장음표시 사용
151쪽
tutis attulIsset esseq. proinde omnibus, qui lau- amicorum cauda iaciamus Argurerindu quoadem dedignitatem caram habent, ad unum asserunt, nullaim omnino pondus habet. R ei Deum con giendum. Ut autem id magis in- enim videntur a nobis; & amicitiae , inter ii culcet, docet, quanta sit naturae imbecillitas, mines institutae, ad sensas maxima ex parte reis quanta ruriss cupiditatis immanitas ; ita, ut, fernnium De autem oculis eerni non potest . quamuis ratio cum Iege diuina consentiat, e1 oim sit igitur ab oeul im adspectu rei notus. tamen cupiditas facile, quocumque ruere inis quamuis si summe diligendus, minime tamencipit,eonstrictam abripiat. Huius autem mise- amabitur ab hominibus in terra m abietas, Mariae effagiendae rationem, unam penitus esse di- que demersis, omniaq. sensu metientibus. Vn-cie, quae diuina gratia, singulariq. illius praesi-io de Ioannes ex odio hominum inter homines dio continetur. Tum confirmat, id, quod lex apte colligit, Deum ab hominibus amari nullo propter imbecillitatem naturae praestare nullo modo posse. Qui, inquit, non diligit statrem modo poterati nepe, ut homines castos, atque suum,quem videt; quomodo Delm,mem non
sanctos essiceret, Dei filium in humana forma, videt, potestdiligere λ Loquitur cum homini- ει habitu latentem persecisse. Is enim solus est, hus, terrae penitus assius, qui ita sunt addicti
cuius numine, &beneficio Iibidine Dangere, de sensibus,ut nequeant vllo modo mentem a conomne eupiditatis importunitate reprimere, ain tagio corporis,& a consuetudine oculorum abfectumq. virtutis ossiciu tueri facile positan . ducere quibus censet lim e facilius esse,homi me est Pauli mens, & sententia, vim sesa Dei nes,quam Deum, amare . nos enim eos re vi-sratia,quae fide comparanda est omnem ratio- xo dent, Deum vero, eitate mentis in dit l, n5nem elidendae, & comprimendae cupiditatis si- vident. Si igitur homines,quos videfit, immata esse constituat, nullamq. aliam via illius ex- ni odio periequuntur; quomodo Deum ama stinguendae,atque delendε esse doceat Et tamε bunt,quem numquam adstinxerant; di culilis leerit quisquam tam auersus, non dicam a ratio. gesin sanctiones se suis cupiditatibus acetiimEne,verum etiam a Pauli mente,atque adeo adi aduersari condiciunt poterit ne fieri, ut non
uino spiritu in Pauli pectus incluin ut affirma- sit Deus in odio summo apud eos, qui toti sunt
re audeat, natura tantum fieriposse, ut homo in cupiditatis quodammodo naturam constet non modo virtutesomnes adipiscatiir, veram si, cum cupiditas sempiternas inimicit Ixs e metiam Deum eximie diligat λ de in eupiditatis diuina mente gerat ξ Ita sane, inq riutur non regno pietatis maiestas,& amplitudo domine-3o quidem, ossinimum bonum', n m id non in tur At, quam apte id colligant, operae pretia Deo, sed in emporis voluptate,& eniolumento est smaduertere. Naturaunquiunt,staturam constituunt ut naturae principitiini nem- est, ut proprio quisque bono commune bonum re,quia sentiuhe, diuina natisra eontineri sita; praeserat. Ut igitur manus se se opponit,ut is, euenit necessario, , quamuis sint scelestissimi, mas,quod capiti inserrur, excipiat, & pernicie Hagis tamen Deus quam sedili andi. Hira di- ista corporis totius vitam tueatur: sie natur sputadi sollertia, quae homines mininie malos, quisque incitatur. Vt morte sua patriae salutem an tam leues,de ineptas sententias incidero it redimat, Ac in omni loco commune bonum suis pellit. Dum enim, quod temere eniim uur,tuexommodis anteponat. Cum autem nullum h risortissime perseuerant; nihil est ham abhi Mum sit Deo maius, neque quod latius pateat; dum, nihil tam opinni philosophandi rationi omnia iuruidem sempiterno illius numine, Ee contrariumHuod affirmare dubitenti velut in i oenia nignitate sistinentur: consequens hae distinctio perspicitur. Amor enim, cum etsi,ut ciuilibet natu incitetur ad Deum sum sit voluntatis piscipuum munus εἰ ossicium, me diligendum. Recte sane: sed meam adhuc Noluntas autum M er in bonum necessario caussam NiL. Natum enim legem explanos respiciat; equitur ut amor ad bonusti semper
.non mihi legis oblemandae facultatem Mam me Grio re Haru . summus ititur amor in Iargiris. Haec igitus est natio lex . haecium summum numsemper intuethr. si igitur eoAliuini sanctio,vt patriae salutem proptradi serupi tendis,Deum, sque Matia inius, Ib improbis .praeferamus,mihuq. ardentius quam Deusarrie Minibus semine diligi; necessario eonfirme, mus .Sed staturbat animum cupiditas tantii .s' clus est,mumab illis necessario semimum aerroribus complet. ut totum hominem, asta hum existimari. - eum n5 faeis tute ipsium ino eommunis boni, & cultu pietatis abductu, an eos laqueos induis, quibus explieari non pos adem p is obsequium traducat. Non igitur sis. Inepta namque de implieata distinctio est,mne humani generi viscietatem conseruabit, quae,siublata ni ratione,qua omnis amoris ra queὐvt Deo placeat, Haborabit ; sed corpus tio nititur Oh od, amorem, sed summu eti xantum respiciet, usque adeo. vi,iutilis etiam . amorem, constitui τοῦ Deinde te iptim iligesas, di inanisvoluptatis gratia. de aeneris humani cumis, Deum ab improbissiimmediligi., ut Mummas numinis diuininnctitatem coiaem p riae naevae principiumia 'Qui intulitnmnat, atque despiciat --j1. inquium. -- p plena diligit mavis profecto se ipsum sili- so turae tantum admoti ηυ ni suis set . ad se namque jurari amoremiihim resemm initis, Deum sitnune diis re; quandi s .uterum tyrannus, motura in in s et , euam , inminum maturax uum inmunita, etv pter cammcia usurum pQ eacia milii .
