장음표시 사용
491쪽
Probatur scripturas esse dis Piles Myae, in sua scriptae primitus sunt,
Ed iam ut huiusmodi difficultates, quae a rebus ipsis oriuntur, omittam, quis inter hos tam eruditos theologos, tam sapientes uiros, tam scripturae consultos, non uideat uniuersam scripturam insenti sermonis difficultate concretam Z Aut si ita non est, quorsum ipsi tantopere linguarum studia laudant, quorsum tam necessaria praedicant, ut sine illis nec apicem uerae scripturae posse sciri contendant An ne sutores quoque &mulieres, Hebraicae & Graecae linguae uacabunt Anne caementarij quoque Hebraismos addiscent λ I taque ilii sanctam scripturam, dum suis adulantur, facillimam, dum uero H.faim a nos quasi ineptos ab eiusdem tractatione repellunt, difficillimam dicunt. - - ,
Ατ, a i v x x , nos habemus correctissimas uersiones λ unde probabunt nostris correctores, a quibus tantopere dissident Z Immo unde probabunt inter tot Latinas & uul- --.gares uersiones, quot post quinquaginta annos emerserunt, cum tamen inter ipsas sententiarum & uocum sit grande dissidium , hac illam esse potiorem Dispeream, si
quemadmodum olim Ptolemaeus, septuaginta interpretes, nunc ducentos, haereticae factionis principes cogerent, inter se conuenirent. Immo dispeream, si unus alterum scriptis libellis non uocaret haereticum,& sanctae scripturae corruptorem clamaret.
Ergo quanuis nulla esset in scriptura ex rebus, quae in illa tractantur, disiicultas, se monis tamen, quo primitus fuit excepta, ratione esset longe grauissima: atque id quidem, non modo in rebus, quas ipsi adlaphoras uocant, quaeque ad nostram salutem necessario non pertinent, uerum est, sed etiam in ipsis nostrae religionis praecipuis myst Dis,& quae Deus nostrae pietatis indamenta substrauit, qualia sunt diuini uerbi in carnem aduentus, nostri per eius mortem redemptio, corporis semel mortui gloriosia resumptio, iudicii dies, futurae scelicitatis, quam expectamus, corona, &c. Haec pr secto, ut paulo ante dictum est, si tam ratione sermonis perspicua essent in scriptura , quam isti docent, si consequentium & praecedentium aliquali conuenientia deto queri non possent, si diabolus per uariam atque diuersam punctuationem, eorum oculos non perstrinxisset, iam dudum Iudaeorum sapientes suae causae cessissent. . e
Probatur scripturas esse diffciles ex antiquitare. Cap. VI.
Ccedit iis, quae diximus, sanctarum scripturarum antiquitas, quae non modo eas, sed alias quascunque scripturas, in tanta per diuersa saecula uariatione sermonis, reddidisset difficiles . Hoc enim pacto Grrcis ipsis
Homerus est obscurus, Ennius, Pacuuius, Caecilius etiam antiquis L tinis: nobis uero ingentis alioqui eloquentiae uirorum Catonis & Ua ronis, quae supersunt, scripta sunt prorsus obscura. Immo uero ea, quae in nostris prouinciis ante centum annos opera prodierunt uulgari sermone, cum propter loquendi rationem diuersiam, tum propter quorudam absolutorum uocabulorum
antiquationem, tenebrosa uidentur. Maod si ei,qua ab obsoletis dictionibus difficultas exurgit, nouis istis translationibus, dum a peritis uiris Ioco illarum perspicua uocabula ponuntur, subueniri queat, at semper altera difficultas incumbit ab Hebraicae phr seos antiquatione , immo ab eius linguae quae etsi sancta, tamen barbara erat, & nostris hominibus prorsus incognita si cum iis, quibus assuevimus & innutriti sumus,coseratur, grandi distantia. Nam cum lingua Graeca & Latina secum & cum iis, quibus Europa utitur, linguis communicent, Hebraica, quod diuersos tropos diuersamque dictionem conseruet, cum nulla communicat. Unde factum est, ut cum omnium gentium, etiam earum, quae ulteriorem Indiam & Trapobranam incolebant, tum Graeci,
tum Latini historici, facta conscripserint, solius Iudaicae prouinciae, ante Graecorum imperium, egregia facinora illuerint: cum tamen & Graeco, di Romano imperio finia
492쪽
tima esset , nisi obscura qilaedam mendacia, quae a finitimis gentibus eidem infestissimis, non autem a propriis annalibus sumpta suerunt, qualia sunt quae Tacitus & Trogus mentiuntur.' Sed quantum a nostra ratione loquendi Hebraica lingua discedat, atque adeo quantum sit difficilis, cum apud omnes eruditos sit compertum, pluribus ostendere uelle, Ociosum esset.
Sanctus scripturas esse dissiciles persuadetur ex tropis peculiaribus Hebraicae lingviae. Cap. VII.
Aeterum ut ad maiorem difficultatem, & quam aduersiarii, nisi cum E elesastica fide, nomen etiam Christianae religionis prodiderint, inficiari non possunt, quarto loco ueniamus: quis non uideat sanctam scripturam, cum ex eius linguae proprietate, qua primitus data est, prorsus aliis linguis incognitis &inusitatissimis tropis, tum ex spirituali & Euangelico sensu, qui carnalis sensus larua concluditur,& literae putaminodi cortice cingitur, non modo uulgaribus hominibus, sed etiam exercitatissimis obscurissimam esse ρ Nonnunquam prosecto in eadem ligna eunt, ut ungant sibi regem, nonnunquam montes exultant, nonnunquam terra iubilare praecipitur, nonnunquam sol, luna, stellae, montes, collo, maria, flumina, imber, ros, Ac caeterae, quascunq; diuina manus sormauit, creaturae Deum laudare S benedicere iubentur: quandoque flumina de uentre fluunt, manus S pedes scandalizantes abscinduntur, quandoque carbones super caput inimici congeruntur, quandoque manum ponentes ad aratrum &aspicientes retro, regno Dei inepti dicuntur: quandoque Eunuchi, qui se propter regnum coelorum castrauerunt, commendantur, di hoc genus alia, quae non modo indoctis, sed plurima eorum doctissimis etiam obscura uidentur. Immo dum a simplicibus & ineruditis sunt lecta, scimus ex Ecclesiasticis historiis, quos estectus habuerint. Fuerunt quidam, qui diabolica si aude decepti propter regnum ciniorum non modo sua, sed hospitum quoque pudenda conscinderint: fuerunt qui sibi oculos, a quibus scandalum prouenerat, incunctanter effoderint: fuerunt & qui manus de pedes, dum ad id scandalo accepto se constringi rentur, amputauerint: suerunt non uulgares, qui propter has prosopopulas, coelos, solem, lunam, & astra, animata cum Platone crediderint. Iam ex allegorico aut mystico sensu, quanta, non modo mediocribus, sed doctissimis uiris in eadem sancta scriptura difficultas immineat, sanctorum patrum, qui quasi obstetrices sanctae, euangelium, ueters scripturae utero latentem eduxerunt, labores ostendunt.
