장음표시 사용
61쪽
tio, tertium ordinis,qui maxime Christi Eeci sim decet, inuersio. Haec autem omnia Paulus sapientissime depellit. Nam, ut humilitatem constituat, admonet omnes illius miserrimae condicioni scin qua .fuerant, cum infesti daemonis instinctu ad simulacra supplices adibant, ut facilius animaduerterent, illa munera noni rularum meritis, sed Dei infinitae clementiae referenda esse: neque negligendos eos docet,qui dona illa non acceperant, eum non fuerint do- Itnorum diuinorum expertes. si quidem nemo potest Iesum Dominum ex animo confiteri, nisi
Spiritus Sancti beneficio. Deinde docet,donu, quod quilibet acceperat, non sibi tantum, sed
omnibus accepisse: & iecirco esse necessario ad utilitatem Ecclesiae unitieris conserendum. Tum fiammum, & vitissimum dignitatis gradum caritati tribuit, ut intelligerent, non multum referre, quam multas quisque linguas nos set,aeut quam multas res admirandas efficeret,
sed quam ardenti studio Ecclesiam adiuuaret. Postremo facta contentione linguarum, & Prophetiae,non quidem ille linguas contemnit, sed lange prophetiam linguis anteponit. Et haec quidem sunt loca, quibus homines illius memoriae a quodam genere leuitatis, adgrauitatis, di mode1uae sitidium traduxit. Illud vero vitium, quo sese praepediebant, ne aliorum disciplina ullam utilitatem afferre posset,sustulit,cum dixit, Sive lingua quis loquitur, secundum duos, 3 oaut multum tres, & unus interpretetur. Pote
stis per singulos prbphetare, di per singulos lovi. Ne autem quisquam diceret,se vi,& impulsu ipsius spiritus ita concitari, ut contineri norosset ; est , spiritus prophetarum prophetis subiectus est. In quo docet,in eorum manu fuisse,qui a Spiritu Sancto mouebantur, spiritus ipsus officium moderari. Postremo ordinem, de quo iam multa dixerat, hac oratione sanxit. Aemulamini prophetare,& loqui linguis nolite QProhibere: Omnia autem honeste, di cum ordine fiant. Unguis peregrinis uti, minime prohibet : prophetiam tamen, hoc est, diuinae voluntatis explicationem,& aedificandae Ecelesiae rationem illis antefert i& omnia singulari ordine fieri iubet. Sunt autem hoc in loco duo consideranda: unum est, ea, quae uno tempore sine
ullo discrimine fiunt, ex illis, quae sine scelere Praetermitti possunt, esse, cum subest aliquod periculum,temporibus ita postulantibus, omit sotenda . Et ideo, si Pauli tempore omnia mysteria poterant omnibus communicari ἱ non continuo sequitur, ut modo, cum non tanta est in omnibus ad ea percipienda docilitas, sint omnibus ex aequo, absque ullo per narum delectu, committenda. Alterum, hanc mentem in tota hac Pauli disputatione suisse, ut clatione comprimeret,caritatem sanciret, dinem co- seruari iliberet. Qui i tur elationis materiam praebet, caritatis studium remittit, Ordinemq. 6operturbat,is,quamuis Pauli verba sequi videatur , sensum tamen oppugnat. Hia ita constit
ris, quaero abs te, quid venerit in mentem v bis, tanto studio omnia sanctae scripturae via mina , absque ulla necessitate, & cum non me diocri imperitorum discrimine , quibusvis baiulis interpretanda committere Num, ut sise perbiam fiominum infimorum merceretis vos eorum animos fidis opinione sapientiae imeredibiliter extulistis. Num, vi ardentiorem caritatem redderetis fit imbecillax mentes, Varijs, di repugnantibus diuinae legis explic tioni trus inter se dissidere compulistis. Num, ut ordine cuncta singulari fierent At ordinem antiquum peruertistis. Iam enim omnes sunt prophetae omnes pastores,omnes doctores amnes in omni loco de rebus diuinis nimis intem-
pessive garriunt, &, quidquid eis libet de mysterijs altissimis, quae nulla ex parte consequuntur, essetiunt. Hac igitur prouidenti illitis antiquum in Ecclesiis silentium, & pudorem, qui, mulieres egregie commendabat; illam modestiam, quae simplices homines in officio coeatiis nebat,omnino sustulistis. Sic autem factum est, ut, cum Pauli verba vobis sequi videamini, i lius mentem, de sententiam acriter impuΤnetis . Deinde quaero, quid olim deerat, ad straria bona m mentium disciplinam λ Num deerant eruditi sacerdotes,qui, quantum sat esset ad salute,de mysterin id eligerent,quod sine periculo imperitis hominibus explicarent Num deerant, qui locu idiotae supplerent, At amen illud
pronuntiarent Adeo ne erat Lati ira vox,& oratio peregrina, ut eam in Ecclesijs vestris nemo
prorsus intelligeret Num illa multarum simul
linguarum perturbatio, atque contuso fuerat Apostoli oratione dirimeda, cum vnuin sermonis genus, & antiquissima consiuetudine tritu, aque peruulgatum, in communibus Ecclesiarum precibus audiretur ξ Quod si linguae communio coniungit animos; nihil aptius ad institutum Christianum videbatur, quam una tanqtum lingua, quae in occidentis soliS regionibus in Eccles ijs erat, studio, de usu quotidiano percepta , publice Dei laudes pronuntiari: nihilq. minus conueniens, quam tot nuc linguis sacra confici,quot sunt nationes,api id qua S laomines sine litteris, sine ingenio, suae religione iniinus sacras litteras interpretandi luscipiunt. Quare ne q. simplicitas nostra tam inutilis est, quam vos homines sapientes arbitramini; neq.
vestra cautio tam salutaris, quam magistri tui suspicati sunt. Ex illo siquide erroro, di turbae, falsa opinio sapientiae, quae summa demetia est, aliaq. incommoda nata simi Persequeris deinde reliqua Ecclesiae vestrae disciplina,& ais: Impositionem manuum, coniugi, celebrationem, puerperaru ad Ecclesiam in auctionem groruvisitatione,& sunerum humationem, ibilemnibus, & publicis olficiis ad Euangelij veritatem
copositis, exsequimur.Reliqua deinde breuisse
me una verborum cotinuatione complecteris,
atque demonstratiun putas, neque sacram et svos esse,neque sacroris religione destitutos. tu
62쪽
sum deinde Emmi P5tificis a vobis excussum omnes intuerentur; cuius imperio, S: aiiectori-- ingeniae confiteris, eo quod grauitus esset, qua late frenarentur: aliter enim necesse iret,tur. ut id vos,aut patres vestrisuli nere possint Ma bulenta dimidia cum maximo regni totius peri. iores quide vestros scio iugiim id facillime cu culo concitari.Recte dietum puto.Sic igitur in summa laude siastinuisse. Vos vero illud mini- Ecclesia,quae una semper debet esseda eccssariume sustinere potuisse cofirmo.Quo modo enim esse dico,ut una Potificis Maximi potestas exillauisset vobis in aedes sanctas irruere, mona- mia sit, euius potestatem alii Pontifices verea chorum instituta rescindere, sanctam virginsi tur. Aliter enim erit necesse, cum maxima Ec- cassitate polluere relisiones iurenter,& impie elesiae peste, atque pernicie, dissensiones, & se -violare, In bona sanctis usibus destinata cupi- 1 octas pestiferas excitari,&Ecclesiam insiimmude, di violenter inuadere, virtutis, &Petatis discrimen induci. Si enim intra annos quadr monumenta demoliri, Ecclesia antiqua periter ginta,postquam bona Germaniae,atque deinde .lere, de aliam pro libidine vestra recocinnare, Britanniae pars a Pontifice Maximo desciuiritasi primum non fuisset tum istud a vestra cerui- multae seditiones inter vestra religionis Princice depulsu Miungis deinde,Nec ullum agno pes exortae frint, ita, ut neque cum alijs, neque scimus Pontifice, nisi Dominumnostru Iesum secum inter se ullo modo consentiant; quid c Christiam cui sacrae scripturae peculiarem hunc ses euenturii esse, quod Chris iis ome obruat honore assignant.Ο verbum pietatis admiram si uniuersa Christiana resp. vestro studio, & im-dae plenissimum,quod in se clarissimu continet portunitate solicitata, simili stirore, & insania vitae caelestis argumentum ' Quid hominibusta rebellarit Restat igitur, is,quemadmodum insinctis, tam ab omni cura vitae mortalis abstra Britannia una summa potestas est, quae Princiactis taetemus, qui ia nullum Christi vicariu pri pes reliquos in potestate continet, ita in Eces: Christi ipsi in praesentis desiderio ferre, atque ita una auctoritas fiamma sit, cui reliquae ins sustinere possunt Sed videamus. Hoc Chri riores potestates libenter, de stadiose pareane . nomen, Pontificis tantum dignitate, & officiu Aliter enim nec immanes tempestates sedare , declarat etiam regis Imperium,& Maiesta neque discordiarum flammas exstinguere, necite Negari certe non potest,utramq. Pontifi- intestinis bellis umquam finem imponere sit eis, atque regis vim Claristi verbo, & sententia bit. Cum vero Christus pacis auctor sit, qui di- contineri. Cur igitur alium regem nisi dominu eunt, se unum solum Pontificem habere, ne nostrum Iesum Christum agnoscitisὶ Cur iugu 3o pe Dominum nostrum Iesum Christum, &, hu- istud, quod restat,non eadem libertate, & com ius verbi ficta religione, aditum tam multis, &tentione repellitis Cur regia potestate, & im- tam pessiferis disti diis apariunt, mentiuntur .
