장음표시 사용
211쪽
plicia sempiterna constituat Z qui terrae semirutum audire non possumus, quo tandem modo vultum ipsiuς irati Domini, terram nutu concutientis, subire audebimus', cum ea valde narduamas, quq nullam vim habent ad animum in verimendum; qui fieri potest, ut non horreamus illum summum iudicem, qui impioru ani- aeternis mactare constituit cer te,qui ieueritatem illius non metuit, aut a fide penitui abhorret, aut mentis expers est. Qui enim Deu praesentem esse non cernit, rerumq.
omnium prouidentem, iustiissimoq. iudicio singula ponderantem ; hic a debita fide prorsus alienus est. Qui vero haec sta esse iudicat, non
tamen Dei numen exhorret, di, cum minimariistuat,Diuina iudicia, quae sunt omnium maxime pertimescenda, non sermidat; neque sentit denique,quam horrendum sit, ut Paulus ait, 4ncidere in matrus Domini; hie est de rete summo stupore, Ec immanitate mentisoppressus. Ne igitur utrumque malum declinemus, est a nobis Deus sanctissimi timoris religione colendus. Apud Mosem enim hoc a nobis eissaSitat, ut illum perpetuo metuamus, illiti sq. timore ita devincti limus,legeq. illius,quasi compedibus, & manicis; alliῆati, ut ne tantulum quid εvmquam ad suscipiendum aliquod stagitium
moueamur. Vtinam,inquit,taIem mentem habeant, ut timeant me, & custodiant praecepta mea in omni tempore, ut bene sit eis, & eorum
filiis in perpetuum Cum igitur Deus ostendat, se id magnopere velle, ut timor illius sit se
per animis nostris iniectiis; num obscurum est, magnam religionis partem in metu numinis illius esse constitutamZIam vero, quanta carItas
illi debeatur, est explicatu difficillim v. si enim
bonitatem, & honestatem, omnemq. virtutis
excellentiam per se diligendam, δcamandam arbitramur; si accepta munera, & beneficia multum valent ad amorem alliciendum: quomodo no amore illius inflammabimur, totosq. nos ad cultum illius omni impetu animi conteremus λ Est enim ille bonitas, & pulchritudo sempiterna,perennis virtutis sons,laudis,& honestatis origo, omnem dignitatis excellentiam
numine seo continens;ita,ut quaelibet res ta
tum habeat bonitatis, & venustatis, quantum ex fonte illius benig'itatis haurire potuit. Si igitur,qui lumen aliquod venustatis,quantun uis exiguum, ab illo summo, & immenso sple dore dignitatis acceperunt; sunt propter illam tenuem,Sc obscuram ii militudinem Diuine pulchritudinis, quae lucet in illis, amabiles, atque lucimdi: quo tandem amore est illa praecelle tissima virtutis,& honestatis pulchritudo complectenda λ Porro autem beneficia, quae in nos
contulit, nemo, quamuis excellenti ingenio, memoriaq. Diuina praeditus exsistat, poterit ullo modo enumerando percensere.Quoties enim caelum astris distinctum, & ornatum adspicimus, quoties terram vestiram arboribus,&fiugibus intuemur, quoties multitudinem, &varietatem bestiariim animaduertimus, quoties denique totam naturam tanta consensi ne ad conseruationem calutis, Nutilitatis no- arae conspirantem mente concipimus; toties opus est illius summae bonitatis recordemur, quae nos tantis opibus in omni genere locuple, tauit. Nobis enim, nostrisq. v simis caelum, terras,& maria, & omnia,quae caeli complexu coii, tinentur, etfinxit. Nostrum vero corpus aptu,
de habile formauit,ad rationis obsequium; acuti N. sensibus instruxit; omniaq. ratione muni- salutis nostrae custodiam . Animis enim nostris ingenium, & sellertiam, & acumen attribuit; in illis denique similitudinem, & ima
ginem iam impressit, mentes q. nostras ad rerum Diuinarum studium excitauit; ut tandem
aliquando illius adspectu iucussissimo aeuo sempitereo seueremur. Quid hie commemorem, quomodo niri steteris urannide oppressos ii Iibertatem vindicarit; fili'. sui sensu ine antimos nostros expiarit; omnibusq. Firitus sui muneribus illustrauerit; Diuinaq. in nos orn menta congesseritZ Adde,si lubet, sanctissimum adoptionis ius; adde caelestis illius hereditatis amplitudine inradde spiritus Diuini quo nos regit, moderationem, & inuictum illud praesidiu, quo a nobis omnia capit mus nostris impende-tia mala propulsat. Hunc igitur summum conditorem,& Dominum, de optimum parentzm, qui nos tanta bonorum Diuinorum copia comulauit, non ardenter amabimus non in aniamis semper habebimus non laudes illius perpetim concinemus 2 non omnes curas, de cogitationes, non omnia vitae eonsilia ad cultum illius conseremus non denique prae amore illius vitam negligemus, de aspernabimur Capitale prosti toriirissimum q. in nos scelus admittimus, Ze iniquitatis impia fraude obligamur; cum hoc maxime debitu ossicium, quod Deus
a nobis praecipue requirit, ipsi non praestam . Omnis enim pietas, onia is sanctitas,omnis religio,hae numinis sempitemi caritate continetur, ita,ut, qui Deum non amat, summae impi
tatis, de sceleris vinculis adstringatur. Si enim, qui homines fraudat, se scelere alligat; quantutandem iustitiae scelus concipiet is, qui Deum debito cultu honoris spoliat spoliat autem Deum honore debito, qui neque illi fidem a
hi tineque numen illius extimescit, neque postremo,quod omnium ossicioru caput est,amo. re summo benignitatem illius amplectitur.Triplicem enim hanc a nobis pensionem exigit,ut illi confidamus, illum metuamus, illum am mus. Vt enim triplicem in Deo rationem me niste concipimus; nam & beatissimae illius naturae aeternitatem . deinde numen cum impera
di, & agendi scientia coniunctum, postremo summam illius benignitatem ratione complectimur ita fuit consentaneum, ut eum triplici
munerum ratione coleremus. Sic enim, fide, praecellentem illius naturam; metu, numen ilia. lius a
212쪽
lius, N i in perrum; amore, nitatem,& benem continuo. si itur, ad excitan lan illius amiscentiam veneramur. Haec igitur itia nobis im- rem pertinet Dicit enim, misericordiam stam Exod. Perat,haec rectilirit, haec effagitat, ad hunc tan- erga piorum hominum nationem fore sempi. ct illiuium cultu in omnes illi iis leges, di institu ternam. Sequuntur duae leges, quarum una a De e. s. xare feruiitur. Od ut melius possit intelligi, Triurio deterret,seq. tanti sceleris vindicem primum Diuinae legis caput audiamus. Ego,ia ibre profitetur; altera ad Heruti sol Eeium, ecquit, sui a Dominus Deus tuus, qui eduxi te de Diuini amoris studium adhortatur .. Ne assuε Ibin xςrra Aegypti, Ne domo seruitutis. His quide mas, inquit, nomen Dei tui vane. hoc est, ne ille verbis,cum & naturam, di imperium suum miriurio numen illius violato, Addit deinde. xeserat, beneficium q. libertatis a se tributumi o Neque enim ille tantum sceliis dimittet in pu commemoret, nihil agit aliud, quam ut admo- nitum. Lex autem,quae sequitur, tanta suit rei neat, atque praescribat te solum esse tide colen- gione perscripta, tantisq. in locis hae amdum;&,ut sanctissimu in iudicem,metuendum; pe repetita, .ut facile appareat, in easta aliarisdi, ut liberatorem, S conseruatorem, amandu. legum robur, atque firmamentum. Quae nam Legis igitur exordium ita fidem sancit, ut me- tandem ea in illa nempe,quae fabbati otiu sati tum incutiat; S amorem, bene fisii illata men- xit; nullumq. opus,ne a seruis quidem, & ancibtione, conciliet. Qtiae vero sequuntur, parti in iis, illa die itarari permisit. digitur Z adeo ad timorem propolriintur, partim ad excitan- ne est Deo cessatio iucunda,ut ea cla caussa n dum amorem conferuntur. Prohibet enim, ne luerit quidqua aliud esse tanta diligentia misquisquam sibi Deos fingat, aut ulla siderum,uel xo scriptum,& tam saepe in sanctis litteris usurpadianimantium signa consecret, honoribusq. Di- tum testatio quidem minime Deo grata ciuti inis afficiat. Neque enim honorem sibi debi- illud tamen munus est illi omnium gratissimia, tum ad ullam caelestem formam transferri per quod sine aliorum vacatione commode obiri mittit; tantum abest, ut muta signa consecra- non potest. nam tandem illud est Z acce ri, Diui m. illis honores institui, patiatur. piorum beneficiorum recordatio, frequens, &quod si quisquam secus secerit, se sceleris vin- assidua Diuinae beneficentiae commemoratio, Exod. xo. dicem in