In nulla re profecto sanctissimi & doctissimi uiri magis laborarunt, quam ut nostrae religionis mysteria. totiusque Christianae uitae institutum , spirituali quadam ratione , carnali & externo scripturae sensu , ueteri illo statu conclusum, ostenderent. Ad hune uero sensum, quam ineptum sit uulgus, immo quam pauci etiam ex his, qui se in eadem scriptura doctissimos autumant, eundem consequantur, non est opus ostendere, nisi quod, quam hie sensus Christiano theologo & sanctarum scripturarum interpretist necessarius, eo quod sint quidam semiiudaei, qui eundem nostra memoria a Christiana ratione interpretandi scripturas prorsius conentur excludere . Si Paulus non sufficiat, qui omnia in figura Iudaeis contigisse docet, ex Cyrillo Alexandrino, omissis multis aliis, ostendamus oportet. Is igitur in ea uerba, Si peccauerit anima, & praetoriens, praeterierit praecepta Domini,&α Si secundum inquit diuinae legis fidem haec, quae leguntur nobis, Dominus loquutus est ad Mosem, puto quod tanta Dei ueraba non debeant secundum incapacitatem audientium, sed siucundum maiestatem l quentis, intclligi. Dominus cinquit loquutus est , inuid est Dominus Apostolus tibi respondeat, di ab ipso dicce, quia Dominus spiritus est. QJod si Apostoli sermo non sufficit, audi ipsum Dominum in Evangeliis dicentem, uia Deus spiritus est. Si ergo dominus & Deus spiritus est : quae spiritus loquitur, spiritualiter debemus audite. Ego N adhuc amplius dico , quia quae Dominus loquitur, non spiritualia tantum. sed spiritus esse, credenda sunt. Non de meo sensu haec, sed de Euangeliis approbo. Audi Dominum & Saluatorem nostrum ad discipulos suos dicentem , Verba, quae t
493쪽
qitutus sum uobis, spiritus D uita sunt. Si ergo ipsius Saluatoris uoce diseimus, quia uer- ..ba, quae loquutus est Apostolis, Spiritus & uita sunt, nequaquam dubitare debemus, quod etiam, qua per Mosem loquutus est, Spiritus N uita credenda sunt. Haec Cyrili. -i.6. Idemque in illa uerba, Haec est lex hostiae peccati, in loco, quo iugulantur holocaulia, occident, & id quod peccati est coram Domino sancta sanctorum sunt, Sc. Haec omnia, inquit, nisi alio sensu accipiamus, quam literae textus ostendunt, sicut iam sape diximus, cum in Ecclesia recitantur, obstaculum magis & subuersionem religioni Christianae, quam hortationem aedificationenique prastabunt. Si uero discutiatur de inueniatur, quo sensu haec dicta sunt, Se digna Deo, qui haec dicere scribitur, aduertantur, fiet quidem Iudaeus, qui haec audit, sed non ille, qui in mani sesto, sed qui in occulto Iudaeus est. Secundum illam differentiam Iudaei, quam distinguit Apostolus Paulus dicens, Non enim qui in manifesto Iudaeus est, neque quae manifesto in carne est, circuncisio, sed qui in occulto Iudaeus est, circuncisione cordis , qui spiritu non litera, cui Iaus est non ab hominibus sed a Deo. Et subinde, Sicut ergo, inquit, cognitionem sui ad inuicem gerunt, uisibilia de inuisibilia, coelum & terra, caro & anima, corpus dc spiritus,&ex horum coniunctionibus constat hic mundus: ita etiam sancta scriptura credenda est, ex uisibilibus constare de inuisibilibus, ueluti ex corpore quodam , literae scilicet, quae uidetur, & anima, sensus qui intra ipsam deprehenditur, de ipiritus, secundum id, quod etiam quaedam in se coelestia teneat, ut Apostolus dicit, quia exemplaridi umbrae deseruiunt. Q uia ergo haec ita se habent, inuocantes Dominum , qui iacit scripturae animam, te corpus, de spiritum; corpus quidem iis, qui ante nos fuerunt,spilitum uero iis . qui in suturo haereditatem uitae aeternae consequentur, per quem perueniant ad regna ccidestia , eam nunc, quam diximus, legis animam requiramus. Ha- Lib. .inctenus Cyrillus . Inquam sententiam 3c alibi sic scribit, Sicut in nouissimis diebus. - uerbum Dei ex Maria uirgine carne uestitum, processit in hunc mundum , de aliud quidem erat, quod uidebatur in eo , aliud, quod intelligebatur; carnis nanque aspectus inco patebat omnibus, paucis uero di electis dabatur diuinitatis cognitio: ita & cum pedprophetas uel legislatorem uerbum Dei profertur ad homines, non absque competen tibus profertur indumentis. Nam sicut ibi carnis, ita h7c literae uelamine tegitur: ut litera quidem aspiciatur tanquam earo, latens uero intrinsecus spiritualis sensus, tanquam diuinitas sentiatur. Et subinde, Beati ait .sunt oculi illi, qui uelamine literae obtectum intrinsecus diuinum spiritum uident, Ze beati sunt, qui ad haec audienda inu das aures interioris hominis deserunt talioqui aperte in iis sermonibus floquitur uero de I euitico libro occidentem literam sentient. Si enim secundum quosdam etiam nostrum intellectum simplicem sequar, de absque ulla, ut illi ridere nos solent, stroelia uerbi dc allegoriae nubilo, uoces legislatoris suscipiam, ego Ecclesiasticus, sub tide Christi umens, de in medio Ecclesiae