장음표시 사용
171쪽
Valem vim habeat iustitia; quo modo in Diuinae legis san Aissim, cultu sita sit;& a Deo ad homines , qui Christum fi
tentem illius in omni genere sanctitatem, peruenerit;quemadmodum denique summum Diuinae gratiae manus , & beneficium in illa consistat; satis explicatu arbitror .
talibus,Mq. Diuinis dies cum ineres1
bili voluptate cogitemuSI&, quatulam cuq. dicendi facultate adepti erimus,ea omne ad iternitatis ipsius madiu conseramus. Non enim ad pastum,ut pecudes;sed ad immortale decus, &gloriam nati siumus; neque naturae persectio nobis e terra est, sed e caelo petenda; neq. tam est nobis, quae sit corporibus nostris cum terrena mole coniunctio, quam quae sit animis cum Di Nunc igitur consequens est, ut non uniuerse, Io uina mente cognatio, perpetuo considerandused sigillatim illius decus, di elegatiam, & opes
immensas, aliqua ex parte reseramus. Quam
uis enim Diuina munera non postini intelligentia humana comprehendi ; tantum abest.
ut iustitia , qua nihil est in muneribus Diutianis amplius,& illustrius, &vberius, & magnificentius, possit aliqua facultate splendidae orationis explanari: consentaneum tamen est no-
his , qui Diuina suspicimus, maxime vero post- Non igitur conuenit. in Diuinum iustitiae splendorem solito acrius intuentem, aut mollitia languescere, aut defatigatione frangi, aut deniqueaifficultate suscepti muneris, impediri,
quo minus opes illius conetur in omniu consperium proponere, ruq. cupiditate multos incedere. Nam, etsi institutu a nobis munus perficere nequeamuS Pse tame conatus egrcgius est, praemioque, Ut spero,iadem afficiendus: siquiquam semel sumus in tantarum reriim tracta- ao dem non ingenio nostro, sed Christi gratia, &tionem ingresti, nihil omittere, quod quidem ad illius explicatione pertinere videatur. Nec
enim venim est illud contritum nimia vetustate prouerbium, tortalibus mortalia tantum curanda esse ; neque ea, quae supra nos in t , esse nobis ullo modo ratione perquirenda. scelerata profecto sententia, malorumq. omnium seminarium continens. Qiii enim ita se abiicit , ut infima tantum,quae inti a se posita esse videt, nignitate eonfidimus. Hac igitur fretus, ti
morem, quo eram ante perculsus, omittam
iustiti laudes dieere aggrediar.Vt igitur hinc principium ducamus, quanta luce copleti sint, qui iustitia culti sunt,explicari non potest. Nec
enim communi tantum luce flaiuntur, quam animantibus cunctis astra extis infixa diffundunt ; sed ipsius Diuinae lucis radiis illustrantur, quam solae beatissimae mentes adspiciunt. ad se pertinere putet ; necesse profecto est, ut, Io Solem illum nulla umquam umbra notiis ob quasi quaedam immanis bellua, cupiditate indo scurat, cum facile omnem caliginem immen-mita rapiatur, & in omnis agitio, S: tiirpitudi- so sulgore dispellat ; neque ad occasium comne volutetur ; neque aliud in vita sibi proposi- meat. sed eodem semper splendore intuentium tum esse putet, quam ut est renatam libidinem adspeetum laetificat. Nec enim Diuina con- expleat, omne q. vitae midium in corporis cul- llertione oblatam mortalibus lucem definit , tu ,&cura consumat. cuamquam, qui senas sed eandem perpetuo suae lucis ustiram fide- talem existimat, animi q. vita cum corpore si- Iium nationi largitur . Dies igitur ille nunt-mul exstingui;tantaq.mentis cicitate laborat, quam nocti cedit, sed eodem semper splend ut naturae suae dignitatem non cereat; neq. in- re omnia cum Diuini numinis amplificatione ter se, & brutum Liquod animal, quidquam εο collustrat . In hac igitur luce , quam Chri- interesse putet: aequum est,ut proverbium illud
semper in ore habeat ἔ mortaliaque tantum, de caduca, omni madio consectetur. Nobis vero, quos non ratio tantum, di natura, sed multo
magis laudabilis, & praedicada fides erexit;atque ad caeli conlpectum, & ad nostram ipsorum cognitionem acriter incitauit; quid aliud in vita iaciendum est,cu nos immortales, Diuinoq. semine generatos esse sentIamu S; qua, ut, morsius erat ortu suo terris allaturus, Isaias multis ante saeculis mente defixus incredibiliter exsultat ; Diuinoque spiritu concitatus , V- niuersum piorum hominum coetum magnis vocibus inclamat, dicens : Surge, & illuminare , quia venit lumen tuum , & gloria D mini super te orta est . In quo quidem aperte significat , Solem , quo erat humanum genus illuminandum , esse Dei unicii mralibus rebus abiectis,ia repudiatis, de immo Io filium, qui idem patris gloria nominatur. Hac exoriens
172쪽
exoriens dissipavit pestilentis erroris caliginem , fiagauit noctem, & tenebras, sia Oriim q. mentes elarissima luce compleuit: ita, ut,cum reliquis hominibus taeterrin a quaeda nox offusa sit, quae Diumarum rerum adspectu adimit, ipsi tamen omnia clare perspiciant. Quod quidem vir Diuinus explicat,adiungens: Quia ecce tenebrae operient terram, Ec caligo populos: super te autem orietur Dominus, & gloria eius in te videbitur. Deinde, post multa in eandem sententiam adducta, ait tandem , iustos homines non Solis , non Lunae, non si de
rum luce; sed clarissimo splendore Diuinae mentis v seros. Nec enim sensibus vitam instituunt, sed fide omnia vitae consilia moderantiu . Consequens igitur est, ut non tam in communem
asorum lucem, quam in sempiternam Diuini luminis claritatem resipiciant; neque in v n
bras rerum di imagines,quae corporum natura continentur, sed in ipsam veritatem, aeter aeq. naturae constantiam,aciem mentis intendant ;omniaq. illorum consilia ad immortalitatem reserantur. Praedicit igitur futurum, ut Sol E clesiae numquam occidat; neque dies ullo ter ris spatio terminentur;cu Sol sit ipse Deus, lummus,atque sempiternus, sempiternu diem immensitate , & aeternitate suae claritatis efficiens . Quid igitur beatius, quam lucem hanc sempiternam, atque Diuinam, mentis oculis usurpare Etenim, si , qui, tenebris inclusi, multis annis solem adspicere nequiuere, cum multa incommoda subierint, nullum tamen aeque dolentius passi sunt, atque lucis ipsius ab sentiam; ijdemque, cum, subito, tenebric se carcere liberati, in lucem respiciunt, ipsius
adspectu satiari non possunt: quid tandem illis
euenturum suspicamur, qui, taeterrimis ignorantiae tenebris emersi, mentis oculos in Sm Iem illum sempiternum subito conuertunt; i
cundissimoque statim maximarum rerum, at-
que Diuinarum, spectatulo peristiuntur λ Lux, inquit ille, orta est iusto; & rectis corde, laetitia. Quod enim gaudium, quae voluptas animo tanta cogitari potessiquae sit cum tanta felicis animi voluptate comparanda flagrat enim mens hominis inexplebili cupiditate vera cernendi; usque adeo, ut multi sese eo cyreis voluptatibus omnino priuauerint, patrimonia magna consumpserint, regiones innumerabiles peragrando consecerint, multisque in locis silmmum vitae discrimen adierint, ut possent tandem aliquando animum suum sapientiae disciplinis excolere. Sed , quid tandem , tam multis ingeniis ad verum imieniendum acerrime concitatis, tantis laboribus exhaustis, tam multis rebus ad veritatem facilius indagandam temporis longinquitate diligenter oblematis, ad silmmam sapientiae pro- rectum fuit parum admodum prosecto. enim se sapientes existimabant, & eo nomine isese insolentius efferebant, erant aliorum scriptis sicile redarguti,& ignorationis, & insci-
tiae conuicti. Nee enim filii quidqnam ab hominibus ope Diuina nudatis adeo feliciterinuentum, aut ita diligenter riplicarum , aut ea animi firmitate constitutum, quod non liorum argumentis omnino labefactatum concideret . Quae res impulit homines acutis ilia mos, ut affirmarent, nihil sciri, nihil comprehendi , & percipi posse ; omnemque veritatem esse penitus ab humana cognitione remotam.
