장음표시 사용
271쪽
sonem,&postremo conuersionem, qua in na- eurae principium, ut in finem ultimum, refer bantur, non imperite contabant. Deinde singulis naturis formam, & facultatem, Sc acti nem tribuebant. His,& aliis halionibus,quas persequi esset infinitum,hune numerum , quati numinis similitudinem retineret, amplexi sint. Platoan quadam epistola,quam ad Dionysium scribit, Trinitatis mysterium timide constanti fide perrumpimus Τ Caussa videm
perditorum hominum, qui contra huius si pientia lucem bellum comparauerunt, satis filii olim sanctissimorum hominum argumen iis evicta , Conciliorum decretis saepenumero iugulata, odio populorum perculsa,& abiestir, iudiciisq. Diuinis acerrime redarguta. Quisi situr illam ab inferis excitauit Quis tam n sirium, & immane scelus instaurauit Z Quis atque titubanter attingit. Sic enim ait: O, Io tam fidelis Satanae minister exstitit, ut de inte
scure tibi significa me, si sorte tabula aduerso casu,vel mari,vel terra perierit, is,qui te rit, intelligat. Penes uniuersi Regem sunt o nia , & gratia illius cohaerent,& permanent:&ille est eaussa totius decoris,& honestatis, quae
in rebus insidet. Secundum vero circa secumda . Tertium sirca tertia. Non secundum Re Fem, neque tertium nominat:timet enim tres Reges appellare cum unus tantum Rex , &gro perditae causis defensionem susciperet Ex litteris enim Stanistat Hosti, Cardinalis, viritandi issimi, atque sapientissimi,non ita prideaccepi, regiones illas Sarmatiae finitimas Ariana peste la are. tempus miserum, & cal
mitosum, multis Iacrymis, de maeroris acerbiutate lugendum. Non satis fuit ad reliquas miserias nostras insignis cladis accessione cumulandas pestis illa taeterrima, quae ordinem vitae Dominus rerum omnium sit. Deinde, quae se- ao sustulit, quae licentiam, atque libidinem in moeunda, quae tertia sint illa, quae nomini secundo, aut tertio moderanda relinquit, non explicat. Praeterea, nulla prorsus reliquerat.Nam omnia penes filmmum Regem esse dixerat,cui rerum omnium caussam attribuerat. Aenigmate igitur ususa triplicem vim, di rationem ordine trifici, in eadem Regni Maiestate distinxit. Fortas enim. cum in Aegypto simul eum Eudoxo, sapientiae comparandae gratia, res incitauit, quae uniuersae Reip. statum per turbauit, quae iniquitatem Diuinae iustitiae furenter affinxit, nisi ad pristina mala, hoc tam infandum scelus accederetλHi,qui tantum facinus ausi sunt, ut Arium,& Eunomium,& reliqua monstra immania suscitarent, Christi ni nominandi sunt An potius Christiani nominis hostes sempiterni Si Christiani sunt,Chriasti disciplinam audiant. Si Christiani non sunt,
. eommoratus est, posteris Iudaeorum, qui cum 3o cur Christianorum nomen, ut oecultius nomiIeremia in Aegyptum euersis Ierosolymis immigrarant, operam dedit, & ab illis hoc mysteriu didicit. Illud interim velim animaduertant omnes,q ui nomina Christo dederunt,nem,quantum illius in nox beneficium exstiterit. Nam, cum homines olim ingenio praestantes in tanta rerum Diuinarum ignoratione versarentur; cum illud nescio quid, quod ex operibus naturae colligebant,esset tam multis err ni Christiano perniciem moliantur,vsurpant
suae est igitur Christi disciplina Ioannem a diamus, aut potius ipsius Christi numen, in pectus Ioannis inelusum. In principio, inquit,
erat verbum. Per verbum, patris mens,& sapientia declaratur. pro verbo enim Graeco,ncipe positum est, quo omnia designata, &costituta sunt. Verbum igitur hoc erat in principio. Quod principium narras Temporis pribus inquinatum ; cum numquam id affecuti o Deus, cuius sempiterna dignitas agitur, hoc fitillane, ut dignam de numine Diuino sententiam haberent ; summus ille Dominus, atque
parens optimus, ut mentes nostras erroribus
infinitis liberaret, notitiaque Diuinitatis instrueret, caelestem nobis disciplinam tradidit; quod multo maius est, quam optare quisquam auderet, huius discip inae doctorem non aliquem Prophetam, nec Angelum, sed unicufilium , gloriae sitae splendorem, & imaginem
tantum scelus auertat. Sic enim erat in primcipio temporis, di ante illud principium nota
erat, & tempus cum mundo simul incepitae go ante mundum conditumverbum patris noerat. Si non erat verbum, hoc est,mens, ratio, consilium, ergo rerum omnium conditor sine mente,& ratione mundum finxit. Temeritas igitur, Ze non sapientia mundum procreauit .
o quid scelestius dici potest λ Non id die
suae claritatis, adhibuit,qui non es scure,& im so mus, inquiunt. Fatemur enim, verbum multisplicite, sed elare, atque dilucide,quantum ad
nostrae salutis rationem pertineret, nobis verissimae sapientiae lumen porrigeret. Quibus igitur earminibus summi doctoris nomen in caelum egeremus Quibus laudibus testitae b nisnitatis amplitudinem celebrabimus Quid igitur nos impedire poterit, quominus inanes t reticorum argutias contemnamus Cur noti fallacias, & captiones, & commenta ridiante saeculis, quam mundus fieret,constituisse. Recte. Sed tamen in principio non temporis, ut fateamini: tempus enim cum mundo simul incepit. Ergo multis ante saeculis, quam mundus esset, verbum erat. Si igitur non filii in principio temporis, suit in principio aeternitatis . Nullum enim durationis aliud spatium intelligi potest, nili aut tempus, aut aeternit . Si verbum igitur filii in principio aeternitatis,cula ut potius lugenda, desipicimusλCur non sci semper Ricti enim aliquod spatium anteces. aranearum telas, in quibus imbecillae mentes, sisset illud tempus, a quo incepit, princi pium tamquam mascae , miserabiliter inhaerescunt, appellari no posset. Principium enim id solum appel-
272쪽
