장음표시 사용
71쪽
Gal. de cuiusque animi peccator Um
ne re arrogantes fuerunt quales qui se sapientiam aut quaerere, aut inuenisse profitentur. at illi uerissi. Emo se honore cohonestantes,eam uim,quam inaninia cratimam habeban xercere, ad finemque perducere cupieruntiuim inquam rationi qua exercitata, suamque habitus bonitatem adepta,maiore illi laetitia, g qui corporis uoluptatibus scruiunt perfruuntur: nulla enim alia ratione ab hircis, vermibus, suibus, pecudibus, asinisque differimus: neque ulla alia contemplatio est, ex qua ingenui hominis ani mus magis,quam ea,quae in resolutionccst, uoluptate perfundat, presertim cum quis magnos in ea progressus recerimen im in principio,ut in ceteris ferme omnibus usu uerit,ardua cit . quanquam nullam esset obluctationem allatura,tamen cum in rebus maximis ea uti debeamus, in eadem exerceri,praeclanim fuerit:quippe cum hoc sit in ea praecipuum,ut iam retulimus, ut quanta inde nobis uoluptas asseratur,rcs p ipsam inuentae attestemur. uae res in iis,quae a philosbphia inuenta fiunt, non inestquam ob re tui in ea petulanter nugantur,puaere eos decet. propterea quod non taut is, qui horologium,aut clepsydras male descripsit, cius error a re ipsa aperie indicatur, ita in praeceptis philosishicis euidens reprehensio est sed,ut cuique placet,lta et intcsrum est loqui, cum semel uerecundiae flam transierit,ac sine methodo rationis ab ipsis se rebus doceri fateatur.quod si res uocem adeptae illos suos essent allocuta merito se se lactae t. at cum illae perpetuo taceant, neque nobis nam, neque cum illis dissimant, certe planum est, stalam rationem,qua praealti stimus, rerum naturam este inuenturam . qui igitur inue- Fnire res potest, is prius in rebus hoc ipsum euidenterat testantibus demonstret, methodumque nobis indicet,ad quam omnis quaestio per re tutionem referaturiac similitudines falsarum, ueramnque rationum prius distinguens,ostenaar,ubi deprehendere uitium possimus; in rebus obscuris non iam amplius talis criticui fides adhibeatur. atque lude quidem omnia recte dici homines , praeter temerarios ,& nisi di, Minae opinione inflatos,confitenturiquibus uia ad uirtutem neque longa est, neque qualem descriptit Hesiodus ad uirtutem esse,sta compendiaria de breuis,uel nulla potius . nam si res ipsae natu ram siti omnes homines docent,nihil opus est,in methodis rationis aliquid operae ponere,ac temporis. sed uos , qui omnibus sanientiae persitasione lonse praestare persuasum natatis , non ne hoc sestem n bis,qui au eum gradum sapiemia n quo uos estis, nondum peruenimus, perspicuum esse concedetis, rerum omnium ueritatem crenota a cunctis hominibus oportere, si quia caru naturam ad se ipsi mindicandam est satis Θ uerum, cum ita ab eis quanatur, tergiversantur, & omnes a rebus edoceri nefantacumque nos Togredientes interrogamus quinam sint , qui a rebus edoceantur, se ipses Blos respondent. nam qui statuerint suam pristinam arrogantiam tueri , quidnam aliud respondeant λ at istis, qui quid uelintale se dicentibus,nos nullam fidem habebimus. nam, per deum immortalem, cur his istis naturam si iam res commostrent num ideo, quod nullam ex primis disciplinis didicerunt ρ hoc autem Gialsum emi quidem alii plerique harum nullam fiunt partem consecuti. sed si in disciplinis animi facultatem quae rationis est, exercuerunt , effectus id eos cassicere poste comprobaret atqui ne hanc quidem contemplationem attigeruntisortasse autem dicent,se Blos qui perspicaces, quique res acutissime cernant esse a natura procreatos, quemadmodum Lynceus quae liub terra demeria eram,intuebatur. quid itur caula est,cu tam perspicaci acriq: inῆenio sint, cur in propositis qui stionibus, quaru inuentio uendicos esse inuentores suos attestatur, penitus ridiculi uideantur λ atq; isti nullam unqua ex hisce quar. sionibus inuenite potuerunt. immo uero cum eam inuentores,eas declarant,ac docentalii quide percipiunt, ac discuntristi soli quia inexercitati,tardiq; sunt, ideo perdiscere nihil possunt. deinde uero me prouocant,ac sortasse quispiam eorum orationem meam intelligitiqiiod tamen dixi , recitare ipse non potest.ecquae nam igitur in sitis p ccatis dignoscendis caecitas maior, quam istorum, inueniatur cum enim se uulgaribus hominibus ineptiores ad intelligenda,memoriaeque coni mendata ea quae in arithmetica,geometria, architectura, astronomiaque fiant repota, plane intelligant , ita tamen facile habere philoisphicas res exploratas putent,ut se res ipsas ostendere demostrationein sine methodo rationis, affirmare non uereantu et cm adulantur ipsi sibi sita sponte, neq; ueritate perquirunt. quod uel ex eo cognosces,qJ de re quapiam sinsuli inter auditores suos disputantialiosq; oes in errore uersari conten Hdunt aego si unii eos in locum uelim conducere,non potero: Ic pudore aiunt impediri:negant se in hominuntultitudine habere sermonem reflain tame alius ipserum uisitati,alius triginta, ac qiaque plurium auditorum corona septus est:&loqui inter eos nihil erubescunt. si uero ego aut tres aut quatuor corum collocutioni intereste uoluerodat platonicos tres, uel quatuor, Epicureos tres, uel quatuor, totidemq; Stoicos, ac peripateticos,ium tres, uel quatuor academicos,aut scepticos, ut omnes philosephi uiginti sint: sique praeter hosaotidem adsint, qui uim rationis in mathematicis exercuerint , philosephicas t men disputationes ignorent, profecto fiet , ut nullus istorum philosephorum eiusnodi uirorum comspeetiam ferat.si uero coam quandoque ab hominibus qui nulli sectae se addixissimi, in dicendo tamen exercitatis in huiusmodi coetiun uenire,cum iiii inter illos contendunt,suosque sermones ultro, cita Te iactant, cepe aliquis seoitu tricis rebus eruditus superuenit, quandoque etiam medici quidam, de ii nonnulli diceruli studiosi, ac mathematicis disciplinis ornati , quas exoccnt , ut qua him faciant, neq; ulli sectae philosephorum se emanciparunt; tum quidem, ut consuevi, ab eis petii , ut huiusmodi philoisphorum lites dirimeret, ferretque de rationibus sententiam: tum eorum quidem optime dii dicati posse controuersam affirmauit, si isti in illud inane , quod continere mundum asserunt, prosem plane uuleant,num corpus in eo constitutu nanere uno in loco, ad alium quoque serii, suapte na
72쪽
cognitione, εἰ curatione . a 3
Atura queat citeris.omnibun c dicta placueruntistat philos Elii qui necessistis rationes a sertuitis Astinguere nesciebant, & secum nobiseum altercari non cessabant: cimLα utra secta necessaria de moesti atione nitatur, corpus in uacuo & in codem, & non in eodem manere loco potest.
