장음표시 사용
71쪽
filsum est, ex Lutheri fide neeessario opera n set eam quidem fidem, Haddone,non tuam,si
therum audis,opera consequuntur. Quomodo, inqtus quia fides ex auditu,auditus per verbum Christi. Ers' cum mea, hoc est, Ecclesiaestitistae fides Christi verbis innitatur, di Chrianus ipse dicat,omnes, qui paenitentiam no egerint,interituros , illa fides,quam Christi verbis adhibeo, facit, ut paenitentiam agam Rilrsius, cum idem Dominus ait: Vos amici mei eritis,
si seceritis,quae ego praecipio vobis: si fide Christi verbis habeo,& in inius amicitiam recipi vehementer exopto,Omnes neruos animi contendam, ut, quae runt ab illo imperata, conficiam . Cum vero idem praemiiuiet, non eum, qui illuDominum appellat, sed qui omnia opera ad voluntatem sempiterni patris administrat,in Regni cs testis possestionem veturum ; si fides mea non languescit,sed uiuit,atque viget, & Regni illius cupiditate flagrat, ea fide stimulor, ut ad fDei voluntatem omnia midia mea dirigam. Iane vides, qua ratione fides haec opera sancta remio, & complexu suo contineat, quae exilus secunditate generata sent λ Nunc Lutheri fidem videamus,an parere aliquem vitalem si tum possit. Nullo modo. Primum quidem,quiae ra omnia,quamuis sancta videantur, celere contaminata esse dicit Nemo enim,quod est contaminatum, atque flagitio pollutum, aliqua aestimatione dignum iudieat. Deinde,quia rtantas vires esse cupiditatis statuit, ut illi resisti nulla ratione posse confidat. Cum vero nemo posse opera rancta moliri, nisi primum re unum peccati exscindat,peccati vero regnum,s Lutherus vera praedicat, exscindi non postit ;restat,ut nemo queat ulla ratione aliquod opus sanctum exsequi .Quis enim est tam sine mente, qui velit Hastra,atque sine ullo fructu, in re alia qua operam suam ponere λ Postremo, quia illa est a Luthero iustitia constituta, cui non sit ne- cessarium operis,di muneris Uiumentum.Na,
si ego mecum statuo, per fidem iustitiam Christi, perinde atque si mea esset,a Deo mihi attria iratque ita me, quamuis in flagit ijs verser,&in illis perseuerem, esse tamen illam summam Christi iustitiam consecutum; quo studio, qua cura, qua solicitudine stimulari possum, ut aliquod praeci mim opus efficiam λ Cum igitur Lutherus & opera sancta contemnat,& spe puritatis,& sanctitatis incidat, di per eam fidem, squam finxit,omnem fulmi icii metum tollat; none constat, illum fuisse sancti operis euersore phonestatis, Ae pietatis exstinctorem quamuis aliquando populares suos se in studium virtutis incitare simulasset. Itaque perspicinim est, virum istum caelestem, quem laudibus diuinis afficis, & operum contemptione, & honestatis desperatione, & commentitiae iustitiae confide-tia,Omne agendi, di operandi studium stitatisse Ad aliam deinde querellam tuam veniamus, sin qua dicis, me nullum dicacitati modum sta
tuere , cum stupiditatem illam deplorem, qua
therus humanam voluntatem latali neten state constrinxerit. Equidem, inquis, iracun-
dia non soleo commoueri;tamen me diutius tenere non possum.Magna culpa mea est, lataone, quod te, hominem natura mitem,atque ma- suetum, hac mea, ut ais, loquacitate insanire
compulerim. Audiamus igitur hominis iracundia iustissima furentis orationem. Quid igiturais λ Non solum, inquis, hebes, & imperita, sedo etiam blasphema hac est tua calumnia, quam ne lapides quidem ipsi, de quibus commem ras, si loqui possent, contra nostros intorquerent. Novi, Haddone, locum isti amplissimo dicendi generi, quo nunc uteris, accommodatu. Itaque exspecto, dum lapides ipsios loquetes inducas. Ais deinde : Sed animaduerte paullisper ad scripturas,& resipisce.Eas quidem ego diligenter animaduerto.Sed nondum Gualtero doctore usus sum.Attendo nunc igitur,an possim, a te duce, ad clariorem consiliorum diuinorum notitiam peruenire. Velim igitur istam admirabilem sapientiae sepellectilem nobis explices .Qvid igitur ais Z Deus Pater in Christo nos elegit,ante quam iacerentur fundamenta mundi, ut essemus sancti, & irreprehensibiles coraip Vnde,qusso, nosti,Gualtere,ie esse electis annumerandum Praeterea,qui sunt sancti,& lGreprehensibiles coram Deo Illi certe,qui omni vitio carent. At, auctore Luthero, vos vitio γ carere non potestis. Peccatum enim deletum
esse negat, sed omnium flagitiorum incendium
ex illo, tamquam ex incenso fornace,prorumpere dicis,quod omnia circumquaq. deuoret, atque consumat: ex quo fit, neminem esse irreprehensibilem. Quod si tu sortasse non de te, sed de genere uniuerso loqueris, cum nemo sit, qui omnino crimine, si Lutherus verum loquitur, liberatus sit;nemo poterit irreprehensibilis esseMiuinam,inquis, electionem audis ex Eu , gelio, quam tuus sermo tantopere detestatur:& tempus audis. Ego victionem detestor quo ore id dicere audes quo in loco quibus verbis Z apud quem λ quo teste quo conscio λ quibus in scriptis id a me dictum esse conuincere potes Adeo ne iuuat, quidquid in buccam, ut aiunt, venerit, e fluti re Nec id affert, inquis,hse electionis necessitas,ut in omnes Iibidines,& nequitias emindamur, quemadmodum tu quidem impie loearis; sed ut sancti simus,& i reprehensibiles coram Deo per caritatem; ut in expressis Euangelij verbis positum est.Qua-uis non te plane intelligo, arbitror tame te mecum facere. Idem enim dico, nos nulla necessitate ad malum compelli, cum Deus nobis liberam, ut ex multis Scripturae locis constat,& vitae,& mortis optionem fecerit. Ereo liberi s mus,& non vlla fatali necessitate costricti. Selrursus, huius obliciis sententiae, Pauli locos a ducis,quibus,ut is spicor,libertatem nobis eriapere conaris.Deus, inquis est,qui in nobis ope ratur , & velle, & perticere. Paulus istis vcrois voluntatem alligauit,& adstrinxit facultatem. Neque
72쪽
