장음표시 사용
201쪽
cum rota ite Diuina gratia, de ope firmata; Deunon aditiingit ipsa per se; quin potius, ipsa Di
uine gratiae est omnibus inodis alligata. Fin-bamus enim cogitatione, hominem quesidam in latrones incidisse . a quibus spoliatus, atque vulneribus concisus ita sit, ut vitamoni nino desperet. Interueniat autem casu ali
quis, Medicinae gloria praestans, qui remediiv
alutaribus facile queat hominem saucium, Manimam iam propemodum ectantem , in pri- istinam sanitatem restituere; nihilq. aliud ab illo requirat , quam ut se curari permittat
multi R. argumentis aueti ritaten suam constituat; atque doceat, omnem spem cuperandae sanitatis, in illa arte, quam se tenere profitet ita , esse reponendam. Id si aegroto per suaserit , atque confestim ei salutare remedium adhibeat; quo tandem beneficio Medicus ei adstrictus est, qui sanari voluit Nullo certe. immo, qui fuit illius ope in sanitatem , restitutus, illi vitam debet; eritque scelestis simus iudicandus, si in optimum Medicum in ratus exstiterit. Quid, si Phineeps ditissimus ominem inopem, & egentem opibus suis locupletare studeat nuin dicemus, Principem illum esse homini illi obligatum, quod opes quibus indigebat, minime iaspesnatus sit
Minime certe . quin potius egens homo omnia vitae studia illi debet, euius opibus indi-
sentiam suam subleuatam cernit. Ergo, cum a1n nobis liberam assentiendi facultatem relictam dicimus, non continuo gloriam gratiae Diuinae praeripimus : siquidem omnes opes, atque facultates, omnia bona, qui fames-mus, Deo nos ad fallitem absque ullis nostris meritis elementissime vocanti, lucemq. suam porrigenti, di auxilium pollicenti, & magni
ficentissime conferenti, accepta reserimus.
Itaque in nostra salute elementiam illius, non studium nostraim extollimus; in impiorum in- . teritu non iudici iniquitatem affingimus, sed sanctissimi iudici j sanctitatem celebramus. Quid enim iustius, quam homines, qui prae libidine salutem suam prodidere , Deutri contempsere, aures suas vocibus illius occlusere,& eum benignitate summi illius Domini usque
ad extremum certauere; tanti sceleris, atque tantae contumciae poenas expendere Ergo
haec futura impiorum hominum in scelere pertinacia, omnibus ante saeculis a Deo prouisa, tecit, ut Deus eos iustissiliae multo ante, quam nascerentur, improbaret. Contra vero, huius impedimenti remotio Dei elementiam aIlexit, ut eos, qui non crant perpetuo contra
illius gratiam, di benignitatem obstinatis animis pugnaturi, clementer eligeret. Non igitur dicimus Deum nobis aliquo iitris nexu o ligatum fuisse . quis erit in dedit ei prior, &retribuetur ei quibus igitur salutem conseri, cieinentissime confert. Hoc tamen dicimus, posse nos nobis ipsis deesse, posse multantis liberalitatem aspemari, posse vel oblatam gratiam repudiare , vel iam acquisitam a Nere. quocirca Paulus, ad Hebraeos scribens, adm net,ne desint ipsi gratiae Dei. Utrum autem ii rum facturi simus, filii a Deo ab aeterno tempore prouisium. id igitur eum impulit, ut alios a principio beatos, alios miseros esse vellers ri que ea Diuinae mentis prouisio,consiliis humanis vlla necessitatem affert. Vt enim, cu video hominem amentia praecipitem in exitium spo
te sua serri; non ideo fit it ille, quia furentem illvin cerno; sed ideo cerno furentem, quia ante oculos meos firrit; ita, cum Deus hominem --nibus ante saeculis peccatum m nouit, non ideo
peccat homo, quia fuit peceatum illius a Deo prauisum sed ideo praevidit Deus peccatum iIlius, quia is homo erat peccaturus. Quod si dicas cum Caluino, Deum futura praeuidere no
posse, nisi quae fuerint ab illo designata; ita, ur, si peccata praenouit,sit asserendum, peccata illius consilio designata fuisse; non selum Devininiquum facis, verum etiam Diuinitate sp lias . Nihil enim tam videtur esse diuiniim, quam futura praenoscere. Vnde seriptum est apud Isaiam; Annuntiate, quae ventura suntia futurum; &sciemus, quod Dii estis vos. Ea
autem, quae caustis necessarijs continentur, non tam futura, quam praesentia sunt. quocirca Astrologi, cum defectus Solis, atque Lunae multo ante praedicunt, non diuinant. Si igitur, Deum nihil aliud praeuidere, quam quod ipsius immutabili decreto eontinetur, asseris ἔDeo nihilo plus tribuis, quam Λstrologis: qu quid dici potestamentitis Quod si non intelligis, quo modo Deus immem, & infinita sapientia, omnia, quae sunt euentura, siue illa sint vi illius efficienda, siue benignitate illius toleranda , atque rursus ad conliiij sui ordinem reuocanda, praesentiat: mirum non est, quando neque illius naturam potes mente cωγ prehendere, neque, quanta sit illius maiestas, quanta vis, atque prouidentia, suspicari. Sunt tamen,qui nimis imperite rationem hanc tota exagitent. Hinc enim sequi dicunt, ut Dei praescientia a rebus peruleat. Quid hic Pendere appellent, nescio. Num vim illam intelligendi, atque omnia prouidendi, a rebus futuris sumit nemo tam excors est, qui illud secum statuat. Siquidem ne nos quidem ipsi , cum insitam intelligentiam in res aliquas oblatas, intendimus, eam vim ab ipsis rebus siumimus; sed illam intelligentiam, quam habemus, in
earum reriin explicatione exercemus. Sic Di
uinam praescientiam dicimus, non a rebus fil- turis sumi; sed in ea tantum, quae futura sunt, intendi; ittivi, si futura non sint, nullo modo ea sutura prouideat. quemadmodum neque quidquam iudicaret, nisi aliquid esset iudicio lius
examinandum ; neque aliquid denique prouideret, nisi futurum esset aliquid prouidendi ita illius dirigendum. Si hoc pendere aliunde appellant; appellent fane, quo velint nomine:
dummodo intelligant, nillil absurdi in hac
202쪽
