장음표시 사용
301쪽
qui e corpore Dequenter evolabant, ut illam sumniam speciem, & claritatem pulchritudinis intuerenturλ Et si veri amoris bi Philos rhi perhibent stii ditim in honestate consumitur; non enim adduci poterit is, qui amat,ut in conspectu illius .rmae, quam diligit , vllum in se dedecus admittat; quid illi facient, qui ocu los a sempiterna pulchritudine, quam mirabiliter amabant, numquam in ulla malorum Ommundi ipsius sempiterni, cuius ille, quem cer
nimus, Imaginem gerit, rationem considerat,&, praeter lucem,vitam,claritatem,& bonitate,
etiam in Diuinitatis infinitatem mentem initiaciunt, magnitudine splendoris ipsius , quem
sustinere nequeunt,obruuntur,&Attoniti, ensibus oppressis, obstupescunt;&, mente tadem, atque ratione composita, silent ; ita tamen, ut tune uehementius id , quod non intelligunt, mum tempestate deiiciebant Fieri certe non io admirentur;quod non adspiciunt, ament quod poterat, ut, qui perpetuo in honestatis sempiternae splendorem respiciebant, ad sempiternum decus adspirabant. aliquid committerent,quo Diuinam mentem offenderent. Illud igitur ardens, & incitatum decoris di dignita tis studium satis indicabat, quantus in illis ardor amoris exsisteret.Quod u labores immensi facillime tolerati clarissima etiam amoris argumenta continent illos certe, qui otium pati intelligentia comprehendere nequeunt, cari- tatis amplitudine complectantur.Tunc autem,
cum nihil intelligunt, ii immum genus sapientiae consequuntur. Intelligunteii impersectis sime, lecus illud infinitum,quantum sit, intelliingi perfecte non posse.Qui cum iis excubant,at que pernoctant curisdieri non potest, ut non more, desiderio,&cupiditate flagrantissima concitentur. At haec est eorum a seidua cogita n5Poterant, qui labores oti tempestates tran ro tio, qui se Christo penitus dediderunt. Eam quillitati,pericula securitati praeferebant, dummodo Christi gloriae seruirent, amore summo incensos fuisse , constabit. Quid hic lacrymas, quid gemitus, quid suspiria, quid ardentissimum caeli desideri u commemorem Quid colloquia illa iucundissima, cruibus illi , qui Christi studio incensi siunt, pernui solent, Ora tione persequar Quid illud, quod, siue otiosi
sint, siue labore assiaue eonflictentur,siue dominam q. Paulus ait non in terris, sed in caelo uersari.Itafit,ut Dei fami Iiaritate, & consuetudine stuantur;& ebrietate sempiterna, de qua etiam ut Plato ait antiquissimi Poetae praeclara dixerunt,exhilarati,iucundissime uiuant.Si igitur ut Plato testificatur in amore Diuinae puruchritudinis. summae,at q. uerissimae sapientiae ratio continetur; & tali Christiani, cum in caelis mete,& ratione uersentur,possunt Diuing mense contineant, sue foris negotia gerat, siue pax 3ο tis speciem quod a modo etiam in hac uita ma-st publice constituta, siuetillum impendeat, nentes intueri δε illius amore uehementius in-
perpetuo de Deo cogitant; usque adeo, ut ne somnus quidem, quo omnes curae, & cogitationes sopitae conquiescunt, eos a rerum Diu in
rum consideratione abstrahere possit visa na-que eis in si mnis i ieiuntur, minime in illis curis,quas vigilantes animo versabant,aliena; ita, ut possint dicere, quod est apud Salomone, Dornato quidem ego, erit animus meus visitat. flammari ; certe licet,eos solos capientiae compotes esse.Repete,quaeso emoria, illam,quam elegantissime finxit, speluncam ; illa uincula, quibus homines ita constrictos esse facit , ut o culos in lucem restes ere nequeant ; illas umbras inanes, quae disci irrere, de loqui uidentur; illa deniq. rerum simulacra, quibus homines illi, ferro uincti, seliditatem imperite tribuunt. Itaque cum vite principium,& sontem,cu siem U Non potuit magis ante oculos communem inpiternae lucis originem,cum immensam probitatem, sempiternaeq. iustitiae rationem, cum Ordinem, modum,& conuenientiam, ipseMq. decus, bonorumque omnium complexionem in
Deo considerant,quo studio flagrantiquanta ipsius summi boni cupiditate rapiunt tiri quo impetu animi concitantur Quid dicam,cum mente recogitant omnia,quae de Deo sentiunt, esse minuta,& angusta, sicii Dei ipsius infinita cla- spietium hominum uitam ponere. Nam in ter ram depressi,& corporibus adstricti,& vit lora innumerabilium uinctilis alligati , non queunt
eo mentem conuertere , ut Iucem adspiciant, di ueras rerum formas intueantur. Neq. enimueritas est in rebus corporeis, sed in Diuinis, atq. sempiternis constituta . Itaque huius uitae
commoda nihil solidi,& expressi cotinent, sed
inanem bonorum imaginem gerunt . Homi Titate, di perlectione conserantur Eam enim so nes uero, his rerum ut ris assuefacti, imUine angeli quidem mente, de cogitatione coin ecti possunt. Qiramuis enim mentes beati stumae Diuino splendore colluceant, Deum q. cla-ge videant, fle quodammodo in naturam Diuinam conuersae stat,non tamen totam Dei ipsius persectionem comere hendere possunt. Dei na-que lumen immentum, Se infinitum est ; earum vero intelligentia certis finibus circumscribi- tueriita,ut non sit id,quod vident,ic intelliguntinibus q. delusi, bona inania conscistantur,deaaliasa uoliiptatis dulcedine liquefacti, ita detine tur, at infesti sint omnibus, qui eos euinculis illis eximere, de in superas horas educere contendunt , ut uerum solem,atq. ueram lucem, Seueros homines,atq. uera bona cospiciant i hoc est,caelestia,atq.Diuina contemplentur. de mentis aciem tu sempiternis bonis defixa habeant. Quaero igitur a Graecis, an ullam hominum nais cum eo quod non intelligunt,ulla ratione com εο tionem viderint umquam, quae sortius vincula parandum. Ergo , cum Diuini uiri in Deo non ista ruperit,qua Chri manam Quae acriore stu- modo rerum omnium caussas. de species, de .dio in lucem Diuinam respexerit Quae res hu- Osor. m. 1. C c 3 ma-