Θlaque Paulus id umquam cogitauit,neque m nia possum in Christo, qui me corroborat. Fegistri tui mentem Paulipercipiunt:tantum ab- Augiumnus e dem sententiam aliis verbis ele est , ut tu, qui multo illis insistor es, illius sen- gantissime conelusit:Deus in nobis ipsa sua cotentiam consem possis.Verum quidem esse fa ronat opera. Recte. Sed quorsum ista Z Num ij tenuia, di cogitationes, & opera nostra, quae sumus,qui eum Pelagio faciamus λ Diximus ne cum vera laude suscepta atq. Derfecta sunt, ad aliquado,posse nos viribus nostris, & industria Deum, cuius illa numine peraciuntur, reseren nostra opus aliquod dignum vera laude perfida esse. Nisi enim me Deus in pestem ruentem cere Numquam profecto. Et tamen tu hoc in auocauisset, nisi me spiritus sui considiis admo- Ioco, quasi profligato iam bello, inteperantius nuisset , ne me praeeipitem in sempiternam mi-a o exsilitas;de ais:Quid est An non utique commustriam darem, nisi me salutari,atq. firmo prae- nitam cernis auctoritate sacrarum litterarum sidio confimasset,ut pietatis munus, quod mi Dei prouidentiam λ Et tamen intelligis,eadem hi imperabat, exsequi possem n . boni quid- non esse peccati matrem, sed alumnam omnis quam cogitare, nec exsequi vilerem,omneque officii3 Haddone, quae te febris tenet Quae fiu- meum studium mastra fili et in Nere vel dem riae exasitant λ quae poenae fcesertim persequiin-gnando, vel perfieiendo consumptum. Id ta- tur Vbi audiisti,aut legisti me Dei prouiden-men dicimus, posse nos non assentiri monitis , tiam nesare, aut asserere, ex ea maleficium aliposse aspernari beneficentiam, repudiare ele- quod oriri λ Huneeine stirorem Hanccine de mentiam,&collectam gratiam per flagitium, mentiam λ Haneeine impudentiam 3 Id enimae scelus effindere. Ego,inquit ille, ia ostiu, xo ex meis scriptis colligere minime potuisti: nitidi pulso. Non est, Fores estringo, aut cardines .rtasse putas, Dei prouidentiam non posse vi- conuellinam.violenter irrumpo. Sed,Pul ,t, Io modo consistere, nisi libertas humanae voluntum. hoc est, admoneo, periculu denuntio, spe tatis omnino sublata sit. Si id putas, es amenti ssisitis ostendo, auxilium polliceor,& ad me be simus. Si non putas,& tamen salso mihi erimen neficiis allicio. Ais tamen: Quid igitur λ NihiI intendis, impudentissimus. Et tamen ais: Sed inter nos, & lapidem interest ofusior sit la- fontes ipsos adeamus, e quibus eum mella dul-yido,qui sie colligat. Quasi mo, Gualtere,id ex cissima manent, tua tamen corruptissima mes Pauli ententia, de non ex Lutheri tumulentia pestilentissimum ex illis venenum exsurit. Ocollegerim, ut pacto p videbimus.Idem,i Gualtere, quantum te delectat, istud maledi- quis, Ipse Paulus nos Dei cooperarios appellat, 3o centiae venenum, quo repleti estis, evomere di in timore iubet, atque tremore propriam is Dicebat Paulus, ad Galatas scribens, Vtinam lutem operari. Non vides igitur ex ipsis Pauli abscindantur, qui vos conturbant. Similiter verbis, libertatem istius auctoritate constitui, epo Christum Deum meum, meaeque purita--m Lucterus conatur euertere quomodo iis , &integritatis aiactorem, precor, ut m-
enim dixisset, nos esse Dei cooperarios, si ne- nes, qui impura mente, ccntaininatis oculis,mo quidquam in opus, quod Deus in nobis en saerilego conatu ad traliandas sanctas litte- siest,eontulisset quomodo admonuisset, ut fia- ras accedunt, aliquando tandem resipiscant: Iutem nostram operaremur, si id in nostra ma- aut, si id sacere noluerint, diro supplicio in nu minime frusset Sed tu,quemadmodum in il- ctentur potius , quam tantam vim maloriim Iaconiunctione fidei per caritatem operantis, F communibus Ecclesiae rubus importent. Hoc& operum prorsus inutilium, ea conglutinare in loco, Christe sancte , quos impetus facis Pauli testimonio frustra contendebas, quae nul Quam mirifice pugnas 3 quibus verbis tam la ratione colungi possunt; sic acumine isto tuo quam victor insultas Non enim solum cor- sinsulari,quod nos idiotae minime cosequiarur, nua,ut dicebas,commouere, sed totam aciem egere vis, ut Pauli mente, & sententi libem fundere tibi plane videris. Varios Pauli locostas simul, & semitus,arctissimo .cietatis vim adducis minime necessarios, quibus prouiden-culo constringatur. Nue igitur Pauli locos ad- tiam esse confirmes . Deinde in me inuehe- ducis pro libertate, rursus alia testimonia,qui ris , quasi ex Dei prouidentia , si esset ulla, tibi seruitutem cofirmare videntur. At ego eo collegerim, hominem sensibus orbari. Qi ipis arguntento pugno, vos numquam, quanta quidem est mendacium impudentissimum .st in Paulo finietia,nepe, in cuius animo Chri- Numquam enim id in oratione mea Iegisti .sti si ritus inlidebat, suspicari potuisse,quod iI- Nec ex Dei prouidentia sequitur , hominem tum ea, quae sunt valde pugnantia, dicere con- esse stipitem, sed ex Lutheri dementia , qua tendatis. Et tamen dicis, me Euangelium dete contra Dei prouidentiam libertatem tollit. stari. Lutheri quidem Euangelium. Cum Luthe Sed tu fortasse Lutheri scelus ita cum prouirum dico, Melanchthonem, Buceriam, Calui- dentia coniunctum opinaris , ut, qui Luthenum, & reliquos heroas vestros intelligo.QuM ri furorem insectatur , eundem Dei prout enim illa multiplicia sint aquaru diuortia, dentiam labefactare putes.Ego contra statuo, omnia tame ex uno fonte manarui.Qiiod Pau- eum,qui Lutheri scelus imitatur,mi prouidenii vero testimonus ad adstruedam impietatem εο tia quantum potest,euertere. Sed quid hoc eis vestra abutamini, id serendu noruto. Ais dein Cur no aperte, quod sentis,edisseris Cur te iii
,:Ex Pauli tribus verbis cosnosces.Quid Om Iatebras istas ctacis CurBabylonici seruitutis
73쪽
scelere plectamur, quod sponte nostra non suscepimus. Est id, Haddone, verum. Neque tu argumenta mea diluistit nec um Pauli testimonium,quod me a sententia depelleret,attulisti. Et tamen,quasi iam id quod volebas effeceris, exsursis, Ee vehementius insistis, illaque verba ex intimo artificio depromis. Us enim: Num fingo quidquam λ Num mutes Num voces tuas reci oscas,partim falsas, partim impias Haec
eum latis oratorie declamares, eaque te dicendi acrimonia paullo insoletius extolleres, libidiam clarum dicendi lumen conuicio de more tuo multo clarius illustras. Inquis enim: Nimirum tu ille superbus responsator es, cuius factu acerrime Paulus obiurgat. Tu, cum vas testa ceum sis,ex Iuto, & argilla factum, a figulo scire vis,quem ad usum te temperauerit Z Haec, ερ his similia in me conuicia iactas, & admones, ι ne mea hae tam intoleranda superbia velim homines Dei prouidentia nixos euertere. Haec tu quidem nimis iracunde. O vas aureum, Buceri artificis excellentis opere persectum,ne contemnas oro vasa fictilia. In illorum namq. manu positum est, aurea vasa fieri. In magna,inquit Paulus, domo non solum fiant vasa aurea,
