장음표시 사용
251쪽
eonsilium & robur, subtrahi propter grauissima populi peccata, merentur. Sed re sanctus
M.f. Daniel, causam ob quam non esset in Israel populo princeps, dux, Se propheta, in eiusdepopuli peccata reseri, Pecauimus, inquit, inique egimus, recedotes a te, & deliquimus in omnibus, di praecepta tua non audiuimus, nec seruauimus, nec fecimus sicut praeceperas
nobis. N postea, Et non est in tempore hoc princeps, & dux, & propheta. quod nimirucum uniuersum regimen, & gubernandi rationem, populi peccata pessimila, tum cadestes illustrationes impediant. Dantur aliquando peccatori populo prophetae, sed tales, qui illum in errorem per falsam doctrina adducat, aut qui eius peccata silentio dissimulent dei prioribus dicitur, Homo de domo Israel, S de proselytis, quicuq; aduena suerit in Israel, si alienatus fuerit a me ,& posuerit idola sua in corde suo, de scandalum iniquitatis suae
statuerit contra faciem suam, & uenerit ad prophetam, ut interroget per cum me, ego Dominus respondebo ei per me, & ponam faciem meam super hominem illum, di faciam eum in exemplum de in prouerbium,& disperdam illuni de domo populi mei,&scietis quia ego dominus. & propheta, cum errauerit, ego dominus decipiant illuni. Et rursus, Homo de domo Israel, qui posuerit immunditias suas in corde suo, di scand luna iniquitatis suae statuerit contra faciem suam, & uenerit ad prophetam interrogans per eum me, ego dominus respondebo ei in multitudine immunditiarum suarurn, ut c. i. Tim 4. piatur domus Israel in corde suo, quo recesserunt a me. Ergo peccatori populo, non ueritatis amatores indulgentur ministri, sed qui placentia dicant, qui pruriant auribus , qui absque temperatura luto parietem liniant, qui puluillos cubitis substernant, ad capiendas animas , qui uideant uisiones pacis cum non sit pax, qui sequantur spiritum suum, & niliuuideant, qui uiuificent animas, quae non uiuunt, propter pugillum ordei, de mortificent quae non moriuntur. Quo genere prophetarum nostra memoria bonam partem Christi Lisbi. e. nismi resertam videmus, qui ita commerentibus populi Christiani peccatis, traditi in reprobum sensiunt, falsa & haeretica doctrina, incredibili Satanae solicitudine eundem infi- Hre . . ciunt. De posterioribus uero Hieremias prophetico vaticinio praenuntiat, Erat in die illa, dicit Dominus, peribit cor Regis & principum, & obstupescent sacerdotes, S prophetae consternabuntur, Quo scilicet per principum amentiam, per sacerdotuin de piradicatorum stuporem, populus miser peccandi licentia & ad iustam peccatorum mensuram excrescat, & tandem exterminio mulctetur. Nam duplex hoc fallorum prophetarum g nus , aut sua pessima doctrina, aut suo pernitioso silentio integras prouincias & pote issima regna pessundedisse, idem sanctus propheta Hierusalem alloquens laclymabundus rimis. a. scribit, Magna est uelut mare contritio tua, quis medebitur tui ' cuius contritionis &desolation is causam continuo subiungit, Prophetae tui uiderunt tibi falsa di stulta, nec aperiebant iniquitatem tuam, ut te ad poenitentiam prouocarent. Ergo haeretica de falsa doctrina, stulta , id est, quae cum sit alioqui uera, stulte S impertinentur profertur in uulgus: non aperire deinde iniquitatem , quo ad poenitentiam populus prouocetur, id est, culpabile praedicatorum silentium, quibus alioqui Deus mediocrem uatae rationem, cum eruditionis auctoritate coniunctam, indulserat, populos, urbes, de nationes exterminant. Oremus igitur uniuersi iterum atque iterum, qui Christiani populi uicem dolemus, quique huius sanctae Ecclesiae reliquiarum nos partes existimamus, dominum messis , ut mittat Elias, Elisaeos, Michaeas, & c. qui sancto amoris zelo seruentes, pro domi- ni sui sponsa , pro Dei honore , pro proximorum salute, scientes sibi magnam esse repositam coronam iustitiae, nomen Christi portent coram regibus & principibus S magistratibus, non attendentes minas hominum & principum huius mundi, qui destruuntur.& qui corpus tantum possunt occidere , sed eum solum timentes, qui potest corpus dimi ita animam in gehennam mittere.
NON EsT autem aequa quorudam excusatio, qui ideo se quae sentiunt, propalare & in uulgus afferre non audere aiunt, quod his temporibus odiosa sit ueritas, quasi unquam ea quidpiam fuerit magis inuisum. senaper profecto obsequium amicos, & ueritas odiu suis
.is,.ii, cultoribus peperit, immo haec est , ut sapienter ait Ambr. ueritatis conditio, ut ea sem-
per inimicitiae persequantur, sicut per ambitionem pernitiosae anucitiae comparantur: de offendit alioqui semper omne, quod nolumus, & prosecto semper libere re sine adulatione ueritatem praedisantes, & gesta prauae uitae arguentes, gratiam non habent apud homines. Causemur ergo potius exiguam fidem nostram, caritatis defectum, mundi amorem,
252쪽
& quod nondum cum Apostolico ministerio, Apostolicum quoq; mundi conreptum conia iunxerinatis. Pendemus quidam nostrum a in udo, quomodo non mundu formidabimus e nondum ueteris hominis ait uis cxuimus, quomodo illi inimicabimur Zpei secti hominis est, praedicationis ut decet, Ossctu peragere, eius sinqua qui se ipsum reliquit & accepta,ertice Christum sequitur. hoc qui fecerit, uidebit, nullum aliud saeculii magis idoneum ue ritati dicendae, quam id nostru , quo tanta eιus cst apud mortales penuria. sed de his satis.
Quae pronunciationis ratio , verbi Dei mini Iris se ob seruanda . CV. NI I.
