장음표시 사용
161쪽
Ieruhi; suisse a sempiterno tempore infinitam, dam ratione connectit,quae aerem cum aediere iam duabus naturis adiun-Mmnia tandem ad numerudi interminatam omnium qua nihil erat ordinatum natura consentiens; sed omnia commixta, perturbata, alve consilla , o tro summa dinonis
cessario euenire sentiebant, dum ardor per H-ffida confusus eorum nare um, geruem,inr4 cotio atra his nic
conueniant, ad varias, atque multiplices for- . Inas o-ndam quae salut- solismaue lunae,
ni aeternitate rerum caelestium motu, atque vi
uis aliquantulum at errent a coiectura, mat me reniterentur; humida siccis essent infesta ;ueca rarius liquore contanimar ne.&taetruma atq. lutulentum redderent ciuictaedemque tenebris, Bd cali ita demersa Nehemeter ina, tor se pugnantia, turbido,re confusea tu Rusertarenti, mulat . p riam sedem alit serinaminab Hiarum rerum impetu, &pestii era conx igione secretam, & liberam retinerent. Han riam eqim illam rudem, Mim nomnia ficta putant; sterno tente
tuum pleraque tandem ab illis multile i
esse constat . Sapienter enim viderunt , Diuina lege . sensilio, mente,
designata. eademque lege universtanti regi.Quod quidem nobis eo plerirus dicendum
autem confusiam rerum molem Chaos appella, i et O & eonstantius aseuerandum esti notainisbant, quo nomine intelligebant vastam, atquaincultam naturam inaniter agitatam erta foema, di specie vacantem. Diuina deinde mente, de ratione, omnem confusionem suiuatam suis lse, S. litem prorsus exstiaetam . Deum enim ieam curam adhibuisse. ut lingulas naturas ab aliarum colluuione secernerct, atq. in comaeqnientibus rei cuiq. sedibus Omma tandem collocaret. Sic laetum esse , ut leuia summam re
Filio, quam de rebus Diuinis ae pumas ἐr est: illustrior . Non enimconiectura tui uini cismur . ut plerique exigis; sed, oracillis Iritimis instructi, explorate eos scimus. Diuiliamin re ibisse omnia a principio procreat , α aue tempus ab eademmente regi mo des Daribus insti tisitempei ari u is; aliquis Isitas. dira manu mensus est Netadspalino direxit, di uniuersum terres pulueremtesimasgionem capesserent; gravia, propriis librata 3 Q uit ad numerum, &montes exanu ulam op taribus, in medium mundi Iacim nitereniaturan emutatamquam in naturali sede an siste rent, caehim, admirabili celeritate conmersum, omnia contineret. Tum aquas unum in locum conglobatas circum terras exstitisse: tum aero ab aethere seiunctum,eiusdemq. aetheris ardore temperatum, terrenae, de humidae naturae cir eum susum fuisse: tum fines rei cuique circumscriptos,atque ab eadem mente,di ratione cor
ribus, colles trutina ponderauit Apin Solonmnem veroDiuina lentia cistula E sit assiisse caelum perfectu aethereth iapuma Mudi regione firmatumia terram in media MDnes sede stabilitam, exstra x in sublime montes fidepressas in altitudinem valles, aquis siues coirstituto omnia tandem admirabili ratione diseposita collocata . c circa non in inmode scriptum est, uniuersam naturam, pondere, minatos: tum denique . rebus omnibus in locis: εο numero, de mensiira cotineri. III naturae igitur
ruis apte dispositis, de illis ab aliarum turbulento incurui liberatis, ibrmas esse datas, & siugulis propria munera distributa. Caelum enim innumerabilibus astris distinctum, omnia ciuis' sima luce collustrare; tirram herbas,fruges, de plantas effundereri an res erumpere, flumina lapi, terras, tu maria vario animantium senere
cc inpleri coepisse, omnemq. naturam miro eo iunctionis ια derς ad animantium vitam tuen
fabrica clarissimam iustitis ima inem licet intueri. Pri mum enim, in eo quod quaelibet Mundi pars suis se regionibus continet, nec in alienas oras invadit.Deinde,quod nulla est,quae noceat reliqliis inmo sic alias sustinet, de aliorum ope ita sustinetur, ut, si una sit ab aliis euulsa, nulla possit statuminatque naturam siuam coicruare. Postremo, quod admirabili quodam vi culo alia ex aliis Ita hexa, & continuatasium, dam consensisse. csse namque admirabilem ii. Io ut una natura ex tam multis effecta sit Quae resum naturae conueniςntiam, quλ summa in inis per media coniunguntur; quo secietatis, de amicitiae vinculo omnia continentur. Sic igi- r fieri, ut, quae suis locis mota statum suum tueri non pol sunt, di aliorum statu turbido imi, pctu iacile dissiparent, nunc ita naturalibus Ioseos manςnti ,.se ipsa conseruent, & rebus Mitis salutςm, & ita colurnit tem afferant. Itaquc incredibilem naturae coma motonum cxlisur , impulit olim homines ingenio praestantes, Ut
omnia unum esse dicerent. Haec autem omnia
piscit lex Diuina,cui omnis natura est obedies, atque subiecta. Omnis igitur ordo, modus, Mconuenientia, omnis ornains, de apta dissimillimarum inter se rerum connexio,omne colu
ctionis, & societatis firmamentum, Diuina lege continetur. Tunc igitur erit omnis iustitiae ornatus in nobis, cum lex Diiii a dominabitur. v vin aliae res aliis stabilitate dandi ipse vicise Nec enim ira rationem dominatu pellet; neque sim aliarum naturis siliciuntur,atque sustinem libido eandem constrictam imperio cotinebititurι aliaq.ςx λlii S identidem oriuntur. Mentis neque ylla alia perturbatio mentis statumia
162쪽
heta. stabit:sed singulae partes animi, suis quaeq. nem exprimit:ita naturae modus, atque costin finibus tenebuntur; nec longius euagabuntur, tia, totiusq. mundi pulchritudo, iustitiae ordi- quam ratio ipsa Permiserit;&omnes denique, nem, Rconuenientiam declarat. Continet e legitimo rationis imperio obedientes, ad ani- nimiustitia omnem ordinem, pulchritudinem, mi totius statum conseruandum mirifice con- elegantiam, & decus,omnem denique dignit uenient.Ratio enim in Diuinam legem intuens lis excellentiam: assert animis pacem, S tran-- lucem accipiet, & vires assequetur, quibus fa- quillitatem, & Diuinam in omni vita consta cissime possit omnes animi partes moderari, tiam; soret opibus, & facultatibus, summisq. atque motus inanes reprimere.Inde isituroni praesidiis, & ornamentis in omni genere redunne decus, atque dignitas essiorescet; inde om- 1 o dat. Vt enim reipublicae tum honestatis laudenis tranquillitas,atque regii status firmitas ex- florentem statum dicimus, cum Principes, re-ιistet.Quocirca, cum Deus in principio caelum, cte legi parentes, suam cuique tribuunt dignita di terram, & maria, de omnia denique quae cae tem; nec ullo modo permittunt, ut quisquam, Ii complexura ambitu continentur, tam admi- munus sibi assignatum deserens,alienum impua ili lege.