di argentea, sed 3e lignea,& fictilia. Et quaedam quidem in honorem, & quaedam in contumeliam. Si quis ergo emundauerit se ab istis, erit vas in honorem, sanctificatum, & utile domino, & ad omne opus bonum paratum. Vides, quomodo Paulus ostendit, sore nobis ficillimum, si velimus, ex vasis ligneis, di fictilibus
in aurea, & argentea Vasa conuerti Quom
do autem id fieri possit, anerte demonstrat, eum est,ia emundauerit se ab istisin quibus Ab
illis nempe, quos paullo ante dixerat, quorundam fidem sebuertisse. Sed,ut intelligas, quam male tui doctores ea Pauli testimonia, quae in aceruum congessisti, interpretati fuerint, necessarium arbitror Pauli mentem explicare . . 'd ut conuenientius fieri possit,est animaduertendum, in quem finem Paulus ea omnia argumenta contulerit. Cum is igitur amplissima oratione felicissimum illum statum eorum, qui, contempto, & abiecto naturae humareae fastu, & antiquatae etiam lesis institutis neglectis,totos se in Christi studium contulerant, Se
ita contulerant, ut non sectindum carnem am
bularent, sed secundum spiritum,hoc est,ut omnes Iabes impuritatis , & nequitiae repellerent, di cupiditatis nefariae fibras amputarent, & virtutis, de pietatis, & iustitia officia ardenti studio colerent: cum ita munera, fle dona, quibus mentes corum, qui fuerant in Christi fidem recepti , & moderatione sancti spiritiis instituti,
mente recoleret, gaudio incredibiliter exsultavit. Qim autem maior haec istitia fuit, eo gravius a ctari coepit recordatione casus ace
dissimi,quo gens sua corruerat, di propter immanem Ar idiam, & diram mentis caecitatem illas tantas opes amiserat.Sed,cum multi ex illa Iudae amniina materiam sibi compararet,
ad Dei fidem labefactandam: dicebat enim,esse
indignissimum veritatis diuinae constantia,gctem in exspectatione summae libertatis,& felicitatis enutritam, omissis q. diuinis ad sipem celestis, atque sempiternae hereditatis excitata, euerti bonis omnibus,& in taetra,& detestanda caligine relinqui:&iccirco colligi posse, vel nondum esse lucem per Christum rebus hum vis allatam,vel Dei fidem concidisse. Clim igi-I o tur his argumentis homines est nata mente Dei gloriam indignissimo conuicio maculare conarentur, Paulus pro Dei gloria pugnat, a gumentiri. firmissimis ostendit, Deum in fide permansisse,& ea omnia,quq promiserat,cumulate praestitisse. Hoc autem significat, cum ait: No quod exciderit verbum Dei. Huius autem defensionis probationem ex quattuor locis as sumit. Primus autem est, veri Israelis explicatio, Vt, cum esset intellectum, getes ad Christudio aggregatas in Isiraelis stirpe censeri, perspicuufieret,in earum salute, Se dignitate Deum pr missis e egie satisfeeisse. Alter locus suit,quo demonsauit, multos etiam Israelis sanguine propagatos salutem filisse consecutos. In illo namque nauseagio reliquiae per fidem ex immanissimis illis perfidiae tempestatibus, Ze fluctibus euaserunt. Tertio vero loco docet, Per
Deum minime stetisse, quo minus omnes Iudaiad salutem peruenirent. Nam Deus ipse opes 3o siras promptas, & paratas habebat,e q. ad se crebris vocibus alliciebat,& ad stuctum suae Minignitatis inuitabat: illi vero,confidentia legis inflati,& superbia iurentes,inuitantis liberalitatem animo inFato,& in sceleribus obstinato repudiarunt.P emo prWuntiat futurum, ritas quam plenitudo Gentium intrauerit, om- nis Ilrael uiuus fiat. Et his quidem argumetis, quae isse persequitur, quanta constantia Deus in fide manserit, sane luculenter ostendit. De quibus ea tantum attingemus , quae ad praesentem disputationem faciunt. Itaq. primum Istaelis definitionem cum aequitatis explic tione coniungit. Docet autem, Israeliticae nobilitatis rationem no sanguinis communione, sed fidei propagatione contineri,emq. esse verum Ab ami filium, qui secundum diuinam promissionem,quam fides intuetur, 3c non secundum carnem, qua homines humi strati t ment,exoritur.Non qui fili j camis Bnt,inquit,so sed qui filii sunt promissioni aestimantur in s
mine. Promissionis autem verbum hoe est, Secundum hoc tempus veniam , 5c erit Sarae
filius. Ne autem dici posset, ideo filisse Isaae Hismaeli praelatum, quod fuisset ex matre Iibera susceptus,aliud Sc minorum fratrum exe-plum similiter adducit. Iacob enim, & Ectu ex
eodem patre,& ex eadem matre, de eadem hora sesceeti, de in Iucem editi. ssint: Ze tamen Iacob fuit in patris hereditate constitutus, eso ma Esau Dei prouidentia eiectus fuit. Q si nascendi condicionem respicias, Esau vid batur esse praefertam, cumprior in lucem pro-F a vi flat.
74쪽
diisset. Si operiam merita consideres, ante qua nati essent, aut qi idquam boni, aut mali egi sisent, diuino consilio decretum fuerat, ut Iacob principatu obtineret. Hac similitudine in oculis constiti: ta, confirmat Paulus, hanc Istae Iis nobilitatem, nec ad humanum genus,nec ad antiquitalc,nec ad antecedes meritum, sed ad Dei gratiam, secundum electionem omnia merita virtutis ,& pietatis antegreditur, esse reuocanda. Gessit enim Iacob eorum imagi- Inem, qui, fide nixi, gratiam, & benignitatem Dei respicii int: Esau vero illorum q3eciem retulit, qui operum humanorum confidentia, sine respectu ad diuinam gratiam, efferuntur. Hoc igitur ex hoc Pauli loco colligimus, nec humanum genus, nec opus , neq. legem, sed Iaci electionem,& vocationem,& gratiam veros Istraelitas eis cere. Sed videamus. Haecne ta insignis
Dei misericordia nobis ab '. vllis nostris meritis adhibita, sine ullo delectu tribuitur λ Mini- 2 me. Sic enim castis,atque temeritas in Dei iudicio versarctur, quod nemo potest abs lire scelere nefario suspicari. Vt igitur Paulus hanc opinionem sceleris plenam depellat, alta ut secundum electioneni propositum Dei maneret, non ex inribus, sed ex vocante dictu est, quod maior seruiet mniori .Electionis nomenidiscrimen consilio sapieter animaduersiim desi at, S: ali id in re delecta fili se iudicat,quod in negle- repudiata no fuerit. Propontu enim Dei, est anticipatum iudidium,quo Deus secundum