possitus, ad sacrificandum uitulos de agnos, dc ad offerendam similam cum thure de oleo, diuini praecepti auctoritate copellar: hoc enim agunt qui deseruire nos historiae de seruare legis literam cogunt. Hactenus Cyrillus. Cuius profecto sententiam , quicunque a Christiana ueritate non uelit in Iudaismum desciscere, comprobare compellitur. Sunt enimuero nostrae religionis mysteria, cum in lege Mosaica, tum in sacris prophetis, uel ad nostrum exercitium, uel propter ipsa rum rerum maiestatem, quam non tam uerbis quam rebus illius populi, Euangelico saeculo insinuari oportebat, prorsus occulta. Vnde non aliis, quam quos post ingeni rerum spiritualium studium de exercitium Spiritus candus in hoc opus assumpserit, utcrum germanum, de Euangelicum sensum attingere licet. Possunt quidem omnes, quod olim diuinitus carnali illi populo suerat permissum, quasi expertia rationis animalia corticem lambere, aut ad summum arrodere, latentem tamen EuangeIicum sensium , nisi iam eius Ecclesiallici ordinis, quem primitus sanxerat, Deum poenituerit, ὀ sancta scriptura foras exprimere, paucissimi tantum. QSosdam inquit PauluS dedit εμ . Apostolos, quosdam autem prophetas. quosdam autem Euangelistas, alios uero p flores de doctores, dec. Vbi cum Apostolos Apostolici ordinis uiros, Euangelistas caeteros quoscunque, qui uerbis aut scriptis Euangelium denuntiant; pastores uero de doctores , Ecclesiarum praepositos, qui oues diuinis sacramentis de uerbi Euangelici pastu reficiant, Paulus intelligat: prophetas tamen eos, qui in spiritali M abscondito sensu
494쪽
e sanctis scripturis eruendo laborant, non est dubium accipere . iuxta illud , Qui loquitur, lingua se ipsum aedificat : qui aut prophetat, Ecclisia in Dei adificat . 'olo autem uos loqui linguis magis autem ut prophetis. Nam maior est qui prophetat, quam qui loquitur lingua. Nisi sorte interpretetur, ut Ecclesia aedificationem accipiat, de multa alia, quae toto illo capite , quo de sancti Spiritus charismatibus, & eorum inter se collatione Paulus disserit, scribuntur. In quae uerba Ambrosius Mediolanensis Episci prophetas inquit interpretes dicit scripturarum. Sicut enim Propheta sutura praedieit, quae nesciuntur, ita dc ij dum scripturarum sensum, qui multis occultus est, manifestant, dicuntur prophetare. Q uo genere loquendi non aliud profecto magis docet Apostolus, quam mysticum legis de Euangelicum sensum, abditis, imum csse,& tantum eius tractationem iis indulgeri, quos in id muneris a plebe secretos, rapuerit spiritus. Vnde idem cum Spiritus sancti donationes & uarias membrorum huius Ecclesiassici corporis iunctiones enumerat, inter eas prophetiam & interpretationem sermonum recenset. Quod nimirum sanctae scripturae digna intelligentia , nulli sine eius dem spiritus donatione contingat. Itaque uel hac una ratione, quanta sit scliptui arum obscuritas, apertis,ime proditur, quando a Paulo earum interpretes prophetae u eantur. Colligitur etiam non uulgo Clate permittendas, quandoquidem prophetiam de
interpretationem , id est, ueram intelligentiam, non uulgo, sed quibusdana de iis probatissimis indullit spiritus.
N . e ., c. et aduersariorum suga, qua docent, iam uniuersum illum ordinem, quem primitus Spiritus sauctus in Ecclesia plantavit , post Euangelii propagationem, sublatu. Nam praeter hoc, quod eadem procacitate, baptismi necessitatem, nostrorum saecu-Ioium hominibus potuissent aulaire, certe si eo tempo: e, quo spiritus primitiaς suscepit Ecclesia, sanctae scriptura interpretes spiritu prophetiae indiguetunt, & nostro indigebunt et si tunc, cum uniuersi Christiam, sanctissimis moribus Se animi puritate, templum erant spiritus, non omnibus, sed quibusdana uerus gci manusque intellcctus sciti turae accidebat , sortioli ratione . nec nostro saeculo omnibus continget. sed iis si
lis, quos post magnum eiusdem scripturae sci ut inium, & studium, huic prophetico muneri nuncuparit spiritus. N. e . . o' est quod dicant, hoc prophetiae munus , cu st opus spiritus, post Apost lica saecula, sine studio contingere. nam licet quod propter Euangelij dignitatem ita oporteret sicut Apostolica dignitas, ita quoque sermo sapientiae . ierum scicntiae,
prophetia, aut interpretatio sermonum, nulla humana opera, sed per solam spiritus uirtutem , simplicibus hominibus de illiteratis donaretur . modo tamen quando iam semel recepto Euangelio, alia ratio regiminis decet Ecclesiam, quando inquam miraculis non est opus, non quoscunque, sed eos, quos exercuit studium sapientiae, quique in lege Domini cum aliarum disciplinarum suppellectile, die ac nocte meditantur, in hoc propheticum munus assumit spiritus. Qua res, si propter inueteratum odium, quo nostri saeculi doctissimos uiros prosequuntur haeretici , eis deni credibilis non fiat, fiet tamen, si in priorum saeculorum Ecclesiam oculos coniecerint. Neque enim post
