장음표시 사용
51쪽
ligionum eonquestias sim, in me nimis acriter, de insolenter inueheris. Et tamen exclamas, & dicendo vehemens existimari vis. ει tamen,quod inito, quod malevolentia, de cupiditate laetum est, caritate, & prouidentia,&consilio factum esse contendis. O nimis,inquis, procacem, & licentiosam omnia peruertendi libidinem λ Ego contradico. O immanem audaciam λ O impudentiam minime ferendam λ Ο scelestum facinus, Satanae opera, studio, & sedu I clitate conssatum s vos fitror adegit , quae dementia concitauit, ut tantum scelus suscipere ausi sitis Bellum namque castitati, & pudicitiae intulistis: in aedes sanctas furenter inuasistis: pudorem, honestatem, continenti in ,summum illud sempiternς puritatis studium exstinxistis: religiosin iam hominum bona, suibus libuit . addixistis: & cum, deuicta pudicitia. &religione, triumphum agatis, ita gloriamini, atque si decus sempiternum vobis hae tam illu 1 ostri victoria partum esset. Sequitur illa disputatio de imaginum demolitione, qua valde pro has, & me accusas, quod dixerim , illis si blatis, nihil esse reliqui, quo mens ad rerum diuinariam cogitationem excitari possit. Qiiod ego numquam dixi. Sunt enim alia multa, quae VOS simul euertitis,qiue multo vehementius animupulsant. Sed illud dixi. cum tanta vis admonitionis sita sit in imaginibus, ut facile memoria afferant hominibus, saltem imperitis, virtutis admirandae, quae in sanctissimis viris eIuxit; dicum Christi ianeficium sit omnibus signis in
omni k co repraesentandum; impie factum esse ab illis, qui Cruces . di imagines demoliti sunt. Non enim illis sepplicamus, non inam Iamus, non sacra conficimus ; sed illarum admonitu memoriam retinemus earum rerum,
quae iustissimam venerationem habent. Contra, inquis,expressum Dei praeceptum est. Vel lem melius te doctores tui ad disciplinam diuinae Iegis erudirent; de non istas ineptio estikti-TeS. Dic , quaeso, ni inquam ne legisti in tabe naculo Dei fuisse Cherubinorum imagines ante arcam foederis statutas Uelum,quod aditu tabernaculi a reliqua parte secernebat, non erat Cherubinoru cribris imaginibus intertextum Z Non ibit in illa uolitudine Dei iussu imago serpentis ex aere facta, inquam serpentum morsibus icti respicientes fissarentur λ Quo ergo Deus imagines fieri proni,sit S certe , quibus homines sceleribus excaecati id exprimere nitebantur, quod neque fingi, neque Pingi, nec insculpi, neque verbis explicari, neque metue concipi potest, nempe illius immensum
numen. Pratcrea periculum erat, ne genS m
ribus Regyptiorum assuefacta . quae erat etiam in regionem, eisdem erroribus iniectam, mi gratura , ex impiarum gentium conluetudine, di vicinitate, in similem Crrorem laberetur, α
liis ex lapide, di ligno factis immolaret, aut les tena impuros homine S. signis illis expreslbs in Dci suac reponcrct . Hinus aulcm scriculi mς-
to fiebat, ut multa, quae saerant Iegitima. &concessa, tollerentur. Aeneae serpentis imago diligenter asseruata fuit, tamqtiam egregium beneficii diuini monumentum. & sngulare tiain salutis iurarae sacramentum. At, post multa saecula, cum picbs eo dementiae progressa
ficisset, ut in signo illo diuinu es id latere existimaret, di illi sacrificari coepisset, filii aboeae
chia Regesianctissimo contusum, di in pullae
rem redactum. Doce tu modo, aut nos diui nam naturam signis exprimere conari, aut tru
men inesse mutis imaginibus arbitrari; & tum
demiam nos caecitatis, de amentiae conuinces .
Quamdiu id non facis,non est, cur idololatriae, ut inquis, deliria perhorrescas, aut Caecitatem nobis istis verborum portentis obiicias. Factismus enim, quod recta ratio sancit, quod Ecelesa sancta coprobat, quod est sanctoru Patrum sententia constitutum. Euangelium, inquis,iubet a simul aeris abstinere. Verum. sed quid intelligendum est fuisse hoc praecepto sancitum
Hoc nempe, ne quisquam simillacris immol ret, aut aliqua rcligionis specie errorem reliquis insitum prae se ferret. Non enim iubebantur tunc homines fides es simulacra euertere, di comminuere, sed ea sacra nefaria detestari . Dcinde , quae stimulacra erant illa Iouis, Apollinis, Mineruae, Martis, atque Mercirrh.& reliquorum eiusmodi dcorum, quibus antiquitas falso diuinitatem tribuebat. At nos ncque simulacris immolamus, nec impurorum hominum, aut flagiti Oriim signa veneratione ulla digna censemus . Ais deinde: Floc autem timore sublato, tamen doctrina Cluisti sit naina debet inter Christianos viros auctoritatem habere. qua pronuntiatur Deu esse spiriti m. & illorum esse recte precandi morem.qui spiritu illum, ecveritate colunt. Id scilicet nos ignoramus. Haddone, di iccirco Deo membra, hum nos inores affingimus. Vtinam, quid sit Deumsj iritu colere, didicisses: numquam in tam impias sententias incidisses. Ais deinde, non inuigere veram supplicandi formulam liis extemnarum rerum inminiculis. V t tu, atque tui similes, qui tantum estis in diuini spiritus studio progressi, nullis exteri 1s adminiculis is di eatis , ut ad laci thronum adire possitis ;dc Duillat vobis in mentcna venire, cile multos, qui nondum simitam altum gradum caelastis dignitatis affecuti, qui limi adminiculis
omnibus erigendi. Immo vero, inquis, noster externus homo , duin in his sacrorum adumbrationibus nimium occupatur, vis menti S in terius refrigetait . Immo, dum mens interius, Iliadone, refrigescit, est istis sacrorum ima ginibus ad cogitationem earum rerum, qua rum oblita fuerat, excitanda. V t enim Dion sius admonci, corporeis imaginibuS, quamvicorporum conis ruga S in lusi si mus, nec om- qaino possumus mentem a consiletudine corporis auocare dum usidelicem ad memoriam et lesiis nununia cxcitauci . Pcrgi, tamen mi-
52쪽
ti IN GV ALT. II ADDON. LIB. I. ga
nimis,&tis. ωmiramis ex Va. Vetus & inquinatam ab hominibis scelestissim ae- Apostolorum, δι-reyrum Ecclesia nihil ha- cepisti. Illi antiquistim religione ab Apostolis
