장음표시 사용
501쪽
eognoscere potest. Integrum est, dum vegeta ualetudine fruimur mortales, ingenii laia istiuientis acumine, in communia Se antiqua religionis placita uiolenter irrumpere. Integrum est in mirabilibus super nos ambulare: at dum appropinquat hora, in qua proprium iudici uin , quantum in aliis minoribus rebus discernendis ualuerit, ad me moriam reducitur, in re tam ineuidenti, de ubi nos falli possibile iudica inus, libentius
in rempublicam de parentes nostros, quam in nos ips sententiam renuncianius: memores nimirum quantum noceat semper propria temeritas, quantamque excusationis
speciem habeat maiorum obedientia, de sentiendi modestia. Hoc igitur cum ita sit. quis negabit horum hominum conscientias, etiamsi a communi fide discedendi ratio fuisset apertior, perpetuo desertae patriae religionis moerore confici λ miis non ingenti cogitationum inter se inuicem accusantium turbine, eorum uiscera concuti credat praesertim cum turpe ducant, uel in ipso extremo uitae turbulentae Sc seditiosae hiatu, Ad -.,. tot errorum, quos semel per contentionem, Sc gloriae cupidinem, in tot populos sparserunt palinodiam canere e Carent igitur illo sancti Spiritus iucundissimo gaudio, ac proinde gaudij ipsius auctore Spiritu sancto, ac proinde ad sanctarum literarum tractationem sunt ineptissimi. I M Q.Vo'o tertio spiritus fructu destituantur, pace inquam, quod id intestina e rum bella, se turbulentae seditiones demonstrent, de nos antea multis locis ostenderiamus, non est opus probare. Patientiam quantam habeant, sua scripta demonstrant, dum uel non percussi sanctam Christi Ecclesiam de orthodoxos uiros maledictis incessunt. Q iam longe ab eis sit benignitas, bonitas, aequitas, iam antea ostendimus, dum eos in totum coelestium ordinem , malignissimos Ec iniquissimos probabimus. Quantum habeant modestiae de mansuetudinis per eorum libros tes ipsa loquitur. Neque enim aut Iulianus apostata, aut Proclus ille Lycius, aut Celsiis Ethnicus, aut blasphemus Porphyrius, immo uero ne Lucianus Gri , tot dicteriis de salibus, tanto contemptu Sc ludibrio, olim Ecclesiasticos patres resperserunt: quot isti praeter omne Christianum officium lepidi homines, uniuersum Catholicorum ordinem ludibriose deturpant. Continentiam, di castitatem , quam uel ipsi colant, uel mundo inuexerant, nouimus omnes. Ii sunt profecto continentissimi illi orbis doctores, qui non modo corporis castitatem quam uelint nolint, Paulus consilit, ab Ecelesia ablegarunt, sed i , , peccatum esse docent eam seruare, de carnis desideria contemnere. lj sunt, qui sacra uirginum collegia, uiolenti castitatis grastatores, inuadunt, di lasciuis lenonibus, earum Christo sacratam uirginitatem prostituunt. Quod tamen EuangelicisSimuni facinus , cum ex suo libidinis incendio de equino cestro, omnes metirentur: atque adeo ipsis sacris uirginibus gratissimum opus se facturos putarent, si e carcere eductas i corruptibilium maritorum complexus infunderent; quam infoeliciter cesserit, norunt ipsi iniquitatis antistites. Viderunt certe sanctissimas quasque sceminas scederis me mores, in medio paupertatis & haereticae persecutionis camino integras perstitisse: nimirum ut suo more Deus per infirmitatem de fragilem sexum sola uirtute munitum, Satanicas acies Sc uirtutem excuteret, nec mirum quia quod infirmum est Dei fortius
est hominibus, mundo, haereticis, de diabolo. Ij sunt, qui coelibatum, quem de Christus coluit, di a Christo in sanctissimis quibusque uiris uenerata est Ecclesia, a coetu Christianorum excludunt, docentes, neque ipsis Christi sacerdotibus, qui diuina tractant, nisi expeditius annunciandi Euangelij gratia, aut si forsan alicui uel repugnanti datum fuerit desuper, ita ut nunquam motum libidinis infestum persentiat, utilem esse. In qua tamen parte & in suos homines sunt inofficiosissimi, quod Apostolico more , cum tot habeant Ecclesias, quas nouo illo Ac coelesti uerbo alant, nolint tamen est e sicut Paulus. Hoc enim pacto quanta erga suos caritate essent, Histet ostendendum . t.ω. . Nec lainen nouum quid de haercticis prudentibus inauditum fecissent, cum Sc Iovinia- . . .
nus primus coelibatus hostis, quo uis, quibus suam haeresim obtrudcbat, fucum fac ret , nuptiarum iura subire noluerit, de nobis, de cordatis omnibus, sunt ridiculi, dum coeleste illud uirginitatis 5e castitatis donum, quod nobis sine nobis, dandum esse fabulantur , nulli eorum contigisse videmus. onmes enim a minimo usque ad maximum sunt equi amatores in foeminas, de emissarii facti sunt, de unusquisque ad uxorem pro- irem.
