장음표시 사용
51쪽
Duma de Eucharistia cum Incamationis θTrinitatis mstertu inique conjungitur, o nexu impari: praterquam enim quod hac e S. Scriptura abunde constent, . illud nequaquam ; Orpora sub flensum cadunt O cognitioni nostra jubjacent: atum mirum si modi per quas subsistit res incorporea ct incomprehen bilis a nobis comprehendi neis queant, fugiatque mens nostra de iis cognoscere, qua comperta habet, non rationis sua νi, solo RG lationis benescio. Lin. 13. Pag- 3 F. istissimodi βηdamentis . nempe miraculis musatis probatis , inniti rent cla R Ieimis dogmata quamplurima non nescimus; dicquid vero neces.sarium est o de Fide credendum, ab ia probatam a rat ante S. Augustini tempora. Legatur a
tem Dalreus de Religis Cultus Objecto. l. Et Cl. Stillinoeet sec. diic. c. 3. P. I 67.
52쪽
O GIC A est Ars beηὸ titendi ratione in
rerum cognitione acquirenda , tam adsui ipsius, quam aliorum insitutionem. Elicitur autem haec ars ex iis considerationibus quas homines, circa quatuor praecipuas mentis operationes, habuere, sci. Ju icium, Discursum & Dθpositionem. Apprehen sonem dicimus simplicem rerum, quae Menti sistuntur, comtemplationem: sic terram, Io lem , arisrem, rotundam , quadratum , cogitationem, em consideramus, nihil expresse de illis pronunciantes. Forma autem, sub qui haec considerantur, Idea dicitur. Pudicium illam mentis operationem dicimus, per quam varias ideas copulantes, hanc esIe illam amrmamus, vel negamus; sic Ideam& Ideam rotunH, considerantes, vel amrmamus vel negamus
Discnssum vocamus illam mentis Operationem, per quam , e pluribus Judiciis, aliud elicimus; sic eum judicavimus Veram virtutem ad Deum referri debere , Ethnicos autem illam ad Deum non retulisse, deducimus virtutςm Ethnicorum non fuisse veram. Di bitionesn vocamus illam mentis operationem, . per quam varias Ioas, Pudicia , rationes quas de uno eodemque subjecto habemus , eo ordiri ne
53쪽
ne disponimus, qui illi explicando maxime idoneus
eii: hanc autem alio nomine Methodis appellamus. Hae autem Operationes natura tantum duce eliciuntur, idque nonnunquam perfectius ab iis, qui r gularum Logices rudes sunt, quam ab aliis, qui easdem didi re. Aded ut limus artis opus non sit, mo- . dum invenire , quo haec fiant, hoc enim a natura 1tila habemus, quae nos rationis ulu donavit) sed p tius quasdam animadversiones facere circa illa, quae
iti nobis imi natura operatur, quod triplici esse uiui potest. Primo, se certi rcddimur nostra nos ratione recthuti; emcit euim regularum consideratio , ut denub di majori attentione animum applicemus. Secund6 hoc pacto facilius errores desectusque in quos discurrendo labimur, detegimus ipsi, detectosque aliis manifestamus. Sa'c enim accidit, ut solo naturae lumine detegamus ratiocinationis vitium, tu quo tamen illud situm sit, non protinus innotescit. baemadmodum illi, qui pingendi rudes sunt, imagine informi offendi possunt, non tamen illico monili are digito, in quo pictoris manus aberraverit. Tertio, in accuratiorem mentis nostrae cogniti nem deducimur per hasce considerationes, quas circa mentis ipsius herationes instituimus. Hoc autem multis gradibus, si vel solam speculationem spectes,
rerum Onusum corporearum cognitioni praelarendum est ; sunt enim res corporeae spiritualibus infinite ignobiliores. Si vcro ea, quae circa cogitationes nostras mente agitamus, ad nos solos reterri debuissem, satis proiceio fuisset, illa in semetipsis considerasse, nec Verborum lcgumentis, aliove lignorum genere amicta exhibuilla ; nunc autem , cum animi sensus asiis
54쪽
non possimus, nisi externorum quorundam signomm beneficio , tantsimque invaluerit haec Consuetudo, ut etiam, cum soli meditamur, resipis non nisi una cum iisdem verbis, quibus utimur, dum illas aliis manifestamus, menti nostrae offerantur; ouadam necessitate impellimur ad considerationem Mari , prout verbis sublunt; Verborum autem quatenus sunt cum Ideis connexa.