152쪽
eversa ciuitate , se sunditus interiturum non circumcidat, amputet , erigat , extollat, as ciuitatem, sed se ipsum amat si ita, qui , pro- miniculetur, non vitem, ut inutilem, damnat, prernaturae suae conseruationem, Dei numen stat artem illius colendae tradit: it qui dicit, carum habet ; non Deum, sed se ipsiun amat. minis naturam nihil penitus absque Dei gr se ipsum igitur summe diligit; non Deum. V tia posse; non naturam damnat, sed, in quo sit rus enim amor, non stam emolumentum, di illius cultus, atque virtus, ostendit. Cultus comm an , sis illius, queManiat, respicit. nim animi est, Spiritus sancti disciplina. ea Ex quo fit, ut, pu voluptate ad emolumentis nim iacentem animum erigit, & extollit, a duIur, ut aliauem amet, non illum, sed istae que ad suum ultimum perducit. Parum autem sim amet. sed hoc minus ad rem. Neque enim xo animaduertunt homines, quantum argumen evastio est, an scelesti aliqua ruione Deum tum humanae dignitatis in hac colligatione, ament; sed, inpossit homo, natura tantum, qua tota mens hominis est ex diuina mente n de ratione instructus, Deum, ut sinum m-- xa, di apta, consistat. Vt enim omnia Dei nurriam, amore sanam complecti, Rit iussisit' mine, de voluntate procreata simi ι ita elusivus cimibus obtς erare . Quod qui asserunt dem prouidentia conseruantur,& permanenta
absque diuina gratia fieri posse, ni Hiero. Se riuo res quaeque praestantiorem locum O
nmo, di Augustino, cum lis antiquis patri- tinet in natura, eo pluribus diuina provide his . eum Paulo, a que adeo cum Euangelio meopibus fulcitiis , atque sustinetur. Sic fit, ut divinant. Illud enim teneodam est, in re- rebus inanimis hoc largiatur tantum, ut sint. o cupiditatis, hominis mentem ex cari, ,o plantis autem, non tantum ut sipi, sed vi albanimumq. turbari, & tumultuari, atque prae- tur,& augescant,&, maturitatem adent x, -- cara intelaum conantem astatu detorqueri; ictus, di semina profundanti animantibus prae ita. ut nullo modo pist.quisquam vel illud ter hae dedit morum,sensim,& appetitum: summim bonum intueri. vel animum mode- minivero, animantium reliquoriam principi, rari, statumque suum a flagitio, dc impurit, ultra haec omnia, largitus est mentem, Ae r te.ab animi peste, atque pernicie, tutum, re timem, quati Deum parentem agnosceret;
incolumem conseruare. Regnum autem cupi- seq. cum omnibus hominibus iure coni 1aditatis exsolvi non potest , nisi pu Dei filium. tum intelligeret ; di sic in pietatis, atque iustis Deo. ' te singulari illi ope, nemo pote. t studium incumberet. Ergo, quo ning Sex-xit aliquia eum vera lauae oliri; quemad- to cedit more vomitibus quae sit badspectum oti mora inquit ille, Sine me adiit potessis tac nt; eo magis necessarium in Moera' i
re. illius autem opem gomparandam, G livi maiora Sopibus, atque praesidiis Histentades necessaria est i ad omμ- igitur m. ri, Cum igitur Deus in omnem naturam inten-atnue virtutum ornament . consequenda, G tus singulis rebus praesens adsit, secundum id, des in primis necessaria est lata igitur fide, quod cuiusque rei natura. condicio postulat; nullo modo potest humanam ura in aliqualm consentaneum iuit, ut homini, quem reliqum de ver . Sed occurrit hic vir quidam pius, Tum animantium naturis praefecit, non m te in primis eruditus, qui molesti Isimosqrt, es. nem, sed singularem, longeque praestantiorem se quinam homines pietate quidem praestam opem afferret,qua posset expetitum statum adites, sed in tantum errorςm deductos, ut natu -pisci. Ea autem est lux diuina,qua circumribusram, quam Deus tam admirodi consiliis com homo facile cernit,mum esse sibi *quendum, didit, abitetant, atque quasi capite damnent , omnesque beatae vita rationes in illius benignicum siestatuuntollam. nisi ueris singulari Dei tale collocandas. Vtenam non satis est, O praesidis fulta, non posse ullum verae hossestatia Ios vigentes habere, nisi splendore solis omnia munus exsequi, sed potin tu omni stagitio vo, dilucescant ; sic sua mentem, & rationςm Iutari. Et oratio grauis est,&MMOMillius habemus, si lux a nobis diuinae mentu: dices minime negligenda. Quo igitur argumento dit in te bris enim,&caligine sententiae in idiam propulsibimus eodem cer secuitur euenit, ut, qui se rectam ediIurite, quo Paulu14epulit orationis inuissim, cu at, ohge aberret. &pmnibus imosis otan, laetis confidentiam perpet disputatione de--dat, Nin muli emr incurrul; atque tam m. s. primeret. Legem, inquit, euertimus mysMὸ dem msumma P mcie concidat, nisi non dissed lamin stabilimus . Sisti 'obis hoc in nλ miserrime conteratur. quoetum 1 me --α,, Beci dicendum, ne fide merii naturam, sed stantior est, eo casus illius est calamissiora ..
firmari potinu amue constitui, QDd enim ini igitur diot, non posse homi ubique alius est. Hunia, vel riaturae firmamentum i praestantissimo numne statuin sirum tu
Emo, cuindicimus hominisnam am non poGi ci. non hominis naturam adusiid; tred, quam Gai usui .: munus di officium tueri, ad altum gradum in vulnera nura. teneat. o.
extremum. peruenire οῦ - tu in UM siemuti docet tam insignem rametan timus . sed. in quo sit naturae ipsin turnen, & tu moleZ,sine dium I ut regio posui.mbuto, expliemias. Ut enim , siquis dicat. εο Quod autem homo sine hac ope disina rectenuli uadia potis vitem Baues stuctus esse officio fungi nequeat, illud est satis etficax ariare, nisi acta itus agricorum , traditum gumentu, quoaumnta virtutes recta ratio guin
153쪽