ximi sui hinnit. Qua una ratione se ad Christi Eceleliam no pertinere aperti ne proia
502쪽
bant. Quandoquidem in Christi Ecclesia usque ad saeculi consummationem, diuersa
sunt uirtutum dona, inter quae, cum non posteriorem locum uirginitas obtineat, scin- per erunt in Ecclesia, qui eadent Angelica uirtute, quam Christus sacrauit, inter cael ros niteant. Ergo cum nulli nouae huius factionis siue masculo, siue sceminae uirtus contingat , apertὰ proditur, nihil ininus ad Ecclesiam pertinere, quam haereticos greges. Vib., ergo toto illo fructuum Spiritus sancti ciciacho a Paulo enarrato, aduer farios
destitui λ Destituuntur igitur ta ipso spiritu , atque adeo tota scriptura, quantum ad ueram illam quae sola salutem conciliat Euangelij cognitionem attinet, obscura illis& tenebrosa, redditur. Io et, M s u iam tertio ex ipso etiam uerbo Dei expresso, ex ipso inquam 3 Apost Ii eo testimonio comprobare non piget. Verbo Dei expresso, constat camem de spiritum ita esse contraria, ut nullo pacto ubi unum regnat, alterum regnare possit. Dico c. s. autem in Christo inquit Apostolus spiritu ambulate , & desideria carnis non perscietis. Caro enim concupiscit aduersus spiritum , de spiritus aduersus carnem: ergo ubicunque caro regnat, ibi nullo modo regnat spiritus :& deinde, Ergo nullo modo
ibi est spiritus . non enim spiritus est nisi ubi regnat. Tunc ultri , sed in illis apparent opera carnis, ergo in istis non regnat Spiritus sanctus . ergo isti non possunt legitimum sensum scripturarum percipere. Nullibi profecto uiciosus est syllogismus, nisi quod la s. subsumptio nobis est ostendenda. Manifestas inquit Apostolus sunt opera carnis, quae
sunt fornicatio, immunditia, impudicitia, luxuria, idolorum seruitus, ueneficia , inimicitiae , contentiones, aemulationes, irae, rixae , distensiones , sectae, inuidiae, homicia dia , ebrietates, comessationes, de iis similia. Quae uniuersa quod sint in iis admira dis doctoribus, quoniam.mundo est compertissimum, persuadere non libet. E. oti Brentius, dum sanctis N Ecclesiasticis conciliis, dum uniuersis Catholicorum ordinibus, sanctarum scripturarum tractatione interdicit, quod scilicet Spiritu sancto earum artifice destituantur, seipsum, α complices suos, ad earum tractationem ineptissimos prodit: & dum, ut suis immundis sutoribus eas faciles de perspicuas reddat, nos ad earum salutarem intelligentiam caecos probare contendit, sibi ipsi Se caeteris suis conspiratoribus, lapidibus quadratis ianuam occludit. Itaque, ut uerissima sit Brenti j regula, quod peccatores ta ij, qui spii itu destituuntur, quod sint animales homines, 5et.ω.1. e. perinde non pCrcipiant, Ca quae Dei sunt, sanctarum scripturarum intelligentia non polleant, dicemus quidem, uerbo Dei expresso constare, Brentium ac reliquos omnes noui Euangelij symmissas, nisi mutent mores & mentem, quorum utroque Spiritus canctus in eremos fugatur, uerae ac germanae scripturae intelligentiae prorsus expertes. De suis uero agricolis fullonibus & panificis, quoniam nec per eorum opera, ncc per eorum libros & scripta , an haberent Spiritum sanctum, nobis satis constitit , quantiis scianius sintiles habere semper labra lactucas Audicium suspendimus, aut saltem illis, qui e rum conuersatione fruuntur iudicandum permittimus. Satis ergo probauimus ex aduersarioruin doctrina, non modo scripturas este difficiles, sed etiam nunquam in mugus nisi cum certissimo exitio poste dari.
luuntur aduersariorum argumen , quibus persuadere contendebant
scripturas esse Iaciles. Cap. PC.
Ed iam tempus admonet, ut quantum curiosae & infirmae rationes ad-ρ l uersariorum ualeant, ostendamus, quo apertissime eas magis ab a sectu quam ab intellectu de iudicio, quibus alioqui quidam illorum non carent, derivari cognoscas; ab affectu nimirum defendendi suae, quae alia ratione defendendi posse non uiderunt, quam si Ecclesiastica expone
darum scripturarum auctoritate, qua uexabantur, prorsus euersa, in
plebes quoque huius rei alioqui cupidas, easdem interpretandi potestas descenderet. Ruae plebes cum de literis & iudicio destituantur, atque adeo ad res obscuriores Sccitficiliores sine prorsus ineptae, necesse erat sanctas scripturas esse per se faciles, pe
503쪽
spicuas, & apertas consequenter contendere. Ex qua persuasione si semel dextre cessisset, tria bona, ex quibus & ipsi, & eorum doctrina maxime omnium pendebant , non sine magna prudentia prouentura praeuiderunt. P iuvia quidem quod certissimam plebium, quas in sanctuarium Dei introducea Tm rem bant. & quas ad rerum aptissimarum iudicia prouehebant, gratiam inibant. nam Rhac ratione eos uniuersos Cliristianos sacerdotes secerunt. Et quotus quisque, quaeso, non maxime gaudeat, se absque ullo proprij status detrimento, earum rerum feri par- ρο---.tieipem, propter quas homines solent cile admirabiles Z Imino quotus quis non prae gaudio soluatur, qui se ex uili cloaca, aut sutrina in Christi scholas, propter quas A gustinos , Hieronymos, Ambrosios, Chrysostomos, Gregorios , & reliquos quosque ciuius Ecclesiasticae reipublicae proceres posteri ueneramur, traduci conspiciat Erant plebibus iam molestissima illa elogia, quae a Catholicis auctoribus, dum praedicato- ,- rum uulgi disterentiam constituunt, illis donabantur, dum illos, boves , qui in agro Domini arent, hos, asinas, quae pascantur, illos, pastores, has, stultissimas omnium ani--i. mantium oues, frequentissime uocitant. Neque satis probabant illud, quod olim Deus cum legem serret, Mosem ipsum solum in montem dc in colloquium alciuerit: turbas uero non modo a monte, de colloquio, sed a radicibus quoque montis pari conditi
ne cuni almis tk iumentis expulerit.
