장음표시 사용
351쪽
quam Iudere licet, eontrarium quis, cum tanta Ecclesiasticae auctoritatis iactura do-
resolui, per quod primummum 2φ' i
accipit initium, praeter nobilium philosophorum auctoritatem, expcrientia nos . limum ex quatuor primis elementi, compactum in eadem tandem quatuor elementa iuri Multimate resoluitur, & in nihil ulterius . neque enim deinde idem lignum, sed singula sper se ipsa elementa, in materiam & sormam soluuntur, immo uero neque clementum ..i in materiam & sormam physice resoluitur . ea enim, in quae quodque resoluitur physice,m ere debent, sorma elementi, facta resolutione, non manet. Et ut physicas compossitiones dimittamus, conclusio prosecto in subli imptionem, subsumptio Omiarum in prinium enuntiatum ultimate resoluitur . est enim homo risus capax, quoniam omne rationis particeps, risius ςst capax: est tandem rationis capax: quoniam cst homo. Verum est igitur, non modo in physicis, sed etiam in dialecticis& rationalibus minp tionibus unumquodque in id tandem ultimo resolui, per quod accepit initium existen P Atque id ordo ipse resolutionis postulare uidetur, qui contrarius est ordini compositionas Sicut enim ordine componendi a primo ad ultimum, ita ordine reta usi ab
auctore, ex Ecclesiastica fidei propositione gignatur, eadem ergolides, ita candem Ecclesiasticam fidei praepositionem ultimate resoluitur. cc modo ergo inuocabunt, m: quit in quem non diderunt i Aut quomodo credent ei, quem
subinde, Ergo fides ex auditu, auditus autem per uerbum Der. Vides Apollolam, ndem nostrarii non in aliud, quam in Evangelicorum &Ecclesiasticorum nimis trotami Praedicationem refundere . Est autem maxime aduertendam, quod quemadmodum, In rationali processu, ubi prius est causa posterioris, posterius uirtute continetur in priori Ianqua in causa estectus, Se ex illo recta cosecutione deducitur γ ita Gi intacior cessu una auctoritas ac proinde una fides , uirtute continetur in alia. Fides enim ab auctoritate dependet: & emadmodum compqsitiuo procestu una in
riori recta ccmsecutione derivatur, ita una IOEistico proces tu. Quem a posteriori, dialectici uocant, conclusio, quali effectuS in prae-m e re luitur i sta in fides proces tu auctoritas illa , quae ex aex principiis deducta saerat, in eandem maiorem crates regis nuncius mihi regiis lituris domendatur, ut illi credaman omnibus, reteri mili 'subvulo restem hoc aut illud mihi imperare: allentior continuo: quoniam uidelIcet, maior auctoritas minore auctoritatem, ac proinde fides quae ex illa maiori gener
' ' riu' ek minori progignitur, quasi causa effectum compositivo procellu, m
me isso oroducit contra resolutivo, Socratis minor auctoritas, ac perinde fides, quae
radm .im illam epistolam, idest in regiam auctoritatem & fidem,
Quam illi exsigillo Sec. adhibui, ultimate refertur. QSemadmodum enim compotitiuo tactu in reuia facit , ut Socrati credam, ita tesolutivo non aliter Socrati cre- Ο.nisi cuia regi credo. Irarer omnia, quemadmodum Ecclesiastica auctoritas , qua
irrebus i cernendis nulla maior, Euangelici praedicatoris, aut Lia
ctoritatem facit compositivo proces tu, ita Euangel ico praedicatota, aut canonico libro,nini aliter creditur uim propter eandem Ecclesiasticam auctoritatem. Atque hoc est ouod Augustinus maximus ille Ecclesiasticae auctoritatis asterior, cum maximo omnium catholicorum applausu & comprobatione dixiste memoratur, Ego uero Euangelio non credere tholicae Ecclesiae commoneret auctoritas die rut iis, se Euangelium Nainraeorum non admittere profitetur, quia Ecclesia non adnuitat. Et prosecto quod de se ipso Au ustinus fatetur, non erit laboriosum ab his ipsis auctoribus , qui contrarium dolent extoruuere: nam si a quouis coriiqii aeras, quam ob causam huic articulo, D est trinus de unus. fidem adhibeat, aut alteri simili, sat scio responsurus est, quo uia
352쪽
docere, quoniam ita doceat Ecclesia catholica. Vides ergo ultimam consessionis Christianae aut fidei resolutionem , in Ecclesiasticam tandem traditionem fieri neque enim huic fidei articulo tandem adhaeres, quod Deus tibi immediate id ostenderit, aut Spiri- . tus sanctus ita tibi immediate suggesserit, aut demum, quod ita fides infusa. quam prora seu in actum explicitum prodire est impossibile, tibi diciet, sed quod ita sine ulla uaria tione, Ecclesiastica traditione susceperis.
.. . .. b. . . . . si homo ,hfestis totiuς prorsus eruditionis exorsi Christi *m '
qui a praedicatore susceperit hunc articulum, Deus est trinus & unus. ab hoc si quaeras, an is articulus uerus sit, respondebit utique uerum . quod si , quare hoc ita credat, ru sus quaesieris, respondebit, quod quia ita a publico uerbi diuini ministro, Ecclesiastico loco, ubi doctrina uera tradi solet, susceperit. quod si. praedicatorem illum, quem rusticus ille doctorem se habuisse commemorat, rursus interroges, quare ita docuerit, respondebit, profecto, quod quia ita doceat aduersus haereticos Ecclesiastica traditio, a que hie ultimo tandem resipondere cessabit. Fit igitur ultima fidei resolutio in EMe
est a Deo reuelatus . ergo est uerus. persectus est syllogismus: in syllogismo uero permeto conclusio ex ipsa ratiocinandi natura debiliorem partem insequitur: sequitur ergo haec concluso, Deum esse trinum & unum, est articulus uerus, subsumptionem illam, Hio articulus, Deus est trinus & unus, est a Deo reuelatus, quoniam illa prior, Omne r uelatum a Deo, in uerum, certissima in, & quae persuasione no indigeat. Sed illam mi norem propositionem, Ecclesiastica tandem trad itione suscepi, credo igitur conclusi nem illam, Deum etaetrinum di unum , cst articulus uerus. ultimo tandem Ecclesiasticae traditionis uirtute, quoniam in eam tandem, inquisitio conquiescit . . - ... Mitis. E , τ & pro hac sententia communis catholica uox omnium catholicorum, quam a Gdelibus & orthodoxis parentibus ab infantia suscepimus. Inquisiti enim, quare sic creedamus, respondere docemur, quod quia ita credat Sc doceat Ecclesia. Neq; quisquam catholicus inquisitus, quare huic articulo, Deus est trinus N unus, assentiat, respondit, , quod quoniam ita Deus aut Spiritus sanctus interius dictet, aut quod ita fides. insula, quam in baptismo suscepit, credendum insinuet.