ultorem fore pronuntiat. Ego enim, ingenium ad ea munera, quae accepimus, ani inquit, sum Dominus Deus tuus fortis, & i- morecolenda,alacriter incitatum totus den pruis infensus, qui poenas de parentum scele- que animus ad Dei Iaudes referendas , omnis ribus a filijs expeto,in tertiam, di quartam aeta 3 O mente celebrandas incensus. hoe enim nostrutemi eorum nempe hominum, qui me odio per potissimum munus, & officium eiu ut numqua sequuntur. Docet, em tantum fore obparentu memoriam latae benignitatis intermittamus ἡscelera poena Diuina cruciandos, qui patern Deoque, qui tantis nos donis ornauit, immor-rum sceserum imitatores exstiterint.par enim tales gratias habeamus, debitam gloriam triest,ut,qui Parentum sceleratoriim vestigiis in- buamus. Sic enim &aecepta beneficia tucbi- utimi,eadem supplicia iubeant; tantoq. acrius mire,& amplioribus muneribus, & donis auge-Puniantur, quanto magis hereditariam illam bimur. Vt enim Diuinae opes ingratis elabun- improbitatem sceleris accestione cumulaue- tur,&excidunt; ita grati, atque memores eas rint. Fit enim plerumque, ut impiorum homi- facillime conseruant, maioraq. in dies, & amnum posteritas semper aliquid addat ad malo 4. pliora virtutis ornamenta coni equuntur. Nixum uiorum impietatem;in eoq. laboret, ut pa hil igitur est nobis tanta cura, & studio prouiarentes suos sceleris immanitate Ionge superet. dendum, quam ut Diuina beneficia semper in Tertia autem, & quarta aetate poenam circqm memoria nostra penitus insideant; neque ea scribit; partim, ut doceat se multo magis ad umqtiam ex animis nostris effuere patiamur; misericordiam tribuendam, quam ad poenam omneq. vitae studium in Diuinae bonitatis prae- inferendam,esse propensum; eaq. de caussa,cu dicatione ponamus. Sed,quia vitae e uris disten Poenam aetate quarta terminet, misericordiam tus animus, & infinitis occupationibus imiκ- in multa faculorum millia diffundi testifica- ditus, ab hoc Diuinae laudis studio saepe deducitur;partim,ut ostendat, genus eorum. qui se tur; neque facile, in tanta rerum humanarum Iera secteribus accumulant, tandem fore peni- o turba, ta colIuuione, hoc officium lucri, atquctus exstirpandum, corumq. nomen de homi- sustinere potest ; ne paullatim eos Dei obliuionum memoria tollendum. Cum enim paretum caperet, &negligentia religionis omnibus si sceleribus minime contenti, ad taetriora in dies mul bonis euerteret; commodum suit, septi- facinora concitentur, eisdemq. improbitatis mo quoque die instaurari, atque renouari nu-
vestigijs ad scoleris sumimum tandem perue- minis memoriam, Dei q. summi benignitatem, ni alit; iuris Diuini ratio flagitat, ut illud ge- illius mentionc crebrius repetita, vel nacti nus exstinguatur,& deleatur,neque ultra qliar animi, insculpi. Vt igitur hoc commode fierixam,verbi gratia, hominum aetatem duret; ne posset, OpuS erat, ut illo die ab omnibus curis, exemplo suo totum humanum genus contami S publicis,& domesticis,vacarent ut tota me net atque,quasi quadam pestifcra contagione, 6o te in studium religionis,& sanctitatis incinube corri in pat. Hoc quidem igitur ad metum n rent. Iccirco fuit olim capite sancitum . liqui 3 minis ini pietate Ostelisi proponitur; quod aute ex hic braeis eo dic aliquod opus eniceret, inu
213쪽
quod ad religionis cultum perti fieret.In mum
autem locum omnes conueniebant; ut, cum
omnes in Dei bonitate debitis laudibus celebranda una mente, atque una voce, consipirarent, quilibet eorum, multitudinis ipsius consentientis oratione concitatus, ipsius Dei a more vehementius incenderetur . Tripti eis autem benefici j memoriam necesse erat illa die replicari. primum erat,rerum omnium Procreatio; alterum deinde, gentis uniueris libe- Ioratio; tertium posti emo, sanctitatis, di religionis institutio. Vt igitur agitarent animis, quam admirabili vi, sapientia , & bonitate
Deus caelum, terram, & maria, & uniuersam denique naturam effecerit; quanta deinde benignitate gentem illius fidei commissam e durissima seruitute liberarit; quibus postremo sacris illam sibi devinxerit, de ad omnia munera sanctitatis instruxerit; abbatum, hoc est quietem,& otium, id enim haec vox apud Hebraeos dici senat die septimo consecratum niti. Et, quia
primum beneficium, quod animis occurrebat, Illo praesertim temme, quo nondum homines maius ullum facile cogitare poterant, erat uniuersae naturae constitutio ; consentaneum
rationi filii, ut illum potissimum diem festum
agerent, quo primum natura perfecta, suis'. numeris Asbluta , omnibus muneribus suis persecte fungi erepit. ob id igitur, cum Deus septimae diei otium sanciret , eam rationem 3 apposuit, quod sex diebus caelum, & terram, &omnia, quae caeli ambitu coercentur,effecisset;& septimo tandem die ab illa prima rerum omnium molitione conquieuisset; qiiasi admonens , Ut parenti, & conditori rerum omnium gratias agerent; illumq. ob tam admirandam fabricam asti clua praedicatione celebrarent. Alibi vero iubet eos esse memores libertatis, quam fuerant ope Diuina consecuti, in cuius beneficij memoriam praescribit, ut omnibus Aosabbatis serias agant; neque ivsi selum, verum di serui,& ancillae, atque adeo ues, & iume ta, summo otio istantur; neque aliquid denique eo die seruiret . parum enim conueniebat, ut aliquid eo die, qui erat libertatis memoriae consecratus, sibi seruire sinerent. Memento,
inquit, quod & ipse seruieris in Aegypto, atque inde eduxerit te Dominus praetenti numine sito, firmoq. praesidio, & inuicto. Adiungit autem continuo: Iecirco praecepit tibi, ut o 30 scrvares diem sabbati. chio modo autem coetiam die sat initatis, & religionis beneficium erat animo retractandum,alio capite legis fuit diligenti si me praescriptum. Videte, inquit, ut sabbatum meum cust uiatis. sisnum enim est
inter me, & vos, ut sciatis, quod ego sum D minus,qui sanctos efficio vos. Cum igitur se batum-eam caussam otio sancto consecrare praecipiebat, ut, naturae operibus admoniti, &partae libertatis monumentis qua plurimis ex- socitati, & sacris sanctissimis incredibili religi ne procuratis instituti,intelligeret, illum sum-
mum Dominum esse naturae tot Iuς opificem, generis humani liberatorem, totium. Purit iis, & anctitatis auctorem Iaudibus rummis efferrent: non ne liquet, sabbati legem sun mum madium pietatis, amorisq. Diuini fuisse complexam Nonis igitur sabbatum rite colit, qui unum diem nimis superstitiose colendo pietatis maxima munera, &ossicia negli git; sed, qui totam aetatem in Diuina bonitate celebranda consumit. neque enim solum est, septimo quoque die laudibus Diuinis vacandum,sed omnis vita ad hoc unum sanctissimum stadium conferenda. semper enim abbatum obseruat, qui fidem rite colit; quemadmodum Isaias ait, Custodiens sabbatum, ne polluat illud ; custodiens manus suas, ne quidquam mali faciat. Hinc certe planum fit, Isaiae men te, & sententia verum sabbatum innocentia contineri, quod alibi multo uberius explanat . Sic enim inducit Deum cum populo suo I quentemr Si averteris pedem tuum sabbato, ne obsequaris voluntati tuae, in die sancto meo, illumq. Iucundum, & sanctum habueris, & ita Dominum colueris;ut nullo modo vijs tuis in grediaris,necive tuae ipsius cupiditati obsequaris, neque verba tua pronunties,tunc percipies voluptatem a Domino. Iocabo enim te in summo dignitatis fastigio, de in patriae hereditatis possessione constituam. Hactenus quidem ilia
Ie : e cuius sententia poterit explorate cognosci, omnem sabbati sanctitatem esse in una fide eollocandam. Qui enim vacat a scelere,
cui est otium a libidine, qui cupiditati suae re sistit, ut Dei iussis obtemperet; qui sensus suos repudiat, ut Dei mentem in spieiat; qui seipsum deserit, ut Deo coniungatur, is fisbatum sanctissime colit. Quia quoniam fidei
munus, di officium est; sequitur, ut omnes, qui
Christi fidem sanctissimam habent, ipsiusque
Domini vestigia persequuntur, sistatum rite custodiant. Cum autem fides perpetuo retianenda sit, necessario colligitur, omnem fidelis hominis vitam esse Sabbatum nominandam.