senterula . Fatemur enim , Deum ante prospiciat; non tantum sinctorum homi sutura non prauidere, nisi quia sutura sint.E num auetoritate, sed sacrariim etiam litterarupo , inquies , id non potest non euenire: neces- testimonio cofirmari potest.Paulus enim ossario igitur eueniet. iecus enim veritas illa sent praesciuit , inouit, & praedestinauit. Vides, piterna posset in salsum conuerti . Vidit ver- quo modo praescientiam anteire, consequi au-bi gratia Deus Iudam peccaturum r peccabit tem praedestinationem demonstret In eadem igitur Iudas necessario . pugnant enim haec in- vero Epistola ait: Ut secudum electionem Dei, ter se, Praenovit Deus Iudam peccaturum, & propositium maneat, non ex operibus ἰ sed ex Iudas non necessario peccabit. Si enim libere vocante; dictum est ipsi, quod maior seruiat peccabit , erit igitur in illo non. peccare pon, Io minori. Loquitur alitem de Rebecca,quae ginmus igitur non peccare, cum utrumuis illi libe minos filios aluo continebat. Hic etiam elorum sit. Si igitur non peccauerit, filii poterit ctionem ostendit propositum, hoc est, antici-Diuina praescientia. od si fieri non potest, i patum illud Dei iudicium, quo aliquem destivi aliquid Deum fallat; euelliat opus est omniis nat ad artemam gloriam,semperant egredi. Ι4no , quod Deus futurum esse praesensit. Itaquai cet enim doceat, non meritis hominum gratiaessicitur, omnia necessario euenire. Haec qui . Dei conciliari, non enim, quod electiali se colligunt, minime vident se contra Diale- quid invita praeclari gessissent, fumi z. t ingra-G:eam disciplina in argumentari. Sic enim tra tiam Dei recepti ; sed, postquam recepti fueriditur, sublato eo, quod consequens est, tolli runt, timc multa praeclara gesserunt licet igi etiam, quod antecedito In reciprocis igitur xo tur doceat omnia debere gratiae Diu ins tribui;
aenuntiationibus, cum alteram altera mutuo ostendit tamen, Deum elegi sic, in quos gratis consequatur, una perempta, Waltcram peri- sitae opes conferret. Ea autem ratione interis mi , atque tolli necesie est. Veluti, hominem dum fidelium nationem electionem appellat, mia tr. esse, &rationis esse participe, reciproca sunt. quod sint a communi hontinum multitudine mutuo enim se consequuntur. Si cnim homo scicisti . Quod, inquit ille, quarebat Israel, est, rationis particeps est. Si igitur e contrario, hoc non est consecutus: electio autem est con rationis particeps non est,homo certe non est . secuta. Vnde etiam passim omnes sanctos amia Cum igitur, Iudam peccaturum ,&Deuin id pellat Electos. Qui electos esse dicit, aliquid Peccatum ex aeternitate omni prouidisse, sint profecto in illis filisse taciti t. quod in impro- Teciproca, si enim Iudas peccaturias erat, id 3o bis non fuerit, ob quod facti sunt elementiae Di
Peccatum suit ante praeuisum; di, si fuit praeui uinae participes. Electio enim rei alicitius,abia sum, erat peccaturus efficitur, ut, si pecca- que aliquo discriminis in re ipsa consistentis iuturus non fuit, nec ante a Deo peccatum illius dicio constare non potest. Quid autem Deus , praeuisum naerit. Si libere, inquis, peccauit Iu in Eligeddis hominibus secutus si, idem Paudas, potuit non peccare 3 Recte sane. Ponamus lus aperit, dicens: Quid dicemus quod gen- Rom. p. non peccare λ ut lubet, inquam, dummodo se tes, quae non scctabantur iustitia iri, apprehcntiam id ponas quoid consequens necessario est: demini iustitiam; iustitiam autem, quae ex fide nempe, Dei in minime eum peccaturum pro- est. Israel ver sectando legem iustitiae, in Ie-tii disse . At, inquit, iam inter nos erat consti- gem iustitiae non perii enit . quare quia non ex tutum, Deum id praevidisse λ Erat quidem: sed εο fide, sed quasi ex operibus legis . Go in loco ita, si ille esset peccaturus. Sunt enim haec coli plane videmus, Deum in hominibus eligendis nexa, & ita copulata, ut seliingi nequeant.nem fidem praeuidisse; in sceleratis autem perfidia,Pe, quod futurum est , esse prouisum; &, quod ει arrogantiam, contii macim. animi pervica- prouisium ante fuit,else futurum : ita tamen, Liam. Petri item. cum in principio Epistolae ..di . ia
quemadmodum ante disputauimus ut illa sua salutem adscribit fidelibus , eos Electos
prouisio non necessitatem inserat; sed, quor- cile dicit , secundum Dei praescientiam . In sum res casiura sit, nec ess ario praenoscat. Quo- quo Plane demonstrat, Dei praenotionem, imites igitur aliquid futurum negas; toties ad , si uS praefinitionem, aut ut iam trito more loquod est consequens, negare necesse est: nem- quamur praedestinationem , anteire . Ideo .m.id ipsum filisse ante a Deo eosnitum, nempe so enim decreto suo aliquid de hominibus , qui minime suturum. iritur tibi dabam,nem nondum nati sunt, ante desilit; quia, quid ab pe, Deum id ante cognouisse;ea lege dab Ut tu illis gerendum sit, ante cognoscit. Sed, quid
etiam mihi concederes, fore,ut Iudas, cum V- aliorum testimonia conquirimus, cum huiustrum q. in illius potestate misset, mallet tamen sententiae auctorem ipsiun Dei filium habea-ometum prodere, quam debita fidebatueri. Cu must Numquid id obscure pronuntiat num- igitur statuis, Iudam maluisse permanere in fi- quid inuolucris, & ambagibus, obscuritatem de .statuas etiam opus est,non in illo perfidiam, rc bus clarissimis affert aliquado; &non potius sed fidem suisse praecognita. Quod autem Dei apertissime, quid de hoe statuendum esset,ex-
praescientia. decretum illius sempiternu natu- ponit Cum cnini in suorum eonspectum situri ra,at a. ratione semper antecedat , ita, ut neq. 6o indici rationem ccnstituit; iuturum ait , ut inulti ante approbet, neque improbet quemquam Vl- mittat eleciosita sempiterni Regni possessione,
Io mouo, quam aliquid in iis, de quibus statuit, qusea paratum cit, inquit,vobis a constitutione
203쪽
mundi. Per e stirinionem mundi , non tam mundi huius nascentis exordium, quam ipsius designatio, mente Diuina concepta, intelli genda est . quaecum se terna sit, nihil aliud est, ineregnum alicui a eonstitutione mundi paratum , quam a sempiterno tempore constitutum. Sed rationem, r Deuc ab aetemo tempore quosdam elegerit, εe ad regnum immo tale destinarit, consequens est, ut ab eode sum-
conscientias euris tristitimis assiciemus 3 per
plexim. opinionibus, nullum exitum habentia tnis, multorum animos implicabimus Quid enim magis possit mentem miseri hominis afflictare, non reperio , quam ilIa cura, quae saepenumero animos quorundam hominum peruagatur ; dam cogitant, se se, si iam sunt exitio destinati, non posse id efiigere; sed , v Iint , nolint, esse iam sibi si ibeiindam pestem , nio iudice attentissimis mentibus, di auribus to aeterna necessitate definitam et cum facile sit, audiamus o Eserini enim, inquit ille, & dedistis Messium: sitivi, de dedistis mihipotum ;h haeseram, Ec hos io excepistis me;nudus, &operuistis me ; infirmus,& visitastis me;eare re inclusas, de venistis ad me. Qii ix eryo Pater vidit ine, ut hi Christum fide eoncsperent,
e . fido tandem vehementius ineitati, omnia beni nitatis ossicia cum in omnes homines,tu vel maxime in Christi fratres, atque membra,
hac communi sanctorum, atque adeo Christi sententia, posse quemlibet, si velit, sibi omnia de Diuina bonitate ,& clementia, poIliceri omnes enim possiimus, Deiope praemuniti, vitare sceIus, & pietatem omni mente e tere , & sic beatis annumerari. obiiciunt tamen quidam liaestiones innumerabiles et qualis illa est de Tyriis, & Sidoniis; qui quidem.