semat. Vhristitur recta ratio mimum non re- Iis,capi he, ad fidem firmand im . si enim xerit, ibi profecto mens vires esseaees habet e enarram gloriani Dei, & opera manuum eii non potest, vel ad verum videndum . ven 'es an umtiofirmamentum. Num pismi d DActoagendum t ubi autem cupiditas in homine coani fieri ho anstria it immensus est rorem dominatur, ingens caligo mentis oculis imi siluor Solis, atque Lunae, A reliquorum erram ditur,& animus ipse frangitur, atque debilita- Hum sideritin xdimitii bilis in varia 5 in Asia tura ita, ut nequead vel verum ad sp ere, vel, ci e uersione tonstantia, at fiam, Eo noctium qnod quasi per caliginem videt, atqtie rectum vicissi Hes , remporiam aptissimae admod esse statuit exsequi. unde illud Nasonis, randam vitam va etatesynuid Oh, calestis -uideo meliora, proboque; in natura tanti motu atque conbereones, admii Dhteriora sequor. 7 rabili intesseratione continentes ad omnium Cupiditas autem dominatu pelli non potest, sertim, qhis ipsius compleam continentur, nisi per diuiniam spiritum. ergo neque recta ra fistum , atqhh naturam conseruandam Quidi absque diuino spiritu constare potest co- aetheris ardor, xeristi. natura, aetheris ardore ius eum nemo particos esse possit absquefide; temperata quia terras, quid marix,quid rera sequitur,ut nemo possit esse prudens absque i. omnium varietatem, de multitudinem oratio. de . ubi vero prudentia non vigo, nulla vera ne commemorem Quid postremo ad mirata virtus exsistici Vbi igitur fides mentem non is siue invebus singulis fabricam,& artificium,s struxerit. lla vera virtus enitescet. Vt igitur ue in unitiersis ordinem,& comenientiam amea, qtrorum caussa haec disputatio hoc in loco dio elibus naturae partibus uno consensionis vincuinstituta filii, oratione concludamus; aut illi, Io aptissime colligatis, aςqtie eaquaipex diuexqui maximas artes excoluerimit magnamq. ali sis Gorum interuallis, pm cerea. ratione cruquam homillibus utilitatem atti ii iiit, aeque stinctis, Gallissimani harmoniam emereti x hominum fama, & celebritate in laude vixe Num parum liquet. hane esse natur vocem,runt,fide filerunt illii strati; aut nullo modo vir undique ad anitri permana tiri do claristia tutem,sed inane simulacrum virtutis coluerori mo quod sera sinito iures omniunx complente,
multis flagitiis, qliasi serdibus, & illuvie, -- atque tεs meast Whsse vim quanda alarii datum, maximiiq. turpitudinhm nise dis ima- atque rationis immensam, δὲ in iternam ei stren . Aut nimia veram honestatem omnia his re mine atque pientia cuncta scaprinci reserebant a ut ad rumoreim populi colligen4 3ς pio facta snt,de deinceps regantur, atqui nari dum S verae honestati dediri iserunt,cium ha treantur λQuid, quod non solii inmatur, ocis .i. aι. tota se ex diuinae honestati , ct pulchritudini ωs I at initi sitae Deionis se ituri verturietiam
154쪽
sem-rfuit hominibus, vel Diuinae sapientiae vocibus auscultare, vel illas aspernari. aliter enim Deus immense sbae aequitati, atque benignitati, minime constitisset. Nulla enim ratio est, aliquem Deo coniungi, nisi lit illi amicus. amicus porro illius esse nemo potest, nisi fuerit illi similis. Diuina autem similitudo tota est in
verae virtutis studio,& exercitatione constituta. virtus autem nulla esse potest, nisi sit voluntaria. nemo igitur Deo coniungi ullo mo- rdo potest, in cuius voluntate situm non sit, vel
illius disciplinam , & imperium sequi, vel in-ate repudiare. cum autem beata vita tota
in Diuina coniunctione posita ; sequitur, Ut, adstricta voluntate, nemo possit vitam beatam
adipisci. Cum igitur & Diuina disciplina semper eluxerit,& in hominum potestate fuerit pocium,vel illam fide compleAi,vel perfidia rei j-cere ; efficitur, fidem etiam, atque pietatem temporibus illis priscis, non modo apud He- . braeos,sed etiam apud alias nationes,floruisse. Ergo, quemadmodum fide multi erant ad omnem honestatis excellentiam incitati; ita maxima pars hominum, infidelitate caeca, in omne scelus ineonsiderato impetu serebatur. Praeclare enim Plato in legibus statuit, omne faci-nmum temeritate,& impudentia susceptum, ab impietate in Deum oriri. Nee enim existimat, aut sacrilegium, aut periurium, aut aliud
erusinodi scelus ab eo suscipi posse, qui Deum
putat esse omnia diligenter intuentem, & ani- maduertentem, & iusto iudicio cuncta moderantem. Nam,qui hominum conscientiam,qui possunt aut opibus vinci, aut praestigijs illudi, aut muneribus deleniri, valde metuit; non illupraepotentem Dominum,omnia prouidentem, S iustissimo imperio subernantem extimesceret Sed illud, inquit, esse in caussa: eos aut nullam esse omnino vim Diuinam existimare;
aut ab ea res humanas minime curarii aut pos .
se iudicium illius,hostijs, & muneribus a seueritate ad gratia inflecti. In quo etiam loco Physicos accusat,quod impietatis auctores se praebuerint . in naturae enim explicatione, nihil ad Diuinam mentem, sed ad vim mentis expertem, motus temere cientem, & ad casum de fortuitum materiae concursum, omnia reserebant : ita, ut, argumentis suis inepte, & impie conclusis, omnem penitus religionem, quantum in illis suit, de hominum vita sustulerint. Pietate iritur in Deum, atque fide constituta.
tutis praestantiam constitui , atque confirmari putat. Proinde hoe esse summuni illius officiu qui reip. princeps esse studet, ut, religionis, atque sanctitatis disciplina , ciuiuna animos imbuat. Hae quidem Platonis sententia,quam plane diuinam arbitror, facit indicium, fidem neque ab eo, neque abalis, qui idem sentiebant, filisse neglectam. Ergo sit vel ille,vel quiuis alius, ab eodem sensu minime abhorrens,
aliquid in vita cum vera laude gessit, totum id
est ad fidem reserendum. Credebant enim, Heb. Deum esse,ac virtutem Diuino praemio remia nerari : in qua sententia, ut Paulus auctor est, fidei summa cosistit. Haec autem erat illa fides, quae tum solum exigebatur, antequam essent homines ad clariorem notitiam de Diuina mete,& imperio, atque de praemiis virtuti, & pietati positis eruditi. Si igitur tunc aliquis vel philosophus, vel reip. princeps,uel quiuis alius exstitit,*ii non dolis, & fraudibus,virtutis opinionem, loriam captaret; qualem Poetae serunt suisse Amphiaraum , de quo ait Aesechylus ;Qui non credi, sed esse iustus expetit;
Et diligenter arua mentis excolens,
Virtutis ampla fiindit ex se germina
hi, qui tali mente fuerunt, eum certe statum non aliter, quam fide, consecuti sunt. Omnes siquidem, qui, naturae operibus admoniti, Pationem ad studium pietatis contulere, in fide permansere,atque iustitiam adepti sunt. Qu circa mirandum non est, fuisse a quibusdam honestatem cultam egregie, omnemq. vitam in illius studio consumptam. hoc enim est statuendum, nihil sine fide geri posse, quod sit in vera
