장음표시 사용
181쪽
cipiunt,i dei redibili matvrit dii et tu nilia
tis efferuntur, ut enim aligor , de cruciatus
Mumi , est assidinis iniustiti e comes . ita se per iustiti est cum volii 'nue coniuncta. Quis autem explicare dicendo poterit selicitiai, m , di cruciatum, quo torquentur improbit Eos enim &m leficiorum conscientia per tertat , & iudiciorum metus exanimat ; &suppliciorum formido dementeaeducit. Cum vero nullis firmis opibus septi sint, totiqiae ex ii nitate pendeant; multi perturbationibus agitantur , dii desperatione imaguntur, exismiaque in siit M.eontabescum c Nullum enim habent n mbus aduersis leu mentum , ni juminmrrore sol tinni, nullum in calamita, tis impendentis metu perfiagium . Vt enim ls aliquis transiixus esset Yςnenatotes', quod e corpom euelli si misit, nullum temporispineium dolore sipum haberet; sic. ubi iniustitiae niorii Mum veneam ii viscera pent nat , dein praecordius inhaeret, pnimoquo mo tis erum vulnus imponit s nihil est; quod mise , muni minem valeae e summis angoribus, Nasidua dolorum acerbitate liberare. Cum nim totius miseriae sontem intra pectus haheat , ςuenit, ut numquam vim nisestiae a se inmouerepossit ῆ sed , quocumque pergit, ex mio dolore, & selicitudine confli cietur. Ex quo fit, ut nequς domi quietem, neque foris
Mectamentum inueniat de si in domis, in Drocursitet; &, offensione. xi, domum re, petat; H, vshanari in rerum molestia conis'
eius, rus se recipiat ἱ ruris fastidis. in urbenixursus confiigiat: ut noci ς diem re u irat, die vero noctem desideret: ut in negotio otium exoptet ; in otio, Ggmihi vinac viditate te
neatur. Neque enim domus, neque ciuita neque celebritas. neque solitudo, neque luxa neque tenebrae, neque labor, neque requies
illis iucunda esse potest, xiiii gerunt animum 'vulneribus iniquitati , dc intiuiitiae concisum, Quod si tanta est impiorum anxietas, de aegri-pudo, tantaque dolesuin vis, di cerbitas asisidiae eorum vitam consequitum quid tindemerit de iustorum hominum voluptatis iuerediribili iudicandum Nος enim eo smen ta vexat , neque Elicitudo conficit, . que dolor ullus excruciat . Ad Deum enim adiuncti si int i illius tutela delitescunt; in icto illius praerisdio muniuntur; ita, ut nutum umquam ina' Ium eos attingat. Cum igitur experies omnnium m lorum sint, carent enim omni sceleris, & improbitatis contagio, v isque nis alguunt, omnium siquidem virtutum laure bus abundant necessς proiecto est, eos sum mo quod in gaudio, & voluptate compleri. dim, si voluptas eximia assiuentium undiqtiei torum sensu, de cogitatione perficitum, tunc im eximie gwdemus . cum nos in bonis valde ςxpo dis ςilla putamus; q- voluptas erit
ratione bonorum, quibus Epreme cuim tiant , mente percipiunt ei e mi enim . ea non esse salsa , filia , lx innam. , non tumito. dinis ullius conta rei iaculmy . non munimtione vultisanrarieredinis. ωaorbitatis inimcta v sed vera, constantisέβ Κmpiterna,mn
nei flagitii . & doloris 1consertium a te' longe repelitata. Iix Dii lina enim l*ce versari sumna libertate potiuntur ; incorrupta. Linuo tale sint; inuictis iviribus excellunts hau poce diuinitari civistitura, rem opibuh. dedi
gestate . ocri cinciι simmisque caeleliis. l. chritudinis ommeritis: s atquei milaena quod bonorum omnium caput est ι . illi Deo convincti , si murra illius lamiliaritate , in niumque bonorum Duilinorum copia, trua si mirabili suavitate es utitur. Setinuisti inri
ten mi, atquedespiciunt. His enim se P. buffirmatus animadueittunt. quae neque inia dis emi potiunt. noque aperto Marte comΦ-nui , neque simio , 5a, vetustate coma sqneque ullae denique calamitate pernerras cum sint immortales . atque Diuilis . Non enim cos fallit, ego se ad rasti altum honoris gri dum euectos, minuit Slim praepoteutis Dominiari sint, quod insigne summi cuiusdam honoris esse vide raeae et sese ibium Dei anu es nominentur .clihod digitnaeis fari vitionet tum est. vi maprorsiis illud optare quam auderet; sed etiam, quod summana luit in minitatisad rationem essest , Dei mih inoide ab ips immo metimomnium 'laottidio. 4norum omnium heredes institit i. : Hec mi cum dies de noctes c uitauerit . quo in dem gaudio cumulabitur quimia laetitia exissi illabit λ quos dies sinos a tabit Equo nutu, symphonia perro abit Haec ni aurum est illa ureunda celebritas , ad quam Domi ὸ nus homines fideles inuitat. lma enim lege sanciriim , ut septii in mense , quo tem pore. omnes stuctus terrae conduntur . an
uum enim He P ab initio Veris numera bane icinam simul arboriam pomis, & is mdibiis omni denique laetitiae significatim ne, dies illos celebrareut . . Hoc priscae legis institutum, quis non videt ad animi laetiatiam pertinere, at lissimis iustitiae muneri ibus excitatam Neque enim ammua, Mitia corrumpi iacile potesst, de d corpus tantum breuiisinori ni ris spatio sustentandum condi solet, veram dae laetandi materiam γsed uberrimi iustitiae inimis , vi Hemitatem intima mente reconditi. Horum recordationς, non septen dies, ut olim, sed Perpetuum vitaexursiim numero septenariodesigna. tum, in voluptate c-ficeredecet: nequom do sertis tantum.& fiondibus,sed choris, de ea
, tibus, est tantae laetiti sentiteruae caussi me branda;vsque ad visitetia prae nimia laetitia
ins nilandrum in sumna vada voluptate baq
182쪽
ehandum . salutaris inimia. , sapiens iamr, prudens, de selix amentia, quae vi hominem
inirixeocitati humani rateque, ut ita dicam,hiniat, vi eum iu Diuino quodam dignitatis gradu instituat. Mid enim mutarius, quam e cot re aegro, mortat, Be caduco. morbi' infinitis obat io, agitatione mentis excede re d sapientius. qaam, spretis, atque revmidiatis humanis sensibuL.. Diuino tantam
siduis vocibus excitantur . Hae e est illa ambrosia, siue immortalitatem tribuit. hoc ne
ctar illud , quo qui ebrii sunt . intinus aniami sensibus hilarati, omnem vitam in suauia late summa traducunt. Neque enim bonorum voluptas puritate tantum, & constantia; verum etiam magnitudine intemperanduim
hominum volupt tem longe superat. Quare desinant homines admirari, esse quempiamin sensu eommoueri illa mente felicius, to vita , qui respuat omnem corporis volupta quae se ipsini deserit, de extra se rapitur , ut, omni viriculo ibluta. facilius in caelum euolet , fies Ditiinax a Us . & acutius ii tueri deberit. --λαρο auodam:
dum sibi dissidit, dum nihil in seponit, dum, quod non ipsa per se iudicat, sed quod mens
fiuina probat, ample,ritur, dum nihil ingenio suo , sed omnia verbo Diuino, moderatur ; dum postremo omnibus opibus humλ- tem , & cuncta vitae blandimenta reijciat. N mo enim potest aspernari voluptatem, cum ea ita sit in natura penitus implicata, ut repelli non possit. Facillime tamen poterit .qui Verae voluptatis suauitatem gustaverit, futilem, Minanem non tantum negligere, sed odio etiam, cum opus ita fiterit, maximo perseqtiit cum intelligat, illam malorum omnium escam contineret hanc vero, quam essicit iustitia, essenis interdum destitui, atque nutari cupit, ut xo cum bonis omnibus copulatam. Illa namque Diuinis multo cIarius , Ee magnificentius il-Iustretur. sic fit, ut, caelestium rerum cupiditate,non terram modo deserat, neque tantum
sese a corporis contagio seiungit, omnesque sensus corporis aspemetur; verum etiam a se
ipsa discedat . ut multo liberius adspectu Diuiuae pulchritudinis , quoad fas est, in hac
vita iucundissime perfruatur . In eo igitur spectaculo defixa, admiratur, de obstupescit errore mentis adsciscitur; haec, iudicio sanae, de integrae mentis exquiritur. ad illam turbulento motu quodammodo recusantes, de inuisti rapimur; in hac, libera voluntate, & si dio , constanter imoellimur. illa, cum maxime
videtur suauitatis sMcie blandiri, protinuS evanescit; hqc numquam animi sensibus illudit. illa mentem eripit; haec mentem Diuini splendoris radiis illuminat . illi semper est falli lium
di amare incenditur , ardore cupiditatis in--finitimum; haec ita explet animum, ut num- flammatur , tantamque laetitia ri ex Diuinae coniunctionis fructu percipit , ut saltet, de choros ducat, & cantus , de carmina perpet-
tuo moduletur. Nam tunc eti1m, Cum corpus ne tantulum quidem commouetur, ipsa mens intas canit, atque tripudiat, omneq.