1 Empus autem mihi uidetur aduenisse, ut ego quoque aliquio dicam: quaquam parum spero, b suam uanam lentiae persuasionem esse relicturossamen id intentatum non praeterire, non otia suum esse quiddam iudica constat igitur inter omnes rivum omnis demonstrationis ab euidcntissimis duci. sed flatim primus transitus au ijs ad ignota, b academicis, scepticisque philosophis non concedituriinter nos uero conuenit,quod illorum ambiguitatem confirmat, id quod inuentum sit, ab cui dentibus esse diuelium . nam cum ex euidentibus quaedam intelligentiae, quin sensibus euidentia sincinter se pugnare quandoque uidentutiquare in primis hanc ad rem opus est homine exercitato,qui hς
nunquam mutuo dissore declaret secundo loco maximum est, ut quae euidenter api arent,a non euidotibus discemantur:propterea quod quidam ij'quae non euidenter clara sunt,perinae ac talia sint,temet re assentientes,in eri orem inducuntur.sed quid iam mirabile esse dices, id in rebus , quae intelligentiae euidentes sunt emerarijs hominibus contingere, quando id ipsum in singulorum senseum actionibus B admittere nonnullos periiciamus λ etenim ex longo interuallo aduenire quempiam conspicientes, eum, empli caussa, D ionem esse ita pronunciant,ac si accurate firmiterque intueantumuerum ille interdum cum propius a A, non Dio, sed Theo estquare si imago eorum, suae prod , quaeque procul cernuntur, non dis et, ceneta ijs ,*udprocul uidentur, non dissidentes inter se deprehenderentii r neque alios psi deprehenderentiat si alia actio eli eorum,quae prope, alia eorum,quae procul aspicium tu ut plane norunt ij, qui propius aspiciunt, profecto fit, ut non immerito decipia . hoc igitur priamum m memoria habeto, prius quam tu quoque temere ad ea, quae euidentia intelli sentiae sint,qua doque pertranseas:ne cum aliquid procul accedens uideas,equum uerbi causa esse dicassicumque pro pius fuerit, eodorus esse cognostam uel potius in omni uita ab eiusnodi assensu,quem prolapsum, temeritatemque uocat,abstinebis. equidem nare: Blum tibi habeo de me dicere meminem esse, qui me unquam ita deceptu esse possit osteniae: ita mihi a temerario assensu tam in iis, quae sensui,sinns, trationi euidentia iii Drtiri ala 'Aciles en is teperare feci: a quo nunc transitu faciens, tibi item in memoria reuocare tortamq; constitui, ut nulli rei falso allentiaris: quemadmodu singulis diebus plerosq; amicos uni quantis loquenti adhibere fide conspicio. si uero duoaut tres aut quatuor idem dixerint,no
repugnant: s uni assenserint, tum tribus,aut quatuor ide dicentibus temere assenti tu nec distin C guut,utrum omnes illos ex una communi causa uerum dicere, an omnes ex una comuni tausa falsium enunciare contingat.prafflabit ergo in huiusinodi rebus cunctati,quod ego facio: quamuis qui temem asstiatiuntur,me maximum derisorem, increduliumque nominentiac nonnulli amici sunt, qui, cum ali quem alicunde aduenisse,de quodam audiuerunt, nobis uenisse homilam nunciam. cumque mendacii conuictos ego reprehendo,tantum abest,ut in posterum esse cautiores uelint, ut etiam inalgnenturis
que mendaci j auctores esse nepenti ac se dicenti cuidam credidisse. que illi,non sibi, uitio esse dandae nec uolunt suam in omniassensu praestando temeritatem animaduertere: nam si, ut ego dicere sum seliatus avnc hominem hoc ad me pertulit , ita ipsi quoque loquerentur,non errarentinunc uero dum me dacium nuncianti fidem adhicnt, decipiuntur, non it i modo, sed se ij ses etiam triendaces esse de monstrant teram enim illi non enunciare,amicum in patriam redisisse ea id se de alio audiuisse.qu circa cum in huiusmodi rebus,quae non ita multo post,liuat eos mendaces ostensium, non cessant temere quidlibet asserere,quid tradem in obscuris, quas percipere est multo disticilius, eis accidere existimabimusefacilius autem erit,unius rei semper meminisse, quam in accurata regnitione euidenter permanere.eritque id dissicillimumquod id est ere plerique nolunt. ac mihi quidem eorum temeritatis caussam per stiganti, haec ina quo ceteris ingenio praestare existimaretur,agere uisi sent mam cui uis aut D sensit, aut intelligentia celeriter inuenire n laude dono:quod Blum ij homines, cli uideant se celerius, quam uicinos suos aliquid percipere,probare poste si anticum tamen inscitiis potius sitae celeritatem patefaciant. atque liuec quidem sunt,quae generatim inuenta aduersus omnes eos, qui aliquid temere
Pronunciant, afferenda in medium duximus. Reprehendi intur rursus, in de rebus obscuris presticita si habere rationes putum aineisq; tib--, p rura persti est,mid in prebatis. cap. 7.
AD eos aut e philos illos rursis redeo, qui de corporibus,qixe in uacuo stant, aut deorsum feruntur, temere quid enunciant. architectus enim nihil eiusmovi assimasset prius, quis e mundo excedens & in ipsum inane coniectus rem experientia comprobasset: de unumquoniae corpus in inani Postum aut in eodemio permanere, aut in alium se recipere plane uidisset: elusinodi enim principijs ad res demonstrandas uti eos animaduerti, quae et euidentia sent, de de quibus inter omnes, sine ulla controuersia conueniat. at uos, o philosofumtes, ea, quorum nulla uobis euidens cognitio sum petit, euidenternosci posse assumatis,ut duos philoEphos inter se digladiantes proxime audiui: erat mim alterius corum sententia, aquam esse lignis grauiorem:alterius igna esse grauiora. utemue loτ ιgas rationes omnem in partem seuolutans , in medium proferebat. praecipuum alterius philosi,phi
mim Nun erar, Aoniam materiam esse grauiorent: ideoque ligna praestare aquae grauitate ς t.
73쪽
mati stetius, in aqua minus esse uacui: proinde esse lignis grauiorem. haecque prolixa disputa- Etione pertractabant, nec quicquam demonstatim ratione comprobabant: tanquam ipsi rem scit si aestimare, ut nos facere cognὀuisti,nor sitiit. philos hi autem Iovi adhuc cupientes, ab ipso quaesierunt, quanam ratione, utrum esset grauius, euidenter c scerent: quippe cum neque lance, neque vasculo pleno id fieri posse uideretur: nam expendere quidem lignum possiimus, vasculum uero eo implere non licet: at ipsum aqua implere, ninis integrum est. cum ipsi haec, ut s lant, effutirent, ridens architectus, sic est locutus: uos omnes, qui uobis sapientiam arrogatis, huius. modi nimirum estis: ut cum ea,quae extra mundum sunt , de quibus sellam facere coniecturam, Ic non certa scientia consequi potestis, uobis este nota existimetis; ea, quae etiam vulgaribus sunt quandoq; per picua, penims isnoretis: quale est id,quo de nunc agitur, de aquae, ligniq; pondere exquirendo. quam ob rem cunctis, qui aderant architectum rogantibus ipse ut ex 'neret,quomodo sitim, cert que scientia aquae, ligniq; pondus c noscet et , id ipse breuiter, perspicum; narrauit: ut omnes, qui aderant, praeter selos philosophos, Inane intelligerent. sed cum eundem flamonem bis, terq; iteras.ses, uix tandem perceperunt. merito autem fit,inquit architectus, ut permulti istis nihil, praeter inane solentiae opinionem, tribuant. stulti autem in omnibus ignotis rebus conuincuntur: at istiuam sapientiae nomine suffulti in cognitis decipiuntur . ego uero lux ad illius flamonem adiungens, hoc eis Faccidere merito, confirmaui, pro iterea quod nunquam dederint operam, ut quomodo a rebus notis ad ignotas transeundum sit, perdiscerem: neq; ut se illis in rebus exercerent, quae ueritatem suorum inuentorum comprobarent: & non inuentorum errorem coarguerent. atq; ut rideatis,inquito quantus illorum fastus sit, intelligatis,unum, aut duo ex ij quae huiusmodi homines luperciliaxontrahemtes, temere pronunciant, commemorabo: hom: primum prae pue recitabo. cum igitur peripateticus quidam aduenisset unumq: mundum,& eundem plenum, ac nihil extra ipsum este inane, si tiam: imius alli asta, duplici inquam, di untia ab hoc philosepho utem; hor im, ostendi autem Stoicum, Epicureumq: philosephum discordat: nam Stoicus negat inmundo inane quicquam esse extra tamen tae concedit . utrimq; autem Epicureus concedes, in alio quodam ab Ulb dissentiebatiliquidem non unum esse mundum, ut Stoico placet, qua in re ei cum Petipatetico conuenit , sed quemadmoduvult inane cile magnitudine infinitum,ira mundos in eo multitudine infinitos statuit. equidem quae hi tres, ut sua starnia defenderent, istiebant, audiui: in eisq; nullam demonstitium inesse rationem, sed rebus probabilibus, coniecturi sq: niti,animaduerti. quandoq; etiam uti uenit, ut ne illud quidem perspiciant,sese tali, cum eos singulos ad aliquam de re proposita demonstrationem proserenai pr vocamus. atq; ita quidem Nebant de hs, quae in ipserum sint conscripta uoluminibus. citetis autem, Gqui intererant,perspicuum fuit,nestam necestariam rationetri, nec quae linearum demonstrationi inles reret ed ex argui iis conssatam, quibus uti oratores selentiab eis ine allatam sta haec de diuitibus dicta sunt. ad nos igitur ipsos, qui diuites non siimus, reuertamur: iterum; aliquem ex sapientibus interrogemus, num par sit, ut cum ipsi ibit ueritatem aenoscant, praedicent tamen eam tae vi alijs mnibus & imperitis in philosephis iumentam.&, quod esse grauissimum dixi, illud est: philosophum quemq; extra sui Pegem, a nemine laudari. ecquem igitur alium iudicem debent philosephi omnes, praeter ea, quae cnsuum iudicio subiiciuntur,expectare, atq; ex omnibus artibus, quae in ratione uris intus, arithmeticos, eos, qui rationes subducunt, geometras, Uronomos, architectos, iureconsilios lictores, literatores,ac musicos an qui de se ipse iudicium fest , seq: coronat, si alior in iudicascia tentiam ex et,ne unum quidem suffragium iri et Z ac de peccatis quidem, sitis.