302쪽
manra animo maiore contempserit Quae am ita ut eommissi siminata maxime rigeat dentiore impetu in caelum mente penetraum M omnis motus,quem non ratio, auli sensus c5rio Quae attentius ipsum Dei beatitsimum n mutas impelliti ruror appellari uolet. Hune tamen , aut cum maiore mi , contemplata sit λ men surore, quem spiritus Diuinus esseita'I Nonne constat, hoc solis Christianis esse com in longe sensibus humanis anteponit. Et meri- cessum,quoties fidem Ianῆuentem excitant,& to quidem.Summus enim sapientiae adus est, Opem numinis sappliciter implorant, ut, laxa- humano iudicio spoliari, Diuin . sensia coimra vinculis, a bonorum umbris auersi,& ad ve- pleri. Nam, cum humanae prudentiae iudicium Tabona conuersi, mente in caelum euolent, angustis sane terminis definitum sit, sibiq. mul sq. siunmas,atque sempiternas inspiciant,& so tum inscienter assumat; quae enim iudicatisine Divino colloquio cum admirabili iucunditate rerum maiorum comparatione iudicat di ita, Perisantur λ Vnde certe colligitur,omnem ve omnia,quae videt,& auditum cillitate sua me rissimae sapientiae disciplinam in Christi Cru- tiatur;non potest ullo modo caelestia,atq. Diui, Ce, quae Iudaeis Mensionem attulit , Graeci& na contueri. Nihil enim videt, nisi id t tum. materiam contemptionis dedit, esse collocan- quod est corporeum,dissolubile, de interilauru . . Illa namque flagitiorum vires exstinxit; Quoeirea necesse est illi,qui sapietirupotirist temeritatem , di insolentiam compressit; cu det,vt,quoad fieri poterit,animum ipsum a seupiditates. & libidines neruias elisit ; huma- sibus, a corpore , atq. leo a se ipso disiungar. nasq. mentes e tyrannidς mortifera liberauit. Se ipsum namq. deserit animus, cum iudicium ut libere, atque lolute possent caelestia contue- seu contenit; seq. a studiis,quibus capiebatur,ri,& ardentilisimo studio,& amore Diuinitatis abducit,ut ipsam veritate intueri possit. Vertia veritis . inflammari. Praeclaram optionem detulit He- eas enim illa solii existimanda est,ad quam me qine minitias numinis falsi sacerdotibus. Sic enim Israe- tes Diuinus spiritus erudit. Hane igitur vel, Ilio alloquitur:Dentur nobis duo boves;&il- mentem animi comotionem,qua mens terra cli eligant sibi bovem unum, de, in stusta caeden- opes terrestres,in corpus, atq. quod est longetes, ponant sutar ligna, di ignem non sit πω mirabilius seis relinquit,&abiicit,ut in cetnant;&ego iaciam bouem alterum, & imp tum euehatur,ab ipsoq. Deo veru percipiat, apamnssim ligna, & ignem non supponam & pellent sane, quo velint nomine, dummodo inrinuocate nomina deorum vestrorum, & ego telligatur in ea demum lasentiae summa confiinuocabo nomen Domini mei;&Deu S,qui au-3o stere. Itaque, si lubet hunc motum,eoquod sit dierit per ignem, ipse sit Deus. Haec quidem quaedam vehemens, & acris contra communε possumus illis, qui a Christi sacris abhorrent, sensu de rationem animi concitati aurorum simili ratione proponere. Preces assiduas sun- nominare,minime repugnabo, dummodo condant Iudaei; crebrisq. motibus in genua capi' stet, neminem umquam fore persecte septentrita demittant. Mahumetani, eadem verba to- nisi eum,quem hic tam salutaris insania,atque tum diem repetentes, corpor scedistima agi- sapientissimus, &beatissimus furor oppresse-tatione concutiant; qui numina selia colui,car rid. Qui etiam a nobis saepe Mors appellari nes suas cultris incidantinumquam tamen e let. Vt enim nos Christidisciplinam ad summu rum animos ardor Diuini amoris aduret. Soli perductam furorem nominare non pudet, Pr Christiani sunt, qui per ignem audiuntur.Dum M pterea quod hoc numne disiunctio illa, qua enim pura mente Deum orant, & in precibus mens ratione humana deserit,intelligitur ita, assidui sunt, amore Diuini numinis incendun Mortis nomen no horrescimus,ob ea caussam,tur. Qui quidem amor tam acer est, tantasq. quod eo nomine dissidium illud, quo animus vires habet, ut homines. saepenumero mente a corpore seuocatur,explicatum volumuS.. At uodam modo, atque ratione spoliet. Mo mo hoc iurore sapientia, & hac morte vita verissio, inquies Si igitur mentis expertes fuerint, ana continetur . Qijd enim sapieotius, quam sani eae non poterunt. Si fuerint italani, quo sensus humanos, .quam argumentλ rationis, tandem modo sapientes erunt Immo tum do quam coniecturas,& opiniones incertas,a crurmum erunt sapientissimi,cum hoc insaniae ge- bus tam saepe desu si sumus,abiicere,vi, mente,nere vehementer oppressi fuerint. Non enim so atque sensu Diuino, in quo nitatus error versarsuror omnis est detestabilis,di exsecrandus; im ri potest, commoti,&incitati,vem,am.sempia mogenvs in quoddam furoris, votis omnibus ternu bona intueri queamusὶ Quid stilutarius, expetendum.Platonem audiamus, qui in Phae- quam corpus infirmum, & caducum, necessa- ω be rem ita distinxit, ut unum morbis hu- ritSq.mortis legibus adstrict deserere, ut ipsi. manis . alterum motibus Diuinis adscriberet. Vitae sempiternae amore ardentisvino, pul Eum vero furorem,que Diuinum,hoc est,Diui- mur λ Ex hoc aute rectissime concludi ratio no pulsu cocitatum appellat,tritariam diuisit: potest,animitan neq perfecte sapere, q. vita unu enim vatibus,alium sacerdotibus,tcrtium stat,quadiu non fuerit abstractus a corpore, uaniatibus attribuit. Neq. enim censet fieri pos a Deo disciplina hauriat,&speciem illius admisi ut quisqua aliquod horu trium muneru com ω retur,illiq. amom scedere sempiterno coniundi mode,& feliciter exsequatur,nisiimus, a corpo satur.Hoc hominu vulgus cum non intellim
relangius abstrata spiritu Diuino concitetur. α aliquando vide mi munes Christode i h.