bale istorum mamunmtorum: de tamen erat ii tradita constricti sunt:tu, ab antiqua religione lorum spiritus am 3re diuini numinis inflam- deficien ad nouam istam sectam te ne irie eomatistinias. In dessem sincerae relisionis pictu tulisti. Illi nHribus. ut plurimum, integris, Berae sensita irrepserunt , di elanguit ille prior in incorrupta monte Christam venerantur riuueanim, effervescens religionis ardor . Immo ro multa in Christi contumeliam ampudenter. tunc opas filii istis signis, atque picturis,ut a di temere designasti. In quo vero caussam im dar religionis elang aidus, ve ais. γmnibas m - ginum illis assignas, non solium impudentiam dis inritari posset.Quamliu enim Crucis ima- Io tuam, sed summam etiam imprudentiam dego erat in omnibas animis impressa, & inscul- monstras . Nec enim vos in theolcetis schola-pta, non tam necessaria filii ista imaginu mul- sticis Cyrillum, aut Athanasium, aut Hieronytitudo. Tu vero perinde facis,atque si morbo- mum, aut Ambrosiiim . aut Augustinum nurum caussam, morboru remediisadscriberes . meratis. Qims igitur Eos certe, qui post P Non enim pictura obliuionem attulit rebus sa- trum Lombardum, illius sententias, ut appetis cris . Immo, ne obliuio irreperet, fuit pictura lant, ex sanctorum hominum scriptis eoilectas,sipienter a.lhibita. .lsivsus imaginum, ut di in unum volumen congestas, longo post teli ais, ardorem illum spiritus, quo antiquitas sta pore in scholis interpretari coeperant. Petrus grabat,exstinxit;conseques necessario ibit, Vt, autem Lombardus floruit anno a Christo nato ubi primum a vobis eueris suissent, ardore co- aci circiter M C X LI. Concilium vero Nieaenum fiagraretis.Narra mihi Igitur, si lubet.Cum pri secundu ceIebratum fluit anno D C C x X CI.mam sanctorum tabulas, & reliqua mo- At nec in eo Concilio filii decretum, is imagi- numenta perfregistis, assiixistis, comminuistis, nes statuerentiar, sed ne tollerentur: de haeresisti sanctissimi viri Thomae reliquias incendistis, eorum,qui eas euertendas censebant, publico tantusine ardor in vobis excitatus repete fuit sanctorum Patrum consensu damnata filii . CuAdeo ne eaelestis ignis incendio inflammati fili ius quidem erroris. ut ex testimoniis quae tunestis Credo non linguΡ tantum igneas , sed Herunt allata, const rit, auctores Manichaei, ignea etiam praecordia superne decidisse , atque Marcionita fiserunt. Ibi tune auctoritaquaesii is vos incendio , &flamma corripe- te Basilij, Gregorai sient, Cyrilli, Hieronyrent. Itaque iam non potestis istam vim λ---mi, Augustini, de more ab Ecclesia iam ab A ris, que vos inflammat, ulla ratione pati . nec stesoriam temporibas recepto . mit ostensum , in terris iam, sed in caelo mente, & cistatione imagines Christi, & illius Matris san stissime, versamini. ut enim euersa Pontificis Maximi & diuinorum hominum misse sinetiuari c6silio potestate. sol repente vobis nouus exortus est . dedicatas, ut mentes hominum ad diuinae beata necesse nit, conuulsis imaginibus, & signis nignitatis memoriam assidue reuocarent. In Christi in Crucem sublati pertractis, reuuls eodem etiam Concilio lecta est oratio Athanais iue viri sancti sepulcro, ostibusq. illius combu- sij. de mira Io. quod filii Beritia, quae cinitasis, continuo in visceribus vestris diuini am erat in Syria, editum, eum Iudaei Chrsti ima vis ignem concipi,ita, ut nihil inanimis vestris ginem hasta configerent. Eviilnere namque iam preter struentissimum numinis caelestis stu o sanguis emuxit, Ze Iudaei ad Christit m eonversidium cerni,&animaduerti possit. Si ita est,in - sunt. Quamitis autem Apostolorum tempore petum animi laudo,factum probo facinus Istud haec sisna minime necessaria fuissent; & per egregium immortali gloria dignu iudico.Ο- Principum Grannidem nondum templa aedifine namque, quod ardorem spiritus aliqua ex eare magnince, de debitis ornamentis illustra. parte restinguit, aut studium frangit,& debili- re licuisset; aliquem tamen imaginum usiumlat, est summa animi contentione repellenduet misse, monumenta declarant.De Crueis enim di nihil omnino ferendum, quod aut tarditate, imaginib is nullum dubium est: quod antiqui si aut siesnitiem animis inferre possit. Quod si ita sima Aethiopiae,& Indiae monumenta testifi- non est, neque vos perfractis,&c6minutis vir cantur. In ea Indiae parte, quae Indo fluuio, tutis egregis monumentis, ignibus iubitis ac- so & Gange continetur , & ad orientem solem censi filistis, certe constat,non imagines,&ω- ωctat, est urbs quaedam nomine Mailapu- pultas sanctorum honinum reliquias illud diui rum , & ad latissimum Narsinguae Regnum ni amoris impellinentum vobis attulit se. Que, pertinet, in quo Thomae corpus conditum est. malum, igitur illa ussania filii, quae vos impu- Ibi, non multis abhinc annis , Crux ingens elit, ut tam acri stadio eam demolitionem fasci lapide facta , diuino casti effossa filii, cuius peretis ex qua nullum omnino frictum perce- semmam partem , & latus utrumque arcuspistis Tandem, quod crebro facis, in scholasti- exeiilptus ex eodem Iapide tegebat, in quo e-corum theologiam inueheris. In quo non pos- rant incisae litterae vetustissimae, quas nemo I sum te iure reprehendere. Merito namque illis gere poterat, nisi illi tantum, qui erant antia iratus es, qui tanto a testudio,& contentione 6o quissimis Bragmanum littEris instructissimi. dissentiunt. Illi namque puram a sanctis homi- tentia autem litterarum, ut compertum
iubas disciplinam bivierunt et in lutuleutam, suit, erat historia de Thomae nece, quae nar
53쪽
rabat, *Iomodo vir diuinus nomine Thomas earum caussam,&crimnem theologis scholitempore Regis Sangaevi, qui terras illas imose sticis, qui post Ionos imi temporis spatium; rio continebat istis a Dei filio eas oras Iusta que tam multa iactiIa, in scholis dispurare de iusset, ut omnes homines ad summi Dei notiis rediis diuinis coeperunt, ineonsiderate conii etiam institueret:& quomodo religionis hostes ei es nam haec est tarditas qliae negligem. illum ad Crucem illam transfixissent. Crux au.. Da quae antiquitatis ignoratio Sed historiae in tem est adhue sanguinis notis oblita. Eusebius scitiam omittamus. ae in rudentia, qua hoc
auctores in ciuitate larea Philippi imagi- facinus aggresti fiussis, quid erit dic umpnem Christi ineam in edita basii fuisse constitu- Cum enim tanta sit vis admonitionis in signis.
tam, coram qua imago alia mulieris, quae cum Io ut illi etiam, qui assidue legunt, qui pietatem sanguinis fluxione laboraret, suit eiusdem Do- ardentius colunt, qui multis rerum momnet mini beneficio sanata: quae quidem imago lim, tis possunt de rebus diuinis admcmeri , signiabitu corporis supplici, manus in citristi imagi- rerum diuinarum, & sanctorum hominum imanem intendebat. Narrat deinde, genus herba- ginibus, inpietatis studium alacrius incitem. rum prope basim exortum exsurgere iblitum, tur, vid vobis in mentem venit, hominibus quod cum ad eam magnitudinem peruenisset, imperitis, qui non sunt ita multis praesidiis fir . vi fimbriam Christi pertingeret, vim concipe . mali, haec memoriae subsidia, & religionis egreret ad varios morbos depellendos nimis effi- giae monumenta detrahere3 citus enim qui MCacem . Idem Eusebius, se Apostolorum imagi- que est, ut alia reticeam, qui non Christi Cru ne S egregie pictas conspexisse dicit:quem mo- γα ci aflixi imagine moueatur qui non interdum Temexiste laudat. Memoriae etiam proditum recordatione tantae benignitatis ad pietatem est, Constantinum Imperatorem per visum Ρe alacrius invitetur qui non lacrymis etiam ali. trum atq.Paulum ad is,exisse: quorum cum po quando deliquestat Z Hoc igitur adiumentum.