GALENI L IB. DE SECTIS AD EOS,
B. Baptista Rasiario interprete.
Reti medicae proposita est sanitas, eiusq; comparatio est eiusdem artis finis. quibus autem rebus, suae non adest, sanitas paretur, aut quae adest, seruetur: scire medicos conuenit . quae sanitatem, quae non adest', cinciunt, ea remedia, auxiliaq; nominantur: quae praestiit sarant, salubris uictus rationes. quae res fecit ut medicinam salubrium, morbo Brumq; scientiam teres este censuerint. ac salubria quidem appellarunt, & quae iam piaestiatem sanitatem si uant,dc quae eandem corruptam recuperant: morbosa,quae sunt horum com--traria. Vtrorum cosnitione medicus este praeditus debet, haec ut ascisciit illa ut declinet. neq; uem ita inter omnes conuetur, unde harum rerum sit exorta scientia: stis alij sesam experientiam satis esse ad artem opinantur: alijs non mediocri adiumento ei esse rationem placet. qua silva experientiam statuunt, ducto nomine ab experientia, quae . Iadicitur, pirici a cupantur. nec
74쪽
ad eos, qui introductantur. 2 4
A nec secus qui rationem addunt, rationales. haeq; duae primae se, tae in medicina fiant: quarum altera ad
remedia inuenienda experimentis utitur: altera, indicationem sequitur. atque has seetas, empiricam, rationalemq; vocarunt. porro empiricam & obseruantem, dc memorantem: rationalem uero & dogmaticam, & ratiocinantem Upellare sunt sellii. hominibus quoq; non secus,quam sectis nomina in
posta erunt: ut empiricos obseruatore memoresq; eorum, quae cuid ita sint uocarint eos, qui experientia ducuntur: rationales, dogmaticos,in ratiocinatores eos, qui rationem admiserunt.
Upiricorum sententia est, artem esse hoc modo constitutam: cum multos assectus euenire perspicerent, aliosq; si sponte homines bene ualentes, aegrotantesq; corripere, quo in genere est sei suis fluxus e naribus,aut sidor, aut alui prossuuium, aut aliud huius generis, quia noxam, uel utilitateas foret,nec tamen causis eius efficiens sensu perciperetur:alios uero est quorum esset cause perspicua,no tame E nostro instituto, sed fortuito profata uideretur,ut accidit et,qui cccidit, percussusve est, aut alio quouis modo uulnus accepit θ uis effluat: fiigidamque in morbo bibat, dum cupiditati sis quitur: itemque uinum,aut quid tale sumat tuae in utilitatem,damnum ire desierunt primum genus eorum,quae prodest erit,aut nocerent,naturale. lecundum, a sortima prosectum nominarunt. primam a
B tem utriusque Aciem, prolapsum ideo uocarunt, quod homines in id ipsum inconseito prolaberentur. atque huiuimodi qui dia est experientiae genus, quod a prolapsu defluxit.quod autem consulto fit, tu
existis,cum homines sponte ad periculum faciendum compelluntur,quod uel si,mniis,uel alia ratione sint admoniti est etiam teritum experientiae genus, quod in imitatione consistit: cum in iisdem affectibus ad ea,quae aut natura,aut fortuna,aut consulto profuerint,aut nocuerint, rursus prosanda adducut .idque est, quod eorum artem praecipue constituita ropterea quod non bis,aut ter,sed persaepe illud ipsit , quod prius profuit, imitati, cum in ijsdem assectibus idem ab eo plerianque effici cortiperiant . huiusmodique memoriam praecepti nomine uocent, iam fidele id, artisque partem existimant . ut autemulta huius genetis praecepta coacervarunt id totus quod congestum est,medicina:qui collegit, medicus dicitur. haec autem coaceruatio appellata est proprius intuitus: qui obtutus quaedam memoria est eorum,quae ipsi ista,eiusdemque miali con exerunt. id ipsiun experientiam quoque & eius narrationem, historiam uocauerunt: aem enim res ei, qui obseruauit, in proprius intuitus: ei qui didicit, quod obseruatum est, historia. ceterum quia in morbos quosdam prius a se non uisos inciderunt, aut vos norint quide uerum ruri sunt, ubi magna remediorum experimentis obseruarum' non stippetit copia,quoddam instrumentum, cuius ope auxilia inuenirentur, excogitarunt, ut ad similia pertra C stanticuius usii saepe ab affectu ad similem affectium idem auxilii un traducunt: aut a loco ad locu trans. feruntΔ ab auxilio ante cognito ad simile progrediuntur:ut ab assidistu ad assechim, cum ab erysipes re ad herpetem transeunt, a loco ad locum, cum ab humero ad semur: ab auxilio ad auxilium, cum in alui profluuio a malo cydonio ad mespitum. totus autem hic transitus uiam ad inuentionem commonstrat: non tamen est adhuc ante expiamentum inuentio: sed cum id, quod sperabatur, in experimentum est perductum,tum id fide dignum estiis ipsa nimirum experientia comprobatumre miniis,quam si eodem modo saepe processisse seruatum esset hoc experimentum quod ex transitu ad similia, comparatur, exercitationem uocant: quod este in arte exercitatus debeat is, qui hoc pacto sit quidpiam imuenturus. cetera omnia experimenta, de quibus supra lam in mentio, quae notitiam experientiae praecedunt, quas ad sui constitutionem ars exigebat, a quouis reici homine possunt: haec autem est, quae usu experimentorum uia est ad artis finem consequendum.
Deviraeeorum, crvi raris eduraintur: dequemue stitutis e. cap. I.