Vnc autem de pronuntiationis ratione, in qua tamen non parum a quibusdapeccatur, pauca dicamus. Ssit multi, qui nihil magis in concione laborant, quam auditorum aures inani S sterili quodam uerborum uento concutere, quasi in sermone esset regnum Dei, S non potius in uirtute. hi sunt qui in uerborum cultu potissimam stud ij praedicationis partem constituunt , non tam quid dicant, quam ut eleganter dicant, attendentes, id est, hi sunt, qui non tam Dei negotium quam propriam gloriam per conciones uenantur, quae tamen cum sit in uerbis & non in uirtute, vanissima elle omnino necesse est . hi sunt, qui plet unque, quo Vegantistinii S facundissimi esse uideantur, uocabulorum synoni motum ridicu-losos cumulos inanissime aggerunt, contra Omnem prosecto eloquentiae rationem, quae damnat semper & sermonis N copiae as cetationem. Hi sunt, qui cum aquam e fonte sanoae scripturae purissimam bibant, pedibus humanorum affectuum conculcando perturbant, do nec sic conturbatam pro auditorum necussitate ministrant; plus enim appen dunt, apte suo loqui iudicio , quam a simplici uulgo intelligi , quoniam eidem non tam uitae sanctitatem de peccatorum poenit tiam , quam sui ipsoru in admirationem conciliare contendunt. hi sunt, qui non corda hominum diuini uerbi sagitta , quo Christo uictori dent manus, sed aures percutiunt, quo semper uita carnali uiuentes, in aeternum intereant. demum hi sunt, qui non tam Christum quam Ciceronem inconcionibus aetere stude iat: qua parte, quantum a uero Euangelici praedicatoris instituto dissentiat, ad Co- rinthios scribens. uerus ille praedicator ostendit, Sermo, ait, meus & praedicatio mea, non in persuasibilibus humanae sapientiae uerbis, sed in cissensione spiritus de uirtutis, ut fides uestra non sit in sapientia hominum, sed in uirtute Dei. et ad eosdem, Misit, inquit, γ' me Christus non baptizare sed euangelizare, non in sapientia uerbi, ut no evacuetur crux Christi . nam quia in Dei sapientia non cognouit mundus per sapientiam Deum, placuit Deo per stultitiam praedicationis salvos facere credentes . in quae uerba siue Theophi- t. ΦΗ, ' iis Iactus, siue Athanasius , Non in sapientia uerbi ait) hoc est , non in eloquentia, set in η nisque cum elegantia, tum uenustate, ut noxam patiatur di imminuatur crux Christi. Postquam enim in sapientia, quae per creaturas cernitur c um enim de terra adeoque omnis creatura, praedicat conditorem) non nouisset mundus Deum , per sapientiam uidelicet, quae in eloquentia cernebatur, linguaeque politie; uisuin est Deo per praedicationis simplicitatem, quae uidetur quidem esse stultitia, cum minime fit, saluare credentes. Non in sapientia uerbi, ait Anselmus, quia praedicatio Christiana non indiget pompa , & cultu sermonis. Efficacior fuit profecto in concilio Nicaeno ferino simplex Paphnu- It iij aduersus philosophum, qui magno ingenii acumine contra fide decertabat, quam alio- 'rum, qui dialecticis argutiis N cultiori sermone , eius syllogismos diluere contendebant:& certe multo plures fanat medicus diligens, quam uerbosus, & plures olim Sanson asini mandibula , quam gladio trucidauit. De scripturis diuinis disputantem, inquit Hietonymus non decet Aristotelis argumenta concluirere, nec ex flumine Tullianae eloquen- 'g: P tiae ducςndus est riuulus, nec aures inuintiliani flosculis & scholari declamatione multa sis. '' cendae sunt, sed sit loquutio pedestris, de quotidianae similis, quae sensum Dei edisserat, non uerborum compositione frondescat. Sint alij diserti, laudentur, ut uolunt, de insatis buccis spumantia uerba trutinentur, mihi sume it sic loqui ut intelligar, ut de scri pluris loquens, scripturaruin imiter siinplicita tein. Hactenus ille. Vulgi more, inquit Rabanus, sic dicatur, ut ambiguitas, obscuritasq; uitetur, non sic dicatur, ut a doctis, I
253쪽
sed potius ut ab indoctis dici solet, quid enim prodest loquutionis integritas, quam non
sequitur intellectus audientium , cuin non intelligant propicr quos, ut intelligant, loquimur Qui ergo docet; uitabit uerba omnia, quae non docent, ta si pro eis aliqua, quae in telligantur, integra potest dicere, id magis eliget, si autem non pol st, siue quia non sunt, sue quia in praesentia non occurrunt, utetur etiam ucrbis minus integris, duin tamen res ipsa doceatur, atque discatur integre. Et hoc quidem non solatia in collocutionibus, siue fiant cum aliquo uno, siue cum pluribus, uerum etiam multo magis in populis, quado sermo promitur, ut intelligamur, instandum est . quia in collocutionibus est unicuique inte rogandi potestas, ubi autem omnes tacent, ut aud latur unus, Sc in eum intenta ora conuertant, ibi ut requirat unusquisque, quae non intellexit, nec moris est, nec decoris, ac per hoc debet magis tacenti subuenire cura dicentis. Hactenus Rabanus. Prorsus itaq; ab euangelico ministro uniuersa uerboruin exquisita curiositas absit , quae penitus uerbi Dei efficaciam enervat. non misceat uinum diurni sermonis, exacto studio aquae humanae et quentiae , ne ad inebriandas mentes fiat prorsus e vanidum. Omnis doctor, inquit Hiero qui auctoritatem scripturaru , per quas potest audientes corrigere, uertit ad gratiam au citorum, & ita loquitur, ut non corrigat, sed ut delectet audientes, uinum sanctarum scripturarum uiolat, atq; suo corrumpit sensu. Neq; haud dubie alia ratione Christus, Euan gelicae praedicationis seminium, per piscatores S attificiosi sermonis prorsus ignaros homines, in Orbem sparsit, quam quod Spiritus sanctus humanas uires in humana saluto ope randa contemnat, alioqui non Petros, Andreas, lacobos, Philippos, Ioannes, Bartholi maeos, sed Demosthenes, Aeschines, Lysias, i socrates, Graccos, Catones, Cicerones, qui Sraeca aut Romana eloquentia, animos mortalium allicerent, de picturatis sermonibus ii cterent in apostolicum munus elegisset. Totum humanae salutis negotium Spiritus sanctus
sibi uult tribui, nihil condonat humano artificio. Non quod barbarum de agrestem se monem approbem absit) nam de hunc publico illo magisterio indignum prorsus exist inio, sed quod exquisii tum quendam & exactum uerborum cultum de studium, sancto huic apo stolico muneri contrarium existimem et idemq; de gestibus, de caeteris, quae ad pronutiationem spectant, obseruandum puto. Verum quod hac de re tum August. libris de doctrina Christiana, tum Rabanus lib. tertio de institutione clericorum, multa dixerint, plura loqui non placet, sed tantum Christi serui, qui hoc miserando malorum diluuio sunt ad apostolici muneris fastigium assumpti, sunt mihi per Christum obtestandi, ut animo aduertant, quantum gloriae Christo de Euangelico negotio postulat afferre , si recte 5: ex officio praedicatione sungatur: si non sese, sed solum Christum quaerant, si non mundi gloriolam, quae plerunque ante mortem marcescit, sed solidam illam, qua ui tanto muneri de tam digno labori decretam scimus, praemium expectent; de qua re Paulus Apost. Bonum cet, tamen certaui, cursum consummaui, fidem seruaui, in reliquo reposita est mihi corona iustitiae, quam reddet mihi in die illa iustus iudex, si demum non tam hominibus placere, quam Deo, qui probat renes de corda, diligenter studeant.