& ratione desisnauit, atque constiti denter usurpet; aut, re sua familiari minime cotuit;quasi in ea tantae labricae molitione, id tan tentus, opibus alienis manum afferat:sic in ani- eum muneris, & operis habuisset, dum honuni mo omne iustitiae decus exoritur, cum ratio in domicilium aptum, illi q. splendinet, re digni- Diuina mente defixa reprimit iracundiam,& litati conueniens aedificaret, atque quodda Gm bidinem coercet, & singulas animi partes te nasium ad exercendam iustitiam eisceret;om, minis circumscribit, ne possint aliquid aliud, ne tandem consilium ad hominem creandum, quam quod sibi est praescriptum, moliri, di indi informandum auasi admirabile quoddam tu mentis statum iurenter inuadere. Et, perindestitiae docti mentum, contulit. Sic enim Moses atque ciuitates,recte legibus constitutae, pace, summum illum rerum opificem imitentem in- ει otio cum dignitate seuuntur ; sie animus, ii ducit:Faciamus hominem ad imaginem, di siti uitiae particeps, in honestisisima pace, & tra militudinem nostram. Vt autem ostendat,per- quillitate versatur. atqueint ciuitates,pace, &fectam, & absolutam imaginis huius vim,&ra- otio constitutae, facile florent opibus, di variistionem,esse in iustitia sitatin est enim Diuinae te vitae ornamentis,atque praesidiis abundan sic, vis, atque rationis effigies, animis nostris im- ubi recta ratio omnes animi motus inconside- Pressa, cuius vis ea est, ut vetet delinquere, &-ratos lege Diuina reprimit, ut mira tranquilli- recta praescribat, di ad imperandum maxime tas adsit,atore securitas; enit, ut animus re apta uir ut igitur huius imagini unaturam esse pente Diuinis opibus illustretur,inti in . prae- in iustitia positam demonstret radiicit, Et posit sidio muniatur. Et, ne rem valde perspicuam piscibus maris, di volatilibus caeli, & bestiis ter trimitis definitionibus obseuremus; satis sit ad-rae. Quo in loco cemimum hominem essead im monere, iustitiam esse siumma Diuinae legis o Perium natum , quod iustitiae tantum munere seruationem.Haec est enim iustitiae regula, haec regi.& administrari potestast autem intelligen vitae norma, ad quam solam omnia ovicia diriudum, cum filii honuni cunctorum animantium penda sunt. Cum igitur lex Diuina sanciat, ne imperium commissum, fili sic consequenter illi in se quisquam dedecus admittat, ne se sagitio imperium in eam partem animi, qua rationis polluat, ne vitam scelere contaminet 8, sedi expers est , neque multuma bestiarum natura tum sese ad virtutem, atq. bonitatem Dei imi- distat,eadem ratione tributima. Tune igiturde. tandam conserat; cum. iustitia nihil sit aliud, mum homo Dei similitudinem incontaminata quam habitus excelles animi, lege Diuina con- retinet, cum huius regi Hirtutis mimere fun- ormatum, sequitur, omnem vitae puritatem, &gitur, di sibi ipsi pro dignitate imperat:hoc est, continentiam, omnem clementiam, & benignicu ratio, quae est ad natiiram Diuinam apta .se talem,omnem pietatem, sanctitatem, di reliari nos animorum motus, atque corporis cupidi, gionem , Omnem denique virtutum omnium talem, quae instar inauranis belluae ruere, di tun consensionem, complexniustitiae contineri. bari solet,constrictam imperio continet. toto Haec enim omnia, Divina lege praescript de
que animum excitat ad Diuinae legis studium i so nita, & constituta sunt. Est igitur, vi uno verbo Est igitur iustitia, constans rationis aequitas,& dicam, omnis iustitia, in Dei similitudine commoderatio, ex lege Diuinae menti suta omne stituta. hoc enim lex illius sanxit, atq. praescri- turpitudinis consortiu repelles,& sinistas miri psit,ut illi sMiles esticiamur. Estote,inquit,san mi partes in proprio cuiui l. munere cininens: cti, quoniam ego sanctus sum. Vnde autem tu vel status animi diuina prsicriptione fundatus. stitia in nos perueniat, ita perspicuum est, ut omni stagitio vacas atm diuinaenaturr similitu oratione non indigeat, maxime cum id magna dine ippius attingcs:vel excelles animi cultus, ex parte demonstratum sit. Nam, si iustitia est ex lege Diuinae mentis,& rationis exoriens,om Diuinae legis effectus, atque ipsus Dei similitunibus motibus turbidis.atque turbulentis con do;vnde alio potuit ad nos,quam a mente Diui trarius. Vt igitur Chaos illud a Philosophis evi na, permanare Si enim corporis sensus,si comcogitatum, iniustitiae conlusionem, & inordina munis spiritus,si omnia vitae subsidia in Dei mutam, atque iuncitam turbulenti ilatus agitatio neribus habenda sunt; si nihil est in nobis, quod
163쪽
ad vitae tutela pertineat, quod non a Deo sim' benignitatem. & gratiam reu arida.Qirocina pserimus; muIto profecto magis hoc donum ea I inus in eo loco, ut humanum famam. omnium maximum, di amplissimum est ad il- de elationem comprimeret, atque Omnes m lius gratiam , & benignitatem reserendum.Na tales peccasse conuinceret,& esse seneritati direliqua , quamuis a Deo donata sint, apparet uini iuris obnoxios , addit, Contanitor digetamen, unde beneficio triuino assumpta sint. mihi in memoriam, di Iudicio contundamus Humorem enim ab aqu , calorem ab igni, spi- mu naua, quid habes, quoteius umeste de4xitum ab aere, corporis soliditatem a terra monstres. Pater tuus primum peccauit, inter sempsimus, iustitiam vero non aliunde, quam pretes tui desciuerunt a me, di principes an a solo Deo, totius iustitiae sonte, unde nimum 1 o meos contaminatos ostendi. Hac igitur et a traximus, haurire potuimus. Inde fit, ut, ratione pronuntiat ipse iustitiae parens . nec in cum in alijs vitae muneribus, sic Deum aucto . natura, neque in lege , sed initius tantum be rem veneramur , ut naturam etiam ab illo nignitate esse omnem vim, di rationem militis conditam admiremur , iustitiae tamen do- constitutam. Nec enim naturo primum Parcnnum, atque munus nullo modo ad naturam,sed tem in iustitia cotinere potuit neque lex sum ad solam illius gratiam , & benignitatem refe- mum illum legis interpretem integriun a cri ramus. In illo namque est, nos modo ipsius su - mine conseruauit . In Dei igitur tantum cle