s. ' . ET D εω via , quo pacto, quaeso, alterius sententiae patroni haeretico homini resistere
poterunt, qui dicat, ita, aut ita se credere, quod hoc pacto aut illo sibii interius fides insula aut Spiritus sanctus credendum insinuet, si ultima tandem resolutio fidei non ῖt in Ecclesiam λ mi id prohibet, ut suam haereticam sententiam, Deo interius docenti, Spiritui sancto, aut fidei infusae, quo nunquam possit efiicaciter reuinci, impingat Z Nam - si in quodpiam istorum fides quasi in primam originem ultimate resoluitur, id erit unica ac cestissima regula cui potius quam ulli Ecclesiasticae traditioni in eiusdem fidei iudicio de examine stare oportebit. Nihil ergo aduersus illum Ecclesiastica traditio aut censura proderit, utpote in quae ultima tandem ac certissima re lutio non fiat. Probare autem quod id interius, Deus non doceat, aut fides insula, difficile erit, immo uero impossibile, unde nunquam haercticus reuinci poterit aut coargui. E i autem inter scholasticos auctores mirum de hac quaestione silentium, quod ii mo uidelicet eorum, qui & eruditione & antiquitate caeteris omnibuς praestantiores habentur, hanc rem in quaestionem c ut ego quidem iudico posse conuerti crediderit. Nain quod Scotus ut eius praecipuus patronus &'inuentor a quibusdam proselatur, λγ . . . u. san id fit, quod nondum picne eius mentem & sententiam acceperint. Enimuero nihil ν- aliud ille suadere intendit, quam quod ex simplici credulitate articulorum fidei, id est, ut illis consensum praestemus, non colligitur fidei infusae necinitas, quoniam illis sola fi- de aequisita consentire possimus. Quod uero fide acquisita sola sine insula fide artic lis fidei , possimus credere, hoc ratiocinio suadet, Articulis fidei non ob aliud crediamus , quam quod ita tradat & doceat Ecclesia: sed Ecclesiae credimus fide acquisita, e so & articulis fidei. Maiorem suadet auctoritate Augustini dicentis, se non crediturum Euangelio , nisi crederet Ecclesiae. Minorem probat, quod non minorem fidem merea tur canonici libri, quam prophanorum librorum auctores, quibus tamen aequisita fide credimus, quae nunquam uadimus. Ergo non ex intentione, sed incidenter rem attia. git, non
353쪽
git, non qtiasi dubiam , sed quasi certissimam. alioqui pro sua consuetudine nunquam solo Augustini dicto in quaestione grauissima sibi satis secisset, sed, quod in rebus leui
ribus facere solet , aduersas recitasset sententias, rationes N argumenta cumulatici.
Sed praestat, quo res sit apertior, eius uerba proferre, Certum est inquit quod in nobis eli fides reuelatorum credibilium acquisita, quod patet per Augustinum in epistola contra fundamentum Manichaei, qui dicit, quod non crederet Euangelio, nisi crederet Ecclesiae catholicae. Patet igitur per eum, quod libris canonicis non est credendum nisi quia credendum est Ecclesiae approbanti & auctoriranti libros istos & contenta in eis, quanuis aliqui libri auctoritateni habeant ex auctoribus, non tamen adhaercinus eis fi miter nisi quia creditur Ecclesiae . unde dicit Augustinus ibidem quod Euangelium Nazaraeorum non admittit, quia Ecclesia non admittit. Sicut igitur si nulla fides infusa esset in me, crederem firmiter historiis librorum canonis propter auctoritatem Ecclesiae, sicut fide acquisita credo aliis historiis a quibusdam famosis uiris scriptis di narratis. Credo igitur fide acquisita Euangelio, quia Ecclesia tenet, scriptores ueraces, quod ego audiens, acquiro mihi habitum credendi distinctissimum. Hactenus Scotus. Subindeque post tres alias rationes in idipsum directas, quod nimirum, fide acquisita credamus articulis fidei, confestim subinfert, Ex istis sequitur correlarium, quod propter credulitatem articulorum fidei reuelatorum, ut homo firmiter credat articulis reuelatis, di determinetur ad alteram partem sine oppositi formidine, non oportet ponere fidem insulam, nec necessitas eius, potest ex hoc concludi, quia fides acquisita eli super opinionem, quae adhaeret uni parti contradictionis cum sormidine alterius, licet sit i sta scientiam, quae est ex euidentia obiecti scibilis. Contendit itaque Scotus probare , non quod ultima fidei resolutio in Ecclesiam sat, sed quod ut articulis reuelatis credamus , non opus sit infitis habitu fidei. Porro illud non quasi rem controuersam, sed quasi omnino certissimum, de ex Augustini aduersus famosum haereticum, dicto celeberrimum , suae argumentationi axioma praestituit. Nec tamen intelligas Scotum, fidem insulam omnino allegare absit sed tantum uoluit, ut articulis credamus, utpote quod
acquisita sola praestari possit, non esse ponendam: solet enim pro suo illo solertissimo ingenio Christianorum dogmatum infirmas rationes, & quibus aduersus fidei hostes fidere non oporteat, antequam ueras de infirmas statuat, explodere. Ovanuis igitur
propter hanc & similes rationes, quas infirmiora, pia tam n excogitarunt ingenia, fiadem infusam non iudicet necessariam, est tamen illi in hac parte sacrosancta scripturarum auctoritas, tum praeterea plures aliae rationes, quibus omnibus sabsit inuidia ualidius quam alij fidei infusae necessitatem concludit, ut eius quaestionis ultima parte, iis tandem , quae inualidae credebantur rationibus digno uerborum pondere collisis, qui uelit uidere, poterit. Atque haec de Scoto. Q uod de de Gabriele, non prorsus, ut quia dam uolunt, infimae classis theologo, Almayno ac caeteris, qui in hac parte Scotuin imitari dicuntur uelim intelligas. longo enim illis alia mens est, quam ut rem certita imam in controuersiam mittere. Volunt illi cum doctore subtili, no aliud, quam quod sdes acquisita, sit statuenda, quod eodemmet ratiocinio conficiunt. D. x Movi etiam, qui a quibusdam, quasi huius sententiae imitator profertur, non 3. . an