Apostolica saecula, nisi alioqui uiri ctoctissimi de externis quoque disciplinis exculti,
Ostenditur Iacrasycripturas difIciles Cr obscuras esse ex apparen'b
Mplius, esto, nulla esset in sancta criptura mysteriorum obscuritas, nulla ex lingua, qua primitus scripta est, difficultas, nulla antiquitas; esto, nulli essent tropi peculiares; esto, demum , nullus esset mysticus sen- sus, qui a se uulgares mentes , de quae nondum animalem hominem
exuerunt , auerteret: an uero nugare poterunt aduersarij , innumeros esse in sancta scriptura locos , qui non modo simplicibus de illiteratis, sed doctissimis quibusque , ut in concordiam adducantur . negotium saccia sane imud ergo August. de ueteres quidam, de consensu Gangelistarum de aliarum
495쪽
seripturarum libros ediderunt Quid sanctissimi uiri tantopere in diluendis antilo
glista antinomiis aut componendis laborarunt Et ne uniuersa, quae illi uel ab haere licorum, uel a Gentilium aut Iudaeorum calumniis uendicarunt, huc adducamus, quo,
quaeso, pacto indoctus aut plebeius homo, cum in hos, quos paucissimos ex multis subiicientus locos, inciderit, lapsos Euangelistas aut aliarum scripturaru auctores,nisi sanctorum patrum comentarios perlegerit, & illis conciliandis ualidissimos labores diligenter impenderit, non continuo putabit λ Prohimet Christus apud Matthaeum Apostolis, ne
uirgam secum deserant in via , dicens, Nolite possidere aurum, neque argentum , ne- λωG. que pecuniam in zonis uestris, non peram in uiam, neque duas tunicas, neque calciamenta, neque uirgam: dignus est enim Operarius cibo suo. Apud Marcum uero M., ς
idem Christi praeceptum sic habet, Et praecepit eis, ne quid tollerent in uia, nisi ui sani tantum . Apud Lucam etiam , Nihil, inquit, tuleritis in uia, nisi uirgam, neque LM., puram . neque panem ., Vides uirgam, quam illa profectione Apostolica, Matthaeus prohibitam dicit, apud Marcum N Lucam non modo non indultam, sed aperte prohibitam λ Iosephi uirginis sponsi generatio, quam diuersa sit apud Matthaeum & Lucam, nemo non nouit. Apud hunc certe Heli , apud illuna Iacob , filius dicitur, immo
utraque generationis enumeratio uix unum aut alterum nomen habet commune. Quae .
res profecto & ueteri de recenti memoria doctissimos torse, dum secum diuersas ra tiones , quibus διαμηρο illam, quae a fidei aduersariis exprobrabatur, eliderent, profundissime cogitant: de sunt inter aduersarios, qui credant, neminem priorum saeculorum, Osi. usque ed eos, eam rem assequutum. Quid Z an haec non sunt talia, quae ad nostram sa Iutem pertineant λ An non hic integra fide & pietate opus est, ne sanctae scripturae ua- E Q. cillet auetoritas, dum sibi sacri auctores mutuo dissidio repugnare uidentur 'An si lire in aliis auctoribus, quan uis sanctissimis legeremus, non aperte diceremus alterum Iapsum Quod si ues unum mendacium ad scripturas admiserimus, totam earum aucto-titatem perditum iri, nec haeretici dubitant: iuxta illud Augustini, Si ad scripturas G sacras admissa fuerint uel officiosa mendacia, quid in eis remanebit auctoritatis quae Is m. tandem de scripturis illis sententia proseretur, cuius pondere contentiosae falsitatis Ob -- seruitur improbitaS. S. v et in eadem sancta scriptura innumeri loci, quos si nudos legeris, etiamsi sis doctissimus, negotium facessent. Talis est ille apud Paulum, Impossibile est eos, qui semel sunt illuminati , gustaveruiit etiam donum coeleste, Se prolapsi sunt, rursum reno uari ad poenitentiam . mi em locum, si ad primam uerborum significationein traducas, hominem post semel commilium peccatum, fructuose poenitere non posse quae Nouatianorum haeresis est in pernitiose contendes. Similaque est, quod ad eosdem H n ι i. hraeos scribit idem Apostolus, Voluntarie enim peccantibus nobis, post acceptam notitiam ueritatis, iam non relinqv itur hostia pro peccatis, terribilis autem quaedam erirectatio, & ignis aemulatio, quae consumptura est aduersarios. Ex quo loco , cum ouuae peccatum, quantumuis pusillum, sit uoluntarium, apud simplices fiet, ut nullus post quodcunque peccatum poenitentiae sit locuS. Omitto complures alios locos, quo rum non modo & illiteratos homines, sed doctissimos quoque difficultas exeracuit a qualis ille apud Ioannein, Omnis , qui natus est ex Deo, peccatum non facit iquoniam semen ipsius in eo manet: & non potest peccare, quoniam ex Deo natus est. Qui prosecto non modo simplicibus hominibus potest imponere, dum post semel susceptam Spiritus sancti gratiam , quidquid libuerit, agendo, se peccare non credunt, sed & opinione sapientiae speciosos aliquando sesellit. Resert enim Augustinus, Io uinianum haereticum in ea fuisse sententia, ut quem semel regenerationas abluisset Ia- - 8,
Macrum, posse peccare non crederet.
496쪽
probatur sanctas scripturas effle, dissicites, ex ipsorum aduersariorum doctrina scriptis. Cap. I .