mae iustitiae species , Ac exemplum, quod intue- metitia in omnis spes iustitiae collocanda Quaeri, quod peri equi, quod omni studio imitari co ibit autem tantae Numinis placatio. 0Deum uenit ; verum etiam vis illa,quae nos ad virtute se hominibus ab illo tanto interuallo disi intibus, illius imitandam exsuscitat, atque ad iustitiam de ab eiusdem institutis impie dissidentibus, perducit. Ab illo enim & Iucem accipimus,qua ita conciliaret. ut homines ornamentis diuiniustitiae claritatem videamus. ab illo vires h nis affieeret Cuius operatandem potuit in hemus , quibus ad illius dignitatem adspire- enim erat in quadripartita diuisione textium mus. ab illo denique robur inuictum consequij iustitiae *lendor hominum mentes illustrare
mur, quo omnia iustitia contraria, & inimica omnes enim peccauerunt , omnibus Herunt
repellimus. Mi igitur sese ccinfidit, ut ipse, grauissimae criminum maculae penitus inusta, sine Dei praesentis ope, suo tantum studio, & omnes tandem miserrime pria si sent u Quid exercitatione , iustitiam adipiscatur ; est simia igitur si1 integri,atque valentes pet' statum de singulari amentia praeditu , & immani Q 3o iuum diu tueri nequelint; M modo morium Iere adstricius . Quid enim amentius, quam re ris morbis impedita e imalis emerstent quibuς
rum etiam minimarum Deum caussam esseco remediis amisi uti sanitatem recuperatarni fiteri ; rei autem omnium inaximae caussam m- quomodo, tandem Ampiterni numinis otanugenio, atque viribus humanis assignare Q memet litterare Choterimi E Num ptitest magis scelestum,& impium,quam Diuinam ad humanae medicinae. emedium, curandis. cor se gloriam quempiam transferre, sibiq. diuinis poribus inuentum .. animi vulneribus tam talem tribuere Qui enim diuinatam rerum in Deri Nummflensis Diuini numinis hi a se caussam ponit, se Deum plane facit. Iustitiae nis studus, atque muneribus ciampenseri ρ ι autem splendore,& claritate nullum munus po quibus aurem muneribus Num missimamus testanimo cogitari diuinius. Qui sigitur potest in illum pecudum strage delectariὸ hostiarum. facere, ut ait Iob, mundum ex immundo, nisi semine deleniri Deo indignum est, i ille summus iiistitiae architectus, totiusq.aequi , lin immenis Maiestati minime de rum . . tatis origo sic enim inquit ille apud Isaiamt Num principes aut quot viros aduocatos ad litis. Ego sum ille, qui deleo iniquita es tuas pro- bebimus, quomingrauia, de auctoritate illum
pter me:& peccatomm tuortim non recorda, nobis prepatium mus Sed omnes rema r. In quo autem ait, P pterimet; p ned di maximi, omnesnationum rectores,&ptim iiscet, non meritis hominui, sedariuisa elemen pes . uniuerium denique genus hominum viviratia , humanas mente saniret; atque ex impuris illo pro nihilo reputandum est. Quocirca puras, di sanctas effici. in est inuolari ses in Deuteronomio, ut stultam hominum quod vel iustitiam efficere, velecto intueri, fidentill resaniret' a. Dominus Deus vesterdi conscreare possiti Num vatii λ adgeneris ipse est Deus debrum, at dominus domnoru nostri princeps, in quovis natu clarius cerni De magnus, fortis, atquemetuendam v noe Potuit. non a lauti post ortiis in mordiu , respicit hominum dignitatem, neomunero δcumeget omnibus naturae opibua instructisti, Sed dices sortasse, unam reli iam fuisse viam; mus, turpiissime amis*λNumlegisdisciplis irae Diuinae auertemd de humani sceleris exp-na at ipsi sumnu legis inorpretes, Moses,& andi, quη monetorum precibus, amne votin Aaron, quibus Jox a Deo tradita. st Ulucris sitaeest. Hoc qui lem non leue pMissapit4 Deu Posun pnimulganda . cum G ti onctitatas habere confitendumest. Tantum enim tribuitinomaus uretantas,di ipsius lagis studio incest, piorum hominum se tali, ut eoisim prociat tanκRPitcc oua . Cumimtu M ue in natin 6o bus temittat peniundi seueritatem: de miri Mia, nequctis, . . sti in is-sia; conse- bus . quibus eradinsensus, facilis place . .
164쪽
tibiis eius, SamiieI inter eos , qui inuocant ruit ullo modo cunctum orbem terrarum scelenomen eius. Inuocabant Dominum, & exau- xiS tyrannide liberare; uniuers mq. genus h diebat eos. Item alibi, statuerat perdere eos. minum cum Deo in gratia ponere. attulerunt nisi Moses, electus abeo, stetisset in muri riti- illi quidem suis in magno aliquo pcriculo con- . ut reprimeret impetum eius. Est alitem stitutis, aliquam fallitis atque libertatis a pectu eo in loco similitudo ampla a viris .rtibus,& ad huius tantum vitae statum pertinentem, Namore patriae vehementer incensis ; qui, cum exiguo temporis spatio circumscriptam di summ, murus tormentis hostium, at q. machinis deii- piternam vero salutem, atque libertatem,quae citur, sese in ea parte, quae ruinis maxime stra florentem, atque sempiternum statuin ani- ea est, pro muro opponunt,ad hostium impetum mi resertur, minime conferre potuerunt.Erandiuis corporibus excipiendum; ut, cum certo enim natura serui, non filij. Seritus, inquit,Dovitae periculo, peraiciem a patria depellant. minus apud Ioannem,non manet in domo in q-son aliter enim se gessit Moses . nam, cum Iu- ternum:filius manet in aeternum. Hoc est, nondaeorum propugnaculum,quod in fidei religio- Moses, neque quisquam alius potuit in domone consistebat, eorundem rebellione disiectum Domini sempiternum imperium,3c iurisdictio esset, nihilque impediret, quo minus ira Diui- nem administrare: sed unicus tantum filivspaca in homine omni firmo praesidio nudatos,in- terni nominis heres, expressa immesi, atq. sem uaderet, e q. ad internecionem deleret Mo- piterni numinis imago. Ergo, cum Moses non sis, studio communis salutis inflammatus, se- filius, sed seruus exit iterit ; non in perpetuum se Diuinae iustitiae telis obiecit, & exposuit; ne- io domum Domini regere potuit, neque esse semque recusauit, quin siupplicio suo omnium im- piternae salutis adminis , quae quidem in ve- pietatem lueret. Sic igitur,fusis cum ardentis- rae iustitiae stuctu