aliud mihi uoluisse uidetur, quam quod ille initio disputationis suadendum assumpsit, fidem'infusam sine acquisita, ad actum eliciendum non sufficere, quod huiusmodi ratiocinio concludit, Si fides infusa sufficeret ad eliciendum actum credendi sine fide acquisita , tunc baptizatus, in quo est fides infusa, factus adultus, & etiam per miraculum scientiis naturalibus praeditus, propositis sibi credibilibus,& oppositis credibilium, absque persuasione ad quancunque partem assientiret, hoc autem est falsum, ergo fides infusa non sufficit ad credendum sine acquisita. Maior probatur, quia habitus, qui secundum se sufficit ad eliciendum aliquem actum, proposito obiecto, potest illum elicere. Minorem uero duplici ratione probat, quarum secunda ex dicto illo Augustini
tormatur, Probatur, inquit, eadem minor per illud ,quod dicit beatus Augustinus co .rea sundamentum Manichaei, Non crederem Euangelio, si non crederem Ecclesiae appro-.banti: & iterum ,Euangelium Nazaraeorum non admitto,quia Ecclesia non admittit . aia. sensus autem dependens ex approbatione Ecclesiae, est acqui litus, ergo fides infusa non sufficeret ad credendum articulis in Evangelio contentis, si non concurreret notitia ex . . . T t appro-
354쪽
approbatione Ecclesiae. Hactenus illo loco Durandus. Vbi aperte aliorsum, quain isti putant, Augustini dictum protulisse uidetur. Aliud est profecto sine acquisita fide infusam fidem in actum prodire non posse, decernere, quod Durandus facit, aliud uero fidei resolutionem in Ecclesialia feri statuere, quod eidein obtruditur. Verum est tamen eundem auctorem cum fidei obiectum multiplici prius facta distinctione in- uestigaret, expreste hanc eandem rem tetigisse, sed non quasi rem controuersam inter, i , ' stnoraticos theologos ultro citroque agitatam, sed quasi certissiniam . inquirit ille. quod sit obiectum fidei cui quaestioni facta prius distinctione, quod duplex sit aut dici
possit obiectum , unum quod creditur, alterum de quo aliquid creditur; respondet, hoc esse aliquid incomplexum, Deus nimirum, de quo cuncta creduntur, illud uero aliquid complexum. quod posteaquam multiplici ratione suasit, subiungit. cum autem talia complexa sint plura, puto tamen quod interea est aliquod primo creditum quod est ratio credendi alia, & aliquod sit ultima resolutio credibilium, hoc est credere Ecclesiain regi a Spiritu sancto . Cum enim multi scripserint gesta Saluatoris ut Nicodemusta Narami, illa sola scriptura recipitur ut canonica N ei soli fides ad 'hibetur, quam Ecclesia approbauit . unde Augustinus contra epistolam Fundamenti, Non crederom Euangelio, nisi crederem EccIesiae approbanti: de iterum, Euangelium Nararaeorum non admitto, quia Ecclesia non admittit . ergo credere, quod Ecclesia non erret, quae a Spiritu sancto directa est; est ratio seu medium credendi scripturam. quam approbat, esse a Deo inspiratam: & iterum, hoc credere , est ratio credendi illa. quae in scriptura traduntur. Ergo de primo ad ultimum, primum inter credibilia, quod eit ratio crcdendi alia, N ad quod fit ultima resolutio credibilium , est credere Ecclesiam regi a Spiritu sancto Hactenus Durandus, apud quem tantum est profecto conatrouersia, utrum fidei obrectum sit aliquid complexum an uero incomplexum, de quo fluit apud antiquiores theologos fuisse quaestionem S. Tho. scribit. Nam quod sit ob iis i. tectum quoddam complexu, uirtute cuius caetera quoque credibilia credantur, semel est statutu, hoc idem esse illud, cuius ratione Augustinus & publica omnium catholicoruni uox, se articulis reuelatis credere fatentur, Durandus non dubitat. Hoc autem est credere Ecclesiam catholicam, quod Spiritu sancto dirigatur, errare non posset quapropter sit illi per omnia adhaerendum . neque uero Durandus alioqui in pmpriis statuendis sententus solertissimus auctor, si rem graui sis imam in controuersiam, aut missam fuisse aliquando , aut mitti posse iudicaret quod parum antea de Scoto dice bam a multis di magnis rationibus quas illi sat scio acutissimuni ministrasset in genium, absimu i flet. sed quod erat olina in quaestionem nitissum , an fidei obiectum estat complexum, semel dignis rationibus persuasio, illud non esse aliud quam id in quod &Augustinus & omnes catholici ultimo tandem suam fidem refundunt, ecclesiasticam nimirum auctoritatem, decernit. De quibusdam uero recentioribus theologis, qui nonunquam plus auctorum ossio, quam ratione ducuntur, & qui rsan non tam quid doceatur, quam quis doceat, attendunt, quid in hac parte docuerint, & quo pacto sua placita ueteribus auctoribus Intruserint, non Est meum iudiciu serre: satis sit eorum rationes diluere, & quam parum urgeant, ostenderetii. . E κ o o fri illa r tionς, dicto, quo Petro dixit, non carnem & sanae ' guinem, sed patrem,quon c li est, illi reuelasse diuinitatis mysterium, sumebatura fit a Ix ,d00 mihi,qWV x-m .non oportubat, ignorat E videntur. prius quidem
idem este faciendum iudicium de his, quibus immediate facta est fidei reuelatio.& de his qui posterioribus saeculis, eisdem quasi in paterna fidei haereditate successimu posterius, nec tamen minus periculosium, quod Ecelesiastica in fide comprobanda soli dissima auctoritas, non sit caro S sanguis sed aliquid altius. sed prius pede quamur
Enimuero inter allos prioreS c xlculum mysteriorum notarios, prophetas dico.&Apostolos, Euangelistas, & si qui sunt alii, canonicorum librorum auctores.& nos qui nunquam eorundem mysteriorum immediate a Deo reuelationem percepimus nresoluenda & ad suas ultimas metas reducenda fide, in ens essedi rimori .risi I '
