장음표시 사용
461쪽
git 3 cogit prosectis. Immo & ex Malachia eandem sententiam habemus, Ecce, in- Maticiarquit, Dominus ueniet,&cum eo sanctorum millia,&c. Et apud Danielem, Ecce in nubibus:coeli filius hominis ueniebat, Sc. Michaelis cum diabolo corpus Molis, uolente reuelare certamen, quaquam sanctae scripturae textu expres,e non contineatur, continentur tamen quaedam, cum quibus cohaereat. Nam Michaelein cum diabolo certasse, aliquando in libro Apocalypsis Ioannes ostendit, Factum est, inquit, praelium ma gnum in coelo, Michael N Angeli eius praeliabantur cum dracone, & draco pugnabat , re angeli eius,&c. intem locum quanuis ad Ecclesiastici imperij principes rapias, Laraa. quod quidam fecerunt, non tamen fit ut bellum illud Angelicum in coelo non fuerit: F. immo innuit Apostolus, terrestre illud di Ecclesiasticum bellum, quo ministri diaboli, idest, Ecclesiae persecutores a Christiano, quicunque fuerit ille, Imperatore sunt domiti, simile fuisse illi, quod olim Michaeli cum dracone intercessit . est enim unius ad alterum subtilissima allusio. Habemus etiam sanctae scripturae testimonio comprobatum , Michaelein totius Israclitici populi ducem & protectorem suisse. Annunciabo ma. g. tibi, inquit Danieli angelus, quid expressum est in scriptura ueritatis, & nemo est adiutor meus in omnibus his, nisi Michael princeps uester. Constat deinde sanctae eiusdem scripturae testimonio, Mosis corpus ita fuisse sepultum, ut locum nullus eius populi ciuis
potuerit agnoscere. Mortuus est, inquit, Moses seruus Domini, in terra Moab,&ω- Deate. 34.
peliuit eu Dominus in ualle terrae Moab, contra Phegor, & non cognouit homo sepulchrum eius usque in hodiernum diem. Hoc profecto non alia ratione factum suille concorditer creditur, quam quod ea gens prona esset in idololatriam, unde timeri poterat, ne gentium aliarum more, Mosi, a quo tot beneficia susceperat, postea religione seruiret. uod & in serpente aeneo, quem idem Moses diuino praecepto in seriapentini mortus medelam erexerat, accidisse uidenaus: quem e medio abstulisse inter laudes regis Ezechiae sacra historia recenset. QSod si Michaelem non est nouum nec omit. incredibile, aduersus draconem diabolum bella gerere, quod si est Iudaicae gentis princeps , quod si cautum esse ne Mosis corpus proderetur, scriptura testatur, quod si προ- Ius ille pronus erat in idololatriam, quod si diabolum non modo uitia & peccata fouere, sed occasiones obtrudere, quibus ab hominibus in peccata ruatur, habetur ce tissimum, cur & idem Mosis cadauer retegere contendisse, Micnaciemque contra, pro dcodem occultando pugnasse, non sit uerosimile Citat ergo Iudas testimonium ex ap crypho libro, sed non apocryphum testimonium, quod scilicet uiolenta suspicione falsitatis notetur, sed quod rationabilissime ex iis, quae in sancta scriptura traduntur, credibile appareat. I is i ii quoniam ex libri apocryphi citatione continuo libros apocryphos reddi λ- misibi persuadent; nondum aduertisse uidentur apocryphorum librorum duplex este dia scrimen. Sunt nanque libri, qui ideo apocryphi dicuntur, quod uti prius dicebamus, iunioris Ecclesiae tempore, de falsa & haeretica doctrina, non quocunque pacto, sed uehementer suspecti erant, quos postea Ecclesiastica censura salsos esse decreuit. Licet antiqua illa ac priori nomenclatura retenta, apocryphi quoque modo appellentur. Sunt alij, quos non propter doctrinae suspicionem aut falsitatem, uel nostri, uel antiqui dixerunt apocryphos, sed quod cum a sanctis ueteris aut noui testamenti prophetis aut apostolicis uiris editi suerint, certa tamen & occulta diuinae sapientiae ratione inter canonicas scripturas, non sint computati, sed extra catalogum est e permissi. Tales sunt apud ueterem illum populum ij omnes, quos parum antea, labris ueteris testamenti ab ipsis scripturis , quae modo canonicae habentur , allegari docuimus. Tales eligna sunt in
statu euangelico narrationes illae, quas multos aggrestas cile, nec plene rem allecutos,
in sui euangelij prooemio Lucas narrat, Maoniam quidem inquit multi conati sunt
ordinare narrationes, qua in nobis completae sunt,&c. Talia etiam sunt multa alia, quae uerisimile est ut cum de librorum canonicorum numero ageremus, diccbamus
sanctos apostolos apud eas gentes, quibus praedicabant, scripsisse . quae tamen in numero sanctarum scripturaru, a sanctis illis prioris saeculi patribus, diuino ut par est credere γlinstinctu, non fuerunt reposita. Quantumuis igitur ex prioris generis libris testimonia citalle, canonicae scripturae auctoritatis detrimentum afferret, secundi tamen generis libros adducere, nisi uniuersi illi libri canonici, quos huiusmodi apocryphas, aut
462쪽
historias , aut prophetias, adduxisse dicebamus, sint prorsus apocryphi, nihil auctoritatis adimit scripturae canonicae . iis Sei, ut itaque isti, diuinae auctoritati licere undecunque uoluerit, quod uerum in-N N - uenerit testimonium sumere. Sicut Paulus, ait Augustinus, ut legitur in Actibus Apostolorum, cum loqueretur Atheniensibus, ait, de Deo, In illo uiuimus , movemur de