studium suum in Dei laudes consumit. Non igitur immerito tam saepe iusti in sanctis litteris ad laetitiam vocantur . quale est illud: quam iniucunditatem ullam emeiae . illa e stremo, cum momento temporis effluat, nihil aliud, quam impressum, de inustum dedecus, de grauissimam pinstendi caussam, de doloris insignem materiam relinquit; haec vero stabiliIucunditate ita sensius intimos afficit,ut animum omnibus simul gloriae ornamentis illustret . illa igitur cum exigua est, tum rutilis, de inanis, εο cum vitae peste, summoq. impuritatis flagitio, tamini iusti in Domino . de, Laetetiir cor o saepe coniuncta; haec. ingens, dc sempite a,
quaerentium Dominum . 8c, Laetetur mons
Sion: di, Videbunt iusti, de laetabuntur. Idem porro David a Deo contendit . ut hanc sibi laetitiam scelere amissam restituat. ait enim, Redde mihi laetitiam calutis tax . Ut enim propter scelus animo conceptum laetitiam amiserat, Ec in luctu, &squalore versabatur; ita, recuperata iustitia, se in gaudio iam mos e confidebat. Idem alibi, cum tantae sua salutis praesidium, de amplissimae dignitatis ornamentum in se continens. Tantum igitur est inter utramque discrimen,quantum nemo possit explicare dicendo. Ut autem nihil aliud esset, quod iustorum animos oblectaret, illa certe spes immortalitatis, ad quam inflammatis studijs rapiuntur, tantam vim habet, ut facile animum ab omni sensu doloris abducat, de mira quadam suauitate prolectet.Ut enim iniustiuitatis gustum sentiret, exclamans, ait; Quam assiduo metu ita cruciantur,ut quietem cape- magna multitudo dulcedinis tuae, Domine Iam illud, quam praeclarum Inebriabuntur
ubertate domus tuae, Ac de torrente voluptatis tuae potum dabis eis. Non potuit magis explicare voluptatis illius magnitudinem , quam iusti hauriunt dum accepta bona recogitant ; de magnificentiam , de claritatem illius summi Domini, cui sunt amore conre non possint ; nam in somniis etiam, eorum animos horribiles species exaptant l, & pr posite malorum, quae sunt eis subeunda, formidines , illos mente consistere minime patiuntur: sic iusti, firma spe immortalis j
riae, quam iam animo prospiciunt, erecti. ium- per in voluptate vertantur, usque adeo, ut ne
in somniis quidem visium illis Gijciatur . iuncti, mentis oeulis intuentur, εο spirituum εο quos eos exterreat ; immo pleraque omnialius suauisti me piscuntur; de ad firmam spem tranquilla, de cum ipsius animi aequitate, de testis hereditatis ipsius Diuini spiritus ase constantia valde congruetia. Quis igitur alius
183쪽
seiplina nobis demonstrauit .mmcnina,vt otiose traderet, & deli dijs affueret, nasti interris voluit; sed ,ut vitam in summa laborum omniupersimilitone conmmeret, atque crucis acer talem sustineret. Ut igitur tandem licet omni concludamus;iustitia est hortus amoeniuimus, spiritu Diuino consitus, atque clii nis Mali es, atque sempiternos fructus .ferensi In hoc autem horto sumus Christi beneficio locati, ut illum fide tueamur , atque asiani Si t . itis operibus excolamu . Hinc nos hostis trister conatur ei jcere: quod facit,dum nos impellit, ut, relicto Diuinae mentis imperio .ciapiditate nostiam sequamur officituri piuin, atque debitum, ad nostram vitavi tuendam maxime
necessarium,negligamus: quod dum facimus, terreni parentis exemplum imitatiuir. & a Pa radisi finibus extrudimurus: ingrauissima omnium calamitatem incidimus. Si vero serpentis congressium arcemus, fidem i. datam omni distudio construamus, neque umquam ingenio nostro semper autem spiritu Diuino vitam instituimusintque omnia ibidia nostra ad Dei numen, de gloriam dirigimus.& in suidio pietatis elaboramus, illius parentis Diuini Hrmam retinemus, qui salutari obedientia nos ab exsilio
reuocauit eo. unde per rebellionem nera mus expulsi, pietate Deo gratissima reduxit.
Quamdiu igitur hunc ducem, & magistium sequimur, atque sub huius imperatoris signo mi 3
Iitamus, nullia modo pietatis studium remittimus . Claris autem pietatis coribus. augescit
fides; amplificatur iustitia; mens Diuino lumb. ne splendet;& id longe lateque dissimdit. Co tra vero, in otio fides laguescit; iustitiae splendor amittitur; Diuini spiritus lumen abscedita
de taetra nox consestim Munditur. Pio labore, & industria eslestem parentem sequimur,dc cuillo caeleste regnivn adipiscimur; ignauia aute,& languore, terreni parentis vitam imitamur, q&, illius exemplo, omnibus ruinis oppressi, concidinius. i is itur nescio quam fidem suis inculcant, e . linam ad salutem sufficere disputant,egregiam sane operam antiquo illi serpenti navant. id enim eorum disputatione perficitur, ut operum studium penitus exstinguatur . At,imu ies eos Menun .ero suos auditores ad caritatis dium cohortari. Non video, quid interdum inuidiae de teliandae caussa se dicere utent; tal , qti id ex eorum decretis necessarise consequatur. Hoc autem plane consequenses si sola fides sufficit; si omnis actio, quam si
icipi mii non modo est inutilis, sed etiam neces saria quadam peccati contagione maculata ut omnes, istam fidem,quam commenti ii: nt, amo plexi, operiam studium penitus omittant. Est
igitur eorum sententiarion minuS,qtram terreni illius serpentis oratio,venenata, atque pesti lans affatus, exsecranda; aurci q. penitu S,nem se tam sceleratam vocem admittant,occludendae. aliter enim exterminabimur, omniumq.