Quod Episcopi caeterib Ecclesiarimi pariores, uertnim Dei praes
Duertant autem, quicunq; in Christi Ecclesia sunt ad pastoralis officii di
gnitatem assuinpti, non modo se ad persectam Euagelicae doctrinae cogni tionem eiusq; propugnationem, sed etiam ad hoc apostolicum praedicationis munus exercendum, naturali, diurno, S ccclesiastico iure, ita elle
constrictos, ut nisi id diligentissime expleuerint, certum subituri sint da nationis supplici u. Non est pastorale munus deliciari, sed pascere, non miseras oves deglubere, sed uerbo sanctae exhortationis reficere; non ingentes thesauros, aut filiis, quos male aliquando nonulli susceperiat, aut cognatis relinquere, sed filiis, quos patre mortuo Christo nimii ii per Euangeliu ex Ecclesia genuerunt, immortales c cstis scelicitatis diuitias thesauriχare; sic enim filiis suis thesaurizabat Apost. Non quaero, inquit, quae uestra sunt, sed uos . non enim debent fili j parentibus thesaurietare, sed patentcssiliis. ego aut libentissime impenda, ta superimpendar ego ipse pro animabus uestris. No. est pascere,
254쪽
est paseere, quod tamen opere diaboli uulgus credit quosda praeficere, qui commissas oue uerbo reficiant, immo nec praeficere quidem, sed eis quasi ingens beneficium, facultatem
praedicandi indulgere; nam N hoc princeps ipse , aut alius quicunque ciuilis magistratus, forte diligentius praestaret, sed personali doctrina S exemplo mores corrigere, uirtutesserinare. Cecidit cecidit profecto sanctae praedicationis auctoritas, posteaquam Episcopalis pompa ad Episcopos, ad solos uero priuatos homines praedicatio concessit, postea quam Episcopi esse desierunt arca testamenti, quae& uirgae correctionem cum mannae dulcedine coppulatain, de legem Dei in se continerent, posteaquam desierunt esse Leones , Gregorii, Augustini Hilarii, Chrysostomi, Cyrilli, Ambros ij, die . qui cum ecclesticis regulis, quos canones uocant, Christianae Theologiae cognitionem copularent.
Scire tenetur Episcopus ecclesiastica iura fateor sed illi lanciarum scripturarum ignorantia turpissima . duplex haud dubie ille scopulus cidaris sacerdotalis, non tam iis
utriusque iuris integram scientiam , quam utriusque testamenti persectam cognitio- c ii Rama. nem designate decernitur. Scient , inquit Toletanum concilium , sacerdotes, sacras scripturas , & canones , & omne opus Corum in praedicatione consistat, atque aedi ita '
licent cunctos , tam fidei scientia quam Operum disciplina . Paulus Apostolus non Adru. litigiosum , sed doctorem Episcopum eligi praecipit , N ne cuiuscunque saecularis disciplinae doctorem accipias , qui lites scilicet, uel iniustissimas defendere nouerat . alibi euius scientiae doctorem intelligat , aptissime exponit, Amplectentem , inquit, i. Tim. s. eum , qui secundum doctrinam est , fidelem sermonem , qui potens sit in doctrina
sana, & eos, qui contradicunt arguere . Cautum erat olim apostolico canone, Ut Episcopus aut presbyter, qui cleri, & Populi curam non gereret , neque doceret eos in s8. pietatem ac religionem, communione priuaretur οῦ permanentem uero in ea negligen- ι ilia 3d ignauia, deponi. In quem canonem Ioannes Zonaras sic scribit, Inesculabile
est hoe Episcopi debitum, docere sputa sibi subditum populum pia dogmata, dirigereque rectas in opiniones, & honestam uitam. Dicit enim Deus per prophetam, popu- Iotum pratatis, Si non an nunclaueris, neque loquutus sis, morietur iniustus in iniustitia re sua, eius autem sanguis de manu tua requiretur. Episcopus igitur, qui docendi curam. negligit, excommunicatur, etsi ne sic quidem desistat a negligentia , deponitur. Simiriliter etiam presbyteri, exigit enim canon & hos, tales esse, qui docere quoque possint. Et ille magnus etiam Paulus Episcopum iubet aptum esse ad docendum, sobrium quoque uidelicet in sobrietate ac uigilantia permanentem non ociosum, non animo remisso, non pigrum, uel negligentem . Nomen enim Episcopi ad sobrietatem ipsum excitae. nam σκοποι. idest, custos, speculator, obseruator, nominatus est . Custodem uero uigilare oportet, non ignauiter, otio& inertiae indulgere . Cathedra propterea constituitur in edito S sublimi templi loco , quae quidem res denotat, quod ab illa sublimitate, unde prospectus undiquaque patet, bditum populum respicere, valdeque diligenter obseruare decet. Ibi uero presbyteri simul cum Episcopo adiistere , unaque sedere iussi, ut per eam sic in alto sitam cathedram , ipsi pariter inducantur populum cum prouidentia insipicere, populique mores componere, tanquam dati collaboratores & coadiutores Episcopo . Hactenus Zonaras. Extat quoque synodi sextae canon decimusnoianus , qui praesectos omni die , maxime dominicis , omnem tam clerum quam populum docere praecipiat. Quod uero di presbyteros, siue canon, siue Zonaras ad Euangelium astringunt, docendum, id de solis presbyteris, qui pastoralem quoque curam se,
sceperunt, oportet intelligas .