appellari debet,quod aliude no fluxit. Itaque, fuit patri siunm, , eadem natura, ninnine, dccum duplex principium sit, aliud teporis,quod maiestate coniunctum , quod omnia , siue quae Cum m udo simul inchoatu est,ante quod nulla videntur oculis, siue quae mente percipiuntur, natura corporis exstitit ; aliud aeternitatis , esiecit, quod est vita, lux, salus , & totius pul- quod principiu nultu habet, Moses,cu de mudi chritudinis, & bonitatis origo, salutis humanae conditi ratione dissereret , principiti temporis gratia verus homo factus est. Haec quide sumin rebus temporis ipsius dimesione terminatis sa mus ille Theologus Ioannes de filio Dei testi-pienter accommodauit; Ioannes vero, cum de ficatur. Videant igitur Ariani, cuius nimen natura Diuina sermone institueret , principiu oppugnent.Nam contra Dei sempiterna men- Dei naturae consentaneum Diuinitus adduxit. 1 o tem, & rationem, contra mundi totius archite Hoc autem aliud esse non potest, praeter aeter- ctum, contra vitae, salutis, & dignitatis a tici nitatem. Hoc igitur plane dicit: Verbum pa- rem, contra summum Deum, qui, ut uos Diui- tris ab omni aeternitate fuit. Sequitur deinde, nitatis participes efficeret, homo fieri voluit, Et verbum erat apud Deum.Apud Graecos est, bellun nefarium, & impium, omniq. scelere ι' ἐ- '. da, ν , hoc est, verbum penitus imbutum moliuntur. Quantum igi- rationem habebat ad ipsium Deum, nempe pa tur possimi, operam dant, ut nobis vitam, fatrem. Nota namque illa,quae ad l ei nomen ad. Iutem, & decus eripiant, patremq. summum iungitur, certam personam designat, ad quam decore sempiterno immensi splendoris sp verbum sempiternum rationem, atque resipe- lient. Ergo ram sceleratae sententiae princeps.ctum habere dicit. Hic iam personarum di itin & auctor homo non filii, sed monstrum, atquectionem cernimus. Ratio enim di comparatio prodigium, pestiferumq. antiqui serpentis in- fieri no potest,nisi inter res ratione diltinctas. strumcntum . Subiungit continuo Ioannes; Ait deinde, Et Deus erat verbum. Hic rursus Et habitauit in nobis:vidimusq. gloriam eius, summam naturae unius limplicitatem adspici- gloriam quam unigeniti a patre. Vnigeniti immus;& Dei verbum Dei nomen illustrare vide. appellat,quo i nomen illi minime conueniret, mus. Hoc,inquit,erat in principio apud Dea. si ex nihilo factus fuisset, ut haeretici dicebant. Eandem sententiam repetit,& tortius haereti- eadem enim condicione secundum suae natucorum amentiam couincat. Hoc idem, inquit, rae rationem ni isset, qua reliqua omnia, quae ex
verbum,id est,filius, qui ad patrem respectum nihilo condita sunt. Cum igitur Ioannes iI- habet,a principio erat,hoc est, in omni aeterni--Ium unigenitiam appellat, plane docet, illum late viguit. Sequitur deinde,omnia per ipsum csse ex patris summi natura,&essentia genefacta sunt. Qui Deum fatetur esse mundi to- ratum ;&ob id nullo modo reliquis Dei filiis, lius architectum,& Ioani fidem habet, quam qui in illius saera adoptiua ven runt, anniamς habere necesse est, si Christianus est &Ioan- randum . Ioannes vero Baptista, quam saepenem audit, dicentem, Umnia per verbum fa- Diuinitatem illius extulit. ut de caelo, inquit, Iolis.cta suisse, dubitare non potest, quin Verbum est, ni per onmes est:&, c d vidit, Saul iiiii sit ipse summus Deus, cuius numine, mente, testatur. Ipse vero Dei filiuS quid in hanc icia Raa. i. consilio ,& probitate omnia, siue caelestia, siue tentiam dicit Pater operatur, di ego operor. terrestria, condita, di constituta sunt. Quod si Quo dicio audaei acriter exarierunt. Intellexe verbo facta minime suissent, sine consilio fa- o rtuit enim, Christinn, se Deum, & patri aequa-cta fuissent. Verbum enim, mus,& ratio patris leni testificari. aliorum enim opera nccellario est. Quod autem sine mente, de consilio fit, te- coniuncta sunt, natura, atque potestas da sim- mereti t. od temere fit, n- , N: pulchrum sui non potest . Neque Ioannes dicit, illos esse no potest. Quo modo igitur dici potuisset, Christi verba perperam intellexisse. Propte-Vidit Deus cuncta,quae secerat, & erant valde rea , inquit, volcbant eum occidere, eo quod Si vero bona sunt, verbo facta sunt. Est ni, Ibium Sabbatum violabat, verum & Deum enim verbum hoc, ordinis,pulchritudini S,Vti- patro in appellabati, seq. Deo aequalem facie-titatis, atque totius honestatis et ii cicnS.Si au- bat. Alibi vero inquit ipse Dominus, Opcra- Ioia. 6.tem omnia sine ulla exceptione,quq iacta sunt, mini cibum qui non perit, sed permanet in vi- per verbum facta sunt,& verbum ipsum ut hae yo tam aeternam, quem filius hominis dabit vo retici dicunt factum suis sit, sequeretur, ver- bis. Hunc enim pater signauit Deus. Hoc est tam seipsum effecisse. Quo quid dici potest autem, Mirum vobis minime videatur, si filius amentius λ Si enim verbum, antequam fieret, hominis cibum,qui immortalitatem continet. esse non poterat, quo modo se ipsum facere po pollicetur. Nam hic filius hominis, est cliam tuit Pergit deinde Ioannes, & docet, ipsum vere Dei filius . Paullo dixit obscurius: Plinicverbum non modo naturam uniuersam condi enim pater signauit Deus. Id autem est, in ii disse, vertim omnium vitam, S Iucem ipsius lio pater vivam, atque sempiternam imagitae numine contineri. Addit deinde, I t verbum sui numinis, di immensae potestatis imp Isit: caro factum est. Illud, inquit, ipsium verbum, ita, ut nihil inter patrem, S filium,praeter pr quod semper ex omni aeternitate libit, quod εο prias personarum notas, intercsse possit. Ait verum Deum appello. quod sempiternam ad praetere Non quod patrem viderit quisquam patrem Deum rationem habuit, quod temper ied i qui cst a P.tre,vidit cu.Et,Non potest n- Ioan. r. iiii S
273쪽
Iias quidquam, nisi viderarpatrem facientem. Quε enim ille Git eade&ulius similiterri,Maiora his demonsi abit opera, Vt vos In remini. Sicut enim pater excitat mortuos', de
vivificat;sie & filius, quos vult, vivificat. Tumili ad , Venit hora, indo mortui audient V cem filii Dei; de, qui audierint vivent. Si dimnim pater habetvita in semetipso, sic dedid&silio vitam habere in semetips Tum illud,qua
Quomodo igitur verum illudis , Dominus Deus tuus, Deus unus estZIte illud, Ante me noest sermatus Deus. N post me non erit λ Si enim Deus ipse negat. Devin vllu esse post se sermandum; quae talia proiecta mit eoru audacia, quae Deum alium fingere caussa lato Si vero non cadit in hominia lani rationem,ut Deus sit.&dempiternus n6 st; si filius Dei ex aliquo temporiuinitio matus esset, us certe iam csset. Erinclarum Theologiae vel stimae testimonium to goin Dei filio,Dei,di Unigeniti nomen occidis
tinet. Ego, inquit, & pater unum aemus. Alibii vero Ego sem restirrectio, & vita. Et Philippeu qui videt me, videt & patrem meum e non om dis, quia ego in patre , &paterin me est Tho nias vero, illum Deum, & Dominum consesi si est. Fuit ne ab illo reprehensiis, quod illi Dei nomen attribueret Non certe. Non enim
Dominus fidem , sed tarditatem in fide habenda vitup t. cui avidisti,inquit, me, Thoma,