malorum tempestatibus obruemur. Sed dicet aliquis, ecquis poterit contra tantas opes st tum Quin tueri λ nam, si naturam humanam
respicias, nihil est in terris imbecillius; s hostia, vires,nihil est illis immanius. Niliit quidem s cilius . nec enim nostris copio, sed Diuinis, firmati, bella omnia profligabimus. Diuina vero praesidia semper par ta liunt, quoties ea nobis adesse cupimus, Gq. fide imploramus. In nobis igitur est, vel hosti victoria concedere; vel eius impetum inuicta virtute reprimere. liberum, inquam,liberum nes is est,uel vinci turpissime, vel cum insigni gloria superare. Fremant,quantum volent, homines perditissimi; no'. omnia libertate spoliatos esse contendant; retinen- q. iustitiae potestatem, nobis Divina benignitate concessam , impudentissima oratione e nentur eripere; seseq. furibunda contenti ne disriimpant,ut mapistri, omnium, quos te ra iiistinuit , amentissimi, atque perditissimi, placita tueantur ; no'. sempiterna quadam necessitate constrictos esse contendant .frustra enim litigabunt. Non enim cum hominibus, sed cum Diuina lege, & aequitate, cum sempi- γ terna mente, & ratione, cum Dei ipsius voce, atque testimonio pugnam nefarie capessunt.
His igitur Diuinis armis est nobis eorum fur ri,& audaciae resistendium; ut planius fiat, nihil penitus esse posse, quod nos inuitosa iustitia: studio deducat. HI ER
184쪽
pH ni , cuius fraude filii homo b. in principio dignitate omni - deiectus, de in insigni miseria
η-tu destitutus; eum multa semina peccati in terris sparsisset, ut, scelerum omnium silua succrescente, iustitiae
segetes interirent;tum in nulla re magis ela, rauit, quam ut prauam opinionem de numine. atque mente Diuinamentibus humanis insere iret.Sic enim cernebat euenturum,ut,religione vel exstincta penitus vel pessimis rationibus institui omnem iustitiae mictum inuecta calamitate peruerteret; atque ita victor toto orbe terrarum impune voIitaret; humanumq. genus immani tyrannide oppressum, de taetris tene, His inelusium perpetuo contineret. Nam, cum
religio sit iustitiae fundamentum;euersa fide,&relisione,necesse est omnem iustitiae splendore exstingui. Hoc autem unum esse pestiferi Da- amonis studium,illa prima congressio facile de-cia i , clarat,qua miseros homines oppugnauit. Cur, inquit, eripuit vobis Deus lege sua libertatem comedendi ex omni fructu Paradisi Cum p tuisset, quod erat multo leuius, dicere; Cur unius tantum arboris liberum usum vobis i terdixit,cum reliquarum omnium potestatem concederet Vt enim inuidiosam, atque dissocilem esse legem persuaderet, non eam unius tantum arboris prohibitione definivit; sed, ip- 3fius prohibitionis nomine generatim posito qua videbatur hominis libertas impedIri, uti primum voluit: ut mulieri, inoleste ferenti se tinctu jeciosae arboris arceri,facilius fidem faceret,Deum illa Iege non hominum saluti prospexisse ; sed Diuinam illis scientiam inuidisse. Quod quidem non modo tunc molitus est; sed . e uoties hominem in scelus instigat, toties illius animum ad odium Diuinae legis accendit; atque persuadere nititur, legem esse odiosam, atque difficilem, minimeq. serendam, quasi libertati contrariam,& utilitatis,atque niauitatis inimicam. Itaque nullum crimen suscipi tur, nisi prius praua qilaedam opinio de mente Diuina sit animis perditorum hominum ope- studio Daemonis inculcata. Λtque ea Primum sensim irrepit;deinde, cum animo asten eiente concipitur, atque penitus inhaeret, ad 1escit; tum alias atque alias ex se fimuit opiniotes, impia atque turbulentas.vi,quidquid re-
liquum est religionis, in vita exstirpet,& tollae funditus; omnemq. vivendi rationem contu bet . Hinc enim impurus error inoleuit, atque ne a superi itio orta fuit, qua homines nota se ad naturam Diuinam accomodare, sed Deuad se transferre, atque ad impurae cupiditatis obsequium traducere, conati sunt. Itaque non solum humanam formam,atque figuram, veruetiam humanos min es, di flagitia Diuinae natu, rae tribuebant.Hinc innumerabilis exstitit Deorum inter se nefarie dissidentium multitudo; hine infinita crimina religione cosecrata sunt; hine honores Diuini brutis etiam animatibus
instituti; hinc denique incesta sacrificia, dirae
preces, unestae caerimoniae,vota nefaria, infiniat . scelera proruperunt, quae Diuinam iram incitarent,uniuersa'. terras supplicio Diuino consumerent. Sic enim eueniebat, ut, cum ho mines Deo quod eum non decebat, assingeret, , ipsi se dedecore omni corrumperent,atque,humanitate penitus exsuli, & in feritatem conuersi,semet ipsos in sempiteream miseria praecipites exturbarent.Sed ex omnibus prauis opinionibus, quas de Deo hominum perditorum vita recepit, nulla taetrior. N immanior, nulla pestilentior, nulla vel rebus humanis infestior. vel in Deum sceleratior exstitit ea, quae tollit penitus omnem hominis libertatem, & cultas humanas assensiones, di actiones sempiternao quada necessitate deuincit. Tollit enim leges, euertit iudicia, eripit mentem, sensius extorquet,mores corrumpit, omnemq. ordinem vitae πrturbat.Tum Deo, bonorum omnium au ctori,scelerum caussas affingit, eum. iniquit tis,crudelitatis,& amentiae col'.demnat. Vt autem melius, quantum sit in hac opinione sceleris,possit existimari; animaduertendum est,noeam potuisse statim ab exordio generis hum ni in hominum nocentium mentes influere;sedo post peccatum multis aceessionibus pro*ressulangissimi temporis amplificatum: ut facile appareat in hac icelerata sentetia, summi, atque extremi sceleris rationem, ad qua 1 vix quisquam possit addi, consistere. Vt enim in reliquis rebus nihil potest statim esse persectum, sed necessc est, ut initium fiat ab aliquo rudimento, atque paullatim ad summu perueniat; ita neque scelus potuit statim ad summum fastigium impietatis euadere. Itaque ille calum-O niae parens, elerumq. Omnium seminator,qui
185쪽
311 D;E IUSTITIA LIB. II X. 378