electionem,& praenotioncm eorum,quae sutura emit, alios clementer ad gloriam destinat,alios iuste exitio sempiterno deuouet. No enim Dei sapientia, quae omnia, quae merc,quae sunt, quae euentura sunt, infinita mente coinplectitur, ad hoc iudiesum iaciendum,res ipsas exspectare compellitur. Quid autem illud iiiit,quod ante delegit Num opus,aut meritum illius gratia dignum3Non certe. Sic enim gratia noncsiset gratia . Cotistat autem, gratuita tantu Dei clementia nos e flagitiorum tenebris croptos,
in iustitiae possessione constitutos fiuste. Nihil
enim nobis debebat. Immo, propter insitum in corporis natura, immanitari citriditatis obnoxia , post peccatum erga divinam legem inum, omnes Cramus supplicio sempiternodignissimi. Porro aute,quamuiS illa summa, alq. sempiterna bonitas vesit ut Paulus ait, ut om nes homines saliti fiant; iustitiae tame ratio minime patitur, Vt,qui diuina beneficia ingratis animis aspernantur, &in eost ciere ad extremum perleverant, ea percipiat. Iusti sitime sunt
igitur diuinis opibus exclusi, qui inina Dei bonitate pugnant, neq. volunt ullo modo in illius gratiam recipi. Cum vero Deus id ab omni aeternitate futurum praenouerit, eos elementer elegid, qui non erant illas tantas opes ad extremum conmmaciter aspernareri . Sic igitur factum esLvxtuhiusto iudicio probati, alij vero summis diemesia ad se Mentis es mi en
num aliquod meritum Dei gratiam antegre es dicis 3 Nullo modo. Nam de insa animi inductio, qua Dei monitis, & consilijs assi nitor, &beneficia illius non abiicio, ad gratiam, S
nignitatem illius, qui me vocavit, & mentem meam inflexit, reserenda est: & in saltite,& diis gnitate recipienda nullum meritum exstat. Si enim sum tenuis, R egens, cxtremaq. rerum
inopia conflictor ; quod nam merit 1 mcunio est, cum principis magnificentissimi, qui mihi nihil omnino debebat, opibiis sustentatuS,& locupletatus sum Quid mihi debet medicus, qui vulnera mea sponte sua sanauit, eo
quod me ab illo curari permiserim Θ Quid mirnis is, qui me latronum insidiis circumuentum e mortis ipsius faucibus eripuit Nihil pro sus. Sic igitur fit, ut, qui in gratiam Dei reci .piuntur, clementi sit me conseruentur I S,qui
gratia illius excluduntur, rectissimo illius iu- o dicio repellantur. Sequitur deinde: Quid e lgo dicemus3Numquid iniquitas est apud Deu 'Absit. Mosi enim dicit: Milerebor, cuius misereor: Et misericordiam tribuam, citi misericordiam tribuo . Rarionem assignat Paulus, quare nullo modo possit quisquam Deo iniquitatem astisnare. Defensio namque iustitiae, i ta est in misericordia constituta. Illa namque misericordiae diuinae repetitio significat summam illius in misericordia tribuenda constaniso tiam. Misericordia autem Dei, illius iustitiam omni calumnia liberat . c si dicat ipse dominus , ita sum natura misericors, ut nihil libentius faciam, quam peccatis veniam impertiri; di in eis titudis, quos in fidem recepi, summam, atque sempiternam in adhibenda misericordia constantia ira coseruare. rgo cum peccatis suppliciu irrogo, fiatis explorate cerni potest, eos, qui stipplicijs affici titur,culpa sua perire.Nam, si voluit sent ad officium redire, eadem misericordia conseruati sui illant. Sed, cum monte sua tenebras luci, seruitute libertati,egestatem diuit ijs mortem vitae praetulissent; iustum fuit,ut in acerbum supplicium truderentur. Hoc quidem loco quem Paulus de misericordiae diuinae firmitate di irinitus adduci ricernimus diuitiam histitiam omni calumnia liberari. Itaque nemo poterat in ludae um calamitate Dei fidem requirere, sed eorum, qui seruari misericordia i I lius noIuerant, perfidiam, atque stellis inse-
I cori. Tum,ut magis eandem sententiam con-srna ct , atque doccat, omnem spem salutis este in tam prolu sita omnibus elementia collocandam , ait, Non iritur volentis, neque currentis , sed miserentis Dei. Voluntas studium clesignat: cursitis, egregium ad honestatem cona tum: quorum utrumquc Dei beneficio continetur. Is enim est, Uai me crebris monitis impellit,ut vel inuis c iam mihi alacritate addit. Attamen ne hic madium mei m,nec ala- γ critas prostri re cadet, nisi is ilem etia sua & voluntate &cgregiu conataria ad perfectione adduxerit. Vires misertrahguntur, respes ori ho
75쪽
ti; IN GUALT. HADDON. LIB. II. rso
eumescunt , quoties Dei mismcordia propter Pharao Dei elementiam repelIebat, & propter
Ingrati animi crimen a nouis abscedat Cum igitur aliquid praeclarum gero, id neque est humanae voluntati ad honesinem natura propensae, neque contentioni, sed Dei clementiae tribuendum. Vt autem clarius cerni posset,Iudaeos nomi iniquitate, ut perfidi homines asserebant, sed sua perfidia,& solere voluntario concidis se, simile exemplum improbitatis, & perfidiae
commemorat.Pharaonem namque Deus simitili ratione ad ossicium inuitabat, & a perfidia deterrebat. Ille tamen Dei clementia , insta siperbia, de eontumacia, ad suptaiciu multo grauius aiati voluit. Ait Uitur: Dicit enim Scrimum Pharaoni, In hoc ipsem excitaui te,
ut ostendam in te potentiam mem, ut annuntietur nomen meum in uniuersa terra. Mo in
loco duo sunt annotanda. Primum quirim, Pharaonem nullo modo fuisse in eum iurorem impulsi1 numinis incitatum t Paulus ipse paulla inferius aperit. Alterum est,ideo suisse Pharaonis scelus a sapientissimo, & optimo rerum omnium Domino, qui ex malis bona semper elicit, & perturbata in ordinem reducit, diu
toleratum, ut, exemplo seueritatis edito, multos mortales in ossicio contineret. Hoc autem
clarius potest animaduerti, sitae ad Hebraeu
tem exquiramus. Sic enim haec oratio ver es commode potuisset. Propterea te consistere passus sum , ut ostendam tibi potentiam
meam, de praedicetur nomen meum in uniue
laterra. Non dicit, Em tibi mentem eripui, de te insanire compuli, ut mihi perpetuo repugnares: sed , Te diu sestinui, debitumque silpplicium distuli, ut id ad ampliorem gloriae meae
tructum, multoriamque mortalium salutem reservarem. Vocabat ille quidem Pharaonem ad fidem, & ossicium. Pharao vero, cum illius b nipnitatem contemneret, Be quasi equus indo mitus ectenata mente rueret; fuit non diuinae
tantum seueritati, sed etiam misericordiae consentaneum, ut iustissimo Pharaonis sipplicio multi perterriti, ad ossicium reuocarentur.