teste Christo, si Diuina illius opera vidissent, conseirent ; ideo a sempiterno tempore regnu xo vitae flagitia multis lacrymis expiassent; item
illis seinpiternum,atque florentissimum, designauit . sequitur autem: Tunc dicet iis, qui atinistris eius erunt;Discedite,maledicti in igne aeternum, qui paratus est Diabolo , N Angelis eius. Hic similiter videmus, esse iniustis supplicia aeterno Dei consilio definita. Si rationem exquiris, eam adducit, quod fuerint in eum inelemetes, & inhumani; luod nullum illius nomine in miseros, & amictos ossietiim benignide pueris infantibus Aut sime lustratione e viista disicedunt; de iis etiam, qui in extremis, atque ultimis gentibus positi sitnt , ad quos
mamquam Euangelium penetrauit. hOS Om- Maii, irines disiputant, non perfidia sua, nequc enim Luia ι
Euangelium iama, & auditione perceperunt ἔπι ea caussa dicamus eos interiisse, quod Euat, gelio restiterint; sed ideo tantum, quod suerint a Deo improbati, perii jse. Quibus om-tatis, de clementiae contulerint. Mentis igitur 3o nibus ut breuiter satisfaciam , ita responde impiae rebellio, duri, & contumacis animi peruieacia, cum Diuina lege pugnanso eminens inde crudelitas, & immanitas, Diuina mente praecognita, filii in caussa, cur iam ab aeterno tepore Deus eos sempitemo exitio deuouerit. Quid igitur λ num praviorem aliquem auctore desideras audis Diuinae vocis oraculum: audis veritatis ipsivis sempiternae testimonilim: audis
ipsiim Dei filium, iudicii sui rationem suis dirubo. Tanta ne estis confidentia , ut iam vobis omnia Diuina consilia comprehensa putetis sic enim argumentamini, quas sit necesse, si caussae ullae sint Divinorum consilioriim , eas vobis cognitas esse . ex eo enim, quod vobis cognitae non sunt,caussas subesse negatis.Nam, quid hoc aliud est multi sent, qui intereunt rhuius interitus caussam non teneo : nulla igitur caussa est, cur intereant. est igitur eorum seipulis aperientem:&tamen, hac disciplina o interitus ad aetemum decretum absque ulla relicta, alias rationes exquires alias caussas
excivitabis 3 & ingenii tui acumen temere iactabis in e q. te laqueos indues, quibus expediri nullo modo possis Cum igitur haec sententia, non modo sit recta ratione, sanctorumque hominum testimonio munita; cum etiam ut non solum Apostolorum auctoritate comprobata, verum etiam Christi ipsius elarissima voce , atque sententia confirmata; ita ta- caussa referendus. Sed libenter audierim , vintrumne sit aequius, ex illis Diuini iudicii caussis, quas mente comprehensas teneo, colligere ea etiam, quorum caussas non assequor,non
sine caussa, &ratione constitui an potius exeo,quod aliquam Diuini iudicii rationem ignoro, eas etiam rationes, quas a Christo didici, uniuersias negare Exempli gratia. Corruit
turris Siloe, atque ruina uia sceleratos homi- Lacit
men erimus imbecilli, ut, propter inanes quo so nes oppressit. Ut autem e Christo didicimus, dam Pelagij timores, & laruarum etiam Brmidines,illam tueri s midemus Quid enim habet illa commune cu Pelagii impietate 3 Num asserit, hominem absque Dei gratia posse vitam suam recte constituere num in caelum pos, quemquam absque Diuina ope conscend
re num Deum ad limines euocandos, clementissime si leuandos , aliquot hominum
meritis adstringi potitiise Minime quidem
turris illa non absque Dei consilio corruit. v luit enim Deus homines illos scelestos coni
rere , ut, illa sui iudicii significatione , reliquos simili sicelere conuictos a flagitio reuocaret. Si modo corruat domus aliqua, quae si iis firma videatur , multosque mortales O ruat;esset ne mUis piae rationi consentaneutn,
si alterutrum esset necesse, suspidari, has e tiam aedes non absque Diuino iudicio corruis-Quid igitur ne ab iis opinionibus, qtie qua- 6o se, quamuis iudicii Diuini rationem non t fidictata redduntur, discelamus, Christi se neam an ex hac mea inscitia colligere,contra
tentiam sequi non audis es t & homnum Christi testimonium , neque illam quidem in
204쪽
rim Siloe Diuino iudicio concidisse Hoc enim
perinde esset , atque si aliquis, ex eo,quod vim nerbae unius ignoret , concludat, neque in aliis herbis aliquam vim ad morbos hominum pellendos inesse. Qito quid fingi potest stultius p inscitiam tu pro argumento sumas adiomnia, qua sunt testasse aliis comperta , Om
nino latretaetanda λ de, quasi esset necesse, si aliqua caussa subesset, eam tibi perceptam in mum dic ogum ate meaim Diuina clementia
valde his prospexerit, cum eos immatura , Ut videbatur, morte de medio si istulit. Deinde, nullum eis supplicium, ut iam seperius dixismus, irrogati. 1llorum item salutem, quibus Tuangelium en tiatum noui est, desperitavi non arbitror. Si enim crediderint Deum esse, re se loquitant remunerari, S hae fide vitam Omneni direxerint ι certe maiore quod hisse; ita omnia, quorum caussam non vides, te- Io mine illustrabuntur , de ad gloti m Diui u
mere importune negabis p isto enim modo
naturam prope unitie ream comtelles. n ue e nim millesimam naturae partem ex caussis in
telligis. Ergo, si earum rerum, quas Contreetetas manibus, & oculis intueris, caussas ignoras; me coges,ut tibi Oinnium consiliorum PHuinoriam caussas ex Ianem 3 Ita egnim urges,
quasi sit mihi necesse confiteri, si rationem alia cuius iudicii Diuini reddere no possim,eorum
etiam, quorum rationem didici, caussam nullam prorsus exstare . Vide, quantum inter tuam, & meam sententiam intersit. tu ex c ucss, quas ignoras, eas etiam, quas nosse facillime potes, e tertis. ego, contra, ex iis caussis, quas noui, ea etiam, quae non intelligo, non mne caussaeuenire confirmo. nihil enim Diuina
sapientia molitur sile summo consilio, aequitate, ratione. Cum igitur aliquid a Deo geri per spicis, eatissam indagato, si potes; si non potes,
tandem Christi praesidio ad pirabunt . inio
modo, inquies, absque Iesu nomine salutem poterunt adipiscit neq. enim est oliud nomen sub caeso , in quo oporteat nos saluos fieri .cte. omneF enim, qui a mundi mi inordio saluetem adepti sunt, in quibus hi etiam enumeratis ei sunt, Christi meritis, atque virtute coria uati sunt, neque sine illius illustracione ad beatam vitam peruenere . At dices , si gentibus ima o Iis ruisset Christi mysterium aperte nutiatum floreret apud eos vera pietas, atque religio; mill . plures ex illis seruarentur. Credibila quidem est: sed illapi culpam tu in desidiam no .. Istram potius , quam in aliam superiorem causisam, conserto. Deinde statue , illos non esse Diuino auxilio penituSorbatos; ita, ut, sivelint, velle autem eis liberum est iustitiam
