit. Maius tamen est omnibus quod eundem tertia die a mortuis surrexisse, de suis apparuisse, pr inuntiare non dubitet. Vniuersa ergo, & quae ad Christi personam , & qua ad eius do-etrinam attinentia constetur Ecclesia , Iosephus hoc loco uera esse non dubitat. Estque tantum hoc testimonium, ut pessimi Iudaeorum Rabini, non modo in ea, quam hi soriarum Iosephi in Hebraicum sermonum fecerunt, conuersione ne sui protinus ad Christi nismum conuolarent, deleverint, sed etiam ante multos annos quibusdam exemplariabus Graecis expunxerint: quod tamen in reuerendae uetustatis & spectatae fidei codicibus Graecis & hodie superest. Sunt & alia multa in Iudaeorum scriptis , quae quoniam diligentissime ab his, qui aduersus eos scripserunt, sunt annotata, huc transferre non libet . legat qui uolci Petrum Galatinum, qui in hac parte caeteris diligentius laborasse uidetur. Minus carent sopitione illa, quae ante Christum multas annorum centurias inter