-ni N. esto igitur erat, ut, qui iis omnibus probris plebes eripiebant, in summam carum gratiam peruenirent, praesertim cum alia quoque docerent, quae illis erant
placidissima. ι . S xcv xv v x huius doctrinae fructus, neque minus certus erat, quod hac ratione uniuersa, quae Eccicsiastico sensu ex sanctorum auctorum doctrina, di sanctorum conciliorum diffinitionibus, in eorum placita a Catholicis eum aperta uictoria proferebantur, parua opera eludenda praeuiderunt. Nam si sit per se ipsam aperta scriptura, nec alicuius interpretatione indigeat, non est cur alicuius interpretatio, aut praeiudiciuineos ab illis, quae semel defendere instituisset, excluderent. Toxivi fructus huius doctrinae erat, quod tota fidei causa a conciliis, Pontifici. bus, Episcopis, uniuersitatibus, &c. in stupidas plebes, quasi in iudices transferebatur. Maae res ingenti suit iis emolumento, dum non iam coram eruditis hominibusta Ecclesiasticae disciplina consultis, sed coram iis agunt, qui sola factiosa opinione duincti Papisias condemnent. Sed ad rem. -LE co quod primo aiunt Theologorum & Episcoporu inuidia, factum esse, ut Chri- tristianae plebes, sanctae scripturae pastu arcerentur: quod non a sancto illo spiritu, quo se h- . ad ructus usque iactant dessentas, sed ab alio quopiam derivetur, immo quod non sit nostiorum aduersariorum inuentum, ne in hoc quoque illis gloriari liceat, illa uerba Satanici dialogi cum prima nostra parente non obscure ostendunt. Miare, inquit, prae- col. 3. cepit uobis Deus ne comederetis de omni ligno paradisi Cui respondit mulier, De fructu lignorum, quae sunt in paradiso, uescimur: de fructu uero ligni, quod est in medio
paradisi, praecipit nobis Deus ne comederemus . & ne tangeremus illud, ne sorte moriamur. Dixit autem serpens ad mulierem, Nequaquam moriemini, scit enim Deus, quod in quocunque die comederitis, aperientur oculi uestri . te eritis sicut dii, scientes bonum de malum . Vides diuinum de scientiae arbore non tangendo praeceptum Vides rursus Satanicum dolum non aliunde sumpsisse principium, quam a Dei accusatione, non de quacunque re . sed de inuidia, quod sibi scilicetumnem sapientiam arrogare contenderet, atque aliis inuideret λ. QIram Satanae sententiam narrat Philesbius Bri-xiensis Ophitas haereticos ante nostios approbasse, dum Deum, non alia ratione, quam
inuidia, eius arboris esu, primis parentibus interdixisse fabulantur. Haud mirandum est igitur, si serpentis filisi, de Ophitarum discipuli, non cum Adamis, id est non cum uiris sapientibus, qualis primus ille parens, ingenti Dei beneficio creatus fuerat, sed cum Heuis, id est, cum infirma plebe, & attonito uulgo, sic colloquantur . Quare uobis scioli isti Theologastri, de mari Episcopi, sanctarum scripturarum tractationem no permittunt mi are uulgares uersiones sanctae scripturae, quo in lege Domini sit uoluntas uesta,& in lege eius meditemini, die ac nocte, non habebitis Quibus si plebes mi. i. forte, propriae infirmitatis non ignam, respondeant, sufficere sibi tum sanctos libros, . uiuia in quibus
504쪽
in quibus suo modo Euangelica doctrina conditur, tum Euangelicas conciones, quae modo in Ecclesia sunt frequentissimae, interdici uero se sanctarum lectione, ne so te eiusdem obscuritate & diabolico aestu, in haresum de falsae religionis praecipitium ruant, continuo subiungunt, Nequaquam ruetis, sed multa commoda capietis: pri- mo quidem, per uos ta sine docente scire poteritis, non solum quae saluti uestrae ne cellaria sunt, sed de quibus alij belle per uos instruantur, ad eandem salutem, quod est pulcherrimum. Deinde eos concionatores, qui inter praedicandum, a lancta scriptura ad peregrinas opiniones declinauerint, emendare poteritis. Demum, in domibus uestris, uel ante, uel post mensam, paterfamilias aut pure aliquis uel si non sit, qui legere sciat , materfamilias, aut filia, Mi quid leget ex scripturis, caeteris auia scultantibus, unde domestica pietas plurimum iuuari poterit, &c. Quae, cum quem- ' admodum caeterae quaecunque haereticae fallaciae, abscondito ueneno speciem pietatis praetendant , apud indoctum uul us plausibilia uidentur. Verum quis sit horum uenia. lini borum scopus, aut quo diabolus per haec uerba tendat, ex illius dialogi tragico Gne, i & scopo, haud Obscure cognoscitur. Non aliud, inquit Chrysostomus, per illa orba uerba praetendebat serpetis, quam ut ita caperent, Deficite a Deo condi tore, quia inualidus est , di bona meliora uobis inuidit: haec autem uerba manifeste: non posuit, cauens ne fugerent, si qua sorte deprehenderentur insidiae, sed omissis his uerbis subdolo pernicio loque consilio, eos aggrestus estu Sic prosccto. per istos, primo indoetas plebes aggrestiis diabolus, apertam discestionem ab Ecclesiastica societate sua.dere non ausus, quod certo sciat, easdem non ignorare extra Ecclesiam nemini salum aditum patere, in machinas conuersus. Ecclesiam & Ecclesiastica statuta inuidiae sigillat , quo scilicet caedom plebes exacerbatae, aduertcntes, quot quantisque bonis per eandem inuidiam destituantur, ab ea, quae nunc est Ecclesia, quasi crudeli & inhumana nouerca confestim resiliant: atque adeo omnem suam doctrinam & disciplinam pessun dent. Maod cum fecerint, quasi maternis uberibus auulsas, in diram seruitutem de coriatum exitium captivas abduca . Est igitur non noua aut heri nata seditiosa accusitio. qua Ecclesia inuidiae ab aduersariis arguitur . . I a Sso AMAvo quae utilitas tam ingens, aut qui tam diuites & ingentes thesauri, Theodlogis aut Episcopis ex ea lege, qua simplices diuina.oracula tractam prohibentur, pr ueniunt aut quis suit primus theologus , aut Episcopus, aut quod prunum concilium, ubi inuida haec prohibitio fuit condita λ Ego uero de uulgaribas uersionibus prohibe dis , nullam Ecclesiasicam aut Thmlogam, pra ter unam concilij I rident mi, quae maximis de causis facta est, ad petulantiam nimirum hareticorum coercendam, sed taliatum Christianorum principum sanctionem inuenio , qui Ecelesiastico 1elo suis regnis e prourdentes , cum multa mala ex eisdem uulgaribus uersionibus reipublicae prouentura putarent, quorum aliqua ipsa iam experientia comprobarat, omnes praeter unam n Ieritu. - tinam climinariesiusserunt. Id prosecto apud nostram Hispaniam a Catholicis regibus Ti., mando, & Elisabalia eo ipso zelo, quo inquesitorios magistratus, unicum fidei cestissimum columen, instituerant, factu in fuisse, eorum regnorum' pragmaticae sanct i Cimmo. nes de historiae testantur .i Sed iam miror, qui isti omnium disciplinarum tractationem,
. quae Latina quoque linguatin uniuersa Latina Ecclesia, semper facta est, ad inuidiam