laude ponendum. Sed ei bium interim occurrit, de illo genere officiorum,quod neque a cω stanti fide proficiscitur,nec a nefaria cupidit te nascitur. Nam, qi ae a flagitiosa cupiuitate oriuntur, v cluti ea. quae vel inanis gloriae caulsa, vel pecuniae, vel potentiae comparandae, vel
libidinis explendae fiunt; quamuis speciem habeant amplam, di illustrem, esse tamen liquet in stagit ijs numeranda. ad flagitii ina enim reseruntur. Sed de illis dico, qui, quamuis lint adhuc sceleribus impediti, a ratione interdum I
uocati, multa egregie conantur. Num omnia, quae moliuntur isti .ibnt, ut impura, & inquin
ta, reiicienda minime prosecto. Sed est statuendum, etiam ab illis edi aliquid posse , quod ad
aliquod officij genus . nunime tamen persectum , & absolutum, reuocandum sit. Est enim animaduertendum , a quo in te profluat officium, ut sic tandem de illius aestimatione rect um iudicium faciamus. Considerandum autem est, numquam sic esse in improbis oppresesam, & exstinetam rationem, ut non interdum aliquod lumen illius appareat. sit homo flagitiosius, impuriis, omni scelere contaminatus It is tamen & virtutem admirabitur . di sceleris sui conscientia torquebitur insipecta ali
rem virtute, inuidia contabescet; inaleficiaq. sita celare, di occultare contendet , di, quantum poterit, elaborabit, ut virtute,*sapic
tia praestans existimetur . Ergo & virtutem laude , Ze scelus odio dignum existimat: quod qui em naturae iudicium minime vitupera dum est. Adde, quod, immensia Dei benignitate , offici, sui identidem admonetur. mim, quam enim Spiritus sanctus intermittit lcelestos ab impietate deterrere, di ad officium ad-honari. Nemo igitur est tam perditus, atque
155쪽
profligatus, euius animum interdum non puL qno Dei verbum elarius ematque magnificen-: set diuiniis spiritus, suturique iudici, metus tius, maiorumq. rerum disciplina tradit; erasi vehementer exterreat . sic igitur improborum des est altior,atque constantior adlii 'nda. animi in contrarias partes distrahuntur: dum enim fit, ut fides, quae naturae disciplina potitit: alio rapit cupiditatis immanitas, alio ratio, excitari, non sit ullo modo comparanda in ea, satque numinis metus impellit. Quamuis igi- quam viri diuini, Dei lege instructi, atqtie a iurtur sit aliquis taeter, & infiniis; aliquando ta- 1 Christi intelligentiam eruditi, egregie praestis. men rationem sequi nititur. & Dei iudicium terant. Quae tamen,quamuis esset admiranda,' metuit. tunc isitur non est ille conatus vitio postquam ipsum Dei filium histitiae d et ' tribuendus; sed inconstantia vituperandae Io nacti sumus, diuinamq. ex illi uxore discit initrum, qui, victi libidine, ab illo conatu depel- hausimus; par est, ut fides sit modo longo cla- , Iuntur . Aestu enim cupiditatis abducti, in rior,Omniq. mentis robore,&constantia munit omne flagitium seruntur,& ruunt. Non aliter, , tior.Se ipsam igitur erigat opus est, & in subiis
ut Virgili j verbis utamur me feratur, & euecta longissime in caelum pene: Quam qui adueris vix flumine Iembum tret, atque pedibus ipsius summi doctoris, Ee: Remigijs subigit,si brachia serte remisit, monitoris aindeat,qui solus potest nω ad iam .
Atque illum in praeceps prono rapit al- mam Dei notitia perducere. Deum,inquit Ioas Ioati. s. ueus amni. nes,nemo vidit vasua: unigenitus filius ora tamen ille conatus, inchoatum quoddam, qui est in sinu patris, ipse enarrauit. Si igitii
di imperfectum officium nominandum ; nec zo natatrae, Dei gloriam enuntiantiS, voces asper. vituperatione dignum, cum sit a vera ratio- nari,facinus exiserandum est; si, Mosem,de r ine, di a fide etiam prosectum. Cogitur enim liquos Dei ministros contemnere,atque dest interdum improbus, atque sceleratus, confi- cere, capitale ruit omnibus, qui eorum discis, teri, res humanas a Deo animaduerti; idem. plinam a se cum summa temeritate, & amentia interdum a scelere abstinet; & aliauid rectum, repuleret quantum tandem, atque qua atrox quamuis non omnino recte, gerat. neque e- di immane scelus erit, ipsum Dei filium, non,
nim recte quidquam fieri poten. nisi ab eo, qui audire, fidem dictis illius non adiungere, im
vera, di absoluta fide instructus,& ornatus ex- periumq. illius detrectaret Videte, inquit Pausistit . Iccirco solum fidei opus persectum, οὐ Ius,ne recusetis de caelo loquentem. si enim illificium dici, & haberi conuenit. Id enim so- 3Q non esiugerunt,qui recusabant eum,qui in te Ium, quod fide perficitur, cum Diuini numi- ra diuina oracula aperiebat; multo minus nox nis spiritu, di ab animo in Deum conuerso, & effiigiemus, si de calo Ioquentem aspereamur. intento fiat, & ex illius voluntate, &ad glo- Alibi inquit idem Fides ex auditu: auditus amriam illius dirigatur; recte, di cum verissima temper verbum Dei. Omnis igitur fidei vis Iaude suscipitur. Vt igitur ad tria principia,cu ratio,est ad disciplinam illius reserenda. Α priade lege disserebam, omnia actioniim genera re mordio enim generis humani,is omnes morta-
uocabam, alia sunt enim opera fideialia vero Ies instituendia de erudiendos suscepit; &, qui Iegis,quaedam postremo cupiditatis idem hoc sese in fidem illius tradiderunt, ad caelesthim , in loeo censeo faciendum.Alia sunt enim verae, atque diuinarsi rerum cognitionem instruxit. ει perfectae fidei operantia mediocris rationis. M Nec enim absque disciplina illius posset quis alia flagitiosae cupiditatis existimatida. Prima quam Officium suum tueri, atque ita salutem quidem salutaria; altera 'ero non improban- adipisci. Cum enim semel animus sese cupi da, ad iustitiam tamen inducendam per se pa- ditate nefula deuincit, sie est totus in illius
Tum conserentia reliqua omnia,cum ab immo potestate, ut nequeat oculos ab his res,us derata cupiditate proueniant, simi dira, mor- uertere, ad quas eum ipsa cupiditas inflain titera, di exitiosa di maxime detestanda. Cum mat. sic fit, ut praeceps ad exitium feratur, igitur neque in naturameqtie in lege nec in ra- cuin proiecta quadam temeritate, & amentia.