perio istam Euangelii libertatem impediri pa- immo Christum oppugnant, di Satanam dissenti ni Cur non,quod iam in aliis partibus eis- sionis auctorem venerantur. Contra vero, quidem studiis infectis tentatum est,omnes animi Pontificem Maximum, ut Christi vicarium,eo conatus in Regiae Maiestatis pernicie compa- Iunt, & obsereant ea tantum ratione, quod ratis Vt enim unum Pontificem summu agno- Christi vicem gerat in terris, hi solum Christitis; ita necesse est, ut uni tantum regi pare stum Pontificem summum agnoscunt. Et i tis.Quodsi aequum vobis esse videtur,ut inter- mendicis, vos ista rebellione, & contemturis alium regem illius regis summi vicarium ha o Christi tunicam non discindere, sed Pontificis beatis;quae caussa est,cur alium Pontificem san Romani palliu vellicare. Et ais deinde, Nequectissimi illius Pontificis vicarium habere noli- viam,vt tu vis,adseditiones aperimus,sed itertis Sed dices:Nos Pontifices habemus:Pontifi- oecludimus, quod eius licentiose plumbo, m cem vero summum habere nolumus.Nonteio ximam admorum peruersitatem descendat. tur Pontificis, sed summi Pontificis nomen A. De plumbi nomine, & tuo tam insigni conuia fendit.Cur igitur in Britannia vim Regiae pote eio, dixi antea, quo ad fieri potuit, moderate . statis,quae certe summa est,ferenda existimas De tam proiecta audacia, di impudentia, qtu Non sunt apud vos magistratus Non publicum dicis, vos minime Christi tunicam dilaceras. consilium Non principes,atque dynastaeλErgo se, sed ista tam impia rebellione, ne mores inta lata verbi controuersia,non pauci apud vos 1 o terirent, egregie prospexisse, quid dicamnon reperiuntur, quemadmodum & apud nos, qui reperio. Tu,cum tam pestiferas sectarum di . regiam potestatem,quamuis Reges minime ap sensiones, & tam taetra dissidia circumspicias ;pellentur,obtineant.Fac igitur,illos esse minu- cum nulla sit vobis certa fides, nulla in religi tos quosdam reges.Quid opus i tur fuit,cum ne consensio ; cum diebus prope sinsulis eo ta multi reges apud vos sint, este tamen unum fessiones immutentur, symbola corrigantur,lo regem silmmum, qui reges alios inferiores im- ei veteres deleantur, noui substituantur, sectae perio coerceretrii enim,Summi nome,in Pon- multiplices oriantur,& antiqua Ecclesia in tontificis dignitate ferendum non putast cur in re partes discissa sit; audes dicere, istam desectiogia pote1tate,Summi nomen, similiter exsecra nem Christi tunicam minime discidisse Cum ris Sed dices, sapientissime tactum esse, ut om- ω vero oculis tuis cemas insolentiam, arroga nes magistratus, de Principes, qui in Britannia tiam, contumaciam, linguae petulantiam, m sunt, unum summum Principem haberentique ledicentiam, libidinem, nequitiam, impurie E 1 tem s
63쪽
te,tumultum,& seditionem, ubi inq. nugistri id sane eosidenter in oratione ponis, neque te tui pede ponunt, impune volitare;quo tantam mendacij quidquam pudet. Sic deinde conclu- ore confirmas,mores esse a vobis post istar et . dis: Quare, si Naestantissimus Ecclesiae statuet Iionem egregie constitutos Res ipsa deelarat: expersquit huius monarchiae, nos etiam illa excpla quotidiana loquuntur: neque sedes pu- cillime carere possum ammo vero debemusrblicae,nec intima penetralia conticescunt. a non solum Euangelio palam interdicente, sed egregie aute refellis illa meam de Ecclesiae san etiam sum agante ratione. Quae tanta temeructae monarchia ratione Optimis,inquis,Eccle- tas,& impudentia tua est, ut ita argumentum sae terribus,unus Deus,una fides. verum. Sed nulla ratione concludas Ex rebus enim veris, nunc nec unus Deus est,nec una fides apud Eua io exploratis,& constituti on ex falsis, demini-
gelij vestri ministros. Alius enim immolat libi- me concessis oportet argumentari. Hoc si tudini,alius iurori, alius ventri, alius maledicen- ignoras, stultus; si seis, & tamen ex falsis protia ta est fides Lutheri,alia Buceri, alia Luin minitatis argumentum deducere contendis, gli1,alia Caluini.Ais tamen: Petrus habebat sua cum nulla probatio fuerit antegressa ; sephista prouinciam, Paulus sua, Iacobus siuaalias alij. impudens existimandus es.Inter fraudes enim, Neque tamen personarum distractio fidei disiu quas sophistarum loquacitas suscipere solet, ea Eebat unitatem. id ergo concludis Num ex inprimis memoratur, qua ex rebus minime his, 'aedicis,colligitur,Petrum,cum in prouin positis, aut concessis, aut confirmatis, essi recta item sedem collocaret,minime fuisse re contendunt, quod volunt. Si praestantissimus, Iiquis Apostolis antelatum Id non exin, quae dio inquis, clesiae status experstat huius monardicis, efficitur. Quilibet enim modo Pontifex chiae,nos etiam illa facillime careripossiimus. siam provinciam obtinet, & Pontifex Roma- Quidui numquam praestantissimus Eeclesiae stanus suam. Omnes tamen illi diuino iure su jci tus expers fuit huius monarchiae, vos illa car mur . Ais deinde, succedentibus iaculis multi re poteritisλNon opinor. Si constat igitur set fierent Epis, Romani Martyres, & a pro- ptis, di monumentis, & summa sanctorum h fanis Principibus immolabantur et sed coro- minum consensione, numqua praestantissimumnas,nisi mrtyriorum,habebant nullas. Papale Ecclesiae statu huius monarchiae experte fuisses hune extraordinariu principatum ignorabant. si tu nec auctoritates refellis,nec argumeto pura constataqaddone,ipsos beatissimos Ecclesiς gnas, neque antiquitatis vllu firmum testim Romanae Principes,qualis fiait Clemens,& Eua 3o niu adducis sed tantum,quodlibet,in orationexistus,& Lucius,& Marcellus,& Pius,qui cor ponis, no cernis tua istam ratione tota labare, nam Martyrii fuere maxima cum gloria conse atque per se absque ullo tormento conuelli λ Et cuti,quos nec ambitio, neque cupiditas stimu- tame,quasi ia totu negotium ex animi sentetia Iabat, ut ad summum illum honore adspiraret, coieceris,addidisti: Immo vero debemus. Quo contra te testimonituri dicere. Ex eorum enim modo probas,esse ossicium istud debitu Quescriptis constat, hoc illorum iudicium fuisse, fructum istius nefariae rebellionis ostendere nosemper in Ecclesia Romana fuisse uniuersae Ec- tuisti QDdnani ta admirabile lumen rebus hucenae principatum.Quid hic Irensum,quid Au manis isto furore, & amentia praetulisti,ut dicesummim,quid alios sanctissimos patres resera8 re possis, vos ossicio debito fuisse eu laude per- d totius antiquitatis memoriam replice o functosλ In eo vero,quod ais,Euangelio pala in Ex recentiminis autem scriptoribus lege,si lu- terdiceter Caussa vera omeij vestri demostras. het, Echium, Episcopum Rosensem, Cochlaeu, Id enim vobis propositu esse videtur, efficere, Pictium,& reliquos homines religione,& eru- quod Christi Euangeliu interdicit. Quamquaditione pristantes,& intelliges,in quanta Prin id dicere non vis, sed vos Euangelij auctorita-cipatus huius ignoratione verseris. Pugnant ii te,Romani