장음표시 사용
561쪽
.... i. is partes, caput, pectus, anima , corpus, brachia, dcc. homines uocantur . Vcrumin . .
aduertere debuissent uiri alioqui humanarum disciplinarum periti, duplex este rerutri genus, unum, quod ex partibus eiusdem rationis, quas I eripatetici, de medici similaia res appellant; alterum, quod ex diuersarum rationum partibus, quas iidem dissimilares uocarunt, constitutum exurgat. conliat terra multis terrae portionibus, aqua it imultis aquae partibus , aer item, ignis item, lapis item , lignum item . contra animal nisex multis animalibus, homo non ex multis hominibus , sed ex multis partibus diuersa
rum rationum, anima, corpore, Ossibus neruis, Sc. horum itaq; partcs, cum totius denominationem non subeant nec enim caput, crus, cor, Sc. homines uocantur elle hominem non dicimus: illorum contra partes, codem nomine, quo totum, uocantur: .s D .ererrae enim portio, terra est, aquae pars, tam aqua est quam tota aqua: idemque est iudicium de caeteris quibusque, quae ex partibus similaribus constant. aceruus lapidum. multorum lapidum congi egatio uocatur: quod si eum in decem aut plures aceruus diastraxeris, quemcunque illorum, tam proprie qua priorem illum, cuius paulo ante parserat, uocabis aceruum. idem de hominum turba & multitudine per omma dicendum . turba est, centies centum millia hominum et uerum si eam in partes diuiseris, ni ultas.tu lbas habebis. ita uniuersa ea hominum multitudo, in Christianae de catholicae fidei professione fundata, Ecclesia uocatur; atque adeo cum omnes eius partes sint eiusdcm ra tionis, constat enim Ecclesia multis hominum congregationibus) omnes illae uadabun tur Ecclesiae. Et alioqui, si Ecclesiae partes eandem, quam totum, appellationem non Lubeant, praepostere Ioannes Apostolus septem Ecclesiis Apocalyplimbscribit. SED exercitus, aiunt, hominum est multitudo , non tamen quaecunque exercitas portio diceretur exercitus, sed ca, quae ordinem ad ducem habet . est e uim exercitus. non quaevis hominum turba, sed quae Imperatorum habet. & sub eodem caeteros mili lares praesectos : ita cum Ecclesia, quae est acies castrorum ondinata , non quaecunque με. Christianorum hominum sit congeries, sed ea congregatio , quae iudicio ac ratione, sub uno summo Romano Pontifice, S sub caeteris Clitisipnis inagili ratibuu,an eadem Edui profesSione conueniat, occultae illae congregation S iustol um, aut .electorum, nulla pio prietate uocabuntur Ecclesiae . At hoc partina urget i quanuis enim uerum sit, non quan Mis. cunque exercitu, partem , sed eam, quae Romanum Pontificem respiciat, Ecclesiam appellari , quod haec uocabula, non istam hominum congeriem , sed ordinem dieanti: iuditamen ubicunque sint, do clecti ubicunque sint , cum primum ad :unum salutis medium. Christianam religionem petu et uat, aut a aut uirtute, Pontifici Romano, caeteri L. que Christianis magistratibus subsunt: eunde lique ducem habent. N obest, quod ib. laus uniuersalis Ecclesiae, quaedusios &. peccatorcs amplectitur,. Pontifex sit caput, tum quod electorum aut iustorum Ecclesia, illius Ecesesiae uniuersalis, cui Ponti sex praesidet, pars esse censetur, ac perinde, idem quoque caput habebit; tum , quod etiamsi hae E clesiae non haberent rationem partium, sed quaecunque illarum per se rationem totius nihil repugnat, unum eundemque Imperadorem, diuersorum exercituum , periectarumque acierum caput existere est Rex Hispatuae . rex Castellae, Aragoniae, Valent in rum , Nauarrorum , Neapolitanorum, Mediolanensium , Flandriae, atque aliarum prouinciarum, insolidum : nullum enim horum. regnorum alterius est portio; nec enim iiDdem legibus aut moribus uiuunt, sed multum diuersis. ,
Ss D nunquid peccator Pontifi x, aut peccatores Ecclesiastici magistratus, aut rex ONM.3. probus Pontifex, aut reprobi Episcopi&c. harum duarum Ecclesiarum capita erunt quae conuentio lucis ad tenebras est lit e spondeo, cum Pontificem Romanum, etiam talisti. in illa uniuersali Ecclesia, quae peccatores complectitur, non personae, sed dignitatis ratione , caput fateamur; haud mirum, si eundem caput Ecclesiae iustorum aut electorum dicamus. dignitas autem , nec in reprobo Pontifice reproba est, nec in peccatore deli quit . ad hanc per se , & ex Ecclesiasticae Hierarchiae ratione, fideles, iusti & eleeti r spiciunt i ad subiectum eius. hunc atque illum hominem, per accidens tantum . Est , Christus uerum & essentiale Ecclesiae caput, N quod uere corporis Ecclesiastici pers clionem implet, Romanus Pontifex mysteriale tantummodo, non eo quod Socrates est
aut Plato, sed eo quod uice Christi de eius potestate defungitur. Nihil ergo aut Roma ni Pontificis reprobatio, aut peccatum iustis & electis hominibus obesse poterit, quo .:i Yyy minus
562쪽
minus post Christum uerum caput, peccatorem Pontificem aut reprobum, inquantum sunt etiam eius Ecclesiae uniuersalis, quae ex iustis & peccatoribus coalescit, membrauerissima, caput ministeriale possint habere . sed haec sunt apertissima . Itaque , non uideo, cur quidam hanc multiplicis Ecclesiae partitionem, quae omnibus Ecclesiasticis patribus, eo taculo, quo Donati haeresis in Ecclesiam saeuiebat, in haereticis argumentis diluendis fuit in usui, hoc nostro saeculo iudicent ineptam, nili sanctos illos ecclesiasticos auctores infirme ae debiliter illius haeretici argumenta ac ratiunculas comminuisse perinde quoque quis fateatur. immo nili Augustinum. Optatum Meleuitanum ;& reliquos eius saeculi doctos uiros frustra laboralle quis asserat. MM. x. SvNT ta in in & alij, qui ea Ecclesiastica elogia, neque de Ecclesia electorum, neque de Ecclesia iustorum, sed tantum de Ecclesia persectorum accipi uelint, ita ut neque iustorum quoruque Ecclesia, sit columba illa, amica, dilecta, carissima, sponsa sine ruga de macula, hortus conclusus, sons signatus, &c. sed tantum ea, quae ex uiris persectae uirtutis, & ex his animabus sanctis, quae per uitae contemplationem, populi sui de domus patiis sui, prorsus oblitae, coelestis sponsi quotidiano conuictu, fruuntur amplexi bus . Noscendum inquit Hieronymus dupliciter poste Ecclesiam dici, de eam, quae non λ; .um habet maculam aut rugam, de uere corpus Christi est, & eam, quae in Christi nomine, ait Galati absque plenis persectisque uirtutibus congregatur. Hactenus Hieronymus . Methodius V. . etiam I yri Episcopus, & Christi martyr, ante mille deitrecentos annos, in symposio a .d να decem uirginum, interpetans illam Haeue e latere Adae fabricationem, totumque illum Torren locum Pauli ad Ephesios. Vt eam exhiberct sibi gloriosam Ecclesam die. Latus, inquit,