consistit. Ut igitur opera uesima suorum caritate precibus, numinis ipsius Ilus fuerit Istaei e Pharaonis impotenti doini' impetum repressit. Nullum enim sacrificium natu liberatus;non potuit tamen eiusdem ope-Osterri Deo potest, hominum caritate magni- rapeccati vinculis eximi, & daemonis infestis. sicentius. Summum autem, atque persectisti- simi dominatum fiagere, de sempiternam mi ismum caritatis officiu in eo positum est, ut no riam declinare. Idem etiam de reliquis in omisad mortem pro alioni in salute libenter offer ni virtute excellentibus viris existimadum est. mus , dc sanguinem patriae, sine ulla cunctati omnes enim in eadem condicione suerunt ;ne, eum opus ita fiterit, largiamur ; nullaque, 3o ma Moses, de quo Paullas ait : Et Moses qui- quantumuis dira, supplicia recusemus. Hoc dem fidelis fuit, in tota domo illius, velutivniim virtutis ossicium omniam maximum,at- minister, in testimonium eorum, quae dicendaque praestantissimum, cum omnes honestatis erant. Christus autem, tamquam filius in donumeros in se contineat ; mirum non est,&h mo eius, quae domus sumus nos. Vt igitur aliminum memoria consecrari ,& multis in locis quot in locis . ab iis, qui non sempiternam,sed Deum propitium efficere . Iccirco Deus hoc breui 'atio definitam iurisdictionem in domo unum maxime officium,de munus exigit ab his. Domini habuerunt, breuis aliqua lux rebus huqui praefiunt aliis, & remp.imperio, aeque disci manis allata sit: sempiterna proiecto salus,plina moderandam suscipiunt. Itaque conque- eorum ope constitui, dc parari non potuit. xitur apud Ieremiam , quod nullum reperiret igitur multo praestantiore sanctitate , 8e HierosNymis, cuius studio incommunem sa- religione opus fuit; aliis virtutum omnium lutem valde propenso, &ad sanctissimas pre- meritis multo clarioribus , ad genus tam ces, & vota conuerso, ab euertenda ciuitate num e miserrima seruitute redimendum . quae deduceretur. Apud Ezechielem vero pseudo- quidem in isto Dei fiIio mirabiliter eluxerunt. prophetas insectatur, quod non se se irae numi- Ergo , ut inqi ut ille , si nos filius liberau nis in populum saeuientis interposuissent. quod rit , vere Ii ri erimus . Nullo igitur m qaidem masno argumento erat,eos non veros do, nisi per unicum Dei filium, e peccatis eri- prophetas fuisse. Uult enim clementissimus il pi, de in libertatem vindicari potuimus. te Dominus, ut sint, qui se pro oninibi is offe- Nam , si pro violatae maiestatis amplitudiarant ; qui, dum aliorum saluti consiliunt, pro- sone grauitas criminis sescepti penditur, cum pria n vitam negligant; qui si immo studio, & maiestas humano scelere violata infinita sit ;contentione, non siibi tantum, sed omnibus να consequens est , ut sit quodammodo pon-niam efilagitent; qui etiam ad caput situm pro dus ipsius criminis infinitum . Virtus igi- omnibus deuouendum, animo semper parati tur illius , qui malum adeo pestiferum erat sint. Sic igitur fit, ut iacstiorum sanctitate,& exstirpaturus , consentaneum suit , ut es, religione, quae in sumnax caritate consistit, se set , propter inexplicabilem in illo naturae se ab hominibus statim euertendis saepe conti- Diuinae cum humana coniunctionem , nonneat. Hoc ipitur studio Moses, hoc Samuel, terminata, ut in reliquis, sed immei sia,&in hoc Dauid, e multi sancti homines iram Di- finita . Solus igitur Dei filius habuit , quod uinam multis in locis cohibuerunt. Attamen εο pro genere humano satis abunde persolue-neq. Mose neque Samuel,neq.quisquam alius, ret. Adde, quod reliqui omnes , quamliis inquantavis esset virtute, pietate praeditu po vita se excellenter gesserint, saepe tamen in
165쪽
vita lapsi, conciderunt, de quam pluri m is peccatorum maculis adspersi sunt ita ut ipsi etiam pacificatore indigerent, qlii eis veniam impe traret , atque rursiis illos in Dei gratiam restitueret. Fuit igitur opus omnibus eo pacis sequestiae,& interprete, qui ne tenui quidem peccati contagio pollutus esset , nec alicuius opeaxa ad gratiam Dei conciliandam indigeret. Tatis igitur, ut Paulus ait, conueniebat, ut nobis Pontifex, sanctus, innocens, atque purio simus, segregatus a nocentibus, altior caelis effectus, qui pro se numquam, pro aliis non pe , sed semel tantum unam hostiam offerret scuius infinita sanctitate aditum omnibus in caelum aperiret. Unica enim oblatione sempiternam in suis iustitiam, atqne sanctitatem per
secit . Ergo , cum neque Moses , neque Sa muel, neque Helias, neque quisquam alius habuerit , quo sua ipsius debita compenseret, vitamq. mortis insidiis circumuentam rcdimeret ; quo modo tandem uniuersum orbem te rarum expiare, & ita Diuinam gratiam restituere potuissent. Hoc igitur munus Dei ta tum filio assignari conueniebat.Nam, si exce
Iens animi pietas, atque sanctitas est Deo gratissima; in Christo tantum eluxit Diuinum il-
Iud admirandae sanctitatis exemplum , nullis umquam terrenis affectionibus inquinatum. Si earlias in homines valet Hurimum apud ilia Ium generis humani parentem optimum;adeo nos dilexit Christus, ut in acerbissimam ino tem , de intolerandum cruciatum, sese pro hominum salute libenter Offerret. Si preces sanctorum hominum Deum flectunt, & a seueritate ad elementiam tradu eunt; hic sem mustotius sanctitatis architectus, cum pluri mas pro nobis aerumnas pertulit, tum omnem vitam, quam infinitis laboribus exposuit, in precibus consumpsim, atque ita patris opem nobis cum valido clamore, macrymis Implor
tiit, & exauditus est propter suam singularem Pietatem . Si postremo sacrificium aliquod potuit expiare mentes hominum, pacemque nobis impetrare; huic uni tum sacrificio tributum iiiit, ut omnia vitia, & culpas excluderet, mumque in perpctuum generi humano pro Pitium ein cerct. Nec enim pecudum sanguis ad spersius potuit ullo modo insitas animi somdes eluere, scd sanguis Christi tantum in conspectu patris illatus . Christus igitur, solus maximus, atque sempiterniis sacerdos, muneresio egregie perfianctus , id periscit in nobis,
quod nullae sacrorum sanctitates, ntillae caerimoniae, nulla priscae legis instituta, nullae sanctorum hominum pre ccs ei licere potuerunt.