Theologorum aut Episcoporum , non torserint. Itaq; non invidia, sed Christianae e cordiae, Nunitatis conseruandae χclo, in uniuersa scelesia Latina sapientissime inole uit, ne amplius, quam una esset sanctarum literatum uersio, ne adius quod frequentissime fieri solet , di nostrorum saeculorum haeretici testati possunt alterius uel sione re pulsa, suam quasi ueriorem, & Hebraico aut Graeco sonti propinquiorem amplexus, s-dem , quae semper .una debet esse, contentiosius discinderet. Quoniam uero nulla erat latior lingua, neque quae ad plures prouincias sese propagaret, post Romanum imposa sera. rium, quam Latina, ea commodisi lina uisa est, quae in hanc uersionis unitatem Ee leassiasticae quoque unitati deseruiret; ut quemadmodum erat illis unus Deus, una fides unum baptisma, ita quoque quantum ad religionem attinet, essent unus populus, Nunum labium omnibus, & in Evangelicae & Christianae uita altila ima turri, qua coeluni ascenditum, extruenda, unusquisque uocem proximi sui audiret. Vnde apertissime uia
ceri potest, non inuidia, sed summa benignitate , Latinam linguam in hanc Nin ilinam op ni fuisse,
505쪽
s iis , quae eo saeculo, non Ecclesiasticis tantum, sed uniuersis pene sub Romanorum imperio degentibus, familiaris erat. Optarent profecto Theologi , & sancta concilia ut omnes Latine scirent. Neminem enim ex iis, qui latine sciunt, a sanctarum scripti rarum lectione cocrcent. Verum, quoniam id, maxime post impurium barbarorum, qui diuersas linguas aut induxerunt, aut Latinam, quae Latinae Ecclesiae prouinciis familiaris erat , corruperunt, fieri non potest, uniuersa commoda si qua essent, quae ex uulgari lectione prouenire poterant, unitati sensus & fidei prudentissime praeierunt. Et is prosccto quam magna fidei unitati, detrimenta, diuersarum linguarum diuersae conuersiones adducant, Ecelesiae Graeca, & Asiaticarum quarundam, quae Chaldaeis, aut suis propriis uersionibus utuntur, historiae nos docent, a quibus Ecclesia Latina in multis & eis grauissimis religionis articulis, longissime recedit. Ruod & in eis prouinciis, quae diuersis uersionibus utuntur, suturum non dubito, maxime si Latinae linguae usus quod aliquando fet) obsolescere coeperit. Ai deinde , Euangelium Opertum esse iis, qui pereunt, &c. Agnoscimus uerba taliai. a. Pauli, intelligimus deinde quid hisce uerbis, non Paulus sed haeretici velint: nempe uniuersos, quibus sanctae scripturae sunt difficiles, uiros nimirum Ecclesiasticos, qui cum tremore S reuerentia ad eiusdem scripturae tractationem accedunt, caecos esse & perire. S., Q. i sint illi, quibus haeretica ambitione & , opertum sit Euangelium,4pta res indicat. Catholici enimuero, praeter multarum disciplinarum supellectilem, qua per multos annos sese praeparant, praeter theologicos labores, quos non domi mam centes, sed in publicis uniuersitatibus obeunt, cum eorum, quos sibi diuinitus datos fidei & religionis magistros, & ueros interpretes, summa obedientia, non propriae carnis sensu initati, sed in Ecclesiastici sensus obsequium , captiuantes intellectum quod semper Deo fuit gratissimum ad sanctarum scripturarum tractationem accedunt. Contra noui isti Theologi , praeter hoc, quod nullam esse uolunt aliarum disciplin rum curam, praeter hoc, quod propter scripturae claritatem , uniuersitatum exercitia, quae uel in Philosophicis tractationibus, semper apud gentes uita sunt commodissima, insolentissime spernunt, propria opinione, proprio intellectu, nihil praeter se ipsos admirantes, sine ullo timore & reuerentia, ad easdem perueniunt. Vtris igitur amabo te lector aequum esse iudicas ut Euangelium reveletur aut utros iudicas dignos, quibus sit opertum Euangelium Z iis ne, qui quicquid sunt , quicquid intelligunt, Deo, quem in Ecclesiae obedientia uenerantur, inseruire compellunt: an iis, qui frustra se si carnis suae inflati sunt, & non tenent caput, ex quo totum corpus per nexus, & con- CNUM iunctiones subministratum, & constructum crescit, in augmentum Dei λSao xiv v, nos peccatores, illi uero iustissimi , anne propterea nobis opertum, illis contra apertum erit Euangelium Z Enimuero si ueram sanctae scripturae cogniti nem soIa iustitia conciliat, frustra sancti illi uiri maiores nostri, A ugustinus, Hilarius , Ambrosius, Chrysostomus, in ea assequenda tantum laboris collocarunt: frustra tot uigiliis sunt macerati. potuissent enim, si soli studuissent iustitiae & fidei, in eius intimam cognitionem admitti . Quin cum multoties de scripturae difficultate quaerantur, produnt se diuina gratia destitutos. Immo uero produnt se perituros. Quia Paulus, inquit iis, qui pereunt, opertum esse Euangelium. uin uero Apostoli Christi destituti erant a Spiritu sancto, quando neque legalium cessationem, neque uocatione acta. .gentium quae duo is quid aliud) in scriptura continentur, non cognoscebant. Esτ io ix va uerus Pauli sensus, non quod sola iustitia, aut finalis electio, ueram sanctarum scripturarum cognitionem conciliet, aut e contrario, peccatum N iniusti-.tia, aut finalis damnatio eandem excludant. hac enim ratione N omnes sancti docti essent, de cum peccato eadem sanctae scripturae cognitio permanere posset. Ruorum prius ipsa rei experientia, secundum Christus aperte in Evangelio docet esse falsum: cum monet Pharisaeorum operibus declinatis, doctrinam sectari. Super cathedram Mosi sederunt Scribae & Pharisaei, quae dicunt facite, secundum uero opera corum no- Frankaylite facere . de quo postea, sed quod infideles idololatrae, qui in certam perditionem destinati noscuntur, diabolo eorum oculos occaecante, uirtutem in Evangelio latentem non uideant. Porro cum de Euangelio loquitur Paulus, non, ut isti putant, Matthaei
506쪽
aut Ioannis euanaelium , sed totum institutum uiuendi Euangelicum suo, & Apostolico more proculdubio significat. Nihil ergo est, cur nobis Iaaretici hunc Pauli locum pro perspicuitate scripturae molestissime obtrudant, cum in eo Paulus non de aliqua scriptura, sed de ipsa Euangelicae uitae ratione, manifeste loquatur. Mi. 3. in. o M o oo, aiunt. constabit, quDd inquit Christus Pharisaeis, Erratis nescientes scripturas, si sancta scriptura no fit perspicua Aut quis mortalium ex hoc loco sanctae scri p urae, quaeso te lector, perspicuitatem colligat Z immo quis abstrusam & difficilem non inde percipiat Pharisaei docti erant, sapientes erant, illius populi institutores erat;
de licet per uirtutis operationem, uerae uitae ianuam non fuerint ingressi, clauem ta- LM. 3. men scientiae tulerant. Ergo si tales tantique homines, qui totam suae uitae rationem ad sanctae scripturae magisterium contulerant, erroris & falli sensus a Christo arguuntur,
qui seri potest ut scriptura sit facilis λ .