Erram iam, quod aliud apertius, ad sanctarum scripturarum dissiculi
tem insinuandam , quam ipserum aduersariorum testimonium inquiriamuς Non dubium est, inquit, quidam, qui tamen suis laicis N mulie culis , quasdam sanctas scripturas apertissimas uenditat, quin secra scriptura non possit recte ac uere intelligi, nisi ab iis, qui Spiritu sancto sint diuinitus donati. Etsi enim impij possunt quaedam scripturae loca ac prasertim iudiciaria & moralia adeoque quae ad legem pertinent, &quae historica sunt, cognoscere: tamen quis sit uerus fanis legis, quid Euangelium de Christo sibi usiit, quid Christus ipse sit, di quantum in eo thesaurum per fidem habeamus, & quae sunt id genus alia sacra scripturae, non possunt nisi soli pij per spiritum iudicare. Miam sententiam deinde, postea quam suo iudicio Euangelicis & Apostolicis locis communiuit, confestim subiungit, Habes praecipuam partem sacrae scripturae, seu sermonem Euangelii Domini nostri I, , Christi, qui sermo litoris mandatus est, non posse uere cognosci nisi aspiritualibus. Hactenus ille . A quo quaerere libet, an esto quod Ecclesiasticorum patrum & Episcoporum conuentus, & reliqui quicunque in concilio generali conueniunt, ut illi libet, propter ista horrenda peccata, quibus Catholici inficimur , nec micam quidem Spiritus sancti habeamus, proindeque nec uerum germanumque sensum scripturae eius, quae ad salutem pertinet , obtinere possimus: an, inquam , beatissimi illi sui caementarij, & fullones uniuersi , sint Spiritu sancto reserti &carne iam semiexclusa & animali homine profligato, sint spiritualest Non annuet profecto. Nam cum Spiritus aduentus in animam a sua illa fide pedeat: fides autem di reliquae animae operationes sint,cordis opera: cor autem solus Deus uidere possit, iuxta sar a. illud, ipse nouit abscondita cordis. sine grandi temeritate, ne dum de uniuersis suis
ciuibus, sed nec de uno solo: quod sit spiritualis, aut quod sit spiritu donatus, iudiacam poterit. miantumuis enim ij contra Euangelicam & Apostolicam doctrinam, certitudinem gratiae & amicitiae Dei, in animis constituant, ea tamen quanuis mihi, quo me Dei amicum certo cognoscam, deseruiat, alteri, quo meam gratiam uideat, de- ι.ειν.ti seruire non poterit . Quis enim nouit quae sunt hominis nisi spiritus eius, qui in ipso est mrod si de uniuersoru in ciuium spiritualitate non sunt certi, qui apud scis, ministros agunt Euangelii, immo si sunt certiores maiorem partem posse,non habere spiritum Dei, quod nimirum uel fide illa sua destituantur, uel non semper hebeant ad manum, uel si habeant, ca uti nolint, aut aliis rationibus, quas isti homines a semel suscepta iustitia poste cadere docent, spiritum Dei amiserint, cur ergo miserandae plebi, si non in certissimum exitium, saltem in probabilissimam perditionem , & ruendi discri-
. .. ii men, scripturas obtrudunt λ Enimuero , vel si unum ruiturum rationabiliter timerent,
quando alioqui iidem ministri , quotidiana praedicatione& suae fidei cultura, quaecunque uel ad credendum, uel ad operandum sunt necestaria, populo ingerunt, ne periret frater, propter quem Christus mortuus est , eas promiscuae illi multitudini non debuissent permittere i hoc est enim uerum scandalum pusillorum. Immo uero , nec omnibus doctis quantumuis in re literaria ta earundem sanctarum scripturarum schola uersatis, antequam explorati essent, & saltem quantum ualet humana fragilitas, an spiritum Dei haberent, cogniti essent, ne continuo in detestandas haereses, & pestilentes errores laberentur, in eorum republica debui flent permitti, quandoquidem nulla humana disciplina sed Spiritus sancti praesentia, ex eorum sententia scriptura cognoscitur. Vnde neque stupidis Brentiis N huiusmodi scurris, qui nihil habent in suis Iibris praeter dicteria obscaena: & in uiros probos cynicam quandam libertatem dicendi, quam prosecto etiam in Ethnicos & i invi homines Christus prohibuit: quamque tam impossibile est a caritate, quam Christus tantopere commendat, derivari, quam homicidia, adulteria , furta, sacrilegia, blasphemias, &c. quod certissime spiritu destituantur, debui sent committi . Quid Z an'non essicacissime, immo cum certissimo triumpho in homi
497쪽
nes, si tamen homines sunt, sic agemus Paulus inquit, Si linguis hominum loquar &Αngelorum, caritatem autzm non habeam , factus sum uelut aes sonans, aut cymbalum tinniens. 3c si habuerim prophetiam &nouerim mysteria Omnia, & omnem scientiam - . elli habuero omnem fidem, ita ut montes transferam , caritatem autem non habuero 'nihil sum. 5 si distribuero in cibos pauperum omnes facultates, & tradidero cornus meum, ita ut ardeam, caritatem autem non habuero, nihil mihi prodest Eneo duauis Brentius, Caluinus, Vualiangus Scateri nouerint apprime linguam Graecam.&Hebraica lingua sint doctiores ipso Mose: immo uero quanuis nouerint uniuersorum mortalium idiomata, & angelorum locutiones intelligant, si non habent caritatem nihil illis prodest, quo Spiritum sanctum, qui est pignus haereditatis nostrae S per quem solum clamamus, Abba pater, possideant: atque adeo, cum tractant scripturas nihilo ollis magis credendum erit, quam cymbalis tinninientibus, aut aeri sonanti, quael in auiaribus hominum molestis inae crepente quid tamen dicant ipsa non intellieunt.& euinin turribus Ecclesiarum suspensa perpetuo tinnitu Deum, filium Dei, Dominum nostrum I , , . M Christum, ueram animi pietatem, diuinas laudes, &c. rationis participibus ho si
nibus ingerant: ipsa tamen horum omnino exorcia, neque quid sit Deus, neque ia