D.ι. i, Ieru expensio, qux sola doctoa faccre potest , potuisset ostendere 'Cum Mose i dura
tur Deus facie ad faciem, sicut solet homo loqui ad amicum suum. Deo Deum Iuditi. κτι. ta, Samuel rusipondebat, Loquere domane, quia audat seruus tuus. Dauidi , neere
355쪽
occulta sapientiae suae manifestauit. Isaias uidit dominum sedentem super solium ex- : t.s
cellunt & eleuatum &c. Hieremias adhuc ex utero matris in propheticum munus uocatus, dum suam infantiam N loquendi imperitiam, quo minus illud obeat, causatur me- Eda. i. retur audire, Noli dicere quia puer ego sum, quia ad omnia,quae mittam te, ibis, & unl- uer se,quae mandauero tibi, loqueris ad eos, & ecce dedi uerba mea in ore tuo dcc. Ezechiel, aperto coelo uidet Dei uisiones , S librum , quo coelestis sapientia continebatur, aperto ore deglutire praecipitur. Paulus ad tertium coelum raptus, audiuit arcana, quae non licet homini loqui. Denique . ne uniuersos dicamus, Ioannes pro se ipso S caeteris noui testamenti scriptoribus plane pronunciat. QIod fuit ab initio, quod audiuimus, quod uidimus oculis nostris, quod pers ximus re manus nostrae contrectauerunt de . iuerbo uitae, Nuidimus, S testamur,& annunciamus uobis dec. Idemq; de caeteris illis Christianae religionis & fidei auctoribus existimare oportet. mi auis enim unus alium, uel sanctitate uel rerum , quae scribebat, maiestate superaret, nemo tamen intelligentiae eorum, quae sibi diuinitus reuelabantur , fuit expers : alioqui prophetae non fuistent, cum in prophetica uisione opus sit intelligentia, & olim qui nunc prophetae uocantur, naM It uocarentur uidentes ..Et alioqui Pharao, cum celebres illos uaccarum septenarios ut dit, Balthasar, cum articulos manus scribentis in pariete conspexit, Cayphas, cum ne ttota gens periret, occidendum dominum decreuit, Sc demum Asina Bal aliam, cum ad iia. ieum loquitur, prophetae uocari potuissent . immo & arreptilij N Pythones, prophetarum nomina sibi congruenter asciscerent. Non modo igitur sancti prophetae propheticamente amati sutura, aut alterius generis coelestia mysteria praedicebant, uerum ut iam antea ex Hieronymo & Ecclesiastica doctrina, contra Montanum decrevimus, ea, quae Him .
dicebant, apertissime intelligebant. zisi T.
No , contri , eadem coelestia mysteria, sola fide, quam Ecclesiasticae traditioni, quasi filij praestamus, non item diuina reuelatione, percepimus. ergo eorum fides in ipsum Deum reuelantem, in sanctum spiritum interius docentem, in fidem infusam. non in Ecclesiasticam, quam simul cum ipso mysterio susceperunt, auctoritatem, quam in hac parte magistram non habuerunt, refundunt. nos contra in Ecclesiam , quam incredendo solam habuimus magistram, fidem nostram resoluimus . Dicant illi, quibus datum est aperte Deo ipso auctore, nosse mysteria regni Dei. Leo rugiet & quis no timebit dominus locutus est,& quis non prophetabit dicant illi. non enim pollum usquae uidimus &'audiuimus, non loqui. nos uero Ecclesiastico magisterio obtempere- Α-3.mus, S in idipsum uniuersam nostram credulitatem refundamus. Credat Paulus, quia δDeo doctore audiuit arcana uerba, quia raptus sit ad tertium coelum, quia Dominum i c. i..,. I, , Vis Christum de coelo sibi loquentem uidit: credamus nos quia sic credidit &credit Aia. . nostra mater N magistra Ecclesia, quae est columna ta firmamentum ueritatis, fundata
supra firmam petram, aduersus quam portae inferorum, idest, haereticae ac falsae doctri
nae, praeualere non pollunt . . I
E. oo in fidei resolutione, sic se fideles habuerunt. Proceres illi, quibus immediate κοῦ-iaia diuina reuelatio facta est, in Deum aut fidem insulam , quam, ut antea dicebamus, si- iit'. ' mul acceperunt, non in Ecclesiam , fidem suam refundebant. Caeteri, qui tunc temporis quoque uixerunt , in Deum quoque ipsum, non in Ecclesiam, quoniam non ab Ecclesia- bis chri stico testimonio, sed a diuino, quod per miracula exhibebatur, in credendo pendebant. 12 Α- Nam cum fides initium accepisset enarrari per dominum ab eis, qui audiuerunt, in cae- μ ..HI teros, qui non adierunt, confirmata est, contestante Deo, signis N portentis, di variis uirtutibus,& Spiritusiancti distributionibus, secundum suam uoluntatem . De nobis uero, qui neque immediate Deo nobiscum arguente reuelationes accepimus, neque in Evangelicae fidei propositione miracula uidimus, sed tantum Ecclesiastico imperio parentes fidem ebibimus, qui non uidet diuersam esse rationem,caecus est profecto. Atque
id potissimum fuisse crediderim, quod hos ad sic docendum adegerit, quod inter fidei
primordia & nostra tempora, interque primos illos nostrae religionis parentes, & nos ipsos, qui modo Ecclesiastico tantum lacte nutrimur, discrimen non aduerterunt. S , o iam secundum,quod hos latuisse dicebamus, producamus in medium, nam &id quasi omnium rationum suarum neruus est ualidissimus . Credunt hi Ecclesiasticum iamia. in iide decernenda iudicium, prorsus csse humanum, immo carnem & sanguinem,
356쪽