stea imagines sibi a Siluestro Pontifice demon- quo docti etiam, di in pietatis studio robiisti fiestratas animaduertisset, ad eandem speciem se commouentur, rindoctis,&imbecillis mexpressas, vehementer admiratum fuisse. d pere, & auferre contenditis Maxime vero csiris,mddone non pudet institiae Constat,im nee ardentiores in fide, & caritate post illud Eines sanctorum hominum illis etiam tempori. memorabile facinus,quo tantum vobis assumi sus, qiue tu inicia fueris, maxime vero post- tis, estecti sitis. At, quam argute totam hanc quam licuit templa immissumptibus idifica- 3ο questionem dilemmate conclusisti. Ais enim, xe, collocatas in locis celeberrimis exstitisse: nostras picturas, vel praesente spiritu minime constat, eas ab haereticis antiquissimis imp desiderari, vel absente non prodesse . Immo gnatas, & a vitissanctissimis, & eruditissimis praesente spiritu minime nocere,& issente valdetensas egregie fuisse:constat postremo, Con- de iuuare missunt. Quidquid enim memoriam cilium Nicaenum secundum eos,qui sanctorum diuinae benignitatis,& clementiae renouat,ncinam nes, atque signa Christi damnarent, aut parum utilitatis affert,& ad opem ipsius spiria deucerent, dua eisecratione devinxisse: di tu tus comparandam egregie viam munit .
54쪽
VUE T iisdem me tam multis verbis libellum illum
tuum,m ouo tibi summopere pluuiim, refutare. sed, eum tam multa in eo cogesi seris, ouae omnia mihi necessario uine explicanda, non potui paucis verbis variam,& multiplicem impietatis, & perfidiae ratione comprimere. Sed, ut ad alia veniamus,admiraris,quod in litteris i ostis meis fuerim ametatus sacra, Cerimonias, conuellerit Nee enim is aeramenta retinet , qui illocu vim impie, atque nefarie labefactat. Quod si id numiciuam intellexisti; ne id quidem accepim,Caroli dium, Luinglium,Oecolam. radium, δe Martyrem denique tuum, ut alios innumerabiles omittam, Eucharistiae secrame- tum probris omnibus lacerasse Credibile quidem est. Qui fieri namque potuisset, si Haddonus vir castus, & integer, & studio religionis in
census ari yrem intellexisset esse tanto scelere contaminatum, ut eum non dico laudaret,
sinctissimos ritus, & eelebritates, & religionis saeramenta fimditus interiisse s igitum Quid ego audio Usuis ullum in orbe Christiano theologorum de ius,quod sacra,caerimonias,& omistria saeramentarunditus euertat Ex istisve his, Haddone, tuis coni jcere licet,lioe tantum minus esse, ut tu merito illius sola mentione perhorrescas Nec enim fieri posse putas,ut aliquis,qui Christiani nomine censeatur,tam sceleratus, & immanis exsistat,tam auersus a fide, sed iamiliariter,atque benigne salutaret Fausum est, inquies. Nam di illi sacramenta retianent,& nos eisdem sane libenter utimur. Gaudeo,ne mctiar,&, ut iste sacramentoru usus se vobis salutaris,exopto. Velim tame scire, uidper sacramenta, quae rotinetis, intelligenaum sit 3 Nudae tantum rerum imagines t An aliqua vis diuina ipsis sacramentis admista λ Si imagines tantum sunt, non pudet homines, quibus nullum iam est cum terrena concretione com-& religione, tam rebus diuinis inimicus, & in festus sit,ut sollemnes Ecclesiae ritus, sacrorum religionem, & caerimoniarum sanctitatem violare polluere, peruertere,& inquinare nitatur. Quod das, accipimus,& in hoc te non mediocriter laudandum existimamus, quod in antiquarum caerimoniarum neglectu non mediocrescelus ponendum arbitreris. Aliter enim non cum admiratione quadam interrogares, esset ne in orbe Christiano theologoru genus, quod in tam scelestum, & immane crime incideret. Et,quamquam tu as late no omnes caerimonias euersas posueris, quasi non sit vitio vertendu,s,quibusdam fiablatis,aliqui retentae sincitamenon dubit quin tibi scelus horrendum esse videat di constiterit sacramenta potissima filisse per aliquot homines, qui Christiani nominetur, uersa. Merito tii quidem admiraris stet ris uiagnitudinem. At ego minime scelus hominum perditoriim,sed hominis grauis,& capientis imprudentiam vehementer admiror. Quid ais Tu liis in uniuersa Christiana rep. faci- mercium, & qui pura mente sine ullis internuntijs spiritum consigunt, imaginibus uti id enim refert,quales imagines illae sintὶ Sunt certe imagines in verbis,di rebus corporeis sitae,α multo quidem minus stabiles ad permanendu, quam ruerant illae, qnas euertistis. Si aliquam
vim falutarem habent, nihil esse potest,quod talutem asserat, si fia erit a Christi gratia, te beniagnitate seclusum. At Lutherus negat, per illa Christi gratiam conciliari. Vnde sequitu magines in illis tantum, S: non solidum iustitiae fructum contineri Frustra igitur a vobis,si Luthoro creditis, retincntur. Ne autem reliqua Omnia consectemur, duo tantum in medium in ram,in quibus nos magnum salutis momentum ponimus. Vnum est peccatorum consesso,quo sacramentum paenitentiae continetur; liceat enim mihi per te, hominem Attico lepore circumfluentem, istis icholasticorum nominibi is
uti alterum Eucharistiae mysiarium.Vt autem de consessione aliquid primum diem, sic si
tuo, nullum esse tam etficax remedium ad mornus, quo l factum fuerit, ignoras Solus in tam notis,tam testatis rebus hospes, atque peregrinus es Numquamne audijsti, quo O Lutherus ir,ut tu quidem arbitraris, sanctitatis
laude praecellens, omnia iacieta sacramenta bos animi pellendos, & sanitatem Christi gratia recuperandam in I cclesia constitutu Quod quidem ratione, & vi etiam experiendo sentimus. Nihil hic dico, quo mocio iam olim in antiqua lege fuerit in sacrifici js, pro peccat
55쪽