Vae autem in ratione est posita, ea iubet, tum ut naturam eius corporis, quod curare conamur, perdiscamus, tum ut uires omnium caussitam,quibus singulis diebus occurrens corpus,aut ua
lentiin, aut a us efficitur; ad haec uero coeli naturam,& aquariam, & regionum, & uitae institutorii, D dcel lentorum, poculentorumq;, moru deniq;& constretudinis medicus omnino
borum omni u causas, dc remediorum facultates comperiat possitq; comparare, ac secum ipse reputare luic generi causis si medicamentum tali ui yraeditumadhibeatur,ut quid tale efficiat, ' natura c¶tum. prius quam enim in his omnibus quispiam non sit uarijs modis exercitatus,eu inuenire possu, iremedia non concedunt. atq;, ut totam rem breui exemplo intelligas,statue partem aliquam corporis dolore uexatam,duram:, ac renitentem,& in maiorem tumorem elatam ester hoc in loco caula est
medico inuenienda: in primis sciat, humorem aliquem natur modum excedentem in partem illain conssuxisse: ideoq; illam intumuisse, & quia humor nimius dist dit, dolorem esse excitatum: deinde uero si nuxus perseueret, cohibendum ine. sin secus, panem iam esse euacuandam. at quod adhuc insuit, quo nam modo cohibebis, quodq; in pane continetur, educes nimirum si panem refrigerabis, atq: adstringes iistes quod influit: si uero humectabis,& laxabis, quod coaceruatum est, euocabis. ita morbus eis, quid utile sit, indicat. hanc tamen indicationem este satis nesant: sed alteram duci a uiribus aegri uolunt, aliam ab aetate, itemq; a propria aegri natura aliam: ut etiam ab anni tempore, regi iam: natura,&a uitae institutis,atq; a consuetudinea his inquam sinsulis, eius, quod si utilitatem al- laturum, propriam extare indicationem censent: quemadmodum huius exempli a positione res fiet saperitoris, febri acuta laborarealiquo sitque eidem tardi motus,facisque semus in corpore: ac
75쪽
nune empus habeat tumidius, maioreque rubore sumisium:cius etiam uenae s innitescant: cene Ein hoc calidioris saliuinis copiam redundam, in nemini dubium. ecquaenamigitur in adhibendac ratio an constat, esse ei iacuationem iquidem ea est plenitudini contraria : presertim cum contraria contrariorum remedia sint. quomodo autem aut quantum euacuemus, id non iam Ela causa nos docet : propterea quod & uires, & aetatemΔ anni tempus, & regionem di cetera, quae paulo ante memorauimus, perspictimus Oportet. nam si robustis uiribus sit, florentemqἰ aetatem agat, ac uernum se anni tempus δε regio temperata, si iactia sccta tantum sanguinis euacues, quantum cauila iubet, non errabis. at si uires imbecillae,aetasq; aut pueri admodum parui, aut ualde senis, resim; uel perfrigida, iublis Scythia est, aut exusta,qualis est Acthiopia, anniq; tempus, aut ualde stigidum, aut ualde calidum sit, prosecto nemo detrahere sanguinem audebit. simili quoq; modo consuetudinis, institutorum,naturaeq; corporum habendam csse rationem monem: quod ex his omnibus propria eius, quod conducat,ipsis indicatio suppeditatu . .
Quomodo eadem empiricoram, ratis tam messicoram re-dia a variis indomito nil uouantur. cap. q.
VNde autem rationales medici indicationem trahunt, inde etiam obseruatio empiricis existit. geries enim eorum symptomatum,quae supra in febricitante memoraui,quam illi concursum no F mitrant rationalem medicum cuacuationis, empiricum obseruationis admonet. quia enim ijs,qui eo. dem malo tenebantur,sepe euacuationem prodesse conspexit, ideo nunc quoq:, si eam adhibeat, pr futuram sperat . animaduertit cliam eos,quorum florens atas est, euacuatione abunde factam sine molestia perferre; itemq; uere potius,quam aestatein in temperata regione, siq; aeger uti euacuatione consuerit,qualis est,quae Ur ora uenarum,quae in ano sunt, aut per nares fit. quocirca rationalis medicus se ab ipsi rei natura profectus plus etiam sanguinis detrahet: empiricus uero id faciet, quia ita obseruauit: atq; , ut summatim dicam,&rationales&empirici easdem ad assectus medelas adhibent . sed de , ratione earum inueniendarumnter se controuersiatur . etenim ab eisdem symptomatis circa corpus apparentitius, caulis indicatio oritur iis,qui rationem sequuntur: cuius ope curationem comperiunt: empiricis autem in memoriam reuocantur ea,quae sirpenumero simillimodo sunt obseruata.quibus autem in rebus dogmatici nullum habent appares symptoma, quod caussam indicet, in ijs eam caussam, quae antegressa uocaniti interrogare non gratiantur: quale illud est, si rabiosus canis, aut uipera, aut liud eius generis momordit: siquidem ulcus ipsi im ab alijs ulceribus nulla re per omne tempus,aut certe in principio diuersum uidetur . si morsum rabiolus canis inflixit, per omne tempus simile est iis,quae morsu alterius sint facta. si uero a vipera sit illatum primis quidem diebus est ceteris simile, Si tamen Gcum post grauiter se aeger affectu sentit, ei affectus quidam pemiciosi circa corpus superueniunt relui inpe cum omnia haec symptomata, ab animantibus,qtue u enum iaculantes appellantur, inuecta, nisi statim in principio recte curentur, ad summam perniciem deueniunt. quaenam igitur fir erit recta cur lio . an scilicet uenenum educere, quod una cum morsu corpori icto inhaesit quare non festinanta est, huiusinodi ulccra cicatrice concludere, sed contra potius faciendum est , ac saepe minutas in partes in omnino concidendu . iam uero & calidis, & acribus medicamentis, quina; attrahereta exiccare uenenum possint, eandem ob caussam utendum cst. cadem quoq; medicamenta empirici admouent: non quod eorum inuentionem rei natura cos doceat, sed recordatione eorum admoniti, quae sunt experi mento conlecuti . ut mim in aetatibus,mni temporibus ac regionibus singulorum, quae praedicta sunt, curationem experientia, usuq; cognouerunt: ita etiam in caussis, quas antegressas uocant, promediu tur . si uero inter cos conuenisset, utranque inueniendi uiam ueram esse,protecto eis nihil opusnongiore oratione fuisset.
Quae pirui, est ratiotiatessibi mutio vitis uerint. cap. I.