;--ii uerbi I ei, dici potest, septiformis spiritus ueritatis, ex quo concipiens Deus, post e
v. b. O . stasim Christi, id est, post incarnationem & mortem eius, eidem facit adiutoriuin, de- Σμπ 1. spondens ei animas. saepe enim uocat scriptura Ecclesiam, credentium persectionem, qui secundum perfectum in unam personam, di in unum corpus Ecclesiae evadunt. qui enim praestantiores sunt, & liquidius ueritatem hau serunt, hi propter pei sectam purgationem & fidem, exutis absurdis operibus carnis, Ecclesia fiunt, de adiutrix Christi ut go, tanquam aptati secundum Apostoluna , ac desponsati, ut puram doctrinam de mcundum semen excipientes, cooperentur deinceps, adiuuantes praedicationem ad reli quorum salutem. I mpersecti autem, & qui discere incipiunt, parturiuntur & formantur tanquam a matribus, donec editi in lucem, regenerentur in magnitudinem & pulchritudinem uirtutis; ut iidem rursus secundum prosectum Ecclesiae, ad iterum parturiendum di nutriendum filios ministrent , postquam uoluntati uel bi Dei, in receptaculo
animae suae quasi in utero, maturitatem attulerint . sic Paulus cum nondum persectus est in Christo regeneratur, de lacte utitur euangelirante,&renouante eum Anania perba
ptismum. postquam autem factus est uir grandis, aedificatus est in perfectionem spiritualem, reformatus factus in adiutor uerbi, & semina uitae excepit, mii per Euangelium, inquit, ego uos genui . hactenus. Methodius. Qui non modo hune Apostoli locum de perfectorum Ecclesia, & iis tantum, qui omnes carnis impersectiones per Euangelicae uitae perfectionem excluserint, accipi docet; sed cana quoque loquendi rationem
in scriptura frequentem esse, clare testatur . Saepe, inquit, uocat scriptura Ecclesiam credentium perfectorum. Est etiam idem loquendi modus apud ueteres frequens, in quo rugas & maculas, carnis ina persectiones, non item peccata mortalia siue scelera ii .a telligant; quae uerius uulnera lethalia, quam rugae aut maculae sunt appellandae. Hi anco facilius quam praecedentes, quaecunque ab Haereticis opponuntur, eludunt, dum ea omnia elogia , quae pulchritudinem , speciem, Ieporem, uirginitatem, etc. sonare uidentur, ad eam Ecclesiam, quae est perfectorum, reserenda respondent: caetera
mero, quae fidei firmitatem, de ueritatis agnitae sequelam insinuant, ad uniuersalem E clesiam, in qua electi di reprobi, iusti & peccatores, persecti & imperfecti claudus
s. i. Esriti tertia sententia, quae hanc Ecclesiae multiplicitatem non serens, duplicem tantum agnoscit Ecclesiam, unam, quae in praesentis intalicitatis stadio, pm corona decem rat , alteram, quae pro benefactis, &: legitima militia iam gaudeat in patriai: R illam
militantem ab officio, hanc triumphantem, a uictoria uocant .& in hac, quemadmo
563쪽
tores, non modo persecti, sed impersecti, sola Christianae religionis de fidei consessioris
copulati, coguntur. Haec igitur est his, sponsa gloriosa sine macula & ruga, illa dum c estis Mlicitatis medicamine, & gloriae purpurisso non comitur, his ae similibus elogiis , quae eximiam quandam pulchritudinem denotant, indigna censetur. Vnde Auia igustinus, Non solum omnia peccata, sed omnia prorsus hominum mala, Christiani la- -- uacri sanctitate tolluntur, quo mundat Ecclesiam suam Deus Christus, ut exhibeat eam sibi. non in hoc saeculo sed in futuro, non habentem maculam aut rugam, aut aliquid eiusmodi. Nam qui modo talem esse dicunt, & tamen in illa sunt, quoniam & ipsi fatentur se habere peccata, si uerum dicant, prosccto, quoniam mundi non sunt a peccatis, habet in eis Ecclesia maculam. si autem falsum dicunt, quia corde duplici loquuntur, habet in eis Ecclesia rugam : s autem se dicunt habere ista, non ipsam, ergo se non esse membra eius, nec se ad corpus pertinere fateantur, ut etiam sua consessione damneniatur . Hactenus Augustinus. Cuius sunt & illa , Quod libro secundo de sermone domini hist-Rin monte dixi, de Ecclesia, quam sibi Deus elegit gloriosam Ecclesiam, non habentem maculam neque rugam, non ideo dixi, quia nunc ex omni parte iam talis est, quanuis ad hoc electa non dubitetur. ut talis sit, quando Christus apparuerit uita eius . tuc enim
di ipsa apparebit cum illo in gloria, propter quam gloriam, dicta est gloriosa Ecclesia. Idemq: alibi in illa uerba, Dimitte nobis debita nostra, hanc oratione dicit, Ecelesia uni- ; muuersa, inquit, qua mundat Saluator lauacro aquae in uerbo, ut ea sibi exhibeat gloriosam, cnon habentem maculam aut rugam, aut aliquid huiusmodi; tunc utique perficietur in re, ubi nunc proficiendo ambulatur in spe. Nam quomodo est nunc non habens maculam , aut rugam, aut aliquid huiusmodi, quae uel in omnibus ad eam pertinentibus h minibus , qui iam ratione mentis utuntur, & uoluntatis arbitrio, ni ortalisque carnis sarcinam portant, uel certe quod ipsos etiam contentiosos necesse est fateri, in multis suismebris, ueraciter, Dimitte nobis debita nostra: Absit inquit idem alio loco) ut quisquam nostrum ita se iustum dicat , ut aut suam iustitiam uelit constituere, id est, quasi iua se ipso datam sibi, cum dicatur ei, Quod habes, quod no accepisti aut sine peccato: ζα
se esse, iactate audeat in hac uita , sicut ipsi in nostra collatione dixersit, loquitur autem de Donatistis in ea se esse Ecclesia, quae iam no habeat maculam aut rugam, aut aliquid huiusmodi, nescientes hoc modo in eis compleri, qui uel post baptismum continuo, uel dimissis debitis, quae in Oratione dimittenda poscuntur, de hoc exeunt corpore. In tota uero Ecclesia tunc suturum , ut sit omnino non habens maculam aut rugam, aut alia quid huiusmodi, quando dicendum erit, Ubi est mors uictoria tua λ ubi est mors aculeus tuus p aculeus enim mortis peccatum est. Iii hac autem uita, ubi corpus, quod comrumpitur,aggravat animam, si Ecelesia eorum iam talis est, non ergo dicant Deo, quod Dominus nos orare docuit, Dimitte nobis debita nustra . cum enim in baptismo cuncta dimissa sunt, ut quid hoc poscit Ecclesia, si iam etiam in hac uita non habet maculam aut rugam aut aliquid huiusmodi λ Idem etiam alibi. Cum tota, inquit, Ecclesia dicat, i rire. Quando hic est, dimitte nobis debita nostra, non utique hic est sine macula & ruga, aut aliquo huiusmodi: ex eo tamen, quod illa accipit, ad illam gloriaim, quae h7e non est , perfectionemque perducitur. hactenus Augustinus .estque in hac sententia multas quoties Donatistarum arrogantiam prosternere oportet. est etiam familiaris hae I quendi forma multis aliis ueteribus , quorum dicta ne lectorem grauemus, omi