tione,neque in ullius disciplinae inliitutis sit ali Numqua igitur ullo modo se ipsum ab impuri-
qua via, qua ad beatam adspiremus; nisi tan- tate,& flagitio remoueret,nisi Divinis vocibustum in Dei bonitate, di beneficentia quam qui Wrquocatus luis et,atque ad Diuinae lucis adipedem non vllis humanis sti id ijs, sed fide colase- ctu conuersus. Vnde illud,Conuerte me Domiquimur intelligendum est,omnem animi nostri ne,N conuertar ad te.Eade ipsa fides est in osti- conatum, esse ad fidei constantiam, & amplifi- cio nostro numeranda. possumus enim, si velicationem confierendum. Illa siquidem ad iusti- mus,auresDei vocibus occludere; neficentiatiam peruenimus, salutem assequimur,immo aspernari; oblata lucem contenere; in flagitijs tali gloria cumulamur. Atque, ut magis illius Obstinate persisterealiter enim numquam scri celleluiam complecti naente, & ratione pos- ptum fuisset; Hodie, si vocem Domini audieri- νι ι ν .smus1,aniinaduertendu est,non modo side Om- tis,nolite obdurare corda vestra.Ergo,ut fateiania diuina munera esiparari;sed fidem etia esse dum cst, fidem sine Dei praesentis ope, &auxi- in Dei muneribus habendam. neque enim pote εο lio constare non posse; ita nccessario asserenduxit exsistere fides,nisii Dei verbu antecedat ex- est,ipsam conitantem mcntis assensionem, quacitans, cruciens,& ad credendu impellens.Sed. fidem appellamus, ex qua omnia officia du
156쪽
cuntur, esse volimratiam. Possiimus enim non moso non assentiri, sed etiam scelere, di impietate eum oro puDare. Fides situr est simul. de donum Dei . & hominis officium existimanda. Est manus, de sacrificium Deo gratissimam; quo ira illius auertitur . numen i sensum admirabili ratiane placatur. &aditus nobis in caeludi Ueritur. Oaendimus, eam periectam esse in nrma mentis assensione, in veritate, & officio. &obedientia, in alacri, &ineeasb legis Diuinae studio ponendam. cuimus, illa erigi spem, incendi. & iustaminari
caritatem, excitari Diuinae Iegis studium, to tum. animum ad opera diuina molienda, a que perficienda , ardore incredibili concitari. Mc igitur euenit, ut omnia, quae cum hae fide
suscipimus, exitus felices habeant. Nihil est
tam arduum, atque munitum, quod non viriabas expugnemus; nihil tam dissicile, & imp dirum, quod non explicemus . nihil tam ab- .strusum, & ablitum, quod non scrutemur, de inspiciamus. fides enim in bello victoriam, in Iericulo salutem, in morbo sanitatem, in eg atediuitias,in maerore selatium, in omni de nique dissicultate bonorum omnium copiam, de facultatem consequitur. Est enim in Dei, verbam semper intenta I id intuetire, id respi l cie, id vitae regulam habet, id singulari studio.
Et mira animi contentione . de alacritate persequitur. Verbum autem Domini omnipotens est: illo enim caeli cohaerent, Ee permanent,im mutabiliq. splendore collueent. Verbo Domiani. inquit ille . caeli firmati sunt, de spiritu oris eius sidera stabilitatem suam conseruant. Un de collitatur , omnia recte procedere ijs, qui Dei vecta vitam instituunt. mi enim lucem praefera: animo robur inuictum suppeditat: homini' vitam diuinis opibiis, atque praesidia communit. Εmo, qui fidem rite coliticum Dei verbum audia atque ita sit viribusdiuinis stabilitus ; non tantum omnes res humanas virtute stiperat, verum etiam cum manibus inseris ita congreditur, ut semper decus,. de oriam faciam s. TePQ -- Haec est, inquit annes, victbria ἡ quae vincit mandum, fides nostra a Contrave, racum fulesaut omnino concidit, aut certe
languescit; tune omnia sime aspera ι dissicilia.
atque himis grauia de mutatota. Franguinitur enim vires; animus ipse concidiis mens ex ligine circumfunditur; nec ullum repetit in mbas asperis leuamentum, millumin calamita te latium. Cum laborant homines, minime proficiunt ό cum pugnant, turpissime vincuniatur ; eam ad decus adspirant. ignominia alia eiu in eum alutem sibi afferri putant, inte reuhi. r. nisi quia singulari Dei patrocinio, quem a se persilia abalienant, deseruiitur; at qaeitaciossium praedae, dc direptionii linquu- n. t . surὸ Iceloea a trifidelem populum maximis uacitas uana deterrebat. Nolite adscensere,impulimon enim est Dominus vobis. cumine conruati se mi inimicis vestris. Amti
dio eorruetis eo, quod nolueritis obiaste D mino,nec erit Dominus vobiseu.Quid illi interim ad hic san itissimi viri voces at pernati,adi pugna se parant.Sed,cii prim im appropinquam tes hostes conspicati sunt, terga verterunας irumq. gladiis scede coaei si perierunt sic igituneuenit, vi,qui claram, fle inligne sibi .ia iam peperissent, si pugnare voluissent eo tempore, to quo Berant ad pugnam Dei imperio conuocati; eum Dei iniussa manus cum hoste conserere voluerunt, cotestim fusi, fligatiq. sint,magna l. eorum pars serro, de vastitate consumpta. ut
igitur Matissimi simi, qui nihil absque Dei numine,& imperio moliunturiita miserrimi sunt, qui,a Deo auersi opibus suis innituntur. Undo illud Isaiae: vae si ijs desertoribus. dicit Domi- Inlae m. nus, qui consilium capiunt, sed non ex me: qui prasidium sibi comparant, sed non exspiritu
in me Vt Peccatum peccato accumulent. Pro ciscuntur, ut descendant in Aegnatum, Ec meum non interrogarunt i firmentur robor
Pharaonis, Aegyptio. auxilio tegantur .Sed uquam laboris mercedem hae selicitudine, ins seri, de ametes homines asseeuti sunt dedecus. tDommia, pestem,exit tu, vastitate. 8e reliqua mala. quibus infideles homines perti vix poenas exsoluunt,quae ide Propheta in eodem loco diuinitus expianat.Idem paullo inserius. ab eluseis dem perfidiae insectatione minime discedetis. ait; Vae his,qui deseendunt iis Aegyptu,ad eo' isi iis 3 r.
quirendum auxilium;qui equis nitutur,de qua drigis fidunt eo,quod multae sunt;& equitibus,
quia robasti; & ia sanctum Israelis non respiciunt; de Dominum i psiam minime quaerunt. Sed is sapiens est, de adduxit malum ;&,laod cpraedixerat, exitu tandem praestitit. Insurgeterum contra coetum hominum improborum econtra auxilium eorum, qui vana operantur.
o Aegyptus homo, dc non Deus ; equi eorum camin, di non spiritus. His quidem v bis dies. nus ille vir, amentiam eorum coarguit, qui hi manis opibus se aliquid incere posse:confitidum,nec Dei opem valde imploranda putante idem. operam si an atqueomne vitae studium
stinati,sti fisconsumunt. Contra ver qui api ea rivi tam instituunt, sic ea Dei fide modorantur ut nihil audeant, nisi de fiammi Deilei tentiaiseeemere, nil in. omnino. nisi ex illi Fer imperio , consilio, de prascriptione, motir Itaque semper seipissexettant ad Dei erbum mente concipiendum, n& aliud in inramedia tantur, quam ut ductum. db imperim summi illiuνdueis, At moderisori lacres ad evisso seqliantur; vsmi adeo eveos licita denti de communi more t elege conceniam ti
velint,qui summa fide omati sunt; nisi pratis thoei numen in iciant. Ipsemq. auctorem, Ac litorem hinem . absillio ductu enim illiu
εο se Io χν mouere minimo rerum arbitrantur.
Vnde vox illa Mosis. quai veniam, atque cem expostit, Deumq. pro ualute pomi ilui
157쪽
eommissi veneratur. si in ipse, inquit, non
praecedas, non educas nos de loco isto. Interuligebat enim vir excelsus, tolerabilius multo
ita , in vasta illa selitudine , inccnimodis
omnibus vexari, atque senio, scedi'. morbis intabescere ; quam viam aliquam, in qua Deus non esset ductor, inire. Illo enim duce, non ad incertum euentum omnis vitae labor impenditur sed ad certissimam vitae felicita tem omne studium destinatur rineque mens isurore caeca se in miseriam praecipitat; sed . lumine Diuinae mentis illustrata, ad immorta. Ie , atque sempitemum decus , 5 gloriam, summa telicitate contendit. Haec enim fides,
cum neque argumentis humanis estina, ne que ornamentis exculta, neque viribus instructa sit; est tamen omni demonstratione cer tior, omni cultu elefantior, omni robore valentior. Reliqua enim possunt aut ingenio IMbefactari, aut deformitate maculari, aut Viriis avus expugnari, aut vetustate corrumpi. at fidei lumen neque obscurari, nec deformari, Nec inquinari, nec peruerti umquam P terit.