Pontificis Impertu detractare. Hseti non conuicijs,non mendacijs, non impude est enim tua cloquentia,ur,quod sentias, i etia,sed Scripturae sanctae testimonijs,sed aucto- numero cxplicare non possis. Sed,quo Euang ritatibus sanctissimoru hominum,sed incomi- Iij testimonio,qua auctoritate id probasti Pr ptae vetustatis exemplis,dc aduersarios Vrgent, fer locu,urge litteris,conuince praecepto, ostc- nec eos siesu impietatis, sed extremi furoris,ae so de quibus verbis Euangelium non obscure, sed que dementiae couincunt.Tu vero unde haec sci palam,& verbis clarissimis interdixerit,ne unure potuisti QDd tempus in sanctis litteris ho- si immum Christi Viearium in terris obseruaremo in soro versatus, & innumerabilibus nego- mus. Addis deinde , Sustragante ratione .cumtijs impeditus consumere potuisti Itaque non numqua, quo modo isti sceleri ratio fuerit iusitam mihi vituperanduςes,qua magistri tui,qui stagata,demonstraueris. Et tame,quasi iam siete tam multis erroribus imbuerunt. Mamqua a te caussa apertissime conuicta, non modo nia
culpa tua duplex est. Prima leuitatis,quod tam mis inepte concludis, sed etiam intemperater mile impuris hominibus fidem adiunxeris. At exsultas. Male sit isti Iudi magistro, nescio cui, tera impudentir,quod ea, quae numquam legi- qui te tam male instituit. Hoc enim sortassest,temere cons maueris. Dic enim quasio, ubi 6 o lusceperat, ut te disertu efficeret,& non modo Iegisti, Gregorium tuisse hanc summam dignis infante, sed etia ineptum, di i inpudente reddititatem Romani Pontificis exsecratum Et trie dit. Quare censeo lite illi intendas,& mercedu
64쪽
tos IN GUALT. II ADDON. LIB. H. ro 6
repetas. Male namque apud illum horas colim quod rebus communibus iii aminebat. Nec in easti, quas multo commodius in actionum for- oratione mea ullum iracundiae vestigium animulis componendis insumere potuisses.sed vi- maduerti potest, nisi tu iracundiam appellare deamus rationem,quam assignas.Nec enim, in vesis, iustam, & grauena de temporis huius infequis, caput a membris tam longe, conuenien- licissimi statu querimoniam. Illud vero quam ter dissidere potest. Etiam ne Latine docendus ante 3 Respira, inquis , paullii per . Qiiasi tu me est Qtud enim hoc sibi vultὶ Quid est Couentem ista tua admirabili vi dicendi ita conturbaue-terdusidere Quod enim inter se conuenit, mi ris,ut respirare non queam. I iam illud quam Veni me dissidet. Cum igitur aliquid conuenien- nuste: Et ad te, inquis, redi. Magnum dicis nia. ter dissidere confirmas, non tu pure,& Latine ro lum. Videor namque Haddono, viro sapienti, loqueris, sed monstro Latinae orationis uteris . cuius semper fuit simplex,incorruptum, sinc Iccirco non pudet me,tam saepe fateri,quid di- mimque iudicium, de potestate mentis ex ijsse .cas non intelligere Suspicor tamen,te hoc in io Aliter enim numqua me admoneret, ut ad me eo id dicere velle,non posse caput membris lon redirem. Tum addis: Recte omnia videbis ex interuallo disiunctis apte coniungi. Si hoc pediri. Id quidem exspecto. etsi valde vereor, vicis,vehementer erras,si credis, Ecclesiae con ne tu homo disertus, & in dicendo admirabilis iunctionem locorum propinquitate, & no fidei me cogas, rebus,quae mihi minime probanturi consensu,& unius religionis conspiratione assentiri.Exspecto tame rationem, qua probes, tineri . Si aliquod aliud mysteri u occaetius ista licere Reginae rebus sacris iminisceri , di leges, ta perturbata loquendi ratione complecteris, , o quas ei libuerit, Ecclesijs imponere . Quid igi- cum te explicueris, tunc sertasse respondebo. tur ais Regalis, inquis, Maiestas omnibus do Adiungis deinde: Praesertim cum hΞcvnicariis minatur persionis. Quidni Similiter testas, pro qua tantopere laboratis, domin is Gallus Gallis, Scotus Scotis . Laudo tuam in in Anglia praesto sit,ut minime sit opus,eam fi disserendo breuitatem. Vno siqvidem verboras quaerere. Non est meum, omnia verba tua omnia, quoties lubet, acutissime concludis . puerili studio consectari.Sed id tantum quaero, La tamen siumis, quae neque vera sunt, & ex quae nam illa potestas unica sit. Regali inquis, quibus ea , quae probare vis , minime confi-
Maiestatis absolutam habemus auetoritatem, ciuntur. Primum enim, Regis Imperium non qua rei p. nostrae Principatus integre, & exple- violentum,neque tyrannicum est: neque tam- te continetur. Etiam ne vultis,ut Ecclesiae sium quam seruis, quos patria caritate tuendos su Gma auctoritas huic Regali,ut inquis, Maiestati cepit,dominatur: nec ad suam utilitatem, sed subiiciatur Nemo elum umquam dixit, Ponti- adsit litorum salutem omnem moderatione ficis Maximi Imperio rein p. vestram in rebus suam restri. Falsum igitur est, illum dominari. ad ciuilis societatis statum pertinentibus ad- nisi se potius tyrannum, quam Regem , haberi ministrari debere, sed Ecclesiam tantum Bria malit. Deinde, ut id verum sit, non ex eo se-tanniae non posse ullo modo sine scelere nefa- quitur, eum omnibus in rebus dominari. Idrio Imperium Pontificis Maximi recusare. De igit iu , quod tibi erat probandum, tamquam hoc contendimus,atque, ut ais,tantopere labo probatum,& concessum ita crit, in oratione po- ramus. Hoc igitur dicis minime necessarium nis: quod est in disputando vitium vel maxi- esse. Regalem namque Maiestatem,absolutam εο mum. Postremo neque Gallus Gallis in rebus apud vos auctoritatem habere,ita, ut non sit so sacris imperat, nec Scotus Scotis:&, si imperat, his alia requirenda. Hoc igitur plane dicis Re- quod minime verum est, non suum officium sinam vestram hoc sibi optimo iure vindicare, facit, sed alienum munus v stirpat. Us tamen, ut rebus diuinis in Anglia praesit. Hoc ut coiifi- Sed ad res sacras manus apponit minimc.Cur, dentius vincas, his mecum verbis agis: Sed ni- Ηaddone, qliae Zquia sibi licere non putat Aut mirum hoc tibi serendum non videtur. Et hoc quia non vult 3 Si licere sibi minime credit, illa in loco sic incalescis, ut sacrilegii crime Princi contra te testimonium dicit.Si alijs curis impliribus intentes, quod legibus Ecclesiasticis prς- cita, res sacras infimis hominibus administrancile velint, quod temerc res sacras coircctent. das permittit,no,quod se di um estuacit.Ni-Deinde prudenter,de grauiter me mones, ut ire so quid enim esse putat rebus sacris anteponedii. moitu statuam. Noli, inquit, Hieronyme,nimiu Res, inquis, politicas cui ilis naagistratus exer- conturbari. Non decet tanta viruphilosophum cet, Ecclesiasticas 1dministrant Episcopi .Quos iracudia.Hoc in loco, L, uallere,si ludis, parum Episcopos narras Illi ne quos sedibus exturba- iacete Iudis.Si serio loqueris, minime, quod ve stis,& in vincula coniecistisZAn illi potius,quos tu est,escis. Nec enim iracundia, quae quide est ex triuijs,& tabernis arreptos, in sanctorii P repentinus fitror ignominia opinione concita- tificum gradu collocastis o speciem Pontificiatus, me ad eas litteras scribendas impellere po praeclaram, quam omnes subditi colant, & v ruisset, ciuia nullius umqua Britanni aspero ver reantur,& flagitios pemmescant. Ex te tame