eum eripiatione stequenter obIat s , quaedaim pudorem excitat, lacrymas e ics, adu ri s s purae vitae ad sacerdotes delata consessio. Ne rem imminit, auersam pecuniam rςmtuit, o Illud quidem commemorandum arbitror, qua diium exstinguit, pacem conciliat. Rrmem re-
incenso studio ij, qui ad Ioannis baptismsi pro prmit vitam, di mores apimi componituu Perabant,peccata sua confiterentur. Nec illi a ro cum homo, vilica sin'uis annis em onereserre tiat, quod est in vis Apostolorem de minime contentus, saepius omnes ammi labes flagitiorum honsessone, qua utebantur arid. j colisitetur, & ad eam rem commode faciedam Uu isti discipulosi, qni Christo nomina dabat.' animi)m suum diligenter examinae, Et acrem Illud etiam Iaeobi de confessione mandatum ciun vitiis pugna apessit. in dies melior, α flentio praeteribo. Nee utar lotis illis quibus topistior, vi camor in integrior euadit. Iesum Christus animorum iurisdictionem sacerdoti- Christum Dominum me'm, & Deum meum te hus apertissime commisit auη, ut optime exiit i st .me hae tam salutari confestione saepius reris studio cognouissi, sine caute cognitione ad petita a flagitijs innumerabilibus emersisse.It ministrari non potest. Illud tantum dicam tan que, si libidinem compressi, voluptates nefa tam esse haliis salutaris consessionis utilitate. rias aspereatus sum, si ad shidium puritatis vitae vilis tcstimoniis possit quiuis homo s. exars, si aliqua me umquam scintilla diuini a Piens facile iuspicari eam fuisse consilio,numi- . moris incendit, huic sacramento,per quo SMne benignitate Sancti Spir itus institutam. pri- ctus Spiritus multum mihi suae benignitatis im-rnum enim,quantiam,ssalutem cuti sithet v pertiuit aeceptu resero.Neque ego solus hunc Ieat sui ipsius cognitio, verbis exponi commo- ,o fritis iam cepi maximum,sed omnes,quos video de non potest. Vt enim sui ignoratio animum hule sanctissimo studio deditos,quorum incre- excaecat erroribus, di superbum, & insolentem dibi is multitudo apud nos est, animaduerto laefficit; ita humanae imbecillitatis,& miseriae re berari cupiditatibus, florere virtutibus, & in cordatio ad sapientiae disciplinam mortales in dies meliores fieri cum multorum admirati stituit. Deinde, cum nemo possit, nisi animiam ne conspicio. Hoc autem me hortatur, ut ipse suppliciter abiecerit, atque demiserit, Christi summam contentionem adhibeam , ut meos gratiam consequi; nihil est maiore cura studio, subditos ad hanc confessionem saepius iteran Iolicitudine curandum illis, qui Christi gratia dam exsuscitem. Ex quo studio non mediocre expetunt,quam humilitatis istius, in qua est po utilitatem excipio. Multi namque iam sese absitum pietatis Christianae fiandamentum,acer- 3o impuvicarum mulierum consuetudine dis rhrimum studium, & acris in ea comparanda con xerunt: multi ab usuris exigendis sese remouetentio. Hanc autem humilitatem excitat flagi- runt:multi in gratiam eum illisin quibus hostilitiorum deformitas, in oculis, & adsipectu pro- odio dissidebant,redierunt. Idem scio a multis posita pudor ipsius turpitudinis admissae; peri- apud nos Episcopis eruditione, & virtute praculum,in quod eme nata mente rucbamus,ania stantabris factitari. Neque tamen ij semus,qui, maduersum At haec omnia conseisione sceleru, peccatorum consessione contenti, paenitentiae atque flamitorum continentur.Ea namque co- studius, quos satisfactiones verbo a vestris petinet in se sapientem nostri cognitionem, hu- tulantissime derisvi nominare solemus,non eximilitatis,&modestiae disciplinam, dedecoris gamus.Sed,mihi crede,impiorum hominiim ri- ω missi verecundiam impedentis periculi me- o su minime conturbamur. Ioannem audim , tum. Per hanc consessionem iacentes excitan- eos,qui iam flagitia consessi filerant, admonentur: languentes stimulantum elati deijciunturi lcm,ut paeniteritiae dignos i tactus efficiant.E imperiti consiliu salutaribus admonentur.Hoc dum verba a lummo illo iustitiae magistro, geneqvidem plane constat, cum tempus appropin- ris humani liberatore,repetita libenter accipia quat, quo haec consessio celebranda est, honii- mus. Dum Christi vero monitis, atque praece-nes multo modestiores, di contincntiores et fi- ptis obiequimur,tantum abest, ut facetiis perci . Quo autem difficilius ad eam multi perdu- ditorum hominum moueamur,ut ea potius c, cuntur, eo ciarius cernitur,cam diuino consi- tumelia valde gloriemur. Cum igiti, tantum lio filisse constitutam. Cum enim sit omnibus in hoc sacramento sit ponderis ad salutem, cuinsitum propter honestatis cupiditatem, solici 1 o tantos ex eo flatinus excipi videamus,cum om-tivn dedecoris occultandi studium, nemo ad- nium salutem ardenter optemus; crimini da-
duci potuisset,ut flagitiorum deformitatem sis bis mihi ,si doleam, & angar, hane salutis ianua cerdotibus aperiret, nisi fuisset ad hoc officiu, esse quorundam impres,itate , atque perfidia
ordine,consilio,nuinine, atque voluntate uiui- multis Christianis interclusam Non iam teni spiritus impulsus.Deinde,quod stenum ad se cum loquor,a quo, ut ais, Ecclesiae sacramenta danaam, & comprimendam hominum poten- retinentur, sed si fuerit aliquis tui dissimilis, talium arrogantiam, & coer ndam temerita- inhumanus,& impius,qui hunc aditum ad sali rem & confidentiam, sortius iniici potest Vi- tem velit obiectis molibus obstruere, tu id pa- demus enim Principes summos ad sacerdotum lieriSὶ Et in tam nefario scelere te continebis, pedes abiectos, eorum reprehensione perterre so quin exclames Noli igitur mihi vitio vertere. rix gibus coerceri, nitis erudiri, imperijs a si idem facio,quod tu certe facies, si verum est,hbusae ad Otacitura reuocari.Hoc sacramenta quod alis, a te Ecclesiae sti ramenta diligenter obseruari.