Proinde solos eos minime desipere, qui se nihil scire profitebantur. Quod si aliquid fuit commode ab illis excogitatum, qui se studio sapientiae dediderunt; nullum tamen id emo
tamentum ad vitae beatae rationem conserem
bat; ita, ut sine ullo fructu fuerit ab eis omne studium in philosophia consumptum . Cum enim spe beatae vitae sese ad artium studia contulissent, in summa tamen miseria versabantur. Erant enim di erroribus perniciosis imbuti , de curis molestistiniis implicati, & flagitiis innumerabilibus impediti. Vt autem nihil aliud eorum animos cruciaret, ipsum desperare omnem veritatem , cuius desiderio capti vitam omnem in studio conterebant, erat certe molestissimum. Vt enim, si praegnans mulier se tum, quem diu aluo continuit, vivum edere nequeat; eam in ipso nixu maenis doloribus sine fructu cruciari necesse est. uanimumque vitae periculum adire; sic mentem, studio veri cognoscendi grauidam, intra quam concepta veritatis semina perfeste informari non possunt, opus est magnis doloribus implicari, in summumque discrimen salutis adduci: cum in ipso pariendi conatu semper abortione miserrime conflictetur. Est enim menti proposita veritatis ipsius informatio. Hanc igitur dum comprehendit, beata est; dum illius fructu priuatur, miserrima. Omnes igitur, qui sine Diuina luce in studio sapientiae vertati sunt , miseri, & aerumnosi
sunt existimandi; cum numquam eo peruenerint, quo ardentissime cupiebant. Ex quo necessario eueniebat, ut esset eorum vita multis
curis, &molestiis affecta. Nam, etsi aliqui, inani quadam specie delusi , pro veris falsa
probarent; &, quasi voti compotes, laetitia gestirent; non diu tamen in ea voluptate pe manebant . Nihil enim fictum, vanaque specie simulatum, diuturnam voluptatem potestessicerer immo, quo vehementius initio animum pulsat,laetitiaque assicit,eo grauius in fine molestia consectum debilitat. Ergo, & eos, qui, dissicultate seacti, veritatem se inuenire posse dissidebant;&,qui, inaniter elati, se iam sapientiam comprehendisse credebant; neces se erat eximia solicitudine conturbari. Quid enim nolestius,quam, id ,quod pulcherrimum esse ducis, quod omnium maxime expetendu, ad quod tandem consequendum immensos labores excepisti, numquam adipisci: sed, quo
magis omnes animi conatus eo coparas, ut illo potiaris,eologius te ab illius adspectu rem
173쪽
tum cernere Quod illis necessario eueniebat, in illam fide respicimus, statim asser .Quo mi qui, suo ingenio nixi, lucem Diuinam minime do enim sagitiosi amoris Vatia seruiet libidi- requirebant.Vt igitur Iudaei,cum omnem vita ni, & impuritati, qui verae dignitatis sipeciem in iustitiae multum eonferrent iustitiae fructum admiraturi&, qti H est cosequens, ait illius semnon tulerunt,quia non fidei sanctitate, sed adu piternae pulchritudinis cupiditate exardescit λbrata religione nitebantur; ita plerique Phil Quo modo, futilis, fle inanis voluptatis causta, sophi, eum in capientiae studium totos dies im poterit a naturae statu deiici, qui stabili, atque cumberent, nullum ex philosophia capietiae seu sempiterna voluptate perfunditur λ Qilom ctum perceperui;quia,ingeni, confluentia prae do,terrestrium diuitiaraim cupiditate, liberi cipites, omnem fides,atque pietatis sanctitate ro tem a jciet is ,'ui in caelestes, atque Diuinas nefarie, & imete eontempserunt. Quid igitur opes semper intuetur Qui poterit dolore staselictus,quam in tam caecis tenebris,& horren- gi,qui ita mente vivit,& viget,ut omnem corda terrarum caligine,exsistere repente lueem, poris sensem repudiet Quo modo tandem se qua circumfusi possimiis supera,atque caelestia cumbet formidini is, qui, ut iustitiae praemium contueri, ipsamq. Dei mentem, quae continet assequatur,e corpore excedere concupiscit Eromnem iuris regulam, animi moderationem, go, dum animus, illustri mentis acie, verae di- vitaeq. totius ornatum,assidue contoplari Ne- gnitatis eximium decus, & elefantiam cernit; que enim iuuat,terras inani quodam stadio me dum verae, & liquidae voluptatis dulcedine gi tiri, sed in caelum mente conicendere, Diuinae stat; dum opes immensas, atque sempiternas sapietiae arcana perscrutari, opes sempitemas xo admiratur;facile inanem specie dignitatis coninspicere.Hoceii autem illud verissimae sapien temnit; insidiosa nefariae voluptatis blandimetiae studium,quod non insolenter ostentat inge ta repellit omnes denique res humanas aspe nium,vanissima'. specie eruditionis mentibus natur. Hinc igitur animi magni, & excelsi, res humanis erassas Ignorantiae tenebras offundita vehementer arduas, plena'. laborum , atque
sed quod animum, Divinarum rerum cc itio periculorum, absque ulla tarmidine gerentes, ne mirabiliter instruetum, in amplistimo digni exsistime. Nec enim modo veritatis ipsius lucetatis, & imperij gradu constituit. Cum autem circumsesi sunt,qui iustitiam sanctissimam ha- hanc caelestem, atque Ditiinam sapientiam hi bent;vertim etiam Diuino quodam robore ei soli consecilii sint, qui iustitia ornati sunt; seli cum septi, quo facillime omnia suis opibus in- profecto sunt vere sapientes existimandi. Ιa ve 3o tenta pericula propulsent. Nee enim potest tam sanitas ipsi iis animi,quanti tandem aestiman uina virtus humana improbitate superari, n da est Ut enim tum valet corpus nostrum, cu que viribus vllis impediri, quo minus clarissica,ex quibus natura concretia est, ita congruut mam victoriam de cunctis hostibus sitis obtia inter se, ut nihil redundet, quod immoderata neat,atque tandem, magna cum gloria,de -- vi, & impetu reliquarum partium conueniem nium interitu, di ruina triumphet. Ergo ratio, tiam disturbet; sic animum tu recte valere pu- quae, in esset in tenebris,libidini ministrabat. tadum est,cum omnes illius partes inter se mi- quae seruiebat impuritati, & flagitio, quae eratra quadam temperatione consentiunt; de quasi cupiditatis ei renatae mancipium, ubi primum nodo quodam Diuini spiritus moderatione cir iustitiae lucem adspicit, sanitatem recuperat, cumdatae colligantur. Quod quoniam iustitiae 4o peccatiq. iugiim a se repellit; inuicta'. vires munus est, ad iiistitiae moderationem,& ordine adepta, no modo in summa libertate versatur, est omnis animi salus,&firmitas resere da Hu- verum etia bellorum omnium victrix cxsistit.