set . Nec enim Deus esse potest, qui aliquando non fine;nee Unigenitus appellari, qui multori atq. prope innumerabiles Datres habet,eadem Omnino ratione generat . At,cum illum sepissime in sanctis litteris,& Deum,&: Unigenitum Dei filium, nominari videamus; non ne verum est, eos, qui contra sentiunt, Spiritus sancti testimonio clarissimo impudentissime refragari λDeinde, si ita esset, vellem scire, quo mcdo a eredidisti. Beati,qui non viderunt,3c credide- xo gumentum it id ditatuerent , quo Peripatetitirunt. Quid ergo est si Christianus es, ipssim Christum audire recusabis Ipse Dei filius, per
quem omnia tacta sint se verum Deum, atque sempiternum.& patri aequalem aperte testificatur,& tu interim numen illius contemnes t imperium detrectabis3 fidemq. dictis illi ux rogabis p neque diros exitus eorum . qui hanc sententiam primi dixerunt , exhorresces si beati sunt situri qui crediderint; certe miseri, missices, Mirumnosi laturi sent , qui fidem. 3ο lem filium generare non putauit si ere-ci, mundum a tempore suisse sempiterno, eofirmant Ego quidem iure argumentu irridebam, quod illis, qui Dei filium ab infinito tempore genitum esse nugant,facere non licet. Eodem argumento uti lubet. Quaero igitur,si filius Dei. non ex omni aeternitate generatus est, quid M. gebat Deu antequa filius tenitus esset dmoliebatur Cur infinitis saeculis ab omni m nere vacavitZ Putauit ne melius esse . Gi smi- qui veritatem, qui migionem labefactare conati Herint. Docet ipse Dei filius se nihil habere a patris natura, numine, lanctione seiunctu; si vitam, se lucem praedicat; numenq. seum operibus indicat; seq. patri aequalem testili eatur; omniaque patris consilia sibi a sempiaterno tempore Communicata demonstrat; de tamen erunt, qui se Christianos esse iactent; &ta claris.& illustribus ipsius Christi testimonijs didit, esse multo ad se am gloriam, & laudem praestantius , filium generare, cur iaculis infinitis tanta magnituZne decoris, & dignita tis orbari iustinuit 3 Si non credidit, cur ex certo tempore gignendi munus,&ollicitura suscepit Si vero id illi in mentem a mucipio non venit . & postea nouum consilium cepit, e go antea aliquid ignorauit, o postea immutatus est. At, nec ignoratio, nec vIla muta- infindo scelere repugnent λ Si enim, qui Chri- - tio cadit in Deum.Semper igitur Deus optime novestem'detraxerimi, ut Cruci nudum affi sterent, scelestissimi habendi lant; quibus .e bis eptu scelus explicabimus, qui non vestem laneim Christi corpori, sed Diuinitatem --piternam illius numini detrahere conam π.ut interitum nomini illius asserant Nos, in quiunt, Chri m Deum esse confitemur; sed, sempiternum, atque patri aequalem, esse negamus. Quid ais3 Deus est, &sempiternus non nouit, quanto esset praestantius filium immen-Ε splendore,& claritate praeditum exse gignere, quam non gignere. Semper ipitur genuit . Praeterea,cum proprium bonitatis sit, se communicare, quae nam inuidia potuit immensam illam probitatem impedire, quominus filium gigneret.cum quo opes suas immensari di insi. nitas persectistime communicaret neque via dent interim homines perditissimi, & prosti- est3lae sane inquiunt. Fuit enim tempqs,quan- so gatissimi, eum Deum selitarium immenso tem
do non Bit. Praeterea, e nihilo formatus est. Quo modo igitur fuit in principio apud patrem Si enim tempus non exstabat, in principi tepori esse non pmerat. si aliquando non sitit, nee in aete nitatis principio iuit.' a' m do igitur dici potuit , Iii principio erat verbu ubi igitur illud Unigeniti nomen , si commani serum aliarum ratione ita Deo ston ex Dei klantia, sed ex nihilo generatus Praeterea,vn-pore Hisse fingunt, illi simul & otium turpe, Beinuidiam taetram impudenter affingere.Turpissimum namque est et,qui potest aliquid praeclarum Nere,otium amplecti;& inuidiosem, nul lam alicui partem felicitatis impertiri .Hanccine dementiam)Hunccine furorem Hoc, quod in mediocribus etiam hominibus minime se. rendum est, ut otium, officio, di inuidiam boni nitati praeponant. id homines de summa si de plures dij repent exores suntZSi enim Deus εο la sapientia,atque infinita probitate suspicari est, x aliquando no x Hir; ergo, cum unus tan- Ego quidem ut paullo ante dixi Philosoph eum Deus cset, duo alij poaea constiterunt/ rum argumenta ridebam, eo quod demonstra Osor.Toma. A a bam,
274쪽
bam ad ionem illani, in qua Deus a sempiterno tempore Occupatus erat, tam claram , & ill stre fuisse, ut neq. mundi innumerabiles essent cum illius amplitudine,& claritate comparam
di. Isti vero, qui ne in unigenito quidem Dei filio aeternitatό cogitare possunt, dicant, quid actu iuerit,antequam Dei filius exsisteret,ut patrem simul dc flagitios languoris.& turpis inuidiae crimine liberent. Si immenso tempore nihil agere voluit,otium ossieto p ferendum existimauit; si nihil ab omni aeremitate protulit,cu quo vim siti numinis infinitam communie xetanuidiae filii assinis. Morum virum magisa alienum sit, diiudicare non possem.Sed, suantum inter Aristotelem,uiram a Diuinis in. stitutis alienum,di Arium, hominem Christia nis disciplinis imbutum, oc sacris mysteriis initiatum, interiuerit,operi pretium erit animis uerterearistoteles, quω potuerit,pmptri excellentis ingenii praestantiam, Deum nihil asentem cogitare, rebus corporeis,& interituris aeternitate attribuit Arius,contra, cumni'hil immensim, atque sempitem aropter meaeis struporem. ingenij tarditate, animo coplecti potuisset nico Dei filio,naturae totius opifici ternitate pereegauit.Aristoteles, quamuis vi sit spicari licet videret,issertam inexebus corporeis,quae lant natura dis lubiles, aeternitatem concedere, multo tamen id tolerabilius existimavit,quam otium Deo sempiternum,Diuiniq. muneris vacationem dare ; contra vero
vir scelestissimus unicum Dei filium, qui lac Ia, de aeteriurulem ebdidit,temporis spatio definiuit. O miserandam ingenij hebetis, & obtusi tarditatem. Odetestabilem, & exsecrandam mentis impiet caecitatem o dirum scelus,nullis piaculis eluendum.Vnicum Dei filium, immensae claritatis imaginem, mundi . totius architecta, rebus ab illo conditis regregari λ& immensum Eoriae splendorem, ab illo sempiterno DLuini luminis exortum, hominis iurios, & intani tenebris obscurari di patrem simul geniti filii gloria, & filium patria dignitate spoliari .ntum enim in illis est, id agunt,& moliuntur, ut Dei filium in turbam conticiant'gl riam illius scurent, & patrem immensa gloria privont. Indignum facinus asserit esse Proclus, Deum saeculis infinitis conditoris gloria claruisse; de ob id, uniuersam naturδm au Omni aeternitate conditam esse, dicit. At, quanto