quod tamen eatholicae aures inuitissime audiunt, & nisi catholici essent, qui sic loquun-L o. tur, non dubitaremus uocare blasphemiani. Qui uos audit cait Christus his, qui Euan- 3' gelicum pastum cum potestate ministrant, me audit . di in Apostolo Paulo Ecclesiarum magistro non caro & sanguis sed Christus loquebatur, An experimentum, ait, quaeritis ι eius, qui in me loquitur Christus Z N Christus ipse coelum ascensurus, paractetum se missurum promisit, qui omnem posteriora Ecclesiae saecula ueritatem doceret. Et de eodem Sancto spiritu Ecclesiae rectore ; & qui eidem Ecclesiae in dogmatibus fidei decernendis a catholicis uiris non dubitatur assistere, Christus ipse pronuntiat, Cum uenerit paractetus, quem ego mittam uobis a patre, docebit uos omnia quaecunque di-1..... s. xero uobis, di ipse Spiritus sanctus est, qui arguet mundum de iudicio, de iustitia, &. . s. de peccato, nimirum infidelitatis, non tantum priuatiuae sed positivae, ad quam & male sanus fidei sensus, quem haeresim appellamus, reducitur. Et demum Ecclesiasti eum illud primum concilium , ut quis praeceptorum Ecclesiasticorum, fidem potissime con- cernentium, auctor existeret, posterioribus saeculis ostenderet, fidenter pronuntiat, st..i s. Visum est nobis & Spiritui fracto, di c. Est igitur Ecclesiae in fide decernenda non humanum, sed prorsus diuinum testimonium, non caro & sanguis, sed spiritus de vita. Ioaa. si ' Et profecto, qui ita docent, duplicem Ecclesiasticam potestatem, assertiuam unam, de qua in tradendis fidei dogmatibus utitur, legislativam alteram, quae illi ad populos Euangelica disciplina formandos deseruit, & earum discrimen cognouisse non puto, est illa prior prorsus in Ecclesia diuina: alioqui posset in fide decernenda, quemadmodum S reliquae quaecunq; etiam ampliores respublicae, labi, quod est prorsus nefarium rdiuina, inquam immediate, quod uidelicet IJeus ipse, per Ecelesiasticos, quemadmodum olim per Apostolicos uiros, ueritatem decemat. non enim concilium aut Ecclesiamii .i o. est qui loquitur, sed spiritus patris, a ccelesti sponso suae sponsae, post ascensionem, inseparabili nexu donatus, est qui loquitur in Ecclesiasticis uiris, immediate, & qui fidei dogmata consultus decernit . posterior uero potestas, idest, ea qua per leges & praecepta, & uitia amputantur di uirtutes coluntur, quanuis sit diuina repra sentatione, quod Deo ipsi in Ecclesiasticis praepositis, quasi eius simulachris, obedientia praestetur, non tamen est diuina immediate, ut illa prior, ita ut diuinitus imperatum, aut prohibitum putetur, quidquid praepositorum imherium aut uetat aut iubet, alioqui nullum esset humanum praeceptum, sed omnia essent diuina. Quae res, quod non ab iisdem sorsan satis fuerit expensa, nostra memoria, quibusdam alioqui non parum eruditis imposuit, ut in alterum extremum ab ipsa ueritate descendentes, omnia Ecelesiastica praecepta, diuina putarent, quod nimirum uiderent, a Christo discipulis dictum, Qui L. . ita uos spernit, me spernit, qui autem me sipem it, spemit eum, qui misit me. uae uerba non sunt ita accipienda, ut qui aut ecclesiasticum aut saecularem praefectum spernit, protinus sit censendus Deum immediate contemnere, aut qui praelato obaudit, Deum immediate audire , sed quod in eo diuina illa potestas, qua cuncta coercentur, quasi
in imagine appareat, unde eo contempto repraesentative immediate, contemnatur. Deus: aut si illi obedientia praestetur, in illo quoque , diuino obediatur imperio. Est igitur, ut semel dicam, haec potestas legislativa humana quidem, immediate, diuina uero mediate & repraesentatiue : illa uero, quam assertivam uocare quis poterit, qua Gdei dogmatibus decernendis utitur, immediate diuina. quemadmodum enim, qui immediate seri leges, siue de Pontifice summo, siue de uniuersiali conii itio loquaris, non Deus sed homo est, quantiis in eo Deus ipse repraesentetur: ita qui immediate, siue in Pontifice summo, siue in generali concilio dogmata fidei decernit, non homo sed Deus ipse est. Ab hac igitur potestate, quae legislativa dicitur, quoniam humana est, humana: ab illa uero, quae astertiua uocatur, quoniam diuina est, diuina quoque dorii. uatur auctoritas . Qui igitur Ecclesiae fidem decernenti credit. non homini credit, sed Deo ipsi , per Ecclesiam, sicut olim per Apostolicos uiros, immediate loquenti. Nec ulla alia inter Ecclesiasticas diffinitiones de Apostolica scripta, quantum ad certitudianem attinet, differentia uersatur, quam quod illorum traditiones, siue scripto, siue in . Christiani populi succcssione consistant, propter maiorem lanctitatem, utpote qui primitias spiritus acceperint, maiori ueneratione ac precio sint habendae. Neque uero illa ueriora sunt quam haec nostra, quod nimirum ueritas augmentum aut diminuti
357쪽
nem non capiat: cuncta enim uera, aequaliter uera sunt. His igitur duobus ita discuta sis, eorum ratio, prima nullo labore diluitur: fatemur, quod Christus ipse divit, non carnem & sanguinem, sed patrem Petro Apostolo diuinitatis Christi reuelasse mysterium, quid tum postea Z ergo nos, qui modo uiuimus, qui nec Apostoli sumus, nec uasa illa electionis , in quae primitus coelestium mysteriorum arcana, a Deo sinit reposita, sed Ecclesiastico tantum lacte nutrimur, humano testimonio credimus cur ita Deinde, cadem ratio ita conteritur, Caro di sanguis non reuelauit Petro, ergo nec nobis . Demus gratis hanc illationem: quid deinde ergo Ecclesia non reuelat. negamus, quoniam Ecclesia in fide docenda, non est caro de sanguis, neque eius auctoritas in hac parte, est humana, sed prorsus diuina, non modo mediate ac repraesentatione, ut legislativa illa, sed immediate de propriissime: tam proprie enim dicor, Deo reuelante, scire, filium cum patre cta consubstantialem, quod Nicaena synodo decla rauit Ecclesia, immo Spiritus sanctus per Ecclesiam, quam quod in Trinitate diuina,siit filius, quod Deo ipso immedi te reuelante suscepimus, atque ita de singulis, quaecum ex sancta scriptura non plane apparerent, diuertis temporibus declarauit Ecclesia. Et prosecto prorsus indignum non modo homine catholico sed Christiano est, his praesertim saeculis, quibus maxima uerborum ratio fieri deberet, Ecelesiam, Christisposam, cui est seruentissimo Eliaritatis affectu copulatus, Cui omnia, quaecunque a pa- missi. ii. tre accepit, libentissime indulsit, carnem 3c sanguinem, quibus duobus nominibus. nihil no turpe de a Deo alienum in scriptura signatur, coram teneris discipulis uocitare, de eisdem ruminandum, de sorsan pollea populis praedicandum in scriptis dictare . Nam si Christi Ecclesiae in decemendis fidei mysteriis sacrosancta potestas , ab istis caro de