dilutio . T L et quod statim proserunt, Scrutamini scripturas quia illae sunt, ouae testimonium perhibent de me. Prodigium. An non ex hoc loco scripturarum difficultas asseritur Z Profecto scrutinium difficilem, N laboriosam quandam inquisitionem, significat. Scripturae igitur non quacunque studii ratione, sed stristinio indigent: sunt ergo difficiles. Deinde haec uerba Christus non turbis Iudaeorum aut plebibus dixit, sed Pharisaeis & Scribis: qui non modo sanctae scripturae uacabant studiis, sed & aliarum humanarum disciplinarum ornamentis in illo populo S gente habebantur in lignes.
Et alioqui, quando christus indoctas plebes & stupidum uulgus quod aduersatij modo
faciunt ad scripturas remisit Cou νεω et, sateamur, & recte confert, Apostolus Petrus sanctam scripturam, I cernae in caliginoso loco, id est, in huius saecul i nocte . plena tentat ion ibus & erroribus, lucenti. Nam sicut illius beneficio qua eundum sit in locis obscuris & tenebrosis, uidemus, ita per diuinae uoluntatis, quae in sancta scriptura continetur, indicium, qua sint pedes nostri dirigendi in uiam pacis, & quo pacto ostendicula & scandala peccatorum vitemus, sufficienter cognoscimus. Verum quemadmodum qui lucernam portet, id est qui gresiibus nostris ministret, portitore indigemus: neque enim Omnes lumen porta, mus in ita diuini uerbi minister nobis est necessarius. qui nobis diuinae cognitionis splendorem ministret. Unde & hinc quoquc non obscure colligitur, non omnibus patere scripturam , sed paucis. quos Deus diuino lumini propagando praefecerit. Deinde lucerna , immo sol, est diuina scriptura . uerum non omnium oculi lucernae aut solis sple-dorem recipiunt: sunt enim&noctuae,& nycticorac es, quaecum solis in luna claritatem sustineant, ipsum tamen solis splendorem sustinere non possunt. ita sunt in Ecclesia. qui cum ab Euangelicis praedicatoribus, quantum satis est , ad salutem astequendanis scipiant: ad ipsum tamen sanctarum scripturarum splendorem sint prorsus inepti.
mistia 6. Ea et , aiunt, inueteri testamento quaedam figurarum obscuritas, quae Christo aduentcnte disiecta est. nihil uerius . .emadmodum enim per Mosem lex data est, itat' . gratia & ueritas per Ι, , . M Christum facta est. Q od nimirum quaecunque ueteri illa legislatione sub illo figurarum obscurissimo inuolucro tenebantur inclusia, Christus exibita ueritate, perspicua reddiderit. Quotus enim quisque mirabiles illas prophetiacas praedictiones & uaticinia, quae cum umbraticis factis, tum scripturis ipsis, de fancto incarnationis mysterio claudebantur, in Christo ipso in carne apparente ualuisset . agnoscere λ Ereto non propterea Christus lucem scripturis intulisse resertur, quod eas triuiales, & indoctis plebibus peruias effecerit, sed quod fugatis figurarum umbraculi , ipsam ueritatis lucem intulerit. S. v M. . . Catholici & Ecclesiastici, in Christianae religionis controuersiis diluem dis, sanctarum scripturarum iudicium subire detrectant, ut immaniter aduersari j d blacterant, sed eas non cuiusuis libidini permittentes, sed patribus tantum, quos certo scimus suisse Christianos de Ecclesiastico sensu valere contendimus. ZMMD s. E. 6o nulla haereticis in adducendis scripturis aut patribus fides praestanda. A gustinus mei, qui docet, quaecunque uno loco in sanctis literis obscurius dicuntur. alio
fieri perspicua, quid de earundein difficultate sentiat, eomet loco , quem haetatici ci - tant, lucidissime ostendit. Sed & multis inquit multiplicibusque obscuritatibu ,εbrin. & ambiguitatibus decipiuntur, qui temere legunt, aliud pro alio sentientes. Quibus-
507쪽
dam autem locis quid uel falso suspicentur, non inueniunt, ita obscurὰ quadam di is , densissimam caliginem obducunt. Quod totum prouisum est sine dubio ad edomandam labore superbiam, & intellectum a fastidio reuocandum, cui facile inuestigata plerunque uilescunt. Hactenus August. Q od duplex emolumentum a sanctarum scripturarum dissicultate proueniens, comprobat statim subluctis exemplis. Et subinde, Qui enim, ait, prorsus non inueniunt, quod quaerunt, fame laborant; qui autem non quaerunt, quia in promptu habent, fastidio saepe marcescunt: in utroque autem languor cauendus est. Hactenus ille. Quibus uerbis ea, quae ab aduersariis, ad suadendam scripturae perspicuitatem, adducuntur, subnectit. Magnifice igitur di salubriter Spiritus sanctus , ita scriptulas sanctas modificauit, ut locis apertioribus fami occurreret, obscurioribus autem fastidia detergeret. nihil enim fere de illis obscuritatibus eruitur, quod non planissime dictuin alibi reperiatur .rVides igitur nihil minus hoc loco, ac ea sanctarum seipturarum perspicuitatem, quae summa diligentia S studio non indigeat, ab Augustino doceri, cum plane asterat easdem multis ac multiplicibus ambiguitatibus complures decipere. Sed quid si tantum ea uerba, quae aduersarii proserunt, Augustinus dixi siet ἰ An ne statini scripturas faciles plebibus de perspicuas dicebat Anii illis uerbis quemadmodum quasdam esse apertiores, ita quasdam esse obscuriore . insinuat λ Sed ait Rugustinus, Nihil sere de illis obscuritatibus erui, quod non planis,l- line dictum alibi reperiatur. uis negat Z Sed nunquid ea obscuriorum de apertio rum locorum collatio, summo studio, summa diligentia ,& magno eruditionis thesauro non indiget I , u Qv . x de Euangelici status, uel ex Hieremia, uel ex Ioannis Euangelio, uel ex eius Apocalypsi subiungunt, si hunc sensum, quem ipsi uolunt, habeat, quod omnes scilicet Christianae de Euangelicae legis cultores, diuinitus sanctarum scripturarum cognitione donentur , frustra igitur in sancta I et Ecesesia pastores creantur, qui eis, quos iam semel unda baptismalis tinxit, Dei cognitionem & Euangelium infundant. . los linino quis tam temerarius, qui ει ιδ νος & coelesti magisterio perfilsos docere praesumat Itaque Christianis hominibus, internam disciplinam magisterio diuinitatis edoctis, Euangelicae praedi attonis ossicio seruire , prorsus erit nefandum . Α' quo gri discelere N ipsi, qui tot ministros ad ueram , ut ipsi uocant, doctrinain populis traden
dam , quotidie creant, imnmnes non erunt.