Non enim bruta animantia, sed sui ipsius co pus fianctissimum ad sacrificium tulit; non m templi manu facti aditum, sed in summum
caeli samgitim penetrauit; non pecudum an guine Populum, atque aras adsipersiit; scd pr prio sanguine odium in nos caelestis, atque senipiterni numinis exstinxit; non Odores terrenos
incendit, sed ardentissimis precibus pro saline hominum supplicauit I non denique ullis muneribus humanis iram patris auertere instititit, sed di imitabili obedientia, earitate, sanctitate, religione, numen illius veneratns est. Nerioque sibi ipsi veniam, numquam enim in vitide liquit in sed nobis omnibus pestilla uiri, nequ=in eo sacerdotio administrando humanam relingionem, sed Diuinam virtutem adhibuit. Iralius igitur tantum opera fuit re patris numeris placatum, &iustitiae donum hominibus impertitum. Restat nune, ut videamus, quibus tara
dem hominibus iustitia a Deo per Christum data sit. Sed hoc etiam iam superius ostensum est. Non enim Deus sanat inuitos, non placitis illius obsistentes, non oblatam lucem rep*diantes; sed eos, qui vulneris sui remedium n5 aspernantur, distu sum q. lumen libenter acciapiunt. Eis igitur tantum donari iustitiam con itat, qui Deo monenti credunt ; vocanti praesto sunt ; imperanti obediunt ; medicanti gratiam tribuunt; totosq. se illi tradunt; neq. in genio sito, sed voluntate illius,omnia vitae con-
filia moderamur. ut antem uniuersa Unico verbo complectar, eis tantum Deus itistitiam tribuit, qui fideses sunt. Attende enim, qui sinea illi, qui hos sanitatem po II kemr. si audieris inquit, vocem Domini Dei tui, &, quod re-ctnm est, coram eo seceris, Nobedieris maris datis eius, custodierim. Omnia praecepta illius; millum morbum eorum, quos intuli Aegyptiis inseram tibi: ego enim sum Dominus Deus, s nator tuus. Ex his verbis plane Iiquet, his tantum iustitiam tribui, qui fidem retinent; hoc est , qui Deo obedientes int. obedientia enim sanitas comparatur, sanitas autem est in iustitia constituta. Sic etiam Dauid eos senandos praedicit, qui morbi sivi sensem capiunt, atque dolore perculsi ad Deum conuertun r. Similiter apud Isaiam, Christus se missum esse pronuntiat, ad eos curandos , qui animis an ii ii sunt ;hoc est, qui dolore consecti, in unicum illum vitae medicum respiciunt. Sic denique apud Ieremiam, & FIBechieIem,& reliquos Pr phetas , illis tantum salutem, S: Diuinum iusti tiae beneficii im pollicetur, qui fuerint Diuinis institutis obedientes . Sic item Paulus docet Christum obedientibus sibi caussam aeternae salutis ait illisse. Habemus igitur , quoad cius fieri potuit, uniuersam iustitiae vim penituβ explicatam . Nam &, qualis sit iustitia,descripsimus; &, a quo fonte petenda sit, ostendimus;& , cuius opera manet ad homines, explanavimus; &, ad quos tandem homines emanet, rationc definiuimus. Demonstratum enim est,
iustitiam esse statum animi, Diuina lege fundatum, atque Diuinae virtutis constantiam specie reserentem. I ictum est, Deum solum esse,qui iustitiam in nobis e tficiat . Hanc autem amplissimis Christi meritis, atque sanctitate tria tam hontinum generi, docuimus. Postre-- , nono res , sed eos tantum , qui ritesdem
166쪽
. fidem colunt , id est , qui Diuinis praeceptis
hediunt, iustitia don1ri. Non alienum autem Φ loco arbitror, exastius distinguere. quid inter fidem , atque iustitiam intersit: siquidem utriusique virtutis vis. in Diuinae legis cultu , Ac cbseruatione perspicitur ἔ ita , ut vix a se inuicem cogitatione discerni queant. Sed animaduertendum est, iustitiam sine fido constare non posse ; posse autem fidei ratio nemintelligi, ut iustula non sit. Cum enim
peccamas, in crimen repente incidimus, iudicio Diuino reseruatum ; quod nullis operi. hus', quantumuis piis, eilagere per nos possimus; ita, ut, etiam cum fide ad ossicium ouertimur , minima ponimus iustitiam obtinere . M1ximorum enim criminuni rei serimas , atque tuticu laqueis irretiti detine
mare ut, quam sis animus iam sit in verae reis
ligionis cultum incitatus , non tamen sit in eo missio , de conuersione iustitiae. ratio collocanda . Iustitia:enim tunc exsistri . cum mentior. Hinc facillime apparet,in quo sit onunis sanctitas constituta. Est autem l institas. scientia religionis colendae: sicientia autem haec in eo posita est , ut teneamus animo, qui bus sacris immolandum sit; quid rursus ut a Deo postillandium, atque flagitandum . Qui
haec duo recte animo percepta, atque com
prehensa tenuerit. is verae religionis scient timsimus haberi potest. Quo autein alio cacrifi-ιo cita numen illius venerari, quod aliud immus: voluntati illius acceptum.& gratum ailhibere possumus, praeter unam fidem, Christi meritis, atque sanctitate firmem rursus ab illo petendum quod sit & illius magnifice tiae magis consentaneum, & ad nostram dignitatem aptius, & ad vitam, de immortalitatem . magis necessarium,quam iustitia Praeclare igitur Oseas populum ad studium sanctitatis ad , hortatur. sic enim eum excitat ad religionem, id ut non ullo modo eam in lapis acrificin, sed in fide sitam doceat. Non enim ait, Parate Vi- omnis omnino reatus exstinguitur. Est igitur necesse . ut ad Dei elementiam confugiamus , ductique siti ad gratiamadspiremas, et opem in liciter imploremus. Go ficto, clementissimus ille Daminas continuo pre ces nostras exaudiet; atque id , qucia in stutuit, & inchoauit, absoluet; omibusquest sitiis nostris empirema oblivione sepultis, iustitia nou sua comessim infbrmabit a Itaque semper fides antecediti iustatiam τl continet tamen fides primam iustitiae institutionem. Inchoat enim iustitiam in nobis Dominus. tulos, Hircos ad aram statuite, Asnos, & arietes in Dei honorem iugulate . quid igitur dieit Tollite vobiscum verba, &conuertimini ad Dominum. Hic non plane demonstrat, Omnem religionem in sancta, & fidest precatione consistere; neque cinguine pecudum, sed fide, atque precibus, ardenti fide subnixis, immolandum p Nunc discamus ab eodem prompheta, quid a Deo petendum sit. adiungit mm, Diciteque ad eum , omnem aufer iniquitatem, &-bonum. hoc est, consermihi Diuinum iustitiae munus; Ac hanc meam cum numine suo pellit animos; eum filem in nobis excitat; cum facit, ut spiritu suo pulsi mila nostra sentiamus ; eum nos ad se fi te conuertit. Perficit.& absoluit iustitiam et
Cum non modo nos ad ni statium allieit ;& inuitat; verum etiamomnia commissa stetilara condonat. Itaque est iustitia, fidei seuactus amplisiimus: fitis autem, maximum iu fidem, qua ad te supplex accedo . benignitate tua immensa, & infinita complectere . Atque,veostendae, fide iustitiam conservari. α augeri; admonet, ut in perpetuum fide voveant, quae quidem maxima ex parte in acceptis beneficiis animo retractancis, & in gratijs age is dis posita est. addit enim, Et per luemiis vitulos labiorum nostrorum. hoc est, sacra, quaestitiae fundamentum . fides enim incipit, q*od iustitia consiunimat: fides sceleri o litat , iustitia omni scelere soluier fides strenue decertat , iustitia summa cum gloria
triumphat: fides vota cupat, Iustitianua cupata vota per luter fides in eo elaborat, ut animum recte constituat; iustitia animum facillime regit, atque moleratur . Sic igitur fit , ut fides quidem inchoata quaedam iustitia se ; iustitia vero persecta , & absi Iuta. quaedam fides. Accedit, quod fides est Otacium nostrum . non tamen iusque Diuino beneficio praestitum: iustitia vero Diuinum
munus, & beneficium, huminis tamen ostiacijs exercendum, atque conseruandum . ita
que fidem Deo offerimus, iustitiae vero gratiamstulamus ..Fide postremo iustitiam consequimur; iustitia autem fidem tuemur, atque mi
ros in illa pro retas taeimus, ut enim, sublam fide, iustitia omnis amittitur; ita, iustitia constituta, fides fit altior in dies, atque vehe-
nobis voti damnatis peragenda sint, non vita Iorum caede,sed Iaudum tuarum assidua praedicatione Mragenda sunt. hi enim sunt vituli tibi gratissimi; haec sacrificia magnificentissima.