303쪽
hinnanos sensus aspemari, commoda vitae contemnere, voluptate S noxias fugere, mentemq. a consuetudine corporis, de a communi homi- . num iudicio seuocare;i talios,& insanos esse i dicat, atque pro mortuis habedos, eo quod nolint huius vitae communis iucunditate potiri. Verum interim illi summis opibus sapietiae Diuinae circumfluunt; & vita beata tu eundissimestuuntur. Si enim nemo beatus esse potest, nisi sapiens sit; si sapientia parari nequit , nisi nos IcDeus, qui sesus natura sapiens est, erudiendos
susceperit; si Deo indisciplinam tradi non pos
sumus,nisi nos a corporibus abstraxerimus;pa- ne liquet, in hoc vel surore,vel interitu disciplinam verissimae sapientiae totam consiste 2-4. Deus Mosi dicebat,se non posse ab eo videri, qui in hac vita maneret. Itaque sapietiam summam tum demum assequi poterimus, cum ab hac vita discesserimus. Vnde colligiatur, id,quod Socrates aiebat, esse verissimum, ac eos in iac vita proxime ad sapientiam accedere,quibus minimum est in ea cum corpore mortali commercium. Summa vero Christianae disciplinae in hoc midio consistit, ut Paulus ait
ut corpori Crucem, sicut saepe iam dictum est, ' defigamus, qua necem corporis cupiditatibus inferamus;& ita Christi mortem imitemur,vi, quemadmodum ille se ipsum ab inseris excitauit,ut vita Diuina immensa cum gloria frueretur; ita & nos, illius vestigiis ingressi, humanis 3 isensibus exstinctis, in vitam Diuinam ingrediamurivi,quod reliquum vitae iuerit, in sanctis operibus consumamus Omni m. vitae studia Deo consecremusapseq. Paulus, hoc Vnum se moliri,&perpetuo meditari, dicit, in idq. omnes M π neruos intendere,vi Cruce, sie enim tacendi eodi dium coercendi corporis appellare solet qua pud perpetuo gestabat,necem corporis cupiditati-
Paulin . Lux inserendo, Christi morti consor maretur tita tandem posset vitae illius Diuinae similitudini conismari. Neque stultitiae quidem, aut furoris nomen vir Diuinus extimescit. Nos, inquit,stulti propter Christum. &, quod milium est Dei, sapientius est hominibus. Id aute,quod homines humanis artibus eruditi, ut rude, Stim politum, despiciunt, est, quod verissimae s pientiae disciplina continet, ad quam nullo modo possunt Grici,& sapientes humanis viribus adspirare. Id autem, quam Diuinitias sit ab illos. r. s. dictum,explicari vix potest. Sive mete, inquit, excedimus Deo, siue sobrii sumus vchis, caritas Dei urget nos. Ο Diuinam hominis Diuini sententiam; qua paucis verbis omnem Christianae sapientiae persectione incomplexus est. Si enim volunt homines magni ad Deum propius accedere.ut illum clarius,ut in hac vita licet,adspician opus est,ut e corpore excedat; Diu in . illo serore, de quo diximus, acrius incitentur,
ut in sapientiae fructus amplissimos consequantur. Cumrursus homines alloquutur, qui nondum sunt ad tantam disciplinam doeiles,
est mens recipienda , α sermo ad prudentiam
communem, quae non est legi Diuinae contraria, sapienter accommodandus. Aliter enim
ea,quae dicta fuerint, homines imperfecti minime percipient.Loquimur inquit Paulus sapie tiam inter perfectos. Sunt igitur imperfecti, quasi quibusdam elementis ait sapientiam paullatim adducendi. Hanc autem moderationem qua mens excedit e corpore, &, ut apparet, furore corripitur, ut Deum alloquatur, S aliqua
do rvrsiis se colligit, & sebrie sermonem instituere videtur,ut postit intelligi caritas Christiana gubernat Ea namque docci,quo tempore sit corpus ab animo deserendum, ut Diuinunumen hominibus placari possit; quo rursus tepore sit ab illo excessu reuocandus animus, Ut
homines erudiantur.Si igitur ut ad Platonem reuertamur sapientia consistit in animi puritate,in viis sanctitate,in vitiorum fuga, in iustitiae e Itu, in Dei similitudine , in Diuinae lucis
splendore, in amore, quo mentes, in Diuinam pulchritudinem frequenter intuentes, incenduntur,& in furore denique,quo corpus ipsum a mente deseritur, ut ipsa mens, e corpori S tenebris, tamquam vinculis, emissa, in caelum seratum,&constat,nullam aliam disciplinam, praeter Christianam, haec omnia in animis, qui se Christo penitus dederunt,edicisse; quid magis perspicuum esse potest,quam summam, perfectam, atque plane Diuinam sapientiam Chri-ν stiana disciplina, atque ratione contineri Soli enim, quos Christi numen ad se allicit, & secufoedere coniungit, puri, sancti, continentes, &iusti, Deique similes sunt; isti Diuino splendore
collucent; soli amore verae pulchritudinis inflamantur soli extra se saepenumero rapiuntur,ut Deum multo puriore mente,& maiore cum voluptate contemplentur. Excogitariant quidem
Philosophi animi pacem tranquillitatem, Ac
statuin bonis veris circumfluentem, quem nutu lae malorum tempestates agitare, & de mente
deij cere possent. In hoc autem statu sumntium sapientiae fructuita collocabant. Sed, quis illum tandem cosequi potuit Quotus enim quisque fuit eorum, quem no vel exagitaret libido, vel vexaret inuidia, vel sollicitaret ambitio, vel odium, aut ira de statu detorqueret λ Verbis enim magnifice de tranquillissima pace disserere, concessum est omnibus,qui magnam eloquetiae Iaudem consecuti sent. At ea felicitate, ec tranquillitate frui illis tantum licet, qui ominnes has pelles animi cruce confixerunt, εc quorum animi humana omnia pro nihilo putant, nempe qui ad cupiditatem Diuinitatis exarserint. Eam igitur Christiani tantum habent,qui nominis dignitatem studio mirabili vitae eonsequuntur.Illi igitur soli sapientes lunt: soli namque lauetu sapientiae potiuntur. Sed ad illum fiuctum veniamus,quo nihil praeclarius, fle felicius, de admirabilius, de magnificentius existia o mari potes Quis ille tandem est,inquies Unueum Deo fieri. Sapientiae namque studium est,
Deum semper intueri, de illius speciem, de pulchritudi-
304쪽