cuiuis homini Christiano videri debet indi- prius, arbitrari Deum saeculis infinitis tali fino caruisset Nec enim mundus est mens, dc rotio patris , non lux, non veritas, non vita, non splendor ooriae, non iaculorum conditor, non parentis imago, in rerum omnium rGtor,at que moderator; de ideo non erat ea iactur ,
quam Proclus opinabatur. At, qui tali filio p trem immenso spatio spoliare nituntia,contra Dei ipsius immensam gloriam acerrimc pu stiat. Si enim ex infinito tempore Deum filium
tibi similem gignere non potuisse dicularium
infinita vi, di potentia priuant;s non intellexis
se, quam id se deceret,intelligentia; si noluisse; . Ei dirprobitate. Ergo temporibus infinitis Deus per illos neque omnipotens, neque sapiens, neque honus exstitit, atque ut aliquid maginae randum dicam neque sempiternus. Si enim . - ut Paulus in epistola , quam scribit ad H bram, ait per mum tacula facta sunt,tem re, quo filius non erat,aeremitas esse non pote-1o xat.Nihil igitur erat sempiterniim. Hoc igitur concludi ex eorum sententia potest,ipsam aeternitatem aeremitate caruisse,& praeterea patre, ex quo Omnis paternitas ut Paulus ait iii is,in in terra nominatur, qui per filium iacula codidit tempore sempiterno sempiternum minime fuisse. Haec omnia absurda ex tam impia,& scelerata sententia colliguntur.En pietas
religio; en gloriae Diuinae diu; en specie eliratis, atque probitatis. Dum simulant i, mines scelestissimi, se Diuinae glorix caussa luborare, molestissime q. ferre, Dei Maiestatem, illi soli debitam, cum filio communicari, a que quasi distractione indigna comminui, Dei infinitis saeculis desidem, di inertem faciunt ii Iumq. potentia, & probitate infinita spoliant. Potentia, quia negant filium sibi similem infinitaq. virtute praeditum gignere a sempite no tempore potuisse; Probitatu,quia statuunt. illum immenla tempore nemine cum quo vir 3ο tutis infinitae lumen communicaret, habere vqluisse. Quodcumque deinde principii in t poris Dei filium turbulentissimi erroris ophinione confixerint, ex temporς infinito Deum patris immensa gloria spoliabunt, Zc mente, itace, ratione, atque adeo aetemitate privabunt.
Si igitur Mius, de qui illum secuti sunti qui tas turbas in uniuersia Christiana Rep. commouerunt, digni sempitemis cruciatibus existi qmantur; quo modo non multo magis illi , qui o malis alienis erudiri potuerui. Ec post tam mata saecula scelus sepultum instaurarunt, sempiternis supplici,s dignissimi sunt Paulus vero Christum Deum in omni aeternitate praedicandum nominat. Ad Philippens vero scribens, Philip. . ait, illum patri aequMςm esse . In epistola ad Colossenses, ait, plenitudinem Diuinitatis iti Cas.
eo corporaliter habitare, hoc en vere. Co Poris enim nomen apud Paulum saepe verit tem significat, Vmbrae enim ex altera partas o re siren lat. Similiter in epistola ad Hebraeos, Christi Diuinitatem luculentissmis verbis Σὰgerat. Sed, quid opus est Pauli testim io, cum ipsius filij Dei testimoma clarissima his amus Qui quidem non sibi sesum, sed etiam Spiritui sancio, eiusdem Distinitatis testim niu dat. Si diligitis, inquit, me, praecepta me Iosa. t seruate, de ego rosa eatrem, Ec alium Par cletum dabit vobi , qui mane t vobiscum i aeternum, spiritu veritatis, quem minitas ii o potest accipere Cum, Aliu dicit,persenae sc imen. apponit cuspiritu veritatis nominat, avra ymus si allicitate demonstrative ν
275쪽
enim se Deus e pud quem ut Iacobus ait
non est transmutatio, neque vicissitudinis o viriotio. Sed sit id est lum, quod dicit, Ego rosa patrem Si patri aequalis est, quo miamve maiorem, Orat Filius, secundum humanae naturae rationem, quamuis sit illi data omnis
potestas in caelo, & in terra, de ad dexteram patris sedeat, de voluntas Domini manu illius duri ratur, aduocatus tamen noster est apud p
ma persecti,&abseluti repraesentatio, sanctis. sina sanguinis oblatio, acrificiiq.purihima sanctitate procurati religio . quae omnia voces semper ad patrem mittunt, & nobis ab eo veniam poscunt , diffritus sancti donae flagi, tant. Quin etiam, ut Dei filius, ea ratione, qua iussa patris exsequitur. α fuit antiquae legis lator, atque ut Paulus est semedium inter Deum ,& homines interpolait, ut homines in Dei studium incitaret , & Deum hominibus conciliaret . per illum enim pater ut Paulus in epistola, quam scripsit ad Ephesios, ait ab aere tempore omnia sibi reconciliare
constituit , non incommode pro nobis orare dicitur. ramis enim eadem sit illi cum patre potestas, idem imperium, di numen, adem re rum omnium moderatio, omnia tamen ad patrem, tamquam ad principium, aptissime rei runtur It . patrem orat, ut SpiritumEinctum
Gloria siquidem filij est , non posse neque natura , neque sententia, neque actione a patre
disiungi ; sed potius ad nomen illius, a quo
nitus est,omnia millia, consilia, opera reuocare. Hanc eandem gloria,& dignitatem sibi eum Spiritu sancto communem esse declarat, cum ait,Non a seipse loquetur,sed, quaecumque audiet, loquetur In quo non modo rationem veritatis explicat.veruin & spiritus ipsiuς Diti inita
nautat, qua novan mus aduersis conisi eiure so petuo retinendum, ut, quidquid de una dici
hoc enim Paracieta Graecum nomen de nar riar orae A --:
hoc enim Paracleti Graecum nomen designat. Ait rursusa Cum venerit ille spiritus veritatis,
docebit vos omnem veritatem. Non enim loquetur a semetipso, sed, quaecumque audietao Oetur.Rationem totius veritatis exponit. Id enim tantum vertim est. quod est ex illo veritatis, & iu'tiae sonte sempiterno derivatum. Ergo, quidquid aliunde prossuxerit, est vanitas, fraus,&mendacium. Ideo diabolus in v silia in aeterno tempore cum illius spiritu com municata. Quod enim ab omni a ternitate constat patri filii se sine ulla rec satione Coniunctum, parum ne liquet, ab illiu natura disiun-sti non posse Subiungit deinde: Et, quae ventura Rint, annuntiabit vobis . Veritura nuntiare Vetura non potest, nisi solus Deus. Sic enim legimus apud Isaiam: Ventura nuntiate nobis,& dic mus, quod dij estis vos. Quod si Prophetae ventura nuntiaruntdd Diuini spiritus adlatura impulsu secerunt.Vnde constat liturariam rerum praedictionem Spiritus sancti numine contin ri. Quod si solius Dei est, silcitra praenoscere; de constat, hanc praenotionem esse in sancti Spiritus numine constitutam ; certe liquet, illum
Deum verum esse,eadem maiestate cum patre.