his omit is deducitur dividendam Logicam 'esse in quartuor partes, pro conliderationum divertia rate, quae de quatuor hisce meniis operationibus in- 'stituuntur.
ὼ Pa Considerat es Ribentur circa Ideas, Me cirea primam mentis operationem, quae Apprehensio,
IVandoquidem rerum, quae Circa nos sunt, nullam nobis comparare scientiam possumus, nisi Idearum interventu , quae nobis insunt, ea quaesumus de Ideis dicturi, omnium utilissima fortasse centenda erunt, quae in Logica traduntur , fundamentique lo- eo haberi poterunt, cui caetera inaedili centur. . Poterant autem hae considerationes ad quinque capita reduci, pro modorum numero, quibus Ideas consideramus. Primo, Ideas consideramus secundum naturam cto inem. i iido, secundum primarias rerum, quas r presentant, disterentias. Λ, Ter
55쪽
Tertio, secundum : simplicitatem & compositi nem ; ubi de Abstractionibus & praeciliouibus ii Rel-
Iedis agemuS. Quarto, iccundum extensionem sive restrictio-i nem, id eli universalitatem, Particularitatem & singulari tutem. Quinto, secundum claritatem & obscuritatem seu . disti lictionem & coiuuliOtiem.
De Learum natura origine. I Dea romen est ex earum my ero, quae adeo clara sunt. ut ulterius explicari per alia noli possint, quia alia non laabentur vel clariora vel limplicitara. Adeo ut, ad mores hac in parte praecavendos, χ-Jum observanda veniat falsa illa notio. quae huic voci affingi potest , cum ab aliquibus adhibetur ad eum. tantum concipiendi inodum aignis candum , qui si per conversi 'nem mentis ad iiDagines in cerebro depictas, quisue ideo vocitatur. 7 : Homines namque posit peccatum, uti a Divci Augustino observatur, ita assuevcre rebus tantum corporeis , quarum imagines per scdius ingrellae cerebro imprimuntur conliderandis , ut pars maxima judicent nihil se posse concipere quod nequeunt etiam .imaginari, hoc est tanquam rem corpoream Cou templati, quali vero nulluris aliud haberemus cogi blandi & concipiendi genus. - uin e colitra , nemo potest ea , quae apud mentem suam funi, attente considerare, quin stat iris agnoscat: scimulta concipcre omui corporea, imagine
56쪽
prorsus destituta , discrimenque percipiat inter imaginationem & intelleEbonena puram Cum enim. Ex. Ca. triangulum imaginor,iliod non λlum coisti pio tanquam fguram tribus lineis rectis Comprcheiasam, sed insuper has tres lineas vi & interna mentis applicatione, tanquam praesenteSConsidero, quod proprie imaginari est Quod si Chiliogonum vellem considerare ,' verum quidem es et, me eidem facilitate concipere illud cssie figuram millena latera habentem , qua priuS cognoveram triangulum tribus lateribus conititisse , illius tameni urae mille latera imaginari non possum , illaque tanquam praesentia mentis, ut ita dicam, oculis
Verum quidem est; imaginationis usu in assidinam in rebus corporeis apprehendendis , saepe in Q usa esse, ut conlusam aliquam figuram estbrmemuS cum chiliogonum nobis concipiendum offertur. Evidens tamen vicissim est, hancnguram, imaginationis ope estbrmatam , chiliogonum non esse , cum in nullo disterat ab illa imagine, quam quis sibi essingeret, si /de figura, decies millenos angulos habente, es et cogitandum; quae proinde nulli usui eine potest, ad proprietates detegendas, per quas Chiliogonum a qu vis Polygono discriminatur. Non possium itaque millensim angulorum figuram propriὰ imaginari. cum illius imago , quae Cerebro imprimeretur, mihi quamvis aliam multorum angulorum figuram seque exhiberet ac chiliogonum. Chiliogonum tamen & clarissime & dii inctissime pos . sum conci re, quippe qui illius proprietates omnes
demonstrare valeam, ut omnes illius augulos aequales esse I996. angulis recti, Ac proinde aliud est imaginari , aliud concipere. A 3 . Hoc
57쪽