QVoniam autem rationales experientiam damnant, alij quod non constet ; alij, quod mancastralii quod artis sit experi: ex altera parte empirici rationem quidem probabilem ion ueram in Hmen esse concedunt: ideo duplex eorum, aclmodumq; longa texitur oratio: cum uicissim accusant, atq; defendunt. nam quae ab Alclepiade contra operientiam allata sent, cum fieri non posse doceret, ut persaepe eodem modo cerni aliquid possiet: illa nulla ex parte constare, neq; satis esse ad quid piam minimum inueniendum declarant . quae uero dixit Erasistratus , qui simplicia in simplicibus pet perientiam inueniri concessit, quale est illud, portulacam esse dentium stuporis remedium; idem uero composita in compositis reperiri negauit ; eam non carere quidem omnino facultate inueniendi:ad omnia tamen inuenienda non esse satis statuunt. quae uero asseruntur ab iis,quorum nonnulli per expetriennam talia fatentur inueniri, eam tamen ut infinitam, longamq; &, ut ipsi aiunt inethodo uacantem accusani,hocq: pacto rationem introducunt: ipsim experientiam, non ut quae non cohaereat, nec subsistat,sta,ut quae artis expers sit, esse contendunt. his momentis rationum empirici respondent,dantque operam, ut experientiam constate, habereq; quod satis sit, & artem in se continere demonstrennipli limultis modis in ratiocinationem inuehuntur: ut etiam ad omne accusationis genus respondere dogmaticos necesse sit. nam cum sit naturam corporis scire, omnium; morborum origines, ac remediorufacultates habere cognitas profiteantur, eis occurrunt empirici, qui haec omnia ideo reprehendunt,
quod eatenus procediat, ut probabilitatem pridem uerique simili uidi iii, sed firmam cognitionem nullam
76쪽
ad eos, qui introducuntur. 2 f
Anullam habeantiquandoque uero illorum esse cognitionem fatentur,attamen Cam inutilem esse conatur ostender quandoque cu hoc eis concedant,eam esse stiperuacaneam coarguunt. haec sunt, de quiabus generatim empirici,dogmaticique inter se controuersantur particulatim uero multa sunt, de qui- η γ
bus ungulis contendunt,ut in quaestionibus,quas de obscuris rebus inueniendis institutit, alij ipserum . Idissectionem corporum, indicationem, sialecticamque contemplationem commendant, quod ijs,tanquam instrumentis ad res abditas inuestigandas utantuneninirici uero neque inueniri quicquam disse- ων one corporum,neque si inueniatur,id esse ad artem necessarium,concedunt adde, uod indicatione fit omnino tollunimeque aliud ex alio cognosci poste uoluiri:propterea quod omnia ex le se c' osci debeantineque ullum signum sit,quo res ulla rupte natura abdita indicetunnulla denique ars sit, quae dia lacticae cognitionis indipeatasserunt etiam aliquid contrae quae disserendi ratione ponuntur, & item definitiones exagitant. immo ne esse quidem demonstrationem aiunt ullius rei, quae natura abdita sit. iam de uitiosis demonstrandi generibus, quibus dogmatici uti solent, deque omni ratiocinatione aliquid in medium proseruntiatque eam, quod profitetur numireposte negant: nec artem ullam ab ipsa constitui, neque uitam hominum ea ratione progresIum ullum inicere. atque quidem, quem ijdem euidentem rationem esse dicunt,utilis est ad res obscuras opportunas inueniendas sic enim illi B uocant,quae sensibilia quidem sunt, nondum tamen euidentia utilis etiam est ad eos,qui contra euidentia loqui audent, coarguendos. utilis quoque est ad ostendendum id, quod in euidentibus homines trans diunturin ad captionibus occurrendum:cum ab euidentibus nunquam separetur, sed in eis sit
1iu pru sitaec qua sem sententia non possit,qua'ue argumento sit, nullam esse rerum comprehensionem. etenim ijdem uriam, firmamque cognitionem nomine comprehensionis uocant: non comprehensi
nem uero,quae est illi contrarisapiam porro non comprehensionem eius discordiae, quae diiudicari non possitiesse cavs Iam uolunt:ipsam rursus discordiam esse non comprehensionis inditium. contentionem autem quae de rebus abditis sit, dijudicari non posse,quae de euidentibus est, eam posse aiunt: quod in his, cum singula, qualia sint, appareat, si uera sit oratio nostra , sic esse attestentur: sin sella, coarguant. talia sunt, aliaque sexcenta, de quibus empirici, dogmaticique inter se altercantur: cum tamen ij, qui uere, & reete in sua se seri exercuerunt, eandia iisdem an imbus curationem adhibeant .
C Vi autem methodici nominantur, sic enim se ipses uocarunt, perinde ac methodici, de quibus est ante dictivn non se methodo pertractare artem assimento eos eso non uerbis selum a ueteribus dissentire secti sed multa quoque inuertere artis opera, perspicio: quando neque assecta
lacum lilli usu esse ad curationem indicandam, que caussam,neque aetat duraue anni tempus,n que regrinem concedunt.ijdem nolunt uires aegri,aut naturam,aut habitum considerari:stagi consue- ..tudines de uitaeinstituta non curanticum se contentos Dieantur indicatione eius, quod conserat, quae , aselis assectibus duciturae ne ab eis quidem eciatim, sed communiter,dcuni vi uocent uecom-- munia morborum haec ipsa, quae in singulis assectibus ubique spectuntur. conantur etiam partim morborum omnium oui uictu curantur,partim omnium abs blute, duo in Cis communia demonstrare; item A eque tertium,quoci mistum sit Dec aastrictionei fluxumque nominarunt:omnemque morbum aut ad- mictum est aut siuidum, aut ex utrisque constatum statuunt. si enim naturales corporum excretiones se cohibeantur, adstrictione appellant: siquid copiosius eat luxum. cu uero 3c cohibentur,&ferunt,tum oriri mistionem cenistim in oculo usii uenit, luem inflammatio, de fluor uno, eodemq; tempore obsideat:ab inflammatione enim,quae adstrastus est affectus, cum non sola sit, sed cum fluxu in uno,eodemque loco coniuncta. tum ipsum affectum mistum fieri contendunticius autem,quod conserat, indicar, tionem in astrictis este laxitatem in fluidis compressionem uolunt i enim,exempli cause , genu inflammatione tentetur, aiunt oportere laxari. si aluus aut oculus fluat, hibere, atque stipprimere: in miai,quod urgeat nam quod magis turbat, riculuinque minatur id est, cui, ut ueheme ius, currereci,quod urgeat .rtiori illi magis,quia alteri,esse occurrendum monent.quid igitur cauilla est,cur non se dogmaticos uocaritalici, auxilia per indicationem inueniant enimirum inquiunt, quia dogmatici res abditas exquirutinos in perspicuis uersamur immo uero totam eorum sectam ita definiunt,ut sit communium, quae perspicua sunt, cUnitio. ne haec definitio ceterarum omnium artium esse communis uideatur,quando ill picua sunt, cUnitio. naec clennitio ceterarum omnium artium elle communis uiceatur,quanao uias quoque esse communiumquae 'spicua sint, cognitiones arbitrantur,ideo addunt hare, quae finem meaicinae consequuntur quidam non adiunxerunt, quae consequuntur, se d, quae fini constillanea sint: plerique utriiq; adhingentes, euvidum aiunt esse cognitionem communium euidentium, quae medi
cum consentanea, es uentiaque sintquidam,ut Thessalus,haec quoque adijciunt, proxima, &ad unitatem necessaria tibus qui de fit rebus,ut neque do ratici uocari uelint, quod rebus abditis, ut illi,no egeant. neq; empirici si maxime in perspicuis rebus uersentur quod ab illis indicatione distinguantur. sed neq; eoti modo in perspicuis rebus uersari tuo iacisit empirici,confitentur:illos resuc ἰ G poste putet,seuem,quod inutilia sint:iteque empiricos in rebus euideli ' . .imie tener B in his rebus ab utrisq; se distare dica, tu uel maxime in te-
perea ita, quod cognosti no 'bus oblaniatione de indicatioue -- -δ-
77쪽
poribus anni matibus restionibus,& ceteris cibus, ouae sunt huius generis,qui si refcidiuauippe quae gperspicue inutilia esse,sed gloriae gratia a priscis binaicis in pretio hiuita tintrant: hanm: maxima essemeti odicae sectae uirtutem prεdicant, ideoci: summa gloria,atq; admiratione dianam cement: eiq; se censent, qui breuem esse uitam, anemo; longam pronunciauit: cum sit om contrarium, ut breuis ars sit, uita is . nam si ea omnia stablata sint, quae adiuuare artem Alsb existimantur . no : ea Lla intueamur,quae Rint communia morborum, neq; longam, neq; dissicilem este artem medicam, sed
V millimam apertam,quaeq; tota uel se mensium spatio perdisci celerrime possit. adeo in ijs
Ge a. inquorum in uictus ratione curatio posita est, in angustum rem totam esse deductam: simili . modo in ijsue t quae imanu, quaeq; meditamentis curantur: in 'uibus nihilo secius communia quaedam generatim timconantur, & paucas remediorum intentiones statuunt. quare, mea quidem sententia, non per uulgato illo sex mensium spatio, sed multo citius totam ipsesumane perdisce 'inere liceret: itaq; eis age gratiae sunt, quod breviorem doctrinam inuenerint,nimentiantur : sin autem mentiuntur, negi, sentiae nomine sunt accusandi.
Visu sectam metioeso tueantur. 7.