.M. r.=UL sumus , sicut S quidam secundum uos dixerunt. Et de Atheniensi arae inscriptione ait, o gi Inueni aram, in qua scriptu est. Ignoto Deo. ita diuina auctoritas undecunque sumiti' quod necessarium inuenit, sed non omnia, quae ibi scripta sunt, accipienda confirmat. hidis in. Vnde in lege praeceptum cst Iudaeis, ut si mancipium gentile emerent, eius pili rade . rq iretur, k unguium incrementa abscinderentur, deinde ad usus domesticos assumer tur. Ita uanis atque superfluis gentilium superstitionum ac poetarum sententiis abrasis daret. Cre: di decisis, quod purum repertum fuerit, ad ministerium domus Dei assumendum est. ' Hactenus Augustinus. Immo non tantum sanctis auctoribus ex libris apocryphis autis suspectis, uel ut Paulus secit, ex falsis, prophanis, & poeticis, conueniens testimonium. H. licet adducere, sed est insuper a diuina illa, non carnis, sed Spiritus sancti, prudentia prosectum, unamquanque gcntem illis scripturis aut mediis, in fidem pertrahere, quae apud eas sacrosancta haberentur. Hinc factum est ut Iudaeis oraculis diuinis assuetis angeli , contra gentibus astronomicae sapientiae cultoribus, Christi natiuitatem stella nunclauerit. Sic & Paulus Atheniensibus, qui sanctorum prophetarum non erant consulti, non prophetas, sed poetas obiecit, uersena Arati ponens in medium: nimirum ut de salsis eorum, quibus contradicere non poterant, suam ueritatem firmaret. Sic & idem
Paulus, eos conuincere uolens, qui resurrectionem mortuorum negabant, non modo
cum eisdem scripturae & rationum uirtute confligit, sed propria eorum consuetudine, licet supersticiosa & haeretica. Si mortuorum inquit resurrectio non est, quid facturi qui baptizantur pro mortuis Non enim alia ratione pro mortuis baptitabantur, quam ut postea resurgerent. Sic Iudas, cum uel ludaeis, uel iis, apud quos propter fidem re ceptam, non modo canonici libri, sed & Iudaicae quaecunque historiae gratissimae erant, ad fidei confirmationem hanc epistolam mitteret, prudentissime, quae suo dicendi instituto ex illis libris congruere uidebat, testimonia citauit. I siph ε S. o Quo magis eorum sententia, qui propter librorum apocryphorum adducti Wh neni, hanc epistolam e librorum canonicorum elencho delere conantur, quam sit leuis, appareat, rem amplius urgeamus. Vnde, quaeso, norunt isti Iudam apostolum , e libris apocryphis, huc de Christi aduentu, & Michaclis cum diabolo confictatione testimonia petiisse λ neque enim illi libros allegant. Sed Enoch quidem, solam prophetiam ιAngelicae uero conflictationis nudam historiam. Quae profecto ego non credo libris aliquando, sed sola traditione fuisse contenta. Quanuis quod ad Enoch attinet, sint, qui duabus columnis, marmorea una, latericia altera, suas posteris saeculis mandasse prophetias apud Chaldaeos scripserint. Muod ut uerissimum sit, non erat tamen libri, ted columnae, quibus forsan cum nihil aliud quam illa de Christi aduentu prophetia contineretur, non fuit amplius libris, sed memoriae mandata: quemadmodum de alia non pauca, quae in eo populo sola traditione conseruabantur. Immo quis scit, an illi uetustissimae columnae, quae non in Iudaea, sed in Chaldaea sunt inuentae, a Iudaeis hominibus, qui solis pro suae gentis superbia sui populi libris utebantur, fucrint receptae aut si sunt receptae, quis scit, an haec prophetia, quae in epistola Iudae citatur, illa eadem fuerit, quae in columnis continebatur Itaque nulla ratione: conuincitur, Iudam apocryphos libros aliquando citasse; sed ea, quae fuerant a prioribus parentibus, quasi uerissima & certissima traditione suscepta. Immo nunquam librum Moch aut concertationis angelicae suisse, non paruo est testimonio, quod neque inter ludaeos, neque inter Christianos, huiusmodi librorum ulla sat mentio. Cur enim inter apocryphos libros, quos summa diligentia in concilio Romano recensuit Gelasius, non numerarenatur miod si quis contendat hos libros, uel modo esse, uel aliquando fuisse, qui scit an prioribus saeculis integri suerint, nunc iam ab haereticis hominibus fuerint peruersi Quod canonibus di constitutionibus Apostolorum & multis aliis libris, quos illo locorumerarGelasius, non est dubium acciuisse. Potuit certe esse ut si aliquando suerint integri , cum a Iuda ex illis fuerunt haec testimonia desumpta, nunc iam proi sus sint ha-
463쪽
retica prauitate peruersi. Vnde Beda , Dubitatum est , inquit, aliquando de epistola Iuda propter testimonium de libro Enoch apocrypho: sed uide quod liber, qui circun- sertur sub nomine Enoch , apocryphus est, idest incertus, an fuerit uere ille liber Enocli propter multa incocinna. quae uidentur appoἱita fuisse illi libro : at certum est quod tempore Iudae extabat uere liber Enoch certus, non apocryphus, quia apostolus non sumpsisset testimonium libri apocryphi. Hactenus Beda. Magis tamen sum in illa sententia ut quanuis Bedae tempore supposititius libellus aliquis Enoch suerit ab haereticis intrusus, tempore tamen Iudae nullus huiusmodi liber extiterit, sed ex uulgari traditione testimonium citarit. Immo uero non satis intelligo, quo pacto factum suerit, ut si Bedae tempore aliquis huiusmodi libellus fuisset, a Celasio Pontifice in apocryphorum librorum catalogo fuisset omissus. Hinc iam colligitur quam rationabiliter quidam pronunciauerit, Epistola, quae sertur Iudae, non est certe Iudae. Et non abs te refutatur, quia apocrypham prophetiam, ut simpliciter prophetiam, citat. IAM Q o quinto loco obiiciebatur . eius cpistolae auctorem non fuisse apostolum, propter ea uerba, Vos autem dilecti memores estis uerborum, quae antea ficta sunt, ab apostolis Domini, &c. Non minus a crassa quadam instituti huius epistolae ignorantia, quam a carpendi libidine prodiisse uidetur. Est non quaecunque haec epistola,