ERCO tertia haec sententia facilius adhuc', quam illae praecedentes, utpote quae sin plicior & planior sit, haereticorum , peccatores ab Ecelesia protrudentium, argumenta comminuit. nam cum nulla ratio suadeat, Deum de illa coclem ac triumphanti Ecclesia, in latissimo sanctae scripturae eampo sermonem non facere , sed tantum de Ecelesia, quae nondum per persectam sexlicitatis unionem eidem cohaeret, militanti inquam γ . ea omnia epitheta & elogia, quae communem fragilitatem uidentur excellere, in trium Phantem, ea uero, quae ueritatis apprehensioncm, quae ex diuinae prouidentiae pacto ac ratione semper debet esse in Ecclesia militante, religionisque sequelam insinuant, ad militantem reducunt. Docent igitur in illa fit cisimia Ecclesia, quae tota sit pulchra, tota speciosa, tota suauis,& decora, quae sit sine ruga, & sine macula, peccatores non
esse; quoniam nec in illa omnes electi omnesque iusti, usque post uitae huius mortalis
564쪽
egressu, ullo pacto consistant. caeterum in illa, quae non dum rugas compsit, nondum maculas te sit, non dum gloriae uestimentis induta, sponsi amplexibus iucundissime fruiturJub una fidei religionisque uerae consessione, reprobos di electos, iustos & pe catores , generaliter cogi. iSvNT & qui, nec militantem Ecclesiam a triumphanti disiungi ullo pacto patiantur, sed ex ea, quae in coelis regnat, di ea, quae adhuc mundi pressuris ac laboribus teritur, unam Ecclesiam ab initio mundi usque ad finem , constituant. Quo Apostolum Pau- ω.ia. tum alludere credunt, cum utriusque legis discrimen insinuans, sic inquit, Nona cessistis ad tractabilem montem & accessibilem ignem N turbinem, caliginem, & procellam & tubae sonu, dec. quibus uerbis quo pacto data esset lex,& per quem,& qualis illa gregatio siue Ecclesia,cui data est et,insinuat,post quae, subiungit, Sed accessistis ad niorem Syon & ciuitatem Dei uiuentis Hierusalem coelestem, de multorum millium Angelorum frequentiam, & Ecclesiam primitivorum, qui conscripti sunt in coelis, & iudicem omnium Devi n& spiritus iustorum persectorum, α testamenti noui mediatorem Iasuri, &sanguinis aspersionem &c. Loquebatur aiunt Apostolus Paulus, non ad Hebraeos, quos coelestis scilicitatis eorona honestarat, sed ad eos, qui adhuc in stadio decertabant . alioqui no dixisset, Accessistis.Docet autem accessisse ad multa millia Angelorum& Beatorum spirituu . Insinuat ergo Beatus Apostolus,&ex uiuentibus hominibus,&ex angelicis spiritibus, hisque hominibus, qui iam sunt in coelis sicut angeli πιι 3. Dei, unam,& eandem Ecclesia & ciuitatem constitui. Vnde Theophanus Episcopus y - Nicenus, Accessistis,inquit, ad montem Syon & ciuitatem Dei uiuentis, haec ciuitas, non est ut illa in Palaestina, non, inquam, locus est cx muro N lapidibus & calce aedifica
.a. vi tus, plenus hominibus sed potius coetus naturae rationalis piae, tum incorporeae, tum corporeae, quae Christum Deum habet artificem, auctorem, regem, Pontiscem, iu-M diari dicem, gubernatorem, nutricium. Verum hic coetus beatus, qui Ecclesia Christi dicia tur, non est totus in coelis, immo parua eius para in terra breui tempore, aliis alio tempore succedentibus, uersatur, propterea quod capere generationem secundum spiritum
& secundum aetatem eius proficere & perfici, hoc quidem tantisper liceat, dum in carne sumus; ingredi intra velum ad regalem thalamum, idest,in coelum, non nisi persectis. hoe enim domicilium & habitaculum mundanum , quod est apud nos, beatae huius cuuitatis & Ecclesiae, tanquam domus quaedam est aedificata, & constructa ut in ea uiuane& alantur generati secundum Christum ,&gymnasium quodda puerorum aetatis Chriam , ubi d cetur dc traditur omnis spiritualis sapientia: coelestis autem domus persect rum spirituum regisque aspectu , splendose &laetitia fruentium thalamus est, ut olim imperatoribus locus erat quidam ad generandos filios separatus, quem-appellabant, & in eo loco natos . erantque rursus aliae sedes ad nutriendum infantes, ubi paulatim aetate proficerent, & omnem disicipi inam regalem de imperatoriam sub magistris S paedagogis caperent. Postquam uero ad persectionem aetatis & disciplinae peruenissent, in ipsum regalem siue imperatorium thalamum admittebantur, cum rege N patre regni uersaturi, bonisque paternis usuri. Adhune modum coelestis regiuslijs mundus hic noster, uelut quaedam domus ab ipso rege, ad ortum & educationem omnemque spritualem disciplinam & institutionem,praeparatus est, ex quo sic nati de aliati atque educati de eruditi, proprie appellari poterunt purpurati. non quidem quasi s Iam purpuram regalem & patemam induti, sed potius regem ipsum totum cum uestitu eiusdem rubro ex sanguine. Quicunque, inquit, in Christo baptizati estis, Christum induistis, cuius pulchritudinem olim Angeli admirati, Cur, inquiunt, rubra uestimenta tua quando igitur, qui hic geniti sunt, bene iam educati, Sc instituti fili j regis coelestis occurrerint, in men suram aetatis plenitudinis Christi, ingredientur deinde i tra uelum coeleste, quo praecursor Christus ingressus est, ut regno eius fruantur. Quia igitur qui in Christum crediderunt, non in coelis tantum sunt, sed pars quaedam eorum in terra uersatur, idcirco non sunt diuisi, loci interuallo, sed potius totus coetus una Ecclesia est, εc una ciuitas, ratione persecti disterens. Et post pauca; Haec igitur una e demque admirabilis ciuitas, dc Ecclesia, Syon & Hierus alem in uetere de noua script ra appellatur, propterea quod illa in terris Hierusalem de templum, quod in ea erat, cuaeque in eo Lebant, tui dc umbrae erant beatae huius di aeternae ciuitatis, di eorum.