Cum igitur priscum illud sabbatum,quod perpetuitatem fidei, &summam iustitiae pacem
adumbrabat, fuerit totum Dei gloriae consecratum: restat, ut non septimum quemque diem tantum,sed omnem vitam ad illius gloriam demnemus; &, quantum conniti animo, labore contendere ndusti ia cosequi,atque ut rectius dicam,quantum fidei excellentis viribus incitari poterimus , tantum ad bonitatem illius celebrandam conseramus: & sic tandem fiet, ut amoris Diuini facibus inflammemur. Haec igitur prima Diuinae legis capita ad summam iustitiae partem,quae tota in religione consistit, conferuntur. His cum paremus, debitum honorem Deo persoluimus .Quamqua enim Deo nemo potest gratiam reserre eum tamen illi gratiam debitam ob accepta beneficia persoluere dicimus, qui ea praestat, quae Deus a nobis exigit. Id autem sol si exigit, quod pro nostra tenui
214쪽
tate, & imbecillitate efficere possumus. possu- ret, & seras etiam immanes-onmia precurumus autem, illius ope firmati, primum quidem cada immitteret, & incitaret, aedes etiam illas fidem omnibus illius die is, & promissis adiun- magnificas inflammaret, quae nam tandem sagere; deinde, sanctissima illius iudicia perti-- tis digna poena posset a Domino in serui illius mescere; postremo, quod omnem rationem vel desidiam,vel scelus,& immanitatem constibeatae vitae complectitur, amore illius incendi, tui Sie & nos, cum ad Dei sedem, di domici-α incitari. Haec autem sunt illa tria numera, Ilum,manibus illius aedificati simus ,quasi coquae Deo debita esse diximus, quibus a nobis saepti agri, Distinis virtutum omnium plantis perpetuo colendus,& obseruandus est, si volu- admirabili ratione, & diligentia consiti, & inmus iustitiae decus,&litudinem retinere. io nostra ipsorum custodia constitim; si desidia, Nunc autem, quid nobis ipsi debeamus, expli- di scelere nostro Dei ipsius viridarium, & hc eandum est. Hoc autem totum est a primo illo tu stagitioru spinis,& vepribus obrui sinimus; pietatis,& iustitiae munere colligatum.Necessie neque statim,quod illius amoenitati,& sertilita enim est, ut, qui semper in Deum intuetur, iN ti officit, amputamus; si legis Diuinae metum, Ilus in se lumen recipiat,seq. totum ad illius si- quo quidem, quasi saepimento, vallati sitimis, militudinem accommodet. Etenim,si tales pie selisin labare, atque tandem ruere patimur; sirumque euadimus, quales ij sunt, ad quorum cupiditatis immanitatem ad omnem virtutis nos studium adiungimus, fieri enim vix po- cultum vastandum in animos nostros immitti test, ut eorum mores, & studia non imitemur, mus; si postremo Regiae Diuinae magnificen quos Iaude dignos existimamus multo cer Viam, siummumq. Diuini operis artificiu, quod magis, qui se se ad Dei studium, di amorem in florenti animi statu perspicitur, surore no-plicant, similitudinem illius arripient. stro conuellimus, atque coniectis vitiorum fa, enim maiore impetu animi concitatitur,qum cibus inflammamas;quo tandem exhausto siuin ad Deum amandum,quam qui ad homines o plicio poenas tanto sceleri debitas per lue- seruandos conserunt. Qui enim in Dei studium mus λ Cum igitur honestatem, cum dignit
incitati sunt, tota mente in amorem virtutis tem, cum animi moderationem cum omitim summae, atque sempiternae rapiuntur, qui ve- virtutum decus, & ornamentum retinemus,&ro hominibus dediti sunt, instabili, S incerto florentem animi nostri statum summa diligen-
iudicio plerumque simulacrum inane virtutis tia conseruamus; non modo nobis ipsi consul ipsius admirantur. Et homines quidem, quan- 3o mus, sed etiam ipsi Domino operam damus . tumuis clarin spectati,nullam vim ad se seque Munus enim nobis assignatum, ut fideles serui. dos, de imitandos suppeditare possunt; at Deus diligenter exsequimur. Quam diu vero homo
mentem illustrat,ingenium acuit, animum ro- statum suum tuetur, & omnia virtutis orn horat, eum. format, & fingit, usque eo, dum menta Diuina benignitate parta conseruati
formae suae similitudinem in illo, non squalore, cum sit Dei hortus iucundus, & amoenus, fa&illuuiescedatam,aut aliqua flagitij contagio numq. sanctissimum, mentisq. Diuinae sacra- ne maculatam, sed claram, & nitidam,& Diui- rium; nullis scriptis legibus indiget; cum sumno quodam splendore fulgentem, imprimat. mamillam legem pectore inclusam contineat. Hinc igitur exsistit illa Diuina vitae constantia. Facillime igitur videbit, quod erat in tripar- ille cultus animi,illa morum grauitas,illud ho- tita officiorum diuisione postremum quid honestatis decus, illa mentis altitudo,rerumq. hu minibus debeat: idq. benigne,& non grauate manarum contemptio, illaq. postremo totius praestabit. Primum quidem igitur in parentes virtutis concinnitas, & pulchritudo, quae sui suos, quorum opera fuit in vitam ingressus, admiratione defixos eorum oculos tenet, numquam ingratus exsistet; sed eos praecipito qui illam adspiciunt. In hoc Igitur ornatu ani- quodam studio colet, S: obseruabit, & omnimi conseruando officium nostrum collocari pietate prosequetur. Deinde eos in parentum debet, si cupimus nobis ipsis, quod nobis de- numero habebit, qui praesent Reipublicae, aui-bemus, exsolvere. Aliter enim nos ipsi animi moque patrio omnium saluti, B: Incolumitati nostri statum nefarie prodimus; neque solum probpiciunt. Tunc illis etiam, quas parenti- in nos ipsos iniusti, sed in Deum scelerati su--bus, pietatem praestabit, a quibus magnum alimus. Ut enim, si summus quidam princeps quod beneficium accepit; di, quo beneficium
villam magnis sumpti is Mincaret, marmore amplius est, eo magis elaborabit, ut gratiam parietes,auro laquearia, & omnes seres obdu- reserat;atque vicem eo maiore cumulo repen-ceret, pulcherrimisq. pauimentis atria, cellas, dat . quo magis in aequalibus d is beneficus intercolumnia,& aedes denique uniuersias con- existimandus est, qui primum contulit benefi- sterneret si hortos etiam,& pomaria, singulari cium,eo,qui, alterius ianignitate prouocatus. ordine,&diligentia consereret, in quibus se, acceptum donum pari, di aequali dono remu quoties commodum esset Uectaret; eaq. om- nerat . benignitate igitur certabit;&,ne in hoc nia villico suo colenda, & custodienda com- praeclaro certamine vincatur, obnixe conten- mitteret; si villicus, mini imperium contem εο det . Nullum enim maius est concordiae vincunens, non modo hortum succrescelitibus spi- lum, gratia, atque remuneratione. Id autemnia Vastari sineret , verum etiam saepta reuelle- impulit olim Mi meeses, ut Linum Graiijs in media