chritudInem vehementer admirari.Ex assidua rit , quod sub humana natura labores in men vero Dei consideratione amor summus exoris 1 exceperit, quod se hostiam salutarem protur. Amorem alitem imitatio consequitur Ia-- fallite generis humani deuci rerit, quod Iudis . benter enim nos ad eorum mores eiungimus . bria,dolores, cruciatus acerbissimos, cons a quos miro amore dilistimus.Ex ea vero imita- tia Diuina pertulerit;haec omnia in eum finemtione mira quaedam innititudo Diuinae virtu- ab illo suscepta sunt, ut immeis probitatis mui iis, ει claritatis etflorescit. Ex ea similitudine nere multos Diuinae natiirae consortes effice, animorum coniunctio nascitur, illudq. sanctis- ret. Hanc enim dignitatem attulit hominibu smae amicitiae foedus, quod tantas vires habet, qui illum sequerentur, ut filij Dei vocarentur. ut non liceat amico habere quidqtiam ab ami- Io &essent,hereditatemq.eslestis patrimonii cerit ei usu, & utilitate seiunctum. Vt enim vitae disi nerent,nullis saeculis interituram. Hanc autem similitudo alienat animos; ita similitudo con- numinis dignitatem tuemur, cum Spiritus Di glutinat.Quod eo est in Deo vehementius quo uini monitis incitamur. Qui spiritu Dei infides illius est in omni rerum varietate constan quit Paulus aguntur, hi fili j Dei sunt. Si fili, , tior,&potentia maior,& studium, qtio sibi h inquit idem Paulus) & heredes heredes qui-
h. s. mines adiungit,admirabilius.Qui adhaeret in- dem Dei, coheredes autem Christi. Immensa n, quit Paulus Domino,unus spiritus est cum eo. igitur, di infinita probitas, quamuis inmundi M Dauid non diuitias expetit ino honores am- molitione se magnificis operibus indicast et,noi bit;non voluptates exquirit non ea, quae homi- tamen id adeo cumulate praestitit, ut perfecto , nes praeclara, & expetenda iudicant, in aliquo 1 o quod latebat, insigne fieret. Aliam igitur alte- numero ponit. Vnum tantum illius votum est, rius mundi machinam non priori similam, sed quo mirifice stagrat,quo bona omnia continen multo clariorem suscepit,ut multo magniticenm tur.Mihi,inquit, adhaerere Deo bonu est. Quid eius suae benignitatis opes explicaret. Et ita saviiud hoc est, qtiam Diuinitatem appetere Si eium est, ut multos filios ornamentis clarissuenim,qui Deo adhaeret,umis spiritus cum Deo mis affectos in unici filii secietatem conuoca- est,&, qui uno spisitu eontinentur, idem sint ret. Cara sit mi,inquit Ioannes,nune filij Dei su '. quodammodo necesse est certe,qui Deo adhae- mus;sed nondum apparuit, quid erimus. Cum ret,illiq. semper est inflammato studio coniun- aute apparuerit, similes ei erimus . Videbimus eius, Deus quodammodo nominari rectissime enim eum, sicuti est. Haec est illa veris,ima sa- potest. Ο immensam Diuinae benignitatis am- 3o pientia, di praesentis utilitatis stuctu iucundis. plitudinem.Ο virtutis infinitae beneficentiam, sima, di spe cuiusdam Diuinitatis amplissima;
in omni aeternitate caelirum praedicatione cele cuius compotes, eum startim assequuntur, que. brandam o sapientiam admirandam,& Obstu- nec bellorum omnium furor turbare,nec trauis
pendam, quam nulla umquam caeculis infinitis des,& it,sidiae parti decoris possessione depelle obscurabit obliuio.Iam caelum astris distinctu, re, neque terror ullus ab hominibus obiectus mdi ornatum minime miror.Iam terrae fertilita- infringere potest. Quin etiam, cum caelum t . . tem, atque diuitias contemno. Iam maris im- nuerit, di flumina densa contorserit, terraq. mensitatem,& aeris vim vitalem,& salutarem motibus horrendis conquassata desederit,uni-
minimi iacio. Solis splendorem, lunae constan- uersaq. natura incendio c6flagrauerit, illi,qui 'tissimam varietatem,sideriam speciem,&pul- o se totos ad studium Christi contulerunt, &ilchritudinςm, & totius naturiae concinnitatem, lius erucem infl-atis animis amplexati sunt, di reliqua opera, ex quibus opificis summi po- erecti, di excelsi consistent; & alta mente lab tentiam, sollertiam ,&probitatem colligeba- ris sui praemium cum summa iucunditate per-mus,non adeo praeclara puto.Vt enim stellae,in cipient: ita demum fiet,vt,cum omnes, qui, calsplendorem solis incurrentes,claritatem lumi- livitate subnixi, concursabant,&in amplifica . Dis amittunt, ita multa Diuina opera,quamuis tione terrestrium bonorum beatam vitam stasne elara,& illustria, cu ad alia multo illustri inebant, piorumq. hominum fidem summamra conferuntur,propemodu evanescunt. Quid esse stilliit iam arbitrabantur, stacti metu, str . putem clarius,& illustrius esse potest.quam,ho ti ruinis,& exanimati,conciderint; illi,qui ve-so rilsimae sapientiae operam dederant, cum spe D.
firmi stima immortalitatis, de incredibili voluptate Diuinam eonstantiam retinebunt. Sunttia Diuinis illustrari. in caelestem hereditatem enim ut Petrus est filii Dei, non semine eo a. Petis. voe ri atque ut uno verbo dicam Deum fio- ruptibili, sed incorruptibili, nempe verbo Deiri Hoc tantum, di tam Diuinum offcium, α permanentis in aeternum sngulari consilio g
munii. non plane liquet obscuritatem omni- nerati. Si enim caeIum non potest ullo terraemobus naturae munerib rs, Dei ipsuis manu perte- de statu suo conuelli, multo certe minus bis,& absolutis, itulisi e Hic iam cerni facile terit Diuinum genus ulla terrae, aut caeli eouerpoterit,Diuinam sapientiam non sine causia ta sone aut natum totius interitu de statu suo depraeςl rum opus bominum gratia fuisse moli--migrare. Caelum namque, & terra, di omnia, tam. enim humanam speciem,ris Ma quae caeli ambitu coercentur, interibunt i atiinduerit, quod se ad homin*s ducendos dede- verbi Diuini semen tunc multo clarius ..cum reliqua
minem e terra concretum, natura tragilem, la
gitiis inquinatum, poenis sempiternis obnoxiu,
iacentem excitari, flagitijs liberari.ornamen-
305쪽
reliqua omnia sunditus euersa eorruerint,opi- Fieri enim nequit, ut, qui mentis aciem habet si empiternis effluet,&summo gaudio triu- in sempiterna pulchritudine defixam, ulla se. phabit. A Deo enim non potest, neque totius impuritatis labe inquinari patiatur. Immo cruorbis conflagratione,divelli. Quid enim inter- ciatus omnes libentissime perferet potius, qua ueniet, quo vel Diuinae caritatis incendium stu in Dei conspectu quidquam designet, quod siectibus vllis exstinguatur;aut Diuinae iustitie pu cum aliquo dedecore, & fceditate conluctum is ritas ullis ardoribus absumatur Ita namque Nam,si amor impurus,& flagitiosius valde solli Deus fluctibus insipientes obruit, ut sapientes citus est ne quid parum decore iaciat; &, cum e medijssuctibus eripiat; ita impios flammis in turpitudinem seratur, turpitudinis tamen exurit, ut pios in ipsis flammis quasi infiisor io opinionem reformidat; quid facient, qui sum aurip Ide. . re laetis cet. Non parum capienter inquit ille, mam,&immensam pulchritudinem, nullisso in Medea ι qui dicit, Sapiens, qui sibi prodesse nequit, ne- dibus inquinatam, sed Diuinis, atque sempiter vi εομ με .quidquam sapit.Neque enim sapiens appellari nis ornamentis splendentem,omnibus q. rebus 2 Cest,. potest, qui nullum ex sapientia, quam inaniter pulchris caussam pulchritudinis afferentem, M. Fam. Ustentat, stuctum colligit; sed stultus, & ames, puris animis intuentur Z Qui Diuinis flammis