56쪽
sy IN GUALT. HADDON. LIB. II. m
a tamari. si autem verum minime dicis. non scorpiones. ioc est,flagitiorum seritates,&nimis admirabor.Tui namque doctores no im- montim fraudes,& immanitates,animarum lapietatis tantum, sed etiam vanitatis sunt artifi tibulis inciusA. Quamuis autem hi sint simplices excellentes.Sed loquis is assi ex hac con- citate puerili, tanta tamen sent virtute praedi- festione multa interdum flagitia prorumpere. ti, ut facile queant viperas ex animorum inti- ut id sie,mira yideri non debet. Nulla res enim mis recessibus extractas exstinguere, nepos eam fmcta est, qua homines conscelerati non sint pestem atque pernicie illis actore, qui sese interdum ad flagitium,&scelus abutantur. Sed Qen Christo incensia fide conii xeritnt. Hoc non continuo par est, ut propter aliquorum sta autem tam salutare officium, cum multis mo- tium ea, quae sunt ad hominum salutem diui- io dis a Christi sacerdotibus fieri possit, tum nul-nitus instituta, respuantur. Sic enim nullum i a Ius excogitari poterit ab homine sapiente com mun reliquum nusset in vita. Omnia siqui- modior eo, qui salutari peccatorum confessordem,qua sunt natura salutari hominibus sce- ne continetur. Eo namque sacerdotes manus Iere utis noxia atque pestifera sunt. Ut au- sitas in intinias hominum mentes inserundi, vitem nihil aliud dicam ; quam multi diuina cle- inde aspides extrahant, & ad Iapidem allisas in mentia quasiipplicium differt, ad maiore sup- terimant Nunc ad admirandum illud Euchari pliciorum cumulum abuti solent Non tamen lacramentum veniamus.Sed,antequam e ea de caussa dominus ab ea benigne faciendi descendam, libet hic apponere, quod Simias voluntate dimouetur. Inquiunt tumen quida: apud Platonem in Phaedone dicit. Sic enim PlaNos soli Deo confitemur. At idem Deus, cum dio to eum cum Socrate loquentem inducit: Mihi non possit a nobis ita clare cerni, vicarios in quidem videtur,o Socrates,quod tibi etiam vi terra constituit, qui iurisdictione illius iunge- deri si sipicor, fieri non posse, aut maxima cu disrentur,qui terrerent, admonerent,incitarent, ficultate fieri ius se, ut qtiisquam in hac vita veerigerent,sententiam interponeret, ita, vi,qui rum liquide perspiciat. Cum autem hoc ita sit, alios aspernarentur, sint I eum ipsum asperna hominis tamen mollis, di imbecilli videtur,ea, Ti,imperiumq. illius detrectare iure, atque me quae de rebus ipsis abditis disputari solent, non Tito putandi. Praeterea periculosum est, id in cu argumentis viri inque oppolitis excutere, &iusiibet potestate relinqui. Quotus enim quis q. examinare,quousque tandem re diligenter exerit,qui sta tia sua per se pinit speculari.& in plorata, verum vel aliunde di sicere, vel per nos spicere qui ossicium hoc eo pudore,& amicta--inuenire valeamus.Quod s hoc asscqtii no pos tione,quam Dauid ait sacrificium esse Deo gra sumus, id saltem curandum est. vi ex humanistissimum, essiciat Z qui de se ipso iudice in pro- rationibus eam qua meIior, & firmior visa fiae pria caussa nimis iniquo sententiam legitime rit,arripiamus: qua tamquam rate vita influ--at Reliquum est igitur,ut is, qui non cst ad- ctibus cum periculo gubernemus, tanti siperdustri. Rus Ecclesiae disciplina, sacerdoti R. iudi- aliam firmiorem, & minus peri Iolam nauem cium subterfiigit, neque Deo quidem velit um adipiscamur,vel Dei oratione,& sententia emquam, ut debet, de scelere suo confiteri . Vidit diti, cursum sine crTore tenere possimus. Haec certe, quanta utilitas ex hac confestione com- quidem ille. Sed Quorsum, dices, est a te Iocus Paretur, Basilius ille magnus, cu in ethicis prin iste Platonis inductusZVt intelligasuam illis tecipium,&fiandamentum iustitiae in ea colloca- por bus homines excellenti ingenio praeditos Nit. Idem sensit Origenes, cum admonuit, ne intes Icxisse, quam parum est et humanae rationi procrastinem iis, sed ubi primu lapsi fuerimus, confidendum, illudque votis omnibus expetenad sacerdotem continuo recureamus. Idem sta dum, ut vita nostra non ingeni, nostri praesidio, tuerunt viri sanctissinii,qui nos ad hoc studium sed diuini verbi moderatione gubernaretur. tam frequenter inuitant. Neque Pontifex Ma- Id quidem nos tacitnu inquis.Vtinam faccre-ximus sanctione sua hoc lacramentum primus tis. Sed non ita est. I innao,ubi minime conuenit, instituit; sed quod erat antea sancitum, & pu- rationem infirmatis, Δ tollitis, S in icnebras blice receptum, ne cum pernicie contemni pos furenter irru,tis: rursiis, i lii ratio fide Christiset, ut altem semel quotannis fieret, sapienti D stenanda est tantum hunianae rationi tribuitis, si me decreuit. Ut autem nihil aliud dicam,ve- ut, quidquid illa non assequitur,continuo relinlim ex te scire, quo mo lo putes intelligendum quatis Cum vero ratio sit intra summaS ang 1- illud, quod Isaias ait, futtinim post Christi or- stias compulsa, de fines Christianae fidei immentum, v t puer lactens inserat nianum issiam in- si & infiniti sint,cst non ibiaim sceIeratis cum reguli,& eum inde extrahatὶ Si Iudaeos hominis, sed etiam mentis h betis, S Obtusae de secutus Heris, intelliges tare, ut, perinde at- ingeni j tardi itimi , vitam non fide, sed rationeque poetae ferunt, Herculem in cunis daos an- dirigere. Quis enim est in vita, qui rerum etiae sues maximas a Iunone immittas compressit se, minimarum caussas explorate cognolcat e quidi illisisse ; ita quilibet puer infans minibus suis arb)rtim,& plantatum ortuS, incrementa, va- serpentes venenatas specubus inclitas exstin- rietatem pulchritudinem traictum, utilitatemguat Si vero Christiane loeum interpretari vo εo exacte describere,di ordinem, di rationcm qualueris, per pueros, eos intelliges, quibas Clu'i- earum gemis cohaeret, di permanet, explicaresus poetestatem secit conculcandi serpentes,& cicendo polliti qui vini, . racioncm,qua finga
57쪽
tur animal,&nutriatur, &ossibus, &neruis solidetur; & quanta subtilitate venae simi per totum corpus dis his,& arteris mirabiliter i tertextae spiritum vitalem omnibus artubus mirifice inter se congruetibus, & sollertissime colligatis impertiant,ingenio consequatur Ιa
vero animantium nutrimentum, incrementu, motum, incestam, varietatem, multitudinem,
di miram cuilibet generi attributam sui tuendi,atque conseruandi sestertiam quis umquam potuit exquisitis rationibus explorare peni tus, & exacte perspicere t Multa de mentis humanae naturaungeminratione,inuentione, memoria, facultate a viris docti Simis disputata sunt i qui tamen hunc solum studium nobi S a tulerunt, ut ex eorum studio, & Per uestigati ne possemus intelligere,quantae sint in humana
ratione tenebrae. Egregium enim animi conatu ad humani animi naturam contemplandam in illis cernimus: scientiae vero illius, quam προ- tunt,perfectionem minime videmus. Vnde colligitur , neminem esse, qui se ipsum possit exacte comoscere.Et tame sunt homi ncs adeo tardi,vt,uciiud illis enarrctur,quod in ultimis terris gigni aut fieri soleat,id minime credat;quasi minus admiranda sint ea, quae sensibus suis obiecta vident, quarum tame caussaS ignorat, illis, ae sibi fieri dicuntur. Vt autem hic terraru loliditatem, maris immensitate, aeris circumsi natura, aetheris ardore, & horu corporu 3 dimetrsione, & conuenietuit. & reciprocam ex una in alia naturam certa lege conuersionem 'omutamus; quid erit de caeli e More,pulchritudine agnitudine, & coplexione dicendu λ Τus rationc tantu niteris,quid fecisses, si in Cimeriis illis tenebris, quas Poetae finsunt, natus, &enutritus filis es,& aliquis tibi dixisset,esse quadam molem,& machinam omnia coercentu, &Continentem, crebris ignibus distinctam, & mirabiliter illus ratam,tanta magnitudine,ut uni .