215쪽
media urbe dedicarent . in quo significabant, omnem ciuilis societatis rationem gratiarum quasi quodam numine contineri. Gratia nam que parit gratia,N animos alios ex aliis nectit secvniuersos denique ciues, cum optima fide tribuitur. beneuolentia non mediocri conglutinat . Est igitur in gratis animis magnu quoddam iustitiae munus, & summum totius Reip. firmamentum . Iccirco Deus in primo legis capite , quos ad hominum inter homines con- uictum, & societatem pertinet; proposito praemio, mortales ad remunerationem allicit, Aelauitat. Parentes, inquit, colito, ut diu vivas in terra, quam Dominus Deus dabit tibi. Consentaneum rationi videbatur, ut, qui gratus esset in eos per quos vita communi Hieretur,in ea ipsa vita diutissime permaneret;&, ad immortalis vitae praemium fieret pleruque hqe
etiam vitae mortalis accessio. Unde colligitur, numquam memorem, & gratum animum prae imio carere; sed eodem genere bonorum a Deo augeri, & cumulari, quorum memorim conseruat. Haec igitur dum ille, qui Dei legem non
modo mente, & ratione, sed etiam summo studio,& voluntate complectitur, animaduertit;
non tantum parentes, verum & Reip. tutores,
de conseruatores, & eos, quorum vel disciplinis excultus, vel praesidio, & vigilantia defensus ivit, vel a quibus denique magnum aliquod beneficium accepit, libenter, &studiose ve- nerabitur. Deinde, quod est consequens, patrio animo uxorem, liberos, & iamiliam uniuersam, siuae fidei, & patrimonio commissam, tuebitur. Tum cognatos, & propinquos, & ciues, quibus se necessitudine languinis, & communione iuris implicatum esse considerat, caros habebit. Excurret deinde longius; dc, cum in generis humani principium intuebitur, &animaduerterit unam este omnibus stirpem, unam&eandem naturae rationem, unum de nique omnibus conditorem, & Dominum,ominnibus ex aequo consulentem, & prouidentem,& cunctos homines ad praemium immortalitatis euocantem; non dubitabit,quemlibet homine, quamuis externum,& perefrinuo plurima a suis moribus abhorrentem,crae tamen,& propinquum, atque adeo fratrem appellare. .i autem hoc animo est in externos, qua tandem caritate eos prosequetur,cum quibus est saerorum religione,fidei sanctitate, Diuinaeq. agnationis iure eoniunctus Nihil enim potest ex eogitari, quod sortiori vinculo constringat animos, quam eisdem sanctissimae religionis sacris initiari, eiusdem spiritus afflatu concitari, etsi
dem bonis affluere, eundem parentem, & con seruatorem agnoscere, & una denique sempiterni iuris societate contineri. Cum vero qui- Iibet Christianus, si vere hoc nomen usurpat, neque Diuinum genus ementitur,tato amore singulos Christianos coplectitur;quanto tande istudio pro uniuersis lis abit qualibeter pro
Christi Ecelesia capitis certamen adibiti quanta animi magnitudine vitam, cum opuq ira fit erit, pro illius salute prosander Haec enim n bis patria est .hee ciuitat, hoc naturale solum ἔpro cuius defensio te est nobis perpetuo dimicandum si eupimus huic sanctissime mitri deiabitam pietatem praestare; illiusq. vestigia persequi, qiti pro Ecclesiae sanctitate mortem a denter expetivit. Sed non est mirandum, eum esse amore totius Christianae Reipublicae, quae
omnes omnium necessitudinum sanctitates complexa est, vehementer inflamm1tiim, qui nullum hominem alienum putat, omniumque mortalium, propter naturae vinculum, sed
bitorem esse profitetur. Qui autem sic in singulos homines animatus est, quo modo tandem adduci poterit, ut alicuius sanguinem,& vitam petat ut alterius pudicitiae labem inserat ut pecunia aliquem deseaudet ut d nique nomen cuiusquam falsa infamia desor mei λ Facillime igitur ijs praeceptis,quae conti
nuo sequuntur,obtemperabit: nempe, Ne Occi Deae. sditor ne moechus estor ne ve alienum in rem tuam nefarie conuertito: neque fratris tui nomen falsa infamia maculato. Intelligendum autem est hac lege, non solum facinoris effectum prohiberi, verum etiam facinoris initia resecari. Haec enim est, ut ipsie legissator apud Matthaeum interoretatur, legis iuens, Se sententia, ut ita se quisque a caede contineat,ut odium,& iraeundiam restenet; ita lithidini obsistat, ut oculorum etiam petulantiam coerceat;ita maenus ab opibus alienis abstineat, ut sua potius ad aliorum Ductum eonserat. Neque enim illis lud est silentio praetereundum, ea lege, qua prohibetur crudellitas, humanitatem,& clementi1 praescribi; qua vero iubetur obuiam ire libid ni,castitatem,&puritate sane iri; qua deterremur a furto,& latrocinio, ad liberalitate,& neficiu omnes incitari 3 Cum I ex vetat, ne labe, aliorum nomini falsb testimonio inseramus; id etiam praecipere,ut, quantum possimus, hominum famae, di dignitati consulamus. Et, quia omne steteris, & iniuriae sem inarium , in ne H-riae cupiditatis impetu consistit; postremo loco iuvemur, omnes libidines compressas, de edomitas habere, vimq. ipsius ectenatae cupiditatis exstinguere, omnesq. iniuriariam radices exstirpare.Iccirco ad maiorem legis expliacationem additum est, Ne proximi tui domu,
, nec VM 'em,neque seruum, neque ancillam, neque bouem,aut asinum,aut aliquid aliud nesserie concupiscito . Nullo igitur modo est eede
dum libidini, si legem seruare ciipimus; sed est
omnis illius impetus, & inconsiderata temeriatas rationis imperio constringendat ne simul& nostri animi statum perturbet, & in aliorum perniciem erumpat . Omnis autem legis summa, quod ad ius humanae societatis attinet , in hoc consistit, ut ea hominibus tribua- , mus, quae nobis ab ipsis tribui cupimus. Hane Maath. esse Iegis mentem, huc Prophetarum omnium
scripta dirigi, Christus ipse, qui legem dedit ,
216쪽