FATEOR , iuris, praesertim Canonici, scientiam, si recte colatur, rem esse sanctissima, de regendis ecclesiasticis populis maxime necessariam et sed non hodie sic colitur, ut eradicandis uitiis, & promouendis uirtutibus, sed ut propagandis litibus, etiam sine civili disciplina uel abunde sufficiat. An non, quaestibus tota legum & canonum disciplina insudati Vbi est lex aut ciuilis aut ecclesiastica, de peccato uitando , uel de cleri aut populi κ.--. honestate promoueda, paruissima glossemata. ubi uero de rescriptis de priuationibus, de Io i. d uisitationibus, de procurationibus, de canonica portione, uel de sepulchrorum senera- libus agitur, immensos aggeres glossematum uideas. Sed quoniam ; ista quibusdam de si uerissima, odiosissima tamen sortas te uidebuntur, & quoniam quidam ex ueteribus Onu isuspitione maiores,prolixo sermone de ea re loquuturi no amplius dicemus, quam eos, qqi
255쪽
uel assignandoru, uel praeficiendorum pastoria curam liabent, siue principes, sue respub stacas, siue alios quoscunque magistratus, per Christi: inortem obtest. .ri 'umiideant quos
hvie sancto ministelio , a quo totius Christiani populi religio pendet. praeficiant. Ipsi enim sunt, qui potissimo in hac de re apud Christi tribunal rationem sunt reddituri, po stea quini ad eos, Romanorum Pontificum indulgentia N priuilegio , des gnandi uiros
huic operi idoneos , potestas est deuoluta . Attendant, non tam cis labores pro se, audpro Rcpublica toleratose, cclesiasticis redditibus compensandi necessitatem impendere, quam optimos quosque & uitati sapientia integerrimos uiros undique cogere, qui eveni'plo & personali doctrina, fidem di Christianos mores in populo aedificent. Non in hac parte ualere debent apud eos paterna aut a uita quorundam merita, memorialibus quae uocant) molestissime exposita, non humana suffragia aliorum, qui non tam principum conscientiae quam propriis commodis, quanuis aliud proferre uideantur, solerter student. sempeique inuigilant. Propria merita, uitae scilicet integritas, sinceraque doctrina cum auctoritate coniuncta, sacerdotium obtineant: nec multum obest, si Baldi, Bartholi aut Abbatis in tractandis secularibus aut ecelesiasticis causis, solertiam quis non polleat, dum potens sit,populos sibi commissos exhortari in doctrina sana , Neos, qui contradi cunt arguere: quae duo Paulus Apostolus in Episcopo necessario requirit. Neque uero modo Episcopi quantumuis in tractandis causis iudicialibus sagaces, per se ipsos celisticas lites decernunt, sed per iudices uicarios, quos prouisores appellant. Et alioqui indignum est pio secto in Evangelico pastore , qui nihil prius habere debet , quam charita tis studium , ciuilium litium technas inquirere, quae Paulus Apostolus non multum euns Christiana charitate conuenire pronunciat. Iam, inquit , omnino dcli tum est in uobis quod iudicia habetis : quare non magis iniuriam accipitis quare non magis fraudem patimini λ non quod peccatum credat Apostolus, iudiciali proces a res nostras aut acceptas iniurias iuxta legum sanctarum tenorem repetere , sed quod cum illa Christiana simia plicitate, quae percutienti maxillam, alteram praebet, tollenti palium , concedit S tuni cam N angarianti mille pastus, uadit alios mille, iniurias persequi non satis cohereat: quamuis a communi & susscienti iustitia modo absit affectus) non recedat. Indignum est prosecto in Evangelico pastore requirere, quae idem Apostolus in ecclesiae contemptiabiles reiicit. Saecularia, inquit, iudicia si habueritis, contemptibileva q ii sunt in ectaclia
hos constituite ad iudicandum . ac si aperte diceret , auctore Gregorio. ut minor is meriti sunt in ecclesia, & nullis niagnorii donoru uirtutibus pollent, i pli de terrentu negotiis iudicent, quatenus per quos magna nequeunt, bona minora suppleantur: quos de contem ptibiles nominat, & tamen sapientes uocat, cum dicit, Sic non est Napiens inter uos
quisqualia , qui possit iudicare inter fratrem suum inra ex re quid colligitur, nisi
ut hi terrenas causas examinent , qui exteriorum rerum sapientiain sperceperunt qui autem spiritualibus donis donati sunt, prosecto terrenis negotiis non debent implicari. ut dum non coguntur interiora bona disponere, exercitati ualeant bonis sui ei loribus deseruire. Hactenus Gregorius. Ne autem prorsus ab Ecclesiasticis praepositis subdit rum negotia arceat, protinus subdit, Sed curandum est magnopere , ut hi, qui donis spiritualibus emicant, nequaquam proximorum infirmantium negotia nuditus deserant, sed haec aliis, quibus dignum est, tractanda committant. Vnde Moles ovoque ad populum uiros ipse septuaginta constatuit, ut quanto se ab exterioribus causis abscon deret, tanto ardentius intema penetraret. Sic quesit ut summi uiri magis ad spiritualia dona proficiant, dum eorum mentes res infimae non conculcant, fle rursus uiri in ecclesia ultimi, sine bono opere non uiuant, dum in rebus exterioribus inueniunt recta. quae agant. Haec ille et quae omnia deinde membrorum humani corporis exemplo demonstrat, quae toti corpori, uicissim sua officia impartiendo, copulantur. Sic, inquit, sanctae ecclesiae membra debent & officio esse distincta N charitate coniuncta , ut summi uiri, eo rum uiam prouideant , qui terrenis negotiis uacant, quatenus vclut ad lumen oculoarum pes ambulet, & rursus quicquid terrenis negotiis implicati agant, hoc ad maiorem utilitatem reserant, ut pes cuius uia prospicit, non sibi tantummodo sed etiam oculis gradiatur. Vides nimirum ex Gregorij sententia quam parum ad Euangelicum anti. stitein, N pallorem, humanorum negotiorum gerendorum exacta peritia pertineat. quae