Hoc etiam evidentius deducinhr e multarRm rerum consideratione, quas clarissiniae valemus conci. per , Cum tamen eas nullatenus imaginatione ast
qui possimus. Quid enim clarius ipsa cogitatione, dum cogitamus, concipimus p impossibie tamen est cogitationem imaginari, ullamve illius picturam in Cerebro effingere. Quaenam etiam affirmationis 6ὶ & negationis non es particularum in cerebro de pingi pollunt imagines ρ Uterque t men, tum q*affirmat, tum qui negat terram eiIerotundam, *sdem Maginatione res exprestas habet; terram darem. Ille affirmationem his alicit, quae mentis actio est, quam line omni imagine corporea concipit; hic e contra negationem, quae est alia meretis actio, & quae multo minus depingi potest. ιCum it que de Ideis loquimur, non tantum indirgitamus co nomine imagines quae. phantasiae iusiunt, sed etiam quicquid aliud est i umente nostri, qu*n40 vere possumus affirmare nos rem quampiam c cirpere, quocunque deminit m o illam concipiam; Hinc insertur nihil nos posse verbis exprimere; modo ea quae dicimus ita telligamus, quin ex ho pso evidens lit uos in nobis habere Ideain rei per verba nostra significatae: qugnavis Idca haec aliqu*m do clarior, & dillinctior iit, aliquando obscurior& consultor, Prout iii serius ςxplicabitur. Etenim contradictionς implicaretur qui assirmaret se sciNquid pcr voces, quas estert, intelligeret, se i sit, easdem proferendo , nihil intolligere praeter ill ruras ψS. Hinc falsitatis convincuntur duo perniciosissimi dogmata, quae quidam hoc seculo Pbilosophi evulga
Primum est, nos nullam habere Dei Ideam. S,
58쪽
autena nullam habemus; Romen hoc Dω piose rendo , nihil amplius concipimus, quam ii scequat.ur litteras, , e , u , s. di qui Latine t4 Vulnnoiit; nihil amplius haberet in incia xc , audito illo dominς, qRam synagogam iugrellus, Hebr ioaequς linguae ignarus, Hebraica Dei nomina riis ii ves odiret. Praeterea, cum quidam dii vocari umuere , quacatio. & Domitiani insania fuit, ii etatis crimen non incutrissent; cum nihil hisce litteras vel stilabis Dein iubetiei, ouod nou possit bomini coii- venire, modb omni Idci caruissent. Hinc enim Bytavum illum impietatis non accusamus, quod diceretur Lindo in Dim quae Vox Gallice Deum so nai: Quaenam ergo fuit horum Prauci puni impietas; Huic nomini Deus partem saltem suae Ideae relinquebant; ita ut significaret naturam excelleuic madorandam, umque sibi hoc nomcn cum hac Idei adscribebant. Iosu r si nullam haberemus Ideam , cni demum fundamento illa omnia, Quae de Deo demonstrantur, Anaedificaremus e uti illam este aeternum,mnni tentem , Optimum , Hientis metet. Horun enim nihil ex hoc solo sono Dein deduci potest, sed tantum ab Idea Dei quae nobis inest, quamque huic Bno conjun imus. Hinc Missis Numinibus Dei nomen denegamus non quia Dei nomen illis attribui non pollet, ii materialis tantum sonus conlideratqr; immo illis attributum fuit ab Ethnicis. Sed quia Issed quam iunctis habemus Entis sius mi , quamque huic nomini , in alligavimus, suli Dese vero congruat. Falibrum Dogmatum alterum cuiusdam Angli est , asserentis ratiocinatimem nihil eue aliud pricur
59쪽
Pars. I. eongeriem nominum eatenatim per verbum est) connexorum. Ex quo sequeretur nihil nos posse ratiocinando, de rerum natara concludere, se solum de illarum' nomianibus, id est, nos tantum scire redisne, an secus rerum nomina conjuetamus sectin um pacta quae cuam imagina nove vi tria icimus de istorum igniscationibus. His Author subjungit: s hoc verumst, quemadmodum esse ratiocinatio a verbis dependebit, verba ab imaginMone, imaginatio vero, quae mea sientemtia es) forte a motu organorum corporeorum, ac proinde anima nosra seu mens nihil aliud erit, nis motus quarundam partium cor horn organiri.