uersae terrae, atque maria ad illius complexum quali puniri instar obtineant: eamque tanta celeritate concitari,ut intra viginti quattuor horas conuersionem sui corporis absolutam conficiat,tantaq. vi circumferri, ut septem ingentes ciusdem nazizae globos,quos ambitu suo cotinet, in contrariam partem nitentes motu suo contorqueat. id si tibi aliquis affirmasset, crederes Non certe, si rationem tantum,aut sensus consulis. Sic enim ea, quorum caussas mini-
me percipis, ante quam sentibus usurpes, nullo modo fieri sposse,iii animum induces.Quid, si solis splendorem cunetis animantibu&salutarem, di ordinem, quo ad Septetriones paullatim accedit , & rurrus ad Austrum eadem via, at 'ue ratione recedit, omniaque perlustrat, explicaret d, si lunam accretione, di deminutione tempora distinguentem,& maturitatem rebus omnibus, quas tellus, & mare undit, afferente exponeret inlid,si varios corporum caelustium imotus, di conuersiones, ad unum conccluuin,
crederes Non profecto, si nihil tibi persit aderivsso modo potest,nisi quod aut ratione concluditur,aut sensu percipitur. Parui autem est animi ,rerum cognitionem angustis humanae intelligentiae terminis, & non immensa summi conditoris potentia definire. In ista vero tardit te,& naturae imbecillitate principium omnium opinionum, qiue sunt sanctissimae religioni cωtrariae,positum esLOmnes namque hiretici velo Dei summam potentiam sua ipsorum imΡcillitate,vel infinitam elementiam insta pratiitate metiuntiae. Quasi vero postini ipsi aliquo modo vim sempiterni numinis imitari, aut qua ta sit optimi parentis, per omnes res intenti,Mque commeantis,& cunctis sermis, atque naturis egregie consulentis, nignitatem intelligere .EF vero,ut alia reticeaman ultim cuiusti-bet animatis informatione miraculum video, vim,atque sollertiam ipsius summi conditoris, o cuius manibus animal fictum, atque figuratum est,aperte demonstrans.Nec animantium mutilitudo fidem hanc minuit, sed potius auget, α amplificat. Quo enim beneficia summi domini plura, & magis peruulgata sunt,eo clarius,quata sit illius potentiae, di clementiae magnitudo, per icitur, quamuis operum ratio non intellia gatur. Quid hic dicam de rebus, quae sunt propter naturae praestantiam ab humano sensu, α
cognitione remotissimae λ quis credet, esse ino numerabilem caelitum multitudinem me te elaristimam,sanctitate purissimam istute praecellentem, specie,atque forma dii unam, quae se per Deo ministrat,illiusque numen sempiterna praedicatione celebrat, facibusq. diuini amoris inflammatur Qiijdt Num ratione consequeris, quo modo unicus Dei filius,expressa patris imago, sempiternae elaritatis splendor, & eadenatura, potentia, imperio, & maiestate praeditus, humanam formam induerit, ut in corporeo mortali pro nobis labores, aerumnas, supplicia pertulerit, anguineq. suo men tes nostras sceleribus pollutas expiarit λ Si haec ratione tanta humana ponderanda sunt,uerisimilia non sunt:
si fide benignitatis diuinae, nihil potest esse magis credibile. Ab immensa namque bonitate immensa beneficia postulada, & ex ecit ada sunt. Qui proprio filio, inquit Paulus, non pepercit, sed pro nobis omnibus tradidit illum: quo modo non cum illo omnia nobis donauit Itaqueo mihi nihil aliud consideradum videtur eis, quI fidem sani te colui, nisi quam sit illud, quod credendum proponitur,diuinae benignitati cosentaneum, ne possit quisquam ullo modo de aliuo nostrae salutis mysterio dubitare .His ita coitutis, no tecum iam, Haddone, loquar, a quo,
ut ais, Ecclesiae sacramenta conseruantur, sed sitimam aliquem ex illis, qui Eucharistiam ore sacrilego coscindunt. Et, are lonsius abeamuS,st ille Martyr aureus, quem miris laudibus o nas. Finge igitur, me cum illo ad hunc modum
loqui: Homo scelestissime, quid tibi .enit in mentem, illud sanctissimum mIsterium, amoris in
58쪽
ue; IN GUALT. HADDON. LIB. II.
ris in nos diuini monumentum,exsilii nostri s latium.imbecillitatis humanae praesidium, Epulum caeleste, nobis in illa ultima cena manibus ipsius Domini comparatum,violare, deformare, & peruertere conari solus at lite magistri tui post tam multa saecula exstitistis, qui tascelestum N immane facinus auderetis Vos soli sanctae scripturae sensum, Euangelii mentem, diuinorum mysteriorum rationem percipitis Tot sancti Martyres, tot viri diuina religione praediti tot homines sapientissimi,diuinae lucis radijs illustrati, in tantarum rerum ignorati ne versati si1nt Vobis scilicet primum, hominibus audacibus,importunis,temerariis,& cω fidentibus,diuini spiritus lumen illuxit,& illam innumerabilem hominum sanctorum multitudinem in tenebris, & caligine iacere Permisit . Velim praeterea mihi dicas, quid nobis magnu Christus praestitisset, si eo tempore,quo summuamoris sui pignus discipulis relinquere statue- . bat,nihil aliud, nisi nudu mortis suae monumentum in panis illius consecratione reliquisset
Fuisset enim signum tantu illis, quae sustulistis,
di euertistis, annumerandum, minimeq. dignu, quod tanta cum religione a sacerdote illo sanctistimo, atque sempiterno fieret. Praeterea libenter ex te audieram, num sit immane scelus,
quandiu homo est peccatis impeditus, Christi
mortem in memoriam reuocare λ Immo nullualiud remedium praesentius exco tare possumus,ad flagitia depellenda, & sanitatem Christi ipsius fratia recipiendam. Quid igitur Pau- Ium mouit, si in hoc lacramento nihil est aliud, quam nudum necis illius, qua Christus in Cruce pertulit, monumentum, ut tam graues,& Ladiras poenas illis proponeret, qui panem hunc caelestem indigne sumerent Z Quisquis, inquit, comederit panem, & biberit Calicem Domini
indigne, reus crit. Quid Z Adeo ne graue est,cuin morbo sum, medicinam, qua sola sanari pose sum,mente recolere Quid aliud isci, cum panem illum siti mpsi, si in illo nihil est aliud, quam
vulnerum illorum recordatio, ibus solis vulnera m a sanari possunt,quam, ut unicum vitae remedium in memoriam redigerem Dabis mihi crimini, cum aegrotus sum, quod remedium
morbi quaeram,& opem suppliciter implorempNullo modo. At Paulus, si indigne panem illum
sumpsero,id est,ut tu interpretaris, si cu in peccatis sum,Christum pro me moracm,& crucia tum expeti uinc recordatus lucro,nae criminis denuntiatione perterret. sed cuius tandem criminis λ Leuissimi festasse, atque vulgati, quod non sane magnam offensionem afferat. Immo illius, quo nullum atrocius excogitari poterat. Deus erit, inquit, corporis, di languinis Don ini. Hoc autem cit non se minore crimine alligabit, quam si Cliristum iri Crucem sui uilissct . Miseu ob meritum quia, ut milites conscelerati perlidiae stimulis agitati, rerum omni u Domino necem attulerunt; sic illi, qui mentibus impari, ii iam litanimam puritatem attingere audent,eam videntur in se pestem,propter sceleris illius similitudinem, machinari. Vtrique enim Christum contemnunt, & illius maicitatem,& religionem violant .miter enim quid impuriS hominibus nocere potuisset panem illum sumere Nihil prorsiis. Ob id igitur tantum, quod cernebat Apostolus, quatum scelus esset, ipsum Domini corpus impura mente contingere, poena proposita cunctos a tam audaci facidi nore deterret. Et ideo adiungit, Probet autem