sanguis, aut humanum testimonium impune uocatur, cur eidem Ecclesiae nos cogunt crederet an caro de sanguis regnum Dei possidebunt an captiuandus erit intellectus in te obsequium camis de sanguinis λ Maid iam quaeso Ecclesiasticis diffinitionibus urge- ,. . io' mus Lutherum, Zuinglium, Bucerum, Caluinum, de caeteros Ecclesiae hostes, si Ecclesiae testimoniu non amplius aliquid quam carnis de sanguinis est testimonium Z sed ad te. Ex his claret, quid ad secundam harum rationem, sit respondendum . Concedimus fidem rem elle certissimam, ac quod proinde ex natura sua, in aliud quam in testim tumia --nium certistimum refundi non possit: concedimus deinde, tale testimonium esse soluin diuinum , quod nimirum omnis homo si mendax. cum.uero colligunt, Ergo in Eccle ' γ' siam solui non poterit. prorsus negamus, cum Ecclesiasticum testimonium, in fide decemenda, diuinum sit testimonium. Eadem etiam ratio sic secundo diluitur. Dici mus, fidem, rem esse certissimam , de cum subsumitur , ergo tantum in diuinum testimonium refertur, dist inguimus, in se ipa siue in illis primis fidei praeceptoribus, aut in
nobis, prius haud difficulter concedimus. fides enim suopte genio, de etiam in primis illis diuinis ministris, in Deum ipsum refertur: secundum negamus. Nec tamen sequiatur, fidem nostram, non esse aequalis firmitatis de certitudinis, cum illa priori, quoniam quantumuis concedamus quod tamen est falsum potestatem in decemenda fide non esse diuinam, sed humanam tantum, habet tamen infallibilitatem ex diuina promi iasione, quae non potest fallere. T a a et i, ratio nihil magis quam praecedentes persuadet. Verum est non diffitemur quod ad Galathas olim dicebat Apostolus, tantam esse Christiani dogmatis semel suscepti firmi tatem de robur, ut superuenienti etiam angelico, contrario tamen, testimonio, eleuari non queat: at quod subsumimur, id fieri non poste, si fides ab Ecclesiastico testimonio penderet, falsum est omnino. nam de Ecclesiasticum, non humanum sed diuinum est testimonium, bd a diuina prosus auctoritate, Ecclesiae ex diuina promissione, in fidei rebus decernendis assistente, profectum. Sed de si humana esset in hac parte Ecclesiastica auctoritas, quod tamen ueritatis infallibilem promissionem possideat, nullo etiam Angelico testimonio aut alicuius illorum, qui illic suscitandi dicuntur, posset reuelli, quoniam maior est eius communitatis auctoritas, de cuius infallibilitate ego testimonium habeo, quam Angeli aut alicuius ad uitam reuocati, quem an sit uere Angelus lucis , an Satanae , non habeo perspicuum. Scio hanc esse Christi Ecclesiam, scio huic spiritus ueritatis praesentiam promissam, hic tamen, qui aut Angeli, aut Petri, aut Pauli, aut denique beatae uirginis mihi refert speciem, an uere sit quispiam horum,
358쪽
prorsus ignoro. Atque id est quod Augustinus in illum locum, in quodam sermone ait,
Licet si nos, inquit, parum est, audi sequentia, aut Angelus inquit, de coelo & c. Vide bat posse mediatorem falsum traffigurare se in Angelum lucis, & aliquid falsum annuniactare. Hactenus Augustinus. Quod si penitus aliquando rem aduertissent, parum profecto ad suam istant sententiam muniendam faciebat Apostolicus locus, nisi quod sunt quidam, qui pulchrum existimant undecuque, & qualicunque ratione, ad proprias animi cogitationes per uim intorquendas, quaecunque corradere. Eo loco sanctus Apostolus, non quid fiat, sed quod fieri a Galathis debuisset, ostendit. Nam si, quod illi uo-liint, fidei robur & firmitatem illic Paulus Ostendit, nemo igitur humana su alione poterit , per infidelitatem aut haeresim a fide, quam semel suscepit, conuerti, immo nec ipsi Gaiathae, quos illo loco coarguit, a fide per falsos Apostolos potuissent desciscere . nams fides quod non ab humana sed a diu ina auctoritate dependeat, ut illi uolunt, non humanum sed diuinum robur habet, ita ut etiam Angelico testimonio subuerti non possit, non igitur aut pseudo illi Apostoli, aut haereticus homo, humanis suasionibus que quam subuertissent. Ostendit ergo per grandem illa, qua pro Apostolico spiritu frequentissi me utitur, uerborum hyperbolem, quid Galathis ia semel fide per Euangelicam pradicationem inita ii recte capuissent', faciendum fuistet. Non, inquit, est contra fide, quam .. semel suscepistis, ullius quantumuis digni hominiς, immo nec angeli, recipiendum testimonium. Subuersi fuerant Galathae a falsis Apostolis per Paulinae praedicationes calu-niam, dii de illo dicebant, Paulum necesse Apostolum nec ueram Euangelicae uitae rati nem appraehendisse, quod N praenotatione di pene tota illa epistola, ipsemet Apostolus
uti.i. miro artificio conatur extudere, Paulus, inquit, non ab hominibus neq; per hominem, ut
illi pseudoApostoli populo intruserant, sed per I ., v is Christum N Deum pati E, qui suscitauit eum a mortuis. & postea, Notum uobis facio Euangeliu, quod Euangeliχatum est a me, quia non secundum homine neq; ab homine accepi illud, neq; didici, sed per revelationem I, , . Christi. Quod & deinde uniuersa propriae conuersationis, tam in Iudaismo quam in fide historia, recensita & Petri esitradictione narrata, longo sermone
non debiliter comprobat . Ergo quoniam persoriarum Drat auctoritate certandum ,