Credi potest hilce verbis obffectionem urgeri alienam sane a mente Objicientis, cum tamen sic dolamatice proposita bellum finimae immortalitati indicat, magnopere interest illius fallaciam manifestari; quod erit diu facile. Eteniimpacta, de quibus Philosophus noster, nihil aliud esse possunt, nisi hominum ccnsensio ad quosdam sonos habendos pro signis Ι- dearum mentibus nostris inexistentium ' adeo ut si yr ter nomina in nobis non habilemus ruum Ideas, impossibilia forent haec pacta; prout impostibile est, ullo praevio pacto, caecum docere quid sibi velint h nomina Rubrum, Viride, Caruleum, cum enim harum rerum I deis carcat, illas nulli sono potest alligare.
Praeterea, cum variae Gentes varia nomina imposuerint rebus etiam maxime claris & simplicibus, squales illae, circa quas Geometria versatur) de iisdem veritatibus eodem modo non discurrerent, si discur-1us nihil aliud esset nisi nominum per verbum es)
Cum autem palam fiat ex hac multiplici nominum diversitate Arabes v. g. non convenisse cum Gallis
de iisdeni nominum Muificationibus , ita etiam ne-
60쪽
Cap. I. SIVE A RS C0GITANDI. ,
quaquam possent consentire in Fdicando ratiociriandoque, si ipsorum discursus tali pacto niteretur. Postreino cum vocum significationes arbitrariis eme si ve ad placitum dicimus, alte in aequivocatione haeremus , verum quidem est rem es se prorsus arbitrariam , hanc Ideam huic solio , potius quam alteri alligari; iplae tamen ideae arbitraria: non sunt, neque ab imaginatione nostra dependent; saltem illae quae clarae sunt & distinctae. Quod ut evidenter constet, cogitandum est affatim rid:culum esse ellectus positivos & reales in causas pure imaginarias refundere. Jam vero cum quis concluserit axem serreum , qui utramque molam pertraniit, posse circumagi, immota inferiori mola, 1i ille teres lit, teretique cavo excipiatur; si vero quadratus, quadrato, Verti non posse, quin una circumferatur superior mola , ineluctabiliter sequitur quod probandum suscepit: ac proln-
de hic discursius non tantum nominum coacervatio
est ex pacto , quod pure ab imaginatione dependet,
sed judicium solidum & de rerum natura conclusivum, per Idearum contemplationem quas placuit certis quibusdam nominibus denotare. Satis itaque perspectum habemus quid Idearum nomine significandum veniat; 1uperest ut de illarum origine paucula adjiciamuS. Eo tota haec quaestio devolvitur, ut inquiramus, soli sine a sensibus omnes ideae Originem trahant, acceptarique pro vero debeatur vulgare axioma, molles in intellectu, quod non ritu fuerit inscenω. - Ita opinatur quidam Philosophus qui passim magni habetur , .quique suam ab hac propolitione Lingicam orditur. 9mnis Idea ortum ducit a sensibis. F tetur tamen non omnes Ideas tales fensus nostros ingredi quales in mente reperiuntur 3 asserit autem