scipsium homo: & sic,de pane illo edat,& de Calice bibat. Verbis autem Domini, quid clarius
esse potest Hoc est, inquit, corpuS meum: &, Hoc facite in meam commemorationem .Quid
igitur Tu Christi verba non implicita, sed plana, atque dilucida maligne interprctari audebis Et Pauli mentem,m 1 sterium sane luculcnter aperientem,pro nihilo putabis i Et e stren tum istum surorem diuini viri sensibus ilico , raptistimis antemnes Si, qui indigne semithunc panem, est reus corporis, & sanguinis Domini qui illum calumnia deformat, qui,QuantuPotest,cum conuicio daacerat,qui Christi corpus, & sanguinem proculcat, di tam admirabialis sacramenti virtutem exstinguere, di delere conatur, quo satis digno si pplicio tam immanis sceleris poenas exsoluet: ita ne veroὶ Si non intelligis,quo modo sanctissimum Christi compus, non magnitudinis dimensione terminatu, , sed verbi diuini potentia, & numine praesens in oculis fidelis animi constitutum in hoc sacramento st: si non vides illam admirabilem te restris panis in panis caelestis naturam conue sionem: si no percipi qua ratione Christi prae-ccllcntissimum numen, quod ontinia complet, integri corporis sui dona multiplicet, ut animos fideles alat, atque reficiat, ει omnes inter sic caritate conglutinet, di secum amore sempiterno constringat: ideo ne verum est, tam a
o mirabile Dei beneficium calumniando perue tere Quid enim intellitis Z Quid mente, & ratione concipis Quid est denique,quod a te me te perceptum, di cognitumst Cur igitur non pura fide, sed conturbata ratione vitam instituis λ Deinde, potentiae diuinae, an diuinae clementiae dii fidis An te beneficii magnitudo perturbat At neque Dei potentia difficultatibus vllis impediri neque clementui finibus vllis circumscribi potest; A. ipsius beneficii magnitudo
o maximum continet ipsius veritatis argumentum . nihil est enim magis diuinae benis nitatis
amplitudini consentanuum, quam cloni, atque muneris amplitudo. Quaero deinde, quulnam esse caussae putes, inir ego credam, Christi co pus,& sanguinem in hoc lacramento admirabili ratione contineri,& tu non credas Non certe, quod propter augent; tarditatem me deludi
sinam. Non enam tu me vincis ingenio: non eruditione superas. Sed ii Iud est . Tu sensus consuo lis: ego ad Ecclesiae lanistae fidem os scia vitae dirigo. In iugum abi jcis, atque recalcitraS: ego sponte mea tiauis si ui in Cistiti iugum subeo.
59쪽
Tu beneficia illius repudias: ego illum precor, . eorpus, & sanguinem Christi contumelijs in
ut mihi fidem adaugeat.Hoc prHerea usu veni ctaberis & summum diuinae clementiae bene re conspicimus. Ut enim quisque flagitio,& im ficium iuribunde peruertes Et tamen exsulta Imritati succumbit, ita apud illum huius horrε bis in scelere,multo'. moimes contagione tadi osterij fides languescit.Vnde concluditur, pestilentis erroris inficies Haec, Haddone, nua deum, qui selisidini constringendum de- tibi, sed Martyri tuo dicta esse puta.Num autC. derit, & ea de caussa ab Ecclesiae sensu destiuo illius persona remota, sic tecum agam. Tu,qu1rit, huius mysterii fidem funditus interituram. non modo,quantas hoc admirabile sacrame Contra vero experimur, quo castius, & purius tum omnium maximum vires habeat, clare vaquisque vitam degit, eo firmius, & consantius to des ; sed nec aliorum vim,& efficientiam igno illum in hac fide permanere, usque adeo,ut sibi ras ; qui summum scelus esse hi dica sacramen in hoc sacramento Christum in Cruce clauis si ta negligere, cum intelligeres esse hominem infixum intueri videatur. Est enim haec mentis,& impium,& sceleratum,ut siummum hoc amoris voluntatis mira consensio.Cum enim mens v diuini pignus,totiusq. religionis Christianae firmn, voluntas bonum sibi proponat; &hene mamentum, quod ambitu suo munera omnia constituta voluntas rectae mentis iudicium se- diuina complectitur,exstinguere, & delere coquatur;consequens est,ut illi tantum vera cla- naretur, intuisti familiariter alloqui nignerissime cemant, qui recte moribus, & vita con salutare eique aliquod signum amoris osten-stituti sunt. Illi namque, qui flagiti is sese dedi- dere λ Numquam apud Ioannem legisti, estiqtuderunt, cum mentem habeant cupiditate per- io hominibus impijs,Haue,dicit, eiusde impieta-
turbatam, sunt a vero isequenter auersi. Nunc tis esse participem Z At tu non modo Martyre igitur vide,quibus sit potius auscultandum.Ilia familiariter allocutus es, verum etiam summis
lis ne sanetis nominibus, qui mente purissima, in caelumlaudibus extulisti: di illud par aureuvita eastissima; ab Ecclesiae sanctae primordio, senum, diuino consilio in istam insulam delatu diuinis disciplinis instituti, hane fidem secuti esse dixisti: ut videlicet vos,quibus erat ia ci sunt An potius hominibus furore, Namentia rissimus noui scilis splendor exortus, luce ad sagrantibus, & effrenata libidine contamina- huc multo clari e periunderet. Adeo ne mal tis,& non ita pridem exortis, qui hanc fide im- tus es,ut non intelligas, quantam ea specie h pie, atque ne e persee runt Hoe mysteriu nignitatis nomini tuo dedecoris labem adspermicti homines, ab Apostolis eruditi, synaxim 3o seris Quid enim potest esse ad famam turpius, appellabant, propterea quod animos inter se hominis amentis, & scelerati coniunctione λ Si deuinciret, & ad Christi eoniunctionem addu- vero illius disciplinam probas,efficitur,a te faceret . Eucharistiam similiter appellabant, eo, eramenta minime retineri, cum maximum, &quod nullum esset in vita numinis diuini bene- maxime obstia pendum ecte nata mente, & m-ficium maioribus laudibus, & ardentiore gra- mis inconsiderata temeritate sustiiIeris. idtiarum studio celebrandum. Fulcit enim muni igitur admiraris, esse aliquod in orbe Christi statum, stabilit vires, illustrat mentem, firmat no theologorum senus, quod sacramenta ne- fidem, excitat spem, incendit studium, inflam- gligat,atque desipiciat Sed videamus Ecelesaernat animos, summaq. dulcedine pias mentes, tuae descriptionem, quam in oculis, & asipectu& eximia iucunditate perfundit. Hoc caelesti Q proponis; ut ex ea possimus intelligere,v nopabulo Cyprianus, quoties aliqua tempestas alium religionis istius magistram, quam diui Imminebat,corroborandos statuebat eos, qui- num spiritum habuisse. Sic autem inquis: Priutius erant propter Christi nomen supplicia cω mum,quoniam fides ex auditu exsistit, sacrarsistituta. Et iccirco eos, qui paenitcntes erant scripturarum doctores ad uniuersas nostrae r adhuc, & ob eam caussam ab Ecclesia ad tem- gionis oras dimittimus, ut plebem in omnibus pus segregati,ut dedecoris admissi poenam lue pietatis ossici js erudiant, & ad verum Dei cu rent, multo citius in Ecclesiam admittebat, ut tum informent. Ex quo sonte doctores isti sti1 possent hac corporis Christi commimi e sor- xerunt λ Si ex Lutheri,Buceri, Caluini discipliates,& inuicta contra omnes copias Satanae per- na; ij non possi int ad pietatem plebem erudire, manere.Sic enim statuebat vir sancti stimus,hu so cum pietatem oppugnent Multo igitur toler ius caelestis panis nutrimento eas vires compa bilius filisset,nullos doctores habere, quam ii tari,quae non possintvIlis hostis sempiter vi- minum impiorum corra1ptissimis disciplinis xibus labefactari, Zc infringi. Quid hic ma&- inquinari. Si aliunde exorti sunt; iam constat, res alios innumerabiles quid omnes sanctissi- . non esse inter vos unam,simplicemq. doctrina, mos scriptores quid uniuersae Ecclesiae fidem, sed multiplicem, atque inter se temere disside& consensionem, ab Apostolis ad nostra usque tem. Tu adiungis: Deinde publicam habemus