falsaque opinione sapientiae furenter inflatus . incensi sunt, non offensionem Diuinam extime Qui igitur in rebus valde metuendis, incertis- scent;omnesq.animi neruos in te dent, ne qui simo appropinquantis mortis argumento,in or quam agant,aut moliantur,quod non ad sempibis terrarum exitio, in communi rerum omni u ternum decus,& honestatem reseratur Non savastitate, sibi ipsi opitulari nequit, & intelligit xo pienter intelligent, quam stultum sit, Dei gratandem,cum acerbissimo animi cruciatu, se sis tiam,in qua omnes opes, facultateS,OmneS sumne ullo fructu vitam Omnem in studio falsae sa- mae voluptates, omniaq. Diuini decoris, & di-pientiae contriuisse, parumne liquet suisse de- gnitatis ornamenta consstunt, per summum ... .. mentis,imum λ Nam, cum duplex genus stulti- flagitium,& dedecus essunderet Erit igitur hie Iita. tiae siit;vnum, quod minime libi tapientiam ar- Diuinus amor semper sollieitus, & in metu verrogat alterum,quod in summa temeritate ni- sabitur, &summa sedulitate prouidebit, ne, mis confidenter sapientiae nomen usurpat; quis quod est beneficio Diuino partum, humano si non videt, quanto sit detestabilior ea stultitia, gitio peruertatur. Ita tamen timebit , ne Vm- quae est cum superbia, deleuitate coniuncta, quam Dei auxilio diffidat, sed, illo semper innia quam ea, quae non ita furenter extollitur Vn- 3 o xus, audeat sibi omnia summa, atque sempiter de constat, omnes, qui Christi fidem ignorant, nationa polliceri. Sollicitudo igitur non erit qui Crucem odio persequuntur, qui sol nimiu in cruciatu numeranda, sed potius cautio salupraefidunt, qui terram nimis intuentur, qui ad taris appellanda. Metus silviliter ille non antia caelum minime totis animi viribus enituntur, mum tristibus curis afficiet, immo statum il- quamuis sint omnibus artium, quae summis in- lius firmi sis imo praesidio circumvallabit. Quo genii excogitatae sunt, disciplinis instructissi- enim magis metuet,eo munitior erit,& cO mi ,esse iurioses,& insanos,summaeq. temerita. dentius-caelum adspirabit. Cum vero cariatis,& amentiae poenis agitari. Non enim pote- tas oculos numquam a caelo deijciat; cum semrtini vilis artibus pestem sempiternam a seip- per in speciem illam praecellentissima in aciem sis auertere. Vera autem sapientia huius Cru- o mentis intendat; cum nihil aliud velit, aut cu-cis, quam veneramur,amore, di studio contine piat,quam immensia illa pulchritudine fixas; cutur. Caritatis enim Christianae tanta vis est, ut indies magis studio Diuini deeoris, &semmea neque viribus inulastis labefactari possit. ternae dignitatis inflammetur; cum se tota, Dis Quid enim est in terris morte valentius3 At ea uino praesidio fulta,ad speciem Diuinae pulchriritas vim ipsius mortis obterit, & obtundit,il- tudinis effingat; cum sit Deo, quem ardenter liuSq. tela virtute repellit .Quid antiqui serpe- amat,artissimo vinculo deuineta; cu illius spletis tyrannide,& immanitate robustiust At cari dore, & claritate quotidie magis, si vim suam ias omnes infestissimi daemonis opes exscin- non remiserit, illustretur; parumne perspicuadit, & inferiorum manium copias in fiagam c5 est, omnem verissimae sapientiae vim caritate uertit. Illius virtus,& efficientia tam admirabi so hac summa, & ardentissima contineri Hane
Iis est, ut interdum cum morte, & cum erebo, autem tam excellentem caritatem, & tam ad- non incommoda ratione conferatur. Fortis mirabilem ardoris vim, tantum amoris incen-
inquit Solomon est ut mors dilectio, & dura dium quis excitauit Certe ut multis iam de- sicut insemus aemulatio. Quo tandem modo monstrauimus in Christi sanguis pro nobis in
Vt enim mors animum distingit a corpore,ita Cruce profusus.Is enim mentes nostras expia- purus amor mentem, & voluntatem a societa- uit;animos tyrannide liberauit; & vires confirte corpinis auellit, ut eam cum Diuina mete, mauit; & cupiditatem a terris abstractam ad
atque probitate conglutinet. Et,perinde atque conspectum Diuinae probitatis excitauit; ut pasemisitemuiupplici j metus a flagitiis auocat, re cerneremus illam summam pulchritudine, similiter, e acleo multo vehementius aemu so quae sola est iucunda amabilis, de praedicanda, latio,qua es ionem nobis carissimi numinis omnibusq. bonis, quae cogitatione complecti extimescimus , abolami turpitudine deterret. possumus , longe praeserenda . Sed, ut aliquem modum
306쪽
modum orationi statuamus,est animaduerte dum,qtiam amente S.Iudaei,quam imperiti Graeci fuerint eum in Christi di lciplina vel Diuinae
virtutis signum , vel sapientiae euidens argumentum requirerent ; cum neque virtutis Diuinae signa maiora dari, neque sapientiae Diuianae clariora argumenta proponi potuissent. Si, gna petunt Iudaei, cum ea ligna sint Diuinitus ostensa, quae nullum omnino locum perfidiae, aut dubitationi relinquant Quae suerant enim loraculis promissa, signis expressa,figuris adumbrata, ita, quemadmodum praediit a fuerant . euenere. Quin etiam tempus ipsum praestitutuaduenit ; & eo ipso tempore Dei filius exortus est in terris;numenq. suum signis, atque Porte eis,& admirandis operibus indicauit; & multis Uutem, libertatem,& dignitatem,& ornamenta peccatis amissa multis muneribtis amplifica ta restituit.Vmbrae lepis evanuerunt;ina agines exterminatae sunta, solidi,& expressi fructus ex- Istitere; clarissimus Diuinae virtutis splendor eluxit; peccati vires fractae, & debilitatae iacet; Regnum mortis excisum est; monsti a feritatis,& immanitatis euersa sunt; caelestis iustitiae r lio constituta; & aditus in caelum piis homini-hus patefactus vita, lux, salus,honestatis sempiternae decus, insolitae benignitatis amplitudo, minis praesentiam declarauit. Sol, & astra,
mare, tellus, omnia, quae super subterq. sunt, quantum esset in Christo numen, quanta vis, 3 atque potentia,aperte testificata sunt.Seueri DLmum illud iudicium, quo ciuitas amplissima,
di opulentissima corruit,templum flammis vltricibus exustum, antiquitatis illius ruina semiterea, ciuam insensum sit Dei numen omni-us,qui Cnristi imperium detrectauerunt,no menq. illius delere volueriint, elare demostrat.