Itaque breui oratione vir Diuinus omnem n bis rationem verae, de absolutae religionis cxplanavit. docuit enim fide supplicandum; i stitiam vero postulandam; iustitiae rursus doso num, atque ianeficium, fidei opibus cousem uandum, & augendum: vi sic niles iustitiam pariat; iustitia fidem amplificet; & alterum
alterius incremento roboretur; & utrumque
tandem ad silmmum perueniat. Haec sunt illa secra lanctissima, quibus initiari; haec Lacrimcia, quibus pacem exposcere; haec munera, quorum gratia vota sui ipere,conuenit in hoc enim omnis relisio sita est, ut fide pro obtinen . da iustitia sacrincemus. Vt autem omnis relisci gionis intelligentia in fidei, atque iustitiae cognitione consistit; sic Omnis impia fraus, o nis impura superstitio ex eo est, quod neq. cumo fide
167쪽
fide ad Deum adeunt homines ; neque iusti- venustate concilians . Hane autem variam, tiam, sed opes fluxas , & interituras a Deo 8c multiplieem nommis hirius vim eum ad sagitant . Duplici igitur ratione impuri, & Diuina signifieanda transerimus, semper no impij sunt . Aut enim, quanta sit Diuinae na- bis iustitia occurrit. Nam, cum Grati eno. turae vis , atque maiestas quantaque , & mine Diuinum fauorem , & esementiam i quam salutaris benignitas, ignorant; aut sum. telligimus, nullis nostris meritis , ad mun mum bonum non in ipso Deo, sed in rebus ca- ra gratis danda incitatam ; hae eerte Dei ducis, ponendum existimant. Nam, si illud elementia, in iustitia benefieio hominibus tria in Deo situm iudicarent, nihil optarent am buto maxime perspicitur . Deinde , cum ex dentius, quam id, quod eos cum Deo arcte i o ipsa gratia mirabiles, atque varij,& muli, coniungeret. id autem iustitia est. viroque plices effectus exsistimi omnia namque vise igitur modo Deum honore Diuino spoliant . tae commoda in gratiis numerari possunt pra-Nam, qui aut diffidenter, ει timide, aut ni- eipue tamen Spiritus sancti munera , gratismis considenter, N impure, cum muneribus h num generi concessa, hoe vocabulo de terrenis per fraudena saepenumero quaesitis, ad fgnantur . Diuisiones , inquit Paulus, gra, aras accedunt ἔ prauam certe opinionem de tiarum sunt , idem autem spiritus . Sia, Divina bonitate, & elementia, aut iustitiae cum nullum a Spiritu sincto donum aut majα aequitate concipiunt . Qui rursus aliud , ius, & amplius ius ilia, aut iucundius , de nisi Deum , summe concupitat . atque non lutarius acceperimus ; congruum fuit, iusti pro iustitia , sed pro rebus callucis tantum 1o potissimum inter omnia diuina mun Immolandum putat , is certe Deo , cui sup- ra hoc nomine Gratiae appellari. si vemiruplicat, Divinitatem eripit. id enim , quod tum verbi usum confideres , quo gratia D.
summe , & ardenter expetit, illi anteponit. nitur pro memoria accepti biaeficis; ex quo O deplorandam caecitatem, &amentiam ho- fit, ut ingratos eos nominemus , qui bene. minum , omnem operam , curam, siaici- ficii memoriam deponunt, paremque Vς v. tudinem, omnes rationes , & cogitationes, talem non reddunt, cum potant; gratia momnes denique preces , & sacrificia , in res est ad ipsius partae iustitia munus , dc vanissimas conserentium . Quid enim mile- officium maxime reserenda . . Nihil enim estrius , quam, pro his rebus parandis immen- magis secundum iustitiam , quam gratus a-sos labores excipere, quae neque inopiam sub-3o nimus, accepta beneficia secum recogitans; leuant, nec curas eximunt, neque morbos eaque , ubi primum potest, quibus in rebus depellunt , neque sitim cupiditatis exstin- potest, omni studio rependens ; aut saltem uni e immo , dum cupiditatem vehemen- gratiarum agendarum studium non intermi lius irritant, omni tranquillitatis fructu ani- tens . Si postremo animum reseras ad illammum spoliant , vitamque longe amariorem nominis sententiam , qua diximus gratain in efficiunt Hoc Diuinum iustitiae donum Optan culis venustatem declarari; omnis certe v
dum , hoc amandum , hoc assiduis precibus nustas, & elegantia est in iustitia ponenda. petendum est ; quod animum omni s Diui- Nihil enim refert, quam grati simus homi nis opibus copiosum , & opulentum reddit, num oculis r neque enim sunt in sensibus hir- uod morbis liberat, quod extrahit ilicitu- et manis vera, & constantia pulchritudinis, de ines , quod homines Deo similes facit , in honestatis iudicia . fit enim plerumque, ut, quo denique Diuinae gratiae summa conssistit. falsa venustatis imagine capti, deformia, at Nec enim aliud est gratia illa , qua iusti sti que turpia, perpulchra iudicent . Illud igimus , nisi iustitia ipsa gratis concessa fideli- tvi animaduertendum est , in quo sunt om-bus . Quod ut rectius intelligamus, non ar- nia ; quam grati, nempe quam amabiles, at bitror alienum , Gratiae nomen explicare ἔ que iucundi simus illi summo sermarum spomaxime , cum nullo modo eam a iustitia se- ctatori, qui non vanum e poris nitorem . cernendam existimem;& eos, qui aliam gra- sed spleiadidum animi cultum , & admirata . tiam excretiant, illorum bona venia dixe- Iem mentis elegantiam intuetur . Nihil auis rim , in maximo errore versari censeam . so tem Dei oeulis , omni ex parte gratum es Primum igitur haec vox significat fauorem, se potest , praeter iustitiam . Qioquo igidi benignitatem alicuius, nullis aliorum me- tur modo gratiam intelligas , semper iustitit is , sed sponte tantum , di voluntate sua, tia animis obuersatur . Aut enim iuvitiae is ad benigne iaciendum propensam . Signifi- tem perspicis, aut ipsius iustitiae vim, &ra. eat deinde ipsius benignt voluntatis effectum; tionem ; aut iustitiae munus, & ossietum; nempe beniticium gratuito collatum. Decla- aut eiusdem iustitiae decus , & elegantiam. rat praeterea Gratiae nomen accepti beneficij Has vocabuli huius notiones mihi plane perimemoriam , cum studio reddendi, atque . ceptas arbitror et illius autem gratiae vim me oad cius fieri poterit, referendi coniun- penitus ignorare confiteor, quam multi nouctam . Est postremo alia huius verbi notio, εο a caritate solum, verum etiam ab omni vir. qua dicimus , aliquid esse gratum ; hoc est, tutis ratione seiungunt, eaque caritatem in uiati'uctu iucundum , an circvi quasi quadam krmati contendunt. Eos autem ipsos , qui M