ius sanitatis sipem certissimam ostendit Isaias, Nihil est igitur hominis iusti mente magnifice
cum magnis vocibus omnes homines ad iusti- tius . est enim caelesti luce splendida, sempite tiae studium Mi hortatur. Tunc,ait, erupet qua- nis opibus firma, diuinis viribus inuidia, im- si splendor aurorae lumen tuum, &sanitastita mortali gloria ampla,clarissimarumq. victoria repente germinabit. Hanc autem lucem,& ani rum nionii mentis mirabiliter illustrata. Ia υ mi firmitatem libertas Diuina consequitur. Vt ro,de studiu tranquillissimae pacis, qua iusti IN enim error, inscitia, verorumq. bonorum igno tiuntur, quis poterit pro dignitate disserere
ratio, mentem libertate spoliat,& libidinem in 1o est enim fructus iustitiae, pax. Ergo , quemad- animi dominatu constituit; ita veritatis cogni modum iustitia vera sempiterna est; ita di hic tio animos,dominatu libidinis oppretas, in li- iustitiae fructus ampli limus, est necessario senabertatem restituit. Si vos,inquit Dominus, ma piternus. Qu*d Dauid olim re temporibusseritis in sermone meo; vere discipuli mei eri- Christi praenuntiauit: Et erit,inquit, in diebustis,& cognoscetis veritatem,& veritas libera- illius iustitia, & abundantia pacis,donec autebit vos. vii et autem sit vera libertas,pro qua sit ratur lama. Vsitata apud Hebraeos loquendi covsciue ad extremum vitae spiritum omni conte suetudine, ilignificat, pacem illam, quam Chritione dimicandum,docet,ostedens,eam in ani- stus erat numine suo terris allaturus, fore sem- mi ere et i, di excelsi constantia, omne peccati piternam. Quamuis igitur ij, qui sese ad Chri- imperium inuici virtute repellentis, esse con- do tam adiunxerunt, ilis assii duis attentari viastitutam. Hanc autem libertatem lux illa Diui- deantur; ipsi inmen intra se iucundissima phna largitur . qum iustiti postris mimis, cum ce , di otio minuRntur. Cernere autem sicut,
174쪽
quantis,& qua pestiferis bellis exagitati sint , dium. Cum enim Dei Iegem transgredimur,u-
qui Diuinae Iegi non obtemperant; ut melius lius numen oppi ignamus; quo fit, ut illius iram cemere valeamissum secura sit eorum vita, in nos nostro scelere cocitemus. Quod malummiustitiae praescripta non deserunt. Primum igitur tantum comprehendi cogitatione p- igitur,cum lex,atque ratio praescribat,ut quae- test, quod si cum hae tanta calamitate conse- iiDet pars animi sese intra regionem cotineat rendum Nam, clim homo, impietate prola'sbi a natura datam, neque cancellos lege cidi sit illum Dominum, qui omnia potestate infi-cumdatos egrediatur; contra ius, & fas omne nita comple. 'itur, cuius ope cuncta bella faci- fit, ut singo partes animi, rationis expertes, te depellebat,no modo a se alienet, verum etiaspreto rationis imperio, iustitiaeq. moderatim io acrem sibi adirersarium constituat, quodnam ne seblata, non modo finem, & modu transeat; tandem habere poterit in vita malorum periu' enim etiam rationem ipsam impetu caeco, & gium λ Si enim se ipsium respicit; animi statum stabundo,de omni mentis statu deturbent. - cernit agitatum seditionibus,concisum vulnzgo,cum immensa cupiditas vinculis soluta rue ribiis,deformatum flagitiis, assiduaq. iactatiore incipit, di i 'tum in rationem facit; eam ne conmillam. Si oculos in res humanas conij- undique machinis admotis oppugnat, tormen cit; eas certe adsipicere animo aequo non pote ti'. omnibus verberat, mortiferisq. vulneri- rit, cum alijs inuideat,alias timeat, alijs iratu Shus impositis,illam in varias partes versat,tor sit, alias oderit, aliarum inani desiderio conta-quet, exagitat; ita, ut nihil inconstantius, aut bescat. Si caelum suspicit;esse vim Diuinam,ommiserius excogitari possit. Vt enim nauis, sine io nia contuetem,&animaduertentem, poena'. gubemaculo, in salo fluctuans,est omnibus ven de scelere,& improbitate repetentem, animo, ais exposita;ita,ut, cum primum saeua quaedam atque mente recogitat: quia quidem fieri ne- tempestas excitatur, necesse sit eam vi tempe- cesse est. nemo enim adeo sceleratus,& impius satis iactam sque eo, dum vadis allidatur,vel est, qxii non Deum esse putet; illiu R. saepenum suctibus obruatur: sic. cum ratio est a guber- ro iudicium metuat. cum igitur esse numen Punaculis deiecta, legi'. imperium repudiatum; tat, horret, & tremit, nullaq. in sede consistite nullam potest animus habere constantiam, cu cum semper animo anxio atque solicito, scele
sis immiaicis perturbationibus agitatus, &, rum poenas extimescat. Omnes igitur belli di turbidae tempestatis impetu delatus, in exitiu ris imi curas,& acerbitates complectitur iniu- praeceps, amentia fratur. Est enim iniustitia, 3o stitia. Quod si tanta solicitii do vexat impromentis caecitas,rationi sperturbatio, atqtie co bos;quanta tandem erit ea securitas,quam ha fusio, turbulenta tempestas animum perpetua bent omnes iusti Nec enim sibi ipsis odiosi iactatione cocutiens, assiduisq.terroribus obie sunt, cum secum intra se mirifice consentiant; ctis exanimans. Sic fit, ut ancipiti bello distra- nee homines oderunt, cum generis humani so-ctus animus, cum tam importunis hostibus re- cietatem sanctissime colant; neque humanas pugnare diu nequeat modo in hanc partem, opes extimescunt, cum se Diuinis firmatos essem ino in illam,variae,atque multiplicis cupidia considerent neque postremo quod caput est talis impetu deseratur , acerbissimo angore iram illius Domini in se incitari perspiciunt, crucietur. Ex hoc autem intestino bello aliud cui sunt sanctissimo, atque sempiternoscedere externum bellum exoritur. omnes enim hosti- ηo copulati. mocumque igitur Maimum conse-Ies dissensiones inter homines excitatae, exim- rant quacumque lint in sede,atque regione i potenti dominatu cupiditatis oriuntur. Me- cati, quieti semper sunt, & in sumnia tranquilli admodum Iacobus inquit: Unde&bella,&li- tate versantur. Quod si quippiam contra illostes inter vos numquid non ex cupiditatibus, in iurgataon tantam vim habet, ut eorum pa- quae bella concitant in membris vestris Nec cem turiat. Vt enim,cum pauci latrones in fi- enim immanis,& sera libido solum,animum cu nes munitissimae ciuitatis excurrunt, non ciui-iusque intestino bello lacerat, ει conficit; sed tali pacem eripiunt, sed tantum admonent, es. excurest etiam Erasint,vel iniuris innumer se fines diligentius tuendos; ita, cum v cim bilibus, generis humaui societatem violet; vel tus aliquis intrinsecus excitatur , vel aliqua oculos hominum de rimtate turpitudinis οὐ species horribilis extrinsecus obuersatur, visendat, & odia maxima contra te concitet . animum oppugnet Diuino praesidio saeptum Illae igitur turbulenta dissidia, hinc caedes, & non pacem eripit, sed animaduersionem in insidiis,hine hominum strages, hinc rerum pum tum excitat, S: diligentiam, ad omnes hostium
Nicarunt euersiones , diraq. rerum humanaru conatus repente frangendos. totum q. bellum
exitia nascuntur Quod enim est tantum bH in ipso statim initio profligandum. Animus in-ram incendium, Mud non vel ambitio,vel auet terim fiducia caelestis prisulii, quod sibi semperritia, vel libido, vel ira nilia, cum magna ho' adesse sentit, elatus,non trepidat,neque tumulminum pernicie,excitare plerumq. sol At Sed tuatur umquam,neque ullo motu a mentis si ex omnibus bellis; illud unum est omnium ma- tu deducitur. Haec est illa vera pax, quam non xime iunestumc calamitosum,ex quo resiqua-hominum fraudulentae conuentiones asterunt; omnia oriuntur; nempe perpetuu hominis in tu non laedera vana sanciunt; non humanarum te .sticum maiora me, atque voluntate dissi, sum prascripta conficiunt; sed quam summus
175쪽
Ale pacis auctor, qui caelum terris amore sum- tione compositum t unum maximeriat. nia mo coniunxit, numine suo facit, atque eonfir- tra vero, quidquid est ineptum, At discrepans semat. Pacem meam,inqtut,do vobis, pacem re-- neqtieratione coniunctum, deformitate sita linquo vobis, non quomodo mundus dat, ego oculos ostendit, & animos a se abalienat.