Gentes ultimae via Diuinis viris praedictum fierat lumine Diuinae mentis illust atae,incredibile gaudium percepere;& animis vehemen- qter inflammatis sese ad iustitiae studium contulere:contra, Iudaei,maod etiam olim praemostratum fuerat, qui sese in tantum benefletum ingratos praestiteregerum omnium interitu, exsilio, vastitate, omnium mortalium odio damnati,caecitate, stirpiditate, amentia vexati, su-riarum stimulis exagitati, vagantur, & diras Perfidiae poenas exsoluunt. orant,& non audiutur;opem Dei implorant, & a Deo deseruntur; di, quo magis se perculsos,& stratos ostendunt, eo acrius ini tu Acio peruertuntur. Crux int rim,e qua Iudaei offensionem cum insigni temeritate sumpserunt, quod prae se imbecillitatis speciem ferret , quanta sit in se vis, multis re- s admirandis ostendit. Ea namque iacentes
excitat,caecis lumen,aegris sanitatem, mortuis vitam, vinctis libertatem reddit. Contra vero,
salsa specie religionis inflatos mentis lumine priuat, di in milcriae sempiternae regionem ex turbat. Est igitur iucunda bonis,multitudini sa ει Iutaris, sempitemis autem hostibus horribilis, ac pertimesccnda. Ea denique, quae olim pro
pter metum,& horrorem, quem miseris homunibus incutiebat, erat extremae ignominiae, at que dedecoris instrumentum,nunc in bello prindium,in maerore solatium, in pace firmamen tum praebet, & praeterea decus, di honestatem, di gloriam immortalem constituit.Tantum igitur abest ut in ea iussit aliquod imbecillitatis argumentum, ut potius vim Diuinam,robur inuictum,opes ingentes,victoriae insignis instrume tum, clarissimi triumphi memoriam sempite nam contineat. Si Iudaei igitur signa petunt, dium, inuidiam, contumaciam a se repellant ἔtenebras fugiant; de in hoc unum sisnum Diuianae virtutis, omnium maximum, aciem mentis
intendant;& signum non amplius ullum postu- Iabunt.Signum quidem erit illis vitae, salutis,atque dignitatis, si fidem Deo adhibere, & a prauitate ad pietatem conuerti voluerint: signum vero ruinae, pestis,& exiiij, si in inueterata im- probitate permanserint. Graeci sapientiam speculantur, & in illius studio omnem vitam sine
ullo fructu,& emolumento consumunt nOS vero illis sapientiae clarissimas opes explicatas,&euolutas ostendimus . Christi namque disciplina Dei immensam probitatem, & sapientia, infinitamq. potentiam hominibus, non verbis, inani ornatu,& elegantia concinnatis, sed Spiritus Diuini demonstrationibus explicatis,exis planat. Docet enim, quam fuerit immensae be- nignitati consentaneum, humano generi consulere ; iustitiae, munus par, & aequale offensae, quam primi parentes intulerant, exigere; Pr bitati, hominibus,quod pro tanto crimine pol
sent offerre,piaculum dare;potentiae,atque sapientiae,quemadmodum elemetiae simiu, atque
iustitiae satisfieri posset rationem inire; huma numq. genus admirabili documento infinitae bonitatis incendere; & ad studium pietatis acriter incitare. Haec tritur doctrina aperuit hoo minibus,quantum est in Deo humanae salutis
studium,quanta caritas,& benificentia, quam admirabile consilium, quam immensa vis, numen ,atque potentia. Persecit enim,ut videremus, quemadmodum infinitum naturae Diuinae numen sine ulla sui ipsius immutatione,aut maiestatis imminutione naturam humanam secuin explicabili ratione copularet: & ita se mens illa sempiterna cum humana forma communicaret, ut ex utraque natura integra, & in statu: suo sine ulla confusione permanente , una per
sona consisteret; it ut, qui pro nostris sceleribus mortem, & acerbissimum cruciatum pati voluit, eodem ipso tempore, quo torq*ebatur, caelum, & terram amplitudine si maiestatis impleret uniuersamq. naturam imperio sempiterno constringeret.Illud enim docuit, quo pacto pater a sempiterno tempore filium sidi simile qui erat tempore a sempitereo cosilio praefinito salutem xerri allaturus, genuit , eumq. di amore immensio, atque sempiterno sibi deui xit; ut ita unum & idem maxime natura simplex, virtutc tamςn Omnipotem, numen esset inu,
307쪽
in tribus persenis conmtutum. tanta postre- mi erueiatu, & angore saepissime constictatur mo. &quam salutaris sin sit in fac discipli- Comprehendam inquit Deus sapientcs in astuna,multis modis ostenditur. Ea namq. morbos tia eorum. Illis enim ipsis conatibus,quibus saanimi pellit eupiditatis fibras exscindit; turbu pientes salutem assequi contendunt,in pestem, Ientos morbos comprimit; rationem tyranni- &exitium sempiternum seruntur; eisdemq. ii de liberat, At in atrusiam dignitatem restituit; lis plagis, quas in aliorum perniciem callide te pacem,& tranquillitatem emeit;studiumq. Di xunt, Divino iudicio capiuntur.Sic tandem fit, uinae virtutis incendit . Eadem lumen praesert ut homines, qui sibi peracuti videntur,cum boanimis, quo rerum inanes sjecies, & umbras, norum simplicitatem irrideant, sibi ipsis inte- qui biis erant assueti,contemnant;&vera, supe Io ritum moliantur; S: boni, simplicitate firmati, ra, caelestia,& sempiterna,atque Diuina suspi- saluti suae recte prospiciant. Similiter, cum isticiant; & aciem mentis in pulchritudinem im- sapientes, ex operibus naturae, Deum naturae mensam intendandi, amoreq. illius acriter infla parentem agnoscere possent, a Deo desciue mentur; usque adeo,ut extra se saepenumerora runt,& in summam stultitiam, S: caecitate conpiantur, & in caelum euolent, ut verisiimae sa- uersi sunt. Contra vero, multi, qui artium rupientiae disciplinam ab ipso Deo percipiant. Ea deserant, minimeque mentem in naturae per- sic homines ipsi summo Domino coniungit, ut uestigatione defixerant, sapientiae compotes non modo eos Dei ipsius amicos, filios,heredes exstiterunt Nant,quia in sapientia Dei non coefficiat; verum Se ita secu deuinciat,ut ex Deo, gnouit mundus per sapientiam Deum, placui ζει homine unum fiat hoc est,una propemodum a o Deo per stultitiam priedieationis salvos facere mens,unus senses,una voluntas,una sententia- credentes. Stultitiam appellat Paulus discipli-rum consensio,vna rerum communio, di indis- nam dicendi, ornamentis nudatam, humanae silubilis in omni temporis aeternitate conspira Philosophiae praesidio destitutam, nulla acumiatio. Ea postremo ut uno verbo omnia conclu- nis ostentatione subnixam, nullis sophistarumdamus) homines Deos facit. Sic enim Dei fi- sucis,& medicamentis insectam; sed rectam, Milios