sed catholica, id est, uniuersalis instructio, quae scilicet non huic aut illi genu , sed
omnibus in uniuersum Christianis , uirorum apostolicorum praedicatione conuersis, ab Apostolo mittitur . non ergo mirandum si apostolorum, ad quorum imitandam doctrinam Christ ianos hortatur, in hac parte meminerit. Nam quod non se coapostolum eorum dixerit, quominus Apostolus habeatur, non obstat: neque enim Apostolicae dignitatis desectus, suspicione laborabat, ut Paulus, qui eiuste dignitatis praetextum, propter invidos detractores ubique frequentat. iSi uita est quod sexto loco opponebatur, Iudam non in Graecia, sed in perta euangelium seminas te, atque adeo hanc epistolam, non Graeco sed Persico sermone debuisse
conscribi. Nam ut Omnino demus Iudam apostolum nunquam in Graeciam peruentile, quod nequaquam probabitur, certum est, eundem Iudam, Galilaeam, Samariam, id maeana, Arabiam, Syriam , Mesopotamiam, quibus post Asiaticum imperium nullus alius ser mo, quo se mutuo communicarent Ecelesiae praeter Graecun comunis erat, percurrisse.YNon ergo Persico sermone , cum non tantum Persis scriberet. sed Graeco de omnibus communi oportebat scribere. Qua in nescio cur ij Apostolo Paulo caeterisque scriptoribus Ecclesiasticis, ea, quae ipsis tribuuntur, eadem ratione consequenter non au ferant : nam cum Roma Paulus epistolas complures ad diuersas urbes, di prouincias emiserit, omnes tamen non Latino sed Graeco sermone conscripsisse probatur. Non itaque locum , quo opera aut epistolae scribuntur, ut isti non tam calumniose quam stulte senserunt, sed eos, ad quos scribuntur, attendere oportet. Sunt autem siue haec epistola,
siue aliae quacunque uirorum apostolicorum scripta, praeter pauca, de quibus est dubiu, Craeca lingua conscripta, quod ea eo saeculo, non modo in Europa, sed apud Asiaticas gentes, quibus Apostolicus labor, ut plurimum profuit, celebrior haberetur. D ε v v v septimi loci calumnia . qua iidem aiunt, huius epistolae auctorem, ea uerba ex posteriori Petri epistola usurpasse, In nouissimis diebus uenient illusores secundum desideria sua ambulantes, &c. omnino est ridicula. di quae eorum animos in sanctis scripturis pertractandis aperiat. Q uid enim e An non ij sunt, qui eandem paulo ante reiiciebant, quod ex apocrypho libro testimonium adduceret λ Cur ergo eandem modo damnant, quod est epistola, quam & Petri , di canonicam habent, sententiam usurrat An non eadem ratione sanctas omnes scripturas repudiare licebit Multi sancti Prophetae ex aliis prophetis, multa Euangelistae ex aliis Euangelistis, multa denique a se inuicem acceperunt apostoli. Erat haec sententia uiris apostolicis frequentissima, quod eam uniuersi per Spiritus sancti reuelationem, aut per Christi doctrinam, populis quo haereticos, & uerae doctrinae peruersores cauerent, praedicandam suscepissent . utiaturque ea Paulus apostolus in ambabus epistolis, quas ad T imotheum scripsit. Spiritus, inquit, manifeste dicit, quia in nouissimis temporibus discedent quidam a fide, at tendentes spiritibus erroris, dic. Et rursus, Hoc autem scito, quia in nouissimis diebus instabunt tempora periculosa, de erunt homines seipsos amantes, dic. Et alioqui,
464쪽
si huius epistolae auctor, aut apostolica dignitate non fuisset insignis, aut apostolico tempore non uixisset, Petrum apostolorum principem, aut eum quemcunque eius epistolae auctorem, cuius sententiam tanti faciebat, ut suae epistolae insereret, omnino allegasset.
Verum haec in has aut silmiles seditiosas ratiunculas scripsisse sufficiet.
De epistola ad Hebraeos de his, cpiuem eam proferuntur.
E epistolae ad Hebraeos auctore, & eiusdem auctoritate, grauiter olim fuisse dubitatum, in praecedentibns diximus. Verum nondum eorum rationes elisinius, quibus uel Pauli apostoli fuisse negatur, udi extra cano nem sanctarum scripturarum, nunc quoque post tanti temporis Ecclesia sticum usum', post tot Pontificum & conciliorum decreta, a quibus
Ergo quod auctorem non habuerit apos olum Paulum, & illo priori saeculo & nostro hae potissimae rationes urgebant. Primo quidem, quod Pauli nomen non haberet in titulo, contra Paulinam scribendi consuetudinem, deinde quod a reliquis Paulinis epia solis & cultu, & elegantia sermonis, dictio esset diuersa. H. x vis autem utrique rationi, nihil mea quidem sententia, aptius responderi potest , quam quod Hieronymus in prologo epistolarum Pauli respondet, Epistolam sata inquit) quae ad Hebraeos scribitur, quidam Pauli non esse contendunt, eo quod non sit eius nomine intitulata, & ob sermonis stylique distantiam. Quibus respondendum est, Si propterea non est Pauli, quia eius non habet nomen, Ergo nec alicuius erit, quia nullius nomine in titulatur. quod si absurdum est, eius magis censenda est, quae tanto suae doctrinae fulget eloquio. Sed quia apud Hebraeorum ecclesiam destructor habe batur, uoluit tacito nomine de figuris legis, & ueritate Christi reddere rationem, ne mentione sit nominis in fronte praelitulati utilitatem excluderet lectionis. Nee sane mirum , si eloquentior uideatur in proprio, id est, in Hebraeo, quam in peregrino sermone, id est in ,raeco, quo caeterae epistolae scriptae sunt. Haee Hieronymus. Quo Ioco satis colligitur, quam lotas fuerit ab ea sententia, qua uel d numero epistolarum Pauli, uel e sanctarum scripturarum catalogo, hanc epistolam trudit: quod tamen illi nostra memoria a quibusdam impingitur, de quo postea . . . Et quantum quidem ad nominis& Apostolicae dignitatis silentium, ea quoque adduci possunt, quae, cum de epistola Iacobi loquebamur, seripsimus . Apud has gentes Pauli nomen & dignitas, tum propter persecutiones grauissimas, quas eisdem Hebraeis