Vt enim reip. moderatores, eos, imos leuioribus poenis sanare non possunt, constantia seueritatis exscindui, ut illius supplicij metu ciues reliquos in osscio contineant ; sic summus ille rector in eos, qui corrigi nolunt, susceptumque scelus impudentia cumulant, exem=lum summae seueritatis edit, ut illorum exitio hominum uniuersiati prospiciat,&, cum poena sceIeratis imponit,multas summae clementiae par tes tueatur. Quid isitur est, quod tam saepe videmus illud repetitum , Et indurauit cor Pharaonis p Indurare est, materiam improbis, de sceleratis,qui bonis ad malitim abutuntur, maioris sceleris, &contumaciae praebere. Mignoras, inquit Paulus, quod benignitas Dei ad paenitentiam te adducit autem secti dum duritiem tuam, &impaenitens cor, th
sauriEas tibi iram. Ad hunc igitur modii Deus eam Pharaonis duritiem non inciebat, sed
Insitam duritiem, de prauitatem, ipsius Dei cle mentia ad immanius seelus abutebatur, de irae diuinae e mulum sibi miris in dies accessioni. bus amplificabat. Animaduerte autem mira bilem argumentorum connexionem. Primum quidem demonstrat, Israelis veri vim, de ratio nem non humana natura, sed diuina gratia contineri. Gratiae vero diuinae magnitudine, quaei o omnibus exposita est, qui illa frui vestierint . iustitiam diuinam confirmat. Ex ea namque misericordia constat, eos, qui perierunt, suo scelere perijsse. Id autem clarius ostendit Pha raonis exemplo, qui clementiam repudiauit,&voluntate sua in pestem irruit: ut intelligi poΩset, Iuctaeos similiter voluntaria caecitate, Nanimo in scelere nimis obstinato, de obfirma to,eeeidisset nec illorum exitium esse ad Deu, qui eos ad salutem vocabat, sed ad eorum iminaci manitatem, di pervicaciam , qui illius benignitatem respuebant, reserendam. Adiungie deinde: Ergo cuius vult miseretur. 8c quem vult indurat. Quod non sie est aecipiendum,ue ille sine summa ratione velit, quod vult. Non potest enim illius sempiternae sapientiae volun tas a mentis, Ze rationis, fle consilii coniuncti ne diuelli.Vult autem eIectorum fidem non se eundum debitum, sed secundum gratiam remunerare. Vult etiam eos,qui ope illius repliciat,
praesidio spoliare, iudicioque peruertere. M iungit deinde: Dicis itaque mihi, quid adhue
quaeritur.Voluntati enim eius quis resistet insverbis Paulus personam hominis audacis, a me de consilio diuino temere iudicantis, de sententiam hanc perperam intelligentis, inducit, cui ininiam orationem attribuit, ut com
modius ipsius impietatis vocem comprimat.Si verum,inquit quilibet homo nefarius, est, Deueuius velit, misereri, de quem velit, negligere, εο de in animum duritatem inducere, nemoq. p test illius voluntati resistere,qui peccat,nece L. sario peccat. Si necessario peccat, cur Deus tam saepe de improborum hominum duritie, de immanitate conqueritur Hanc orationem sceleris,de audaciae plenam duplici ratione Paulus refutat. Primum namque ostendit,esse iacianus audax,de iudicio diuino iudieare. enim, quod res quaelibet a Deo facta est, statuendum est, licet ratione illius minime teneamus; eam so non sine summa ratione fieri. Deinde, sili quo Deus improbos indurat, hoc est, diu tol
rat, opeq. sua tandem destituit,ut eos cum multorum utilitate peruertat, exponit. O homminquit, tu quis es, qui respondeas Deo λ Num. quid dicit figmentum ei, qui illud finxit, quid me fecisti se non potest figulus luti ex eadem massa sacere aliud vas in honorem, aliud in contumeliam In suo loco considera, figuli nomine, non opus sis e ratione designari, sed illud,quod artificio fit. Vt intelligas, si figulus ea ratione,qua figulus est,artificio facit, qui quid facit ; multo magis Deum arte, racione,
76쪽
consilio omitia perseere. Sis igitur Paulus aici
Homo non te circumspicies tuae naturae
Bagilitatem recognosces Non Dei sapientia, Et c potentiam cogitabis P Non denique --men illius horrebis λ Si esset aliquis sensus invasis fictilibus, non essent ea vasa serenda, quaecum figulo, a quo ficta fuerant, de fingendi artificiocontenderent. Multo igitur minus est homuncionis audacia toleranti, qui iudicium summi illius rectoris acciitat. de in ipsa immen& infinita sapientia consilium, & artem re quirit. Ita ne vero λ Cuius tu rei caussam,& rationem ingenio consequi non potes, continuo nullam rationem si esse contendes Facit figulus arte sua aliud vas in honorem, aliud in e tumeliam : quod autem arte fit,nemo potest iure reprehendere. Tu vero, quod ab illa sumnia sapientiaan quam neque temeritas, nec iniquitas cadere potest, factnm est, temere, & iniuste sinum diees p Ηae quidem oratione hoc unumscipit Paulus,ut admoneat, summum facinus esse,diuina consilia ad exame humanae rationis exquirere,& de illius aequitate dubitare. Com mimit igitur tantum audaciam importunam,
Dominese. temerarios, ct insolentes diuini iudici j denuntiatione perterret . . Deinde, quid de hac quaestione fit statuedum,explicat. Sic enim labiungit: Quod si Deus,voletis ostendere ira, di notam facere potentiam suam, suffimiit in multa patientia vasa irae, aptata in interitum, ut ostenderet diuitias glariae sitae in vasa misericordiae; quae praeparauit in gloriam oratio praecisa est: qua loquendi figura Palilus freque
ter utitur. Hoc enim, aut aliquid aliud simile deest. Et tamen tutam sapiens, Nivsthim Dei consilium vituperabis In his quidem verbis primum notandum est, Deum vasa irae minime finxisse. Vasis quidem naturam finxit. non flagitium,non impietatem uon reliqua scelera iudicii seueritate, quam fanctae litderae appellant iram,acerrime punienda. Improbi enim luseque vesuntate tit, ut irae vas efiiciatur, qui vas misericordiae fieri noluit:. Quod ut luculentius explanet Paulus, ait, istinuit. Nec hoc verbo contentu addidit,in musta patientia vasa irae.
hoc est quis tantus ille dolor mit Quod tam crudele semicium, ad quod perieredum, non mediocri, sedisia a patientia Deo opus esset Id certe, si dolor in Deum induet, quo nullum fingi posset acerbius, nempe stagitium, o scelus, & in sust pio scelere pertinacia. Nihil enim aliud pugnat cum illius probitate, b nignitate,sapientia: nihil aliud sanetissimis i. lius instruitis,& legibus aduersaturi nihil denique est aliud quod summo illi odio sit.Itaque mirum esse non debet, si summa illi patientia, ut ita dicam, necessaria fuit, ad tam acerbum sipplierum subeuditin. Non igitur is uno modo Pharaonis duritatem egeemita mima quadapatientia voluntariam hominis in robissimi contumaciam , quae spiritam illius Aletabat, si1stinuit. Qui,1 ut magis ratam explicet, a
i ungiti Aptata in interimit . No siele quae Deus ipse aptauit in interisum, quemadmod4 dieit paulIctin ius devasis misericordit,quae praeparauit m gloriam: ut intelligas Dei ve tate,&clemetia destinari pios homines ad gloriam , scelere autem uni ut iusque volantario
exturbari improbos in Eppliciti m.quemadmodum Istias ait: Ite mignem, quem vobis ipsis aecendistis. Sed in quem finem, quaesis niniusto Dominus tanta cum patientia, atqueiam diu contumeliae vasa sustinuit Vt ineiaderet, imquit, iram, hoe est, sancti stimi iudicii severit te numini'. sal potentiam. Rursita intere go, quorsum attinebat, velle id homnibus e plicare Vt ostenderet, inquit, diuitias gloriasiis in vasa misericordiae, qnae praeparauit in
Horiam.omnia namqne tacit propter electos. Restat minc,ut videamus, quem mictum elem ex diuino iudicio in oeulis constituto perci-ao piunt aximum certe.Primum enim electi,duimprobos excruciari debitis iupsicin animaduereunt, metu diuini numinis eorum animis iniecto a maleficijs abstinent. Fundamenum enim verae sapientiae in Dei metu consistit.*inde bonorum virtus, improborum insidi', divisibus oppugnata mulao ciarius splendet, Magnum namque sui specimen virtus ipsa pribet, inim neque flagitiinrum hominum exemplo Corrumpitur, neque perditis consiliis a studio
pietatis auertitur, nec ullis minis,aut cruciatibus ab amore sanctissimae religionis abstrahitur . Deinde,cum impiorum casu,ex quatis sint
ipsi Christi misericorilia supplicin erepti,co
siderant,parentem,& liberatorem suum multo ardentiore studio, & amore complectuntur.