Diuinis muneribus,&ornamentis illustra- sinplicem, lumine Diuini spiritus animis putos, ipsiq. patri quantum licet, & fas est vitae ris traditam, humanis q. mentibus Christi me- splendore, de claritate simillimos appellare li- ritis incisam, quae sium ma sapientia nomina era. hac ipitur vel imbecillitate sortius, da est; quamuis ea Graecis, qu i perituri sunt , vel stultitia sapientius .Iudaei passim labuntur, 3 o stultitia lamma videatur . ut Paulus ait: Uerti concidunt. Graeci in teneluis ruunt. At, qui bum, inquit, Crucis pereuntibus stultitia est . sese Christo dediderunt, inuicto praesidio muni Quemia modum igitur vera iustitia, legis, deti, luce Diuina perfusi,neque vinci, neque tene Prophetarum testimonio confirmata, qua, quihris obrui,& impediri,quamdiu in statu perma legi, atque Prophetis operam dabant, a se sceleserint,vllo modo possint.Itaque, quamuis Eua re insando repulerunt, sine ullo legis antiquae
gelium nullis sit argutijs implicatum, nulla di praesidio, gentibus filii per Christi fidem, S reserendi ratione vallatum,nullis dicendi Iumini ligionem concessa ita vera sapientia,quae in nabus illustratum,per se tamen splendet,admira- turae operibus eluxerat, quam ij, qui naturam hilemq. lucem longe lateq. distundit; cum ite- speculabantur, aspernati sent,illis, qui numquarim illi, qui sapientiae nomine insolenteresseru o in naturae speculatione fuerant occupati, traditur, in taetra caligine, bonorum q. omni u is no- ta filii. Quid igitur Graecoru sapientia demen- ratione,versentum, ita, ut, quo magis ad vitam lius Quid rursus hae stultitia ut Graeci nomi- beatam adspirant,co furentius,atque turbule- nant aut sapictius,aut magnificentius,aut sotius sese in pestε sempitem am iniiciant. Quem tutarius excogitari potest Diuinitus est igitur enim sim'una isti sapientes assecuti sunt λ Si e- a nostro Paulo dictu: Nos, inquit, praedicam iis nim sapientia est veritatis cognitio, unde tam Christum,& huc Crucifixum, Iudaeis scandesu, multiplices errores in eorum disciplinis exor- grauem namq. offensionem illis intulit Graeti sunt Si Philosophia cupiditati,de relictuis cis stultitiam, specie namque stultitiae insignis nimi pestibus se interitum allaturam esse con- obtulit:At illis,qiii a Deo in lucem vocati sunt, firmat, cur animi Philosophorum tam nefariis so sisse illi Iudaei, siue Graeci sint, Dei potentiam, cupiditatibus agitantur Si animis quietem, de atque sapientia tradimus, fle explicamus. Quis otium pollicetur, cur nemo in ipsius philosi nesare potest hanc sententiam explicata a Pauphi remio conquiescit λ Si Graeci sapientes si Ioniisse dui initus Nee enim quidquam fieribi vitam beatam proponunt, cur vix ullus um- potest aut Christi imbecillitate potentius, aut quam,'ua in re vita beata consisteret explica- humilitate magnificetius, aut morte salutari urire potuit Si deni q. sapientes, si liberi,si pulchri, aut stultitia prouidentius, aut inopia bonis oms opulenti,si reges,si bonis omnibus assiuentes. nibus assi uelit in s. Restat igitur,ut ij, qui, firmissi postremo felices,atque beati sunt, cur libidi- viribus, inuictoq. praesidio confirmari, sapienni seruiunt Cur insigni turpitudine deforman tiaes. muneribus instrui, de ornari percupiunt turὶ Car indomita cupiditate rapiunturi siqr ad studium sese Crucis adiungant, Christiq. lysunx flagitij infinitis obnoxii Cur omnibus ve sius inici assi xi numen implorent, ab illoq. si rissimae virtutis ornamentis careat Cur ani- lo sapientiam Postulent, Sc exspectent,ut sic tae dem
308쪽
dem in superas illas sedes adstendant, Divina- sti; qui regionis infernae elaustra reuellisti; h
qtie luce aeuo sempiterno perfruantur. Te igi- fles immanes feruertisti; mentesq. pias Iucetur,summe Domine vita lux,veritas,immensi, mirabili collustratas ingenti gaudio cumul atque sempiterni splendoris imago,mens,& sa sti; qui deuicta morte,& spoliatis hostibus,cimipientia patris,rerum omnium coditor, reetor, ingenti gloria reuixisti;&,in caelum victor eueis atque moderator, qui sine v Ilo principio ab ip- ctus, ad patris dexteram collocatus, impertii se Ante totius perennitatis exortus eidemqtie sempiterni munus suscepisti; Spiritumque is immensa,& infinita caritate deuinctus, secula ctum ad eorum animos. qui in re omnem spem condidisti,& caelum,ignem,terram,maria, side salutis, &dignitatis positam habebant,misisti, ra,& animantia cuncta,& omnia denique, quae ro ut eos opibus Diuinis affceret, &cupiditate complexu caeli coercentur, de quae supra caeliim Diuinitatis inflammaret ; te, Christe sanctissislatum naturae sitae tuentur, secisti, di insorma- ι me, qui, cum verus Dei filius ss, hominis veristi, qui hominem ad naturae Diuinae s militudi- nomen non horruisti, oro, precor, & obtestor,nem manibus tuis factum in animantium om- per immensam illam probitatem, quae tuumnium principatu collocasti, eundemq. homine numen impulit,ut tam admirabile, atque Diui collapsum,& minis mirabiliter oppressum mi- num beneficium in homines ingratos, atque nime neglexisti, immo ut illum erigeres, di in sceleratos conferret,per vulnera, per conuicia, terris opes immensas infinitae potentiae, iust, per dolores,per sanguinem tanta largitate protiae, probitatis ostenderes, naturam humanam fusum, ut nos omni crimine liberes; splendore tecum imitolabili foedere colligasti,de sub vera dio tui luminis illustres; amore tuae claritatisi hominas sorma, & specie homines taetris tene- flammes; tecum arbissime coniungas i, Ut sichris,& miseranda caligine demersos in lucem tandem sapientes smus; & id, quod natura amvindicasti, caelestibusq. disciplinis instruxisti, dentissime cupimus, non naturae beneficio, sed eorumq. animis stimulos admoti isti,qui is eos gratiae tua munere consequamur; atque ta in studium immortalitatis incitares, qui te ho- dem benignitas namque tua iacit, ut tantum stiam sanctissimam, ut cunctas eorum labes e- munus postulare minime dubitemuS ut nos,laeres, illisq. patris numen insensem placares, tamquam filios, atque iratres, hoc enim n obtulisti;& pro Omnium taute mortem,pro dia mine eos, qui te sequerentur, ornatOS esse v gnitate contumelias, pro voluptate sempiter- luisti, Diuinitatis participes, gloriaque tuaena dolores, di cruciatus acerbissimos pertulia 3ο consortes essicias.