tandem fide obtinere non possint. Postremo , cum maturitas temporis Dei consilio definita ab eo tamen nihil sinc caussa fieri, tecum ipse appropinquauerit , erit tunc fortasse meliu constitue. Fateor igitur , me nescire, quod nescis; neque sit m euriosus in Diuinis rebus temere perscrutandis. video, me certis finibus circumscriptum , quos trastire minime Iiccat. non eum sapientiae gradum assecutus sum, ut cum Νlose possim in montem Dei conscend te. Terret me vox illa Domini, extremo su plicio sancientis eoruin audaciam, di temeri tatem, qui iniustu illius ad verticem montis uniuersiae genti consilium, quod nune iam fieri videmus. Cernimus enim, Aethiopiam,
diam uniuersam , Sinarum oras extremas , innumerabilem. alias nationes ad Christum studium inflammato confluere, Omne Sq. regi nes Crucis insignibus illustrari . Haec cum dico , non mihi videor oracula fundere, ne q. de Christi sententia omnia pronutiare.quarc --nes meos sensius Ecclesiae iubmitto, quae est fi uadere nituntur. Hoc unum tamen scio, nihil o mamentum, atque cohunna veritatis . Ut ta- a Deo sine semma ratione fieri. Vt tamen aliquid dicam, Tyrij, & Sidonii non fuerunt ope
Diuina destituti et potuissent enim naturae ope
ribus admoneri, & Diuinis vocibus animu interae pilisahtibus ad pietatis studium incitari. Si igitur damnati siunt, merito damnati siunt. Diuino siquidem spiritui, qui eos ad se voca-hat , obstitere. Certe, inquies,si Christus apud eos versaretur, ope firmiore stabiliti, avitus men haec non sint, illud certe, quod Christus
ipse me docuit, ad extremum tenebo: nempe,
liberum esse mihi, dedecus vitare , praeciam moliri, honestatem amplecti, studio pietatis,& religionis inflammari. Neque, si omnia non assequor, continuo sequitur, Deum absque viisla caussa, nisi tantum, quia libuit, aliquem perdere statuisse. Id enim de Deo suspicari, est impium stacinus, & vehementer caecrandum. omnibus emersissent. Fateor equidem cur igia so Fieri quide necesse est, ut muIta in posteru spe ctet Diuina sapientia, quare sic potius, quam alio modo, res ipsas moderari statuat ; quae tamen ingenio conseqiii minime valeamus . Fieri tamen non potest, ut aliquid is sine caussa
constituat. neque enim habet ullum temeritas cum Diuina mente commercium. Qua
re perditorum hominum contagium penitus arceamus libertatem, quam Deus est nobis elargitus , ita retineamus , ut nulla vin
tur, inquis,eo tempore, quo gentes illi se adeo ad illius disciplinam dociles prxbuissent, non apud eas potius, quam postea apud Iudaeos Diumam virtute sitam ribus indicauit Quia
nondum maturum tempus aduencrat; & ratio
Diuini consilii postulabat,ut magis uniuerso generi humano, quam paucis ciuitatibus, esset Christi aduentu consultum. Eo igitur tempore aduenit Christus, in quo genus hominum erat maioribus malis impeditum ; quini ma*is εο quam impia vox, Sorati a os ab eiusdemmia opportunum iuit, ad uniuersem gemis e Diado festi me depellat. Longius sortasse eu tyrannide liberandum. Nam de pueris Pri- Longius sortasse elatus semia hac quislota explicanda, quam mun
205쪽
ris instituti ratio postillabae. Sed, cum Iust
tiae colendae facilitatem explanare voluissem, omnia impedimenta, quae mihi vel ab aduersiariis impie, vel a nostris imperite apponebantur, repellenda putaui. Nune restat, ut breuiter ostendam, quam prompta, & expedita sit
iustista disciplina i nec solum esse in nobis , uad plane demonstratum arbitror, stagitia omniavit arealbidinim: ipsius impetum recta seripserit; sed ego nefarius sum existimandus,
quod Domini imperium contempserim . Hoc praeceptum, inquit Moses, quod ego praecipio iatibi hodie, non supra te est, neque procul P situm, neque in caelo sitium; ut dicas, Quis e nobis in caelum potest adstendere, ut deferat
illud ad nos, ut audiamus, atque opere compleamus neque ultra mare positum, ut dicas,
Quis traiiciet mare, & illud ad nos usque deseratione comprimere; verum etia iustitiae si en Io rari ut possimus audire,&facere, quia praecedorem, & dignitatem facillime tueri. Iminxi, est, & sera cupiditas: multum valet ad conturbandos animos iracnndiae furor: volupta tis autem blanditiae, mirum, quantum ponunt ad mentis aciem obstruandam: doloris vera faces, totum animi statum exscindunt. infinita sunt undique pericula miseris hominibus in tenta r hominis auteie natura est stasilis, &imbecilla, levi q. uatu in varias partes ractata, ptum est prope est verbum in ore tuo , & in corde tuo , ut facias illud . Hoc , quod ait, praeceptum, esse cordi infixum, iam non est legis ipsius lapidibus incisae ; sed fidei praecor
diis insculptae officium, & munus. Si enim si dem Diuinis promissis adhibemus, praesidium
repente Diuinum consequimur, quo facillime omnia, quae sunt nobis imperata, faciamus, atque ita alui simus. Si confitearis , inquit Rcitiai minimis etiam malorum stuctibus stequenter io Paulus, ore tuo Domi um Iesium , & corde obruitur. ino modo igitur, inquies, in tanta virium humanarum imbecillitate , contra tantas, Zetam immanes opes, poterimus Diauinum iustitiae statum adipisci, aut partum
perpetuo retinere 3 si vires tuas conside res, nullo modo: sed, si Diuilias opes, quae, fi velis, tibi semper aderunt, animo complectare, nihil erit tacilius. Pone me, inquit ille, ilixta te; & cuiustiis manus pugnet contra
tuo credideris, quo4 Deus sescitauit illum a mortuis, saluus eris. Quomodo siluus num quid alia est ad fallitem via munita, 'um qua
Diuina lege continetur nulla prorius. ει mant, quantum velint, homines petulantes
de improbi ; atque elamoribus, etiam si lubet, distii antur . Nemo enim, nemo inquam, mentis , de orationis compos , salutem consequetur, nisi legem seruauerit: aut me. Sit quantumais immanis, de sera libido, certe, quod idem valet, ad eam seruandam sint hostes crudeles, te importuni, maxilnisq, exere itibus constipati; bella undique contra nos furibundi homines, atque perditi moliantur ; ipseq. in krorum manium Princeps omnes copiaS sitas educat:quid tandem poterunt cis nocere, qui suerint Diuisio aeuxilio ptamuniti si dicas igiti ir, te non poste tuis viribus hostibus valenti siς imis obiistere, eonfitebor; si Divinis . non solum negabo, sed te etiam im- animo promptus, atque paratus exstiterit.