abiectioili & minoris meriti hominuin, in Ecclesia esse iudicatur λ vides eos, qui iudiciorum
256쪽
rum peritia censentur, tam a Paulo quam a Gregorio sapientes uocari, uerum non ea sapietia , quae coelestis uocatur, quae scilicet circa interiora uersatur, sed ea, qua res externae ordinate geruntur, quae in Christiana uita no multi tamen fieri solet f Vides eos, qui sunt ' , spiritualibus bonis nuncupati, saecularibus negotiis implicari non debere, ut altioris ordinis bonis liberius inseruire ualeant, sed Mosis exemplo uiros praeficere, qui dum ipsi spiritualibus bonis inuigilant, tractent temporalia n gotia , & iudicio decernant e Non igitur magnopere refert, in his rerum temporalium negotiis, eos, qui sanctarum scripturarum strutinio dicantur ut quidam uolunt stupidos esje, dum pastu coelesti de sanctis moribus plebem aedificent: sed neque etiam magnopere refert, utriusque iuris apices attigillo, Si in multis prouinciis amplissimos magist ratus gessisse, ut quis in euangelicum pallorem eligi debeat, si uerbum Dei recte secare de quod ab illo in consecratione requiritur, de utriusq; . testanienti thesauro, noua Se uetera producere nouerit. Non est opus magna iuris subtili- M us. o. tate euangelico praesuli, ad quem potius amore fraterno & Christiana earitate pertinet dissidia componere, quini iuridiciali processu causas peragere. Itaque ut semel dicam, ea uniuersa euangelico pastori non conserunt, quae ad euangelicum pastum, cui uni ministrando demandatur, non attinent. est aute pascere , non causas agere, sed animas uerbo sanctae exhortationis reficere, euagelica praedicatione uitia profligare & uirtutes inserere. Petro prosecto non suit a Christo dictum , iudica populum meum, sed pasce oves meas, Ioan a quasi solus pastus pastorem efficiat. Iam cum bonum pastorem Cluistus definiat, qui tu po uenienti de in greges grassanti resistit, bc cuius uocem oues audiunt, qui fieri possit, ut i Q ille pastoris officiu legitime subeat, qui sanctae praedicationis uoce destituitur: qui euana gelico sibilo ad interiora deserti, greges dominicos minari non nouerit e qui lupis rapa cibus, qui uestinaentis ovium greges aggrediuntur, uerae de sanae doctrinae gladio resistere nequeat 3 Ingens monstrum pallor mutus, ingens monstrum pastor sine baculo , utroque tamen maius Episcopus elinguis, de qui Christiana sapientia haereticis ingruentibus non possit obsistere . ad arcendum Iupos parum prosunt canes, nisi uoce quoque pastoris inci tentur, ad arcendas haereses, aut corruptos mores, qui populum inuadunt, parum prosunt priuati praedicatores, nisi euangelici pastoris uoce quoque adiuuentur. Caveant itaque qui eorum praeficiendorum solicitudinem, & curam susceperunt, ne summa ratione Christo arguantur, quod cum equis suis, canibus Sc acipitribus, immo culinis, non nisi maxime idoneos, de qui eam artem apprime nouerint, praeficiant, solis Christi ecclesiis pascendis, eos plerunq; designent ac proficiant, quibus pascere sit prorsus impossibile, unde utriq; certissimae danationis discrimen incurrant. Non sunt ista in quibus de totius populi Christiani, de salute, de religione agitur, tam leuia, quam quidam existimant, quos Dei timor de ecclesiasticae promotionis zelus omnino deseruit, qui nihil aliud putant que-piam pastorem constituere, quam illi unde postea splendide uiuat, uel inuito Christo, diuitias praebere. Extat, non tantum diuino, sed naturali iure certissima regula, illu peccare Iethaliter, qui publicum sibi uirpat officili, cum alioqui sit ad illud ineptus, in eoq; peccato quandiu non fuerit idoneus, perpetuo permanere. Nemo eum, qui praetoris aut tabellionis officium, cum esset alioqui ad illud gerendii ineptus, subiret, quandiu in illo perseueraret, a mortali, Sc grauissima culpa, de ab uniuersorum detrimentorum, quae respu blica incurreret, restitutione profecto excusaret, nemo igitur illu excusabit . qui cum pascere nesciat, officium sibi pastoris usurpet, praesertim cum amplissimi thesauri, de diuitiae ex eo sibi ministerio proueniant, de res sit omnium quae postunt excogitari, longe gra uissima. Maius tamen iudicium habent illi, qui per sua suifragia huiuimodi hominibus efficacissime, perpetuae damnationis portas aperiunt, de ingenti detrimento Christi ceci sam afficiunt, quod nec totius orbis thecturis resiarcire aliquando poterunt. Immo uero non tantum particulares ecclesiae indigna prouisione laeduntur , sed uniuersalis cccletia quoq; ingens detrimentum accipit,dum sanctarum literarum, sapientiae ac uirtutis studi i , in quibusdam prouinciis, quod nullum sit pram tum, uilescit de conleptui habetur. viii saepe accidere solet, ut erroribus Sc haeresibus saeuire liceat impune. Nunquam pio eici ut maiori praecio fuit nostra religio, nee magis suis hostibus formidabilis, quam cum humana gratia de fauor ab episcoporum promotione procul aberant. Cum , inquam , uel a principibus, uel a populis, sanctarum scripturarum notitia Id uitae salictimonia. cc-
Iebres uiri uel inuiti , ad sacerdotia trahebantur: hinc Augustini. hinc Hilarii , hine Chrysostomi, hinc Epiphanij, hine Cyrilli, hinc Gregorij, hinc Leones , a quibus 4Q-
257쪽
rum quidquid est modo religionis accepimus, & quorsi doctrinam admirabilem uel nunc