309쪽
E virtutis amplitu explicari non possunt. Quo modo autem
dine multa quidε fieri poterat, ut virtuten ornarent, cuius olim a viris doctis vim penitus ignorabant λ Aut, qua tan- ismis acute,elega- dem ratione licebat illis, vim, & ratione, ter,&copiose, di. virtutis intueri,qui oculos in inntem vi sputata sunt, cum tutis minime coni j ciebanti Non igitur in laude illius om nobis veram virtutem,sed virtutis imagianes vires ingenij, nem, tradidere. Quemadmodum enim di summas opes eloquentiae, contulissenti homines, cum, vi naturae persuasi,omnia Attamen, cum eam pro dignitate lauda. vi Diuma gubernari statuerent, ipsus t recuperent, nullo modo id consequi po- men Dei sanctissimum numen ignoraret, tuerunt.Est enim virtus, mentis, & ratio- Deos sibi in terra furenter adsciueruntanis perfectio, legis sempiternae conlarma eoq. dementiae progressi sunt, ut Diuinitio, Diuinae claritatis effigies,pulchritudi ratem simulacris atrribuerent; sic, cum, nis absolutae concinnitas, immortalis glo admonitu naturae, cognouissent, nihil in riae viae, omnia summa bona complexu vita fieri posse virtute praestatius, illiusq. suo coercens,& continens. Nec enim est vim minime complecti cogitatione potantus splendor in astris, neque tantum tuissent, imagine virtutis amplexati iunt. decus in uniuersa natura consequitur, ut Et,similiter atque opifices artificio suo est ullo modo cum virtutis dignitate, & 3o quavis materia Deos efficiebant, ita etiaelegantia , conferendum nec utilitates, Philosophi virtutum simulacra fingebar, quae ex mundi totiua concordia capiun- eaq. varijs coloribus illustrabant . Verae tu sunt ulla ex parte cum virtutis eximio namque virtutis non aliud principium fructu comparandae. Nam reliqua omnia potest assignari,praeter illum summum boad corporis victum, & cultum,conserun- norum omnium fontem,unde omnes lau.
tur; & sunt breuis aeui spatio definita; at des amplissimae dignitatis,& honestatis,
virtutis ornamenta in animum congerun emanant.Qui igitur virtutis rationem notur, neque possunt mortis, omnia demo-v in Diuina clementia, sed in sua tantum lientis, immanitate consumi . Vnde colli- industria, collocant, non solum vani, a pitur, frustra multos homines, excellenti que fraudulentiiunt; sed in Deum scele- Ingenio praeditos, animi conatu ad opes rati. Diuinam namque gloriam ad in virtutis illustrandas comparauisse , cum itans serre conantur. Quo facinore quid constet,virtutes omnes non hominum itu excogitari potest immanius Tu, cum studio solum,& industria, sed simul Diuino ges, cum vitae commoditates, cum ope munere, & beneficio, contineri. Diuina terrae visceribus, cum corporis sanitate,
ero mudera orationis busianae viribus in Dei beneficentia, contineri fatearis; una
310쪽
virtutem, quae cunctis his rebus partibus infinitis antecellit,tibi ipse,viribusq. tuis adscribasὸ Quid enim est, gigantu more bellum Deo inferre conari,si hoc noesto Cum Diuina namque mente bellum g rit,qui se Deo loge anteponit. Porro autem se Deo anteponit, qui se virtutis a ctorem profitetur. Dei namque summum beneficium ad se reuocat, sanctissimiq. 1s numinis maximum decus impie, &inis lenter, assumit. Quis igitur nobis virtute tradere potest Is certe, qui Deum semper intuetur;qui pura mente numen illius veneratur; qui principium,& caussam,totius honestatis,& dignitatis,agnoscit;qui caelestibus disciplinis imbutus, non in virtutis imagine describenda vehementer elaborat,sed in verissima virtute demonstranda vitam omnem,cum admirabili sapientiae fructu, consumit . Inter illos vero
summos sapientiae verissimae principes, qui hoc amplissim si munus susceperunt, unus Paulus exstitit,qui virtutis vim, splεdorem,& pulchritudinem, & efficiet iam, non ab hominibus, sed a Deo, percepit squi disciplinam caelestem, a spiritu Diui- 3ono sibi traditam,hausit, qui,in caelum euectus,arcana Diuinae sapientiae didicit,uerissimaeq. dignitatis elegatiam vidit,pem cepit,& artissime complexus est; nempe,
in cuius mente unicus Dei filius sede sibi collocauit, ita, ut nihil aliud sit animus Pauli iudicandus, quam Christi sacraria atque fanum,sanctissima religione dedicatum, unde verissima responsa petenda 'sunt. Nec enim , cum is sententium suam summis dicendi viribus explicabat, Paulus ipse loquebatur, sed spiritus Christi,
Pauli mete inclusus Is igitur,cum inomnibus epistolis suis, tum vel maxime in epistola,qua ad Romanos scribit,sapientissime docet,quae sit virtutis fons,& origo, quam Iustitiae nomine luculetissimis verbis exornat. Nec enim,cum Iustitiam appellat, unam praecipue virtutem intelligit, sed virtutis uniuersa complexionem, Diuina formam admirabili pulchritudine reserentem. Hac autem epistola propterea quod iustitiae decus,in quo omnis virtutis elegantia consistit , sapientissime declarat, & omnem Christianae philoso-nissae ratione compIectitur explicandam zepi,ut multis,Diuim hominis sentem
tiam, ad caelu viam egregie munientem, pro viribus explanare. Non sum nescius,sore multos,qui me audaciae,& temerita. tis insimulant , quod sanetarum litterarii commentationem sim auspicatus ab ea Pauli epitiola, qua multi viri, eruditione praestantissimi,vix intellexerunt. Alij rursus me stulte arrogantem fortassis existi- mabui, quod aliquid lucis asserre coner operi,iam multis doctissimorum hominu commentarijs luculenter explicato. Quibus ut breuiter respondeam,alterutri mihi rationem dabunt, qua me contra aliOrum vituperationem praemuniam. Nam, si epistola haec iam satis explicata est, ne mo me temeritatis,& arrogantiae, poterit
insimulare,quod in re difficillima versari minime pertimescam : si non dum satis in locis quibusdam explicata est ; non sine
caussa videbor, Omnes conatus animi ad explicationem illius comparauisse. Non deerunt etia fortasse, qui me multum ,&ineptum,arbitrentur,eo quod quattuor libros in hac una epistola explananda consumpserim. Sed hi,cum secum statuerint, omne Christianae pietatis rationem, ve
rissimaeq. sapientiae disciplina, hac epistola contineri,no mihi vitio vertent, si malui, dum sentetias nimis abditas,& obscuras, Xplanare conor, pauIIo longior existimari, quam, dum venor Iaudem breui talis,obscurior. Sed minime necesse arbitror,in repellendis obtrectatoribus meis, si qui forsitan exstiterint, operam multa ponere. Boni enim,tu intellexerint,quali animo hoc opus aggressus sim, mihi molesti non erunt 1i improbis autem ipse quam molestissimus esse cupio. Quid,s quibusdam in Iocis, ad Pauli Diuinam mentem percipiendam, adiumentum non medi cre bonis attulero eadem simul op ra perditos impiorum hominum conatus represseroὸ num operam male com sumpsisse putandus sum Non, opinor. Nec enim facile dixerim , an sit mihi iucundius , iuuare studia bonorum, an coercere petulantiam improborum. 4 dignissime namque patior, tanto fur
re, & audacia, quosdam homines per ditissimos flagrare coepisse , ut scriptis hominis sanctissimi, ad scelestissimum facinus adstruendum , nimis furenter abuterentur . Quanta vero dementia