prouocatus suissem; sed sanctissimae religi libenter audierim, quis ille filii tantae virtutis nis amor,& studium, quo eram in Reginam in- ω splendor, qui vos impulit, ut homines infimos census,me incitauit,ut eas litteras darem, qui- in ista dignitate locaretis Num admirada vitae bus uiam admonerem, ut id discrimen vitaret, castitas,cui estis insensi Sacraru ne litterarum
65쪽
eruditio, quam In tabernis, vel in litterarum Iridis, ruitilis Qrtasse praeiberant,ac Uerunt admirabilis eloquentia qua facillime multitudinem a flagitiis ad continentiam, quam Uio
Persequuntur,auocarent λ Credibile stiride est,
qui Pontifices pios, & doctos omni dignitate
deiecerunt,ob eam caussam tanta iniuria viros multis virtutibus ornatos a fecisse, ut alios, quorum muIto clarior esset pictas, de cructitio, di multo praestantior orationis ubertas, &c pia, in eorum loco rcponerent. Sed quaero ex
te, si tam lancti,tam docti,tam diserti int,cur non illis potissii mim hoc contra me scribendi munus delegasti Cur imperitiam tuam, & infantiam peruulgare.voluisti Tanta ne suit do .ctorum Ponti fieum paenuria, ut tibi necesse esset, id munus,quod non erat tuum,neque te decebat, assumere Pontificis est enim, ineri rei Vonem,non hominis iuris ciuilis quaestionibus Impliciti.Si non iis virtutibus,& disciplinis ex- xi cellebant,quae in Pontificibus desideradae sunt, quae nam flait illa tanta peruersitas, ut, eiectis nis Pontificibus, infimos homines in ista dimitate eonstitueretis λ Homo politice, non animaduertis illius reip. exitum exitialem appro pinquare, in qua honores honestatis, & virtutis splendim debiti ad homines infimos defe-xuntur Sed demus, eos ob excellentes virtures fuisse ad ilium honorem euectos. Nec enim mihi diuinare licet. Et fortasse, antequam ad eam dignitatem perueniret, fitere Bucero, aut Martyri tuo in disciplinam traditi. Sed,quo iure id factum merit,quaero. Mamquam de iure iam satisfecisti,cum asseruisti, omnia diuina, de humana Resalis Maiestatis Iir rio cotineri. Sed qua caerimonia quo ritu qua religione quis manus imposilit quis consecratii O quam sancte, quam pure id sterit essectum, interr
g . QEamquam vos homines elegantcs,oflensi nostris caerimoniis, quae vobis incultae fortasse MPropter nimia vetustate videbantur,alias multo concinniores excogitastis, quas, ut aiS, non
Propinque , sed propinquissime ad Euangeliis mam redegistis. Αis deinde, Episcopos res Ecclesiasticas administrarer siquid vero constituendum sit theologos decernere Constat, a te theologos nominari, quos Bucerus,aut Calui nus instituit. Quaero tamen, cur est a vobis ius
Pontificiae dignitatis imminutum Pontificum
enim est, decemeret theologorum vero, Pon- Fotifices consilio iuuare. Tu vero, cum Ponti Gcum ius ad theologos transferri Pontifices ve- seros theologos non esse confirmas. Non modo
igitur,vt fama est,P5tifices vestri tenues,& obscuri sunt; sed etia sancta n litterarum pro
sis ignari.Ideo autem rumor est,em potissimuelectos esse,ut,vectigalium parte contenti,reliqua omnia vobis, fisci nomine,diripienda co cedant. Hoc si ita non est, non in mea ominem Anglicarum rerum, ut asseris, insolentem, sed in hominum malevolorum maledicentiam v lim conseras. Quamquam tu HM.tiu
magnam huius infamiae eulpam sistinetis. Cuenim tales Episcopos eligitis, suspicionem vestrae cupiditatis,& auaritiae datis. Concludi stadem,tam Pontificii m administrationem, quam theologorii decreta Regalis Maiestatis sanctione stabiliri .si igitur aliquid vel ab Episcopis administratum, vel a theologis decretum isserit quod in rem Reginae non sit id ratum non erit.
me nescio quid de Regibus I si is paru dilucio de, dc aperte dicis, masi sacerdotexolim ex Tm giam praescripto religiomes omnes administra
ret: quod falsum est.Deinde ais: Succedens Euagellu, di potestates distinguens, prima collocat auctoritate Rega ..& subter ea reliquas subi H
minibus ad Romans Sedis Regnu abutimim.Oreru publicaru peste, atque pernicie lo insulae florentissimae turbine atque proce Ital O regno
Tu omni iam,& populoru exitium,quod adulatob ru scelere,audacis,iminanitate, auaritia continetur Quae sera potest In terris immanior,ant tructilεtior excogitari idquid enim reges cupiunt,quauis id sit ne lariti, flagitiis h& impiu,neq. sotu reip.pemiciosum, sed etia omniti. sanctitatibus aduersanu; id cotinuo pere dulatores,quos in consiliu adhibent, est officiuiustu Iaudabile,& religiosum, & reip. alat re, & Deo gratissimu. Quod Herico ino ad eadid,& virtute, & insenio, & factis illustri,accia, diste constat. Na,cu amore simul, & sione grauissime laboraret, Ze simul amori satisfic re,& Mensionem a Pontifice, qui illi nouis nuptijs interdicebat, accepta ulcisci vellet, nes rij cuiusdam viri c5silio, S: auctoritate sibi pedisti asit, esse se Ecclesiijs omnibus, quae Britanniae finibus continerentur,praepositum. Ea res Diascopo Rosensi,& M M o, & reliquis sanctis honsinibus,qui extremum sipplicium subierunt, exitio fuit, si exitium potest appellari clarissima mors,pro Christi floria,& relagionis sanctitate
constanter oppetita. Inde tot opiniones pesti serae tot sectarum dissidia, tot hominum uir es in Britannae Ecclesis statum, cum magna moris antiqui pernicie,redullarunt. Sed qui Ioeus illessiit,quo abuti voluit vir impurissimus λ Subiecti e te, inquit Petrus, omni humanae creaturae propter Linu; siue regi,quasi precellenti siue ducibus, tamqua a Deo istis, a vindicta m Ie factorum, Iaudem vero bonorum. His autem verbis, quid aliud facie Petrus, qiia,ut materia furoris,& ametiae precidat Non enim vult Euagelicae libertatis nomine remp. perturbari, &coetum ciuili iure sociatu dissolui. Et ideo omnes Christianos legibus humanis,quae cum pietate minime pugnant, adstringit. SeruiS impe- .rat,vi dominis,quauis immanibus, sti iti stat; mulieribus,ut viris obtemperent viris,ut uxoribus honore habeant;filijs,ut parentibus ob diant; parentibus, ut liberos ament, & eorum educationi,Mq. vitae prospiciant. Id deniq. sancit vir diuinus, ut ordo imperandi,& c di edi,
siue publice, siue priuatim, sine ulla recusati
66쪽
xos IN GUALT. HADDON. LII. II. Ho