Vt Ru M illorum, qui uel ignorantiae patrociniu afferre, uel sanctae scripturae studio S co - gnitioni notam inurere moliuntur, friuola sententia audienda est, qua dicunt, ex doctis Theologis, non ite ex aliis haereses progredi. Primum enim id falsum est : neq; enim doeti sunt, qui propriu sensum ecclesiastico sensui anteponunt, cum Theologi sit maiorum au.ctoritati parere . deinde si res plane aduertatur, plures ex gramaticis, rhetoribus, medicis, iuri rudelibus, philosophis &c. quam ex Theologis, haereticos prod iisse,nostrae memoriae historiae testantur. Demum, quid mirum si ab his, qui res sacras tractant, circa res sacras prauae opiniones proficiscatur: neq; enim ex sutoribus aut cerdonibus falsa fidei dogmata, proditura sunt, sed ex doctis hominibus, qui uel diuino iudicio obcaecantur, ai t ab ecclesiastica traditione salsa animi persuasione descivi. QSod si rei abusus faciat, ut res ipsae alioqui maxime necessariae tollantur, tollantur igitur e medio sacri & prophani niagistratus, quoniam plerunq; potestate abutuntur, immo tollantur omnia, quae humana malitia peruertere potest. Non est miru , inter frequentissimas segetes pullulare zietania, non est mirum inter solidissimos fidei defensores, qui sanctarum lcripturarum notitia fidem indesino studio propugnant, quosdam exurgere bonorum coparatione rarissimos, qui eandem impugnent, sicut non est mirum, inter tot sortissimos milites, qui inuictis animis republicam protegunt, quosdam eiusdem reip. proditores emergere, qui eam nonnunquam hostibus tradat. An'non etia in caeteris quoq; disciplinarum professionibus, quotidie stultatissimas opiniones suscitari videmus Z An non in medendi arte, ingenti humanae salutis incomodo, & uitae certissimo discrim ine, quidam obstinatissime sua placita defendunt An non apud iurisiprudentes, cum magno non modo nostratum rerum, sed plerunq; honoris, famae, immo de uitae detrimento, circa res etiam summe ad ciuiliter uiuendum necessarias, hominum stulta & perniciosae opiniones plerunque, desaeuiunt; in quibus tamen, quod non diuina, aut naturae aliqua mysteria contineantur, nulla futura erat ambiguitas An non uel in illis certissimis disciplinis, quas Graeci uocant, quotidie videmus nouas opiniones suboriri Z Cur ergo neq; medendi ars, neq; iurisprudentia, neq; mathematicae disciplinae male notantur, sola uero theologia, id est, Dei cognitio, male audit Z Crauior est & pernitiosior fateor) error in religione, quam in humana salute , aut reipublicae recta administratione, sed tanto paratior & instructior, aduersus maiorem hanc pernitiem & peste, cui nulla alia arte quam theologica disciplina subueniri potest, debet esse ecclesia . immo uero nullo alio saeculo, maiori theologiae & sanctarum scripturaru notitia ecclesia eadem foruit, nec maiori diuina ista sapientia fuit in praetio, quam cum haereses laeuiebant. tunc enim uel ex abditissimis antris, eius peritia celeberrimi quiq; uiri, uel a principibus, uel a populo ad ecclesiasticum reginae, uel reluctantes trahebantur: nimirum, quod tunc potissimum sint in pretio milites quando hostilis impetus urbem invadit. Nunc uero praesertim apud Catholicas prouincias, sunt quidam, qui quod quosdam haereticos publice poenas dedisse uiderint, liniuersos a theologiae disciplina auocare conic-dunt, eo nimirum cosilio, quo illi, qui quod milites quidam ad hostes defecerint, prorsus militarem disciplinam uel contemnendam, uel omnino de medio tollendam consulerent: ut scilicet hostes ex animi sententia & uoto, urbe inermi potiantur. Aroux haec diximus, non quo alterius cuiuspiam disciplinae prosetares laedere uelimus quod abiit scimus enim plures e media iurisprudentia, praesertim nostra memoria, nostrorum principum religione ac pietate, Ambrosios emersisse, qui ingenti sagacitateae sapientia ecclesias sibi commissas administrarint, sed quod credamus magni referre, immo tum sibi, tum ecclesiae necessarium esse, omnino Episcopos uerbum Dei praedicare ,& caetera, quae ad euangelicum pastum pertinent, personali labore & non tantum per uicarios praedicatores obire: ad auctoritatem nimirum euagelii, & ut uerbum Dei iupretio habeatur. Nec enim alia ratione tot diuitiarum thesauri, tot seruorum greges , N ut semel dicam uniuersus ille pene regius apparatus, euangelicis pastoribus tributus, permittitur, quam ut eo apud plebem, quae non tam solo bonae uita excplo, quam imperio, di potestate, ad amplectendam uirtutem, uitaeq; Christianae officia percoleda pei mouetu', auctoritatem obtineant, qua eorum exhortatio & doctrina in pretio N adnitiatione quadam habeatur. Sed neque aliorsum illorum sententia vergit, qui pallores iure naturali, diuino & humano, in propriis ecclesii is residere teneri, uerissime coutendum, quam
258쪽
ut ad pastum euangelica praedicationis ministrandum eosdem astringat: hae enim potatissima ratione residere teneri dicuntur, quod teneantur & pascere, abs tes autem pascere nequeant. Ergo si pascere personali N propria doctrina & labore non tenetur Episcopus, neque residere tenebitur . quid enim eorum praesentia populo praestabit nam iudicia non per se, sed per iudices, etiam cum sunt praesentes, exerccnt. Neque uero sunt tanti momenti prouocationis ab iudicibus uicariis ad praelatos ipsos, ut propter eas solas Episcopos praesentcs futuros necessario dicamus. habent enim plerique potentiores alicubi praeter nos iudices, consilia quae uocant, certum nimirum iureconsultorum, ad quos prouocationes fiant, quorum decreta solent praelati ipsi ratissima habere, & ab et Hem quasi a propriis placitis, uel latum unguem nunquam discedere, sed & ut Gregorius docebat, in his omnibus, quae in rebus exterioribus computantur, siue sint iudicia, siue pauperum subuentiones, uiros pietate & istarum externarum rerum usu ac prudentia praeditos, constituere potest Episcopus, qui sibi hanc solicitudinis partem plenissime adimant, ut olim septuaginta illi uiri Mosi, septem uero diaconi uiris Apostolicis, quorum locum Episcopi gerunt, fecisse leguntur . Non igitur Aa. s.