ad Christum conuersis, paulo ante cum esset paternarum traditionum Telator, intulerat , tum propter gentium conuersationem, quae res etiam Christianissimis Iudaeis hahebatur mulsa, parum erant fausta. Voluit igitur, utroque dissimu Iato, mastis ratio num uirtute, quam nominis & Apostolicae dignitatis titulo, eosdem comprimere. miam rem , inter eos uiros, qui Dei & proximi caritate tenentur, neque primus, neque solus est fecisse credendus. cum cnim nomina, dignitalcm, aut uiuendi rationem iis, quibus scribunt, mulsam norunt, cum sciant, nihil aeque uerbis,quanuis sancti iasinus, efficaciam, quam odium & malevolentiam auferre, uel in uitiorum correctione,
uel in promotione uirtutis, eadem plerunque sancti Spiritus prouidentia dissimulant Quo si nonnnis fauore non sint gratae futurae litem, saltem eiusdem nominis odio quae alioqui suarum rationum uirtute prosuissent, non reddantur ingratae. Scribebae quidem apostolus Iudaeis iam ad fidem Christi conuersis, ut ex multis eius locis epias lotae proditur. Verum neque omnes statim baptisma, ueteris hominis assectus excluserat, ut Paulum , paulo ante Ecclesiae persecutorem, ad apostolatus dignitatem , aequis animis, promotum audirent, aut ut inueteratum cum gentibus odium, ad quas Paulus discesserat, omnino deponerent: quod grauissima illa inter Iudaeos & gentes controuersia , quam in epistola ad Rom. idem coponit, Iuculenter ostendit. Nam quod hi, ad quos scribebat,necdum moribus di humanorum affectuum compositione persecti essent,lad etiam Christianae uitae institutionem non . satis tenerent, illa, quae cisdem, occulti nominis
465쪽
nominis libertate exprobrat, non obscure demonstrant. Cum deberetis ait esse ma H. spistri propter tempus, rursus indigetis ut uos doceamini, quae sunt clementa exordii sermonum Dei, de facti estis, quibus lacte opus sit, non solido cibo , dcc. Dissimulatergo Paulus apostolus nomen', α Apostolicae dignitatis fastigiuin, ne horum odio apud anfirmos literae interceptae fructu deitituerentur. N. Lux uero est mirum , etiam si neque nomen neque dignitas Apostolatus in Paulo apud Iudaicam gentem fuisset odiosa, novo, cum nouis hominibus, scribendi gentre, eundem suisse usum. Scribebat in caeteris epistolis gentibus, quibus propter Apollol tum, Pauli nomen faustissimum erat , quibuSque grandis erat Apostolica auctoritas. Vnde utrunque, ipse sermonis initio , quo literae fierent gratiores N efficaciores, collocandum erat. Scribit modo Iudaeis, quibus quod fratres essent, nominis quidem a spicio non erat opus. quod autem sanctae scripturae sagacissimi essent, cum eisdem neque apostolatus, nec dignitatis puctoritaSerat obiicienda, sed eiusdem scripturae sanctae eineacissimis locis erat agendum praeter hoc quod non oportebat cum iis de Apostolatus dignitatutageris, quorum non erat Apostolus, sicut nunc Episcopi aut alii magistratus, quando iis, in quos imperium, aut auctoritatem non obtinent, Suarum digni- ,
latum titulos non praeledant. Praetcrea quis nesciat, alia ratione cum nostris, alia cum
exteris uel communii, uel epistolari sermone agendum esse λ Prosecto qui cum suis ages in loquendo. uel scribendo, eandem, quam cum exteris auctoritatem laruaret, ineptus haberetur. ut Olti γ ιM iA demum illa ratio indetur, quae in huius epistolae argumento continetur. AMI'.
In primis ait uulendum eis, cur apostolus Paulus in hac epistola scribenda, non ser-
uauei it morem suum, ut uel uocabulum,nominis sui , uel ordinis describeret dignitatem. Haec causa est quod ad eos scribens, qui ex circuncisione crediderant, quasi gentium Apostolus & non Hubraeorum, sciens quoque corvin superbiam . suamque humilitatem , ipse demonstras, meritum ossicia noluit anteferre. Nam simili modo etiam Ioannes apostolus propter humilitatem, in epistola sua, nomen suum eadem ratione no
D. xx ciui autem distantia, quanuis ea ratio, quam asteri Hieronymus mul- muri se tum arrideat, sunt tamen qui putent, hanc epistolam non tantum leporis ab auctore pacontraxisse , quantum nunc habet . . Sed insuper multum illii ex traductione in Graecum sermonem a Luca uel Clemente facta, accessisse, cum non tam uerbis quam sententiae ' 'in traducendo inhaererent: quod, ut erant apostolici sensus consultissimi, & eiusdem Pinat O
Apostoli comites indivisi & discipuli, absque ulla infidelitatis nota sacere potuerunt. si '
mia sententia, & ueterum opiniones, quas Hieronymus seri, quae Lucae, Barnabae , vii ci . . aut Clementi, eam epistolam tribuebant, in concordiam adducuntur, dum compoli-tio quidem apostolo Paulo, elegantia uero & dicendi lepor uni illorum tribuitur. obis dis.. i Et et ar magnopere cum ratione conueniens illa sententia, quae credit, inuentionem m-m.