tantam statim in principio malorum semente signant, ut ne ant in cuiust ibet natali die fatum, ecit, cum facile genus hominum in omnes quod sit et,qui est in eadem hora genitus,obet errores impulisset , hanc unam scelestisti- dum. Vnde Homerus saepenumero,cum aliquemam opinionem ab initio se adere non potuit . in proelio cecidisse memorat,ait cum nece Fa-Qui igitur homines cupiditate obcaecatos eo tum expleuisse,quod ei Parcae neu cratit eo temamentiae deduxit , vi honores Deo debitos ad pore,quo illum mater pepererat. Hoc enim ira bessiarum immanium simulacra deferrent . & lis tribuit, ut cuiuslibet vitam, vel Vicem, vel in terram abiecti a mutis signis veniam, atquς aerumnosam,immutabilibus decretis efficiant. Pacem postularent;non tamen eos adducere tu unde illud Maronis: Eecl. eam opinionem potuit, ut crederent, non essu γ o Talia saecla,suis dixerent, currite, fusis, sibi liberum aliquid in vita moliri ι sed inuitos Concordes stabili fatoru numine Parcae. homines trahi, atque ad refcranes latali quae, Ipsi tamen Poctae vi naturae victi, cum mul-dam necessitare costringi. Nihil est enim, quod ta praeter Fatum fieri confitentur; tum nemo tam pugnet cvim ratione, quod tam legibus Di eorum fuit tam audax,& immanis, ut nostroruuinis, de humanis aduersetur. Non tamen ea scelertim caustiam ad Deum aperte reu Naret. difficultate impeditus fuit quominus experi Quin etiam apud Homerum conqueritur Iudiretur, priscis etiam temporibus, quid in ea re piter de hominum temeritate, re amentia, qui posset efficere, aut quoui lite progredi in ea mala, quae ipsi sibi per sumn vi scelus arcet simi, sententia stadenda. Et primo quidem imperi- a Deo hominibus afferri dicunt . in quo planet tam multitudinem flagitiis corcii m. Om- docet, caussam miseriae nostra in nobis esto, neniumq. nadicio ciuiuictam tentate coepit. Cum que ad aliam caussam ullo paeto reserendam. enim natura qualibet studeat a se crimen remo Subsecuti sunt quidam Philosophi, vim Fati c5uere;omnes, quorum aliquod scelus erat mani firmantes,idq. statuerunt esse sempiternam ie- festo deprehensum, cum in alios non possent, Diem caussarum omnia gignentium; S: ea, quae ut saltem in vim aliquam, aut necessitatem cui in se ex aeterno tempore continebant, rati S te pam omnem coni jcerent,omni ratione pugna. poribus explicantium quarum ignoratione fiebant Sic igitur di naturae imbecillitatem, A im xi dicebant,ut multa ibrtuito euenire putarenmanes cupiditatis vires;iccusabant. Em tania tur: cum nihil omnino possit accidere,quod nodem deuentum fuit, ut libidini etiam, di impuri esset certa lege fixum, Si caustis immutabilibus ritati diuinitaxem tribuerent ; ut facilius pro- abi xt inritate constitutum .ij tamen, cum ve-barent, sibi ignosci oportere, si, cupiditate vi , ritatis vita sustinere non possent, tagebanturcti, flagitium aliquod admisissenti quando ne- saepe fateri, hominum actiones, atque consiliamini concessum sit Deo repugnare. Hinc igi- este incorum potestate .Et,cum necessitatis il-tiir Veneri,atque Cupidini, & reliquis flagitiis lius vim Diuinam esse dicerent, ne impia frau- templa dedicata sunt; eorum. sacra incredibi de obligari vidcrcntur, si Deo flagitia nostrali superstitione constituta. Recessit ad hane opi tribuerent, Fati nomen amplexi, i nomen renionem magis confirmandam Chaldaeoru ars, licebant. qui tamen aliorum Philosophorum atque disciplina, quae diuturna astrorum obser disputatione vexati, atque tandem exploli, reuatione scientiam effecisse putabatur, qua ex eiecti sunt. Ergo neque inanis vulgi solicitudo, ortu cuiusque hominis, cum certa caeli affectio M nec Chaldaeorum praestigiae, neque Poetarumne coniuncto , quid ei eventurum esset in vita, concinnitas,neque Philosophorum argutiae poquo genere leti esset morituriis,praesentiri, at- tuerunt id penitus obtinere, ad quod Sathanasoue praedici posset. Cum igitur impuri, atque eos incitabat. In illorum enim oneris Daemo- scelerati homines,vanissimam scientiam os nis infestissimi conatum,non persectionem tantarent, & ad suum quaestum abuterentur multi ti sceletis intuemur. Alios igitur proditores tudinis inscitia; factum est, ut multitudo, par- mendos esse putatiit, quoru opera facilius hane tim quod erat imbuta ea superstitione,ut faci- quasi rationis arcem occuparet, atque firmole quibusvis somnijs fidem adhiberet, partim praesidio vinciret. Hi autem Herunt haerctici, quod conscientia iceleris oppressa libeter caus genus hominum arrogans,elatum, dirum,fimesam sui criminis in caelestem naturam confere stum,&exitiosum, opinione doctrinae tumidu, bat; Astrologos in summo honore haberet, ad multisq. erroribus excaecatum, in simulatione eosq. de rebus Oninibus reserendum putaret. pietatis stelestiim, in sanctitatis specie sacrile Itaque hac ratione persuaderi paullatim coe- gum,obtentu benignitatis immane, pace ostenpit hominibus, nihil esse in hominis potestate, dens, bellum comparans oti j,& tranquillitatas neque quidquam secus euenire,quam sit in cu- inimicum, ad turbulenta dissidia concitatum. iusque ortu immutabili siderum lege, atque ra honoris, & Iucri gratia nouis rebus studens, ta caeli conuersitone, desinitum. Hunc errorem nullius iudicio cedens, di in instituto semel eria
auxere etiam Poetae, Parcarum nomine, hanc rore insigni contumacia persistcns. Per Mameandem necellitatem exaggerantes. easq. tres cioncm igitur, per Valentinum, & Manicheu, sorores esse fingunt nocte procreatas, quas in- εο & alios eiusmodi viros impios, & sceleratos, id terdum Fata 'γPellant, interdum vero Fat maiore quodam apparatu tentauit, qui vim
rum administras faciunt: cisq. hoc munus asi sempiterni necessitatis asserebant. ij tamen cousque
186쪽
usque prouecti sunt,ut nihil esse in nostra potesate pertinacissime defenderent ; non Vt n strae miseriae caussam optimo rerum omnium conditori tribuerent. Gamuis enim essent strugi iijs omnibus cooperti, & insigni scelere impietatis adstiuisti,non tamen ausi sunt, tantum, di tam ne sandum scelus suscipere. Hoc igitur impulit eos,ut excogitarent duo rerum princi Pia: quorum uni rcrum omnium bonaru caup. fano, te originem assignabant; alteri autem malarum. Et,cum in hominis natura duplice vim, atoue mentem inesse dicerent; una,qua ad h nestatem,& decus adspiramus; altera, qua in flagitium, & turpitudinem proni sumus; illam necessario recta,& Iaudabilia moliri statuebat; hane vero in scelera omnia necessitate compelli; ita,ut tam bona, quam mala, necessario a nobis suscipi pertinaciter assirmarent. Hi t
men nec multos sectatores habuerui, eorumq.