dc filio praeditum Nemo cognouit, inquit Pa lus, quae Dei sunt,nisi spiritus Dei.Non secludit filium. In persenis enim Diuinis hoc est per-
ritate non stetisse dicitur, sed mendacii pater qui audiui ab eo, loquor in mundo. De Spiritu
esse ; quia primum omnium a patre summo deis scivit, amoreq. sui ipsius obcaecatus, sese a veri tatis coniunctione di suinxit . Itaque verum est, Deum semper adhaerere; illius monitis, de institutis vita moderari; nec aliquid pulchru, di expetendum ducere, quod ab illius sententia, & praescriptione dissideat. Ergo,cum a me aliquid promo, quod a Deo non didici, cum me ipsum nimis amo, ingeniumq. meum, ac
tur, quod non propriam nersenae rationem,& discrimen contineat, ad alias peribitas reseratur. Veluti, cu dicitur, Nemo nouit patrem, nisi filius; haee ratio minime Spiritum sanctum a magnitudine huius coVitionis excludit. Omnia enim, quae in Dei filium conseruntur, sancti Spiritus numini similiter assignantur. Mult' inquit Dei filius, habeo de usiis loqui, Maam de iudie e. Sed qui me misit, verax est, & eM,
uellor. Ob eam caussam Dei filius eo a mento Notat,quod verum illius iudicium sit, quod nihil omnino, nisi quod audierat a patre . loqueretire. Qirat audiuimus, inquit, loquimur; ec, quae vidimus, testamur ree,mecumque audiui a patre meo, nota seei vobis:&, Doctrina mea non est mea, sed eius, qui misit me: &, Λ me ipse nim loquor;&alia multa in hanc sententiam dicit, quae non humilitatis, de abiectio sancto dicit, Non a semetipsb loquetur, sed, quaecumque audierit, loquetur,& annuntiabit vobis. De Christo dicitur, Unigenitus filius Dei,qui est in sinu patris,ipse enarrauit.De Spiritu sancto similiter, inae Dei sunt, nemo cogitimit, nisi spiritus Dei,qui in ipso est De se dicit ipse Dominus, Ego veni in mundum,ut per- --. 1 .hibeam testimoniu veritati. De spiritu sanuto similiter, Cum venerit ille paractetus, docebit Ioari. M.
mei Pluin nunis amo, Ingeniumq. meum, de similiter, Cum venerit ille paractetus, docebit Iox spiritum consulo, a veritate di- 1o vos omnem veritatem. De se dixit, Haec dixi
vobis,antequam fiant,ut, cum facta si ierint,credatis. De Spiritu sancto similiter, Et,quae vcntura sunt,annuntiabit vobis. De se dicit, Ego rogabo patrem.& alium paractetum dabit v bis De Spiritu sancto Paulus ait,Spiritus pinu πα- λlat pro nobis gemitibus inenarrabilibus. Gemitus enim nostros elicit, cum nos precandi st dio vehementer intaminat. De se dicit filius
nas Umentum, sed veritatis firmum testi- so De Spiritu sancto ait, Cum venerit paractetus, monium continent ; neque filij gloriam immi- quia patre procedit,ille testimonium perlit ouauit, 4cd, inpra quam dici potest amplificanti bit de me. ut igitur filius a patre exoritur; ita Ossir. m.1. Ra a Spiria a
276쪽
spiritus sanctus ab eodem principio, de senterrogreditur. Sed quaeri potest, cumrondix rit, Qui a patre,& a meipti proe edit Dixit certe, silententia rectis ponderibus examinetur. Omnia esum , praeter originis sempite aer tionem, qua pater silium genuit, quae de patre dicuntur, ad idium similiter conserenda sunt. Omnia inquit ille mea, tua sunt & tua,mea su tart iccirco spiritus patris etia filii spiritus appeltate in hane noua vitam ingreta sitiri imita B
lius Dei nomen, cuius virtute atque potetiadace caelestem adspexi inus,tunc audiitimus, ut ii lius perpetuo fiducia niteremur.Nomen igitur
patris.& filii. spiritus sancti, vilius Dei novi
est,trium perisnarum explicatione colentum Vnus Deus una fides, unum vitae lauacrum estivna consessio ua Deum unum tribus personis
discretum illo natali die venerati silanu araelatur; si spiritus filii filio certe procedit i o fide confirmati apud Christum sacrament i ter enim spiritus illius non esset. Praeterea itti, & procedere, in personis Diuinis reciproca sunt. A quo enim quaeque persena procedit, ab ea mittitur;& a qua mittitur, ab ea procedit. Pater mitti no dicitur;quia no aliude principium duxit. Pilius a patre mitti dicitur il lo enim processit. Similiter filius a spiritu sancto, nisi secundum humanae naturae condici nem, mitti non dicitur. At spiritus a filio mi ximus. Alius quidem est a patre filius, non a liud: alius spiritus ab utroque non aliud: ut semper intelligatur in personis disti necio, in natu in summa limplicitas. Numqua unam persona appellamus, quin reliqua simul occurrant. Si patrem nominas, silium coosequenter nitelli gis; atq. sinuit amoris vinclitum, quo filius p tri coniungitur. Si filium appellas,pater sinetia, Ae amoris iampiterni conii in istio in voti soccurti dicitur. Ab illo igitur procedit. Cum vera rit. Si spirituin vocas, simul originem, underit, inquit, ille paractetus, quem ego mittam vobis a patre spiritu veritatis, qui a patre procedit , ille testimonium perhibebit de me Tum illud, Ille meam gloriam illustrabit, quia de
meo accipiet, de annuntiabit vobis. Sed,ut, unde desieximus, redeamus,constat certe no munera,& ossicia tantum esse filio cum spiritu sat, cto communia, verum S utriusquc naturam distingui non posse. Vterque enim a Patre prinspiritus emanat mente recolis, de ipsius patris. atque filii indi lubilem,atq. sempiternam caμtitatis immensitatem. Deus, impati Ioanne caritas est;&,qui manet in caritate,in Deo manet .iHaec caritas aeterna spiri rus sanctus est. Vt enim sapies pater sapientem filium genuit, dc ex utroque spiritus sartinus sapientiae magi ster emanauinta tame filius singulari quadam ratione, eo. quod pater illiam intelligendo g
cessit. Ergo, cum in Deo nihil sit maius aut mi- 3o merit. iapietia patris appellatur in bonus Panus, aut diuersum,atque disii mile;efficitur, sinritum Diuinum eadem natura, numne, impedirio , maiestate mundum uniuersum moderari.Is hominum mentes claritate Diuini splε loris illustrat; is animos mortalium amore Dim-nitatis infla inat; is spiritui nostro caelestis nobilitatis, atque adeo Diuinae agitationis claris simum testimonium dat is nobis magister, doctor, atque moderator est. Quo modo autem ter, bonum filium genuit, Ar ex utroque bonus spiritus exsti in Et tamen, ob id misit spiritus ex voluntate patris exstiterit, singulari ratio, ne bonitas, amor, de caritas appellatur. Tres sunt, in ait Ioannes, qui testimonium dant in Cato, pater,uerbum,& spiritus ; de hi tres unum sunt. Pater testimonium dedit filio, cum dixit, Hic est filius meus dilectus .Filius testimonium Ioam a. dedit patri, cu nomen illius in Wrris ignotum eadem omnino sint opera patris, di filii, do spiri- o explicuit; de cum insitum numen operibus ad-