565쪽
quae in ea sunt. Hactenus Theophanes. Augustinus etiam ,.Probant, inquit, catholiaci patres, non esse aliam Ecclesiam a regno Dei, sed unam & eandem, quae nunc aliter
est,& aliter postea futura .Haec Aug. Synodus demum Nicena μία, inquit, . κλησίαοῦς- ι. ἡ γλ , Mu ι; - ηψ πιι Me δ αδιον-. idest, Una est Ecclesia in coelis & in terra, & in hac requiescit Spiritus sanctus. deindeque subiungit, Haereses autem, qua extra hanc sunt, quas habent homines , non sunt doctrinae Saluatoris nostri, neque Apostolorum, sed Satanae di patris eius diaboli. hactenus concilium. Hi ERGO haud magnopere fatigantur, in Donatistarum ueterum & recentiorum eludendis rationibus, quae ex his locis scripturae, qui pulchritudinem, decorem, &c.
Ecclesiae tribuunt, quique ab eadem omnem maculam & rugam excludunt, peccatores ab Ecclesia conantur extorquere. aiunt enim, uniuersa illa λα-α. - , esse intelligenda. ita ut pulchra, aut sine macula & ruga uocetur, non ratione totius, sed partis,
partis inquam eius, quae iam coelesti pulchritudine praedita, peccatorum deformita
His affines sunt & illi, qui cum unam ex militante & triumphante Ecclesiam non con ς-- ώstituant, militantem tamen Ecclesiam , unam tantum, in qua iussi & peccatores, electi N reprobi conticeantur, existimant: de qua etiam tota, per synecdochen , ea sanctae scripturae elogia, quae pulchritudinem, mundiciam, aut iustitiam insinuant, a principaliori potiorique parte , pradicentur. Quae sententia non modo nostris hac memoria an ueteri nescio in usu esse coepit, sed & quibusdam ex aduersariis, quibus uel cum Lustero in hac parte uel cum Anabaptistis non conuenit. Est igitur his soror, amica, o columba,sine ruga dc macula, sponsa, hortus conclusus, sons signatus, &c. non pars illa electorum , aut iustorum, aut triumphans, sed tota, quae modo in terris detinetur, iustis & iniustis, reprobis & ejectis coistans uniuersalis Ecclesia, non utique sui totius, in Mai. M. qua multae sunt sordes, maculae,rugae peccatorum, doc . sed partis, idest, iustorum ratione , quorum pulchritudo tanta est apud Deum, ut cum sint malorum respectu paucis. c data. simi, totum corpus denominet;sic enim ob faciei pulchritudinem, aut ob oculorum uenustatem, pulchros aut uenustos appellare sciemus. sic ciuitas, sic regnum , sic uniuersitas, sic religio, non ab omnibus quotquot habet ciues, urbes, scolasticos, religiosos, nobiles, diuites, sertis, diues,docta & sancta, communi ratione loquendi, quam scriptura semper obseruat, uocari assuevit. Quis eram ut rei, de qua agimus, proprio
exemplo utamur) ut populum, gentem aut hominum congregationem pulchram, do- ιαε-. .ctam aut diuitem appellet, expectare debeat, ut nullii sit in ea deformis, nullus indo--ctus, nullus egenus aut quis eam urbem, non pulcheriimam laudet, in qua cum c
tera sint absolutissima, quindecim aut centum aedificia sint lutea λ aut quis unquam ut muliere speciosam appellet expectare debet, ut nulla corpus eidis deformitate noteturὶEst igitur Dei populus, gens acquisiotionis, congregatio iidelium, idest, sancta Ecclesia, non propterea non pulchra dicenda, quod in eo populo, in ea gente, in ea congregatione , id est, in ea Ecclesia, quidam peccatorum de Armitate turp scant, quemadmo dum uel ipsis aduersariis consentientibus) idem populus, eadem gera,eauem congi patio, eadem Ecclesia, sapientissima dicitur, non quod omnes, quotquot continet, tint sapientissimi, multi enim, inutio multo maxima pars sunt ignorantissimi sed quod quaedam eius portio, quae huic operi incumbit, sit sapientissima. Est igitur haec urbs beata Hierusalem, non propterea non pulchra dicenda, quod quaedam terrestita & Iulea aedificia intra sua moenia habeat, quae diabolicae tentationis impulsum sustinere monqueant. Est igitur Christi sponsa Ecclesia, non propterea non pulchra 3c speciosa dicenda, quod quasdam habeat talarinitates,& naeuos . nam praeter externum pulchritudinnis leporem quo etiam dum multum sordet , & uilescit, omnes hominum congregationes& societates, etiam eas, quae quod legibus Dei uixerint, Dei filiae dicuntur,&diuitias sibi bonorum operum congregarunt,multum supergreditur adhuc admirandam quandam & mundo incognitam pulchritudinis speciem, quae mira allicit sponsum, ii trinsecus habet; hoc est enim, quod contra aliarum sponsarum morem, qua dum praestigiosis sucis exterius sormosae apparent, intus tamen plerianque sunt turpes, in hac sancta sponsa, ab sponis commendatur, Absque eo, inquit, quod extrinsecus latet. Est hic με absconditus lepor, non aliud, quam iustorum hominum, qui in Ecclesiae uisceribus,
566쪽
mundo incogniti delitescunt, apud sponsum ipsum certissimus numerus; quorum ratione adeo illi tota sponsa pulchrescit, ut cium multas habeat deformitates, totam pulchram , totam speciosam , totam sine macula de ruga , frequentissime uocet D .s Arnus, in hac sententia, nihil est, quod displiceat, nisi quod Apostolicus locus ad Ephesios, ab ea pulchritudine, quam Ecclesiae tribuit, omnem synecdochen uideatur excludere . Quanquam enim recte per synecdochen pulchra mulier dicatur, quae cum habeat aliquas deformitates, caetera sit speciosa: non tamen ea sine macula & ruga, quae rugas aliquas aut maculas habeat, iure uocabitur. Deinde tam uniuersale omnium me-brorum, capitis, oculorum, nasi, dentium, labiorum, genarum, colli, uberum, pedu, iuncturarum, seminum, umbilici capillorum, & uocis encomtum, nullam synecdo