disciplina breui spatio teporis obsoleuit. Fuitst multa saecula id cum maiore quodam innitatem Diuinam conuicio tentatum PerVuicleium, & Mai Iardum& alios eiusmodi Diaboli satellites; qui persuadere conati sunt, nihil omnino hominum facultati relictum esse. sed omnia a Deo tantum fieri; homines pati,
non agere; trahi, non deliberare; esseq. tantuinstrumenta quaedam,qus Deus verat,vi vult;& quae,quocumque ei libet, impellit;&,unde libet deducit;& pro arbitratu suo, asi serram, aut securim, ita mouet, & agitat, ut illi nihil omnino coserant ad actionem; sed tantum vim extrinsecus illatam a Deo patiantur. Sed ij neque tanta impudentia, di audacia id facinus agpressi sunt, neque tanto conatu discipulos sol quaesierunt; neque eorum contagio ad tam multos emanauit. ita enim ignoti vulgo simi, ut vix eorum nomen exstet. Est igitur, quod gloriari possit Lutherus, sibi uni filisse ab exo dio generis humani palmam hanc sceleris impudentissimi reseritatam: in e . facinore,quo nullum taetrius, e immanius excogitari reuit, ita se gessisse, ut, post tantam impiorum hominum in varijs aetatibus multitudinem, post tam pestilentes sectas ad hominum perniciem institutas, constet unum Lutherum exstitisse, per quem id,quod antiquus hostis frustra saepe tentauit, tandem cum tanta multorum strage,atque ruina perficerct. Neque Mim in naturae tantum imbecillitatem, ut flagitiosi; neque in astra,vt Babyloni j;nec in Pareas,ut Poetae nec in Fati nomen, ut Philosophi; neque in aliqua sempiternam vim noxiam, atque pestiferam, ut Manichei; sed in ipsum optimum,atque sanctissimum rerum omnium parentem miseriae humanae caussam coniecit. Et hoc non obscvre,Vt plerique ; nec cum mediocri pernicie, ut magistri; sed cum proiecta audacia, & impudentia,palam,& aperte, scriptis, & cocionibus inculcauit,& innumerabilem hominum multi tudinem mortifero veneno veneno pestilenti Gsimi erroris insecit. &, quo minus terendus sit
hulus vaesint hominisin maximo omnium se tere principatus, sic accedit ad euertedam pie tatem , di veram animi religionem penitus exinterminaedani, ut interim Diuinae gratiae, quam nefarie Dpmi gnatassertor, di vindex haberi velit;&, cum Dei gloriam quantum potest, infringit, illius etiam se patronum impudentissime profitetur. Sententiam autem illius videamus. Itaque ait, post primi hominis peccatum h manam voluntatem sic impeditam, & alligata fuisse,ut nihil queat edere praeter iniquitatem.& scelus acleo, ut,etiam cum se ad gratiam pretparat, scelus in se capitale concipiat . Non esse In nobis quidquam Uere, aut moliri; ne cogitationes quidem nosas in nobis esse sitas: sed id tantum velle nobis.& animo agitari necessarium;in quod nos vis Divina compellit; ita, veetiam scelera, quae machinamur, & emcimus, Deo nos commouente, & uitante iaciamus . Illum solum omnia moderarim instrumenta tantum Iclementia, vel severitatis illius e sistere. Ad hane autem sententiam comisman dam testimonia quaedam e sacris litteris ad libidinem suam a riso sensu detorquet. quale est illud Ieremiae: Domine, non est hominis via eius ; neque viri, ut dirigat gressius suos. Item illud: Omnia propter se creauit Deus, etiam impium ad diem malu Tum illud Pauli: Tradidit Blos Deus in reprobum sensem; &,Cuius Vult, miseretur;&,quem vult,indurat. Et illud, quod scriptum est de Pharaoner In hoc ipsum
excitaui te,ve ostendam in te virtutem meam.
Tum illud, quod ait Ioseph fratribus sitis: Vos
cogitastis de me mallim;& Deus vertit illud in bonum. Neque illud item praetermittit, quod Iacobus est; nempe apud Deum nullam esse mutationem, aut vicissitudinis leuiter impressum vestigium .ulud etiam adducit,quod Dominus asserit, ne solium quidem actoris in terra ab . voluntate patris decidere. multaq. alia colligit in hanc sententiam e quibus ad Uucre nititur, nihil in rebus humanis commutari, nihil variari posse, cum sit ni iam omnia ab aeterno tepore Dei voluntate fixa, & constituta. ad quod etiam adducit illud ,Certa stant omnia lege. Illudq. praeclarum, in quo sententiam suam rigit. sale,inquam dixi,quod liberum arbitriuante gratiam sit,res de solo titulo: sed simpliciter debui dicere, liberum arbitrium est figmeno tum in rebus, seu titulus sine re: quia nulli est in manu sua quippiam cogitare, aut boni, aut mali, ad omnia, ut Vulclefi articulus habet, Constantiae damnatus de necessitate absoluta eueniunt. Vt pure, ut Romane loquitur λ cr das, Ciceronis esse germanum. Sed,quibus verbis sententia egregi, hominis illuminata sit, minimi faciendum puto: ipsam sententiam expe- damus. Post peccatum, inquit, liberum arbitrium res est de solo titulo. Hoc, quod ait,Posto peccatum, quale tandem est3Num Deus,antequam Adam peccaret, nihil certi constituerat nihil designarat nihil omnino de seueraia Pomquam
187쪽
igitur Adam deliquit,tum demum uti mre suo coepit. Vbi est acumen tuum, Luthere tubi illa in disserendo sollertia, quam tibi multi
concedunt Velim enim mihi dicas, argumen ta illa, quibus Deum omnia tam bona, quam nitia in omnibus operari dicis,non a sempite a Mut asseris, lege depromuntur. Num Diuina
mens,antequam Adam rueret,mutari poterat.
atque ab una in aliam sentetitiam eonverti ;m,st illud autem Mami satinus, tum demum i o 'rmum, & stabile consilium de rebus humanis anire coepit λ Tum scientiam illam quam necessariam catissam rerum etiam pestimarii in asseris,assecutus eae Antea videlicet nihil prouiderat,nihil statuerat, nihil ad se pertinere putauerat.Non intelliges tandem,eadem argumenta, quibus uteris, eadem vim ante hominis casum habuisse Si igitur illa fiunt,necessario peccauit Adam. fuit enim instrumentum tantum Diuinae voluntatis, neque quidquam egit; sed motus a Deo, cui repugnare non poterat,& impulsus, & attractus est.Idem contra illos dici potest,qui nonnullam nobis Itb tatem,quasi praeuaricatione concedunt: &, dum sententiae,quaeuentur, inuidiam extenuare volunt, paullulua magistro desciscunt. Aiunt enim,minime V rum esse, eripi omnino libertatem Nam in communi vita, & in rebus ad ciuilem statum petinentibus,se plane confiteri posse quemlibet id. quod velit, eligere, atque munus ciuile tueri , 3 oin rebus autem, quae ad immortalem gloriam conseruntur ,nihil omnino praestare posse.Quid enim cretus hominum ita re humano sociati no fuerunt a Deo ab aeterno tempore prouisi Nupossunt aliqua ratione vim illam sempiterna,
quae continet omnia,deuitare An solium arbo. ris,quod in terram cadit, non absque illius v Iuntate, & praescriptione cadit, hominum m res,instituta ciuilia,rerumq. publicarum commoda, erunt ab illius rectione, S: voluntate se- .gregataλAn peccata,& scelera in hominibus effici sine Deo non possunt ; actiones vero, ciuile
statum continentes, sine numine illius administrari possunt Et,qui in rebus pestiferis se prinbet ut ipsi dicant,opus est inexorabilem, neque ab ijs efficiendis deduci potest; res honestas,atque salutares,ad communem vitam spectantes,hominum potestati reliquit ubi illa igitur argumenta de immutabili vi, atque sempis
terna Dei voluntate omnia coercente,& continente, atque pro arbitratu suo moderante 3 si igitur illa argumeta,quibus utuntur,vera sunt,s; decretis consentanea dicere student; ne tesse est,ut fateantur,non modo post peccatum, sed etiam ante peccatum; non in rebus tantum Divinis, sed etiam iiii nanis;omni nos libertate penitus orbatos: ita,ut neque ante Dei gratiam, neque post gratiam, neqtie in rebus terrenis, nec in caeliustius possit aliquis quippiam cogitare, vel astentiri, vci csscere, vel conari, vel quacumque ratione ad aliquii: agendum moueri iesieq. s per mentem adstrictam, voluntatu
estigatam, sensus ori scis, omnemq. penitus
facultatem ereptam; usque adco, ut ncque ingredi,nec quiescere, neque dormire,neqtie vigilare, neque cibum sumere, nec a cibis abstinere,neque iocari,neque serio loqui, neque denique nugarum aliquid meditari liceat ; nisi nos ad ea omnia Diuina vis impellat,& trahat. omnia siquidem, maxima, minima, mediocria, a
Deo prouisa sunt, ita ut sempiterna illa lege solui non possint .Frustra igitur I utheriis illam mbi latebram, in quam confugeret, C lm Vrgeretur,adhibuit dicens, post peccatum cse exsti ctam libertatem ; quasi ante peccatum retine hi potitisset. Stulte item illius sectatores,ea necessitate, qua res etia mimitissimas adstrictas esse volunt,instituta ciuilia liberant. Nam, velint,nolint,lateantur, necesse est,omnia sine i ta exceptione fatali necessitate contineri. Ea
autem necessitate constituta, omniti in re perturbatio consequetur, de magna vitae confiis O . silebunt enim artes , iacebunt stii ita, Gm .