Sed, quia nemo poteli sine Dei praesidio nefariam cupiditatem , quae Dei Iesi est inimiaca , repellere, atque Diuinis institutis ob dire ; praesidium vero Diuinum fide tantum consequimur ; atque ita facillime praecepta legis obseruamus i ideo dicitur, nos fide se uos fieri. Fides enim facit, ut Dei legem in animo incitan habeamus , atque ita sempi-
pietatissimii 5 amentiae comi incam. Etenim, o ternum salutis faedus cum Domino faciamus. si Rex quidam maximus, cui ego subditus essem, mihi soli nudo, de inermi , praeciperet,ut urbem hostitim munitissima intra paucos dies expugnarem; is certe furiosiis esset habendus,
tum id milii pr cepisset, quod exsequi nullo modo possem. Sed, si is mihi machinas, tormenta , commeatum, vim, exercitum, copias
assignasset . easq. mihi opes tribuisset, quibus
non unam modo urbem,sed regna etiam,&im
Ergo, cum habeamus Dei legem intimis animi sensibus inclusam; euenit, ut, compres sa cupiditate, exstincta libidine , sublata contumacis animi prauitate, fiat repente animus ipse spiritus Diuini faerarium, & omni mente in ipsius Diuinae legis studium incitetur; at que, ut uno verbo dicam, iustitiae Diuinae magnificentiam , de decus comprehensam animo contineat. Qsed enim aliud est iustitia, quam peria. & nationes univcrsas possem, si liberet, so status animi ita lege Diuina constitutus, ut niax scindere : id si exequi neglexissem, non ille
amens, di iniquus v Ilo molo; sed esto ignauus,& improbus essem merito iudicanaus.Ita,cum mihi Deus ea praecipiat, quae meis, hoc est; naturae tantum, Opibus praestare non possum; isq. mihi robur imitectum, at q. Diuii in praesidia pol licetur ; fidemq. dat. lepraesentem fore, atq. pro me certamen initurum ; hoste q. meos, si
mihi deesse nolim, in fugam facile conuersu
hil instin illo Dei moderationi contrarium
Fide igitur firmati, & stabiliti, promissum a
Deo auxilium obtinemus, quo iacillime Dei legem seruamus, atque ita salutem consequimur. Quocirca recte dicitur,fide tantum posse legem Diuinam impleri : non quod, inaniter eredendo, nihilque honesta,&praeclarum, an mo moliendo, possit ullo modo legi satisse.
ri ; sed quia fide, promissi Diuini compotes,ilrum rid si ego tantis opibus instructus facere εο liusque praesentis auxilii participes eisscimur; recusem, non ille iniquus, quasi difficilia prae- Gq. ita vires inuictas assequimur, sus omnia osor. m. a. S a legi
206쪽
lehi contraria repellamus, & instammatis aniamis ad ipsius legis Diuinae studium rViamur. Si igitur crediderimus,ut Paulus ait, ut pro-DO erimus.Non enim cupiditatem, non librudinem, non flagitia infinita venerabimur; non animum diuersis, & inter se repugnantibus curis distractum geremus sed unum Deum intuebimurullum amabimus ; ad illius gloriam omnia nostra studia dirigemus ; opibusque illius
quotiφe magis instrubi, di inuictis praesidiis
stipati,omnes hostium arces munitissimas ex Pugnabimus. Eo namque amoris scedere Deo coniuncti sumus, ut nullo pacto, quamdiu in fide permanemus, simus ab illo deserendi; sed potius Caelestibus copiis perpetuo firmandi t-que sempiternis bonis mirifice locupletandi. Cum igitur in nobis iustitia sit, &, praeter hoc amplissimum Dei munus, simus perpetua Dei, cristodia muniti, iacile possiimus haec omnia munera in dies ampli ata tueri, atque con seruare. Multo enim .e magis in nostra potestate sunt, qlix in Dei benignitate sita sit ne, quam si in nobis solum, atque in natura luto sint. Nos enim, cum simus amentes, di imbeςilli, facile nostra bona profundimus; & semel amissa recuperare non possumus . At, quae in
Dei benignitate simi posita, facile illius ope conseruamus ; & elapsa de manibus, facile,benignitate illius, recuperamus. Vt enim patri monilinsapientissimi partis indus ista Diamatum, multo securius est, quam si fiat stet omniano in filij prodigi inanibus, atque consilio relictum; patris enim prudentia non modo retineri, sed etiam augeri potest; filij autem temeritate dissipari ficillime, atque in libidine, & stagitio confiumi necesse est) sic magis nostra ducenda sitnt ea quae sent in Dei benignitate constituta, quam si in nostra solum industria,& consilio posita fuissent. nos enim nobis deesse possumus; at Dei benignitas nobis, quoties fidem amplexabimur, deesse non poterit. Non enim tam communis est Solis claritas oeulis animantium ; non tam late patet aeris in omnes partes di si natura ; non aqua, non ignis denique tam est omnium mortalium usibus expostus, quam est gratia Diuina omnibus, qui illam adipisci, & conseruare voluerint, parata. caelum namque citius evanescet, quam posset gratiae Diuinae fructus fidei denegari aut iplendor illius, de dignitas aboleri. Si igitur , si ui
lumine Solis, est magis in nostra matri , quam iis opibus uti, quas alit a natura habemus, aut industria consecuti sumus . illae enim,aut morbo, alit aliqua vi nobis eripi possunt; Sol au-eem vivis eripi non potest mul to certe magis est in i .ostra manu ex gratia Diuina sempiternos fructus excipere, quam naturae muneribus uri . adseu odo vera, atque germana ficies; nulluni erit tantum malum, quod non facile vi temus nullumtantum bonum, quod non adipiscamir. si enim sumus morbis oppreta, si
nabimur; si vincti, liberabimur; si mirentes, exsultabimus; si pauperes, abundabimus; si
exales, restituemur; si mortui, reuiuis muns notati imominia, decus, dc iam cons quemur; si versamur in nis, is .eorum tMNaem secura possessione eollocabimur. ammque tandem condicione simus, sempcr nobis Dei benignitas accurrit, si eam fide requirismus, & pia letem flagipamus: & ita. aut mi fiam iustitiam recuperamus, aut muncribus il lius quotidie magis augemur. sic fit, vinulti si possessio firmior. nititur enim Diuina proomusione, quae neminem umquam fefelliti no que fallere umquam poterit Hanc autem pro missionem fides spectat, huius fiducia nititiis in ea conquiescit. Ideo ex fide, inquit Paulus; ut secudum eratiam firma sit promissio. Qu lis tandem est ista promissio Z ut, qui cum fide
Christi ad Deum accelle aiat, & scolere soluaritur, de exsecratione, qua sucrant deuiti fili, liberentur, di Dei legem habeant in animis inriscriptant, di i piritus sancti numen compreliensum animo contineant, & vitam nullo flagitio colitaminent; sed eam Dei lege modere tr;ut,
quemadmodum est apud Erechielon, in Dei ετ s. 3. praeceptis ambulent,& opera sanct de praeci ra perficiant ; ut denique iusti sint. Huc enim omnia promissa Diuina referuntur, ut animos omniu hominum certa sim iustitia confirment. Non sunt igitur iustitiae parandae caussit e Penitus eruendae, maria omnia transiniste da, regiones vltimae peragrandae. prae enim. est, quoties illitis suauitate friti concupieris.