quid sit Dominus noster. . . . . Christias, neque quid sit uera animi pietas , aliquando cognoscunt: si tandem cum contiacta Hertiit ,in ignem mittuntur. Deinde ita eolli. x zazsunus, Ergo quamuis Lutherus, BrontiuS, Caluinus, Vuallangus, & caeteri habeant hotiam uot noscant mysteria omnia, quae illis tot sanctis uiris, qui ante mille anvios nos praecellerunt, spretis, Deus nostra memoria reuelauit: de praeterea quan uis m. '' induersa naturae arcana, quae Aristoteles nesciuit, doctus Plato ignorauit uel Dei
4ndulgentia, ud sunt purisssiua utriusque sapiuntia uasa, uel propriae naturae benimietate perdeperint, nihil ad acquirendum N habendum spiritum, cuius numinis Q iussi. sentia , uerus ει germanus seripturae sensuvaequitatur, sine caritate proficient I e m. ita inferemus, Ergo quanuis Brentius, Caluinus, Lutherusi, & totus haereticorum .grex, largissimas eleemosynas iactent, quanuis cunctas suas facultates in cibos pauperum distribuant, immo quod est omnibus, quae boino praestare potest, excellentius quan uis tradaut in medios ignues corpora sua, irai ut uiui ardeant, si caritate destitu vir, nihil illis ad lubendum Spiritum sanctum atque adeo ueram gem anamque illam scripturarum notitiam proficiet. arto sic, Ergo quanuis Lutherus, Brentius PhiΦippus, Caluinus, Se uniuersi, qui in eorum scholis Christum dediscerunt , magnifiea il-ram, quam ipsi iactant, immo omnium mortaliam, qui a mundi primordio in o pla--cuerunt, Patriarcharum, Prophetarum, Apostolorum ἰ Martyrum, consessorum, Uir- sinum, Viduarum nam monachorum non uolund fidem possideant, nihil illis' proderit ad habendum Spiritum sanctum: qui sicut fidem, ita quoque hoc loco per Pau
a Λtα u s quidum collectiones, ciuin uerbo Dei 3t Apostolico testimonio firmenetur , nequaquam negabunt. Nam quanuis caritas ex eorum sententia, ad Spiritus sancti an hominum animos aduentum , quod cum solum per fidem contingere doceant, non sit necessaria: negare tamen non pollunt, Candem'earitatem ab inhabitante spiritu , certissima de mathematica ratione quasi fructum emuere, atque ade6 externam in fratres caritat m, dc amorem certistunum, este symbolum uerorum Christianorum , ut ipsi .uocant, iuxta illud, In hoc cognoscent homines quod discipuli mei eritis, si dilectione tia. ii habueritis ad inuicem. Ergo si recte colligitur, Spiritus sanctus est in homine, ergo caritas e ita recta erit eolligendi ratio, Caritas non est in hoc homine , ergo nee Spiritus sanctus. Tunc ultria procedamus, Sed Brentius, Caluinus, Lutherus N exteri non ha bent caritatem, ergo neci habent.Spiritum sanctum certissimum caritatis'auctorem . subsumptionem, quantum per humanam fragilitatem conceditur, quae usque ad cordis fiteriora non penetrat, ex ipso Apoltolico testimonio coprobabimus, Caritas, inquit , benigna est,patiens est, non aemulatur, non agit perpera. non inflatur, non est ambitiosa, non quaerit quae sua sunt, non irritatur, non cogitat malum, non gaudet super iniquitates r congaudet autem ueritati, omnia sustere, omnia credit, omnia siperat, omnia sustiariet. Ac si aperte diceret sanctus Apostolus, Caritas benignos, patientes, modestos
potius aliena quam sua quaerentes, benefico , lenes, &-placidos, dic homines , quibus O o o senael
498쪽
semel insederit, reddit & praestat. Verum isti omitto pestilentes mores, quos mundo
induxerunt, Ecclesiarum compilationes, & saci ilegia, caedes, rapinas, stupra, adulteria , quae quantum cum Christiana caritate conueniant, uel stipites norunt omnium horum, quae caritas operatur,contraria in suis scriptis ostendunt: sunt enim impatientes, dum tot di talia conuicia in Ecclesiasticos uiros, in ipsain Ecclesiam, in Christi sacerdotes, in Ecclesiasticos caetus, quae concilia vocamus, &c. contorquent, quot & qualia si Christiani essent, aut caritatem , aut Spiritum sanctum haberent, etiam atrocioribus i cessiti, non debui sient retorquere: Christianorum enim est benedicere persequentibus Ris. ix. se, benedicere & nolle maledicere, Christianorum est patientes esse ad omnes & nulli malum pro malo reddere. Sunt aemu latores fratrum suorum, in primis quidem R o x.r mani Pone. quem, quamuis innocentissimi homines, integerrimae uitae scelerisque purissimi, parietem dealbatum iudicassent, quod tamen Christiani populi clicet ut illi u
lunt, uere non esset princeps habeatur, male accipere, & tot tamque scurrilibus salibus uel perditissimo nebulone indignissimis , non debuissent incedere. QSoniam nec Paulus in obloletae legis sacerdotem, eius sanguinem siti cute, licet ab eo percussus. reuerentiam amisit : nam cum in percutientem stomachatus, dixisset , Percutiet te Deus paries dealbate , continuo a fratribus, quod in Dei sumatum. facerdotem liberius loquutus fuisset, reprehensus, respondit, Nesciebam fratres, quia princeps est sacerdo- Acts.13. tum: scriptum est enim, Principi populi tui non maledices. Sunt aemulatores Episcopo- . rum N Christi sacerdotum, dum tantum abest, ut eorum sacrosanctam & semper omniabus Christi discipulis uenerabilem dignitatem suspiciant , ut eos in laicorum & foeminarum ordinem redigere conentur. Quod olim Coreli, Dathan, & Abiron contra M sem & Aaronem secisse legimus. Nam cum se sacerdotio, qui honos in ea republica laturus celeberrimus credebatur, priuatos, MOsem uero& Aaronem eodem honestatos atque adeo sibi praelatos aegreserrent, malo genio acti, nullo discrimi ue, uniuersae Iudaicae multitudinis ciues aeque ac Mosem & Aaronem esse sacerdotes ingenti aemulatim ne comminisci coeperunt. Sussiciat, aiunt, uobis Moses di Aaron, quia omnis multitudo sanctorum est, di in ipsis est Dominus, cur eleuamini superpopulum Dominil N N. i 6. Maasi id, quod hodie aduersariis in Ore est Dequentissimum, dicerent, Omnes sumus,' his genus electum, regale sacerdotium, lex sancta, populus acquisitus,&c. mi id igitur Τ' uobis coepiscopi aut sacrificuli. sic enim Christi sacerdotes uocant solis arrogatis sacerdotium , omnis multitudo sancta est, in omnibus est Dominus aequaliter, quid uobis de peculiari sacerdotali dignitate i blandimini λ non modo nos, sed N quiuis ex hae sancta multitudine, id est, ex Christiano populo, eadem sacerdotali dignitate hone-