do vobis. Mundus enim,hoc est hominum flagi enim in fidibus,cum imae summis mediae viris linia, atque impura multitudo, rebus terrenis que respondent, unus, idemq. strauissimus con- addicta , poterit quidem insidioso pacis nomi- centus elicitur; sic in formis, cum omnes par- ne bella peraiciosa moliri; veram autem pace, tes inter se ita conueniunt, ut nulla sit ab aliis a qua plurimum semper absuit, non poterit vl- dissentanea, tum demum illa una species, at-lo modo conferre. Itaque, cu se otium adepta que venustas elucet. Cum igitur in ordine,mo putat,tum vel maxime diro, & crudeli bello Ia do, & conuenientia, si honestas omnis , atque ceratur. Contra vero, Dei filius, cuius spiritu pulchritudo ; fiammus autem ordo totus sit in continetur summa,atque sempitema veri amo Diuinae legis moderatione positus; ea autem leris coniunctio, cum solus possit cupiditatem, in gis Diuinae moderatio, atque temperatio, cum qua omnium bellorum seminarium exsistit ir omnes partes mundi contineat, tum vel maxa- tute sua in nobis comprimere, solus potest ani- me in hominis iusti mente domineturiquid ta mi nostri partes dissipatas colligere,&dissiden dem poterit essespecie illa praeclarius ὶ Nece-tes uno rationis vinculo constringere, men- nim est tantus splendor in astris; non tam iucutemq. intestina peste liberatam cum ipso Deo dam harmoniam efficit caelorum militiplex, a coniungere. Cum autem omne, quod dissidet, que mira ratione temperata conuersio; nihil imbecillum sit ; quod vero fidei conspiratione denique est in uniuersa natura,quam oculis in consentit,valde robustum;necesse prosecto est, tuemur,tanto lepore consentiens; ut sit ulla ex ut animus iustus, cum & secum ipse congruat, parte cum iustitiae specie,& pulchritudine co- ει ad amandos, &iuuandos homines sit egre- parandum. Est enim iustitia, viva quadam Di-giepropenses, Dem. pacis, amoris sempiter uitiae formae,& pulchritudinis imago, ad specieno foedere deuinctus, inuicto quoda sit.& sem- summi illius exemplaris in .rmata. Deiq. i' Pitemo robore munitus. Ut aute, pace, di otio sus manibus excellenti opere perpolita,omni- constituto, videmus moderatum, & concorde bus amabilis, atque iucunda. Nihil enim est a- ciuitatis statum asiluere multis opibus, & ρο- mandum,nihil oculis gratum, nihil elegatis,a tentia in dies augeri . sic necesse est, in tam sta- 39 que decorum, praeter unam iustitiam. Ex quo hilli animorum concordia, augeri opes,cumula fit, ut iniusti, & improbi a nemine amari poseri diuitias, crestere potentiam; & omnia, quae sint . qui enim sibi ipsi infessiis, & inimicus est. pertinent ad Diuinum animi cultum quotidie quo modo tandem poterit ab alijs diligi λ in tamagis amplificari. Hinc etiam exsistit Diuina to autem odio sunt apud se ipses iniusti, ut se-
quaedam species, atque pulchritudo, ad amo- eum vivere nullo modo pollini. est enim iniu- rem incredibiliter alliciens: quod minime ta- stitia, comes odiosa,acerba,inutis,insitae turpi men mirandum est. nam,si pulchritudinis ima liudinis ostensione animum semper excrucio. , quae cernitur in corpore mortali , multisq. La igitur de caussa seipsos fugiunt iniusti, cum maculis inusto, quodam tamen inani lepore,at aliis contrahunt, cum aliis loquuntur, semperque venustate delevit. amoremq. saepe conci- aliena curant; quia neque secum loqui . ncque Iiat: quid tandem efficiet vera pulchritudo im sua curare possunt: adeo toti sunt, propter sta- mortalis animi, nullis seribus inquinati,& or, tus sui odium,aeura,& studio sui remoti. Inde namentis Diuinis exculti. cum primum merit autem semper noua moliantia bella inti animadueria λ inis enim candor, quod lume, nita suscipiant; mustis'. se laboribus exponat.
quae partuam conuenientia tanta poterit excω ut a se citraa,tque cogitatione discedant. Tan.