Nec enim solum iustitiam, sed ipsius iustitiae parentem tecum semper, si volueris, habebis. Nec enim nos ad illum prius accedimus,quam ipse ad nos adueniat, in animisq. nostris iam gratia illius liberatis stabilem sedem sibi constituat. Cum igitur immensa Dei potentia, nullis finibus positi ratione aliqua circumscribi, eum illius benignitas tam late pateat, Vt omnibus obuia sit, uniuersumq. genus hominum ad se alliciat, & invitet, omnibus denique clementiae suae filictum polliceatur; quis test ambigere, quin sit, iustitiam obtinere , facillimum i Non enim viribus humanis, sed
Diuinis, ad eam enitimur ;&, quo natura est infirmior , eo facilius possumus ad iustitiam peruenire. Minus enim efferimur, de insol scimus; minus nos ipsos diligimus:minus nosipsos diligimus; minus misis assumimus, quo magis nostrae naturae imbecillitatem cognouimus; & ita facilius, nobis ipsi dissidentes, toti e Diuina clementia pendemus, di multo constantius in fide permanemus . Quo autem fides est acrior, &vehementior eo maius , ἐκ amplius auxilium nobis a Deo comparamus . Habemus, ut inquit Paulus, the- 2. - aurum istum in vasis fictilitas ; ut haec tam excellens vis sit Deo, & non nobis, attrib ta.-igitur nobis utilis infirmitas naturae, si
207쪽
titione sides aerius excitatur; remininsita Mindies' Diuina robustior. locis idem Paulus ait, se tunc esse serti rem, cum se infirmiorem agnoscit. Illud a moraculum mirifice amplexatur ; quo dicit, Dominam se in verbis alumium iuisier ule , sitfficie cibi gratia mea . nam virtus mea in infirmitate pMeitur. itaque magnis mcibus testafieatur Paulus, se omnia posse. mmmeum viribus se Mope illius, qui menis i ovis:homnis fidelis i in vi te corrob 1ad se a ue eonfirmat . Quid illud F non ne tiso igno argamentorib, esie nobis egre giam colendae , & exercendae iustitiae lacu tatem Diuina gratia tributam ; quod nemo umquam se totum ad illius studium applicuit, quin intra breue tempus, & exiguum, ex illa maximos Hi s assequeretur nullum enim studium, nulla cura, nullus conatus , exitus tam faciles habet. Quot millia , o Pecuniae cupiditate flagrant , & illius caussa immensos labores excipiunt quotus autem quisque diuitias assequitur Quid, qui voluptatibus seruiunt quid , qui nonores ambiunt quid, qui aliquid aliud in vita terrenum, & caducum, sitienter appetunt quid illi etiam , qui artium studia consectantur Numquid alicui conatus adeo seliciter sue- cessit, ut ad id , quod vellet , quemadmodum vel Iet, aliquando tandem perueniret 3o immo , quo mi ibus vigilijs , atque lis
re franguntur, minus saepeni mero votorum Compotes evadunt. Sic eni in sunt res hu--nae r inani quadam specie homines impellunt, eisque falsa spe erectis, & concitatis illudunt; sic eupiditatem incendunt, ut incensam Uinime restinguant i sic se homi-rribus offeraru , ut se sequentes effugiant;& , cum maxitae eontingi manibus , atque apprehendi videntur, elapis, protinus eua- Mnescunt; neque qhiidquam aliud, quam do lorem animis iniustum, relinquunt. Cum igitur ex hominum infinito prope numero, pauci admodum id, quod uniuersi cupiunt, asse cuti videntur; & iccirco vulgo beati reputantur ; ipsi tamen , experiundo , sentiunt, sese sine ullo mictu vitam in maximo, & assiduo Iabore conuiuisse. omnium igitur hominum, qui rebus terrenis addicti sunt , & caelestia non suspiciunt, labores inanes exsistunt. At, qui, Fofluxis, &interituris rebus abiectis, se totos conferunt ad iustitiae cuirum, inaneq. iustitiae
simulacrum spernunt, ut verae fructum consequantur , eaq. de catissa , neglectis hominum stadiis, Divinis tantum opibus innitu
tur ; mirum est, quam subito commutentur ; t, uno temporis momento, ex impuris casti, ex sceleratis pisi, ex avaris benigni, ex ferocibus triansueti, ex ignauis strenui fiant. Quantos autem progressius faciant, quam admirabiles mictus ex iustitiae cultu percipiant, explicari non potest. In DiuInae namque os studio ingressi, non tam curriant, quam Duolant, ut, in caeli aditum intromissi, Dei
silauitate perstuantur . Efferuntur , inquit Isaias , alis , ut aquilae ; neque in curi ali- IGIκ εο.