de Prophetas erudiuit , assumat. Caritate igμtur , quemadmodum Paulus ait, omnis legis eati is persectio continetur. Reddite, inquit, o nibus , quod eis debetur; cui tributum, tribu tum ; cui vectigal, vectigal; cui timorem, timorem; cui honorem, honorem. nemini qui
uam debeatis,nisi ut inuicem diligatis. Ostenit. reliqua omnia debita elusimiai esse, quae positne is illimedissesilit alam caritatem ita
semper nos omnes adstringere, ut nequeamus
ullo modo vinculis illius iucundissimis expediri. Qui enim pecuniam soluit, eam minime
debet; caritatem vero quamuis omnibus imis pendamus, eam nihilominus debemus. Nam ad eam tribuendam, non tam singulari homianum merito,quam naturae necessitudine, sempiternoq. legis Diuinae iure sumus adstricti. Nullum igitur tempus est, in quo possimus hoc sempiterni iuris nexu solui atque quasi gre alierums no liberari.Ut autem magis doceat,quo modo lex omnis sit in caritate collocanda,conseque- ter adiungit: Qui enim alterum diligit, perfecte legem seruauit. si quidem illud,Non moechaberis, non occides, non iuraberis, non falsum testimonium dices, non concupisces; δέ, si
quod aliud praeceptum est, hac oratione insiimma comprehenditur ; Diliges proximum tuum,sicut te ipsum. Dilectio proximi malum non operatur. itaque perfectio legis est dilectio. His quidem verbis Paulus admodum i culenter explicat,quod sit illud officium,quod omnibus hominibus debeamus; cuius egregia functione, iustitiae vis,& ratio continerim'. Tria sunt igitur ea, ad quae sunt omnia iustitiae m nera reuocanda;pietas,& honestas,& humaniatas. pietate, Deum veneramur; honestate, animum excolimus; caritate, & humanitate, g
nus humanum nobis iure deuincimus.Is igitur est iustas , qui religione pius, virtute honestus, caritate benignus est. Is enim solus omnia vitae munera Diuina Iege moderatur, &sitam rei cuique dignitatem tribuit; in quo est, ut ante diximus, omnis iustitiae ratio constituta. Itaque colligitur,omnem iustitiam religi nis , & dignitatis, & humanitatis studio contia neri. Vt autem ex pietate in Deum omnis animi dignitas exoritur, omnis enim recta animi constitutio ope Diuina conficitur; hanc autem pij tantu, qui se ad Dei imitationem conserui, assequuntur ita ex animo bene constituto,
dignitas,atque iustitia in homines exsistit eque enim quisquam potest malum alteri machinari , nisi sit prius ipse bonis omnibus eue
sus.omnis enim iniuria, siue vi, siue fraude co- parata st, nascitur ex impetu, & commotione animine sariae cupiditatis magnitudine perturbati,&ab omni constantia deducti, pesti serisq. morbis perculsi, & abiecti . Quamdiu igitur
animus statum suum tenuerit; tantum abest, ut alicui nocere velit, ut potius omnibus prodesse studeat; ve hac benignitate Deum maxime vcneretur . Est enim caritas , di benem
eentia sacrificium sanctissimum, Dem. πω tissimum . omnia igitur iustitiae munera a pietate in Deum, quassa capite, fluunt; & ad
eam rursus admirabili conuersione reserui tur. Cum autem, ut dictum est, tres sim iustitiae partes; nempe, religionis sanctitas, animi dignitas, & ea, quae sola plerumque comm et iustitiae nomen assumit, quae videlicet iuris quabilitate, atque morum benignitate, i inse . et i o num inter homines societatem continet: prisma Sacerdotes facit, postrema vero Re ges. Qui igitur animum gerit moribus egregie constitutum, & sanctus quidam Sacerdos, & ma gnus Rex existimandus est. Primum enim, si is Sacerdos est, qui scienter rem Diuinam facit,& hostijs Deum placat, numenq. illius pure, α
Caste veneratiu cur eum Sacerdotem minime
appellabimus, qui Deum fide colit, qui sacri' ficia Iaudis immolat, qui vitae sanctimonia Iixo tat, qui denique se se hostiam ad aram statuit se enim ipsum immolat,atque in Dei honorem
caedit, dum cupiditatem resecat, & corporis petulantiam comprimit, omnesq. peccati sensus exstinguit , animumq. a corporis conta-pio , quantum potest, avocat; ut nihil eum impediat, quo minus, in terris manens, Iestem vitam incensi, metis studio meditetur.
me autem sunt sacrificia Diuinae maiestati decora, haec munera Diuinae menti gratissima; 3O nempe, quae,nixa Christi meritis,& sanctitate, pacem a Deo facillime consequuntur. Sacrifim piat. ν. cium, inquit,laudis honorabit me. Tum alibi, Psia. . Inuoca me in die affictionis;& exaudiam te; &honorabis me. Tum etiam, Sacrificate sacrifi- Pω. cium iustitiae. Illud item,in quo vir sanctus d cet suffimenta stagrantissima, quorum Od intimum caeli aditum penetrat, esse in iustoruhominum precibus assiduis constituta.Diriga
tur, inquit, oratio mea, sicut incensum munus6o in consipectu tuo. Fleuatio manuum mearum
sacrificium vespertinum . Haec igitur sacrificia sancti sitima qui procurant, & in eo laborant,ut Deum fidei donis,& muneribus, veraeq. religionis lanctitate, nWn sibi tantum, sed etiam uniuerso generi humano propitiu efficiant; ij profecto casti, & religioli Sacerdotes habedi sunt. Si vero Rex is magis censendus est, qui Regio animo, & disciplina praeditus est, eo, qui seruit libidini, & impuritati, quamuis muItis natioso nibus imperet; certe multo magis Regis nomein quemlibet hominem iustum conuenit,quam in Principem maleficum, & iniustum, pote tia sua ad suocii in pestem, & exitium intempe ranter abutentem. Vt enim fas non est, eum Musicum nominari, qui totum diem canit, si absurde canit; sed eum, qui canendi artem te net, quamuis tacitus sedeat; ita neque Rex
appellandus est, qui, stulte nimis imperando, Rei p. statum labefactat; sed is, qui regnan-6o di scientiam adeptus est, quamuis nullo publico munere fungi videatur. Est autem omnis Regia disciplina in una iustitia collocanda: ex
217쪽
moessicitur, eum, qui iusticiam colit, este indignitate Regia locatum. itaque Diuinam metem, & rationem semper intuetur; omnia vitae consilia ad legem illam sempitemam dirigit; ossiciorum omnium momenta, uitatis Diui. me trutina perpendit; atque postremo nihil ,nisi de supremi Regis sententi sancit, atque praestribit. sibi igitur pro dignitate imperat. --nes assectiones suas regit, & temperat; &, alias quidem partes animi continendo, alias vero sapienter excitando, totum animum sibi inter se consentientem emeit, & florentem opibus, omniumq. Diuinorum bonorum assilientia beatu.