iudiciorum ccclesiasticorum aut pauperum subuentionis , aut alterius cuiusque rei temporalis, quae omnia aliis demandare potest, sed euangelicae praedicationis ergo Episcopus residere tenetur. Quae profecto ratio me uel inuitum conuincit, ut ad praedica tionis personale exercitium, de necessitate salutis, in qua, quod a diuino di naturali tuare descendat, nulla tantum humana potestas dispensare ualet, Episcopum teneri, ingenuissime fatear. semper excipio maiorum bonorum copensationem, ut sunt regni, pr uinciae, aut totius ecclesiae certissimum commodum, aut necessitas, quae duo semper in
legibus excepta intelligutur. atq; id Tridentina synodus, sub Paulo tertio celebrata, optime intellexit, cum inquit, Cum Episcopi praecipuum munus sit docere populum, non est concedendum, ut Episcopi per alios praestent. deligendi enim Episcopi sunt, ut diuus Paulus praecipit, qui sint ad docendum idonei & uoluntarij. et rurtius, Quia uero christianae reipublicae non minus necessaria est praedicatio quam lectio, & hoc est praecipuum Episcoporu munus, statuit S decreuit supra scripta synodus, omnes Episcopos, Archiepiscopos, primates, & omnes alios ecclesiaru praelatos teneri per seipsos, si legitime impediti non fuerint, ad praedicandum sanctum Ix ι . Christi euangelium . si autem legitimo impedimento Episcopos & alios praelatos detineri contigerit, iuxta sormam generalis concilii, uiros idoneos affuniere teneantur, ad huiusmodi praedicationis officium salubriter exequendum . Si quis autem adimplere contempserit, districtae subia ceat ultioni. Presbyteri quoque plebant, & quicunque 'parrochialas, uel alias curam animarum habentes, ecclesias quocunq; modo obtinentes per se, uel per alios idoneos,
si legitime impediti fuerint, diebus saltem dominicis & festis solemnibus, plebes sibi
comissas pro sua, Sc earum capacitate pascant, salutaribus uerbis docendo ea, quae scirci nec citarium est ad salutem,annutiandoque eis cum facilitate & breuitate sermonis uitia, quae eos declinare, & uirtutes, quas sectari oporteat, ut poenam aeternam euadere, dccoelestium gloriam consequi ualeant. Id uero siquis eorum praestare negligat, etiam si ab Episcopi iurisdictione, quavis ratione exemptum se esse praetenderet, etiam si E Uesiae quouis modo exemptae dicerentur, aut alicui monasterio etiam extra dioecesim
existenti, forsan annexae, uel unitae, modo in re ipsa in dioeces sint, prouida pastoralis Episcoporum solicitudo non desit, ne illud impleatur, Paruuli petierunt panem & nomerat qui tangeret. Itaque si ab Episcopo moniti, trium mensium spatio suo muneri dea fuerint, per censuras Ecclesiasticas seu alias ad ipsius Episcopi arbitrium cogantur , ut etiam, si fieri expedire uisum fuerit, ex beneficiorum fructibus, alteri, qui id praestat, honesta aliqua merces persoluatur, donec principalis ipse resipiscens, officium suum impleat. Hactenus Trident. concilium .LVbi nimirum uides , non tantum Episcopos, sed in uniuersum praelatos quoscunque, quos legitima causa non impedit,ad officium praedi cationis astringi. Vocat autem legitimam causam, non socordiam, aut ignorantiam, audiemporalia negotia, sed uel corporis infirmitatem, aut iustam aliam occupationem. Vides etiam praecipuum Episcoporum munus, praedicationem uocari,quali pastorali sunctioni sint caetera extrinseca. sed & patres in concilio Toletano sub Vitelliano Pontifice. idem aperte docere uidentur, dum aiunt, Quantum quisque praecelsi culminis obtinet c- ,
259쪽
locum, tantum necesse est praeccilat caeteros gratia meritorum, ut in eo, quod praesidet singulis, singulariter ornetur ominentia sanctitatis, habens semper & In ore gladium ueritatis, de in opere e caciam luminis, ut iuxta Paulum . potcns iit hortari in doctrina fana , & contragicentes reuincere. Nos proinde nostri ordinis gradum uel suscepti reginalianis modum magnopere cogitare debemus; ut qui ossicium praedicationis suscepinius, nullis curis a diuina lectione priuemur . nam quorundam mentes Pontificum, torporis octo alectione secluduntur, ut quid doctrinae gregibus subditis exhibeat, non inueniat praeco mutus. Insillendu ergo erat maioribus, ut quod sub regiminis cura tuentur, fame uerbi Dei perire non sinant. Hactenus Toletan . concilium. Sed de sexta synodus gen
i ratis sub Agathone Pontifice, & sub Constantino quarto celebrata, sic inquit, Oportet vos, qui praesunt ecclesiis, in omnibus quidem diebus, sed praecipue diebus dominicis
omnem clerum dc populit docere, pietatis ac rectae religionis eloquia ex diuina scriptura intelligentes, intelligentias de iudicia uel itatis S non transgredientes iam positos te minos, uel diuinorum patrum traditionem . Sed N si ad scripturam pertines controuersia aliqua excitata fuerit, ne eam aliter interpretentur, quam quomodo Ecclesiae lum naria di doctores suis scriptis exposuerint, di maiorem laudem ex his assequantur, quam