gitari,qua sit cum excellente hominis iusti de- tisper enim ab assidua solicitudine. N acerbita corein elegantia conserendat Illius enim can- te reficiuntur, dum, bellis externis implicati, Greciaritate Diuinae lucis exoritur: illiusve ab intestinis seditionibus aliqua ex parte commistas Diuiuae legis moderatione conficitur. quiescunt. Tamasisiduis enim poenis agitatur. Nihil est igitur in animo iusto triste, obsoletu, Io ut, pro singulari remedio illius licitudinis, di horridum ; nihil atrum, & infuscatum ; nihil quae animos eorum noctes & dies exedit, ma pariun clarum,& nitidum;mhil inter se distro gnam, & turbulentam tenapestatem optare plerans; nihil non certo numero,&ratione dime- rumq. videantur, ut miseriae sua memoriam in sum ; nihil non Diuina mente, di moderatione terdum deponant. Id autem facit, ut maxima temperatum. Tanta igitur pulchritudine sple- certamina ineant; inimicitias cum omnibus det, quata nulla umquam consequetur oratio . hominibus Persequantur; omniq. studio con- Omnis enim ratio pulchritudinis non solum in tentiones, ta bella suscipiant,&restem non moluce,& candore,sed etiam in ordine,atque mo do reliquis hominibus, sed sibi etiam, assidue do, summaq. partium consenso te, consistit. Id machinentur. quinetiam multi usque eo sunt enim tantum est specieii e indum, oculos ad odio sui ric resti, ut sibi manibus suis vitam se rapit,quod est aptum,& cohaerens,&,in qua eriperent. Quod si tanta est iniustitiae turpit dam partium varietat ita cerco numero,&m eo, ut testiam, in quibus insitat vehementer
176쪽
niuisa sit; reliquum est, ut omnibus sit odiota, credentium erat cor unum,& anima una . ne- detestabilis, & exsecranda, non minus, quam que quisquam eorum , quae possidebat, aliquid aliqua furia, ad omnium mortalium pestem, suum esse ducebat; sed erant illis omnia com-xtque perniciem hydris instructa, de armata. munia. Neque enim sanctissimae illius societa-Quodsi tanta est iniustitiae turpitudo, &ta tis ratio patiebatur, ut, quorum animi erantea desermitas, ut suos etiam, quas quoddam coniuncti,res esset diuisia. Hac igitur commu monstram & immane portentum, exterreat ; nione,& societate, quae iustitiae sanistitate con-emq. mortales diris omnibus exsecrentur: iungitur, quid vel ad dignitatem aptius,vel ad quid tandem erit omnibus iustitiae adspectu tu oblectationem iucundius, vel ad incolumitatocundius Est isitur iustus, &sibi iucundus,& Io tutius, vel ad sempiternum decus elegantius improbis admirandus,& bonis egregie earusi Sapienter quidem doctillimi viri tradiderunt, di tanto cum iussis omnibus amore conluctus, omnem vitae iucunditatem fideli amicitia comm nihil possit animo fingi copulatius. Sunt e- tineri. Haec enim res secundas exornat, aduer vim inter se moribus, & vita simillimi. Ut au- sis perfugium, atque solatium praebet, in peri tem dissimilitudo disiungit animos, ita similitu culis praesidium,in otio dignitatem,in omni de coniungit. Iecirco autem fit, ut nulla possit nique fortuna summum oblectametum totius. esse inter iniustos stabilis,atque firma coniun- vitae complectitur; usque adeo,ut nihil esse posctio, cum nullus ex eis aliorum similis esse pose sit absque fideli amicitia in hominum vita iust . qui enim a se ipso dissidet, quo modo tan- eundum. Cum autem nulla possit contrahi ve- .dem aliorum similitudine retiniuit Est enim xo ra,&stabilis amicitia, nisi verae virilitis specie, similitudo, unica inmae ratio in diuersis rebus hanc autem nemo possit habere, nisi iustitiam Hucens, cuius vis tanta est, ut diuulsa etiam, colat; sequitur, ut omnes homines, qui iustitiae atque ditatuta, conglutinet. Vbi igitur una expertes sunt,amarissimam vitam apant; sem-xatio diuersas res minime constrinxerit, ibi perq. sint de omni rerum statu, cum incredibili nulla prorsus similitudoexstare poterit.Impro animi consternatione, liciti;&,quo magis eos hi autem,& iniusti nullam certam, & aequabia amicitiae cupiditas torqueat, illius etiam simulam vitae uiam habent, ad quam sese omnes Ialam speciem admirantur, illaq. Hai desid siti liter applicare possint; cum infinita cupi- - rant. Cuius tamen excpla docti homines olim, ditate iactentur, de singulis horis commuten- non tam ex communi vita, quam ex fabulis, tur,&sine ulla constantia in res varias, &dis 3o sumebant. Adeo enim rarum, Ninisti tum est smiles , atque inter se valde repugnantes, im- verae amicitiae simulacrum,ut illius paenuria copem caeco r iantur. sui igitur nullum modu santur homines eruditi , Pyladem, & Orestem habent, neque secum ipsi conueniunt, neque m ore semper habere;& si qui praeterea Poeta- idem sibi iplis momento temporis esse possunt, rum carminibus celebrantur, eo amore inter qui fieri potest,ut idem eum alijs sentiant,eam se devincti,ut minime fit gerent sceleris,& iuro demq. vitae rationem diu conseruent Nulla ris,& amentiae societatem. Quid igitur tum x tur esse potest inter iniustos constans amo- dius, quam, in tanta fidelis amicitiae paenuria, ris coniunctio,nulla fidelis societas nullum an omnium repente bonorum familiaritatibus imctum,& religiosum icti Dederis sacramentum. plicari,illiusq. amore fidelissimo, atque constaRiustis enim hominibus tantum coli sanctem M tissimo deuinciri Particeps,inquit ille,sum omtest amicitia . soli namq. sunt inter se similes, nium timentium te,& custodientium prεcepta
diminibus, atque vita mirifice congruentes . tu Sese participem, socium,&consortem pi omnis enim similitudinis ratio est in Diuinae rum hominum profiteturi neque aliquem excia iustitiae ratione constituta. Vt enim, cum eo- pit eorum, qui Deum sancte colunt, quem non
dem anulo quam plurima sigilla imprimuntur. aeque,atque seipsem, amet .illiu R. bonis no ni nihil est, quia inter ea intersit, nisi quod alia nus,quam suis,esseratur. Cum autem iusti opi quidem leuius, alia vero altius imprimuntur; bus sitammis affluat, summi R. bonis,atque se ita, eum Diuinus spiritus iustitiae is am men piternis abundent; sequitur, ut illorum soci tibus humanis insculpit in propemodum ora tas sit caelestium bonorum communio,Diu in nium iacies apparet. sic autem fit, ut quilibet Io rum diuitiarum fidele commercium,heredita- homo iustus, cum alium eadem iustitiae pul- tis sempiternae cosortium. ex quo fit,ut in hac chritudine nitentem intuetur, se ipsam cer- societate sit multis modis omnium multiplicanat in illo; eaq. de caussa nihilo sese plus,quam ta iucunditas, atque laetitia. enim maior
illum, diligat. secus enim, se ipsam quodam- est iustorum numerus eo magis uniuscuiusque moso sibi anteferret. Hinc exsistit illa summa saudium crescere oportet: cum ex singulorum studiorum,& voluntatum, rerumq. omnium bonis non minorem,qua ex suis ipsius, voluptastabilis, atque firma consensio. sanctissimi q. tem quisque percipiat;&sic necet se sit,singulo moris conspiratio; dum ex maetis animis, rum gaudium infinitis accessionibus amplifiea una iuris Diuini ratione deuinctis, unaq. sum- ri .Porro autem,cum tanta sit inter iustos amomi cuiusdam amoris coniunctione implicatis, εο risconsensio,&conspiratio; intelligi oportet, unus animus fit,una mens, una ratio, unas sen- multo magis esse unumquemque illorum Deo sis, una voluntas. Maltitudinis, inquit Lucas, amore iammo coniunctum. Nani, si tantam
177쪽