ee, aut immodicae libertatis obtentu consem nisi ex escripto Cati, aut Claudii, aut Ner Hverur. Qui ordo tanto erat a Christianis dili- nis, essiceret: ut eos tantum sacerdotes, quos gentius obseruandus , quanto magis conuenIe illi vellent, retineret: vi reliquos, si ita Caesavit, ut eorum virtus excellentius emineret. ri videretur,ablegaret: vi, si quaestio aliqua dis Idem omnino facit Paulus, cum admonet, ut ficilis incideret,eam ad Cassiu em deferret ;de, magistratibus sebiiciamus, ut principum legi. ne plura dicam, omnes religionis caerimonias, timis iussis obtemperemus: eadem disciplina atque sanctitates ex voluntate Neronis admia dominos, de semos, parentes, Ze liberos,viros, nistraret. Mod si haec vehementer absurdaee uxores instituit. Quaero igitur ex te,quodna sunt, quid illa tam scelerata sententia, unde est istud a men tuum , aut eorum potius, qui I o hoc sequitur, absurdius fingi potest Sed dicerite in tantum errorem induxerunt ut ex istis Pe eam Petri sententiam non ad Principes a Chritri verbis eum sensium, quem dicis, eliciant ρ sti fide auersos,sed ad Christianos tantum per- Num praecellentis nomen λ Est id quidem sum- tinere. Si hoc dicis, id censes, Petrum tunc mae stultitiae, de extremi furoris indicium. Sic eam legem Christianis indixisse, ut, quamdiu enim vium loquimur, ut nobilitate praecellen regnarent homines, qui non crant ad Christitem appellemus eum,qui valde nobilis est,qua nomen adiuncti, eorum imperium detrect uis non sit omnium civium Robilissimus. Sic e- rent ; duces, & magistratus contemnerent: etiam, virtute, aut litteris,aut auctoritate prea ges eorum iaspicerent, & statnm reip. ii sita cellentem eum dicimus, qui laudibus istis ex- contumacia perturbarent. Quo quid dici po
cellit, quamuis non omnes omnino sit peret. xo testamentius Deinde, quorsum illam sentens
ridem vis, & sententia stabiecta est Graeco ver tiam Petrus adiungeret Vt, bene, inquit, fari ho υ ψέχ.ντι, & idem usus illius est. Deinde, cientes, obmutescere faciatis imprudentium cum alicui praecellentiam in re aliqua tribui- hominum ignorantiam. Certe enim,si Christiamus, non illi continuo, ut in rebus omnibus ni Principibus impiis minime paruissent,nemo excellat, oratione concedimus, sed in ea tam obmutuisset, sed omnes in illos, tamquam intum, de qua nobis sermo est. Si enim iuris ciuia pacis, atque salutis eue res, impetim moriatis mentio fiat, ει dieamus, Gualteriim Haddo to secissent . inod si neque verbi vis eosit,ne num esse iuris ei uilis eruditione praecelletem, que ratio patitur, nec ordinum distinctio id vinon illi hae oratione saeras litteras, quarum Iomodo prorsus admittit, ut Reges in EccI omnino rudis est interpretandi potestatem fa- 3o siis dominentur; quae fuit ista tam insignis aducimus. Nunc quaero, in qua materia Petrus ver latio, qua Regibus summam, & absolutam iasabatur, cum Regem dixit esse praecellentem Ecclesiis potestatem,& imperium concessistis Num in Ecclesarum moderatione, aut sacro- Λt,quam impudenter asseris,auctoribus Petro,nim religione Non certe. Sed in humana po- di paulo, Regalem auctoritatem esse reliquis litia, quam noluit aliqua seditione perturbari. omnibus antelatam λ Ducibus quidem, & m Quid PauIus, cum praecipit, ut omnibus' te- gistratibus.& reliquis publici iuris administris. statibus subiecti simus Idem omnino incit, sint Reges, Petro auctore, praepositi, non - , ruod Petrus. Quod ut magis confirmet, osten crorum religioni, non Ecclesiarum sanctitati,it, omnem potestatem ordine, & moderatio- non caelestis numinis placationi. At, inquis, ne diuina contineri. Et, ut doceat, hoc ossiciu AG nos Petri, atque Pauli auctoritatibus ad R esse diuino iure debitum, ait:Reddite ergo om manae Sedis Regnum abuti. filium est. Chrissinibus debita. Cui tributum, tributum:cui ve- namque verbis innixi, eam Pontificis Maximictigal, vectiges: cui timorem, timorem: cui ho auctoritatem defendimus: &,qui vim verbis ilnorem, honorem. Non placet Apostolis qnid- lius clarissimis intentat, hominem audacem , quam in rep. seditiosium , atque turbulentum , importunum, sceleratum , & impium iudic quod pacem,& ordinem perturbet. Et iecirco, mus. Antequam vero ad alia me conferam,hq cquamuis Principes essent eo tempore a sanctis libet adiungere. Datan, & Abiron,quod in Dosimis Christi placitis alieni in rebus tamen ad mini facerdotes inuaserint,suere,horrendo staad statum ciuilem pertinentibus, Christianis gore, & repentino terrae desidentis hiatu cum imperant, ut Principibus non selum obediant, Io iocioriim impiorum turba deuorati, Core fi- sed etiam pro eorum salute sapplices ad Deum militer, cum reliquis coniuratis, qui sacerd preces adhibeant. Non igitur, Praecellentis no tum munuη ad se impudenter, te impie reuocamine, Petrus ullo modo summam Regi in Ec- bant, subito inceruitio consumpti sent . Οχa,clesia potestatem permisi ; nec id quisquam, quod paullo audacius arcam faecleris labantem praeter vos, umquam somniauit; sed summum manu fulcire voluit, intersectus repente fuit. 1n ciuili statu moderando imperium concessit. Οχia Rex, quod ossicium sacerdotis usurpare
Quaero enim, quis eo tempore, quo Petrus haec voluisset, lepra deformatus csLBalsesar,Baby- mandabat litteris, regnum tenebat Caius,aut liuiis Rex, quia vasa, sacris ministerijs cons Claudius, aut Nero. Tiberius namque,vir eti1 - crata, ad luxum,& epulas impie transtulit, una maleficus, di iniustus, ut coniicere licet, iam εο nocte; de regnum, de s es, & vitam amist. Mobierat. Ergo hoc statuis. Haddone, Petrum, vos nec Erebi voraginem sempiternam exti-
aut Paulum id statuisse, ut viliit Ecclesis rector, me itis;nec irae diuitiae Himem, de incendium
67쪽
Noescitis;nee temeritatis,& audaciae menam ulla metuitis; nec infamiae sempiternae lepram formidatis ; nec illa vos oora,& solicitudo conturbat, ne cum humanae dignitatis, &salutis interitu, regni, atque vide sempiternae opibus
spoliemini. Et tamen ab instillatione Ponti si ciae dignitatis minime discedis . Quodnam, malum. est liuid tam immane, & tam acerbum
in Pontificem odium, ut tam crebro eandem sententiam repetas Sic autem ais: Verit m tu, r onon solum pro sceptro Papali pugnas, sed etiapro sacrosanetis decretorum sanctionibus, vetibi videntur contendis, quorum interitu nae eum ex animis hominum euanuisse iudicas. Verum hoc est. Auctoritate namq. Pontificis Maximi sancte, S pie constituta, consequens est, ut sanctionibus illius pareamus. Vt enim Re ges , quibus Deus humanam in rep. potestatem permisit, litteris sanctis ad statum reip. perti
mentibus, minime contenti, nec enim omnia, χο
quae possunt in variis rerum publicarum generibus incidere, illis contineri potuerunt leges alias sanxere, quibus cunctis ex praescripto imsius diuinae legis obtemperant ; sic Pontifices
Naximi, quibus est iurisdictio 0icet tu dimimparis in umitersa Ecclesia commissa , non dicto tantum, sed scripto etiam, quemadmodum tempora flagitant, decreta sanci ut, quibus omnes, qui Christiano nomine censemur, adstrin-simur.De metu vero, quem per vos abstersium 3 odico, non id solum in interitum iuris Pontificii, sed multo etiam magis in iuris diuini negligentiam,& contemptum coniicio. Dico enim,
Lucteri decretis metum diuini iudicis, atque sempiternae seueritatis exstinPi. Canonibus. inquis, audiui locupletatos sane quam plurimos, sed eruditos in Dei timore non multos.