omnem excludit, quasi sic diceret, Adeo uobis damnabile erat, fidem, quam semel f sceperatis, pro alia commutare, ut si ego ipse, qui uobis praedicaui, id ipsu in suaderem, non essetis mihi, quae semel dixeram, recantanti , credituri. Quod si de personarum agitur praeiudicio, non tantum nulli mortalium, quantumuis inter illos, quos solos iudicatis, Apostolos , quibusque me inseriorem putatis, quorumque auctoritate, a falsis praedicatoribus estis circunuenti, ut meam, quam in uobis plantaueram, fidem des teretis: sed & si Angelus de coelo uobis aliud Euangelirasset, erat prorsus anathema suturum . Vnde in eum locum Chrysostomus: Vide prudentiam Apostolicam, ne quis di-eeret illum , sua ipsius ostentare dogmata, etiam seipsum deuouit. Caeteriim quoniam ad auctoritatem. confiigiebant, &ubique celebrabant Iacobum,& Ioannem, hac de causa N Angelorum meminit, Ne mihi, inquit, Iacobum N Ioanem narres,etiam siquis Angelorum e coelis descenderet, corrupens Euangelicam praedicationem, anathema sit. Et quod illic Paulus usus fuerit hyperbole, Hieronymus, quem tamen nescio qua rati ne pro sua sententia isti adducebant, apertissime docet. Potest, inquit, hyperbolicddictum accipi, non quo Apostolus aut Angelus aliter potuerint praedicare , quam semel dixerant, sed etiam si hoc posset fieri, ut Apostoli & Angeli immutarentur, tamen non esset ab eo , quod semel acceptum fuerat, recedendum , maxime cum ipse Apostolus in alio loco, firmitatem fidei suae ostendat, dicens, Scio quod neque mors, neque uita, neque Angelus, neque principatus, neque praesentia, neque futura, neq; sortitudo, neque altitudo, neque prosundum, neque alia creatura poterit nos separare a dilectione Dei, quae est in Christo I V. Hactenus Hieronymus . Et prosectis , ueram esse hypem perbolem, alter hic locus ex Epistola ad Romanos a Hieronymo adductus, manifesti sitime prodit: non enim quaecunque illic a Paulo ponuntur, hominem a charitate Dei conantur auertere: uniuersa enim creatura sive bona, siue mala, siue damnata, siue scilix,& demum quidquid non est Deus, ibidem Apostolico seruore confunditur, non quod uniuersa creatura, candem a charitate Christi reuocare contenderet, sed quod quavisita esset possibile , ut etiam salices illae di sanctae creaturae, quas Angelorum, Thron
359쪽
rum , & princ patuum nominibus denotat, eundem, quo minus Christo seruiret, reu carent, illis omnibusque aliis pro Christo contemptis, uni illi adhaereret. Atque idem, in illum locum Chrysostomus, uidetur innuere, Non dixit inquit si ille aut ille, idque
prudenter citra odium & inuidian a quorsum enim opus erat, iam edere nomina, stea quam tam uehementi sublimique fuerat usus sermone, ut uniuersos, qui in coeli sunt,& qui in terris, complecteretur λ per hoc enim , quod Euangelistas & Angelo pronunciat anathema, omnem dignitatem comprahendit: per hoc uero quod se ipsum quoque pronunciat anathema, omnem familiaritatem, ac germanitatem complexus
est , Ne mihi dixeris inquit) collegae tui & socij Apostoli haec dicunt: ne mihi ipsi par
eo, si diuersa praedicem. Vides Chrysostomum hyperbolice locum accepisse ξ sedea, LR. quae subiungit, id magis ostendunt, Neque Paulus haec dicit ait quod damnaret Apostolos, tanquam Euangelicae praedicationi contrarios, sed ut ostenderet , personaruindignitatem non recipi, quoties cxpenditur ueritas. Vides ergo, sanctum Apostolum, Ecclesiasticam auctoritatem, non credere per singularum personaruria, quarum auctoritas, malevola aemulatione, ad eius sdei, quam semel rccte plantaverat, euersionem
opponebatur, praeiudicia praescribi. mi in nec in illa hyperbole Apostolo in mentem usnit Apostolica auctoritas, quam tanti secit etiam in ca Epistola, ut post annos quatuordecim, quibus Euangelicum ministerium obierat , quibusque iam longo usu potatuisset esse magister, Hierosolymam cum Bimaba & Tito, secundum reuelationem cati. i. ascenderit, ut cum ipsa Ecclesia, quae tunc Hierosolymis moram trahebat, Euangeliu , quod praedicarat in gentibus conserret, ne sorte in uacuum cucurristet aut curreret, rea
uocaturus haud dubium. Non quod singularis homo quantumuis Apostolicae digni tatis, nec quod Angelus de coelo praescriberet, sed qaod iuberet Ecclesiastica auctoritas. Excludit ergo ea hyperbole singulas quasque quantum ais eminentis dignitatis pers nas, quae non ex communi &Ecclesiastico sensu, sed ex proprio docerent. atque id est quod apertissimis uerbis Augustinus insinuat, Licet si nos, inquit, de tu Paule potes i. - , aliquid praedicare Zaudi, quid sequitur, Licet si nos, aut Angeli de coelo annunclaum io,. rit nobis, praeterquam quod accepistis, anathema sit, si ueniat mons aliud euangelizans, anathematizetur, si ueniat Angelus aliud euangelizans, anathematizetur, unde hoc λ quia non de medio, sed de priuato uult fluere. Et hoc sorte homo carnali nebula praepeditus,& a fonte communi ad suam propriam falsitatem redactus, polleefacere: nunquid & Angelus p uel Edi Angelus de proprio siuens, in paradiso non esset
auditus , non praecipitaremur in mortem . media aqua posita Erat omnibus praece iaptu ira Dei, aqua media, aqua quodammodo publica, sine fraude, sine labe, sine coe no fluebat, si ipsa aqua scmper biberetur, semper uiueretur, uenit Angelus lapsus de coelo, factus serpens, quia inlidiose iam uenena spargere cupiebat, emisit uenenum, de proprio, locutus est de suo, quia qui loquitur mendacium, de suo loquitur, & mi seri audiendo, dimiserunt quod commune erat, unde beati erant, & ad suum proprium reducti, cum uolunt peruerse Deo esse similes, appetentes, quod non erat, amitaserunt, quod acceperant. Hactenus Augustinus. Cuius uerba cum sint apertissima, expositione non indigent. Sed & quidam, qui apud Hieronymum, nolunt locum illum hyia perbolice intelligi, sed uere, ita ut sentiat Apostolus, homines aut Angelos aliud quam rectam fidem posse docere, non id de toto Apostolico aut Ecclesiastico coetu