quidem eorum , quae in hac epistola tractantur, esse epistolae Pauli, dispolitionem uero Amanuensis scribae: ita ut quod frequentissime solet accidere, itnmo, quod est in quot diano usu, iis, qui non tantum laboris pondus sustinent, locos tractandos docto de xleganti Amanuensi tribuerit, Amanuensis uero dictionem polluerit. Neque enim hac ratione desinit esse Pauli, quemadmodum neque regis aut Pontificis literae, quaruin ipsi locos suggerunt, si scribantur a notario , non erunt Regis aut Pontificis. N ui. Vis in scribendis epistolis, Amanuensi ministro, quem modo secretarium aut notarium vocamus, fitisse usum, Ex fine eius epistolae, quam ad Romanos scribit, nisi amaaperte cognoscitur. Saluto, inquit, uos ego Tertius, qui scripsi epistolam: quo loco' ' Iertius . non est nomen numerale, ut optime Lyranus adnotauit, sed proprium nomenotarii Paulini, cuius permissia nomen suum epistolae inseruit. Maod textus graecus apertius insinuat, dum in eo non , sed scribitur. Atque hanc sententiam uerissimam puto, & quae maxime uniuersas istorum dubitatorum rationes euertat, praesertim si, ut quibusdam non sine maximis rationibus placet, haec epistola non primitus, Hebraice sed Graece , qui sermo tum Iudaeis iis potissime , qui in Graecia morabantur, usu erat, fuerit scripta. Habebat Apostolus secum sermonis Graeci peritissimos uiros, de qui Attico lepore in scribendo ualerent, Lucam, Clementem, & alios, quorum Opera,
466쪽
ut est uerisimile) in his epistolis conseribendis quemadmodum in caeteris qui si
quae ad euangelicae pradicationis munus expectabant, frequenter est usus. Cuius sen- Asia Euis tentiae auctorem, ne mea solum esse uideatur, producere praestat, Origenem nimirum,
basini cuius tanta in hac parte sutura est auctoritas, quanta de antiquitas. Nonnulli, inquit, a. de ea, quae est ad Hebraeos, epistola dubitarunt, pro eo quod non uideatur in ea seruari eius illa sententia, quam de se ipso pronunciat, dicens se imperitum sermone. Sed ego dico, sicut mihi a maioribus traditum est, quia manifestissime Pauli est, de semper
omnes antiqui maiores nostri, ita eam, ut Pauli epistolam, susceperunt. Si uero requitaras a me, per quem sit eius sermo compositus pro certo quidem Deus uidet opinio tamen, quae ad nos usque peruenit, huiusmodi est. Α' quibusdam dicebatur, quod Clemens apostolorum discipulus, Graeco eam sermone non sensibus explicuerit: alij uero quod Lucas, qui euangelium scripsit,& Actus Apostolorum. Hactenus Origenes. Q Sanquam autem haec sententia mihi semper placuerit, priorem tamen illam reprosis babet bare non possum, quae docet, tum ex eo, quod Hebraico S genuino sermone fuerit scimi. ἱ i M pta , tum ex uersione Lucae aut Clementis, a caeteris epistolis. Paulinis in dictione di--. ix stare, quod utraque harum , iis, quae in hanc epistolam excogitantur, calumniis sunficienter respondeat. Ss o i M in eas, quae affertitur a nostri saeculi quibusdam auctoribus, qui non satis esse crediderunt, huic epistolae auctoritatem auferre, nisi etiam & falsam & mendace tradu.cerent , conuertamus sermonem. Q uanuis prosecto satis animo Christiano tolerari ni possit, ut anterioribus saecullis , quibus tamen, quod nondum tanta Ecclesiasticum usum confirmasset antiquitas , & tot sanctorum patrum comprobasset)auctoritas, liberius
erat in hac parte iudicium, non amplius in eam epistola ualuerit audacia, quam quod eam quidam Apostolo auferrent; nostris uero temporibus, quibus post tot patres, post tot synodos, post tot saeculorum usum, uel hanc dubitationem senaei iam sepultam de Ecclesiastico usu damnatam, in medium reuocare nefas erat, augustissima haec epistola, quae uix alia ratione subtrahebatur Apostolo, quam quod caeteris epistolis uideretur sublimior, tanta libertate dicendi laceretur, ut & falsitatis Sc mendacij accusetur. P-- ω- sed ad rem. Primum itaque telum, quod in hanc epistolam iacitur, est, quod Hier h. sp . nynius ,- ut isti aiunt est regula canonicorum librorum, de eius auctoritate dubius fuerit. Quae tamen ratio quantum ponderis habeat, non est arduum expendere. Pro a. iu secto neque Hieronymus, quanuis suerit sanctissimus,& in tractanda scriptura ma- xime strenuus, est regula sanctorum librorum, sed Christi Ecclesia, quae nec fallit , neet, L . falli potest , nec aliquando de ea epistola aut de eius auctoritate dubitasse probatur. nisi sit, dubitare, aliorum opiniones in medium adducere. Nam quantum Hieronymus huic epistolae, etiam aliis inuitis, tribuerit, in epistola ad Dardanum apertissimὸ prodit. Illud , ait, nostris dicendum , epistolam, quae ad Hebraeos dicitur, non sollini ab Ecclesiis Orientalibus, uerum etiam ab omnibus Ecclesiae Graeci sernionis scriptoribus, quasi Pauli apost oti suscipi. Licet plerique, eam uel Barnabae, uel Clementis arbitrentur, & nihil interesse cuius sit, cum Ecclesiastici uiri sit, & quotidie Ecclesiarum
lectione celebretur. Quod si eam Latina consuetudo inter scripturas canonicas non recipit , nec Graecorum Ecclesiae apocalypsim Ioannis eadem libertate recipiunt: & tamen nos utranq; suscipimus , nequaquam huius temporis consuetudinem, sed ueterum scriptorum auctoritatem sequentes, qui plerunque utriusque utuntur testimoniis, non ut
interdum facere solent, de apocryphis, sed quasi Canonicis & Ecclesiasticis. Haec Hieronymus. Ergo tantum abest Hieronymus ab horum recentiorum dubitatorum senatentia , ut eam uel multis Latinis, quasi canonicam & diuinam pro testetur se colere. Illud autem mirandum, quod Hieronymus, qui tamen hos adeo, & sanctitate & doctrina superauit, ut ab eis canonicorum librorum norma uocetur, contra Latinorum sentetitiam epistolam ad Hebraeos recipiat: isti uero Hieronymi exiiiiij imitatores, nee Ecclesia Rom. de Latina quasi diuinam de canonicam iam dudum colente, canonicam credant. Ex hoe itaque Hieronymi loco sic licebit colligere, Hieronymi saeculo, non modo ab Ecclesiis Orientis, sed ab omnibus Ecclesiis, una excepta Latina, ut Pauli, de ut canonica, epistola ad Hebraeos colebatur, de modo iam a Latina Ecclesia, ante mille centum annos, a tempore uidelicet Innocentij primi ,& Zotimi Romanorum Pontificum
467쪽
scum. inter canon icas ac sanctas scripturas resertur: ergo, si quicunqtie sint illi, contra totius Ecclesiae uniuersalis diffinitionem moliuntur, uel dum eam Apostolo auferunt, uel dum eam canonica auctoritate destituunt. Enimuero, Ecclesiis ut Hierony. est
auctor tanquam Pauli, & tanquam canonica colitur . Ab Innocentio quoque S ZOZimo , ut Ex eorum, quas antea attulimus, epistolis elucet, quasi canonica , de quasi Pauli