168쪽
de gratia ita disputant, eius ipsius gratiae , cuius auctores sunt, vim ignorare, illud est maximo argumento , quod eam non nominant , sed qualitatem quandam nomine vacantem
inducunt. Si enim quaeras ab illis, quid gratia sit; multam operam in distinguendo p
nunt e derecte sane . omnis enim nominis vis
multiplex distinguenda est. Sed distinctionem
videamus. Gratia, inquiunt, primum cst fauor, amore, quo quisque est affectus in ali- io quem , excitatus : cst deinde fauoris ipsinise fictus, nempe gratis donatum beneficium: est postremo grata accepti beneficii commemoratio . optime . Sed ego primam gratiae rationem Dei clementiam appello, e quan stra iustitia omnis emanat: altera, quamuis late pateat , iustitiam tamen praecipue significari video : tertia vero ipsius iustitiae summum , atque praestat tissimum officium desisnari non ambigo . nihil est enim, in quo se xo iustitia clarius ostentet, quam iii auctore, atque parente iustitiae colendo, summisque laudibus, atque omni vitae studio celebrando. Sic enim ni , ut iustitia , eo, unde prosecta st , reueriens , absoluta quadam conuersi ne finem , atque perfectionem consequatur. Vt enim a Deo profluxit, sic ad Dei gloriam est, tamquam ad debitum linem, reserendδι Si ergo, cum gratiam nominamuS , statim nobis occurrit, vel iustitiae origo, nempe im- 3 omensa Dei benignitas, di elementia; vel iustiti, ipsus vis, & ratio, opera Diuinae nignitatis ecteta ; vel iustitiae studiuin omnium praeclarissimum et quid opus fuit aliam
exquirere gratiam a iustitiae ratione seiunctam, quam nemo prorias intelligeret Non, inquiunt, est veri umile, ut Deus iis , quos piritus sui mineribus ins mare instituit, mirunus consulat , quam rebus iis, , quae tantum cohaerent, & permanent . Sed res, quae na- otura tantum constant, sic a Deo constitutae sunt, ut non tantum a caussa extrinseca m
Merentur ἔ verum etiam insita propriae formae cupiditate , atque propensione , eum finem motus appeterent, ad quem caussa extrinsecus illata diriguntur i aliter enim motus i te minime naturalis esset. ergo & iis, quae spiritu Diuino regendae sunt, opus fisit aliqua Diuina forma, qua sponte ducerentur eo , quo allas sipiritus Diuinus impelleret. Hoc quidem 3 orectissime dictum putor sed eam formam iustitiam esse defendo . In ea enim est solida, di expressa. Diuinae mentis efiigies , quae facit , ut ad omnia , ad quae nos Spiritus fanous singulari praesidio impellit, sponte etiam nostra, .cum voluptate ducamur . Quid igitur opus fuit, gratiam a virtute seccmere psi enim proprium virtutis munus est , eum, in quo inest, perficere ; cum gratia mentem maxime perficiat, ad summumque perducat ; εο virtus, vel maxime , ducenda est . Nam, si
Gratiae nomine Dei in uiam intelligis, gratia Dei ipsitis virtus est ; si Diuine elementiae beneficia. inter ea iustitia praestanti Gsimum locum obtinet ; si animum gratum, atque beneficij memorem, in eo virtus omnis sita est . Quid igitur conuenit, gratiam ab omni virtute separare Z Ita sane. inquiunt. ut enim rationis lumen est a virtutibus, inclustria , & exercitatione quaesitis, natura di stinctum ; hae autem virtutes sunt, quibus homo ad finem humanae naturae consentancum,
dirigitur r ita consequens est , lumen gratiae ab iis virtutibus separari , quarum Diuinani vim Spiritus sanctus animis distundit . Haec illi omnia more suo, nos nostro dicimus : de hac quidem conclusione effectum putant,quod volunt; in qua tamen , difficile dictu est .
quam multa vitia sint. Primum enim in eo grauiter errant, quod ita disputant, quasi sit aliqua virtus, quae a clementia Diti ina non fluxerit. Virtutes enim, quae non a Deo Or tae sunt, &ad Deum reseruntur, non virtutes, sed flagitia siunt. Deinde, quod statuunt lumen rationis sine Dei gratia constare posse . Ratio enim per se neque vitae finem intueri, neque vitae cur se in instituere, neque e. tenebris emergere potest . Semper enim errat, quamdiu est orbata Diuino lumine; ita, ut, cum maxime ad beatam vitam enititur,
tum vel maxime se in miseriam sempiternanx
praecipitet. Qim est igitur rationis lumen
gratia profecto Diuina . ut enim lux Solis culorum lumen appellari potest; ea namque circumissi oculi, elare vident, quae antes lis ortum erant tenebris inuoluta r sic & Diuina gratia rationis Iumen potest appellari. . Quod si rationis lumen appelles retiam mentis intelligentiam, clare cernentem ἱ ea cem te sine Diuina luce exstare non potest. Recta porro intelligentia sapientia est. Sapientia autem non modo maxima virtus est; se omnes ipsa virtutes gubernat . Nullo igitur
modo est rationis lumen a vera virtute, natura , atque ratione separandum . Ille vero communis multorum lapsus. statuunt enim, finem , hominis humanae naturae accomm
datum , diuersum esse ab eo, quem appetit, postquam est gratia Diuina insormatus. H mo enim , cum sit naturae Diuinae imago, nihil habere potest , quod illius naturam perficiat , & in quo tandem , ut in ultimo b no , conquiescat, nisi Deum . Ita concluditur, finem hominis , ea ratione, qua homo est , solum Deum esse; ad quem tamen non
si is viribus , sed Dei ipsius gratia , peruenire potest . Cum igitur horno aliquid sibi.