chen uidetur admittere, praesertim eum siquid omissum esset, illa laudis generalitas, sufficienter excluderet, qua illi post has particularium membrorum laudes, sponsius ap- Caina plaudit , Tota pulchra es amica mea, Se macula non est in te. Dilini. L Eco uero ut iam , quod mihi uidetur, in medium prostram duplicem horum locorum scripturae, qui pulchritudinem, id est , iustitiam spiritualem Ecclesiae tribuunt, aciem componendam existimo: unam quidem eorum , quae absolutam pulchritudinem & speciem dicunt, qualis locus Apostoli Pauli ad Ephesios, Se hic,quem modo ex Cantincis protulimus, quo tota pulchra esse dc sine macula dicitur; alteram eorum, quibus nototius Ecclesiastici corporis pulchritudo, sed partium exprimitur, quales illi, quibus caput, os, labia , collum , manus, dec. laudantur. Et primum illum ordinem locorum aut ad iustorum, aut persectorum, aut ad Ecclesiam hae mortali uita defunctam, in pacisque pulchritudine cum sponso laetantem, quae iam omne suorum membrorum tacunditatem proiecit, pertinere coniicio: secundum ad eam uniuersalem Ecclesiam, quae omnes Christianos siue iustos, siue peccatores, que electos, siue reprobos, una fidei prosessione coniunctos, complectitur, restro. Atque in hac secunda, mulieriς per synecdoctaen pulchrae, typo, nunc capilli, id est primi illi, qui ex circuncisione creden-I mi 'tes, Ecclesiastico capiti ornamento fuerunt, nunc dentes, id est, Euangelici praedicatores, qui ea, quae susceperunt, salubriter comminuentes, in corpus Christi traiiciunt: nune genae rubicundae, id est, sancti manyres, qui imitantes Christi passionem, roseo sanguinis sui decore sunt perfusi ;m,ac oculi, id est, sanctorum uirorum ueneranda simplicitas, qua se nec extollere nou runt , & conscientiae puritate, magis Deo quam hominibus placent; nunc collum, d est, sanctorum doctorum & consesibrum , qui capiti Christo. & Apostolico capi orum ornamento, immediate cohaerentes, cum Christo ipso reliquum ecclesiasticum corpus committunt; nunc gressi is, siue pedes speciosi euangelizantium pacem, evangelizantium bona; nunc iuncturae seminum , id est, dii rum populorum ex circumisione & praeputio uenientium , Iegibus, moribus & senete prius dissitorum, sub uno Deo, una fide, uno baptismo, admiranda societas: nuc uox, id est,c estis praedicationis alloquiu, cuius tantae sunt illecebrae,ut esseras & indomitas
μῶ gentes, eo solo pellexerit, inscriptura laudatur. Quin nonnunquam non ambo oculi, sed unus tantum eommendatur et immo uero nonnunquam sponsus unius solius crinis lGnocinio irretitur. Laudatur igitur Ecclesia nostra, non omnium, qui in ea continentur, sed paucorum ratione: commendatur eius pulchritudo, at non omnium membrorum sed paucorum ratione. .
IMMO uero etiamsi uniuersalis illa laus, quae per scripturae locos, quos in priorem ordinem reiecimus, exprimitur, ad nostram hanc militantem Ecclesiam ex iustis N peccatoribus coactam adducere libeat, nihil erit incommodi. Enimuero Ecclesiastica me-bra , non uno pacto sed multiplici dici, velint nolint aduersarij, confiteri tenentur. Diti ' cuntur Ecclesiastica membra, aut per respectum ad Christum,& hoe modo soli iusti, iuxta eam meritorum & dignitatis distinctionem , quam humani corporis membra conseruant, membra eius Ecclesiae, cuius Christus actu , caput est, analogica ratione in scriptura dicuntur: sic sancta uirgo Dei mater, Christo capiti proxima, collum: sic Apostolicus cuneus, quo totius Orbis triumelium duxit, pectus dicitur, sic martyres, uirgines, consessores, uiduae, & caeteri Ecclesiastici status, in hoc Ecclesiastico corpore suos locos accipiunt. quo pacto non modo per synecdochen, sed absoluta ratione, E elesia pulchra, & speciosa uocatur. Dicuntur rursus Ecclesiastica membra temporis p -
567쪽
sentis respectu, quo pacto est Ecclesiae caput Pontifex Pius, sui temporis, quo Ecclesiae
prasidet, tantum respectu . sunt Episcopi ac sacerdotes, qui modo uigilant, huius Ecclesiae , quae nunc est tantum , oculi aut os, quo Euangelici uerbi rore populi resperguntur . sunt Reges &' Imperatores lacertosa brachia, quibus hostium uiolentiam a filiciarum suorum iniuria repellit. sunt di alia quaedam ignobiliora membra,quibus forsan hodie si quando alias abundantiorem honorent circundanius. Est denique huius Ec clesiae , quae nunc uiuit, qualiscunque illa sit, certa quaedam membrorum integritas, at non sunt haec illa, quae absoluta ratione, corporis Ecclesiastici membra dicuntur, quibus , inquam , sancta illa Christi sponsa, quae ab Orbis exordio usque ad finem in terris exulat, N post cum Christo in persecto decore est conregnatura, in sanctis scripturis conflari describituri sed sunt diuersa saeculoruna di temporum momenta, quibus a seipsa,
di uirtute & nobilitate tantum di stat Ecclesia, quantum membrum a membro. Sic Oliin Dau. 1. totus mundi status, Danieli statua illa, cuius caput aureum, pectu S argenteum, uenter
de foemora aenea , tibiae serreae, pedes fictiles erant , diu initus panditur. Ecclesiae igitur. id est, Ecclesiastici regni membrorum diuersitas, non est aliud , quam eiusdem Ecese siae per uarios temporum excutius uariatio , ut eius, quae a Christo incipit, Ecclesiae sit caput Apostolicum saeculum , quo uniuersum Orbem euangelium inundavit; collum proximum tempus ; pectus, in quo hominis sortitudo de robur sita sunt, aut tempus peria secutionis, quo animosi Christi milites de mundo triumpharunt, aut imperium Christianum, quod idola contriuit . in eo enim loco imperto primo omnium , a tyranno rum persecutione respirans Ecclesia, coepit adolescere , di sanctorum confestorum octo .