O nam autem modo aequum de hs iudicium potissimum fiat an in rebus utilibus caecutiant, an Bli recte uitent id quod superuacaneum est, deinceps exponam . nam neq; hoc parui refert, Fneq; uerba Blum attingit, ut quod de empiricis, dogmaticisq; retulimus, qui de prima auxiliorum inuentione contendunt, deinde de usu eorundem inter ipsos conuenit: sed ita, ut uel magno
pere laedantur artis opera, uel magnopere adiuuentur amethodica secta necesse sit. cum autem in rebus duplex sit iudicium, alteramq; a sola ratione, alterum ab ijsaliue euidenter apparent, proficiscat et certe alterum,quod sola ratio nobis stupyeditat,maius est,quam ut coueniat ηs,qui intriaucendi ad a tem sunt: proinde non est huius instituta, ac temporis: alterum uero, quod a sola euidentia trahitur, omnibus est hominibus communiter attributum. quid situr obstat, quo minus hoc primum utamur, duod & introducendis apertum est, & ab ipsis methodicis in honore habitum praescietim cum nihil iud, d euidentia laudibus perpetuo celebrent, ac rebus omnibus anteponant: abdita uero omnia im ut fatae pronunciet.ape uero in primis genus illud causar inquar animesia nominant,consideremus, euidentiam' pro iudici j regula statuamus : primusq; methodicus acceta, qui ita sere loquatur: quid tandem causta est, odogmatici, empiricia; , cur de frigore, aestuq;, itemq; de ebrietate, cruditatibus , satietateiame, lassitudine,i actionibus, Gulioru qualitate, consuetudinisq; mutatione, fietistia seliciti t Vetus trali estis an omissis affectionibus,quibus corpus oblidetur, ijs ipsis adhibituri estis curationem e & in nul- eio MMς alam adhuc huiusinodi adest,sed ipsa abeunt; quod in corpore ab ipsis est genitum, manet, eiq; est adhi- -' 'benda cu lora aute is affectius ipsic. hic ioitur,qualis nam sit, spectari debet: nam si adstrictus sit, la-
vocantur, disserent: siquidem eas ipsi stiperuacaneas putant, quando assectus suam ipse curationem in dicet, etiam si caui a qua genitus sit,ianoretur. idem quoq; de anni teporibus, de statibus, ac regi iuibus senHunt: h l loco ueteres Meaicos admirantur, qui rem tam euidentem non intellexerant: noli .n. instammatio, quae adstrictus actorias est, ut ipsis placet, aestiuo tempore laxantia, hybemo alia remedia, sed utroq; tempore cadem postulat. neq; eadem in pueris exigit lavaritia, in stilibus compria melia: ni': in Aegypto lax tia, Athenis cohibentia. si item instantinationi contrarius, fiuidusque . affectus sit,nunquam laxantia,sed comprimentia semper requiret, idq; hyeme, aestate, uere, autumno, ac si puer aeger sit,si florem Fatis agat,si' in senectute sit constitutusmite etiam in Thracia,aut Scythia, aut in Aethiopia aegrotet. quocirca nihil horum esse ad ullain rem utile, sed frustra in his omnibusa. nobis studiu adhiberi c5tendunt. iam quorsem partes corporis cosideramus nonne ipse quoq; inanes sint, ad curationem nobis indicandam ξ an auarat quispiam affirmare, inflammationi in parte ner aut antia conuenire: in arteria, aut uena, aut came comprimentia λaut omnino, si in ulla corporis pa te adstactum quidpiam excitet D sit, qui esse laxandum neget: aut quod suidum sit,isse comprimet dum 'uare si natura partis nihil curationem uariat, scit remedia pro genere assectus inueniuntur, par iis conliderationem tae inutilam, planum est. ac methodicus quidem, ut idi Hrarim dicam, est huiusnodi.
ad inratiemibus empirici in m odios adfectum m defendendam utamur. cap.
CVm h dixerit melliodicus, causim suam secundo loco aget empiricus his sere uerbis: UO plter euidentia, nihil noui:neq; quicu esse sapientius,quam quae percipe conspexi, profiteor: simis dentiam spernis,ut de s hista quodam superioribus diebus uideor audiuisse, nihil mini est antiquius ,
quam, ut ad eos, qui habendum este honorem euidentia putant, me conuertam: tu uero cadmiam uim ciorum utinis. suero, ut initio abs te audiui, quicquid abditum est. esse inutile confirmas, teq; cui dentia sequi fateris,sertasse quod omitti selehem tibi declarabo, fini nimirum euidentis rei commemoratione . duo a cane rabiosis demors ad eos te Medicos, quorum consiletudine utebantur curati ius causa contulerunt . ulcus utriusq; erat perexiguum,nec tota cutis erat discista itaq; alter eorum es, cus tantummodo curauit: neque praeterea de re ulla selicitus fuit: & intra paucos dies partem - sanauisse
78쪽
ad eos: qui introducuntur. 2 6
Asatiauille uisus est. ester, ubi nouit rabiosta canem momordisse, tantum abfuit, ut consessim ulcus ad cicatricem perduccre studeret,ut contra potius,illud amplificare conaretur: eamq; ad rem ualidis,acribusq; medicamentis Io o temporis spatio uteretur: cogeretque medicamenta aegrum interea bib re, quae ipse ad rabiem esse accommodata asti aret . utriusq; euentus fuit huiusinodi. qui medicati labibit, seruatus est, incolumisq; euasit: alter, qui nihil se nabere mali existimabat, repente aquam resermidavit,&ncruorii distentione correptus interij t. num igitur in hoc casu antegresta caussa per-
uestigari flustra uidetur Zan alia ulla de caussa ille excessite uita, quam ob Medici incuriam, qui nillil
de caussa esset percunctatus, neque curationem post hanc obseruatam adhibuis let mihi quiuem ob nullam aliam, quam hanc caussam mortuus esse uidetur:&quoniam euidentiam scquor, nullam hi iusmodi pertransire caussam possum. eadem ratione nequeo aetatem aut praeterire, aut nUligere: i, quidem, ut huic qu '; credam, me adducit euidentia: quippe cum ijdem ex omni parte assectius non eandem tamen omnino curationem in stulent: sed quandoq; tam uariam in diuersis aetatibus, ut non sola medicinae mensura, atq; modo, sed etiam toto genere aisserant . ego enim plerisque pleuriticis, qui storentem aetatem agerent, ualidis uiribus essent, missum etiam esse a uobis sanguinem ista coimis spera. at in extrema senecta constitutum, aut paruulum admodum puerum neq; uos, nec quisquam