Eaco sa loquendi ratione, quae in sanctis scripturis est frequentissima , non earundem perspicuitas, sed Euangelicae legis, quantum ad salutem attinet, addiscendae fa- - cilitas prophetice inducitur. Erat illo ueteri saeculo infinita prope praeceptorum com
ries , quae ut memoriae mandarentur, externo dc eo industrio praeceptore opus erat. Nunc uero tota illa externorum mandatorum farragine, per Christi inagisterium e
cula, Euangelicae legis compendio, quo omnia in Dei de proximi amorem sunt conuersa, Christiani gaudemus: adeo ut nulla sit aetas, nullus sexus, nulla tam hominis insima conditio, quae ea, quae ad salutem pertinent, ducto per internam unctionem aspiritu amore, non satis intelligat. Hoc est enim, quod ille dicebat, Ama, de fac quodcunque uis, certus nimirum diuinum amorem, non modo animos mortalium a peccatis pertrahere, sed eos ad summae persectionis fastigium, absumpta peccatorum aerugine, poste.perducere.. Haec igitur Euangelicae disciplinae compendiosa catechelis, .a. d. V quoniam non iam Mosem, sed Deum: ipsum forma carnis indutum, auri orem habuit: qui eam fideliter a inplectuntur, uocantur . Non itaque illic de scripturis est
seruio, sed de ipso Euangelio. id est, doctri Euangelica , quae si non fuisset literis
comprehensa, propter sui breuitatem, uel in tabulis cordis potuissent inscribi. χQuoux et psalmis i8. producitur, hunc habeat is, in , non quod scriptura sit perspicua aut aperta, sed quod diuina praecepta, praesertim , qua ueteri lege abrogata, in i Luangelio successerpnt, sint aperti ima. Q denim apertius illo, quod modo dixi- Lamus, Euangellicae legis compendio, Diliges dominum Deum tuum. & Proximum tuum Math. xx.
sicut te ipsum ὸ Aut illud, Quodcunque tibi fieri non uis, alteri ne seceris λ &, Rum l cunque uultis ut faciant uobis homines, haec facite illis ἰ Ergo non de scripturis, illis' 'locis ac similibus fit sermo, sed de diuinis mandatis, quae etiam praedicationis ben scio sine scriptiuae lectione memoriae mandantur. Et ut de scriptura loqueretur sanctus
508쪽
m si . Propheta , nulla ratio permitteret, ut a Davide homine propheta, & cui incerta & octa Di culta sapientiae suae Deus reuelauit , quique in lege eius meditabatur die ac noete, ad eos, qui nunc uiuimus, aut ad plebes indoctas, ratiocinatio ualeret. D. , ubi si non modo de se sed plebibus etiam sui saeculi, aut de hominibus eius temporis Dauid loqueretur, nulla consequentiae uirtute conficitur, ut ad nostra quoque tempora consequentia discurrat, nisi quod est contra omnem sensum temporis antiquitas S diuersae linguae phrasis, difficultatem non inducant. Habebant Hebraei populi sub Dauidis imperio diuinam legem per Mosem lingua materna paulo ante tributam, nec prorsus tunc ea ratio loquendi, quae in lege fuerat obseruata, conciderat. Hab bant & eius saeculi homines uerum lcgis a proauis, qui cani per Mosem susceperant, germanumque sensum. Vnde nihil illis erat in legis intelligentia , prater ipsam rerum maiestatem , aduersum : nunc multo alia res est, quando praeter rerum profundi
tatem , ipsa etiam sermonis difficultate confundimur. Immo uero& Iudaei ipsi Dauidis tempore, de usque ad Babylonicum excidium, quod apertior tunc lex esset, quam quod magisterium requireret, nullos publicos segis doctores aut scribas habuisse te puntur . Postea uero cum Se Hebraici sermonis puritas, & legis diuinae studium inclinare coepissent, non omnibus passim sed quibusdam, quos ad id muneris eiusdemr'. r. sanctae legis notitia prouexerat, scripta diuina tractare licebat. Vnde Erras scriba ue Iox omni multitudine populi audiente, legem Domini legit. T libet si Dauid illis locis de diuina scriptura loqueretur, non tamen de tota scriptura, sed de ea, quae lex aut praeceptum dicebatur, illi sermo est et . Miae quai tum id, quod ad eius saeculi homines, mortuam illam literam inquam attinebat,
satis erat aperta . At longe alia ratio erat, de propheticis uaticiniis, quae tunc non erat edita; di de ea lege prout nostrae Euangelicae legis est umbra, quae ut recte cognoscatur, non uulgarem sed extremam quandam requirit sapientiam. Vnde de sanctus ipser L is. Propheta eodem loco orando petit, Reuela oculos meos, de considerabo mirabilia de lege tua. 3, xio' ex locis illis tantu modo habetur, uerbum Dei esse lucernam, praeceptum Domini esse lucidum, aut quod habet Hebraica ueritas, di multo minus his alioqui Hebraicis hominibus suffragatur ma barati, idest purum aut sincerum; fieri tamen potest, ut uerbum Domini sit lucerna Sc sit lux, de tamen non omnes oeuli illud uerbum t.IMn.t. lucidum, aut illam lucem percipere ualeant, ut antea dicebamus. Deus profecto lux T ' Θ, & tenebrae in eo non sunt ulla, de tamen lucem habitat inaccessibilem, quam nullus hominum uidit, sed neque uidere potest . sol lux est, dc tamen non ab omnibus
oculis percipi potest . sic diuina scriptura lux est, sed non ab omnibus oeulis, sed ab exercitatissimis, de continuo studio iam afluetis percipi potest. iuio'. neia scriptura, diuinae, quae in ea continetur, legis ratione, uere lux est, uere lucerna, uere praceptum lucidum est: non quod omnibus hominibus ut scripta est, sine magistro 3e interprete pateat, sed quod uel a doctis lecta, uel a populo audita, inter huius tenebroste caliginis salebras sui de Petri loco modo dicebamus) in coelum nos ducat, Si uere simplex etiam anus, quae nunquam scripturam legit, .diuinae legis auxilio, quasi quadam lucerna, in salutis uia tulistima incedit. Atque hoc est , quod Psal. 18. altero horum locorum David subiungit, Testimonium domini fidele, sapientiam praestans paruulis. quod nimirum per diuinam legem aut testimonium id, quod ingentia illa mundanae sapientiae culmina Philosophi, post multos Exhaustos labores, post multatorum hominum magisteria, uel derctum cognitione, uel de instruenda uita non potuerunt apprehendere, paruulid simplieissimi quique, diuinae legis cultores persecti iasime nouerint, atque id maximὰ in Evangelico statu, ubi filius ipse, quaecunque diui-Na . M. nitatis mysteria, a patre acceperat, nota nobis secit.