Est enim in illa summum quoddam vinculum, ad animos hominum cum Diuina mente artis. si me copulandos. Is igitur , qui Deo coniunctus est, quod tandem poterit adire aut digia talis, aut vitae periculum; eum Deum salutis vindicem, selicitatis effectorem, vitae tutorem habeat λ Est enim fides piorum. Dei fide, at- 3que veritate subnixa. fides autem Dei conci dere numquam poterit. sic iit, ut veram fidem nihil umquam in omni aeternitate fallat. Qui
igitur Diuini promi ut magnitudinem considerauerit, nullo umquam in loco de fidei stuctu amplissimo dubitabit. Omnia, inquit ille, quae orantes petitis. credite, quod accipietis. Has igitur fiducia erecti, di alacres, omnia nctas de summa illa benignitate, immenseq. poton tia pollic ur; eaque fide incitati, libenter qinstituta praecepta, disciplinamq. illius itare
ginendam putamus; ut ab ea deflectere sunt Uum facinus arbitremur. Id itast, ut rusrecte viueauli ratio, tantaviq. officioruna finirnium religio, in fide posita, A .constitviradit, Hoc tamen animaduerteiadumest, nequciivfi de quidem hac caelesti, atque diuina , t mos opibus instructa,& ornata est, quaeOII Dema eligionem, atque sui ctitatem continet,sua a caritate, Nobedientia nutrime segreganiuo aducimuS . tantam tui esς, tearer lepossit
iustitiam efficere. θ assum enim opus , nullum os ictui potest ullo modo diluere crimem --
lus exstinguer e, omneq. taetri ricin is vesti ,
irtus, e se MedituSi ad obediendusai; quamuis
sibi imperatum n ut glas riter exsequati , aut sigit , quod id ni vivit, raratus iit adlud statim, cum primum liauerit, cilicis 'dium
non ton neo studio, obedientia ,&alacrita-
ac potestyllo modo pur sς criminum praeteritoxum maculas impres , di i stas e tae, Cum enim Deo paremus, debIto ossicio sen mur, quod absque infando scelere praeterire non pos
rumus. At, eum crimine aliquo Dei infinitam maiestatem violamus; vim Iceleris inta tam concipimus, aeternis cruciatibus iure, atque merito puniendam . Quocirca fieri non potest, vi illis benefactis Domini ostensionem readimamus. Nam, si seruis nosti cum pensum operis non abseluunt, iuste iras imum, de , cumriirsus operam sitam nauant, non nos obstriseios arbitramur, ut ea de caussa putemus effadcbitam operam fia tiose praetermissam, alia opera similiter debita compensandam: quid tandem est existimandum, cum nos homunculi, summum illum Dominum, a quo sumus tantis affecti beneficijs, non modo officiorum n
gligentia, sed foedis etiam factis offendimis λAdde, quod, cum serui officio funguntur, nec
eos singulis horis admonemus, neque ullas vi res illis damus, neque eorum laborem ope n stra subleuandum suscipimus. At, cum Deo
paremus, omniaq. agitamus animo, molimur,
essicimus; illius numine perficiuntur; ita, ut magis sint Dei ipsius opera, quam nostra reputanda. Possumus igitur semper nos ipsos ire uos inutiles reputare, non modo quia debitum oscium praestitimus, cum essemus serui; sed etiam, quod, quae gessimus, illius numine, diope gessimus. Non igitur ex operibus, quae secimus nos, sed secundum suam misericin diam saluos nos secit. Quod etiam de operi bus , quae fide vigente, & incitata peraguntur, intelligendum est. Hoc est autem, quod fides ipsa confitetur. aliter enim fides non esis G des, si se nixa aliquid sibi tribuendum existimaret. I ides enim in hoc maxime persipicitur; quod omnem salutem. dipnitatemin clemeria tantum Diuina constituit. Ergo, si fidesve ra sentit, atque decernit; non in existima dum, illius vi, & efiicientia expiari crimeo, de insitum idus aboleri. Deus enim istus est, qui, nullis nostris meritis, sed sua tantum bonitate inuitatus, filio suo, qui Metas est nobis iustitia, sanctitas,dcredemptio; hoc est, qui nobis iustitiae,sanctitatis,atque libertatis caustari attulit; omnia stetera nostra condonat,
uosq. actitaris opibus eximie cultos sibi ni iungit Non igitur fides nostra,sed Dei filius nci Main iustitiam efficit; veniam nobis imperitrando, A scelerim maculas nobis impresiastabstergeminia Curiguur sacrae litterae uistitia datque sabitem in fide ponuntλ quia Dei filiust in eos tantiim iustitiae suae munera constri . qui fideles sunt. non enim gratia stiam obtrudit illa uitis;non recipit in amicitiam rebelles, non sanat aegrotos,salutare emediu repellentes. biigit fides tu,n viget, ibi nulli omnino relinquitur Iriiunae gratiaedocus.Vt igitatricii aegro tus. vitam suam spectato Media comittit, nec ab illius praescriptione recedit, dicimus , ob
dienti auxilli semitatem attulisse; μ quod sanita- cinita sed quia, si Medico noraruisset,
158쪽
tro procisiatqu* subacti, iniq. diligetiaip parati ad senua excipium n. sic animii, nis
toelimul habitatu C ergo numquanti carata
Exsistit mire iustitiam. Postremo, civit caritaret Thabet, Deo atus est i Dei amet avgra
silaranterimati, licitis fit nullomodo pom ad essen potestes tiniostula: ero si me ea
sementem saetatis Vt vim possim nisui satis,ma complecti. omnem ivstitia splendorem effae MDeigratiam, d ervitotam, di beneficentis reserendum I. complecteta aciai,Mque pone
ante oculcri ι effrenatam rim tem, impetu caepruns est coni ina iustitia: . quod 1 vemia est . nullo mcido fieri test, ut antecedat iustiti ia divi adaea respondeamus,fuentur indomcaritatem essera Diuina gratia prosinam edinum primum morum . quem spirit's Diuinus
assere animis, cum cos ad salutem voeaton grains numeramus, leum autem consequitur primina Diuini amoris institutio. amor tamen Per
fectus, Mabsobitus illestius exis linandus est , co,Mpraecipitem locum se misitantem .dcin ao civi fimper in cum perfecta iustitia contui exitiumsponte sua ruenta inuiconlideratai, de Dei elementiam . illa aberii o neut ean tem ;omina. suam belim pallic em , oin nita .: rura ad se assim ieems de inuitantei Cogita deinde, animum rape diuitia conuer sumin eum, culo murimi dei auxilio stit ab illapestaseductiis Biaceantem, Ut errori πιterito ignostat, sibiq, auxilio si:,ne in silinilem
deinceps errorem rapiatar ditum, sumtinim iticius .haec est audem illa caritas, quae ιvt ansnes est,timoremdeponit. Sed , ut init inprimo conmersionis motu, histitiam inchoar censes mus'. ita etiam moris fundamentum instituta
In quo vero aiund. caritatem cum peccato in
telligi non posiri animaduertendum est,peccam tum priplici ratione im nobis ineta. Prinnunenim, si rere definitur peccatum, vel Rine, veloratione, mes cogitatione contra mi te lum Dominum. cuius pessuluit conuersus ι so gem concepi , ta sper id insidet in nobis .