suscipitur, ereo illi dum negant utrunque, dec. Dcinde, ad homines sic licebit arguere. Hieronymus est norma canonicorum librorum, ita, ut quoscunque ille suscipit, simus suscepturi ; de quos ille reiicit, debeamus reiicere . recipit autem cum uniuersis antiquis scriptoribus, de Graecis Ecclesiis hanc epistolam , tanquam canonicam, de tanquam a Paulo editam, quod etiam ex prologo eiusdem in epistolas Pauli colligitur: ergo isti eandem, si suturi sint catholici, suscipere debent, aut si non suscipiunt, ab Hieronymo, qui iuxta illos est norma catholicorum librorum, idest fidei, discedunt. Ic ι , deinde ratio hos urget, quo minus hanc epistola Paulo auctori tribuant, quod& ipse, qui eam scripsit, sese in eorum numero reponat, in quos per eos, qui audierunt, sit confirmata salus. Quomodo, inquit, effugiemus, si tantam neglexerimus salutem, quae cum initium accepi siet enarrandi per dominum , ab iis, qui audierunt in nos , confirmata est, contestante Deo, signis, de portentis, & uariis uirtutibus, & Spiritus sancti distributionibus, secundum suam uoluntatem. inrae uerba nullo pacto aiunt Paulo apostolo, qui non ab homine accepit euangelium, sed per reuelationem I in Christi, conuenire possunt. AT uo e loco Paulus non tam de se loquitur, quilin de illis, ad quos scribit, in quibus licet euangelium, initium accepisset enarrandi per dominum, confirmatum est tamen Apostolica opera. Deinde, non semper dcbuisset Paulus coelestes illas suas reu lationes iactare, sed ubi de eius auctoritate agebatur, ut in epistola ad Calathas. Tertio, quanuis Paulus Euangelii cognitionem ab Apostolis non acceperit, cum illis tamen idem euangelium , quod diuinitus acceperat, ne sorte in uanum cucurrisset, aut curreret, contulis te narratur. Demum, non hic dicit, se euangelium accepisse ab iis, qui audierunt a Christo, sed ab eis in se confirmatam esse salutem, cum signis & po tentis. Quod quam sit uerum, ostendit Apostolica historia, quae docet eundem Paulam ab Anania Christi discipulo baptizatum, & gemina corporis N animi caecitate liberatum et hanc uero salutem , magna portenta praecesserunt, Christo in nubibus subito fulgore apparente . Recepit de Paulus tum temporis sipiritus charissimata; quae hie appellat uirtutes, de Spiritus sancti distributiones, ut eadem docet Apostolica historia. I- ε, ciet tertio iis hominibus suspicio, hanc epistolam non esse Pauli, quod se
Hierosolymam uenturum spondeat, cum tamen paulo ante inde euadendae mortis, e
go profugisset. Verum huic leuissimo scrupulo, & qui aperte prodiit calumniandi libidine, nihil aliud respondemus, quam quod Christus olim discipulis mirantibus, cur
cum paulo antea inde lapidibus fuisset fugatus, Hierosolymas reuerteretur, Ioannes Euangelista respondiisse recenset, Nonne duodecim sunt horae diei Itaque nouerat sanctus apostolus, iust orum animas in manu Dei esse: nouerat etiam quam parua opera posset illum Christus non semel, sed centies a Iudaeorum furore eripere, atque adeo Iudaeorum impetum, quem nisi diuino nutu praeualere non posse, satis sciebat, non formidabat. Quemadmodum nec antea formidarat, cum post denunciatas ab Agabo grauissimas suturas Hierosolymis persecutiones, constanter dicebat, Ego autem non solum alligari . sed de mori in Hierusalem paratus sum, propter nomen Domini Is, v. V. kvis iam non modo in hac epistola alictoritatem dc canonicum robur, sed compluribus quoque locis ueritatem. in auctore uero sanctae scripturae cognitionem desiderant. Primo capite, aiunt, inefficaciter arguit Christum esse filium Dei ex ueteri
scriptura, quae siue in libro Regnorum, siue in libro Paralipomenon, non de Christo, sed Salomone Dauidis filio, necessario intelligitur, ubi dicit, Ego ero illi in patrem, de ipse erit mihi in filium.
Iu ci uti loco, ac similibus, cum in suis libris apertum habeant historicum sensum, ad nostra quoque euangelica mysteria in noui testamenti libris comprobanda adducuntur. Scio communiorem esse theologorum sententiam. duplicem, triplicem, geinterdum quadruplicem, dari literalem intellectum, ita, ut idem locus, lateraliter, de
468쪽
eo , de quo in ueteri illa historia profertur, & literaliter etiam de noui nostri euantelici status rebus, aut personis usurpetur. Vnde hune locum ad Salomonem & ad Christum simul, in sensu literati pertinere contendunt, atque ad O nul am esse calumniam, quae huic epistola insertur. aquam enim uerum sit, locum illum, de Salomone insensu litorali accipi: nihil tamen prohibe: e arbitrantur, quin idem de Christo quoque accipi possit. . . , sententia profecto , quanuis sanctis imos ae doctis imos uiros auctores h beat, mihi omnino persuaderi non potest . Primo quidem, quod eam ab inani quodam timore prodendi euangelium derivatam non dubitem : dum enim non satis magnis rationibus sibi persuaserunt, a solo literati, aut historico sensu, inefficax.argumentum necti, cum uiderent bonam Cuangelicae ceconomiae partem in iis locis, a sanctis auctoribus collocari, quae illic, unde proseruntur, suos quoque historicos sensus apertos habeant , protinus ad multiplicem hunc literalem intellectum uel inuiti confugiunt. Verum, quam familiare sacrit sanctis auctoribus, etiam in rebus grauissimis, non ab historico & literati sensu modo, sed a mystico quoque di allegorico , suas rationes & ar- qumenta nectere, si recte aduertissent, potuissent cognoscere. Itaque Paulus cum de Euangelici muneris praemio in spistola ad Corinthios scriberet, nulla alia ratione Eua- elicum praedicatorem . pro Euangelico labore, diuino lure remunerandum suadet.
quini quod olim Deus in lege praeceperit bovi trituranti non esse os alligandum. uis, inquit, militat suis stipendiis e Quis plantat uineam. & de fructu eius non comedit Et
quoniam hae rationes humanae uidebantur, subiungit statim, Nu quid secundum hominem haec dico id est, nunquid humanis tantum rationibus id astruo an Mex hoc nodicit Scriptum est enim, Non alligabis os bovi trituranti. Nunquid, de bobus cura est Deo An propter nos utique haec dicit λ Nam propter nos utique scripta sunt, quoniam debent in spe arare, qui arant . inuam eandem rem rursus quoque allegorica ratione subinde demonstrat, An nescitis , inquit, quoniam, qui in sacrario operantur, quae in sacrario sunt edunt & qui altario deseruiunt, cum altario participant ita & Dominus ordinauit iis, qui Euangelium annunciant. de Euangelio uiuere. Rursus in epistola ad Calathas, ubi legalium cessationem, quae res longe grauissima erat.