tus sancti, Paulus aperte demonstrat: Diuisi nes, inquit, gratiarum sunt, idem autem spiri tus:Diiuisiones ministrationum sunt, idem autem dominus: & diuisiones operationum sunt, idem autem Deus , operatur omnia in omnibbus. Sed clarius testimonium asterri in medium non potest eo,quod apud Matthai: m, ire si iis Domini iussu , coni inetur. Eiintes, inquit, docete omnes gentes, baptizantes eas in nomimirandis indicauit. Spiritus sanctus testim nium seniliter dedit, eum super Christum insedit, nec inde rursus auolauit. Opera deinde, quae Cluilius taciebat, opera patris erat it Ipse namq. dicit, Pater in me manens,ipse iacit opera. Opera etiam filii similiter erant. Opera, i quit, quae ego ficio, testimonium perhibent de ine. c pera etiam sancti spiritus erant: Si ego, inquit, spiritu Dei elicio daemonia, peruenit in ne patris,& si ij, de sipiritus cincti .Hic certe con so vos Regnum Dei.Pater post fili j in caelu adscen
Si enim nefas est, arbitrari, cuna primus homosuit a Deo e terra formatus, aliquem a Deo suisse in societatem operis illius adscitum ', quanto scelestius erit, opinari, in hac multo clariore serina, atque Diuinae generationis ratione, qua ita geniti, & ini mali sumus,ut Diuinam speciem reseramus, aliquem, praeter Deum, ad naturaenotiae, at l. plane caelestis, procreationem sena spiritii ni mist: hlius similiter eundem spiaritum legauit: spiritus,ut voluntati patris, atri. si ij satis faceret, discipulorum animos inflammavit. Et hi tres unum sunt. Vnum videlicet
Numen, una natura, una maiestas, una voluntas, unum imperium, una denique, de infinita putestatis, sapientiae, probitatis, benignitatis amplitudo.Inquit praeterea, es sunt, qui testimoniu dant in terra,spiritus qua de sanguis conuenisse8 fieri non potest: siles id comentum so hi tres in unu sunt. Spiritus enim testim uinrepellit: recta ratio id nullo modo prorsus ado reddit spiritui nostro, quod sumus filii Dei. mittit. Vt igitur Dei filius numine di benigri qua vero puru in, icitcgritatis, innocetiae, a iusti-
277쪽
documentis similiter testimoniu dedit. laeta, & collus iata conspicimus. Fructus spiriCum enim in iis,qui salutaribus aquis abluti,& tus inquit Paulus est caritas,pax,& gaudium. expiati sunt,& pignus spiritus acceperunt, ani Sublata namque libidine, quq in animi statu turmaduersa fuerit iam irabilis vitae conuersio pa bas essicit, & foras excurrit, ut tumultus exciarum ne firmum testimonium illa tantae virtu- ret,nefisium q. llum contra societatem genetis,& religionis opera continebunt Sanguis ris humani moliatur, caritas,ad quam naturatiam testimonium mirificum tribuit. Ij enim, propensi sumas , opera Diuini spiritus ardens qui non fitrore, & alienatae mentis insania, ut exsistit. Ex ea deinde pax, quae stiperat omnem ij faciunt , qui, diuturna sceleris consuetudine sensum,consequenter exoritur. Mens enim ita permitati,& vitae ipsius. impurissimae odio du- Io Deo coniungitur, ut in summa tranquillitatem, se ad mortem fisunt; sed sena mente, si se versetur.In illu enim, qui ad hunc modu in Dei 1 q. iudicio, imoq.acriter inflammato,mor tutela,atque praesidio latet,neque libidinis im-tem contemnunt, sanguinem. suum libenti L portunae temeritas inuehituri nec illius animusime pro Christi ia, & iustitiae sanctitate vllae poena scelerum persequuntur; neque so profundunt, clarissimum testimonium dicunt. midines graui cura stillicitant; neq. mundi Et hi tres in unum sunt e 4n unam enim ratio- tius fragor, metusq. ruinae labefiictat;nec intennε conueniunt. Idem namq. spiritus, qui Chri ti ulli terrores,& cruciatus de statu conuel lut .m numen testimonio suocomprobat,est,qui a- Ex his tantis bonis gaudiu illud nascitur, quod nimorum serdes eluit,qui animos corrobor at, Ioannes Manna absconditum uominat ; quodat'. confirmat, & cupiditate gloriae immorta- Io Petrus Lltitiam inexplicabilem appellat;quod Iis inflammat,itaret mortem pro Christi gloria Dauid Torrentem voluptatis esse dicit ; quod oppetita omndiis vitae comodis anteponant. postremo Christus Gaudium stabile,atque seni Illa autem precatio, qua Christi is patrem sep- piternum fore praenuntiat. Hac spiritus Dipliciter orabat, cum mors illius instaret, ut di-- uini iucunditate completus animus, exsultat, scipuli illius unu fierent,&studio caritatis illa tantaq. laetitia gestit, ut imperitis interdum summam Diuinarum personarum in una natu- desipere videatur. Quam variae fuerunt olimra unitatem, quoad liceret, imitarentnr , quo Philosophorum de summo bono sententiae alio pertinebat, quam ut spiritus sanctus adue- Iij namq. dignitatem, alij doloris vacuitatem, niens eorum voluntates conglutinaret Cum viij voluptatem, alij natiirae principia ex animi enim pugnae,dissolutionis, interitus seminariu 3o sententia constituta, alij denique alias summi in multiplici,& estre nata rerum terrestrium cu boni rationes excreitabant. At haec omnia in piditate consistat,essicitur,vi,qui huic cupidi- Spiritus sancti munere, & benignitate consitati interitum attulerit, de animos cupiditate stat. Is enim est verissimi decoris, & honesta unius summi boni vehementer incenderit,is di tis, & dignitatis architectus: is animos homiscordiam tollat, & sempiterna pacem cociliet. num iucunditate sua ab omni sensu doloris Quis autem hoc tantum beneficium asserre po uertit: is naturam animi ad Dei similitudinem test, nisi sipiritus idem,totius pacis, & verissi- facti persecte constituit: is mentes humanasmae iucunditatis effector Is enim probat,ut D tanta voluptate persundit,quantum nulla uberstu verissimae voluptatis futiles,&inanes iacil- tas orationis explicare dicendo poterit. Quis
lime c5temnantur; sensu caelestiuidi uitiae terre M igitur sapiens3 chiis felix Quis bonis omnibus nae despiciantur;studio gloriae Diuinae, salsi ho- affluens Si sapientia Ditiinarum rerum notitianoris, & dignitatis ornamenta resipuantur; & continetur, sapiens ille solus est, quem spiritus mentes, studio nominis Divini vehemetissime Diuinus erudit. Si sapientiae mictus est in veris concitentur sugo,cum seditionis materia tol- simis bonis collocandus, Spiritus lanctus est, latur,& idem omnes ardenter expetant, sint q. qui animos Diuinis ornamentis assicit,diuitiis inter se moribus,& vita simillimi,&quilibet in verissimis locupletat, firmo, &inuicto praesi- altero sui imaginem mente perspiciat, & arti G dio munit,& sempiterno gaudio cumulat. Sed . simo Spiritus sancti vinculo inter se deuinisti esto,Spiritus sanctus sapientes efficit,eloquen-
sint, ex omnium animis unus sensius, atque vo- tes autem minime Immo illius eloquetit con