satur, sutores etiani de cerdones,masculus&foemina, quoniam non est Iudaeus neque Graecus, non est seruus neque liber, non est masculus neque scemina: omnes enimaala. a. unum sumus in Christo I a. v. Verum sorsan aliquando Christiani sacerdotij , quod noillo Mosaico & Aaronico deterius , sed tanto excellentiuS est, quanto agni immaculati caro & sanguis, quae offert, taurorum, agnorum, hircorum , sanguini prastat, rationem habebit Deus, eo genere supplicii, quod olim seditiosas illas nihil tale sperantes inuasit. sua potentia renouato. Aemulantur etiam sacrosancia concilia, quibus nihil salubrius, uel diuina constitutio, uel humana ratio ad componendas seditiones & prauorum ingeniorum petulantiam compescendam, sancire potuit. Atque ita aemulantur, ut quod est& suit semper alienum a Christiana religione de modestia, non modo illis sua inconstantissima somnia, sed quorum uis ignorantium homunculorum, & muliercularum, modo a catholicorum fide& communione discedant, deliria ueriora credant. Et cum interianam illam Euangelij notitiam, quid scilicet Euangelium sibi uelit, quis sit Euangelii finis, quem in Christo thesaurum habeamus per sidcm, & caetera id genus, quae ad salutem pertinent, agasonibus suis & popinariis permittant, sanctis conciliis quasi impiis de prorsus Spiritus sancti praesentia destitutis, solum Euangelij corticem, lambere, de
earum rerum, quae iuxta eorundem sententiam, ad salutem non pertinent, legis scilicet iudicialium di moralium praeceptorum cognitionem indulgent. Aemulantur ueteris Ecclesiae patres, dum eos a puriori Christiani simo & uera uerbi Dei cognitione degens rasse, quando eorum dictis & sententiis coercentur, nulla uel antiquitatis reuerentia
petulanter inclamant..Qua: res quoniam in horum libria est frequentissima addu
499쪽
ctis hic exemplis comprobare non uolumus, qui uolet, nisi Caluini & Brentii scripta suffecerint ι legat eorum thapsodias historicas quas uocat c enturias & aperte uidebit. quot na ui hoc enim nomine quidquid in suam sententiam detorqueri non ualet, a pellant abistis mirificis pictoribus, ab ipsis Apostolicis temporibus sanctissimis N doctissimis patribus illinantur. Aemulantur demum uniuersam Ecclesiam, N adeo aem Iantur, ut neque eius magisterio subesse dignentur. Quae profecto procacissima a mulatio, si sub principum Turcarum uiueremus imperio, uel politica S ciuili ratione, quasi res inaudita tinctia iam accepistet. Maotus enim quis a mundo condito princeps, nisi post coelestium miraculorum comprobationem, suae reipublica N religionis de se tores, non extremis suppliciis compescuit aut quis mortalium tanta philautia labor uit aliquando, ut suae reipublicae, rn qua natus N educatus est, ratione uiuendi & retia, igione contempta, in nescio quam descire ausus fuerit, quam ii, qui huius reipublicae iundamenta secissent , primit sin nituisse, nullo efficaciori testimonio coprobet, quam propria contradicendi libidine λ Quod pio ficto isti faciunt. dum nescio quam Eccletiam, quae sit ab ista, quae tamen eos Christo peperit, multum diuersa , cum a Catholicis urgentur, impudenter obtrudunt. Quasi uero ulla fuerit aliquando tam barbara respublica, in qua ingeniis seditiosis, di ad res nouas moliendas natis; ad pristinam illam institutionem , quae forsan, rerum conditione diuersa , aut emendata cst, aut explicata , prouocare licuerit. Verum de hoc postea. Nunc domum reuertamur. Sunt illi infati, id est arrogantissimi fas ius uento turgidi, dum uniuersos mortales prae se ipsis contemnunt, uetereS patres , sancta concilia , un mei fani Ecclesiam, id est uniuersos Christianos, quasi stipites & stupidos moriones irrident: dum se solos iustos totum uero quidquid est reliquum mortalium, attrocissimis peccatis insectum grauissimisq; sciteribus commaculatum, traducunt. Midd quantum cum Christianae caritati conueniat, ipsi, qui ab ipsis seducuntur, per Ehristum aduertant. Certe Christiana caritas non modo proximorum peccata , editis infamator iis libellis, non uenditat ; sed neq; cogitat malum . sed quid omnium earum conditionum di proprietatum, quas caritati peculiares, Paulus enumerat, contrarietates istis hominibus inesse probando, lectoiem moror . cum id in omnibus, quae hucusq; ediderunt operibus, haeretici ipsi mani seste tonentur Z Neque enim adeo deliquit Ecclesia, ut piaui Catholicά fidei concussores, modeste loquantur, ut ea quam docent, carnalis libertatis illecebra , & loquendi ratione Christiana di modesta, tentatio ingrauesceret. Quos leuis hic Satanae flatus, secum trahit, sola malitia, non tentationis grauitate, quae nondum est saeuire permissa, profecto trahuntur . sed ad nostram collectionem redeamus. Probauimus aduellarios ex Apostolici signis, quibus utrum caritas insit, cognoscere datur prorsus saltem dum ista, quae mundo obtrudunt scripta, tot maledictis de plusquam Ethnico fastu resemtissima cudunt caritate destitui. Tum ita ulterius colligemus, igitur carent Spiritu sancto. Et deinde, Ergo cum iuxta eoi una sententiam &uerba, non possint recte acuere intelligi scripturae, nisi ab iis, qui Spiritu sancto sunt diuinitus donati, de ab iis, qui Spiritu sancto sunt uere praediti, sequitur, uniuersos Brenti ij enim sunt, meo