duo eius ubera unum rectae uitae, alterum excellentis doctrinae, cceperunt intumescere,
tantumque lactis, uberibus coelo plenis, in paruulos filios coepit etfundere, ut nos, qui modo uiuimus , qui residui sumus, de plenitudine eorum, as uberibus consolationis sectemur. Talia sunt profecto Ecclesiastica membra, quae ore sponsi in scriptura lati dantur : haec uero membra, pulchra esse dicuntur, quod in quovis eorum, iustitiae puluchritudo emicuerit. quouis enim tempore fuerunt in Ecclesia & erunt tulit . qui membrum illud Ecclesiastici corporis , uenustate suffundant, ita ut optimo iure dici possit. tota pulchra, tota, inquam, totalitate temporum, & sponsa di gloriosa, sine macu la & ruga. Eset ILLA mihi non inepta sententia, quae omnes eos scripturae locos, non de abso luta pulchritudine aut iustitia, sed de respectiva, collata nimirum ad caeteras quascumque Orbis nationes, aut congregationes, si uel Ecclesias, intelligit. ita ut tota E cclesia siue partes eius pulchra dicantur, non quod labe careant omnino, sed quo pacto inter turpes de deformes , pulchram solemus appellare mulierem , non quae absoluta putetiri tudine constat, sed eam, quae caeteris omnibus collata, sit pulchrior. Fuerunt ab Orbis initio caeterae quaecunque Ecclesiae, aut hominum congregationes, siue haereses, cum aliis grauissimis peccatis, tum idololatria turpissimae: adeo ut dominus, illarum appellari Deus, dedignatus sit. contra, Ecclesia nostra cum illarum uirtutum, tum uerae I religionis cultura, fuit semper speciosa. & licet non cunctarum partium , sui tamen imitus ratione, Deo ipsi fuit semper amabilis. Atque huc forsan pertinet quod eam lilium inter spinas sponsus appellata in quem locum iustus Orgelitanus, Expulso, inquit .ho mine.de paradiso, dicitur, Maledicta terra in operibus tuis, spinas Se tribulos germianabit tibi. quae terra utique caro humana intelligitur, quae aculeos libidinum , Nicon cupiscentiarum suarum producere consueuit. Quapropter, quod ait, Sicut lilium in i I.
medio spinarum, sic amica mea inter filias, filias haereses dicit, quae per baptismum 2: ...
quasi renatae, filiarum nomine nuncupantur, sed spinis conaparatae, corrumpentra Eccorruptibiles perdocentur: quam corruptionem Ecclesia nescit, quae liliorum sinceritati comparata, u ltro citroque, redolet di resplendet. Hactenus ille Dr MVM non minus cum legitimo scriptura, sensu, illi mihi congruere uidentur, qui raI.ti. 1. uniuersalem pulchritudinem, specimi, incorruptionem, di caetera, quae translatitio ser mone, Ecclesiae donat scripturae, non de iustitiae, aut morum pulchritud ine absoluta aut respectiua , ut pracedentes illorum locorum interpretationes faciunt, sed de pulchri tudine dogmatum & doctrinae, de pulchritudine sacramentorum ordinum, graduum, donorum & officiorum spiritualium, quibus gubernatur Ecclesia, quibusque omnibus absoluta.