vim habet ad animos conglutinandos eandem cidat; miIIo modo fieri potest, ut Dei amicus vitae regulam seqiii , ijsdem opibus circumflum malis opprimatur. Quid enim, quaesis quoare,eadem specie dienitatis insormari; quantu in hominibus est valde vitiosum. id summae in tandem magis valebit ad eximiam amoris cω li bonitati tribuemus Quid autem magis taiunctionem, illam summam iustitiae normam,& communi etiam vita hominum vitupera uni immensam speciem Diti inae,atque sempiternae est, quam amic negligere; & eos, cum qui pulchritudinis puris animis intueri Exeae- bris amoris scedere iunctifimus, non ope sum nim coniunctione, quae nobiscum Deo est,cu - matueri Quid magis si emim, &impium. ta es illa,qua homines hominibus amoris vin- quam ijs, quos in fidem recepimus, non HI .' culo constringuntur. Quid enim aliud verum Io dio , opera , gratia , & sacultate consulere amorem excitare potest,nis Diuinae iustitiae at hoc non estfidem prodere, ius Diuinum vivi, que virtutis imago, quam in bonorum animis re, scelus immane concipere λ Quod igitur inelucere perspicimus 3 Ea namque la rapit ad hominibus scelus est, odio sempitemo dignisse animos, uaiq. cupiditate mirabiliter incen- simum; id ad summam illam virtutem omnas dit. Ergo,quo magis illa se a Diuina in me, inconstantiae, di imbecillitatis expertem tristibushumanis eluxerit, eo ni agis antinis sui seremus Nullo modo id cadere potest insani cupiditate inflammabit Sie igitur fiet, ut,cum hominis rationem . Est enim amicitia, oti Propter Diuinae viriutis effigiem boni diligam nium rerum cum caritate, de beneuolentia Ginrabonis;&, quo effigies illa est expressa Iu- delas societas, atque firma consensio. Amici lentius, eo magis amorem conciliet ; sem- ,o tiae igitur nomen occidit, & fides indignis mus amor ipsius Diuini numinis, e quo lignia me violatur, qta es homines ab his , qui setas omnis emanat,admiratione concitetur am eorum amicos esse profitentur , in calamitaternique,in illud summum ipsiuς virtutis, S iusim aliqua deserentur. Qui igitur tam festa est,tiae decus mente defixi, protinus inflammeo ut in Dei amicissit, is neque inopia premim-tur. Deum igitur inflammato studio sequun- terit, neque morbis intabescere, neque in emtur, de illo semper cogitant; illius bonitatem silium pelli , neque telis mortiferis lauciarc, mente concipiunt; de illo eum ineredibili iu- neque clade aliqua , & vastitate consumicunditate sermones habent;cum illo perpetuo Cum enim eget, abundat; cum corpore iam loquuntur ; omnis denique eorum vita ad glo- suescit, valetanimo; cum vulnus corpore e viam illius dcstinaturitant . illius amore fla- 3o Qipit, onuria tela a metiue depellit; cum cinsrant,ut,illius gratia itam in tormentis abi tingui videtur., tum . demum vita fruitur. icere concupiscant. Cum autem Deus a bonis Nec enim florens illius status in terrestrium eximie diligatur,multo tamen ipsi magis ab eo bonorum abundantia , sed in Diuinorum a diliguntur. V t enim amor, quo filii parentes a- suentia, consistit; neque illius vita corivris , ant, nullo modo comparandus est eum eo, di animi iunctione, sed Diuini spiritus, a quoquo parentes filios prosequuntiir; ita infinitis numquam distrahi, di diuelli potest, praesenti prope partibus excellit hominum pietati cari- numine continetur. Nullo igitur modo, quain, tas illa, qua optimus ille pater unumquemque diu haec spiritus Diuini cum humana mentesiorum amplectitur.Nam,ut artifices eleellen coniunctis manet, potest status hominis iustites operibus suis delectantur, ita summus ille M alicuius mali incursione dissipari. Calume- totius honestatis architectus, cum animum in nim concidet, terra incendio conflagrabit, Ninavi testoretem perspicit, opus suu agno mare ardoribus exustum funditus interibit. scit, mo. eximio amore prosequitur,&,ilium omnis deni e natura delebitur: at Dei fidex intuens, silmmo,ut ita dicam, gaudio cumula- semper inuiolata permanebit. Sic enim apud tur. Quocirca Diuina sapietia profitetur apud Ii,iam iustos alloquitur: Tollite oculos vestros Solomonem,homines a te in deliciis haberiind in caelum; di terram subter adspicite. CVi e- mirabile est igitur illud amoris vinculum, quo nim instar fumi dissipabuntur; & terra, ut ve-
Deo homines casti,& integri copulantur . nul- stimentum, atteretur; &, qui eam incolunt,la enim est amicitia maior,nulla voluntas con similiter interibunt; salus autem mea semper iunctior.summa autem amicitia cum Deo con Io manebit, &iustitia mea numquam concidet.
situla, quid tandem deesse generi hominum- Si igitur saluti, quam Deus amicis suis inert, test, vel ad opes,& facultates , vel ad animi iu- pernicies aflerri numquam potest, ut ex hoc cunditatem,vel ad vitae securitatem,vel ad ho- loco perspicitur; si Dei iustitia, quae fide illiusnestatis sempiternae decus , & elegantiam E continetur, sempiterna est; sequitur, ut, qui Cum enim in Deo sit summa fides, di infinita tam magnificum illius promissum consecuti potentia; neque fidei negligentia, neque vi- sunt, nullis sint malis expositi; sed, tuti, Ee in-rium imbecillitate adduci ulla ratione pote- columes, in Dei tutela, dc praesidio lateant. xit . ut res amicorum negligat, atque desipia Qui enim illos tangit , tangit, ud Zachariaeciat. Unde colligitur , nullum omnino ma- verbis utar , pupillam oculi Domini. Huiustum posse iustis hominibus interuenire. aliter igitur amicitia stetus Dauid , ait, Custodienim Dei fides vacillaret. Qiiod si hoc fieri me, Domine , ut pupillam oculi. Cum igi-niunquam poterit,ue Dei fides labatur, dico tur Dei amici viciautur, quamquam illi vi
178쪽
337D E I vis T I T I A LIB. VI.
lari non possunt r neque enim fas est, neque umquam concessim fuit , ut iustitiae noceret iniuria ; sed, loquendi consuetudine ducti , dicimus interdum violari iustos, cum aliquod
incommodum eorum corpora , ad maiorem . animorum gloriam, Ac decas, attingit. cum initur in hac vita aliquod incommodum iusti subeunt, Deus ipse laeditur; cum oppugnam tur, numen illius oppugaratur i cum eorum vimus ille rerum Dominus, Di omnia potesta te immensa eo lectitur, in tam amplo dignitatis gradu Iocauerit, ut ei mentem suam aperiat, &cum eo consiliorum suorum arcana communicet, dubitandum non est, quin sit in magnis principibus habendus , omnibu'. terrarum regibus lorige anteponendus. Qa lis suit ille, de quo Deus ait, Num celare pote ro Habrahamum , quae gesturus sim Negatia petitur , tela in ipsum caeli rectorem iaciun- to summus ille Dominus, tibi fas esse quidquam tur.Fieri enim nequit,vi,quorum animi coniucti sunt, non sit etiam eorum caussa conium
Qui igitur iustum Iaudat, Deum laudat;qui illi. malecicit, Deo maledicit, qui illum telis insequitur, Deum insequitiar. Sic fit, ut,quoties h minem castum,& integrum, ut robus aut vita priuat, aut contumeliis onerat, aut incommodis afficit; toties se parricidii. cicrilegij, dcomni denique impietatis imnianitate contam, ab homine sibi amici si lino secretum habere;&, quasi timeat, ne sancti stimum ius amicitiae illa debiti ostieij praeter mone violetur,oste dit, se consilia sua homini sanctissimo diligenter explicaturum. Sic etia in David hunc se maximum Diuinae amicitiae mictum excepis se confitetur. quod Diuinae sapientiae myst ria , penitus abdita , Dei ipsius benignitate percepisset . alibi vero testificatur, secreta Di net; iramq. in se Diuinam ita concitet, atque a o uina esse pius omnibus explanata. Dominus
si numen ipsum impio bello lacesseret, ipsiq.