Postremo ipsa sempitemae legis svisitas, &dii linae seueritatis ratio,in horicarum oculis,& assimctu propositat, clariorem Dei eognitionem tradit, & elementiam sanctis hominibus attri o butasti illustriorem efficit: & ita eos maiore quodam gaudio per dit.Quia igitur tantu re tam multiplex fructus erat bonis ex improborum exitiocapiendus, non attulit Deus improbis vim,ut coacti necessitate scelus susci relu; sed illorum vviuntariam peruersitatiudi contumaciam patieritame tolerauit,ut Hnia tandem in suornm gloriam conferret. Si uoomnc prorsus sensim brii hominis amisisti,
clare cernes, Pauli sententia nullo modoliber so talem tolli,sed admodum firme eonstitui. Haec deinde fusus persequitur, di ostendit tandem, Didaeos superbia, & ammmia, di perfidia, Contumacia concidisse. Elati namque iustitiae adumbratae confidentia, quae sita erat in legis operibus, veram iustitiam, quae inpurime, in sanctitate is caritat in pace, in gaudio cons, isti.& in reliquis virtutum diuinarum numetis, quae spiritu Christi apud animos pioru hinminum Ct,llocantur,niuus contumaciter,& iis 6 pie contempserunt.Haec cum sit Pauli mens. Nimitentia;quas tantus ille vesani hominis fimae exstitit,vt Pausianctoruate conarentisa --tentiam
77쪽
tentiam persindere, quae simul hominum stata
euerteret , 3e Deum iniquitatis insimularet
Quod nam ius est, ut improbi ipsius improbitatis,qium non sponte sua, sed vi sempiterna extrinsecus illata suscepere, poenas luant Luth rus,inquis, libellu Midit,quo Germaniae tumultus exagitauit. QSod si dixisset tune eorum aliquis,quos arguebat: Dathere,quid ius tescriminaris λ quid tumultuaris quid in cinis Noa
enim hoeamdidicimus, nihil esse in nostrama inu positu, neque boni, neque arati, usque adeo, ut ne Gisitare quidem, quae volumus, nobis liberum sit. omnia siquidem Deus in nobis etfi'cit,ut asseris,nosque tantum instrumenta quedam sumus,nianu illi quocumq. illi libuerit, emissa, summaq. vi contorta. Has igitur seditiones, ic tumultus, quos accusas, solus Deus, ut tu doces, excitauit. Cum igitur summus ille Dominus,euius potentia nullis potest humanis viribus impediri, huius tanti motus impulsior, imachinator, effector exstiterit; cur nos in crinmen vocas cur contumesi j exagitas cur ab
hae seditione sirustra deterrere conaris 3 Si hys, inquam,aliquis ex ea multitudine,quam Lutherus asperrimis verbis accipiebat, dixisset, Quid quae se Lutherus responderet Quam ho- nena ratione disciplinae sim constantiam cum diuinae multatis defensione coniungeret λSed, ut Lutherum omittamus:Tu, theri patrone, qui illum a Deo missum asseris,quo tandem mo 3 eo poteris,illius decreto firme constituto, supplicium maleficis irrogare Si enim libertas nulla est,si voluntas est adstricta, si omnis facultas erepta, si itationes impeditae, si omnia,
maxima,minima,mediocria,necessitate sempiterna constringuntur, si rerum omnium siue ianarum, siue malarum selus Deus auctor, εο ef
ctor est; nihil certe illi miseri,quos ad suppliciutrudi λrtasse iubes, admiserunt. Quo iure igitur plectis intontesZ Qua ratione innoxios sup- meio mactas Quis hanc legem sanxit, ut au- ctores maleficiorum crimine liberi sint, & m Iefieiorum initi umenta poenas exsoluant Quo genere orationis, si hoc defendere niteris, summum illum iudicem iniquitatis infamia liberabis λ Hoccine scelus Hanccine dementiam
Hanc cine effrenatae mentis audaciam Et tamen Lutheriis,cum eadem opera,& humanae vitae rationem perturbet,& Deo impudentissime
crimen iniquitatis affingat; se pro Dei gloria opugnare dicit, quam deformare,& euertere conatur. Dicis autem,me eos,qiii huius sententiae auctores sunt, non minus damnare impietatis, quam sit essent Protagorae aut Diagorae similes. Non sum adeo hebes, ut ista dicam.Scelestiores quidem Diagora illos arbitror, & non scelere pares. tolerabilius namque puto, Deum non putare, quam maleficum, & iniustum putare. De prouidentia vero, Vt iam hunc locum concludam, id tantum dico. Cum Dei prouidentia, isit consilium ex rerum praenotione definitum,
si ele tionis verbum,si Dei propositum, hoc est, anticipatum iudicium atque Meretum sempiternum rationem, δέ mentem designat; is Dei prouidentiam cofitetur,qui credit, nihil a Deo fuisse ex aeterno tempore, sine summo consilio, aequitate, ratione design/tium, atque constitutum. Contra vero, qui Deum asserunt, non ali
ratione, nisi, quod ita illi libuerit, ex commun generis humani massa secreuisse, quos ad glorriam sempiternam dirigeret, & quos exitio a sempiterno destinaret; Dei prouidentiam,qua
Verbo tuentur,re, atque saeto convellunt. Uenim mentem, & rationem tolliς, prouidentia
tollit. At,quam procaciter reliqua persequeris=Tandem, inquis, satis perbacchatus,aliquid in cipis concl0dere, summam eorum facieqs, quaqnosti os quereris esse demolitos, & inter Sas, quid in eorum locum successerit. Iustissimc queror, Haldolae . nihil enim aliud video substitutum, nisi facinus illud egregia, de quo tanto-o pere gloriaris. Et iccirco tam crebro idem factum repetis. Pro sep prstitioso,inquis,delite strum hypeocritarum otio, necessarium Chri rstianae professionis negotium: pro vagis libidi nibus,honoratiis inra coniugia: pro somnijs hum2norum iniictorum, sacras Dei patris,& D
mini nostri Iesu Christi Scripturas. Immo nihil aliud video, ut iam dixi, post sanctarum rerum
vastitatem, in locum earum rerum restitutum,
nisi pro sanctissimo otio,flagitiolissimum negoo tium: pro studio pudicitiae, sacrilega, & incestaeonnubia: pro sanctissimae disciplinae puritate,
perditorum hominum errores pestiletissimos. Vtinam, inquis,hic abrupisses contumeliosi sit-mam epistolam tuam. etenim te Hrtasse conuiciorum non piget, sine caussa coaceruatorum. Me profecto taedet illa recensere. Quorsum attinet, sine argumento, sine sale, sine ulla verisimilitudine tuos te tam procaces,tam absurdos errores in auribus Regalis maiestatis , atquei adeo in uniuersi orbis Christiani toties repeteret Qui tibi constas, Haddonet Non dixisti, me
summum esse verborum atque sententiaru architectum3Non consessus es, meum tibi dicendi genus probari Non me saepe in hoc libello
tuo discipulum Ciceronis appellasti Quo modo igitur nunς dicis, epistolam illam meam sine argumento ullo ut de te, &iucunditate sileam; eonseriptam fuisse λ Non igitur,eu et
quentia meam laudabas, vere, de ex animo la i dabas. debas homo urbanistime,ludebas, irisqlie Venus, in cuius honorem templa pudici
tiae polluistis, & profina reddidistis, te salibus suis adspersit. Gamquam hoc valde vitiosum