568쪽
V t . absoluta, iuxta diuinae sapientiae uias, quae sibi ea na quasi domum aedificati it, pulchri,
tudine constat. Vnde Rufinus Aquileensis , Credere etiam hoc debent, unam csse Ec-- ' ' clesiam sanctam , in qua est una fides, unum baptisma, in qua unus Deus creditur Pater,& unus Dominus Ipsus Christus filius eius, & unus Spiritus sanctus . illa igitur est sancta Ecclesia , non habens maculam aut rugam. Multi alid Ecclesias congregarunt, ut Marcion , Valentinus, & Hebion , Manichaeus, & caeteri omnes haeretici: sed illa: Ecclesiae non sunt sine macula & ruga perfidiae. N ideo dicebat de illis Propheta, Odiui Ecclesiam malignantium, & cum impiis non sedebam . De hac autem Ecclesia , quae fidem Christi integram seruat, audi quid dicat in Canticis Spiritus canctus, Una eli columba mea, una est perfecta genitrici suae. Hactenus Rufinus. Optatus etiam. Mileuitanus, eiusdem saeculi homo, contra Parmenianum scribens, cum eam pulchritudinem Ecclesiae, quae ex his lociis colligitur, enarrandam aggrederetur, Ergo, inquit, Ecclesia una est, cuius sanctitas de sacramentis colligitur, non de superbia personarum ponderatur. Ergo hanc unam columbam & dilectam sponsam sitam Christus appellat. haec apud omnes haereticos esis non potest. Hactenus Optatus. quam sententiam toto libro secundo demonstrare contendit. Et prosecto nihil est in communi loquendi ratione frequentius, quam eam reipublicae formam laudibus efferre, & pulchram, sanctam S iustam appellare , quae sanctas, iustas N pulchras leges, pulchrumque imagistratuum &graduum ordinem habeat. Et alioqui si legum particularis usus habenda est ratio, nulla in uniuerso Orbe potuit respublica commendari. in omnibus enim, quas praeceden. tium saeculorum historiae commendant, suerunt pessimi homines, di qui rectis legibus
male uterentur . immo hoc usuuenire compertum cst, in optimis quibusque rebuspub. peiores quam apud Barbaros homines plerianque prouenire et nec tamen illae propterea sunt uituperio, sed quasi iustissimae, prudentissimae re pulcherrimae, summae commendationi & laudi. Cum uero nulla fuerit apud omnes mortales, etiam ex his, quae sit m- me commendantur, respub. quae non uel in religionis doctrina, uel in morum sermatione , uel in magistratuum, tum spiritual mira , tum temporalium ordine turpissimas m
culas habueriti nostra tamen Ecclesiastica respub. praeter quod, in his omnibus uel n uulo careat, habet insuper admirabili quodam, &. quasi diuino ordine septem sibi in uicem succedentia sacramenta, quibus suorum filiorum sordes, quaes humanae uirtutis .aurum fragilitate contraxerint , efficaciter abluat. Nihil falsiim docet haec sancta respublica, nihil malum admittit , immo summo odio peccata abominatur: siquid filii admiserint, continuo sanctorum sacramentoruui usu detergit. Cur igitur non modo per sy c. dochen, sed absque ulla synecdoche, absolute tota pulchra, sorinosa, sinermacula &ruga , carissima sponsa, hortus conclusius ,fons signatus, cuius emissiones sint paradisi. id est, optime redoleant, non uere dicetur Cur deinde huius oculi, caput, nasus, labia, genae, collum , ubera, uenter, iunctura seminum, gressus, calciamenta, capilli, uox , ravis & demum statura, ab sponso commendetur Itaque Optatus Mileuitanus Augusti-:z: -' no coaetaneus contra Parmenianum Donatistam scribens, ad haec loca, quae haeretici obiiciebant, declaranda progressus , Ecclesiae pulchritudinem , non ab alio, quam a sacramentis uenatur. Ergo , inquit, Ecclesia una Est, cuius sanctitas de sacrainentis colligitur, non de superbia pcrsonarum ponderatur. Ergo hanc unam columbam, & dilectam sponsam sitam Christus appellat. haec apud omnes haereticos este non potest. Ηactenus ille. mrod si prolixiores forsan aequo in hac aduersariorum ratione diluenda,l uisi sumus: lector , id duplici ratione factum sciat.tum quod in omnibus controuersis, quibus nunc Christiana religio iactatur, hac , qua Ecclesia suactarum scripturarum iudex inquiritur, nulla sit excellentior : hac enim semel composita, caeterae quaecunq. h reses, quae Ecclesiastico iudicio&doctrinae aduersantur, facillime corruunt . unde nouindignam Augustinus iudicauit, quam tot libris & tractatibus illustraret tum deinde, quod adeo huic ultimae rationi confidant haeretici, ut eam ineluctabilem putent. quam uero sit ineluctabilis, ex nouem dilutionibus quarum quacunq; est prosecto sufficie tissima, de quae ueterum & nostrorum Donatistarum ora, potentissime obruat uel a , versarij iudicabunt.
569쪽
Q Fae nam Ecclesia ex iuriis CV peccatoribus coacta, sit legitima scripturae interpres. N IIII.
D DA aget haereticorum ingenium, ut cum plurimum eosdem irretitos &comprehensos existimes, tunc quasi anguillae lubricae elabantur, & latibula , quibus suam impietatem abscondant, quarentes , aufugiant.
mi bd si alicubi) in hac controuersia, in qua uera Ecclesia, S legi:imus scripturae sensus inquiritur, maxime eosdem factitasse videmus. cum enim Ecclesia auctoritate coercerentur, non ausi Ecclesiam negare, extra quam nullibi salutem esse constitutam , apud omnes Christianos persualissim uni nouerant, ad Ececlesiam electorum, id est, ad Ecclesiam, quae nullo pacto deprehendi posset , quasi ad sacram anchoram confugerunt. deinde cum catholicorum rationibus ab hac Ecclesia, quod nihil forsan cum illa commune haberent, protrusi es lent, in iust rum Ecclesiam , quod scilicet se omnium mortalium iustissimos arbitrentur, sese receperunt: quam cum multis ualidis rationibus sit crimus, non esse illam , cui sit promissum magisterium spiritus, sed eam uniuersalem , quae iustis & peccatoribus constat; actum esse uideri poterat de nostrorum saeculo tu haereticis, qui nostram Ecclesiam quasi peccatricem, & sordidam a sanciarum scripturarum interpretatione , controuersiarumque Christianarum iudicio excluserant: nisi recentiores quidam post ingentes studiorum labores, nouas cogitassent praestigias, quibus stationem, qua per catholicos uiros trusi fuerant, repetentes, saltem dum illa rursus expellebantur, apud suas miserandas plebes, libere infanire possent. ERco sunt quidam, qui cum libenter nobis donent, Ecclesiam scripturarum inte pretem, legitimamque controueritarum Christianarum iudicem, nec tantum ex electis, nec tantum ex iustis, sed ex peccatoribus quoque coalescere: cum tamen tot sine Ecclesiae, quot Ecclesiastica saecula , non quancunque Ecclosiam , sed primam illam. quae uiris Apostolicis constitit. este ueram Ecccatholitam Ecclesiam, omnino contendant. Atqui , aiunt , nos Christi Ed Apostolorum atque sanctorum Patrum primi- et
riuam Ecclesiam, semper iudicauinius ei te catholicam, neque eam dubitamus arcam ' 'Noci, spontain Christi, columnam Sc firmamentum ueritatis appellare, aut in ea omnem salutis nostrae rationem collocare .: Huic quoque sententiae Ecclesiasticarum centuriarum compilatores consentire uidentur, dum solos eius Apostolici temporis Ecclesiasticos auctores, uerum germanumque sensum scripturarum, apprehendis te, multis locis docent; caeteros Omnes, qui ea tempora insequantur, multis naeuis respergi, multaque habere, quae indicent, iam eos a puriori illa sanctarum scripturarum ,& Chri stianismi tractatione degenerare. Αruvll hi quidem, cum nullam aliam rationem, quam quosdam huius, quae nune est Ecclesiae, abusus pro sua: consectudine prostrant1: nos tamen in illorum gratiam illud adducamus, quod eadem Ecclesia , in Niceno symbolo , quotidie canit, Et unam i .rati. D. sanctam catholicam de apollolicam Ecclesiam. si cuiuscunque temporis Ecclesiae sena h-ner. tentiae parendum esset, aut si quaevis Ecclesia sanctarum stipturarum legitima interpres et, aut si quaevis cuiusque temporis Ecclesia spiritus magisterium haberet, quid opus crat, Ecclesiam illam Apostolicam profiteri DEIN Da , illa testimonia, quae Ecclesiae, magisterium spiritus promittere uidentur, α -- tantum de Apostolica illa Ecclesia, sunt accipienda. de illa enim, non de quacuque altera dicitur Ego rogabo patrem, & alium paractetum mittet uobis, spiritum ueritatis,&c. iia.. i . et rursus, Spiritus ueritatis, qui a patre procedit, ille uos docebit omnia, & suggeret uoubis omnia, quacuque dixero uobis, dec. et iterum , Multa habeo uobis dicere, quae non lias i6. potestis portare modo: cum autem uenerit spiritus ueritatis, ille uos docebit omnem
ueritatem . inuae plane omnia in sancti Spiritus uisibili aduentu impleta suisse, nemo est, qui dubitet Illa igitur Apostolica Ecclesia, sola est, quae proinii luin habet spiritus Magisterivin, non quaecunque aliae, quae per uaria tempora eidem succesicrunt. A tque. Zeta haec
570쪽
haec sunt, meo quidem iudicio, in uniuersum, quae potissime huic haereticae technae suffragari possiant.