B alius unquam ausus est, cinguinis missione e mare, quid autem Hippocrates, cum ait, sub cane , & ante canem dissiciles esse purgationes ρ quid item scribit, Aestate uentrem seperiorem, hyeme inscriorem cta purgandum uerumne, an falsum dicere uobis uidetur e limere uos in utriusque responsi necine puto. nam si mentiri eum dicetis, euidentia, quae prae uobis sertis magnifacere, negligetis: siquidem euidens est, ita reueraesse, ut scriptum reliquit Hippocrates: si ueram esse eius orationem concedetis, regiones Sanni tempora admittetis, quibus uos, tanquam inutilibus nuncium remisc- ratis . quinetiani ita ego sentio, uos neque unquam procul a patria in longinquas terras esse profectos, neque disserentias locorum experimento didicisse: siquidem ita uobis esset compertur eos,qui ad septentrionem habitant, sanguinis euacuationes, quae consenim fiunt, ferre non posse, sicut neq; etiaeos, qui Aegyptum, & totam meridianam plum incolunt: eos uero, qui inter hos medij interiecti sunt, cui mem fructim e sanguinis missione saepe tulisse. quod autem partium corporis non esse habendam in curando rationem uultis, id mihi maiorem in modum admirabile, graueq; & absurdum uidetur: cum non ueritati modo, sed ijs etiam, qua a uobis geruntis , aduersetur. per deos immortales , qu'cunque in loco oriatur insanimatio, siue in crure, siue in aure, siue in ore, silae in oculo, candem exigit curationem e cur igitur ego uos saepe animaduerti, cum instimmatio crus obsideret, partem lpello scaris se, oleoque irrig , in oculis uero id nunquam fecisse λ cur oculis ictaminatis adstringentia medicamenta adhibetis, ijsdemque crura non inungitis cur inflammatas aures non ijsdem, quibus oculos, curatis cur oculis non admouetis aurium rei taedia λ sed aliud est ad a
res inflammatas, aliud ad oculos accommodatum medicamentum. acetum, quod mlaceum c ceperit, facit ad aures inflammatas : nemo tamen opinor, id intammatis oculis infundere auderet : ac si auderet, non naediocri damno, ut ego quidem puto, ficeret de audacia sita peric Ium . iam cum gurgulio inflamnatione tentatur, ei bene facit aegyptiae spinae mactus . idoneum etiam medicamentum est alumen scissile. num igitur iure insammatis oculis, di auribus proderunt. penitus corura, summam noxam asserent edico autem haec omnia, uobis concedens, quod primo loco potum est, si insanimatio manus, cruraue occupet, relaxantibus utendum esse, si oculos, aut gurgulionem, aut aures, non item . si uero eam etiam, quae crura, manusque obsideat, non tae quin uis modo laxandam memoraro, fortasse, si resipiscitis, quanto errore uersemini, percipietis. id
uero quod dicturiis sim erit euidentium recordatio. qui partem quamuis sine ulla pla, inflammatam liment, sed sitas rite exorta insammatio est, quod assinio plenitudinis, quam plethoricam
uocant, praecessisset, corum nemo laxitatem partis exigit prius, quam totum sit corpus euacuatum: Dpropterea quod illud si seceris, non modo nihil minues, sed eam, qtiae iam adest, inflammationem adaugebis. quam ob rem eo tempore adstringentia, resi erantiaque pani admovemus . at ubi t tum comus euacuaverimus, tum pars insammata usium res antium seret . quibus ii emis nisi uobis
haec probo, tempus iam est, ut initio sermonis dixi, ut ad eos, qui euidentiam honore prosequuntur, me conuerim. stilo in do mariti method rarumartem repres mavit. cap. 9.Qyae cum empiricus, attulerit, prodeat dogmaticus, atq; ita serme loquatur. si saperes, haec
tibi forte satis persuaderent, ut neque aetatem, neque anni tempus, neque regionem, neque causam ant ream, aut ullam corporis partem sese inutilem existimares. at si empiricus re-eordatione euidentium id tibi nondum probauit, sed adhuc rationem aliquam postulas, eam mihi esse adi jciendam perspicio, ac tuam sectam esse caducam ac fragilem demonstrabo. uos enim ai dio assi antes sectam uestram , esse communium , quae in morbis euidentia sunt, cognitionem. cunque a uobis semper quaeram , in qua potissimum re haec communia consistant , & quo modo a nobis cognostantur . nondum tamen me id consequi potuisse . caussa est, quod inter uos
79쪽
uerbis conuenit, in rebus non item: uestrum enim quidam fiunt, qui adstrimim& fluidum ijs, quae γ Acundum naturam si int, excretionibus metiuntur: ut ubi compressς fiant, eum assectum adstrictionem iubi preter modum excernuntur luxum appelletis . alij quidam ex uobis affectus in reliquis corporum affectionibus constituunt& eos, qui, quod educitur, intuentur, grauiter ac sint . ego uero in quo. Z . errore omnes sint, nunc paucis aperiam. Oratio autem nostra ad eos priore loco dirigatur, qui exo tionibus ijs, quae secundum naturam fiunt, assectus iudicant. subit autem mihi eos admirari, si unquaneq; sit dores, neq; urinas, neq; uomitus, neq; deiectiones copiosiores, quam modus naturae ferat, ' cum utilitate extitisse in morbis conspexerunt quod est Omnium absurdissimum, si, ne a naribus quidem fluxisse unquam sanguinem uiderunt, a quo morbus estet iudicatus . huius autem profluuij norantitas istum, sed totum etiam genus p ter naturam cst. at sudoriam,aut urinarum,aut corum,quaeuus deijcit, aut uomitu rei ciuntur, genus no est pririer naturam: quanquam tam immoderata est corum quandoq; copia, ut nonnullos ego uiderim,tantam uim sudoris effundentes, ut culcitras etia m
defacerent . alios uidi, quibus deiecta aluus triginta hemitras excederet. quo in genere quia id, quod noxium erat,excemebatur,nihil esse cohibendum iudicaui. & tamen is , qui excretionibus, quae secundum naturam fiunt, tanquam resula ad omnia usiis estet, huiusinodi prohibere symptomata debebat. quocirca probabiliora dicere uidentur, qui indictiones, quae in corporibus stini, comunia morborum Fponunt. ceterum hos quoq; admiror, ut illa ipsa dicere cui dentia ausi sint. si enim, non quod fluit e uoue,sed corporum affectio,a qua oritur id, luod fluit, fluxus est, illa autem assectio nulli sensit euidens est,qui fiet,ut communia morborum etiam cui dentia dicantur praesertim cum assectio ssurionis in is xiore intestino,itemq; in gracilibus,in ieiuno,in uentriculo in lactibus, & multis alijs intemis sit partibus , quarum ullam, ut etiam eius afleetiam, sciasu percipere nemo possit. quomodo igitur illa morbi nam communia poterunt euidentia dici, nisi quis euidentia illa quoq; appellet, quae per spm com scuntur e quod si ita est, non iam quid ab ullo ueterum medicorum hi disterant, iis noui . sed quid est, quod celeriter,& intra sex menses se artem elle edocturos pollicenture equidem ad ea, quae sensum nostrum effugiunt,cognoscenda,non parua opus esse methoclo arbitror : sed qui hoc praestare recte uelit, huic opus est disiectione, a qua naturam cuiusq; intemae partis edoceatur;& rerum naturalium coni platione non mediocri, ut aisonem, &ussim cuius'; accurate consideret. priusquam autem haec ii
uenta sitiat omnia, nullus imarum corporis partium am ctus di nosci potest . iam quid uerbis opus est, ut probem, magno quoq; ad hanc rem usui est e rationem discrendi, ut quid conficiatur e quoq; spicue intelligas, ne captionibus uel ab alio, uel a te ipsb circumuentus decipiaris ξ licet enim uidere, nos etiam nolentes a nobismet captionibus interdum iotiri. ceterum ab ijs libenter ego quaererem , G hquidnam fluxus sit, si modo rationem disserendi didicerunt: neque enim illud esse satis puto, quod a quibusdam ipserum dictum est, fimum esse quandam, praeter naturam, assectionem: propterea quod, nisi quae assectio ii perceperinitis Mihil iam plus sciemus it ne laxitas quaedam,an molliti an raritas.