persuadere contendit, non aliam in tantum negocium argumentationem producit,
cuam duorum filiorum Abrahae allegoricum sensum . Dicite, inquit, mihi, qui subi ge uultis esse, legem non legistis p Scriptum est enim , quoniam Abraham duos filios habuit, unum de ancilla , di unum de libera: quae sunt per allegoriam dicta. Haec enim sunt duo testamenta, unum quidem in monte Syna, in seruitutem generans, quae est Astar. Syna enim mons est in Arabia , qui coniunctus cst ei, quae nunc est Hierusalem,& seruit cum filiis suis: illa autem, quae sursum est Hierusalem, libera est, quae est mater nostra . Et subinde, Nos autem fratres secundum Isaac, promissionis filij sumus, sed
quomodo tunc is, qui secundum carnem natus fuerat, persequebatur eum, qui secundum spiritum, ita & nunc : sed quid dicit scriptura Eiice ancillam & filium eius: non enim haeres erit filius ancillae, cum filio liberae. Itaque fratres quasi attulisset effica cissiniam rationem, concludit Apostolus non sumus ancillae filii, sed liberae, qua libertate Christus nos donauit. Vides toto hoc processu, non aliunde. quam ab allegorico sensu necti rationem 3 Ex hac deinde epistola ad Hebraeos, quanti idem Apostolus allegoricam argumentandi rationem appenderit, non obscure cognoscitur. Cum enim
Euangelici lacerdotij excellentiam, dc quantum ab eodem Mosaicum deficeret, nito. retur ostendere, a Melchisedech secerdotio, non literati sed allegorico sensu , argumentum desumpsit. De quo, inquit, Melchisedech , grandis nobis est sermo, & interprotabilis ad dicendum. Per quae uerba ut statim dicemus non alium . quam allegoria cum sensum innuebat apostolus. Et postea, Hic enim Melchisedech, rex Salem , se cerdos Dei sunt mi, qui obuiauit Abrahae regresso a caede regum, di benedixit ei, cui Ndecimas omnium diuisit Abraham. Primum quidem qui interpretatur Rex iustitiae: deinde autem & rex Salcm, quod est rex pacis, sine patre, sine matre, sine eenea' gia , neque initium dierum, neque finem uitae habens; assimilatus autem filio Dei, manet sacerdos in perpetuum. Grauissima profecto res erat Aaronitici sacerdotii ceΩlatio, ex qua legis quoque Mosaicae cessatio pendebat, quod scilicet translato sacerdoru
469쪽
tio necesse sit continuo, ut & legis translatio fiat: & tamen non I iterati sensu, sed hoc allegorico , non gentibus, sed ludaeis, eiusdem legis & sacerdotij cultoribus, a Paulo suadetur. V ιεκ τ er*o non modo a literati, sed a mystico quoque sensu productae rationes, A quo mΡquanuis non a quocunque, sed quae a semel iam recepto Sc approbato nectuntur. Nam a mystico sensu, quem sibi quis uoluntatie confinxit, producta argumenta, ua-Iere non dicimus. Atque hoc est, quod forsan Augustinus intelligere uoluit, cum dixit, a sensu literati tantum efficax argumentum descendere. Immo uero tantum abest, ut G. -ι.
a sensu mystico pro confirmanda fide rationes non ducantur, ut apud Hebraeos, litera- Iis sensus mystico illo, quem intus includit, debilior censeatur. Vnde eundem corum sapientes riar dabbargadol, idest uerbum grande; sensum uero literalem 2I , Pes in Gadabbarchaton, idest uerbum paruum, nunc quoque uocant Nec immerito, quando principalis sensus ab omnibus dicitur, in quem mens auctoris, quasi in finem dirigitur: aridas autem illas urietis testamcnti historias, a Spiritu sancto scripturarum auctore, non fuisse propter se intentas, uel ipsa ratio nos docete potest. Finis enim legis R- io. Christus, & omnia in figura contingebant illis. Quacunque igitur toto illo ueteri sae- i. O .io. culo contigerunt historiae, immo quaecunque eodem fioruerunt personae, typi fuerunt, di Christi aut status Euangelici imagines quaedam, quibus quemadmodum S uerbis, euangelica praenunciarentur mysteria. Ab eis igitur figuris, quando publica comproba- Auttit . tione tales habebantur, & quando iam semel fuerat statutum , earum rerum esse typos,
non infirmae & inualidae, sed efficaciores quam ab ipso literati & histoi ico sensu produ-
Easo, ut iam ad rem ueniamus, cum nihil in ueteri illo populo, uulgatius haberetur, quam Salomonem, qui S nomine ipso pacem ominabatur, Christi gerere typum, di incredibilem illam scelicitatem, qua eodem rege contigerat, Euangelici saeculi figuram exprimere, adeo, ut de psalmi, qui de Salomone secundum hiliori cum N lit ratem sensum canebantur, quales sunt , & i,& alij quidam , de Christo quoque futuro, quem Messiam propriissime dici, Iudaeorum sapientes firmissime statuerant, canerentur; quid mirum si Paulus ad homines arguens, ex ipso typo ac recepta figura argumentum construxerit Sciebat profecto Salomonem peccatis exceptis, diuinitus futuri Christi datam fuisse figuram, atque adeo, ab eo, quasi ab expressa imagine, cum magna efficacia, ad Christum ipsum rationem proferri. Sic cum inulta Daniel de Antiocho Epiphane, intelligentia literati praedixerit, eadem tamen, ut antea docuimus, ad Antichristum, quem quasi typu Epiphanes expressit, in Evangelica historia a Chri- oa. εsto referuntur. Sic olim, cum literati di historico sensu, de Israelitico populo, Deus peroseam praedixerit, Ex Aegypto uocaui filium meum . Matthaeus tamen id ipsum osia uaticinium, ad Christum arripuit; in quem locum Hieronymus, Calumniatur, ait, Iulianus apostata, & dicit, hunc locum Matthaeum transtulisse, ut simplicitati eorum , qui de gentibus crediderant, illuderet. Cui breuiter nos respondemus, Primum, Mat thaeum Euangelium suum hebraeis literis edidisse, quod non poterant legere, nisi ii, qui Hebraei erant: ergo non propterea edidit, ut illuderet Ethnicis. Sin autem Hebraeis u Iuit illudere , aut stultus, aut imperitus suit: stultus, si apertum finxit