accipiunt absit a Paulino pectore, tanta philautia) sed de singulis quoque per se Paulum locutum intelligunt. Q ut autem nolunt hyperbolice , inquit Hieronymus, hoc dictum csse, sed uere, quod scilicet possint Apostoli & Angeli ad peiora conuerti, illud opponunt, quod & Paulus scierit se labi posse, si segnius ageret, dicens, Castigo corpus meum & inseruitutem redigo, ne cum aliis praedicauerim, ipse reprobus efficiar: Angelos quoque esse mutabiles, qui non seruauerint principatum suum, & c. Vides nimirum , quam longe absint isti a sentiendo, quod eo loco E esiastica instructio excludatur. Et prosecto liberet ab istis, qui eo loco etiam Ecclesiasticam instructionem includunt, inquirere quo pacto ipsi, cum hominem aut gentem, quam, quemadmodum de Gothis docent Eccle- siasticae historiae, Euangelij praedicationem ab haeretico ministro suscepissent, ad ueram fidei regulam reuocarent λ erat enim homini aut genti illi statim in promptu Paulinus locus, Sed etiam si ego aut Angelus de c*lo euangelizaverit uobis, praeter id, quod accepistis,
360쪽
accepistis,anathema si quo omnem humanam auctoritatem excluderet. Accipitur ergo Pauli locus, non de Ecclesiastica potestate, quae etiam Apoliolo ipso re maior erat de certior, sed de singulis, quibusque personis, quae quavis & sanctae sint de semel recte docuerint, a uirtute ad uitium, a recta fide ad haereticum sensiam, possunt per propriam fragilitatem reuerti. Ecce quot expositiones locus ille Paulinus, absque auctoritatis Ecclesiasticae discrimine, quamque Apostolicae menti consormes admittit. Sed & illa ex Apostoli sensu maxia me mihi uidetur, quod quemadmodum apud reliquos mortales, Euangelium apud G Iathas non simplici Pauli praedicatione, sed domino cooperante & sermonern confirmantia . i . te, sequentibus signis, suerat sparsum, non ergo cuiuscunque hominis, aut Angeli auctoritas, immo neq; si Paulus ipse, quod semel, Deo attestate, praedixerat,reuocaret, erat audiendus. diuina naque auctoritas, Omni auctoritati ante serenda est, atq; non erat ulli hominum uel Angelorum, in prioris praedicationis iniuriam quae,diuinum testimoni uiuacceperat, fides praestanda. longe tamen diuersa ratio est de ea fide, quae diuinitus robur non accepisset, qualis nostra, quae non miraculis, quae fieri uiderimus innititur, sed in Ecclesiasticam auctoritatem se totam resoluit . in ea enim confirmanda , potius est attendenda Ecclesiastica auctoritas , quam ullus mortalium aut Angelorum quacunque sanctitate sit praeditus. Sed in re apertissima, sorsan prolixiores, quam oportebat , fuimus. oo uero hanc sententiam Hieronymo,Theophilacto, de Chrysostomo impingui, nescio qua ratione fieri potuerit, cum in eorum scriptis, nihil, quod uel uiolentissime ad eam sententiam retorqueri potuisset, inueniamus. sed facile est auctores pro nostris inuentionibus muniendis adducere. Dissicile prorsus ex eorum libris , locos, qui remita se habere essicaciter comprobent, proserre. Ego uero in Hieronymo, nihil aliud
me legisse fateor, quam quae hic ex illo fidelissime inserui: quae quantum ad eam rem faciant, non est qui non uideat. nisi forsan quod Chrysostomus de fide adhibenda scripturis, illic inquit, quod scilicet, plus quam omnibus, ad uitam reuocatis sit illis eredendum, ad illam pertinere uelint. Abraham inquit Chrysostomus cum roga-' pira retur ut mitteret Lazarum, respondit, Habent Mosen & prophetas, si illis non credi-
GaD.ε. . derint, neque mortuos suscitatos audituri sunt. Haec autem Christus ipse inducit in parabola loquentem Abraham , declarans se uelle plus fidei habendum esse scripturis, quam si mortui reuiuiscant. Paulu uero caeterum cum Paulum dico, rursum ipsium Christum dico: hic enim erat, qui mentem illius agebat in etiam angelis de coelo dest dentibus praeponit scripturas, idque ualde congruenter, siquidem angeli quamlibet magni , tamen serui sunt ac ministri; caeterum omnes scripturae, non a seruis, sed ab uniuersorum Domino Deo uenerunt ad nos . hanc ob causam dicit; Si quis euangelizau tit &c Hactenus Chrysostomus, cuius prosecto uerba, si ita interpretari oporteat, ut magis sit scripturis credendum quam Ecclesiae, iam nihil superest , quo Lutheranis, immo cuiuscunque Ecclesiastici saeculi haereticis succenseamus. qui id quoque frequetissime quasi suarum malarum sectarum asylum, populos docent. Nolunt enimuero suorum pessimorum dogmatum rationem in Ecclesiasticam auctoritatem resolui, sed in ipsum Dei uerbum : immo uero nihil est quod eoru insaniae tam aperte patrocinetur, quam hic locus, si horum sit interpretatio sequenda. Ergo Chrysostomus nihil illis uerbis Ecclesiasticam auctoritatem detriuit, quae semper credita est, eundem spiritum, quo scripturae conditae sunt, continere, sed singulares personas, etiam si ab inferis rediuiuae redirent, sanctae scripturae testimonium non aequare ait. nam quod sancta Christi Ecclesia tunc illi cum haec dicebat, in mentem non uenerit, singula pene uerba demon strant. Ecclesia enim, quae Spiritum sanctum comitem habet, non est mortuorum, sed . uiuentium, & tamen ibi de mortuis suscitatis Chrysostomus loquitur. Illa deinde ratio, quae probat plus audiendam scripturam quain angelos, quod angeli, quamlibet magni, sint serui, scripturam uero non seruus, sed omnium dominus nobis indulset it , ostendit etiam quam longe ab hac sententia uir sanctus recesserit. Ecclesia catholica, non serua, sed sponsa charissima, cui omnia,quae a patre accepit Christus,nota seςit, re quaecunque habuit matrimoniali iure fecit communia, etiam intima illa diuinitatis ni ysteria, eo
dem etiam spiritu agitur, quo sanctae scripturae sunt conditae, unde qui Ecclesiae ci edit, . . ipsi Pipili.