luntas essicitur. At quot nominibus sanctae lit--potes e Scit,quam nullum excelles ingenium, terae Spiritus sancti numen conantur exprimo nulla disserendi facultas,nullum ardens studiut rei Spiritum sapientiae, intelligentiae, consilij, poterit adipisci.No enim ea est,quae aures per di fortitudinis, prudentiae religionis,veritatis, mulceat, & sensus quasi titillet,ad animum au-li rtatis, adoptionis appellant:Fontem peren tem minime permanet, hominesq. nihilo melionis aquae,Diuinae ardoris incendium, ordinis, res essiciat ; sed ea, quae magna quadam vi, &conuenientiae, pulchritudinis, voluptatis effe- impetu comprimat impudentia stangat intactorem praedicant.Illius abscessirineq. lux,neq. lentiam,refrenet audaciam,& aduersarios cim Vita, neq. decus, neque tu eunditas vita reperi- turbet,& de omni statu detorqueat. Ea iacetestur.Omnia tenebris obruuntur, pestiferis mor- erigit, languentes excitat,afflictos consolatur, bis impediuntur,euertunturiluti, maerore, a- 6o humiles extollit, & studio ploriae immortalis cerbitate conficiuntur. At illius praesenti nu- incendit.Non captat illa quidem hominu plaumine nouus repente ornatus exoritur mniaq. sus, sed hominu saluti consulit a non consect os . ima. Αa 3 tur
278쪽
mr immodicas verborum venustates, sed mentes verissimae sapientit Iuminibus illustrat; uelaborata concinnitate bIanditur, sed sente tiarum pondere in grauitate pugnat; &, quidquid emcere vult, Diuinae virtutis argumen to confirmat . Illius impetus, cum spiritus Di- ini viribus incitatur, si istineri no potest.Cum vos inquit Christus) tradiderint, nolite cogitare, aliter, aut quid respondeatis. Dabitur enim vobis, in illa hora, quid loquamini. Non orenim vos estis, qui loquimini, sed spiritus p tris vestri, qui loquitur in vobis.Hoc igitur eloquentiae genere Petrus Iudaeorum senatum, &populi multitudinem conturbauit. Huius m gnitudine Stephantis immanes hostes exte ruit . Huius magnificentia Paulus, quamuis se peritum sermone dicat, non enim seriasse Isocratis,aut Aristotelis praecepta degustarat
niundum sissi Christi imperium subiunxit, st dim. Diuinituis inflammavit. Spiritus igitur
sancti numine robur inuictum, sapientiaelmne, pacis tranquillitas, laetitiae magnitudo , vitae constantia, natus opibus Divinis, di sensepiternis circumstuens. atque postremo visa mirabilis eloquentiae continetur. At, qui 1 -- bis hune spiritum attuEtri uius nκritis,& vi tute tantas opes sipientiae consecuti simus
Quis lumen hoc protiuit, quo notitiam miri' di liiij,& spiritus cincticaperemus sdmiaque perfecit,ut hae luce Diuini spiritus maeresemur, animusq. noster diuitii et, de ornamentis Diuinis afflueret λ Christus certe, Dei filius, pro nobis in Cruce, ut debita nostra di sibi ret, immolatus. Nd sequente libro magis
aperiemus. Unde concluditur, necessirimum
imam sapientiam. Christi Crucifixi viri te , religionessianctitate, numine, vis potan
279쪽
Vanta sit sapientiae cIaritas, Zemagnitudo, quam disciplina Christi, in Cruce pro generis humani salute sublati, omnibus, qui sese ad illius studium
applicuerimi,impertiuit satis explicatum arbitror. Si igitur Graeci sapientia quaerunt, Christum audiant, illum admirentur. ad illius imitationem se conserant,& sic tande ad eam sapientiam peruenient,quam nulli um- Iorum Philosophia rummis ingenijs, praestanteoctrina. ardente studio consequi potuerunt.
mod si nihilominus adhuc in ea opinione sunt,ut Chrissimiam philosophiam stultitiae nomine condemnent quum esse arbitror,ut pluribus, illisai possumus,tantum errorem eripi mus. Quod ut commodius fieri possit, opus rit eorum argumeta prius explicare. Sic enim
sertasse dicebant. o modo potest in hominis
sapientis rationem cadere,ut credat, illum ho- aomiuem silmmi Dei filium esse, que viderit inopem,contemptum,abiectum, & afflictum, vulneribus praeterea concisum, contumelijs laceratum,insigniq. dedecore, & ignominia deis matum Primum enim, quid Dei filium impellere potuit, 'tita secum humanam naturam coniungeret, ut morti obnoxius fieret Num, ut hominum vitae prospiceret At contra naturam est, ut mors vitae caussam asserat; & is, qui niortis atrocitatem a se minime propul-3osat, aliorum vitam constituat. Deinde, cum
Dei maiestas immensa, de infinita sit, hominis autem natura v ix quidquam humilius,& stagilius cogitari possit,is homo, qui statuit, Deum ita se abiecisse ut hominum gratia verus homo fieri vellet, multum de Diuina maiestate detrahit,& sibi plurimu arrogat, & assumit. Qia quid vericelestius, vel insolenti iis dici potest
Numen enim Diuinu ad nostras miserias transferre facinus impium est;humanam vero natu μram in Diuina sede locare, superbum, nec ullo modo tolerandum. Deinde, quaero, Deus non
potuissct alia ratione, quae non esset dignitati illius indecora, genus himianum e sempiterna miseria liberare Z Potuisset certe, si verum est, potentiam illius nullo termino circumscribi. Non dico, quam parum credibile fit, sic naturam Diuinam cum humana coniungi, ut utraque in unam personam coalesceret. Vt igitur
id omittam, qui couenit arbitraria eu malais- sose hominibus cum dolore,& cruciatu, eum de decore, Si ignominia, quam sine ullo dolore,&sine ulla dignitatis imminutione consulereλAn dedecus mediocre suit,non dico in crucem tolli, non viros concidi, non maledictis vexari . sed humanis necessitatibus seruire, & morbis vitae communis implicitum distineri si temeritas igitur in Deum non cadit, &summa i meritas est, malle quippiam cu dolore,& lan minia, quam cum gaudio, & honestate moliri a verisimile profecto non esta eum, utrumuis illi liberum fuisset, dolorem acerbissimum iucunditati, extremum dedecus honestati, sine caussa praetulisse. Praeterea, quibus hominibus
eo cruciatu, & indignitate consultum esse voluit λ Sapientibus ne λ M hi paucissimi sint; si qui sunt, miserijs opprimi non possunt.Si in si pientibus dixeris, indignissimum est, Deu pro insipientibus,qui sent truciatu sempiternodiis
gnissimi, tam acerbos dolores haurire. Postr
mo,quod minus sapiens consilium cogitari potuit, cum supplicia sceleribus coercendis instituta sint,& homines praemijs ad honestatem alIiciendi,& inuitandi, quam iis, qui acre studiuad honestatem contulerint, supplicia proponi
At vos illis, qui pietatem unice coluerint, crucem exemplo Dei ipsius,quem colitis, ingenue defixistisnec aliam esse salutis viam praeter ea, quae crucis studio continetur,asseritis. ,si sensus, si communem vitam,si rationem, si Philotaphoriam decreta consulimus, in crucem beata vitam adspirare no posse videbimus. Nam,et si fuere quidam, qui contra disputarent, ij, non argumentis tantum euicti, sed omnium derisione delusi, iam Fide siluerunt. Natura enim, intuta, vis quam optimam vitae magistram ducimus, hoe tiara vitae
animis nostris insevit, nullo modo fieri posse, PM . ut, qui doloribus summis afficitur, florens, a
que beatus sit. At vos, contra naturam, in πω ce vitam beatam ponitis. Summa igitur et quentia vobis opus est,ut sententiam, sensibus.