Hie igitur, qui animi spi statum Diuina Iege coponit,est,qui alios potest legitimo imperio moderari ,non is, qui, quantum id munus esset, ne
suspicari quidem potuit; &,quasi ad ludum, ita ad tractandam remp. accessit. Qui enim sibi ipsi non imperat, quo modo alijs imperabit qui
stam cupiditatem minime coercet,quo modo
aliorum intemperantiam resecabit qui bellis intestinis agitatur, quo modo ciuitatis pacem,& otium constituet qui est libidinis eluenatae mancipium,quo modo libertatem aliorum dedisendet 3 qui numquam e mendicitatis sordibus emersit,quo modo ciues suos opibus locupletabit qui curis anxius, infelix, & aerumnosus, qui denique ut uno verbo dicam miserrimus est, quo modo ciues storetes,atque beatos essiciet Cum igitur ciuitatis otium, libertas, dignitas, opulentia, securitas, & beatus denique ciuit iis status Regi propositus esse debeat; liquet certe, eum Regnum administrare no posse, qui neque pacem, neque libertatem neque honestatem, nec opes vllas animi possidet; e . omnibus simul malis implicat .Qum si nequam homo,& iniustus est Regio nomine indignus; sequitur, ut iustus eo iudicetur esse dignissimus. Licet enim sit ab omni publici muneris stinctione remotus; id tamen,quod ad Regium ossiciu
pertinet,diligenter exsequitur. antum namque animo contendere, studio niti, diligentia consequi potest,tantum in omnium stuctum,&utilitatem consere; omnemq. mentem in publica salute defigit; e . tandem caritate uniue sum genus amplectitur, ut, pro salute omnium, mori cupiat. Nullum igitur locum, cum adesi opportunitas,vel accuuii di, vel castigandi, vel admonendi praetermittit;nullumq. pro iustitiae defensione periculiun recusat; sanguineq. suo cupit omnium salutem constitui. Sic enim si quitur maximi illius Regis exemplum; qui, ut suos e mortis ipsius faucibus eriperet. crucem sponte sua subluit. Cum autem ad hanc la dem Reges spectare debeant,vt,commodori msuorum, cum opus ita fiterit, obliti, uniuersae Reip. incolumitati prospiciant; qui tandemerunt Reges existimandi Illi ne, qui, comm
dorum suorum caussa, ciues euertunt an. qui vitam negligunt,ut omnium vitam tueantur iqui sceleriun exemplis ciues seos corrumput
an, qui virtutis exemplis eos ad omne genus honestatis erudiunt qui miseros homines ab
humanitate ad feritatem transferunt λ an qui, studio Diuinae virtutis imitandae, multos mO tales incendunt qui postremo homines a Deo alienant Z an qui homines eu Deo coniungunt omnis enim beatae vitae ratio in hac coniunctione, quae nobis est cum De continetur. Rex autem, si vere Regis nomen obtinet, cum id spectare debeat ut ciues beati tati, sequi rur,ut nihil sit ei tanta cura, di studio prouidendum, quam ut omnes ciues Deo pietatis cultu, fideiq. sanctitate deuinciat.Nihil igitur tam pertinet ad Regis ossicium,quam instaurandae sanctissimae religionis studium. Non igitur hi sunt habendi Reges, qui religionem negligunt, sed qui religionem sanctissime colunt. Illi enim p rimunt , hi conseruant; illi a Deo diuellunt, hi Deo agglutinat; illi in sempiternam miseriam detrudunt, hi ad sempiternam gloriam des cunt. Illi igitur,quos iniustitiae iitror exagitat, tyranni truculentissimi sunt existimandi; hi vero,qui iustitia florent, Reges optimi iudicandi
semper enim erunt ciuibus suis salutares; m Time autem, cum tam praeclare cum hominibus actum suerit, ut perinde, atque digni sunt, in Reip. administiatione collocentur. Nam nim materiam, animorum suorum predentiae,&mgnitudini consentaneam, diuitias suas explicabunt; Regiamq. virtutem multo,quam antea,magnificentius in Iniblicam salutem conlarent. Tunc igitur reuiuiscet innocentia, emerget libertas,uirtus excitabitur, omnes opes auctae, di amplificatae summam communibus rebus tranquillitatem asserent. Quod si aliquid fiterit aut intestino scelere intra ciuitatem tumultuatum, aut aliqua vis externa muris appropinquauerit; ijs armis tecti erunt,ut a suis tacillime perniciem depellant. Nam, cum multum possit hominum consensus, & conspiratio in communi salute defendenda; tum contra es, Divinae voluntatis consensitone stabilitas, sempiternoq. Diuini amoris faedere confirmatas, quis poterit in acie stare Sic igitur eueniet, ut numquam possit illis asseret pernicies, qui sese totos iustorum hominum moderati ni eommiserunt; eisq. fidem praestant. quam a principio dederunt. Hi enim & sacerdotij retiagione Deum hominibus placant; & rursus h mines ad Deum sanctis institutis,& legibus asiungunt. Hac autem Dei cum hominibus coniunmone permanente, necesse est, ut omnes sint & a malis tuti in Ninis omnibus affuentes. Verisime quidem filii olim dictum a Stoicis, tum sapientem esse liberum,regem, pulchru, lautum,copiosum,& opulentum:quamuis,quis esset ille sapies,minime vidissent.Sapiens enim est is, qui non humanis disciplinis, sed Diuinis, instructus est. is enim seius summam,& altis imam bonorum omnium caussam videt;& viam beatae vitae non ignorat; & omnes rationes immortalis gloriae consequendae tenet;& in Diu, nam mentem semperantuetur, & ad sempiteros . Tom. a. T 3 nam
218쪽
nam legem officia omnia dirigit. Cum igitur
mentem Diuino lumine illum atam *erat , res pestiteras arcet, salutares accersit, ansima despicit, supera concupiscit,tenebras odi educem amat, in illamq. curis omnibus intentus nun quam a iustitiae via desediit. Is igitur solus liber est . cupiditatis enim turannide liberatus , nihil agi tmihil molitur, ni nil decernit inuitus; sed cum summa iucunditate omnia ficinoraletaeci ara suscipit. Rex item solus censendus rest. solus enim tum se, tum alios regere potest;& communem salutem, cum ei commissa su rit imperio, & moderatione sua stabilire. Pulcher etiam is solus est, in cuius animo nihil discrepans, & dissentaneum inueniri potest ; sed admirabilis omnium partium inter se conuenientia; cuius oratio cum mente, cum orati
Ne vero vita consentit; qui Diuino lumine sple-det.& clarioribus in dies ornamentis afficitur; cuius denique tam honesta, Ae liberalis species rest, ut animi decore, & dignitate, Diuinae pulchritudinis speciem repraesentet. Quid autem de gaEa dicam, quam iusti non habent in arca, sed in animo,& in caelo conditam Nullo igitur
modo potest aut latrocini js diripi, aut calumniis atteret, aut fluctibus obrui, aut tempestate corrumpi,aut infidelitate comminui, aut vetustate consumi. Quid denique vel ad eminimentum,& fructum vel ad vitae decusae orname tum . illis deesse potest, qui sunt ipsi bonorium. Omnium auctori, totiusq. honestatis principio sempiterno scedere copulatiun hoc autemhπdere,quo mentes purae,&easte cum Diuina mente coniunguntur omnis iustitiae ratio comsistituta ut nihil sit aliud iustitia quam Deo coiungi nihil aliud iniustitia,quam ab illius cq
iunctione diuelli. Vnum siquidem est totius iumris initium unus aequitatisn iussiti ei s,unus
denique rerum minius, atque mensura,qua cu- formanda,& metienda sunt;& ad quam Om nia,quae in aliquam ordinis rationem includuntur, sunt nec ellario reuocanda nempe, mens illa beatissima,quam eandem legem sempiterna appellare licet, omnia imperio sempiterno deuinciens.Non igitur potest alia iustitiae regula, legumin omnium principium assignari, qua in illud praecellenti stimum Dei num e natura sim Plex,uirtute multiplex tribus infinituna;quod
omnia coercet, di continet, admirabiliq. rati ne regit,atque moderatur.Vnde colligitur, omne iniustitiae fundamentum esse in superbia, &infidelis animi contumacia ponendum. Nec