Quid, Haddone λ Illi, qui in iuris ciuilis studio
versantur, omnes sunt metu caelestis numinis eruditi Non profecto Et tamen tu non ob eam Aocaustas censes omne ius ciuile comburi. Nec
enim propter interpretum malitiam, & calliditatem sunt abroganda Principum decreta: sed improbitas corum, qui ad suum quaestiam, de
compendium omnia iura reuocant, acerrime C rcenda. Et tamen a vobis decreta Pontificum obseruari dicitis, quod ea non parum utilia iudicetis . Quod quidem duplici de caussa
ehementcr admiror. Primum, quod in eo a viro sani hissimo laithero, quem diuinitus misi solam ascris, desciuistis. Ille namque ita omnia decreta combussit, ut nullum reseruaret. Deinde, quod ita e caelo suspensas omnes rationes habeatis, ut omnia humana reiicienda putetis. Nam, quod dicis, me vestros doctores accusare , quod impunitam libertatem suis attu- Ierint : fateor ine adhue in ea sententia permanere : ta , quam verum id sit , postea magis aperiam. hiercris deinde , quod istos viros tam sanetos illudam ; tk ais : Tu vero memineriS, εο
quid ille tuus eloqucntiae magis cr olim sapientissime scripserit. Impiam citu contra de i
candi eonsi redinem, se ii serio , seu sinu are fiat. Nimium superstitiosus es, Haddone Ia que , ut video, Lutherus tibi sanctus habetur Deus ; &,ut Bucerus tibi propitius sit,ino stas;& Martyris etiam numen tibi placandum arbitraris. His enim diuinitatem tribuis. Itaque exspecto,dum illis aras statuas. inos etiam alios deos irrisi Horum igitur nun en , i. e mihi
irascatur, admones.Nam in eo, quia me contra Chrisia ruet iis exsultare dicis , Masistros
tuos, egresios mentiendi artifices, imitaris. eas me deinde ad disputationem, pariln tur Personae consentaneam. Nec enim litteras sanctas intelligis; neque Lutherus quidem ipse rotuit, cum esset flagitio in tenebris oppleturi quantum esset in illis lumen, inspicere. Inde adeo factum est, urvarius, de anccps, di dubius ita seratur, ut vix quisquam valeat quid ille senserit , statuere . Nunc enim in sola fide omnia ponit reamque fidem inducit, qua firme con stituta, opera omnia repelluntur. RursuS,vi veritatis ipsius victus,& initidiae fugiendae caussa monitu opera requirit. Vellem nostros de Ius
stitia libros euolueres ι & nihil, quod ad butu.
materiae, quam modo tractas, explicationem pertineret, desiderares. Euangelio,inquis, redimus . Recte facitis. Sed tamen daemones credunt, & contremiscunt. Sed, quid Euangelium dicit Non, inquis, esse periculum vIlum exitii
illi, qui Christum insiti sunt. Qui non secutulucarnem v santur, sed secundum spiritum. Nolo enim longe ab ipsis sacrarum scripturarum verbis abire, ne quidquam insincere videar tractare velle. Id quidem,Haddone,perfecti Iurisconsulti videtur est e, legis scriptum tueri, sententiam vero interdum impugnare. Sed, quπtandem verba sunt illa, quae minime vobis negligenda sunt Paulus, inquis, post longam, dc seriam disputationem concludit, arbitrari se . fide nos sine legis operibus iustificari . Rid
Paulus concluserit, exploratum habeo;quid tu concludere velis, nondum satis intelligo.Consentiendum est, inquis: nec enim Euangelio derogare possumus. Sed illud ex eodem paritcradsciscendum , fides pcr caritatem Operans. Hanc igitur istarum reriim coniunctioncm si tenemus, tu disiungere non debe S, di errorem impugnare, qui, praeter te ipsum, auctore in habet neminem . Existis verbis tuis, Haddone,
coniicio, hanc tuam mentcm cssic, ut,cum Paulus dicat, ex operibus neminem iustum fieri; Nidem dicat, esse retinendam illam fidem, quae .pur caritatem operatur; quamuis haec inter se pugnare videamur, non esse tamen ab Euangeli j verbis ulla ratione recedet tu. Coniuncti nena quidem disti cilem videri, sed, cum illius Paulus auctor sit, esse facinus audax,quod Paulus coniunxit, velle disiungere. Ego contra statuo, eo solo argumento, quod haec inter se dissideant, Paulum id numquam dixisse.Quid enim magis est cohaerens,& consentaneum Pauli ratione, & sententia Quid minus conueniuns, quam
68쪽
quam sine ille per eritatem operante mirume conferri iustitiam , & ex operibus neminem si parare iustitiam 3 Non auditores, inquit, le-
sis, sed ores legis ipsi iustificabuntur. Quis tur, quod est imperatum lege, conficiunt,aactore Paeso,apud Deum iusti time. Si id veramessiquid magis est huic sententiae Pauli contra-
Trum, quam neminem ex operibus iustum fieri Tu igitur ea connectis, quae iungi non possunt. exercitatione eontinetur, & nos neque diuinis institutis obsequi, neque vitia fugere, nec honestatem retinere, neque caritatis officiac lere possumus; si, velimas nolimus, est nobis peccati iugum omnino subeundum; quata dem ratione poterimus ex Christi otia, & Minignitate, cum is nondum in nobis sanguine suo, ut tui magistii dierat, peccati vires eliserit, iustitiae statum polliceri Cemis, hic Pom Ego vero ea sola ratione,si aliam non haberem. I o da vir ille,diuinitas, ut ais, missis, omne spem omnino contenderem,numquam id Paulum dicere voluisD. Illud vero, quod ais, me errorem impugnare, laudis quidem est. Quid enim elegantius tacere possim,quam pestiteras opiniones euellere Illud vero , quod adiungis, ei undem erroris, quod impugno , auctorem esse, Waeter me, neminem, Oedi indiget. Mire tibi placent aenigmata. Audiisti ne aliquando me dicere, opera sanctorum hominum esses Ele- iustitie consequentae fiuis inuentis inciderit Vide rursari quam acute remedium excogita rit ille, quem reliqui secuti sunt. Nemine quidem dicit singularem iustitiam ex Christi gratia consequi, sed Chrissi ipsius iussitiam fidelibus applicari per fidem, ita, ut perinde habe tur, & aestimetur in quolibet homine fideli, quam iis flagitiosiis sit, ipsa Christi iustitia,a que si propria ipsius, qui fide tantum nititur, re polluta, di infecta, δέ ideo neminem posse ex , o esset. Hae igitur fide, qua quilibet homo Cluioperibi is sanetis iustitiam consequi hic est
error, quem impugno. Sed tu nec id dicere vis, sed adeo infans es , ut, quid sentias , effari non possis. Sed lingue tuae haesitantiam omit ramus , Si, quam turpiter in tantis rebus, at cineris, coosideremus. Dicis Se opera inatura ad iusti iam esse, δι tamen opera non esse negligenda, cum utriusque sententiae auctorem tauium habeamus. Novi Euangeli= principes, destianus seeum firma statuit, se esse gratum Deo per Cirristi fidem, fieri, ut Christi iustitia, illius, qui credit, iustitia putetur. Habes hic Lutheri legem, q aod ad praesente locum attinet , perspecta, ne de iniuria Luthrro facta coqueri iure postis vide hie rursus summa iustitiae επιcilitate. Cui enim non erit facillimum. si Lutherum audierit, hoe secusti ruere λ Mihi perbelle est. Sum enim Deo gratissimas per fidem. δε- architecti, quos tu in numero deorum colis,& ro ctum enim estive tultitia Christi, mea ipsius iu-
qui tibi ista mysteria tradiderunt,longius pro-.gresti sunt, & opera omnia, qWae sanctis homines effieiunt, non inutilia tantum, sed peccati penitus insiti contagione maculata ense confirmant . Nec enim crediuu , peccatum illud inhaerens, &insitum, quod ex ortu contraximus, vitae lauacro deleri, sed vigere nihilominus, tantamque vim stagitiorum ex se fundere,ve omnia hominum sanctorum officia, stitia sit. Ieelaeo tam sum iustus,quam Paultis,
quam Petrus, quam denique ipla Dei mater sanctissima. Siquidem nemo est aliqua singulari iustitiae laude per Christi gratiam commendatus, sed una talum iustitia omnibas ex aequo, qui fidem retinent, accomma datur: quae cum