opinionibus,rationi, Philosophiae, naturae deni
que uniuersae contrariam, oratione confirme
tis. Sed vos in hoc valde ridiculi estis. Cum Gnim incredibilia dicatis, nullum tamen acumein disserendo,nulla dicendi lumina, nullas orationis opes adhibetis. Duplici igitur ratione
summae stillitiae significationem datis. Nam&,quod stultissimiim est fortissime defenditis; desine ullis eloquentiae opibus stultitiae defensionem
280쪽
fionem susc Itis.Rmsi tur vos audiet Quis sequetur 3 Quis dissicillimis decretis obtemperabit Quis voluptates aspernabitur, ut cruce subeat Et his quidem argumctis, aut horum 'similibus, Graecorum philosophia Christi crucem oppugnare nititur Huius igitur inanis sapientiae argumenta refellemus, & simul opes crucis explicabimus. Sed, antequam id saci mus, de Graecorum sapientia Pauca dicemus.
Sapientia, ut Stoici definiebant est rerum di- ruinarum,& humanarum scientia.Ηuius studiuPhilosephia nominatur.Est autem Philosophi
munus, quid verum, quid rectum, quid sim- ' plex sit, inquirere,& inuentum mente,& rati ne complecti, & sapientiae verissimae decretis obtemperare . Nam, cum ad intelligendum, fleagendum nati simus; utrumque necessarium est, ut veritatem intelligamus, &, quod est no- his commodum,& salutare, omni studio consectemur . Itaque hoc est Philosophiae propositu,
veritatem semper intueri,omniaq. ossicia vit ad summum bonum dirigere. Veritas autem summa Deus est. Ille namque Blus est iustitia constans,immutabilis, atque sempiterna, iuris totius sensMorim,rerum omnium parens,natura maxime simplex, virtute tamen immensus , totius concretionis, de compositionis expers,semper idem, sibiq. in omni aeternitate simillimus. Qui verum igitur,&rectum contempIari desiderat, Deum intueri desiderat. Finis agitur Philosophiae est, Deum cemere. Praet rea studium sapientiae in humanae etiam natura explicatione versatur. At humana ex Diutianis nexa, & apta sunt. Non poterit igitur quis quam se exacte cognoscere , nisi mentem in Deum prius intenderit.Preterea quo modo poterit quisquam intelligere, quid sit extremum
bon*um omnium, maxime naturae hominis accommodatum,nisi viderit mente,& ratione.
se ex Diuina benignitate profluxisse ;&proin- de non esse summum bonum ad aliud, quam ad Deum,tamquam ad vitae principium, referen
dum Z Postremo, ille solus ut Aristoteles ait
scire dieitur, qui res ex caussis agnoscit. Cum igitur Deus sit rerum omnium caussa, omnis sapientia in notitia illi iis consistit. Tres autem Philosophiae partes Peripatetici statueriint; unam, quae in naturae pervestigatione vel aretur; alteram, quae de moribus, di vita disputa rentertiam, qua disserendi artificium contine :ret , ut eo videlicet, quid verum, quid falsiim, quid consentiens, quid repugnans esset in oratione, iudicarent. At naturam speculari non potest, nisi qui naturae conditorem mente conis templatus fuerit: mores illi solum recte constituere licebit, qui omnia studia vitae ad Dei legem reuocauerit: verum intueri non est concessum, nisi ei, qui numquam oculos a veritate sempiterna deiecerit. Gamcumq. igitur partem Philosophiae attingere volucris, semper e rit nece me, ut Deus in oculis, S adspectu sit. Niter enim in ea commode versari non pol
ris.Vt autem ad tantum sarientiae gradum homines p enirent, omnes PphiIollophiae partes,& artes etiam Mathematicas libi perdisce. das esse statuebant, ut paullatim assuescerent
animum a societate corporis auocare. Erat e-
ni illis persuasum, qui multum reliquis ingenio antecellebant, nihil esseveri,*hil expresti, nihil solidi in rebus, quae sensibus objectae sunt.
omnia enim continenter labi, S: fluere, nec vIo io temporis momento consistere; sed incredibili celeritate ferri, horis singulis, atque adeo momentis immutari. Vmbras igitur, di imagines,& quasi quaedam somnia es corporeas existimabant: proinde illis, qui verum cernere
vellent, esse mentem a sensibus abducendam,&a corporis contasione seuocandam, ut liceretea,quae Constantia,& aeterna sunt, nec ulla sunt mutationem viIis seculis habitur1,ipsius mentis oculis usurpare. Vnde etiam colligitur, Sa a pientiae munus, di ossicium este, Deum cogno--.seere,illium. sanctissimum muraen integra, pura, & casta mente venerari, & omnes curas,&cogitationes ad gloriam illius dirigere . Artes vero reliquas sapientiam minime continere; sed esse gradus quosdam, di adminicula, qui bus erectae mentes ad sapientiam facilius adspirarent. Ergo,etiam secundum Graecorum seristentiam,qui Deum nouerint, sapientes apyllari merito possunt qui vero sine Dei eognitione in alijs artibus versantur,non sapientes, sed laboriosi, & infestos: ut sunt omnes, qui, rerum
magnarum cupiditate flagrantes,in illis comparandis omnem vitam sine mictu consum ut . Haec cum ita sint, consequens est,ut videamurinum antiqui philosophi, qui tantum munus animo complexi sunt, sapientiam, hoc est, Dei notitiam consecuti merint. Non prorsus. Immo plerique, in ipso statim philosophandi principio, a sapientiae certissima ratione desciuerunt. Primus enim eorum lapsus sirit, Dei numine reIicto,alias rerum caussas speculari.Ιtaque,dum,orbati Diuina luce, mentem in naturae rationem intendere conati sunt,ut,quae fuerint initia rerum,quae mundi totius origo, pe
spiceret,nihil tam absurdum fingi potest, quod
non effutirent.Quod autem de illis Socrates iudicium fecisset, Xenophon luculenter exponit. Dicit enim, Socratem solitum fuisse Physicos physe qui sic enim, qui naturam rimari conabantur,ap-- pellati sutit vehementer admirari, qui, quasi iam humana omnia explorata penitus habuis.sent, ita rerum Diuinariim rationes indagare,
de perscrutari volebant, & in rebus illis cognoscendis, quae erant ab humana cognitione remotissimae,vitam frustra conterebant. Quam inanis autem eorum conatus esset, ex eo colligitur,quod ii,qui naturae c unitionem sibi insolentius arrogabant, ita inter se dissiderent, venon multum a stirentium temeritate,& insania
distarent Sunt enim Nicebat insani, qui valde
metuenda non timeant; sunt rursus alij,qui minime metueuda pertimescam. Multos non pudet