Diluti. ii. Si is i ι x est quod ex Apostolorum elogio subinde prostrunt, quod Christus Aposto lis dixerit, Vos estis lux mundi. Ab illis profecto iure nostro quaeremus, An id de uniuersis Apostolis, an ueris de iis tantum, qui Euangelia literis mandarunt, Christus loquutus fuerit λ De omnibus dicent, sat scio: ergo non scripturae perspicuitas , sed Euangelicae praedicationis claritas, illo loco docetur. Nos autem non negamus Euangelicam praedicationem , quam iuxta auditorum mensuram, Apostoli propinabant,s i fuisse
509쪽
suisse apertistimam, praesertim uero illo saeculo, quando non seipsos sed Christum praedicandi mos inoleverat. satis tunc habebant Apostolici uiri elementa sermonum Dei H ML de baptismatum, inapolitionis quoque manuum, resurrectionis mortuorum,& iudici j ii , -- aeterni, paruulis quos in Christo generabant, doctrinam infundere. Mianuis inter perscisti sensus uiros, loquerentur sapientiam . Non autem recte colligitur, Apostolorum praedicatio aperta erat, ergo tota sacra scriptura aperta est . quoniam totius scripturae Apostoli non fuerunt auctores, qu d si fuissent, adhuc mala esset collectio. Quoniam dum praedicarent, auditorum mensurae, quos tunc habebant Apostoli, quaecunque dicebant, attemperabant: scripta uero tam ipsi, quam spiritus diuinus, per ipsos, non rudibus auctoribus, sed uniuersae catholicae Ecclesiae, in qua uiri crant futuri sapienti sinit . quique se totos, in diuinae sapientiae thesauros inuestigandos componerent, nuncupabant. Constat enim Paulu ex iis, quae modo diximus, duplex genus doctrinae quod di de caeteris Apostolicis uiris credere oportet habuistis, alterum, quod rudibus & neophytis hominibus; alterum quod deseruiret sapientibus. quae duo nera, praecipue uero hoc secundum, suis scriptis inseruit. Unde quemadmodum dum Paulus praedicabat, non omnia omnibus exhibebat, sed his lactis haustum, illis solidum cibum . ita sua scripta, quae haec duo doctrinae genera continent, non omnibus mihi crede Brenti uult propinari, sed Euangelici praedicatoris prudentia, lac a solido cibo, ne nostri saeculi paruulis noceat, qui neque illud spiritualis fortitudinis robur, quod illo saecu- Io paruuli in Christo possidebant, obtinent, cupit ipse discerni. Et certe qui paruulos in rerum sublimium tractatione non admittebat, nec ad sua scripta, ubi cum humili illa paruulorum catechesi etiam adultorum in Christo sapientia continetur, plebes admitteret. 1Sεo io huic loco exponendo sine causa in moramur Prosectis hie Christus ne que quod scriptura sacra sit aperta, nec quod Apostolica saltem scripta sint perspicua neque quod Euangelica praedicatio esset clara, lucem mundi uocat Apostolos, sed quod
per Apostolicos uiros, di eorum praedicationem . errorum & peccatorum, quibuS mOrtales obsidebantur, densissimae tenebrae fuerint prorsus disiectae. P et , aiunt, uerbi Dei, quod in scriptura continetur, capita tantum qua-l Di m. tuor sunt, Symbolum scilicet, Decalogus, oratio Dominica, & sacrameta, quae omnia sua aperta testimonia in scriptura habent. sit ita. quid ergo λ inde e colligitur licere, totum scripturae campum indoctis hominibus expascendum exponere ρ aut inde ne colligitur, quod harum quatuor rerum capita sint aperta, reliquam saninae scripturae portionem , quae latissimὰ patet, apertam esse λ in . G. Sεo Quo pacto, quaeso, praecipua ista quatuor capita tam aperta habent in saneta scriptura testimonia, si nullum fuit illorum, in qu0d haereticas machinas Satanas non applicuerit Z Quo pacto si tam apertum testimonium, filii cum patre consubstantialitas, in scriptura habebat, Arrius non uidit Quo pacto si Christi diuinitas tam apertum habebat testimonium, Paulus Samosatheus, quem uniuersos Brentios eruditione praecellusisse non est ambigendum. Christi diuinitatem non uidit Macedonius cur illo ira apertissimo testimonio, cum patre& filio spiritus unitatem non intellexit λ Eutiche de Dioscorus , quo pacto non perceperunt flatim , post uerbi& carnis unionem , duplicem in Christo naturam λ Et demum, cur haeretici omnes ea clarissima scripturae testimonia, quae eos ab errore potuissent retrahere, uon uidcrunt 3 Percontari dςinde libet hos lynces, an in symbolo contineatur articulus ille, Descendit ad inferos Quod si annuat, ex uerbo Dei , apertissimum testimonium, &quod etiam refractarios haereticos perula cat, expostulo: non igitur quaecunque ad syin luna pertinent, tam apertum, quimaduersarij docent, testimonium habent. Nec libet singulorum articulorum, qui in symbolis continentur, resimonia discutere, cum abunde corum difficultatem ostendant,
tot quotidie post Christianae religionis initium. tum a sanctis patribus, tum ab haereticis libri editi. Q uis enim de his rebus, tam aperta esse in scriptura testimonia, his credat, qui tot & tam atrocibus dissidiis,& pugnis a se inuicem distent Annon hominis iustificatio ad remissionem peccatorum, quam in symbolo confitemur, pertineti Cur ergo Osiander uiginti sententias inter se repugnantes, scripto mandauit λ quibus neque ipse, ut aliquid quoque non afferret, consentire uoluit. An non sunt de peccato in