nisq. vis animi penitus interibit. Neque enim pater liberos rectis disciplinis instituet, neque uxorem in ossicio continebit, neque lasciuientem familiam imperijseueritate deuinci et .cbi id enim proficiet si enim sie statutum est , ut ij officio fungantur,siue id miret,siue non curet; officio certe suo fungentur: sin aliter est ab aeterno tempore designatum;id iam fi xum, atque ratum est, miliariq. vlla ratione no potest. In rebus autem rusticis, quid aratore monea S,
ut terram proscindat, iteret, atque molliat; in eademq. iam paene subacta, & stercorata semespargat; si nihil est in illius potestate 3 neque enim, si definitum est,ut ille esuriat, id industria
cuiusquam immutari potest. esuriet enim certe,quamuis se assiduo labore conficiat. Si vero statutum est, ut is seu stibus abundet; iste terra colat, siue non colat,srugibus abundabit .Quid, qui nauigare vult λ num probum nauigium,is
num gubernatorem requiret, secundum ventu
exspectabit; si nulla industria potest id quod semel statutum esse dicunt,euitare Quid miles num loricam induet sciitum geret λ galea munietur: si intellexerit arma sibi nulli usui futura si enim statutum est, ut ille in acie concisiis intercat, siue armatus, sine inermis sit, prorsus
interibiti sin aliter est illa immutabili lege decisum, incolumis euadet. nolet igitur armis inutilibus onerari .Quid Imperator num exest ei tum in armis continebit locum castris occi, pabiti hostium consilijs occurret aciem scienter instruet 3 ad pugnam milites adhortabitur; si nihil se, neque virtute, iisque consilio, neque rusti , neque vigilantia tu istari cognouerit Iam vero reip. princepS quo animo remp. capesset Si enim definitum est, ut ciuitas intereat nullo consilio prouideri potest, quo nianuSintereari contra vero, si status illi iri ciuitatis est immui , tabili lege fundatus, nullius scelere, nullius aiamentia, nullius dissidio poterit umquam dissi pari. Quo modo autem supplicio nocentes a sciet,
188쪽
ficiet, aut salutares ciues praemiis honorabit,si hoc semel in animum induxerit. neque impr bum sponte si a crimen suscipere, neque ciuem voluntate quemquam fieri In que igitur finem seruntur leges exercentur iudicia proercentur supplicio facinora λ virtutes laudibus extolluntur ; si nihil est in citiusque voluntate situm nihil est igitur in vita laudandum . nihil vituperandum, nulla cautio, nulla prouisio, nullum consilium. Omnes igitur, qui leges scripserunt, stulti, atque dementes sunt existimandi: operam enim, & midium sine ullo fructu colamunt. Probe dicis, inquies. nemo enim ex illis magis videt, quid in vita gerendum sit, quam talpae,terrae visceribus incluce Sit ita sane. Fateamur.omnes illos,vaecordi mente concitatos sese ad leges ferendas .atque Pen P. Omni midio conseruandam, dedisse. Etiam ne istucaecae mentis errorem,& inconsideratain temeritatem, ad summam illam, atque sempiterna sapientiam transseres Deum etiam errare,atque desipere dices, cum leges dedit cum lionestati praemia sempiterna constituit clam viol tam reli io em extremo siupplicio sanxit cum metum hominibus incussit cum ad imidium pietatis incitauit Quorsum enim legem tanta cura praescriberet, minis a flagitio deterreret,praemijs ad honestatem alliceret, si nihil eorum, quae lege sanciebat, erat in hominum p testate futurum In quem finem volebat, ut in teorum animis, quos lege instituebat, lex sem- per inhaereret, si ab illis obseruari non poterat Num, ut melius cernerent,& voluntatis humanae seruitutem, & colendae pietatis difficultatem;& ita spem omnem tuendi officij,atque retinendae honestatis amitterent λ At nec id ipsem est in nostra manu positum. liquidem verum est, quod asseriant, ne cogitationes quide, di animi inductiones S assensiones esse liberas. Nihil igitur magis potuit humanum genus de Asperare omnem prorsus honestatem post acceptam legem, quam poterat ante legcm. Tem re igitur Deus legem tulit, si ob eam c*ussam tulit.Quid,quod aperte multis in locis pronuntiat, se ideo legem tillisse, ut eam homines seruarent, eiusdemq. decretis vitam instituerent d,quod signis, & monumentis volitit eos et se legis semper admonitos. ut ea, quae erant lege sancita perficerent Vnde & ex fimbrijs vestium vittas appendi iussit, legis mc moriam re- 1 praesentantes. Quas cum viderint, inquit,recordentur omnium praeceptorum Domini, ut faciant ea neque sequantur cogitationes Bas;&oculoS,qui per res varias animos vitiare lensed memores praeceptorum Domini faciant ea,
sintq. sancti Deo suo. Quid igitur num Deus
legem iocum putauit,huina numq. genus lusit, ea sacere praecipiens, qua nullo modo possent homines exsequi Num ea causa Aegyptua fixit atque vastauit, Pharaonem vorapinibus εmaris rubri sub inersit, Hebraeos a plagis inra metabilibus incolumes construauit, seu Mnq.