de excitatus,le in viam ad precan
distulium incensius, uvida, seu etiam se viae ducem prosemi, illi'. vires la
ri, quissi cursum omnem, si velit , sine caldi ruina. aficiat. Naar, parum liquet, Se prae paratim animi, de praeparationis incremεκtum. & iustitiae donum, omne'. tandem iusti tiae fructust esse ad Diuinam benignitate reu candos Primum enim mentis assensio vocibus
dum vel animo nauitium agitamus ; vel alis quod verbum impurum emittimus ; vel opus aliquod nefarium edimus. ubi vero vel actio vel oratio, vel iminara mentis agitatio effluit peccatum consessim evanescit. Alia ratione dicitur peccatum in nobis haerere, nempe cum post stagitium susceptum mens a Deo auersa tenebris obducitur, neque in Deum, tamquain fiammum bonum, resplait ', sed tota est e re . o bus caducis, atque terrenis misereime colligata . Est igitur tunc peccatum, illa seruitus detestanda, qua dominatu cupiditatis opprimimur, illaq. praua constitutio, peruersu'. habitus animi,legi Diuinae contrarius Si ad hune modum peccatum intelligas, fieri non potest . vicum incensii fide, di caritate peccatum ha bitet. Est praeterea peccatum peccati vulnus animis insidium ; summaq. mentis imbecillitas, & morbus, quo sumus impediti , quo mismor autem animum alacrem reddit, ad obediendum. benignitas autem Diuina amorem
illum sibi debitum,& obedientiam,iustitiae do.
no remunerat. Caritas enim impetrat venia omnium. peccatorum . quocirca ipse Domi nus ait, magis eis crimina condonari, qui magis diligunt. Dimissa sunt, inquit, ei peccata Unus ad periecta .munera sanitatis exciteritur, alta, quia dilexit multum. de alibi inquit, ae postremo illa diuini iiii is oblisatio, qua su- nos mundos fore, si fuerimus in egentes bane fiet. Ex quibus locis perspicuum est,ea tantum fide.qua per caritatem operatnt, iustitiam c&ciliari. non quod caritas iustitiam efficiati, sed
uod, ut ante diximus, ad gratuitum iustitiaeonum accipiendum, animum praeparet . sic fit,ut caritas iustitiae munus antecedat. Quod quidem mirum videri potest,rem minus acutemus poenis obnoxii. Cum enim stigitium Rinpimus morti serum repente vulnus a cipimus, &status animi statim dilabitur, &impotentior cupiditatis dominatus exoritur.
N ad idem peccatum sepius iterandum instigamur, iudicijque Diuini laqueis irretiti detinemur. Secundum hanc peccati rationem,no abis surdum est asserere,peccatum,quasdam nempe considerantibus. multa enim sunt, quae illos in εο illius reliquias,tantisper in nobis clim caritate contrariam sententiam trahant. Nam primu , simul inesse,dum morbo perculsi veniam neces
159쪽
μ inor tesse, nee vllum habere in legibus, ac
iure perfia viam, quamuis officio debito aliqua ex parte iungamir.Nain aut hominem iugula trit, mramitis eum paenitrat . α multici hi ininibos se benignum, id facilempraebeae, nunio modo poterit ea benigmtate. cfacilitate ιl cena qua iam tenetur pud constaritem.de se
uenim iudiceni liberari. Quamuis igiturvado fietum redierit, adhuc tamen relinquitur eis omnium persectissimum tempe indi sirim ab solutamconferat . Non est igitur omnis Dei marior nnos hiritis iam penitus inhaerentis ut 'menriim. Hoc tamen statuendum est,cum tarim illam maturitatem assequitur, cis emba
Bitia afficienda 'nulium esse inrer illari eariatatu opportunitatem, di inductum iustitia isniam si tum inpaod temporis interlamim
cum primari enim stamus euitare, Ad aeriqqur potest ignoscere. clamen licuriis. H ino so minis iniri ad nimia, que sanctitatis eo staritendum est, caritatis instui irae ratio a peccatum per se declinare non posse.Diutinaei maiestatem violasti, legis diuitiis vincula per stegisti. taetra facinora concepisti: minc Vero. cum sit scepta flagitia laniemetinis, seruiq fide iis offici iungi cupis ς vim ea mentis conuerosione, Sc egregio ad pimatem conati uilicium poteris, quo iam teneris adstricius quasivmια xquali eriminis admissi compensatione.
morem; en primum sessipplicem abhete, Minniam vetit. mutilii se comparat, Homamadiuinae mentis Pam ipta, atque silvicia instrueti statim ab ulla morasanitat mire cipiet, Ndiiii mimiustitiae bellefietumaeoni
querere edita fieri ut raritas illa nivium eis interuallo sed ratione tanti inique in antecedat; rustii vero eodem iaporium mento consequatur. Quo igitur modores ante iustitiam caritas erigi dimere nullo modo. Quamuis rsis beatum sto accidat, semim cecircumisius, ut Die despicias eam mi, tur,quae simul cum fide excitari incipit , atque ribus, aut saltem operadisi odiosaurutini intenditur, &adolestiir donec cuportunitastem illam, & simplicemosti atque purgano his rationem assequariar; quae est sir imis siciem, quam in te ipse machiriariis es; quamuis te lacrymis,& lamentis dedas eo, quod diuina maiestatem scelere violaris; quamuis omne vitae studium ad diuinam legem coierre statuas ι nullum tamen adhue habes in iiudiciis . de lege perfiagium. Ad clementiam igitnx confugien
nabor,& amplius laua me ab iniquitate mea,&que ulla spatij interea dilaeductitiae opibus excolenda. Hae autem ratione planii medea lilia tror , quo modo iustitia in nobixoriare,c pri mum enim inchoatur in nobis , dum fidem Dei a peccato meo munda mein ad*urges mem 3 verbis adiungimus, di ad columnumilli mo
Deo auersi ferebamur,exstinguitur D in Ddum enim noua quadam voluptatis propensionere. spicimus. non possiimus enim oblatam illius henignitatem, isque studioin amor complccti. illa prima igitur amoris institutio, peccatum
conuellit, ea ratione, qua diximus, per pecca tam nobis inhaerens intelligi animum a Deo a uersum. Deinde, cum eo pietatis institutae stomine ysopo,& mundabor Haec autem civ pro
Drebat David. animo certe xculta, Rabiecto,prae doloris magnitudine. quem ex admisti
sceleris recordatione capiebat, di incensa , atque inflammata fide proferebat. Ergo,cum c ritate esset incensus, tamen se gratia indigere fatebatur, quae ante concepta crimina deleret. Ergo, etiam cum institutae caritatis ratis
De potest intelligi, inusta illa macula, de status ille poenis obnoxius,cuius recomi e se quis dao cocitati itate in ac veniam sanitamus.