non possit a seipsa gradibus,& maritudinibus disti: gui, sequitur, ut tam iustis ipse sim,qu uis in me scelus insideat. quam qui iussissimas. quamuis illa sint motu, & impulsu dii lini spiri- ω Cernis iam egregii hominis opera matum deintus effecta, & ad Christi gloriam conserantur, pulsum, conlidentiam erect ,corroboratam audaciam. Cum igitur nec in re desperata, nec in summa confidentia qui squam acriter, & v
esse tamen facinora capitalia, suppliciis sempiternis, nisi per Christi benignitatem stetisset, iure vindicanda. Qu'd si, ut ais, parum ciuile est, ut illi vestro iurisconsulto placet, de lege, nisi tota perpecta fuerit, iudicare lege diligenter Lutheri, Melanchthonis, Caluini, de aliorudoctorum tuorum volumina, & videbis hanc eorum mentem, & sententiam suisse, aut po-hementer in virtutis osticium incitari possit;& Lutherus partim iustitiae spem omnino praeciderit, partim alterius tu sititia numquam auditae ratione, summam illius potiundae considentiam Ais attulerit ; non ne Iiquet,quamuis interdum is inuidiae declinandi caussa,de ope tius in hac opinione summam disciplinae, quam so ribas iustitit multa dixerit, illum studia,&oia
sunt professi, constituisse, ut opera Omnia scelere conde marent. Vides hic summam iustitiae comparandae de crationem . Si enim ne
ino iusta esse poterit, nisi qui legem seruauerit, ut Paulus ain: si non,qui dicit Domine Domine, ut ipse Dominus aperte pronuntiat, sed qui facit voluntatem patris, est in caeleste Regnum ingreisurus; si iustitia , ut prophetae testificantur, est vitiorum omnium suga, & M-ficia virtutis exstinxisse quo modo enim. quaeso, hominem languentem stimulabis, ut virtutis officio perfungatur, qui ab homine gratiis
sim I accepit, eos, qui in virtutis officium incumbant, Hastra contendere Quo modo rudi
sus metum exitii sempiterni illis incuties, qui valde seeuri fiant, seq. tantis iustitiet ornamentis affectos esse confidunt, ut neminem esse credant qui illos spledore iustitie superare postit
dens honestatis ipsius stadium; si puritate, in- ω Nemo igitare erit, si magistrum Lutherum au- nocentia, ordine mentis, &conuenientia, an dierit , qui opera sancta moliatur, eum fierictimonia, vitae caelestis noestate, dc caritatis non possit,ut quisquam vel in summa honest
69쪽
eis desperatione, vel in sumna salutis confidentia, in pietatis studium vigilanter incumbat. M Lutherus, inquies , .rtasse scriptis, & eon. cionibus popillares suos adoificia cohortata tur. Id quidem scio. Sed Epicurus etiam, cum decretis suis virtutem sustulisset, de virtute in . terdum ma fice disserebat. Non video, quid homo leuissimus aliquando vel nariaraevi, Vel
inuidiae metu confirmet, sed uuid sit illius decretis, atque distiplinae consentaneum. Hoecem constat, in rebus aut desperatis, aut exanimi sententia constitutisaron esse quem qua, qui magnum in honestatis studio laborem velit excipere. Cum igitur Lutherus, 3e istius extre me ae sperationis, & sim e confidentiae se auctorem praebuerit; quis non videt,per eum Hic se omnia officia virtutis . & pietatis euersa
Fuit igitur hoc illius scelus ingens, facinus immane, crimen impudens, minimeq. ferendum
sagitium; sed illud mu ito scelestius, quod Pau i mentem, & sapientiani ad suam libidinem inflectere, diuinique viri testimonio ad imp
dentiam suam confirmandam abuti voluerit. Sed videamus, quo modo tu defendas, Lutherum virtutis, industriae, diligentiae, sedulitatis exstinctorem,eum Paulo sanctitatis,religionis, ossicij summo magistro consentire. Paulus inquit, nihil esse,quod quidquam ad salutem va-
Ieat , praeter fidem per caritatem operantem. Idem Paulus ait:Neminem ex operibus iustificari.Constat igitur, inquis,haec esse coniuncta. At ego contra dico, cum haec vehementer a se
inuicem dissideant, fieri minime potuisse, ut
Paulus ea coniungeret. Sed, ut cerni possit, quam male magistri tui Paulum intelligant, animaduertendum est, quae suerit illius mens. quid susceperit, quid propositum habuerit, cuin omnibus epistolis suis, tum in ea praecipue, quam ad Romanos scripsit, unde tu haec testimonia perperam intellecta promis. Qiud igitur sibi Paulus proposuit Hoc nempe, ut ii
mines ab humanarum rerum eonfidentia, EdChristi fidem traduceret. meet igitur, nec in natura, nee in priscae legis institiitis vllum filisse hominibus firmum salutis praesidium constitutum. Nec enim natura, neque lex iniquitatem sumilit, & iiistitiam attulit, in qua sesa est
salus,& dignitas collocanda. la namque iustitia Deum generi humano conciliat .Quo modo
autem natura nullam opem per se rebus humanis attulerit, eo argumento probat, quod omnes,qui natura sola nitebantur , quamuis fui si
sent excelleti ingenio praediti, fuerint iniquitate,libidine, maliti auaritia,improbitate, crudelitate, & insandis sceleribus inquinati .Qua si diceret i Si naturae praestantia, si acumen Iugenii, si vis mentis, di rationis aliquid opis ad iustitiam attulisseti gentes certe, quae natura, qua ita tria, quae ratione praecellebant, omni
bus iiii titiae praesidiis instructae, Ad ornatae filis sent. Sed nullus in eis iustitim splendor oluxit: iuerunt enim repletae iniquitate, & flagitiis innumerabilibus e nullum igitur illis adiumen,
tum ad iuste vivendum attulit naturae prestanistia. Deinde ad Iudaeos conuersus, idem argumentum maiorevi,&contentione vibrat. E'rat enim ei cum Iudaeis summum certamen de caerimoniis antiquae Iem institutum, cum Iu daei eas onmes retinendas esse crederent,qu rexistimarent per illas animos expiari. Contra: Paulus disputat, omnia legis ins nata,qirae Iuristitiam adumbrabant, interuentu solide,di exaressae iustitiae euanuisse;& eos, qui in illisum ris iustitis rationem collocabant, Christi numen violare. Meritis namque illius, atque numini diffidebant. Iccirco ad Galatasseribens ait: Si circumcidamini, Christus vobis nihiι proderit. Similiter ad Hebraeos scribens, ait Legem nihil ad persectionem aetulisse, sed umbris tantum, di imaginibus homines ad spem licturae tautis erexisse. Eas autem c imonias,&instituta a lege piacula, quelaoc in Ioco, Nim epistola ad Galatas operλ legis nomistat , dum
ad Hebrios scribit, iustitias emis appellat PDe hac igitur legis parte,γε in umbris iustitio
consist at, qus corporis lustrationem conti ianebat, di ad animum minime permanabat, i quitur Paulias,cum ait : Neminem ex legis opori Musi iii mim fieri. Fuit enim hie sententis illius lon di seris, ut ais, disputationis concla M.quasi diceretiSi circueiso, si cineris adspersio,si brutorum animantium victims, si reli Flegis expiationes homines iustos emeerent; sequeretur, omnes Iudaeos,qui sacra legis rite procurabant ustiis r compotes exstitisse:at e6 stat,Iudaeos omnes, qui lege tantum nitebantur , atque eonfidebant, fuisse ilimS, impuros, maledicos, homicidas . atque sceleratos ; nullum igitur ex lege iustitiae fructum perceperui. itaque relinquitur, ex legis operibus neminem iustum fieri Si aliquid ingenio vale huiuStam aptae conclusionis ratio te docebit, de quibus operibus Paulus intellisat, cum ait,Neminem ex legis operibus iustifi i. miter enim, qui magis ineptum, quid minus cohaerens, & co sentaneum dici potuisset Si enim Paulus dixisset, Iudaeos fuisse quidem puritatis,& pietatis, de innocentis laude prrstantes, di tame illa vittutis officia eis nullum ad iustitiam praesidium
contulisse ι & tum demum concluderet, eos ex legis operibus non iustificarnrecte coniiceres,1o illum per legis opera, virtutiun maximarum omela intellexisse. Sed id numquam in orati ne posuit. Immo eos, qui multum studii in legis institutis, de opere consumebant,testimonium scripturae ipsius demonstrat, fuisse omni diritate, Ze immanitate trierrimos: unde colligit, non legis opera iustitiam emeere.Quid igitura Num suspicaris, Paulum ex re S minime probatis,& constitutis, argumentum sumere,quod
tu facis Si id ausus fueris, hominis diuini Q.