enim aliud est iniustitia, quam rebellis animi distractio, qua sese ab illo iuris fonte disiungit,
tantaq. dementia deprauatur,ut existimet posse se sisque Dei gratia singulari illius ope consistere. Omnia igitur mala mentem illius hominis mi sieri , qui sese a Diti ina gratia rerrahit,
protinus insequuntur. Lux enim eripitur; nox offundituri, cupiditas incitatur; furor invadit ; iamentia vexat; & animum curis confectum dialacerat,&, pro decore, α dignitate.'agitium,
dedecus,& turpitudo dominatur.Nec enim est interim, cur in tantis malis quisquam naturae imbecillitatem accuset. Quamuis enim massa
esset nobiscum corpore societas, nulliam cum terrestri natura commercium;quamuis hum na mens esset ab omni concretione mortali secreta, di libera, ita, ut nullis morbis corporis
impediri possit, quo minus verum inquireret; nullo tamen modo per se posset officio iungi. statum. suum tueri, & incoham a vide, Rinteritu conseruare.Nulla enim erat mentilaus
illis quae a caeli fastigio deciderunt,cum corporea aliqiramin coniunctio: quae tamen, cum
primu in se ipsis omnia posemini, vanissimisq. cogitationibus inflatae suspicatae sunt, sese e
Diuina minime indigere inaturaeq. praesidi jsinnixae Dei praesidium neglexere; confestim corruerunt; atque superne cadentes, multo sese grauius afflixerunt, quam si ex minore digni atis styadu concidissent . quo enim mens acrior maiores a natura opes habet; eo, cum est
singulari Dei ope, di patrocinio destituta, maiore quadam ruina opprimitur, & mutores amentiae poenas exsoluit. Ut enim in fabulis Polyphemim ab Vlysse excaecatum cernimus, multo grauius offendere,& ad rupes allidi, quasi natura fuisset imbecillior; sic mens, & ratio,
quo est altior, atque natiura vehementior, eo,
cum est lumine Diuinae mentis orbata, impetu' nrasis furibundo sertur, multoq. vehementius ad iacinus incitatur, maioremq. sibi pestem taparat. Quod eo magis de mentis caecitate asserendum est, quod corporis caecitas mente iudicatur;mentis vero caecitas nullo sensu ab eademente percipitur. Est enim ereptum illud linium iudicium, quo erat illi de sua ipsitus caecitate iudicandum . sic fit, ut, quo magis quisque mentis caecitate laborat, eo magis sibi lapientiam arroget,& prudentiae nomine insolentius esteratur. Vt igitur, si fieri posset,ut aliquis,
batus oculis, id non sentiret,Ee ea de caussa ducem,a quo regeretur, minime flagitaret; quo esset natura robustior, seq. vehementius incitaret,eo maiore impetu praeceps in exitium raperetur: sic mens, bata Diuino praesidio,cum caecitatem suam non consideret,sibi q. acumen, di
sollertiam insolenter assiimat;quo est illius nati ira praestantior, eo est impetus illius ame lior, di ruina calamitosior. hoc in hominibus euenire cernimus, ut, quo quisque magis valet ingenio,& industri eo cum se ad sagitium apolleat est amentior,& improbior,& communiabus rebus infestior. QEo igitur magis Angeli
natura humanae antecellit; eo iuror illius immanior exstitit;& casus,& ruina grauionia exitium dirius, atque messius. Parum igitur ii uat praestans vis naturae, si Dei praesidium es sit, Divinumq. lumen deficiat. est autem ab omnibus, qui non in Deo, sed in se vitae prae i dia constituunti, ea' confidentia praecipites sese ab illius moderatione remouenti, exi man
tes, esse de tiaturae opibus satis instractos in suum
219쪽
tium statu in eoi seria indum. Non est igitur naturae sequitas nobis exitiosa, sed nimius amor nostri . quo nos ipsos amplectimur, usque eo, dum a Deo desciscamus, gloriam . illi debitam ad n ipsos impudenter, &impie trania feramus. Ut enim Λngelis, qui praeeipites Mnstutia conciderunt, naturae praestantia salutem afferre non potuit, cum primum se se. a Deo disiunxerunt; ita neque nobis naturae imbecillitas perniciem afferre poterit, si Dei vo- Iuntati fuerimus affixi; neque umquam nox ab illius ductu, At imperio ieiunxerimus. Inuictum enim robur assequem ir, quo facillime cuncta nobis obstantia repellamus, & officiis omnibus mim laude perfungamur. Non est igitur ullo
modo cunctandum profiteri, nullam mentem, B: rationem,quamuis vegetam, & acrem, Omnibusque naturae praesidiis instructissiniam, luce tamen, & gratia Diuina vacuam, posse ossicium suum tueri, & verae iustitiae munus exse- 1 quin statum animi conseruare.Cu enim Deus sit mentium lux . cum sit veritas sempiterna, eum denique sit iustitiae ibus, totiusq. vitae modus, atque moderatio; sequitur, ut, qui se ab ' illo segregant. sint continuo ten resis oppleti,tal sit opinionibus instati, im n Iderate in omnes parres agitari,& plurimu nab omnibus iustitiae laudibus abhorrentes. Vnle cocluditur. omnem iustitiae vim in eo positam esse , ut Drosemper agglutinemurmeque aliquid in vita se. aquamur,qunt non sit illius voluntate, & imperio comprobatum. Constat enim, eum, qui in seponit aliquid quoel ad sum ni beatae vitae per tineat; qui disciplinam aliquam prositetur,quq non a inuina mente hausta, & delibata fit ; qui denique humanis praesidiis se e3regie munitum sore Confidit, aliundeq. omnia vitae si1bsidia comparatresse nefarium,& iniustum. Quod virectius possit intelligi, ipsius iustitiae magistruam in medium afferamus. Vide, quo argumento
iustitiam suam confirmat. Non possum,inquit, ego a me facere quidquam. hoc est, non pos sum ego ius, & fas omne delere, iiistitiae anctitatem violare. quidquam contra iuris Diui -
ni praescripta moliri; atque ut uno verbo senissum illius explane in non possum, inquit,ego iniquitatem ullam suscipere: susciperem porro, si
atquid facerem, quod non esset patris mente, voluntate, numine, sententia contatutum. Ex
quo quidem loco sane liquet, eum,qui a se promit aliquid, hoc est,qui sensum situm,n5 patris illius optimi voluntatem, sequitur, esse iniustitiae scelere contaminatum. Adiungit deinde iSicut audio, iudico, & iudicium meum verumi est; quia non quaero voluntatem meam, sed voluntatem eius, qui misit me. Hic plane docet, id esse verum iudicium, quod patris mente, do sententia continetur; illud verissimum iustitiae munus, quod ad voluntate illius dirigitur;
attari massiquos a Deo non accepere temere pronuntiant, aut proprium ingenium sequun- a 4m r'm, vaeuntatem re iaciunt; sint omnes mendare , & fraudulenti, omnibusq. iniustitiae sceleribus alligati. Tum addit: Si mo testimonium perhibeo militi
'testimonium meum non est verum. Docet, ne maximarum rerum testimonium, quod non est patris auctoritate confirmitum, esse fallax,& inane,ex mendacio, & fraude compositum. Paucis desnde interiectis, inter verum Regem, atque Tyrannum importunum, insigne discrimen apponit. Ego, inquit,veni in no mine patris mei, & non accepistis me: si alius venerit in nomine suo, hunc accipietis. Coa guit eorum furorem,& amentiam, qui,vero Rege neglecto, &repudiato, immanem Tyra num ceruicibus suis imponent. Rex autem verus,& in omni genere Regiae virtutis excelle
is est, qui numquam se se iniuriae ullius coni gio maculauit; led omnia iustitiae munera semper obivit.Niamquam enim oculos a patris mei te deiecit;& leges omnes de sentetia illius can-xit; & ex volutate illius Regnum semper administrauit; omnia . munera, & ossicia ad illius
voluntatem direxit.Contra vero, tichristias. qui est scelere, de imarinitate sua exitium malotis mortalibus allaturiis,erit totus ex omnium scelerum colluuione, & ex iniustitiae importunitate concretus. quod quidem ex eo cogno