certe ab ipsis nihil perspicue dictum audies: sed quicquid in buccam uenit, modo ho modo illud,sspe omnia simul,qius nulla inter ea differentia sit. si quis autem sit, qui docere eos, quid inter illa intiat,& singula propriam tractationem postulare,aegrediatur, eum ne audiendum quiam putant: sed ueteribus,ut pote narc frustra distinguetibus,maledicunt: tanta eorum est in indagatione ueritatis ignauia. ac ne hoc quidem audire patiuntur, contenta laxis, dura mollibusciensa raris contrario nomine opponi : & praeter haec omnia,aliud este naturales excretiones cohiberi, liud ei iluere: haraa; ab Hippocrate distincta esse omnia. de his autem rebus temere pronunciant, & inflammationem n ipsi nomine durum, renitentem, calidum tumorem, & cum Jolore c5iunctum unificant sine ulla mora, & nullo adhibito iudicio adsilietum esse affectum aiunt. tum alias insanimationes complicatas uocant, quales sint,quae oculos occupant, ubi cis adiuncta fluxio est .&quales in tonsillis, gurgulione, palato, .ngiuuisque consistunt. ad haec uero statuunt meatus partim raros esse factos,partim claus bs,ideoq; utrunq; genus assectus exoriri . quidam etiam ad id temeritatis deuenerunt, ut in uno, demq; meatu stu Xum, Hadstrictionemq; csse constitutam: quod ne cogitatione ii iidem percipi facile potest; dicere non uer antur. Pauci autem eorum, qui ferre possunt,ut de his omnibus paulo plura audiant eademq; plus c, siderent,uix tandem commutata sententia, ad iteritatem animum adiungunt: quibus quidem, & item
alijs,qui de primis, communibusq; assectibus percipere aliquid aliquanto diligentius uolunt,libri sunt
a me separatim conscripti. in praesenti uero,ut ijs,qui introducutur, res sit ex usu,pauca in methodicos dicere, aequum censui: quae sane illis ipsis utilitatem qum: asserre, peroptarem. id autem consequerentur, si praetermissa contentione,id ipsum,quo de agitur,siccum ipsi perpenderent. quod autem tractatur est, ut quam ipsi quoq; instammationem nominant, sat tumor p ter naturam, cum dolore tu unctus, renitens, durus,& calidus: quaeq; sua rati me nihilo magis raram, aut duram, aut densim, aut i mollem, quam prius est et, partem reddat, sed nuxu nimio impleat, ideoque distendat . nec tamen, si quid intentum est, id iam omnino aut densius, aut durius, quam prius, ellicitur id in corijs, loris,&r riculis intuebere, si distendere omnes in panes coneris. quare expletarum partium curatio euacuatione, quae est repletioni contraria, in rficitur. inanitione autem iacta, partes laxiores quamprimuredduntur. itaq; ut euacuatas paries laxitas, sic expictas contentio comitatur necessario: quarum ta-- neutra densitate, aritateqi , ut neq; fluxu, neq; adstrictionem, necessario cosequitur . neq; avsiquid
80쪽
ad eos, qui introducuntur. 2 7
A raro sit, Et ij d ex ipso omo siuere necesse est . quid si crassim, exiguuinq; sit, quod continetur neq; etsi densum sit, cohiberi : quando et quod inultum, tenueq; est, id per denses meatus emitat. praest ati itur eos ueteru libris perlectis,quot modis,quod prius in particula conclusum cst, item excernatur,cidicisse: ut si rarestat,quod continet: si quod contentii est, attenuetur: si ide augeatur,uehementiusq; moueatur: si ab externa re trahatur,aut ab aliqua interna pellatur: & tanqua a quopiam eorum,quae in tus sunt, eructetur . si quis aut his ossius omistis, macuationis caussam in unam meatuum raritate com ferat,is ne euidentia quide nosse,uideatur. lanam aut, aut ngia,aut quod aeq; ram est, si exiguus h mor sit, que continent, eum cohibere, non effundere: si multus sit, emittere, euidenter cernimus. cur igitur in oculi naribus,ore,& alijs aeq; raris ide fieri non norunt: ut,non quod rari meatus sint, sed qd humor copiosiis in eis contineatur, aliquid qiurndoq; effluat fietilia quoq; tam rara interdum sunt, ut aqua Muat: si tame mel indas, non transfundatur: propterea quod mellis essentia sit meatibus fictiliu assior. illud et non erat absenum animaduerter saepe aliquid propter rei tenuitate essivere,quamuis corpus,quod continet,non sit a natura perforatur ac ne illuu quoq:, naturam,a qua animantes gubernatu consuesse plerunq; motu uehementiore insurgente,quicquid superuacaneum est per corpus ipsi imcontinens ex mere,quasi id quoda modo expia erit, atq; expulerit. quid isitur dinacile erat animas B uertere eum, qui in arte exercenda esset diu, multiq; uersatus esic .n. iudicationes morboru sere fiunt. reliquas aut euacuationis causis pinereo:& ite omitto eas, quibus materia cohibetur, quae totidem sunt, illisq; contrariae: neq; Mari tractatio est ad illossi aures accomodata. ad illud autem nunc redeo, quod fortasse intelligere uidentur posse: oculum uidelicet fluxione laborare posse interdum, no quod in ipso oculorum corpore facta sit ulla praeter naturam immutatio, sed quod uel copiosias fimus sit, uel tenuis, I a natura per eam parte extrusius. quo in casii tenuis defluxio est reddenda crassior; copiosa, euacuanda: conatus ille naturae, si opportunus sit ad nudus, nobis de corporibus oculorum nihil δε- Iicitis: utpote quae fluxionis calissim non contineant. ceteru existimare quampia lassammatione adstitctum assectu esse,quampia complicatu,quomodo recte sentientium sit,equide non agnosco: in primis . obliti sunt eius,quod dixerant,neq; fluidu motbu euacuatione,neq; aamictu suppressione esse iudicanta: tas in ipsas corporu assectiones intueri oportere . cum i itur hae ex omni parte sint inter se simile essi ulla re quae nunc inflammatio est, ab ea,quae ante fuit, dissore uideatur, nisi quod ab altera d fuit quidab altera nihil, ut fit,quin mirsi in modu absurdii sit, si ludic complicata, illa adstricta cense tur deinde uero quom, ne illud quidd,quod tamen erat eis in promptu uel maxime, consideranda uenit in ment neq; in manu, '; in sede, neq; in cubito, neq; in brachio,neq; in crure,neq; in femore, Cneq; in ulla alia parte corporis tale genus unquam uisum est inflammationis quae aliquid foras inunderet: sed hoc illis esse selis attributum, quae os, oculos, ct nares obsideant e an Iuppiter omnibus communitatibus morborum complicatis imperauit, ut nulla unqua eam in ullam aliam corporis Parte, sed silum in oculos, nares,o os impetum iacerent etenim inflammatio oes corporis partes,quibuscunq; est natura comparatum,ut caussas eius gignendae in se admittant, curare potes . quia uero aliae rari,
denseq; aliae natura sint, ideo fit, ut ab illis quidpia effluat, in his cohibeatur. si utrem, aut aliud quid densum humida impleas materia,nihil emuet: si sp jam, aut aliud,quod rarum sit, statim quod superfuit,effundetur. quae igitur dissicultas erat, cum animaduertissent,quanto reliqua cutis sit ea,quae circa oculos, res, atq; os ei adstrictio omissa comylicatione ongiri; nugis, caullam naturae partiuattritibuere Θha .n se rem habere lectarant lassammationes,quae aths in partibus sunt cum ulceratione conmiunctae quandoquide ab eis Multi quod tenuium est partium, rinde ac si in oculis, naribus, ct ore consisterent. at quousq; illaes omniq; expane adstiicta cutis manetino iam genus inflammationis,sed hoc ipsem, ne quid effluat, in caussa est. praeterea quemadmodast smingiam, scillanam melle, aut liquida pice neq; ita pra ' modum irrigaris, nihil essundetur propter humoris crassitudine, aut etia si aqua,aut alia re ita tenui, sed quae paucissima is, eodem modo, opinor,non semper ab oculis aliquid enDfinditur, uel propter humoris crassitudinem, uel quod is non superfluat: ut in ijs,qui naturalem statum 'seruant. quam idem genus instaminationis, quod nulla re ab alio dici nisi insuentis materiae crassit dine ippitudinem Gu uacantem poterit Aere, quam methodici, sapientissimi homines adstrictam
uocant, & differre a complicata arbitrantur. qua in re cuncta, quae Lerunt, obliuione obruunt: quae susum ac deorsum transierentes affectus in comoribus, non in humoribus consistere, plane censent. quomodo igitur, cum eadem in corporibus sit assectio, neq; ulla alia redisserat, nisi quω solam hum rem,qui tenues, uel crassi sim naturam sequatur: ut modo Muat, modo contineatur quidpiam, dissi, miles esse morborum communitates existimatis e iam illa quoq; uestra complicatio ne percipi quidem cogitatione potest . cetera autem errata uestra, quae non solum in morbis,qui uictus ratione, feci etiam manu, medicamentisq; curantur, particulatim admittitis, nisi haec uobis satis probarim, alias sertasse
Perdiscan. ac uero, quoniam iis tui introducuntur, hia satis sunt, hoc loco dicendi finem ficiam.