insiimmo vitae discrimine eonstre tam caelesti pabulo nutrivit, siuamq. praesentia fiulguribus. tonitruis,incendio, ingenti stagore.& strepitu
horrifico, tubae clangore declarauit, ut tande, cum homines ea specie perterritos ad officium
excitaret,ea lacteda praescriberet,quae ipsi nuuIo modo possent absoluere Ο festiuum Deum,s,ludendi generis humani caussa,tantam Op ram in gente illa tuenda, & instituenda con di sumpsit. Hoc enim perinde esset, atque siquis hominem pedibus captum, in stadio currere; aut caecum ea, quae in longinquis oris fierent. acriter speculari iussisset . Numquid, ut risum
captaret,atque urbanus, & facetus haberetur, tam multa, atque tam admiranda opera molitus est Quid, quod non risu, sed supplicio delinquentes in Oincio prosequitur ut qui in hae opinione sunt,non modo leuitatem Diuinae maiestati, verum etiam iniquitatem sempiternae, iustitiae tribuant Quid enim magis eum iusti dia,& aequitate pugnat,quam dare aliquem poenas eo nomine,quia no perfecerit e quae millo modo poterat inchoare Fingamus enim coogitatione, velint enim, nolint, homines perdi
tissimi ,liberum nobis est cogitare, quidquid velimus fingamus igitur animis, Dominum lauis
tum,atque morosum,ei servo,quem habet manicis,& compedibus ita deum lium,ut se commouere loco nequeat, domo abeuntem praece , pii se,ut ei prandium videret, cibos opipare c5diret, aedes mundaret, mensiam instemeret, &aulaea etiam intenderet: hunc, si haec serio homini constricto praecepisset, non Insanii, atque dementem putaremus t Sed, si idem Doni inus, domum postea reuertens,eundem seruum,qui se nullopacto vinculis eximere potuit, Vt ea, quae iustiis suerat,pararet, flagriis conscindat,&excruciet, eo qum imperium non fuerit ex lu- cutiis: elim, qui tam crudeliter seruum nil se
rum accipit, hominem putabimus ; an potius truculentam belluam in humana specie latentem Illum igitur furorem, & immanitate, qua nulla videtur esse truculentior, audebit quil qua insummae illi ivinitati tribuere Stupet animus, de eximio horrore concutitur; corpus v
ro totis artibus contremiscit, quoties venit in inclitem nobis, suisse aliquem, non dico sacris initiatum, non sane tis litteris institutum, non
denique Christianiim appellatum, sed homine, certe rationisin ingenij participem, tanto su- rore percitum,ut illi summo, 3e optimo,& sapientissimo rerum omnium Domino, condit ri,atque moderatori, duplicem sceleris immanissmi rationem tam impudenter adscriberet. Vnum,quod nobis, ut instriimentis, viatar, ad nefaria facinora patranda; alterum, quod Poenas ab innoxijs repetat; eosque, quin iliit ipsi commisere, sed vi tantum illius ad scelus tinpulsi fitere, stuppliciis aeternis excruciet.Vtrum autem sit cogitare scelestius, explicare non pos sum. Tu in illum bonorum omnium principium
189쪽
133 DE IUSTITIA LIB. II x. 386
ctorem omnium uinioru esse ore tunsio, atque nium sceletassima; quae, ut veram religionem saetaeme6firmabis de e quaecum ausim is, ex animis hominum deleret, pro delectamen Aeae ab homine netatio eommissa, vix credin eo habuit ineredibilem sanctorum hominummus; ta in illam summam benignitatem atque multitudinem trucidare: qualis item Athalia; immensiam virtutem. reiicies Etiamne illa, quae,ut impune regnare posset,omnem prolem in tragili um non aguntur,sed per nu- Resia interemit. Q iid dicam 1e Manasse, quita reserunturata videntur horribilia. ut spe- uniuersam inerosolymam sannoru,atque Dictatores celeris almeissimi illata metione.per uinorum hominum impia, di nefanda caede s horrescant; tu in Deum referenda disputabis nestauit Mallos eiusmodi praetere sceleribus Thyestes. Atresfiatris genialem lectum adulte Io terrimis inquinatos. Quae omnia minora,rio eontaminauit; Atreus ipsius Thyestis fili a si Lutherus vera praedicat, sitne illi sanctissimo
innoxios obtruncavit, ipsiq. patri comededos Domino, qui ea perfecit, non hominibus. per apposuitassine tantum scelus adspiceret, id quos illa perfecit,assignanda. Sed veniamus altem vertis contrario eursu equos incitauit. Si illam eaedem, omnium taeterrimam, atque alea, quae dicis, vera sunt; nec Thyestes adulteri facinus dirissimum, omniumq. maxime dete neque Atreus ullo modo parricida nominadus standum.Quod enim maius anima scelus excoest. neque ullum crimen in familiai Pelopida- gitari poterat, quam id, quod sale a Iudaeis in xum inlaesit. ne Gytemestra quidem est accit Christi nece eommissum Homine in Diuina sanda, quod adultera sese, quos viri interse- Iese nutritos, & ad spem tautis per unieu Deictrix .quod filio Meem machinata; neque ulla io filium constituendae Diuinis oraculis excita- caussa ruit,cur oreste, postquam matre exstin- tos, in tantum surorem, & inaniam pro pisi xit, sariae vexarent: si quidem omnia ista taetra se,ut in illius eadem conspirarenti quem excellacinora ad Deum, auctore Dictero, resereda lenti vitae sanctitate. Diuinae iustitiae splend simi. nihil enim eserunt ; sed acti a Deo sue re, mirabilibus signis eum oraculis olim editistunt. Mede libidine furens, patriam, pareα- mirifice congruentibus, operibusq. plane Di tes,de propinquos deserit ; unicum fi atrem di- uinis, esse verum Des filium poterant explora laeerat; metria illius dispergit; ut patrem te cognoscere Illi igitur necem attulerunt, insequentem Iuctu remoretur. eadem,post ali- qui ut hominibus vitam daret, sese a caeli salti- quotannos, proprios natos interficit ; novam gio in terras demisit; honestatis, Be gloriae t mariti sponsam crudelissime necati regiam di- 3o tius architectum indignissimis contumeliis si risiacibus inflamurati totam Thessaliam cae- secerunt; concisam. plagis in erue tam de,de incendio permiscet. etia ne haee tanta sice nissime sustalerunt. Etiam ne hoc tam tirum, Iera, Dro ipso Medeam mouente, impellente, & inhumanum facinus, tam audax, & immane concitante, dices Histi conflata Fabatae sunt, scelus,tam atrox,tam detestabile, Sc exsecran inquies psiiuulae quidem . sed, uid reserat qua, dum furoris,metiae,sceleris,de impietatis exes minora his , quae in theatris recensentur, plum, Deo homines impellente. de instigante, sint ea scelera, quae furore hominum persecta atque adeo facinus illud patrante , editum suisse scimus. Cain, ardens inuidia, de scelere, suisse contendes summamq. illam clementia, statrem unicum, pietate, atque religione prae- de aequitatem ad perditorum hominum sectecellente, a quo verbo numqua violatus fuerat, M talem aggregabis neque solum in scelere im- manu sua erudelissime necauit. qua caede pa- manissimo secium, Ac adiutorem,verum etiam rentes miseros fraui luctu afflixit; illo primum principem, & eaedis ipsius effectorem Deum sanguine tellus imbuta fuit.Illud ne etiam tam exstitisse confirmabis Ac impiorum hominum nerarium, At crudese facinus, Deo compellen- nequitia mpuritatem, inuidiam,odium, fu-te,commissum nisissees Cum pro resutem rorem , audaciam , crudelitatem ad Deum poris vitia quotidie magis ex libidinis sti- trasseresemque interim numen illius extime- pullularent,uniuersaeq. terrae fuissent omni in scesneque iudicium Brmidabis neque se utere corruptae; fuit tandem omne genus homia terna serplicia pavebis Sed operam ludimus , num, paucis exceptis, ingenti eluuione con- cumini nominem impudentifumum eanti sce- sumptum. Haec igitur flagitiorum omnium col so teris pudeat, laboramus; de omnium mort Iuuies, quae fuit aquis vltricibus absumpta, ad lium audacissimum ab amentia deterrere e Deum impulserem, ut Lutherus asserit) εο namur. id enim asserit, id praedicat, id aud actorem reuocanda est. Quod etiam de elui- cissime confirmatullud tantum scelus, quod est talibus,quae caelesti incendio conflagrarunt,il- omnem impietatem complexum, ab ipsis Deoli est asseverandum. Possum hie Pharaonis im- fuisse constatum. In qua quidem sententia coamanitatem,Hebraeorum impudentissima rebes firmanda, Divinorum hominum testimoniis