que fidelis supplicem ad Christi pedes abi jcit ,
Rique cum lacrymis etiam interdum erratoruueniam, di valetudinis firmitatem poscit; ne Turitis,cupiditate oppressiis, se eis lem flagiti, sinquinet. Nam quod attinet ad postremum argumentum, de amore, quo Deus cos, qui stant caritate in illum incensi, prosequiti ir; certum est, Deu omnia opera sua diligere. Nihil enim
comam,quae fecit, odio habere potest, cum om- eam repente eonsequimum eo silcM, recinxisti inmobis-omni-deleatin . In primo igitur illo diui ira Iemantiae fructu i instr si ii ii, uitiae institutio: in postremo autem,quo pra teratis erratis ignoscitur,criminumq. Ommum maculis abstersis diuina munera conseruntur, tu
stitiae perfectio & infinitio. Ex quo etiam l erfecta de absoluta caritas exsistit, quae Deum ad se multo masis allicit . Vt igitur primam truma bona sint; ita, ut in scelestis etiam hominia Io lam iustitiae insti retic nem , caritatis initium bus,cum scelus odio persequatur, naturam ta- consequitur ; sic iustitiae persectioni caritasmen caram habeat. ,ed,quo est opus illustrius, abs ita coniungitur . His ita constitutis.& magnificetius, eo est illi satilis. Nic fitivi α conieqtiens est , ut de iustitiae dignitate , α naturam diligat,& fidem caritate informatam elegantia diseramus. quod siquem Ebro i amet a luminum tamen illum λα-ςm, in vo ciemus.
160쪽
Am iustitiae vim, & rationem, vota in primis laci eda censeo, ut*iritus ille immensas , atq. sistipitemus, per cuiusque rei naturam pertinens, cuius amam, atque iramine omnia sustinentur, & conse Nantur, manaeq. mentes sensibus diuinis asi-ciuntur, cuneis animi mei Iabes repellat, meust . lumen praeferat, atque vires ingenio largia itur, quo possim ipsius iustitiae decus , utilitate, di an litudinem, di mentis acie contueri,& litteris congruenter' explanare. Aliter enim nes
la modo poterit quisquam, non dico consequa aera ne, atque hio, sed neqne cogitatione, quanta sit in illa vis,quam excellens ornatus,&Asaria, tapicari. Nam impuris pura, alq. sancta coirectare, ne diuinaq. munera ingenio immano eomprehendi non pinunt. Ergo, cum nihil possit in muneribus diuinis excogitari, raue purius ipsus iustitia Einctitate, aut maius Dei similitudine,&coniunctione, quae diuino
iustitis munere, di beneficio eontinetur; ascerte non est, quemquam cum aliquo flagitij contagio ad tantum opus tractandum accedere. Q circa erat proiecto,cur non modo hominu prudentium reprehensione, sed multo etia maris Diuini numinis offensionem pertimescere; cum Hanunus suscipere ausus sum ad quod pro dignitate persequendum, atq. ve bi S exornan- .dum,opus erat insigni aliqua puritate,cum Dinuino ingenio, & a rabilis orationis copia,&facultate coniuncta; a quibus animi diuitiis me plurimum abesse confiteor. Sed nescio, quo modo, dum legimus aliquid, aut scribimus, commouetur animus studio ; atque iis rebus, quas tunc cogitatione eomprehendit, afficitur ; & , pro rei cuius ieratione, quam mente coc Pit, immutatur. Vt igitur inquinatur plerumq. animus lagendo stagitia litteris confignata ad hominum labem, di maculam sempiternam sic, lustii thim ad Diuina conuertimus, legendo, aut scribendo, amore Diuinae virtutis incenditur. Mirum igitur non est , si animus, in fidei illius praestantissimae consideratione defixus, altior essectus eth atqiie 1d cupiditatem rerum caele
stium acrius exariit;&.humana contemneS,Omn repente studium ad diuina conuertit . Licet enim, neque modo licet sed opus etiam est,h
minem Dei fide subnixum, seinpiterna, atque Diuina moliri Et, quamquam hoc mihi in prin icipio operis Institiai proposui, ut omnem mea disputationem in iustitiae spledorem, & magni fieentiam, tamquam in finem, dirigerem ; longius tamen progressum, atque diligentius rei magnitudinem coulideratem, iniectus quidam rimor stangere, & debilitare facillime potuis. selinisi me fides ipsa cuius admirabilem vim sumus, quoad fas filii, oratione persecuti, confir maret. & ad inchoati operis persectionem incenderet . non enim ingenio freti, quod quam sit exiguum, perspicimus ; non eruditionis confidentia, cuius quantum nos paeniteat, dicere vix possumus,sed illius sui uela, qui caeeis ad-s ctum , infambus eloquentiam , imbecillis robur inuictum elargit ur qui numquam suppilaum preces,& vota repudiat , experiar par-c tem aliquam tantae dignitatis, quanta in iustitia consistit, explicare. omnis autem de iustia a tia quaestio, in quattuor partes diuidenda est. Quaeritur enim, quid sit iustitia, quaesit illiux origo, per quem ad homines perUeniat, di ad quos tandem perueniat. Ut autem hinc capia mus exordium, animaduertendum est, iustum id esse, quod est iure, atque lege definitum a ex autem, lumara, & persei issima est mensin r tio praepotentis Dei, omnia supera, media.infima se sempitemo imperio regentis, di in suis quaeque locis singula disponentis, cunctaqueo uammo consensionis vinculo constring tis, e que nodo ex aliis alia connectentis; vi ex dii si millimis naturis, certa quadam ratione, atque numero colligatis, una lacies appareat.Ex quoiat mirabilis uniuersae naturae splendor,& decus exoritur.Vnde totum hoc, quod caelum cingit, atque continet,cum ipIa caelesti natura coniunctum, & mundi nomen obtinet, di a Graecis ἀμμος, id est, ornatus, appellatur . Omnis autem ornatus tune exsistit, cum singula cuiusq. N rei parte certaritione dimensae, atque terminatae, suis Iocis continetum,& ad explendam totius corporiS soritiam aptiuime coliteruntur . Cu igitur singillae uniuersitatis partes sint certis sedibus distributae, atq. modo quodam praesinitae; nihilq. insit in illa confusiim,di immc erate iactatum, nihil turbidum, & inquietum; sed filmmus in illa ordo,& admirabilis ommu par
tium consensus eluceat recte uniuersae natur
quam tam illustri specie decoratam cernimuS,so est Mundi nomen imposit uni. Atque fuit quondam