qua ex parte debilitati franguntur. Qnidilhid non ne satis lindicat, quam sit lactis
iustitiae cultus, quod neque tenerae puerorum aetati, neque inremo virginum sexui sit aditus ad amplitudinem illius interclusus Multos enim legimus . ineunte aetate sic intile iustitiae studio incensos , ut illius euendae gratia nullum cruciatum recusarent. Sisigitur efficitur, nihil esse iustitia facilius . nam, qui in rebus alijs inanissimis parandis frustra Iudamus . atque laboramus, & sine ullo fructu
totam alam confiumimus; in re una omnium maxima, atque praeclarissima quaerenda, numinquam operam perdimus: sed , cum primum ad illam rite adspiramus, statim nobis occurrit , mentesque nostras opibus Diuinis exornat . quod quidem minime mirandum est . Nam ad reliqua omnia , quae sunt fluxa, falsa , talentia, proprin viribus, & i dustria nixi contendimus; ad Diuinae vero iustitiae fructum, nullo modo, nisi Diuino auxilio, confidentes, enitimur. Quid autem de
illius amplificatione dicendum nullis enim finibus Dei elementia terminatur; nullis spatijs benignitas illius includitur; nullum est vitimum, in quo multum in iustitia: studio progressus , tandem postis insistere . Reliquum
est igitur, ut, quantum velis, exoptes; quan- tum optaueris, poscas ; quantum poposteris, te impetraturum confidas; & , cum magnum
aliquem iustitiae gradum adeptus fueris , ad
altiorem repente contendas ; neque ullis bonis contentus ad maiora, &altiora nitare; &semper immensia, & infinita concupiscas. Explebit enim cupiditatem tuam clementissimus ille Dominus; &, quo ardentius sitieris, eo bibes actuentius. Dilata, inquit ille, os tuum, P D.& implebo illud. Vnde Dauid mentem suam excitat ad tantae magnificentiae, atque liberalitatis laudes egregie concinendas; illumque
optimum parentem perpetuo celebrandum, qui desiderium, quantumuis magnum, & tinitum, replet. Quamuis igitur aliquid a plum, de magnificum consequare, cum semper aliquid in rebus Diuinis amplius occumrat , neque enim fieri potest , ut in rebus infinitis finem aliquando reperias semper aliquid erit noui, quod optes, quod obsecres, quod adipiscare. Sic igitur eueniet, ut semper exoriare, de , alijs atque ali muneribus exornatus, nouis gaudijs exsultes, & recenti voluptate quotidie cumuleris. quod adeo verum est, ut Paulus, in cuius mente Christus
sanctissimum domicilium sibi constituit, fateatur, senumquam in gradu aliquo iustitiae conquiescere; sed muneribus partis minime
208쪽
contentum ad maiora contendere, atque n uis quotidie opibus illustrari; &, ei magna quaedam ornamenta fuisset consecutus, maiora statim concupiscere. Si igitur nihil est i stitia praeclarius, nihil utilius, nihil pulchrius, nihil iucundius, nillil in uniuersa natura magnificentius ; si ea Deum hominibus coniungit, Ee homines splendore Diuinae pulchrit dinis in matri si non possiimus ab illius studio segregari, quin in extremam miseriam,& Iin homum immanium tyrannidem incid mus ; si postremo constat, nihil esse facilius. quam illius utilitate, iucunditate, Zcampli tudine frui; quid obstat , quo minus Omnes
nostras cogitationes, omnia studia, officia.&consita, omnes animi vires ad D vn illius conferamus Quid enim amentius, quam in rebus inanissimis, quae in casa, & temeri tate sitae fiuit, omne vitae studium Histralis nere. in re autem omnium Nuclarissima, quae Prompra. atque parata est omnibus, eam i uenire cupientibus, nullam operam nauaretri autem melius, Quantus sit illius splendor.& quam excellens decus, intelligi possit. M.que mente cerni, nihil esse pulchrius, & am bilius ; deinceps, quod iam magna ex parte fecimus, de illius utilitate amistudine dis
209쪽
VAM sit iustitiae studium iacile, & expeditum omnibus,qui Diuilia elementi, nixi toto a.
nimosint in Diuina illius speciem conuersi, summumq. illius splendorem.& masniri ttam admirantur; satis explicatum arbitror. Vt autem nobis magis inlixum sit , in nulla re sine ordine fine venustate, foeda, turpia, flagitiosa, pestiserisq. morbis oppressa,& Impedita. Illa igitur auribus, oculis, animis a emamur;
eorumq. tactum,& congressum refugimus.E
dem lex essicit uniuersi caeli ornatum, clarissimam siderum speciem,& splendorem,& in dissimillimis, atque eontrarijs orbium caelestium
conuersionibus, ad unam tamen rationem inella flagrantiori stadio Moriq. virium omniucontentione elaborandum; operae etium arbitror, eius pulchritudinem clarius intueri ,Buct q. illius amplissimos memoria replicare. Duae enim, ea, quae caelesti specie antecellunt, non semel tantum adspicere;sed mentis adspectum identidem ad eoriim considerationem reuocare; mirabilem. illam Hrmam,di venustatem iumente defigere: ut de illa noctes atque dies aerius se attentius cogitantes,illius cupiditate vehementius inflammemur.Est igitur iustitiae ratio nobis in primis oratione repetenda . est autem iustitia nihil aliud, quam status animi Dei lege constitutus,atque ad numen illius expressu Diuinas opes conseruans,& eo tinens. x autem ea est Diuinae mentis moderatio, de rationis omnia imperio sempiterno continentis aequabilitas,uno societatis, Ac co uinctionis vinculo uniuersam naturam deuinclans Huius autem moderationis, & ordinis vestigia minimis etiam in rebus impresia cerni munnihilq. omnino posse fine praescriptione illius statum sium incolumem ab interitu conseruare perspicimus. Summa namque vis est, dein omnes partes diffusa in ordineatque -- do rerum omnium, incredibilis in numerorum ratione,& in naturae ipsius aequabilitate cocinnitas. Ea namque essicit in corporis constitutione sanitatem, in membrorum apta compOsitione pulehritudinem, in modulatis vocibus
harmoniam, in conuenienti corporis motu v
nustatem,in hominum coetu iure deuincto concordiam, in omnibus denique rebas, quoties adhibetur,insigne decus,& elegantiam. Nee talpm decus eximium numero, lege, & moderatione conficitur; verum etiam omnium rerum salu naturaeq. totius stabilitas ea tantum una
ficillime conseruatur; ita, ut non modo omnis dignitas, sed etiam utilitas, uniuers . naturae constantia inrationis, & legis aequabilitate coin1t.Contra vero, quae ab ea lege deseruntur,
omnia perturbata,& consula sint,stae lamiae,
ordinem reuocatis, admirabilem concentum, Io &c uenientiam. Haec eadem aquas dimens, est terramq. rationis ponderibus ita libravit, ut, modico calore tepefacta, & cum anima, Echumore, rata quadam portione confusa , he bas,fruges, arbores, animantia cuncta prosum
deret. Haec supera infimis,ealida frigidis,leuia grauibus, humida siccis,de reliqua omnia, quae sunt inter se pugnantia, medijs certa quadam
ratione cum extremia a te conuenientibu s eo nodo e strinxit e mirifice inter se, quae suntio disiuncta, consentiant. Eadem postremoratio, nis temperatio caeliim terrae coniungit; uniuersamq. naturam admirabili amoris consensi ne conglutinat; Mundumq. omnem varijs, a que propemodum infinitis formis completum
ita connectit,ut unam naturam, unumq. Orn