Ilionem; possum multorum incesta te sacrile a abutitur. Q e est illud Petri, quo dieit, Dei nefanda commemorare: possum innumerabi- consilio decretum ita fuisse, ut Christiis illa Ira caedes, de parricidia, steteratorum hominia sipplicia sabiret . alia item colligit, quibus sene enseret qualis fuit Abimelech, qui, domi- εο tentiam sam conatur adstruere. In quo nunandi cupiditate praeceps, septuaginta fratres hil aliud agit,quam ut sitis tenebras offundae ψου die concidit: qualis filii Iezabel, mulier a Pin autem, quam sit oppressus amentia, ros . m. a. R monis
190쪽
monstro. Nec enim inrelligit alia quidem a des atque mentis Ipsius astristitiam time
Deo fieri,alia vero tolerari.Bona quidem tam dam toparatio, sit in illitis murini rhaben. tum etficit; mala autem tolerat, atque sustinet. da. Nee enim nos ad illum priis adirimus Eorum autem, quae facit, alia certa inradam quam ipse nobis accurreret, atque ad Zcieta lege colligatiit, ut semper una ratione flueret . tem bonorum omnium conuocaret.Non igitur Sic omnis siderum conuersio immutabili γω. meritis nostris obligatus , sed bonitate tamdam ratione definita est: sie in reli is natuci tum sua ardenter tacitatus, nobiscum caelestiarae intibus statutum est, ut ant euis caustis bona communicat rita, ve,eum nobis promi certi effectus necessario consequatitur . Nia praemia persoluit. non tam bfficia nostri,quari vero libera esse voluit, qualia sunt omnia, quae io opera ma, in nobis remuneret. Hoc tametitam MFelis, quam hominibuςimperauit. Ἀ- ab illo didie imus, esse in nobis situm, omnem ui me enim benignitatis, Ze aequitatis ratio po- lias beneficentiam aspernari, imperium reostulabat,ut omnes,qui essent melix partieises, pudiare, lurem repellere, pem reiicere. Ego, essent in eligenda libertate eonstituti. Erane inquit, stb ad ostium, NPulso. non ait repa enim ad Mam vitam creati. beatam autem gula conuello, seresesringo, violenter irrum vitam sas non est eos adipisti, qui iustitiam no eo sed tu, tantum assidue, di ad aperiendum colunt, nec verae virilitis laudibus abundant. invito. Si quis initur aperuerit, Christi Ipi virtus antem nulla esse potest, ni silibere, de ritum mentis sitio recipiet, di cum illo eo sponte colatur. Sic fit e,sublata rationis liber labiti ir. Is igitur illius numine vitam diriget. tate, omnis Derbemunitas interclusa sit. Cui io voluntateq. sua ductum illius, di imperium se. enim liberiam non est, vel honestatem et stagi quetur,atque,illius ope saltus.& praesidio m tium colere; sed vi tantum extrinsecus. illata nitus, adeaelestes opes adspirabit. Haec autem ad aliquid agendum trahitur; is ilistus esse no- sent,quae Deus facit t quaeautem non iacit, sed qui disi non iustus,neque Deo similis esse potest. tolerat; cata sunt. Ex ea enim libertate, qua ergo neque amicus ullo modo, neque clarita- dicimus . consequenter euenit, ut quisbuntis illius particeps exsistet. Nec enim fas est, Gristi spiritu, fide amplexi pietatis manus. eum, in quo non similitudo Diuinae virtutis ipsius Christi numine commoti, alacriter exstachicet, cum ipso Deo similitudine beatae vitae quantur;alij vero beniunitate illius reptidienti coniungi. Si igitur hominibus eligendi liber- dein stagitiis omnibus ipOnte. de via antate suatas eripitur, .mnis beatae vitae isseripitur. 3o volutεtur. Haec igitur mi modo possunt Deo Deinde, quaeriuio Divinaeaequitatis exstaret se impellente fieri. Sic enim Deus sibi ipsi rem spro his, quae non sponte nostra, sed extrinse- gnaret, de immensa bonitas flagitium, de praui cus agitati, suscipimus, nos ipse Deus aut pro ratem sitieundo se ipsa dissideret. Tolerat eamio afficeret,aut poenaὶSi igitureligendi liber men,ut di eo, ve ex illis nisi ona quaedam esutatem non habemus ri aut neque praemi neque clan& ita rursus inordinata in Ordine reducat. poena quemquam assicit, aut est iniustus. Prae- atque ad legis sempiternae rationem reuocet
mia autem, atque supplicia scimus esse a Deo Sie autem fit, ur nihil praeter illius voluntarem constituta;& de iustitia, de aequitate illius dubi- possit accidere. Mala enim non facit; ea tamentare non licet: ex quo efficitur, omnium homi- in ordinem reducit, atque sibi eandem seruire mim voluntatem esse liberam. Qui igiturum Q compellit. ordinatione, inquit, tua Perseue- rsuras.luntatis hiimanae libertate tollita eo benignin rat dies: quoniam omnia seruiunt tibi. Notatem, de iustitiam detrahit; atque, ut reatus que enim ullo modo sui una bonitas mala pe dicam,Deo ipsi,qiuantum est in se,diuinitatem mitteret, nisi bona nosset ex nostris malis edu- eripit. si quidem benignitas, de aequitas Dei, cere. Inde autem euenit, ut, cum omnium c non Dei si intaccidentia, nullaehim esse eos- natus liberos esse permittat, aliorum effectiae
sint in sed in naturam illius includuntur; ita. prohibeat, alios exitum suum consequi pati ut nihil sit aliud Dei virtus . quam ipsemet tur; prout ordini ab eo constituto conueniret Deus. Qui igitur Dei clementiam,atque iusti. perbicit. Multi enim multa conantur, qvie talia impia oratione labefactat, Deum de mun- men non possuntadexitiim deducere. multi vedo tollitiqui autem hominibus libertatem eri- so ro scelera, qtis moliuntur animo, ut cogitane pit, Dei elemetian de iustitiam labesistat; quo rant,ita perficiunt;atque, unum de mmdem in- st, ut Deum quodammodo diuinitate spolier. stiriati facinoris effectum aliquando imitediri, Neque periculum est, ne cotinuo cum Pelagio rursus autem permitti,cernimus: ut Leu Iulaciamus, si libertatem nobis a Deo donatam daei necem Christomachinaretur inultis in Ioudelendimus. Neque enim inde sequi ur, no- cis voluerunt illum ad mortem ducere. nemostris meritis, de non Diuinx clementiae esse no- tamen illum apprehendit, quia nondum ven fram salutem tribuendam. Is enim nos ab illo rat hora eius . cum autem filii nostrae salu penitus auersos in viam reuocauit; lamentes tisrationi commodius,tum, quod iam pridem
hostras illustrauit; is ad fidem incitauit; is ania libere destinarant, libere etiam exsecuti iurit mos repente sanauit; is denique iacentes, at- εο ocirca Dominu ipse ait: F e est ravoque in terra defixos excitauit, atque in caelum stra, de potestas tea arum. Et Pilato item isti . trutilem eueriti ita, ut non siluiniistia sed si, dicit: Noab cus aduersum me potestatem Io n.