mendacium: imperitus, si non intellexit, de quo dicerentur. stultitiam ipsum uolume excusat, prudenter ordinateque compositum . imperitum non postumus dicere, quem ex aliis testimoniis scripturarum, scientiam legis habuisse cognoscimus. Superest, ut illud dicamus , quod ea, quae typice praecedunt in aliis, iuxta ueritatem Sc impletionem resera tur ad Christum, quod apostolum in duobus montibus Syna & Sion, & in Sara, de Agar secisse cognouimus . Non enim non est Syna mons, S: non est Sion, non fuit Sara, Nnon fuit Agar: quia haec ad duo retulit testamenta. Sic igitur, quod scriptum est, Paruulus Israel di dilexi eum, de ex Aegypto uocaui filium meum, dicitur quidem depopulo Israel, qui uocatur ex Aegypto, qui diligitur, qui eo tempore post errorem id lolatriae , quasi infans de paruulus est uocatus, sed persecte resertur ad Christum. Hactenus Hieronymus. huc pertinere arbitror eorum sententiam, qui duplicem quidem sensium li- D-eeralem hule & similibus locis inducunt, sed unum, qui sit alio principalior, id est,
470쪽
t rata qM qui per alium , quasi per typum suerit significatus. Neque enim aliud inter nos At lios '. puto euir discriminis, quam, quod secundum illum sensum , cum sit uere mysticus re typicus sensius, magis tamen principalis, & magis a Spiritu famno intentus, atque ideo
tra uni ulto in argumentatione potentior , literalem appellat, metu nimirum eius, quod an-2- . i. . tea diximus, ne uidelicet Apostolica N Euangelica ratio arguendi tedderetur infirma. mis is r is Verum non crat illic trepidandum, ubi non erat timor, nisi de epistolam ad Corinthios mi δε- utranque, ad Galathas,& hanc ad Hebraeos, immo totius noui testamenti maiorem partem , quae tot allegoricas argumentationes frequentissime amplectitur, pessun- date uelint. Di LVν et horum dubitatorum obiectionem, non prorsus inter Ecclesiasticos san-Nk.Ἀγ. ctarum scripturarum interpretes, ut illi putant, postremus, iam olim Nicolaus Lyram
si tamen uoluissent attendere. Sciendum, ait , quod nihil potest esse figura alicuius, nisi in se sit res aliquando : illud enim , quod nihil est, non potest aliquid figurari. Et idei,
res, quae est figura, uel signum alicuius, potest tripliciter considerari. Vno modo ut res tantum , alio modo ut signum tantum, tertio modo, ut res di signum simul. Vt circulus pendens ante tabernam , potest considerari, prout est corpus rotundum, tantum; secundo, ut est signum uenditionis uini tantum; tertio utroque modo. Eodem modo
dicendum est de Salomone, qui suit figura christi, quia aliqua conueniunt ipsi Salomoni secundum se,& talia exponenda sunt de ipso ad literam, & nullo modo de Christo: ut quod deprauatus per mulieres alienigenas, factus sit idololatra & similia. Aliqua autem dicuntur de Salomone, prout fuit figura Christi tantum, di talia sunt exponenda de solo Christo ad literam . Sicut illud, quod habetur psal. i. Et dominabiatur amari usique ad mare,& a fumine usque ad terminos Orbis terrarum . quod non potest uerificari de Salomone, cuius regnum fuit satis paruum, sed tantum de regno Christi, qui est lapis abscissus de monte sine manibus, di impleuit uniuersam terram, Drnielis a. Et ideo psalmo praedicto sub nomine Salomonis describitur monarchia Christi. Hoc etiam patet 1 et illud, quod sequitur in eo psalmo, Ante solem permanet nomen eius : & illud , quod ibidem dicitur, Adorabunt de ipso semper . quae soli Christo conueniunt, & non Salomoni. Aliqua autem dicuntur in scriptura sacra de S lomone , utroque modo, uidelicet secundum se, & ut suit figura Christi: & talia sunt illa, quae impleta sunt in utroque ad literam : in Christo tamen persectius & in Sal mone minus perfecte, & talia exponuntur ad literam, non solum de Salomone, sed etiade Christo, & persectius quam de ipso Salomone. Cuius modi est haec auctoritas i. Paralipom. c. et a. Ego ero illi in patrem di ipse erit mihi in filium . quia Salomon filius ad ptiuus, per gratiam saltem in principio regni sui fuit. propter quod Nathan propheta uocauit cum amabilem domino. Christus autem filius est Dei naturalis, quae est filiatio persectior , N ideo per hanc filiationem probat Apostolus consubstantialitatem flij ad patrem, cum dicitur , Ego ero illi in patrem, &c.JHactenus Lyranus. Cuius uerba tam prolixe huc adducere libuit, quod pulchre mihi totam eam calumniam elisisse uideatur, nisi quod locum hunc de Salomone & de Christo, literati & historico sensu intelligi docet, cum alterum alterius figuram & typum suillh, ingenue fuerit antea con-
sellii . Nam si Salomon Christi fuit typus & figura, typice ergo & figurative de Christo illa uel ba intelligantur oportet, non item literati di historico sensu. Sed credo ideo eum, locum istum de Christo literati sensu accipi credidisse, quod eam opinionem persuasiam haberet, quae docet, a solo literati de historico sensu efficax poste necti argumentum , quale hic Paulus uidetur conficere. q.mis Aee o deinde huius epistolae auctorem, quod umam, in qua erat manna, &uirgam Aaronis, sub statu Mosaico, olim in arca foederis repositas doceat. quod inde derivatum , ut sibi uidetur, non leuiter susipicantur, quod is auctor tertium librum Remorum non legerit, in quo tantummodo fabulas decalogi in arca foederis repositas 3. R I. s. fuisse apertissime scribitur. In arca, ait, non erat aliud, nis duae tabulae lapideae, quas posuerat in ea Moses in Horeb, quando pepigit Dominus foedus cum filiis Istaei, cum egrederentur de terra Aegypti. V. k ψ' is nos, pro huiuS epistolae auctore , qui tametsi Paulus non fuisset, quod fuerit tamen uir praeter Apostolicam sanctitatem doctissimus, neque ipse Erasmus negare potuit,