si quae a se dicuntur componant, ne quando ad id haesitant, ab eo, quod conuenit exincidant . Per praedictoruin enim patrum doctrinam, populi ad eorum, quae sunt bona doexpetenda , & inutilia reiicienda cognitionem uenientes , uitam in melius componunt, nec ignorantiae uitiis conuincuntur, sed doctrinae mentem adhibentes, seipsos ad idne mali aliquid eis accidat, excitant, di imminentium suppliciorum metu, sibi salutem procurent. Hactenus synodus . Vnde de Episcopalis praedicationis necessitas, & sorma colligitur . in Carthaginensi Concilio quoque quarto, Episcopi homilias sanctorum patrum, prout omnes intelligere possint, secundum proprietatem linguae, praedicare mandantur . in concilio Remens, Episcopus rei familiaris cura poli habita, uni lectioni, orationi, de uerbi Dei praedicationa tantummodo, uacare praecipitur. Demum, cum OeconomoS, qui rex temporales administrent, sanctorum Conciliorum statutis habere praecipiantur Episcopi, nullibi tamen praedicationis Euangelicae officium demandate sinuntur. quod euidens indicium est, praedicationis munus, ab Episcopo necessario e e ceri debere . miod profecto si quidam attonderent, non tam secure deliciarentur, nec tam avide sacerdotia ambirent: cognoscerent utique non esse aliud sacerdotium obire quam seipsos in uero damnationis statu reponere. Nec tamen ut iterum lectorem moneam , hic eos, qui ad Christiana Sacerdotia, post publicorum magistratuum laudabi-las functiones, & quos iam ipse rerum humanarum usus disertissimos reddidit, praesem tim, quos uel principum, uel rerum publicarum aequissima iudicia comprobarunt, condemnare est animus, neque deinde cos, qui xx ipsa iuris prudentia, sine eorundem in gistratuum perfunctione, eorundem principum aut rerum publicarum , non sine magnin rationibus delegerunt iudicia, recte non poste opire sacerdotia crediderim, absit . noui enim ex his, tum morum grauitate ac sanctitate, tum Ecclesiastico zelo maxime calen tes multos, sed hoc tantum contendo his atque illis, post suscepta Ecclesiasticae gube nationis regimina, Apostolico, & Euangelico ministerio, cuisunt initiati, uacandi in cessitatem impendere. Facile est profecto ac parabile, ut in praecedentibus multis co tendimus, Euangelicum negotium, neque putandum ad eos tantum Euangelicae sunctionis munus attinere, qui Aristotelicis, Thomisticis, aut Scoticis disputationum spinetis in scholis totam uitam contriuerint. dehortari uitia, promouere iiirtutes, quia, nesciat Vidi ego nonnullos, qui licet Metaphysicos apices de Scholasticas dis utationes non attigissent, mediocri tamen sanctarum scripturarum & sanctorum patrum lectione, quae duo potissime cum ipsbuitae usu Evangelicum concionatorem perficiunt, plures ac maiores operas exhibuisse, quam nonnullos magnos Theologos. Magna proprisi pastoris cum mediocri uita, vox a populo laetitia suscipitur, estque in prauos affectus, sancta quaedam simplicitas cum uitae.& honoris auctoritate coniuncta, uiolentissima pestis. Habeant, qui huiusmodi sunt, secum uiros doctos, quorum segetem amplissimam n strum saeculum attulisse uideinus, ij altiora praedicent, & quasi gregaris canes Euangelica uocis latratu seras de I Os fallaces, a gregibus arceant, ipsit sormandis moribus, fugandis uitajs, promouendis uirtutibus, si non recondita cruditione, saltem ipsa uocis auctoritate
260쪽
auctoritate ae maiestate praesideant. Legat Pastor scripturas, euoluat Ecclesiasticas histo. uerrat sanctorum patrum , qui Christianas Ecclesias in Christo paueriint infatigabili la bore scripta, quoniam nunquam non Pastoris & Episcopi ministerio defungitur. Triactauit olim quo pacto lites essent uincenda, tractet modo, quo pacto Christiana chariatas, cuius tutor institutus est, promoueri possit. Neque uero putes me eandem omni no nostris, quam primorum illorum taculorum Pastoribus Euangelici muneris freque tandi obligationem inducere: sunt enim multi hodie, qui docte ac prudcnter Pastor Iem solicitudinem leuigent. nam in hoc opus religionis emerserunt, uerum aduertant Episcopi hos non operatores, sed cooperatores & Euangelici laboris comparticipes esse. Verum de Euangelica praedicatione eiusque ministerio, haec dixisse lassiciat.
CRDINIS MINORUM, REGULARIS OBSERVANTIAE,
l Ua seu uetus pro instituti nostri ratione de fidei eausis dicenda uidebatur, superioribus libris, Christiane lector, in medium a tulimus : causas uero, non quascunque, sed Eltectrices vocamus, quarum in hac parte habenda est potissima ratio : nunc de fidei subiecto, cuius consideratio ad genus quoque causarum resertur, quod accidentia, non tantum abeffectricibus causis, sed a materialibus quoque, quae subiecta uocantur, pendeant, non nihil dicamus. inamquam eius rei exacta tractatio scholasticos maneat. Dicemus deinde, quae fides quantaque rerum diuinarum cognitio, in omni naturae humana conditione, & statu, quantaque modo post invulgatam lucem Euangelicam, ad uitam aeternam promerendam de astequendam sufficiat.
Quod natura intellectualis , non quaecunque sed uiatrix, si fidei subiectum
in genere, indecie uero homo nondum 'lix. Cap. I.
Idei igitur Euangelicae uirtutis, quaeque ad hominis iustitiam pertinet, proprium subiectum, in genere quidem natura intellectualis est, quae sin- quam intellectu & uoluntate consistit: neque enim in rebus insensibiliabus, aut tantummodo sensibilibus, quae bruta vocamus, fides esse potest: in specie uero , homo, non quocunque statu sed dum uita praesenti mo tali fruitur . nec enim potest esse haec fidei ratio, quae meritum habeat, in heatis. QSod utrunque uno & eodem argumento, ad Corinthios scribens, confirmati, Gg ij Apostolus, orate