tempora continuatam,commemorem Et ta- ex lacris scripturis precationum formulam,au Christi inmtutione, contra Pau ctoritate Partamenti sic enim consensum n li,disciplinam, contra tantorum stuctuum ma- strae reip. ordinum vocant corroboratam, agnitu em, & tam mirae utilitatis, atque dul- 6 o qua recedi non patimur.Et hoc,quo more,quo cedinis experientiam, contra uniuerse Eces ilire,qua auctoritate fit,ut cocilium, vel,ut a liae inuiolatani fidem bellum comparabis Et penas,partamentui Ecclest catholicae munus
60쪽
tam impudenter userpet, ut precationum se mulas componat,&,quo modo colenda sit religio, praescribat, & ab illa Qrmula,quam sanxerit , recedi minime patiatur λ In rebus enim sacris non licet issis hominibus leges dare, sed accipere. Aliter enim re .periuria abunt, Cum,
munere sibi assignato minime contenti,in ali num munus inuaserint; & religionem violabunt,si id, quod non licet administrare, nisi ijs, qui Ecclesiis permam sustinent, administran- Idum susceperint,& sacerdotum dignitatem ad
se transtulerint. Hs deinde: Prospicientes in troque,quantum potuimus, ut praecepto Spiritus Sancti pareatur,edicentis,ut qui loquitur in Ecelesia, diuinas in ea voces usiirpetr deinde communis ut omnium, & concors sit sententia. Recte sane facitis. Sed unde, quae , tanta, & tam turbulenta dissidia religionis in Ecclesin vestris oriuntur Cur tam crebro in locis, in quibus Lutherus magnum nomen ha- ahuit, consessiones, & fidei θmbola commutantur Sacramenta vero, inquis, pro inqui G sime curamus,ad praescriptum ad utrari sacrarum Scripturarum, di ad exmum Ecclesis
veteris, in qua dominus noster Iesius Christiis ea primum inse cum Apostolis instituit.O viros summis Iaudibus efferedost o conatum mr sium' o imperiun priclarum, hominum,qui nosatis habucrut, propinque accedere ad veteris Ecclesiae sanctitatem, sed propinquissime. Ais a
deinde: Haec omnia lingua nostrate proponum tur, quoniam magna est amentia, coram Deo,
quia nescias,effutire, pugnatque inani seste curaluberrima Pauli doctrina, cum omnibus priscis Apostolicarum Ecclesiarum exemplis . Non elus vos seli, qui patrio sermone eos, qui
Latinum sermone ignorant, precari doceatis. Nec enim nos patimur,eo qui Latin nesci ut, nisi natilio,& usitato sermone Deum venerarit multiq. precationum, & sanctarum litterarum
libelli,non a Partamento,ut ais, sed a sanctis sa ccrdotibus conscripti,& ab Ecclesiae principib.
examinati circumferuntur, quibus pueri,& mulieres, & homines idiotae ad rerum diuinariuncognitionem instituantur;& ea, quae scripta ad nunc modum fiunt, non ex cuiustiis ingenio, sed ex sacris litteris,di ex sanctorum hominum oratione,& exemplo depromuntur. Itaque nodeest morum disciplina,virtutis exemplum, purissimae religionis institutio omnibus,qui in studia litterarum incumbere minime potuerunt. Accedunt crebrae conciones, quibus homines
in studium pietatis, & religionis incitentur. Id tamen sapientiisime praecauctur, ne muli ribus, & imperitis hominibus quaestiones illae proponantur, quae non ita sunt ad salutem necessu lae, & possunt facillime mentes illorum curis molestiistimis implicare. Vt enim sapientissime Gregorius Naaianaenus ait, nec Omnibus, nec apud omnes, neque semper, neque de rebus omni s,neque sine modo de Deo phil sophari licet. regia namque mentis, di corporis puritas, & animi tranquillitas, & otium, Roccasio,& acerrimum studium, & metus,& moderatio sit a requiritur. Nemo est enim tam hebes, ut quaestionis cuiuslibet disticultatem
non animaduertat: pauci vero tantum valent
ingenio,ut difficultatibus, in quas delabuntur, expediri queant Itaque sit,ut multi quaestioni
bus obruantur, pauci autem ex earum laqueis explicentur. Accedit arrogantia, & inistentia quorundam hominum imperitorum, qui, ulutantulum in rei alicuius, antea parum sibi compertae,cognitione pri grediuntur, serri non possunt, maxime vero in diuinarum rerum commentatione. Nam ita confidenter de rebus altissimis, quas non intelligunt,iudicant,atque si fuissent in Dei consilium euocati. quae temeri tas genuit ininios, atque turbulentos error , multisque dissensionibus caussam attulit. Finis autem legis, ut Paulus ait, non est ostentatio disciplinae, sed caritas de corde puro,&con
scientia bona,& fide non ficta. id igitur pristiterit, ut omnes inter se sint amore deuincti,& virtutibus ornati,& sneera fide stabiliti,quiuis non infinitas de praedestinatione qusmones imperitis inculcet, doctoris officio egregie fungetur. Quare, cum hoc itum nobis propositu esse debeat,ut caritas,& innocentia, & fides in
animis semper insideat, & id optime sine ista sanctam litterarum versione tradi possit ; quidi opus seit, ea, quae sine periculo litteris Latinis
continebantur,velle cum periculo in Britannusernionem trafferre Immo,inquis, pugnat hoc
eum saluberrima Pauli disciplina. io modo pSi enim ad Pauli mentem attenderis, intelli ges, nihil huic instituto nostro sentetiam illius repugnare. Primum enim id est intelligendum, omnes time ferme Christianos tantis virtutibus instructos fuisse, quantas nunc pauci studio, & fide consequuntur . Deinde variassiisse a tune Spiritus Sancti munera hominibus illis. quos Christi caritas inflammabat,attributa. Et tamen, quamuis essent Spiritus Sancti disti plunis in icti,& ad humilitatem, atque moder
tionem eruditi, non mediocre periculu elati nis adibant.Quod mirum esse non debet, a
do Paulus ipse, diuinae sapietiae magister,& semmum humilitatis, & moderationis exemplum, asserit, fuisse sibi necessariu carnis stimulum,ne diuinoru arcanorum emitto animu illaus e o tolleret. Cum vero multi donis illis inflati fitis.
sem,tu illi, qui dono linguarii aflecti erant, i lentius efferebantur, variis . linguis ab aliis minime perceptis laudes diuinas, nemine in
terpretante,praedicabant. Erat etiam aliud in- comu,odum non mediocre, quod is, qui linguis ignotis utebatur, non exspectabat dum
alius loquendi finem taceret,sed eode tempore multi simul linguis peregrinis Deli laudabant. Tria autem incommoda hic hominum piorumarum considerata ratio conuentibus inreat. Primum erat munerum diuinorum ins