Deo pestem inferre conaretur. Tanta est lumia mi illius Domini in tuendis amicis constantia,& tam fida in conseruasda suorum salute, de dignitate custodia. Sed, ex omnibus muta ribus, quibus Dei amici in hac vita afficiuntur, nullum tamen est, quod maius contineat eximii cuiusdam amoris indicium, quam omnium consiliorum societas, atque communio item ipse hoc idem multo clarius testimonio suo conlirmat: Discipulis enim suis ait, eos non tam seruos illius, quam amicos, esse ni merandos , cum eis omnia consilia sita detexerit. Quid igitur amplius hac caelcsti, atque sempitema iustorum hominum dignitate e gitare possumus t quid ad opes sempiternas utilius 3 quid ad laudem illustrius λ quid ad ii nores, & imperia maMificentius Huc acce-Quid enim esse potest ad dipnitatem praecla- 3o dit, quod homines tum, De . similes,re ami-rius, quam Diuinis consilijs interesse, caelestia I.
arcana percipere, familiari Dei colloquio fi ui3 Etenim, si apud homines in maximo honore sunt ij, cum quibus Reges maximi consilia sua communicane; quanti tadem aestimandum est, esse quemquam coli iij Dillini participem Mu Iuto enim magis est consilia participare cu alijs, qua dona, atque beneficia conferre. Me enim ab arca plerumque,illa semper a mente deproci, numquam, quamdiu in hac vita manent, in uno gradu virtutis insistunt. Neque enim maximi animi, studi . Diuinitatis inflammati, mediocri virtutis laude contenti es lepossunt. Cum enim iustitiae dulcedinem aniamo inclusam contineant, cum virtutis hone statem, & amplitudinem mente concipiant, cum iucundissimo illius adspectu satiari non possint; quotidie magis studio incenduntur . triantur. N in dandis beneficijs inopia tantum M In eo igitur laborant, ut ad altiorem gradum interdum accipientis, & mediocre quoddam meritum i pectari solet;in consiliis autem communicandis , summa quaedam, atque singularis fides exigitur. Ideo plerumque fit, ut sumismi principes, multis beneficia, & munerata gia ur;paucis autem consilia committant. tamen, quo pluris eos faciunt, quos in consiliuadhibent,eo maioribus,& amigioribus illos ornanaei itis assciunt. Cum igitur aliquem ce adscendant, totosq. sese ad clariorem imitationem Diuinae pulchritudinis effingant . Sic autem fit, ut, quo propius ad Dei similitudianem accedunt, neque enim irritus esse potest eoru conatus, qui fide nixi ad amplitudine Diuinae laudis adspirant) eo magis ipsi Deo, quem animis intuentur,cuius in se lumen recupiunt,que omni vitae studio sequuntur, artiore vinculo copulentur;& ita,maioribus Diuin et canimus in Regum consilium delinum esse; so pientiae muneribus in dies augeantur; & ano dubitamus, quin is sit breui omnibus resijs muneribus egregie locupletandus, magnisq. honorum titulis illustrandas . Quod multo magis est de Diuina magnificentia, de benignitate existimandum. Ab hominibus enim a stplerumque fides; numquam vero discedit ina. becillitas. Sic autem euenit, ut multis in I eis, aut nolint omnino, aut non possint ami-pliora summe dignitatis ornamenta consequatur. Maximum igitur, & amplissimum , ve risim Eq. dianitatis plenissimum nomen esset hoc, quod cotinent omnes iusti, Dei namque amici nominantur,& fiunt nisi aliud multo clarius, multoq. praestanti iis admirabilius obtinerent . Nec enim Dei tantum amici, verum etiam fili j,dicuntur. Sintulari namque ratione
eos sitos honestare.Qa's quidem in illam sem- fio eorum pater est, qui iustitiae D.uinae maneripiternam fidem , de infinitam potentiam, ca- bas excituti sunt.Si enim pater is habendus est, dere nullo modo potest. Is igitur, quem sum- qui sibi similem formam, de speciem gignit; cu
179쪽
Deus in animis hominum piorum siti speciem incluserit , cum in nobis sitae sermae similitudinem, quae iustitiae sanctitate continetur, i generarit ἔ quem alium verius possumus Patrem appellare Non igitur tam eos, qui corpora nostra beneficio illius genuerunt, quam hunc, qui Diuinam hane in nobis Q mT procreauit, quamdiu partum iustitiae be neticium fide, & officio retinemus , generis
ne conelnsiam. Instiiremini Diuina nihil in
adulterinum, aut vitio procreatum, nulla dedecoris essensim, nulla patris iniuria potest interuenire , quae Diuinam pro enim patri bonis excludat. Omne namque illis agnati nis Diuinae, fide. de pietate continetu I quiabus sebiat A, amittitur. Hac igiris agnati ne perii nente, ius simpiternae illius hereditatis amitti non potest. Lit et igitur iam, ne-
custos, hic silutis vindex, hie dignitatis au or, di amplificator. Ad hanc igitur tantam dis itatem nihil iam potest accedere. Quid enim maius, Z amplius, & admirabilius animo cogit i potest , quam , hominem mis
rum, & abieeium, humo repente excitari, ad caelestium dignitatem vocari, agnatione Diuina contineri, summumque naturae Domianimo confirmare, caelestis regisipatrimoniuesse omnibus pin debitum: Sunt en mi filii Dei, nati, ut inquit Petriis, non ex semine more Ii , sed immortali; & iccirco, secundiunt ipsus patris optimi leges, legitimi heredes instituti. Numquam enim ille eos, quos spiritu suo genuit, quamdiu in debita fide permanserint, abdicabit.*Heredis autem nomen certum ius hereditatis cernendae continet.'Quod autem
debitum est. Sic autem fit, ut iustis hominiti, sed Piuitiis exculti, & exaggerati firmus. Non igitur timebimus umquam , neque ili- multuabimur in rebus asperis, neque debilita ti ignauia concidemus; sed omnes res humanas, cum mentem ad praesidia, quibtis stipati sumus, di ad animi nostri singularem praestat tiam, vimque Diuinam contulerimus, pro nihilo reputabimus; neque erit ulla res umquam bus regniim illud immortale'. non ritum Ut merces, & praemium, sed etiam ut legitimum patrimonium, patris sapientia, & nimii te fundatum, optimo iure debeatur. Si enim aequitatis ratio postulat, ut seruis opera sua egregie functis merces Domini benignitati eo sentanea persoluatur si leges amicitiae praescribunt, ut omnia boua sint amicis communis; si
na caeleltibus, caduca sempiternis, humana Diuinis, exitium importare. Sic fit, ut neque possit bonorum vita exstingui, neqtie laudes Obteri , neque opes euerti, neque status Ia ractari. Conueniant igitur undique homines& scelerati, de iustorum hominum peste considia ineant, arma expediant, insidias parent, exercitum instruant, tela contor urum est, iuris sempiterni rationPsta rare, ut fiammus ille omnium Dominus, qui bono rium amicus, At paterest, vel seruis diligentibus, 'et amicis fidelibus, vel filijs carissimis, sempiternae gloriae stuctum laresatur 'cir-
ea pleno ore asseverandiim est, maximinimvirtutum meritis adleensum in caelum dari; parent, exercitum instruant, tela conto senapiterniq. Regni sedes,esse iuste, at emerito canctis, & stis hominibus arer tias.c.. ti , It, quemadmodum Poetae tradunt Aloidas fecisse , inanibus magnum rescindere caelum cogitenti numquam tamen his tam seris impiorum conatibus poterit nomii a statiis exscindi. Neque enim potest Diuina virtus humana improbitate deleri: immo, quo vehementius oppugnatur, eo est clarioribus gloriae insignibus illusti ata, & maiore quodam praesidio, & robore munita. Ad reliqua autem glo
riae instementa , quibus Deillis, quam diu so - ,
siunt inclusi mortali corpore, redundant. ille vἐγ-
sunt inclusi mortali corpore, redundant, ille summae, & amplissimae dignitatis cumulus accedit, quod intelligunt, esse se iam ius caelestis illius hereditatis adeundae, ipsius optimi
Patris benignitate, consecutos. QuoS enim iecit filios, eosdem sibi heredes instituit, & ad Piuinitatis patrimonium euocauit. Spiritus, inquit Paulus, testimonium reddit spiritui no-Quod tamen non sic est accipiendiim, ut statuamus, vilis hominum operibus Dei numen Gligari, aut esse parem, S aequalem meriti cuius. quam,& praeniij propositi ratione. Qiiod enim habet homo, quod non a Deo acceperit quid absque numine illius.& ope perficiet quo tandem munere poterit aliquando aut illi gratia referre, aut operae suae pensiim proinde, atque debet, abibluere Numquid non seminatura vires,& ingenium, S opes, di omnia denique vitae consilia, ad cultum illius Domini, a quo habemus omnia, necessario conferre debeamus In quo quidem munere, & officio maxime debito, siquid est perfidia violatum, aut errore mentis ostensiam, aut negligentia praetermissum, inex abile scelus admittitur, lempiterno cruciatu di istimum. Vt autem sit ali
stro, quod si inius filii Dei. si filij, ά heredes;- , , quγα,
heredes quidem Dei, coheredes autem Chri- de,& diligentia assignatum sibi munus exsecuasti. Rrgumentum aamodum necessaria ratio- tur; quo modo tandem poterit Deum sibi res derc
180쪽
deresinis suis obnoxiu/ Nec enim potest uni. uersum genus hominum unum in locum colla . tum , sumnoq. religi otiis , & sanctitatis mimo conmirans, quidquam emcere, quod L mmau quodam nexu iuris obligeti, aut ad illius aliqua ex parte reseraturia Nec enim indiget realiqua mensilla beatis lana, ad naturae sua statum perficiendum. quae sit ab hom nibus exigeniis, maxime cum omnes homi omnibus, qui cum iustitia vixerint, 'pesina
menas, voluptates eximias, re mina immo tale, decus maximum, gloriam sempiternam.