in ista urbanitate tua puto, quod non satis p test intelligi, quando vel serio, vel ioco loquaris. Sed Briaste laudem acuminis in obscuritate positam censes, quod etiam in disputando facis. At quam crebro mihi nomen Ciceronis obij cis Quasi me illius pudeat, aut existimem, a me aliqua ex parte illius umen, & vim,& ampli dinem scriptis exprIiise et aut uno Cicerone contentus, nota diutissime in maxim1-
78쪽
rum artium disciplinis versatus sim. Tu vero, ut leguleus veterator, & callidus, ne tibi quicuam Ciceronis nomen opponeret, diligentis. me praecauisti. Nihil enim pure, nihil diluciade, nihil distincte, nihil enucleate, nihil grauiter,nihil ample dicis. Quidquid libet, in oratione ponis. Idque non argumento, di ratione, sed convicio,& linguae petulantia confirmas.Tum, quasi iam bellum eon seceris, contumeliarum aculeis pungere, Et ineptissimis interrorati nibus urgere conari de ante victoriam ridicule triumphas.Vnde illudi ini id es optime vir λ millud, Paulus abominatur , Hieronymus ossius affirmare non dubitat i quasi vero Id, quod impugnas, asseruerim, aut fuerit mihi cuPaulo, 8c non eum Luthero certamen institutum. Illud praeterea i Qvid Hieronymus ΟQ-rius Illud etiam: Num fingo quidquam Num mutor Et his quidem verbis aeer in dicendo videri concupiisti. Di sce hoc ex me. si potes, quando nam infelix fit isti , ut in magistrum is unestio quem incideres,qui te tam inepte,& imprudenter erudiuit, interrcsationes istas tum
demum δέ graues, de vehementes esse, m a uersiarius est viiquo firmo argumento conuiactus . Niter enim ridiculae, de Ineptae fiant, noque vim aliquam eontinent, sed miserandi cuiustiam furoris indicium. Ita me Christiis amet, Vt interdum , quamuis oratio tua mihi admodum miseranda videretur, risum minime
tenuerim. Itaque liberatus sim illa fide,quam tibi dederam, fore, ut si me argumentis firmisi, simis, Sc exemplis verissimis tibi assentiri cogeres, minime repugnarem. Tu enim nec argumentum ullum a sti, nec exemplo aliquo. quod ad rem pertineret,ussis es:& tamen,tam. quam rem strenue gesseris, insilias, ει inci mas , & inanes furoris, di amentiae voces emi
tis. Nescio igitur quis malus genius istam tibi mentem iniecit,ut scribendi munus susciperes. Id tamen pro tuo arbitratu s cies: nec enim tibi praefinio, quominus, quantum tibi Iibuerit, ineptiis in scribendo sis. Quod ut liberius facias, hoc tibi plane confirmo, neminε, qui iudicio valeat, hoc tibi crimini daturum,
quod plus nimio sis Ciceroni deditus.
79쪽
VN C ad aliam querellam confido fiituram, ut breui tanta rerum conuertum , consequens est, ut re- sio fiat,ut istius pessis funestissimae memoria despondeamus, qua indisne ad leatur. Praeterea,vi iam dictum est a me, litte- modia mihi pati viderisor ris illis non accujationem institui, sed Princitionem illam meam, qua im- pem vestram, ne se pestiferis perditorum homipudentiam, latrocinia, vene num sectis infici sineret,admonui: quod ut re-na,conspirationes,& ta mul- ctius facerein,signa, quibus vera rcligio a salsa. ta sceleraperiecutus sum,ut no plura olim prae distingui, veri prophetae a fallis internolci pos-ceptor,ut inqui meus Cicero in Verrem con- sent, ostendi.Id si parum sapietiter teci, statim gesserit,quibus Britanniam alligatam esse dixe Io videbimus. Et haec quide de litteris illis meis, rim. In quo quidem ostendis, te litteras illas quas quidem sine ullo argumento ,& sne salo meas parum considerate legisse.Nec enim um- conscriptas esse dicis. In quo quidem Frauit
quam ea men& mea fuit, ut uniuersiam Britan- tem tuam requiro. Non euenim gratus hominiam scelere condemnarem.Scio enim esse qua nis,oration quae nullum argumentum liabzt,
plurimos homines in ista in sela, pietate,& reli- . commoueri. At tu ut coniicere ex scris tri tuis gione Taestantes, qui nuquam ab Ecclesia san- ' licet,lectis illis litteris,iracundia,surore,& inricta deiciuerunt, e pro Christi gloria caput, si sania flagrare cupisti, doloremq. tyuni conuia, opus ita Herit, libeutero jcient. Quin etiam eiis, &contumes ijs aperuisti: cm. prc essus multi iam clarissima morte fidem silain vehe- es, ut haesitantiam linguae tuam in lucem pro-
menter illustrarunt: multi vincula, contume- 1. ferre minime dubitarcs Fateris praeterea, littesias,incommoda varia pertulerunt:multi,ne ta ras illas nostras per omnes reip. Christianae natam religionis pestem adsipicereta Onte sua ex tiones circumferri: quod numquani fieret, si torres,& exsules vagantur,maluntq. cum aeru- millo argumento coinpositae suillent.Scd videanis, & inopia conflictari, quam tantum dolore mus,quo modo tu, qui nullo argumento me ni-
oculis suis haurire.Qu'd alii etiam permulti fa xum fuisse contendis, argumentum illud meucerent, si id illis per vos aliqua ratione lictulis di soluis,quo asserui, no csse a vestris magistrisset. Audio praeterea, esse quasdam Britanniae Euangeli j puritatem restitutam, cum apud il- partes, ad quas numquana istius luis contagio 3o lius auditores innumerabilia sagitia dominen peruasit , & multos etiam Principes esse, quos tur.Falsiuna, inquis,est, quod de peruersitate nonulla ex parte morbus iste tam grauis oppresi strorum assumiS.Id quidcm, Haddone, tuae im- sit. Illud etiam quidam amicus meus, homo fi- pudentiae est, id quod est notum, peruulgatum, de dignus,qui in ista insula negotia gerit con- omnium mortalium testimonio consignatum, stanter affirmauit,multo plures esse, qui in fide negare velle.Non fateris Cermanis tumultus . permanent, quam qui eam violarunt. Sed eos, Non cernis oculis tuis erectam volitare libidine id publice profiteantur, nactu, atquc minis nem Non stagitiorum liccntiam' i inpunitam eorum,qui rerum potiuntur, impediri. Quam- discurrere Non templa religiosorum hominudiu enim non coguntur fidem suam aperte pro sanguine iuncstari Z Non fana omnia compit steri licet illis,quod sentiunt,taciturnitate c5-rirNon insit diaS principibus a vestris compar primere sique eo,dum vel opus sit,inorte etia ri8 Non omnia loca, ubi vel ri ludum aperiunt, proposita religioncm publice tueri, vel se ad se seditionibus perturbariὸ Quid igitur aruies,id, liciora tempora, ne bonorum internecio fiat, quod non modo fieri audis aed oculis tuis ste- reservare . Accedit, quod illi,quorum mens no quentur usurpas,numquam g vestris me . est stuperbia occaecata, qui non tam malitia, de se dicere λ Sed adiungis, Et id ii verum csset ex improbitate, quam animi simplicitate lucrunt co,quod tu colligiS,numquam efficcrctur.Quo in fraudem istam inducti, quorum maxima co- modo id non essiciatur,velim me doceas. Seni- pia est,facillime resipiscunt. Itaque neque tota per,inquis,Ziaarita fit erunt in nacilem iii spera.