quidem iudicio stolidiores nunquam uerum sensum scripturae attigiste, sed merassa- a. ιυνα. bulas & somnia , aut saltem ea tantum, quae ex eius sententia peccatores, di qui Spiritu sancto carent , pollunt percipere. Quae cum sint extrinseca quaedam, &, quae ad hominum salutem, ut ipsi putant, non pertineant , sequitur, Brentium nihil hucusque in sancta scriptura eorum , quae ad salutem pertinent, percepisse. D, iko. quoniam eam firmissisimam regulam nobis statuunt, ut qui Spiritu sancto careat, careat perinde sanctarum scripturarum germano intellectu. Libet in eosdem ex . . Aeodem iterbo Dei argutari. Spiritum sanctum uere in homine manere non aliunde ce
tius haberi potest , quam ex fructibus spiritus, quos exterius producit: ita ut ubicunque fructus Spiritus sancti uiderimus, illic ipsum Spiritum sanctum sit manere certissimum. Fructus autem spiritus id uerbo Dei expresso docente in sunt caritas, gaudium , Pax, causpatientia, benignitas, bonitas, longanimitas, mansuetudo, fides, modestia, continetia,& castitas: ergo quisquis illa exterius ostendat, habet Spiritum sanctum, atque adeo destructiue, quisquis ista non habeat, neque habet Spiritum sanctum . at Brentiusta totus pseudo angelicorum grex, ista nec in uiuendi ratione, nec quod turpius
500쪽
multo est, in scriptis ostendunt i ergo uerbo Dei expresso constat , esse eos Spiritu sancto omnino destitutos, ac proinde uerbo Dei expresso constat, nullo pacto posse eos. pra sertim cum scribunt, ubi magis Spiritus sancti fructibus carere uidentur, sanctas scripturas penitiori illa cognitione , quae sola sui Brentius docet salutem conciliat, intelligere. Totam huius argumenti uirtutem , cum assumptio uerbo Dei expresso conset, in subsumptionis comprobatione, sitam esse uideo, quae tamen licet ipsa releuidentia si apertissima, breuissime tamen nobis elucidanda est; caritate eos non habere in praecedentibus uerbo Dei expresso fatis probatum existimo. Quod uero gaudium non habeant, quantiis mundo paradoxum uideatur, suadere conabor. Duplex gaudiuin uel bo Lei cxpresso obseruamus; carnis unum, quod mundanum appellant, de quot.b ii. Iob , de quibusdam horum Patriarchis, qui dixerunt, Recede a nobis, scientiam uiarum tuarum nolumus, quis est omnipotens ut serviamus et & quid nobis prodest si oratierimus illum quemadmodum illi quoque scientiam uiarum Domini modo nolunt , nec ii Christus nunc de coelo, aliud quam ipsi peruersa mente conceperunt, docturus defccnderet, & quemadmodum isti obedientiam omnem, qua dum praepositis nostris paremus, Deo paremus & seruimus, iuxta i liud , mii uos audit, me audit, qui uos spernit, me spetnit: prorsus abiecerunt, dicentes, Quis est omnipotens ut se uiamus ei λ Et quemadmodum plures eorum quasi rem inutilem orationem abiecerunt,r- Lκ- quod e Christianis iacti sint Stoici, omnia de absoluta necessitate hominibus accidere arbitrantes, & dicentes, Quid nobis proderit si Orauerimus illum De iis, inquam, , ον ι. subdit Iob, Tenent tympanum & citharam, gaudunt ad sonitum organi, ducunt in bonis dies suos, e tandem in puncto ad inferna descendunt. Atque hoc prosecto gau- 'itiai. ζ. dium istis negare non possumus: nam praeter Epicuriticae uitae, quam suos docent, comu re puis ruptionem, dum totius carnis libertatem inducunt, dum peccatorum fiena poenitentia & consessionem prorsus proiecerunt, dum uirtutum opera, quae tamen communis mortalium consensus do talicitatis a sequendae & humanarum societatum continendarum,
unica media putarunt, quas inutiliariserunt, dum adulteria, sacrilegia, fornicationes, gastrimagias, ebrietates impudicitias miscere docent , dum ea hypocritica ratione Euangelico uelo, quo ipsi ab Euangelio nequaquam declinasse uideantur, obnubunt: prater hanc, inquam, carnis libertatem, quis non uideat quantum gaudium illis co ciliet illud, digito mostrari, & dicere, Hic est ille Brentius, qui Qrtiter & contra Eccle-sam Dei,& contra secramentarios pugnat: hic est ille Philippus, qui post diuinum itulum uirum Martinum Lutherum nouo Euangelio sicut olim Theophrastus Aristoteli, aut Xenocrases Platoni successit: hic est gigas ille Caluinus, qui in Misiarios tot librost in q, seripsit, & qui post Zuinglium Christum expanauit, di demum qui de Galliis triumphos egit. Sunt illis haud dubium hae cantilanae 'dulciores, quam citharae, tympana , tubae, & quaecunque Iob illo loco recenset. An non Paulus Apostolus eos, quos sua praediticatione Christo lucri fecerat, gaudium suum&coronam suam, appellabat Cur ergo isti de tot abductis ab Ecclesia, a Praelatis, a Pontifice uel ipso etiam Christo, & sai ctis illis patribus, qui tamen hucusque columnae esse uidebantur, contradicentibus ci uitatibus, prouinciis, regionibus, regnis, principibus, &c. non summo gaudio m fundantur Z Cur non immensa quadam animi laetitia soluantur Ergo hoc gaudium illis non negamus, sed libenter concedimus. Alterum est gaudium non a carne, sed a mundo, sed a rectae conscientiae candore descendens, quod neque mundus, neque S tanas ipse interturbare potest, quodque in mediis ipsis persecutionibus augescit, tan--. t. tum abest ut minuatur, iuxta illud, omne gaudium existimate fratres, dum in uariasMl.. s. tentationes incideritis, &c. Et illud , Ibant gaudentes a conspectu concilii, quoniam digni habiti sunt, contumeliam pati. Atque hoc est gaudium, quod fiuctum spiritus Apostolus uocat. Quo gaudij genere quod aduersarij destituantur, probare non est difficile, nisi illi ad alteram naturam uel speciem per tineant. Hanc cile religionis naturam , ut propter sui ineuidentiam, in ea comprobanda plus homines, a suae reipublicae iudicio. & a suis maioribus, quam a se ipsis pendeant, nisi cum diuinum testimonium, miraculum inquam, quod uniuersam naturam transcendat, intercedit, praesertim cum hae mortali uita abeundum est,& Plato in Axiocho docet, di ipsa experientia, apud se ipsum, quicunque eius postremae horae discrimen ante oculos mentis constituerit,