510쪽
Spiritum sanctum , non modo inter Catholicos, sed inter haereticos etiam grauissimae pugnae paut cur si de sacramentis in eadem scriptura tam aperte praecipitur, tot sunt inter eos de numero secramentorum acerbissimae rixae Cur hi in coena Domini Christum ipsum realiter, illi contra tropice tantum contineri docent Z Cur hi de sumenda utraq; sacrae coenae parte corpore & sanguine, diuinum docent esse praeceptum, illi contritantum abesse, ut de sumenda utraque parte sit diuinum mandatum, ut si nullam per totam uitam homo sumat, nullius delicti sit reus, constantissime asserunt λ Verum istis, quoniam ea capita uerbi Dei, frequenti uia uel docendi uel tractandi, uidentur aperta, tota proinde sacra scriptura iudicatur perspicua: eo nimirum pacto, quo quis, quod aperte intelligat, illud Christi apophthegina, QSaecunque uultis ut faciat uobis homines , haec & facite illis, & e conuerso. quoniam ad id tota Christianae iustitiae partem, quae ad proximi dilectionem ordinatur, pertinere cognoscat, totam eam scripturae portionem, quae in fraterna iustitia explicanda distringitur, probe nosse &intelligere perinde se iactet: aut eo pacto, quo quis totam scripturam se intelligere crederet, quod sciat eam uniuersam ini Dei i& proximi dilectionem contendere quo nihil stultius. Nam & hac ratione, qui sciret iuris prudentiae capita praecipua,& ad quae uniuersae leges & sanctiones contenderent, cunctas perinde leges de constitutiones scriptas cognoscere diccretur. Idemque de uniuersis scientiis esset sentiendum , ita ut illi, qui sc pum Medicinae aut Matheseos cognouisset, notissimi essent, perinde & intellectu sa-cillimi , Hippocrates , Galenus , Cornelius, Actius , Avicenna , Euclides , Archia
N. 4 va uero nobis talis scriptura obtrusa est, qualis Platonis ,Timaeus, aut si quod est aliud difficilius I)hilosophorum scriptum , sed tam perspicua & non amplius , quantum rerum, quae in illa pertractantur, diuinarum, & mysteriorum maicstas, humanae fragilitati accommodata permittit . quanquam postea, praeter hanc rerum ipsarum disificultatem , longa saeculorum series, ut ante dicebanius, difficultatem induxerit. Immo uero si Timaeus Platonis scum tamen det his rebus, quae naturae ditionem non transcendunt, agat, cumque non st quouis, sed ab eloquentissimo, di uno Socrate excepto, sapientissimo philosopho fuerit editus, qui nullo pacto aliam styli difficultatem, aut duritiem , quam res ipsae, de quibus agebatur, postulabant, affectasse uidentur xam difficilis est aduersariis, cur sacram scripturam, quae tot symbolis, tropis,&aenigmatibus utitur; quae res non naturae subditas, sed pro uni uniuersum naturae ordinem transcendentes, continci; quae non in persuasit ilibus humanae sapientiae uerbis, sed tota crucifixo sermone contexitur; quae non Attico, sed Hebraico sermonet& idiomate fluxit; uon obscuram Nobstrusam putabunt Anaugulliora sunt illa mysteria, quae illic uel de mundi conditione, uel deortini, genituris; Plato memoriae prodidit; ad quae tam apte tractanda , non sciuel auxilium diuinum postulat;. Se si quid minus illorum digni late dixerit, humanam fragilitatem praetendit: quam illa, quae de eiusdem mundi gen ratione , aut de satietae Trinitatis natura, Christi oeconomia, Sc. scripturarum docetur. , aiunt, quod Dominus nobis cognoscendum proposuit, intra nos est, non supra nos, neque incculo, neque in Roma, aut ultra montana Antiochiae. QSis ne gat, cum id ipsum olim peribiosum Deus, non minus nobis quam Israelitico populo in deserto praedixerit Z Mandatum, quo go pfaecipio tibi hodie, ait, non supra te est, neque procul positum, neq; in coelo situm. ut possis dicere, Mias nostrum ualet ad coelum ascendere ut deserat illud ad nos, ut audiamus atque opere compleamus Z neque trans mare positum , ut causeris Et,dicas, Q uis e nobis poterit transfretare mare λ α illud ad nos usi e defore, ut possimus audire & facere quod praeceptum est Sed iuxta te est sermo ualde in ore tuo, & in corde tuo, ut facias illud. V1 κύu quam aliorsum atque Mi accipiunt uerbum Dei intra nos esse dicatur, Pa Ius Apostolus in epistola ad Roman , dum utriusque testamenti iustitiam inter se cor
seri, apertissime Ostendit. Moses, inquit, scripsit, quoniam iustitiam . quae ex lege est, qui fecerit, homo uiuet in ea : quae autem ex fide est iustitia, sic dicit. Ne dixeris in corde tuo, iniis as det in conum ρ id in Christum deducere. aut, iniis descendet in abyssum λ id est Cluisium a mortuis reuocare. Sed quid dicit scriptura Prope est ue bum in ore tuo, in corde tuo. hoc est uerbum fidei, quod praedicamus. Quia ii .: iii et et 'i consite is