ω pientiae temeritatis, & amentiae crimen assin-ges . Quod quam longe absit a Paulo,nouerunt Omnes,qui scripta illius pura mente percipluta
70쪽
enim aptius , quid acutius , quid sapien- ne, qui dira superi itione, qui odio, simultate, tius, quid vehementius Pauli oratione,& stylo partium contentione, qui turbulentis dissidijs, excogitari potest λ Ita sunt enim omnia illius sui se istis pestiferis,qiuinuidia,caede,& crud Rrgumenta inter se nexa,& alia ex alijs apta,& litate, qui ebrietate,& ingluuic, qui his,& alijs colligata,&ita resipondent secunda primis,po eiusmodi flagitiis corrupti, S contaminaristrema mensis, & tam singillari ratione omnia sunt. De quibus, inquit ille, predico vobis, devincla, ut nihil ressit in illius oratione reρο- qucia admcdum & ante dehuntiaui, quod, qui atri, quod non mirifice eum illius mente prius talia faciunt, hereditatem Dei minime potii Qxplicata consentiat. Ex ipsa igitur conclusim debunt. Neminem excipit: non dixit, nisi fidenis aptissime ratione concluditur,quae sint illa i o habuerint. Nondum scilicet ista noui Euang legis opera, e quibus Paulus dicit, neminem tu lij lux oculis illius affulserat. Qui autem secun suam fieri. Illa namque sunt, quae Paulus perpe- dum spiritum versentiir,eos en dicit, qui fru- tua disputatione conuellit: contra, quae sum- ctu spiritus suauissimo,&iucundis uno potiun-ma contentione putInat ; a quorum confiden- .tur. Fructum autem spiritus esse dicit, carita tia Iudaeos abducere conatur; quorum caussa tem,gaudium,pacem, virtutis constantiam, filii a Iudaeis inideliter oppusnatus, Si in m nignitatem, nitatem, fidem,non remissam vixima sepe discrimina salutis uaductus.Qua ra- delicet, sed eam,quae quidem est cum obedientione haec piacula legis, opera legis appellen- tia comuncta, mansuetudinem, continentiam, vim quo modo ill a etiam opera, quae vi tantum & reliquas eiusmodi laudes, aduersus quas nullium anae rationis efficiuntur, quibus homines dio tum crimen ex lege potest intendi. Postet aute,
confidentius innixi, munus,&praemium non se si fuissent aliquo flagitio maculatae. Nullo igi-cundum gratiam, sed secundum debitum im- tur modo Paulus i)s, qui sola fide Lutheri nixi portune flagitant, sint ad legis opera reuocan- sunt, sed qui opera sancta moliuntur, omniaq. dat quo trudo pietatis,caritatis,humanitatis, officia vitae ad gloriam Christi dirigunt, regni de honestatis ovicia sint ad fidei vim, & sancti- sempiterni patrimonium pollicetur.Flic tu rurtatem refert a: in quanta caecitate versentur sus clamabis, & hominum, atque diuorum fide illi, qui locis his Pauli minime perceptis, & a implorabis,tam insignem calumniam ferri, at- verissimo sensu detoriis abutuntur, ut opera que sustineri non posse. Vos enim non ita ius sanctorum hominum non inutilia tantum, sed la fide spem habere repositam,ut no simul op . etiam scelcsta esse confirment; satis aperte in 3o ra ad salutem esse necessaria statuatis.Iam non nostris de Iustitia libris, qui iam in lucem pro- disputo,quam sit absurdium,in ea re aliquod si
dieriint, ostendi: &iccirco ea repetere hoc in lutis praesidium reponere, quae scelere iniecta loco minimc necessariu duco. Non igitur,quae sit. Et iccirco, si opera omnia, ut Lutherus ait, sunt ratione coniuncta, ditatuo: i inmo, quae sunt insecta flagitijs, ea non diligenter efficiensium maxime dissidentia, atque repugnantia, da, sed contemnenda, di repellenda sunt. Id ta- temere coniungi, & conglutinari, non patior. men omittamus, & consideremus, quo modo Cum enim nos perpetuo Paulus ad virtutis, & sint opera, quantumuis illa sint viiijs inquin innocentiae, & caritatis militum ardenter ex- ta,vobis tamen necessario suscipienda.Id enim suscitet: cum dicat,unicuique secundum ope- etiam diligenter inquisiui. quia, inquiunt, fideris rationem esse mercedem, & praemium con- o necessario consequuntur. Non quidem, quod stitutum: cum eos,qui sunt ad Christum adiun opera viam ad salutem muniant, nec enim eacti, ablutos, fle expiatos omni flagitiorum ma- per se in iudicium veniunt sed quia in illis ficula, & sanctos alterat: cum eosdem vitae puri- dei quidam partus insit. Vt enim arbor fructutate, & virtutis sipiendore astris similliinos esse ex se vi naturae profundit, ita fides opera neces confirmet: quid magis huic sententiae, toties, sario gignit. Haec quidem vestri dicunt: qu
& cum tanta constantia repetitae, contrarium rum utrumque falsum est. Primum enim opera esse potuisset, quam affirmare,eos, quos puros, ipsa vel salutem, vel exitium afferunt. Ipsa n
sanctos, claros, splendidos, diuinis virtutibus que per se diuini iudici j ponderibus exainina
ornatissimos esse praedicat,peccatis insectos es da sunt. Secus enim numquam Dauid diceret, se, eorumq. opera non solum nullam ad iustitiae Deum redditurum unicuique secundum illorucumulum,& perfectionem vim habere, sed esse opera. Numquam Paulus assereret futurum,ut impura, & flagitiosa, & naturae corruptae vitiis Dominus redderet mercedem cuilibet secum infecta λ Ipsum autem locum Pauli,quem adda dum operis vel boni,vel mali rationem. Num-cis, videamus Paulus, inquis, asserit, nullum in quam homines ea comminatione perterreret,
illis exiiij periculum esse, qui in Christo sunt quod simus omnes adtribunal Christi statuenia insiti Sed assumimus etiam illud, quod in eode di, ut reserat unusquisque quidquid vel boni. contextu est: Qui non iuxta carnem versantur, vel mali gestit in vita, & proprium cuiusque sed secundum spiritum. Recte quidem assumi- pus exactissime ponderetur. Numquam, ne plutis.Sed videamus, qui sint illi, qui secudum car ra testimonia consecter, sunt enim innumera-nem, ut Paulus inquit, ambulant. Illi certe, ut 6o bilia sanctissimus ipse iudex diceret, ibui, qui ipse scribens ad Galatas affirmat, qui adulte- bona egerunt, in vitam aetera am: &, qui malario, qui flagitiosa libidine, qui vitae turpitudi- egerunt, in ignem aeternum. Deinde illud etiasalsum