Neque istum promist, sed iusiurandimi etiam suum interpositit , de clarissimas illas Meraii regni sedes pinomnibus, foedere sancti limo pactus est. Suae igitur bonitati,s clementiae, Rae fidei, veritati, hoe debet; ut eos qui illum fide, di pietate venerantur iraemis
nes in illius conspectu positi, neque exigui qua - 1 a sempiternis, atque Diuniis afficiat. Inde fit, iniit e in tantiis litteris . cum Diuina elemaeula uidem pulueris instar obstinem eque illud mode dici potest,eos qui Divinagratia filicius tur,eiusilem gratiae vi canestex nu,quasi paridi aequale virtuti sex praenuvinu posse sibi lege vindicare. Nec enim cotii erenda sent exigua summis,obscura elarissimis .diaeuia sempito . ius. Omnis autemillesta animi, gratia
amamuisisit optais udiuinis exaggeratus, nuD
ut in sanctis litteris, eum Diuitis elemaenia in nos meritis landibus estertur limi elementia eum ipsius fide coniungatur. quale est illud . Misit Deus misericordiam sitam di veritatem suam. item illud, Ampla est benimiit tua, Se fides tua caelos pertingit. de, Misericordia, Mueritas praecedent faciem tuam. α, Omi viae Domini misericordia, Et veritas. N alia elusiriodi innumerabilia; quae persequi esset i Io modo est cum illo sempitetno gloriae statu is finitum. Ex his enim locis satis liquet,micle
comparandus. summum enim est in Diuinis mentiam eum illius muneribus. & doniussis mirantia, ut alia exaequari nulla ratione posivit ιnvidemiis hic, ut Paulus ait, per si cultum in aerugmate; tunc autem apena lacie gloriam Domini inmobi, mur 1,de, in illius similitudinem omni exparte conuersi. Diuinitae ipsius cultu vesti vir'. de exornabimur. Quantinuigitur imagini corpus. Suilitudini veritas i i vitae curorulo
ctam. Ex elementi enim Dei, fides illius e sistit; deriirsiis fide, elementia sancitur. B nitas enim illum ad se , ut fidem sitam inte poneret; rursiis data fides antinox hominum maiore quadam clementiae illius fiducia eo firmat. Omne igitur hereditatis memae ius, omne piorum hominum meritum; est alii sus summi patris benignitatem, atque fidem
aeternitas antecellit; tantum praemi illius ma-3o reserendum. o maximum', de ad randum htii et otiamin Diuinae bonitatis aretumentum p o amplimgnitudo, veritatis. 3: gratiae huius 4 quam innae vita c6hsequimur. magnitudinem sum ratis Vt igitur lucemae luam, sulgore Misobruitur; sic huius status opes. quamuis sit Diuinae gratiae mamitudine storentisimus, cum in illum gloriae sempiternae splendore i
derint, anescent. Cum igitur nulla sit aequaulitas inter hanc gratiam, quam in hac vita re tinemuς, de illam comriam, quam speram ἔDiuinae bonitatis argumentum p o amplissimum, de stupendum Diuinae gratiae munus, Min omni aeternitate praedicandum beneficium . Summus ille Dominus, cuius immensa potestate omnia continentur, cum esset omni lege solutus, seipsum quas quibusdam legum nodis adstrinxit: cum a nemine quidquam acceρο-rit, quasi aliquid magnum accepisset, ita se hominum meritis obligari volitii qiu nihil cui
neque possint hominum excellentium praecia- o quam debet, multorum tamen hominum se
ra merita cum praemii illisis sempiterni immε'sitate conseret; cumq iustiti qua fritimur, sit Diuinum munus,& beneficium,nullo modo nostris meritis adseribendum, sed ad Diuina clementiam reuocandum; quod tamen, ut diximus . non tantum est. vi positi ad praemium sibi constitutum ali pia ratione comparari ἔrestat, ut nemo possit cum Deoi' re contet dere; aue illum meritis, quamuis excellenti- debitorem constititit. Quod igitur maius' de amplius Diuinae clementiae testimonium quod illustrius, de clarius Diuinae benignitatis a gumentum, animo cogitari potest Non igitur, qui meritis sanctorem hominum caelum
tribui dicunt., Dei gratiam labefactant; ut cimidam homines imperiti dictitant; sed admiaradum gratiae ipsius effectum debitis laudibugillustrant. ij enim sumus, qui omnia sanct
bus, illare. Qii modo igitur dicimus, re- so rum merita ad Dei benignitatem, de gratiam
gni caelestis, atqueampiterni patrimonium esse pijs, de iustis hominibus debitum Quia Diuina ratio postulat,ut Deus ciminus in dan dis benefietis, non tam meriti pondus, quam immensam suam benignitatem, de sempiter
nam fidem . respiciar. Benignitatem vero suam tuetur, cum multo maioribus, dc amplioribus primijs pietatem , quam reserenda existimemus; ita, ut sit perpetuo disecendum,Non nobis Domine,non nobis sed numini tuo da gIoriam.Qui igitur Christi sanguine expiati,de a Deo adoptati sunt,cum iam nullum sit eis eum corporis stagitio,& impuritate commercium, sed summa cum spiritu Diuinoe iunctio; Diuinae agnationis iure constater hereditatem illam sibi destinatam exspectant , autem si iam liberat, eum id, quod magnifice posita incensisac infimatis animis . Promisit, abunde per lin. Promisit autem Hac igitur spe confirmata,maxima