insulam istis flagitijs affinem esse dixi,neque de so Semeer ex vario genere semina fuerunt pamo vum salute spemo uno deposui: immo tim spinis su cata,partam aestu solis inaresce-
80쪽
tu. Prophetis impones nise pseudo prophe- tum munus sumperet, ut Euangelium per
tae: dominus noster Iesus Christus Caiphasin- gnaret, antiquam disciplinam restitueret, re uenit et Apostoli Nerones,& Decios, qui perfe- tem Ecclesiam caelesti disciplina fulciret, audi cuti sunt Martyres. Sed haec obsoletiora linqua tore'. ad Apostolorum similitudine transse mus.Domum te deducam.in heclesia vestra ret, no'. illum sequere uar, nihilominus tamepublice peccatur Non aperte delinquituis ireisdem viiijs versiaremur, tunc contra n Annuis. Tuum igitur argumedam proijce,quod strum prophet mac conixa nos ipsin arPimen aut Omnino non valet,aut contra te primum , tum-e iuueret. se nondum nobis hic tam tuamq. Ecclesiam valere debet.Ηae quidem clarae lucis splendor illuxit . quare minime miratione nostri mucronis aciem retusam esseco io randum est,nos adhuc in ijsdem flagitiis voluta fidis.Sed,quanta sint in illa vilia non attendis. ri. Vobis autem, quos noua quadam luce spiri- Primum quidem non nego, id semper usu ve- tus diuinus compleuit;qui ab hominibus, ad sanisse, quemadmodum in litteris illis asserui, ut lutem vestram diiunitus mistis, instrui de re in omni rep. vitia multa vertarentur,& in laetis bus diuinis ficillime potuistis; qui estis iam hystugibus improbitatis semen spargeretur. Ossi pocritarum superstitionibus diuino beneficio cium tamen diuinorum hominum, qui hoc in liberati; qui omnia humana contentiis, nihil Fse receperant,ut segetes perpurgarent,& hem omnino quod non sit e caelo tractum, admiscebas Dugibus noxias euellerent,optimo iure fla hi disciplinae vestrae sanctitati permittitis minigitabam.Q-d eum ab illis factum minime eer me decorum est, aliquo flagitiorum morbo pe-nerem,immo multo plura vitia pullulare opera ,o riculose laborare. Vestris namque doctoribus, eorum conspicerem; ex eo colligebam, eorum quos diuinis laudibus in caelum effertis, dede disciplinam minime salutare fuisse. Qiipd pro- eoris maeulam sempiternam inuritis,illorum Phetae pseudo prophetas, Christus Caipham, que doctrinam non inutilem tantum, sed etiam Apostoli Nerones, Martyres vero Decios ad- noxiam, atque pestilentem esse factis ostendiuersarios habuerint,lateor.sed id multo magis tis. Et tamen,quoniam scire vis, qualis noli iargumentum meum confirmat. Semper enim Ecclesiae status sit,illum breuius, quam fieri povirtus improbis inuisa, sceleratis odiosa,aper- test, exponam. Primum quidem Euangelia ne-.fidis impugnata fuit. Tantas tamen semper vi- que Lutheri, neque Melanchthonis, neque C res habuit,ut contra omnes Daudes,insidias,& rol stadij, neque Tuinglij, neque Caluini, neque sceleris. & improbitatis vires, salutem rebus so Buceri,sed Matthaei,Marci, cae,Ioannis sum-
humanis attulerit.Non enim,qui prophetas in ma constantia retinemus: & unam fidem, nota, diebant, qui Christum sequebantur, qui fidem nuper exortam,& cum temeritate,& inani co', Apostolorum conseritabant,qui Martyrum cω fidentia conluctam, sed ab Apostolis traditam. stantiam admirabantur,erant audaces, & faci- di nulla fitroris,& amentiae prauitate corrupta norosi,& turbulenti, & vitiis vllis cooperti; sed colimus Similiter in unam EecIesiani a Christo sapientes, Ac moderati,& mites,atque inansue- conditam, ab Apostolis instructam, Martyrum es,multi'. virtutibus ornati, & instructi. Quo praesidio munitam, sanctoriim hominum disci- enim magis sanctorum virtus oppugnabatur; plinis illustratam, & contra omnes haereticorueo segetes diuiniisuctus maiores, &laetiores impetus Spiritus Sancti numine defensam, de efferebant. At vestri doctores e caelo in terras, semper inti ictam, inclusi sumus; extra qua prout inquis, misit, a magnis principibus adiuti, certo habemus, nullam spem salutis ostendi. multitudinis praesidio constipati, nullum inte- Hanc vero Ecclesiam uno sensu, uno spiritu, nitatis,& castitatis,& manluetudinis fructum unitis fidei consensione constrictam,& tanta remis ciuibus attulerunt Non de aduersariorum ligionis consipiratione conglutinatam agnosci iniuria disputo, qua tu fortasse tuos, ut olim mus; ut nemo illam nouis opinionibus ad sum- Martyres a Decijs, oppugnatos esse lamentabe mam religionis spectantibus,in multas inter se re,sed de illis ipsis, qui Lutherum, qui Buceru, temere,-turbulente dissidentes sectas dedu- qui Tuinglium,qui Martyrem amant, laudant, cere,& dilacerare possit. Et, quia ex Euagello, admirantur, in caelitum numero reponunt, di- ex Martyrum testimonio, ex unctorum hombeo, eos,qui hos ta sapientes sibi magistros adsci so num fide,& consensione,ex usu denique rerum, uerunt,nihilo meliores essectos esse: ex quo ossi & ratione cognoscimus, fieri non posse, ut Ec- eitur,eorum disciplinam partim salutarem illis clesia una sit, nisi unum Principem summum, ipsis, qui eam non impugnabant, sed mirifice Christi Vicarium habeat,qui disiuncta coniun-eomprobabant, exstitisse. Quod vero de Eccle- gat, de ditatuta connectat, & omnes infide, defia nostra, sic enim ais an ullo flagitio labo- officio auctoritate sacrosancta contineat;Pon-ret, interrogas: Iam de nostrorum hominum la tifici Maximo,qui Chiisti vice hoc tanto munebe saepe conquestus sum. Adhuc enim apud nos re in terris fungitur, Iibentissime paremus, in multis regnat auaritia,& ambitio,nec libidi quod ab illo nobis imperatum est, sine ulla recunis radices funditus euulsae sunt. Argumentum satione conficimus.Vt autem hocaibentius 1 igitnr,inquis,quo sum usus,potest in nos facilu 6o ciamus, nos impellit rerum experientia, quod retorqueri. Quomodo Si enim apud nos ali- cernimus,hac auctoritate sublata,continuo sequis praethera nouus exsilueret, qui istudini ctas pestistras, atque turbulentas imi pere. Hanc