tum ex innumerabilibus sermis,& ornamentisessiciat.Hic igitur rerum omnium modus, haec naturae consensio, quae Dei lege perficitur, est, quae res gignit,alit, auget, nat,& vestit,atque 3o conseruat: ita, ut necesse sit, tamdiu rem qualibet in statu suo permanere, quamdiu eo legis vinculo continetur; cum autem id di Gluitur . interire.Sed,quo res praestantiore m locum obtinet in naturaino est in illa vis le s ipsius illii-strior.Cum igitur nihil sie in toto mundo,men te,de ratione praestantius eueniat,opus est,cum legem Diuinam aecipit, eaq statum suum reotide temperat,ut nihil possit illa cogitari praeclarius. Ea namque omnia, quae singulis in re-
ο bus dis eis vi ipsius legis essiciuntur, in hominis mente, cum ea legi Diuinae paret, coniunguntunde summa,atque perfecta stant. Est enim tunc Ze valetudine firma , 5e viribus inuicta, N ecie praecellensae claritate splendida.de gloria florentissima, tantaq. sibi ipsi conspirati
ne consentiens, ut ex omnibus animi partibus modulate Birantibus silauissimam concentumessiciatmulla enim symphonia est eum iustitiae concentu ulla ex parte coparanda. Iustitia vero istuc exsistit in nobis, cum lex est in mentibus nostris
210쪽
nostris diuinitiis impressa. Quamuis enim . Mium,alia deinde Marsimodiatun alii p
communitatis omnium sensibus infixa sit, -- stremo ad bo inpiaum sinetatem conseruntur mo enim est tam serus,& immanis,qui non tur Primum igitur Deo debetur integra fides, de-pitudinem odio, de honestatem vi ore digna' de metus ,ει reuerentia, postremo singulare existimet cum tamen animus. Huina impiditae moddam amoris, , pietatis studium. Vt autete corporis inst mmatus ipsius insitae legis im- de fide primum loquamur; cui vitam credere, perium remisi, nyn ita proprie dicitur, in eo a cuiusauctoriime confiderernensis ama po- legem inseriptam esse; sectin illorantum γ uui Aterit,nisi tantum illius, qui Elus natura verus, non modo communi sensu legis afficitur. led di immutabilis est ; ex cuius immensitate nihil qui eam omni studiosequitiix , neque ab illiu r. potuitemquam deceret; ad cuius maiestatem Praescriptione deflectit. patam enim iuuat c, ' nihil potest ad reddrestum semper immensus ;nunis ille sensus naturae, qui prorsus conuelli semper omnipotens, semper bonus,semper ide, non potest; si,qi toties ad actionem ventum est, sibiq. similis in omni aeterhitate permaneat; mens, cupiditatis immanitatevicta, iudicium nullum principium, neque finem habens, cum suum seruare nequit ἔ seq. statim libidini eonia si omnium rerum principium,&finis;mutatio Mingendam dat, & contra legis ipsius impe nis totius expers, & omnia commutans i seminrium, flagitio,*turpitudini succumbit. Tunc per immobilis quieta & omnia mouel S,M- igitur valde proprie legem animis nostrisimia que versans; in sempiterna naturae constantia
pressam,& insculptam esse dicimus; cum tanta lisaeissimus. Cum igitur omnis aliarum remisitIX est in mente,tantaq. vis,ut totum animum ,o natura continenter labatur,& fluat,ita, t Pr sacile imperio contineat: cum videlicet non prie numquam sit; in semper versetur rimo modo ratio clare cernit, quid in vita seque tu;siolus Deus natura semper est. Neque enim dum sit; verum etiam voluntas, verae dulcedi- quidquam ex illo praeteritum tempus cata nis nauitate vehemeter illecta, rationi paret, sit neque ad illum quidquam futurum tempNScamq. sequitur,&,corporis voluptate contem- apponet; neque tempus praesens illi stirit aequepta, in sempiternae voluptatis studium acriter denique spatio ullo concludi potest, cum om- Incitatur Tunc enim temeritate vinculis legis nium saeculorum aeternitatem ipse Conu alia
alligata, α omni custodia saepta, nihil insurget Ego,inquit ille,sum,qui sum. Vt igiturillimam
'in animo, quod meti tenebras ossundat, eamq. tura est expers totius varietatis, Minconstan ab attentissima caeli consideratione deditictam, i, rix;ita solus est,in omni sermone v unus in terram deprimat. Ergo, cum lex Diuina ita ' fidei conseruatione sanctissimus. Humanum ii, Collustrat animum, ut non modo mentem eru- genium a Diuina mente segregatum in fallax diat, sed etiam totam volutatem ad se rapiat, & fraudulentum. Angelus ille rebellis,cum pri, omnesq. partes animi sibi consentientes effi- mum sese a Deo disiunxit, in veritate non per-ciat; tunc verissime dicitur, Dei legem esse in mansit, sed ipsius mendaci, pater exstitit. ex mentibus humanis inscriptam. Hoc est autem, quo seqititur, omnia, quae sent a Deo seiuncta . quod Deus apud Ieremiam se effecturiam pol - esse falsia &fallentia, Daudis,&malitiae pleni ialiae turr futurum namque ait, ut Pedus sempi- sima. Solus igitur Deus est constans in omni ternum cum hominibus seriat, idq. in eoru ani- ternitate benignitas, immutabilis fidei sanctimis ad sempiternam memoriam consignet. PO M tas,atque veritas sempiterna. Illum igitur s nam,inquit, legem meam in visceribus eorum, tuin fide venerari, illius benignitati confidere, di in cordibus eorum scribam eam.In cuius io illius promissis credere, illius tutelae,& patrocitur animo lex Diuina ita fuerit ibiritu illius in- nio vitam,& dignitatem,omnemq. statum anicisa, ut omnes animi partes sui midio incedat; mi committere debemus, ita, ut nulIa calami- hic demum iustus est, spirituq. Diuino fruitur . eas animos nostros fiducia Diuinae benignit . solus enim poterit omnia iustitiae munera prom tis erectos possit instingere. Quid autem de ti- sequi,& ita Deo semper amore eoniungi.quod more dicendum λ non illum Dominum metue- ut rectius intueri possimus, par est, vi iustitiae mus, ad cuius adspectum terra magnis moti- munera prosequamur, aliud rursus exordium bus conquassatur, montes inflammantur, cae- ab illius definitione capientes. Est igitur iusti--lum tenebris obducitur, marini fluctus obstutia,constans,& aequabilis animi prudentis esse- pescunt, uniuersa denique natura chiremiscit cito,ex Diuina mente apta siuam cuique digni- non illius iudicium formidabimus, qui, omnitatem tribuens Qui igitur id,quod ius,& aequu bus rebus intentus,cuncta proiiidet,di animadpostulat, unicuique distbluit, & rebus singulis uertit; cor etiam, & renes, ut inquit ille, inti-id,quod illis de Hr,attribuit,neminem'. de- mosq. animi recessus perscrutatur,&ins, ieit; staudat; is plane veris iustitiae ornamentis prae cunctas nostras cogitationes exploratas ha-ditus est. Est igitur animaduertendum, quid bet;& omnia areana mentis nostrae considerat Deo, quid nobis ipsis, postremo, quid homini- Non illum pavebimus, qui, cum omnia sit infi- 'bus d amus: ut clarius -ssit intelligi, om nita potestate complexus,neque muneribus denem vim iustitis perfecta iunctione officiorum si leniri neque citiusquam gratia flecti potestine- omnium contineri. Omnia igitur officia sunt que ullis viribus impediri,quo minus iniquit in tres partes distributa. alia namque ad Dei rem, & turpitudinem, cui est semper insensuΚ,