praeter Deum , ut Vltimum bonum , proponit ; id non secundum naturam hominis facit , sed secundum humanae naturae corruptelam, &prauitatem. Postremo , ut possimus iudicare, quam estet apta comparatio; prius conueniebat explicare, quid esset gratiar vesic tandem videremus,eandem esse gratiae cum
169쪽
virtutibus, quas appes lant in salsas, cognatim explicet deinceps , ouae Deo placeant , Omnem, quam habet lume rationis cum virtutibus ni a iustitiae munera recenset. Ex his Ioeis.& ex ratione acquisitis . Quo modo enim possum aliis quamplurimis, facile liquet , aut iustitiam intelligere , quam apte haec inter se collata esse, quae nos Deo gratos faciat, aut nihil esse. sint, nisi prius gratiae rationem persectam ha- Id enim nos Deo conciliat , quod illi similes es buero Gratiam virtutem esse negas. quid igi- fieittiustitia autem est,qnae Deo similes efficit. tur gratia est, si virtus non est λ Nam, cum tan quod cum gratiae proprium munus sit , sequiti tum dicis esse qualitatem a viriutis ratione di- tur, ut ipsia iustitia gratia sit. Cum autem caria saniem, nihil tu me doces, nisi eandem ipsam las absoluta omnem sit vim iustitiae complexa, qualitatem definias. Doce igitur, quae tandem Io multo certe sapientius secisse videtur,qui gra- qualitas ista sit. Est, inquit, ut Ligustinus au- tiam a caritate non discernunt;quam ij, qui earior est, nitor animi, sanctum concilians amo a virtute, ratione seiunctam esse statuunt. Ἀ- rem. Recte sane. iste tamen animi nitor, ex- gis namque finis, ut Paulus auctor est, cariplica, qualis sit. mihi enim, qui nitorem ani- tas est, ex corde puro, & conscientia bona, Ecmi, qui venustatem, Nelegantiam, qui om- fide non ficta. Cum vero constet, legis finemnem denique mentis ornatum, &pulchritudi- esse iustitiam, ad eam enim sanciendam omnem, in iustitia pono, satis esse puto Nitoris no nia legis praecepta referuntur restat, ut iustiamen, ad gratiam declarandam: tibi vero, qui ita omnis in ea caritate sita sit, quae post cri gratiam a virtutis ratione discernis, uberius men venia deletum, atque Diuina clementia explicandum est,quid istius Nitoris nomine si- xo sepultum, consestim exsimi. Dei enim cleme gnificatum esse velis. Quod si Nitoris verbo ct tia fit, ut omnia crimina eorum, qui illius fidetisfactum qu smoni putas, perinde facis,atque nituntur, omnino deleantur; & ignis Diuini is, qui, interrogatus de eo, quem dixisset esse moris illorum animis implicetur ; atq. ita Deo
egregio cultu nitentem, quali cultu ornatus fiammo artissime coniungantur: quod est maestet neque purpuram, neque aurum, neque ximum,&lissimum Diuinae beni nitatis, gemmas nominaret ; sed tantum ipsius Cultus di gratiae beneficium . In hoc autem sanctisti- nomen altero quoque verbo inepte repeteret. mae coniunctionis scedere constat, esse omnerei
Quaero enim, quid tandem sit iste littor ani- religionem iustitiae constitutam . Cum igitur mi, quam vim habeat, quibus in rebus situs sit. hoc nomen non modo Dei benignitatem sinifiquod si fecero, aut iustitiam proferes; aut ni-cet, verum etiam illius munus, atque benefi-hil omnino dices, sed tantum istius Nitoris ver cium; nullumque munus a Deo nobis donatumbum identidem usurpabis. Nam, si dixeris e G sit illustrius , nullum amplius,& magnificense Diuinae is ae similitudinem, eadem ratio- tius I efficitur plane, ut inter omnia Diuinane te premam;*, eam ipsam similitudinem ut beneficia, hoc unum iustitiae munus praecipue explices, a te contendam ; atque doceas, in Gratiae nomen obtineat. Quocirca non pos qua tandem re similitudo i mae Diuinae consi- sum satis admirari, quid venerit in mentem stat. Et sic tandem necesse erit,ad ipsam iustise quibusdam hominibus erilestis , atque piis, tia reuoluaris. omnis enim Diuinae formae simi- aliquid ingenio comminisci, quod esset iusti- Iitudo, est in iustitia posita. Quod Paulus in tiae splend e , omnique virtutis elegantia mi epistola, quam scripsit ad Ephesios , luculen- o rabilius . Nam illud ridiculum , in quo asse-ter explanat. Renovamini, inquit, spiritu men runt . gratiam ess e iustitiae formam. Putes tuistis vestrae ; & induite notium hominem, qui stiliani esse rudem materiam , & impolitam, secundum Deum creatus est, in iustitia,&lan notia quadam forma concinnandam ; aut alictitate veritatis . Idem in epistola ad Colosi quid in animo dissipatum,&fluctuans, quod senses demonstrat, omnem Diuinae motis ima- sit ratione adstringendum . In quo quidem sinem,iniustitia fanctitate posita esse.Si igitur minime vident, omne , quod in materiae ra- gratia est animi nitor, Divinae natiirae similitu- tionem cadit, infinite seni, & esse semper dinem referens ; omnis autem haec similitudo in motu , sine modo , sine constantia, ordis in vera iustitia consistit; gratia certe nihil est nis totius expers , & immoderate iactatum. aliud, nisi iustitia. Quod si dicas, gratiam cs Infiii ita igitur inanium rerum cupiditas, esse, quae nos Deo gratos essicit ;num potest aliis stenata iracundia , turbidae , Ninconsider quid aliud excogitari, quod nos Deo gratos ese tae animorum commotiones sunt, quae formanciat, praeter unam iustitiam λ Iustus Domi- indigent, di materiae instar obtinent, & r nus, inquit David,&iustitias dilexit . Idem tione deliinciendae sunt et non iustitia, quae est Dominus apud Ieremiam ait, Ego Dominu S, ipse rerum modus, lex , atque ratio, qua disequi facio misericordiam, di iustitiam in terra. sipata colliguntur, dissiluta coniunguntur, dis hac enim omnia placent mihi . Item apud sidentia componuntur, inordinata denique in
Ioannem, Qui misit , inquit, me, non reli- ordinem adducuntur. ita, ut ex flagitiosa coniquit me uolum ; quia ego, quae placita sunt ei, motionum infinitate, ad una rationem,& con facio semper . Paulus vero , cum Romanos sonantiam redacta, unicus, idemque omnium exhortaretur , ut quilibet exhiberet se , ho- sit auisti imis concentus exsistat. od si ruris
sitam viventem, sanctam, Deo placentem, v d sus in iustitia esset aliquid di latum , δι
170쪽
vagum ; si quippiam inconsiderate comm Si igitur iustitia est si nium.&altissimum Ditum, atque tu, tum , tunc iustitiae formam uinae gratiae beneficium, ea namque ad Dei si-xequirerem. Cum vero iustitia sit ipsa forma, militudinem proxime accedimus, & omni stu- eademque omni Iaude excellens, atque plane dio in immortalitatem rapimur; si ea continet diuina, animos numero, atque ratione deuin- in se omnem pulchritudinis,& honestatis excelciem ; non video, cur, hac minime contenti. lentiam , ita , ut nos Deo gratos, amabiles, aliam sine ulla grauiore caussa formam excogi ' atque rucundos efficiat si mentem Diuina qu
temus. Sic enim de ipsius Matiae, quam estin- dams te informat, de omnes animi partes Ont, esset alia forma rurius inuestiganda, & ordine, lege, atque ratione constringit; si hicia infinite pri, rediendum. au hoe a Io omnia recte gratis, quae nobis per Chrsiti vi surdum est, absurdum etiam euid, unde hoc tutem, & Matiam inest, attributa sunt: ipsa concluditur ; nempe, gratiam esse aliquid , profecto tumesa gratiaputanda est; & non alia natura, atque ratis e aiustitia segregatum. gratia ingenio ricanda.