Nos uero hos, quo hac quoque Ecclesia, ad quam se tandem receperunt, eos trudamas, axiomate illo, quo in tota hac disputatione usi sumus, non minus ad Chrilli prouidentiam, unum & eundem sensum in Christiana repub. quam unas & eas leges pertinere, principio omnium aggrediamur oportet. Qui docet tantum eam Ecclesiam, quae prioribus illis Christianis de uiris Apostolicis constitit, ueram esse & catholicam
Ecclesiam, aperte omnem rationem interpretandi, cui parere de stare teneamur, diculare iubet ab Ecclesia. nulla igitur certa erit schola , in qua diuinarum legum legitimum sensum huius sanctae reipub. ciues addiscere liceat: licebit igitur, cuiuis, quodcunque uelit & libeat, sentire. no ergo Arius, quod filium cum patre no censeret homusion, haereticus erit: non ergo Sabellius, quod cum una natura unam quoque in Trinitate confitetur personam, haereticus erit: non ergo Nestorius, Eutiches, Donatus, Nouatus, Se . iudicentur haeretici, quoniam non est modo catholica Ecclesia, quae eos Ecclesiastico iudicio decernat haereticos. Omnes igitur tumultuentur, omnes nouas N inauditas sectas inueniant, de inuentas tueantur et saeuiat pater in filios, Z: Rij in patres: ux res diuersa sentiant a uiris: non sit unus spiritus nec una fides, quoniam non est unus controuersiarum compositor, cuius sensui omnes stare teneamur. At dicent Ecclesiam
illam, caeteris quibusque futuris Ecclesiis, quid credendum esset , praescriptisse, illiusq; magisterio, omnes sectas, omnesque haereses posse profligari. Sed quid aliud est hoe
dicere, quam docere ad solam scripturam sacram, cum haereses inciderint, esse currendum , quod iam dudum elusimus Prosecto eius Ecclesiastici saeculi homines, praeter scripturas sacras, aut nihil, aut paucissima scripsere, taliaque, ut aut nullibi, propter Christianorum persecutiones nunc extent, aut si extent, ab haereticis tamen uitiatata mille nantis, de illorum temporum haereticis insaniis respersa pro fabulis habeantur. Nullos in sanctas scripturas commentarios ediderant, nullae inciderant Ecclesiasticae controuersiae, ut quis in ea parte esset legitimus Ze catholicus uerbi Dei sensus, nobis cumscripturis transmitterent. Petrus quanilis Pauli epistolas , compluri inos locos contine re difficiles iudicasset: non tamen, qui esset legitimus eorum sensus, nobis exposuit. Ergo qui ad Ecclesiam illam priorem prouocat, ad solas nudas, puras putasque scripturas prouocat, nullum uult praeter propriam temeritatem earundem interpretem . Ds i Nos si illa Ecclesia de eius doctrina est ille legitimus Euangelicae legis interpres, quem, ut omnes in unum convcniremus sensum, Christus in hac republica Christiana reliquit, cur nos de illi, qui eandem illam apostolicam Ecclesiam colimus, in eundem sensum non conuenimus Maod si nos simus, qui eius apostolicae Ecclesiae imperio aut interpretationi refragamur, cur iidein ipsi, qui eam Ecclesiam tantopere colunt, uniuersi, inquam, haeretici, quibus solenne est ad eam Ecclesiam Se scripturas prouoc re, inter seipsos tantopere dissidenti cur uel in nostram perniciem . non in unum conueniunt atqui, oportuit Chrishum in sua repub. componendae pacis media relinquere eoportuit eum , qui pacem tantopere commendauit, omnes dissidiorum te partium occaliones pracidere. Deinde cur isti inter se non conueniunt , quo tempore snitaiberit Apostolica illa Ecclesia, quo tempore sanctarum scripturarum legitimus sensus purusque ille Christiani simus terminus fuerit, ut saliena sciamus, quos auctores Eccletiasticos, qui ad puriorem Christianismum illum aspiramus, legere ac uersare debe mus Q uod si tamen ex horum scripturis diuinare laceat, iam Clementis Alexandrini saeculo forsan extinctus fuerat purior ille Christianismus: quoniam ille multa dicit quae non satis , cum ea, quam modo isti, quasi uerum Christianismum docent, doctrina conueniant. Clemens Romanus, licet Petri Sc I'auli discipulus fuerit, quod tamen fuerit Papa, quando cum horum doctrina ex diametro pugnat, ad puriorem Christi nitauin non pertinebit. Ireneus, Iustinus, Tertullianus, Cyprianus, de si qui sunt alii his uetustiores, quo pacto, quaeso, ad puriorem illum Chriitianismum, ad Apostolicumque illum Ecclesiae prioris sensum pertigerint, citin multa doceant, quae istos hodie robustissime torquent ἰ Quin uero neque omnes eius Apostolici saeculli homines, puriorem habuerunt Christianismum, nisi omnia, quae Ignatius Antiochenus Epist pus, Dionysius Areopagita, Abdias: Babylonicus, dic. docuerunt cum purissimo h