scitur, quod a se sumet omnia; mentem Gam consulet; ingenio, & opibus suis fietus, a am, nidem occupabit;& omnia,quaecumque facie ad gloriam suam referet; atque, ut nome suum clarum,&illustre reddat, scelera infinita suscia piet; in eoq. vehementer elaborabit, ut se Deo anteponat. Illum igiti ire iam stulto,& volunt te sequuntur, &imaginem illius gerunt. qui suam inconsideratam temeritatem Diuinis I stitutis anteferunt; neque in Dei nomen .sed in suam ipsorum gloriam intuentur; qui Omnes, quantum in illis est, improbi Tyranni, hum γ noque generi pestilentes, & perniciosi sui it . Contra vero, illi solum benefici, & salutares sunt existimandi, qui omnia praeclara facinora, ut Deo obediant, moliuntur; ad illiusqtie gloriam dirigunt omnia vitae consilia. in quo Regem illum imitantur, qui venit,ut ille ait,in nomine Domini.Ecce, inquit alibi, relinquetur vobis domus vestra deserta. dico enim vobis . quod me non videbitis posthac, donec dicatis; Benedictus, qui venit in nomine Domini. Deo nuntiat illis exitium, & vastitatem, qui imperium illius detrectarunt; eosq. tantisper est ab ope I iuina deserendos esse, dum in ea improbitate permanserint. Neque enim, inquit, me, in quo isto est omnis vestrae salutis ratio constituta, praesentem habebitis, donec fateamini, esse me Regem illum, quem David Diuino instinctu, & aifatu vetitiaeum praenuntiauit; non ut se contra patris imperium in principatu locaret; sed ut omnia ad patrem, tamquamo ad summum bonorum omnium principium, de caussam dirigeret. Idem inquit alibi Eum, qui venit ad me, non eij clam foras: quia descendide
220쪽
de caelo,non ut taciam voluntatem meam, sed voluntatem eius, qui misit me. Tu etiam illud,
mi a semetipso loquitur,propriam gloria quε-ritiqui autem quaerit gloriam eius,cui misit hic verax est,& iniustitia in eo no est Alio ite a in loco Si, inquit,ego gloriam mihi assumo, gloria mea nihil est. Multa alia in hanc sententiam illius testimonia colligi postant,e quibus essiciatur,omnem iustitiam in eo esse polita, ut nihil a nobis ipsis sumamus; sed omnia ad stimis pa- rtris voluntatem,& mentem reseramus Nam dc
Christus ipseMi aliquid designis et animo seeus,
uam sibi fuerit a patre imperatum,non modolius Dei habedus non esset, ut illius oratio declarat, sed ne iustus quidem esset ullo modo reputandus.Huc enim pertinet,quod inquit ea doctrina non est mea; & ego,quaecrunque audiaui a patre meo, haec loquor; ut, cum intellexeri mus, ne stio quidem unico, eadem omnino maiestate, di imperio praedito, fas esse quidqua sta- atuere, quod non sit patris sententia designatu, di constitutum clarius cernamus,omnem iustitiae rationem in patris sui moderatione cosistere:vsque adeo, ut, quisquis aliquid ingenio suo absq. respectu ad patrem.& absq. illius ope molitur,in nefarium scelus incurrat. Haec quidem
filius de sua ipsius persona disserit. Porro aute, de Spiritu sancto sermonem institues, ait: Cum
venerit ille spiritus veritatis, ducet vos in omnem veritatem. non enim loquetur a semetis 3so; sed, quaecumque audiet,loquetur. Vide, quo argumento proliat, I iuinum sipiritum esse veritatis magistrum. eo nempe, quod nihil ex se i queretur,neq. aliquid eni intiaret;nisi qliod sibi csset a patre,& filio e quibus ex omni aeternit a. te temporis emanat,inexplicabili ratione communicatum. Vt igitur filii iustitia ex eo perspicitur,quod nihil possit assumere,quod no sit patris sententia detinitum; ut spiritus Diuini veritas, & sanctitas, eo testimonio confirmatur, qquod nihil hominibus explanet,nisi quod ab ipso sapientiae. & bonitatis sonte perceperit; ita nostra iustitia, & sanctitas, in eo tota consistit, vi nihil in vita,nisi de illius summi Domini sententia statuamus.Quidquid enim ille non praecipit,quidquid non est illius voluntate constiturum, scelus est, quamuis sit interdum populari fama glorioseni. Contra vero quidquid ille statuit, quamuis,primo adspectu, taetrum,& inhumanum facinus esse videatur;est tame osticium 3 iustum,& debitum,de necessarium,in sempiterna l. laude, & gloria ponendum . Quid enim videtur esse ad laudem praeciarius, quam, eoS , quos vi belli subegeris, misericordia conseru reZAt Saul, cum Amalecitarum Regem, quem proelio fuderat, supplicem, & abiectum excit uit, scelus nefarium commisit;quia contra Dei imperium se benignum videri voluit.Qujd contra videtur immanius quam filium nullo criminc infamem iugulare M A aliam cuniret Deo 6 obediret, vilicum filium, animi sui effigiem, in
quo spem omne posteritatis suae collocarat,
nibus suis immolandum suscepit, iustitiae lauda
sempiterna consecutus est. Hic ipitur umi antum est habedus ossiciorum Omnium deluctus ;lioe notandumturi in iniuriae discrimen ; haec iustiti xin aequitatis resulas anda, ut, quid
quid intellexerimus cssc Diuina mure, di ratione sanestum,quamuis illius caussam milumetrineamuS,vistum, &-, S pium existim inmus; quidquid vero cum illius mente,Kstium: tia pugnat, licet videatur esse iustitim& piis, stet lestum tamen, & immane iacinus arbitremur . ita semper in omni vitae coi siliis,& legem , de numen illius summo studio consulamus me admodum vir ille sanctissi nus ait, Colimium meum tinctiones tu se ocirca Deus apud prophetas sepe eum impii hominibus expostulat, quod non Domini mentem inquirerent, quod birictim illius minime consulerent, quod inge nium seu, quod cogitationes, & consilia sua sedi querentur, nec in Dei voluntatem respicerent,neq. illius opem implorarent Ita*summu iniustitiae facinus, in hae amentia, Fc improbitate ponit,qua homines, non quid Deus praescripseririt, sed, quod illis rectum esse videtur, operibus exsequutitur. At vero, apud Isaiam, cum illius iustitiae sanctitatem,qua erat Ecclesia exornat da praediceret, nomen illi imponit na tyon.
hoc est, voluntas mea in ea:ut doceat, omnem Ecclesiae sanctitatem in ea sitam est e, ut in ea nio hil aliud quam Des ipsius voluntas dominetur. Vt enim omnis iniquitas,& iniustitia,ex voluntate nora fluit, tunc enim scelere iniquitatis alligamur cum ipsi nobis obsequimur sic iusti-xia tunc in nobis emorescit, cur nostra voluntate nejecta, omne vitam ad Dei voluntatem accommodamus,neq. sensus nosms, sed spiritu Christi sequimur. ita ut possit quili t cum Paulo dicere : Vivo ego,iam non edi,vivit vero in me Christus .Hoc autem siticum,oppressiso humanis sensibus.& exstincta pulitate, sensibus Diuinis assicinit . &incitatione quadam mentis ad caelum adsipiramus. Omnis igitur iustitia in fidei perfectione consistit. Fides enim
hoc unum munus in vita suscipit, ut cupiditati interitum asterat,vi spiritus tantu Christi animo dominetur,at q. ita tandem animus ipse cuDeo, artissimo vinculo coniungatur,vsq. adeo, ut ex animis humanis, at q. Diuina mente, fiat una voluntas, & studioriam omni u summa como sensio. In hac autem animoru nostrorum cum Deo, coniuctione omnem iustitiae sanctitatem, omnemq. bratae vitae rationem contineri, fanctissima illa Christi precatio declarat,qua .pridie illius diei, quo erat assciendus, pro im
mortis sep patrem veneratus est. Pater, inquit, sancte, serua eos quos dedisti mihi,ut sint via u. sicut & nos.Quam cupiat nos esse Deo coniunctos. & nobiscum inter nos amore consentientes;fatis hac ratione perspicit r. iccirco a pa- ire contcndit, ut nostri amoris coniunctio Diauinae naturae coniunctione, quoad eius fieri potest. imitetur. Deinde, post pauca, docet. illud