장음표시 사용
191쪽
LIB II. CAP. I. HOMINIS NATURAE
in is in Magno curarum suctuat aestu, Atque animum nune hue celerem, nunc dividit iliue, In partesque rapit varias, perque omnia versat.
Add. CA ARRON dela Sagesse L. I. c. 38. Nec minor in studiis, institutis,& ad exserendum animi vigorem inclinationibus varietas, quae iam in infinitissere Vitae generibus cernitur. Q v INTUS Calaber L. I.
Quemadmodum autem quo plures sunt voces, eo foedior, & inamoenior aures ferit sonus, nisi in harmoniam rite conspirent: ita summa confusio inter homines sutura erat, ni varietas ista per leges in decorum ordinem componeretur. Quanquam ista ingeniorum & inclinationum varietas alia ratione in insigne decus & emolumentum generi humano cedit, dum eκ ea ipsa rite temperata mirabilis ordo atque pulcritudo resultare apta est, quae omnimoda sunt litudo hautquidquam produetura erat. Simulque minus collisionum in tanta hominum multitudine futurum erat, ingeniis in diuersa studia tendentibus. Si uti mirandam illam in laciebus hominum varietatem natura sapientissimo consilio Commenta videtur. Cum enim diuersa ossicia diuersis sint exhibenda, ac diuerso nos modo erga diuersos gerere debeamus, summa oritura laret confusio , si omnes homines ita sibi examussim essent similes, nec unus ab altero discerni posset, nisi notis quibusdam ad ititiis, quae infinitis fraudibus, cum ex arbitrio hominum dependeant, materiam praebere possent. Add. Rich. CUMBE R LAND de Leg. nai. c. 2. 3. 28. Sed & aliud velut arcanum sub ista diuersitate latet, dum eκ eadem uni haec, alteri alia magis species arridet; eκ quo fit, ut cuilibet formam, quae sibi pulcerrima videatur, & qua maxime adquiescere possit, inuenire liceat. . VIII. DENI Q v Ε ut citra legem non viveret homo , requirebat quoque ipsius imbecillitas. Bruto non ita multi dies sussiciunt, ut eousque adoldscat, quo sibi ipsi de victu prospicere ciueat. Nec ad eundem quaerendum aliorum societate sere indiget. Ast hominem a prima aetate diuturna
imbecillitas comitatur. Q VINTILIANVS Declam. 3 6. Caducum circa initia animal homines flumur. Nam ferarum pecudumque foetibus es flatim ingressus, is ad ubera impetus r nobir tollendus infans. aduersus frigora nutriendus. Sic quoque inter parentum manus, gremiumque nutricis saepe labitur ' TREoc RI Tus
VIII. sp N n C A de ConMlat. ad Mari proi/ctum: quum 3eve laterras exertiat, euiuslibet aiam C. XI. Quid est homos νmbeeιά- eorpus, ferae pabulum. cuiusliber Omma. ex infirmis 'Le' fragiis . nuta , Iuste nasura pnorme. alienae insue eontextum. tineamentas ene ιμι a ni- pra M Hem. μι omnem fortunae contumeliam Daum : figoris, aestus, laborra impaιι se Vseo rursus
192쪽
NON CONGRUERE, UT VIVAT EX LEX. 1 ν
Nam Deus altam alio indigere saluti viro.
Add. PONiva H. N. L. VII. praelat. Quot anni requiruntur, quam solicita informatio, ut quis idoneus fiat, ad victum & amictum proprio Marte parandum 8 Finge mihi hominem ah aliquo, nulla interueniente sermocinatione, nutritum, ut quo velit ambulare queat, de caetero ab omni informatione &diseiplina destitutum, cuique adeo nihil sit scientiae, nisi quod ex proprio
velut ingenio pullulauit. Finge cundem ab omnium aliorum hominum opeae societate in solitudine relictum. Quam miserandum videbis animal λ Mutum ac turpe pecus, cui nihil aliud relictum, quam herias, radicesque vellere, aut sponte natos fructus legere, sitim sonte, flumine, aut lacuna obuia leuare, repellendis aeris iniuriis antra subire, aut musco gramineue corpus tegere, tempus taediolillimum per otium exigere, ad quem uis strepitum , aut animantis alterius occursum exhorrescere, denique fame, frigore aut lacerante sera hestia perire. Igitur quini homo non miserrimam vitam inter omnia animantia degit, a coniunctione, & societate sui similium habet. Non es b num hominem esse flum, non ad matrimonium duntaxat, sed & societatem cum aliis hominibus in uniuersum pertinet. Societas autem inter homines sine lege neque iniri, neque tranquilla, & firma seruari potest. Igitur ne foedissimus omnium animantium, & miserrimus esset homo, exlegem eundem viuere hautquidquam conueniebat. Caeterum omnimodam libertatem non congruere homini, docet quoque PLUTARCHus de audit. Γ pag. 37. Edit.
Wechel J Τω λόγου τὼς εατ μενες, αξιον εχι μογους ελευθέρους νομίζειv. μονοι γάρα βουλεσΘαes uαΘeντες. A ta ται ζῶσι. Tola δε ο παιδευτοις - παραλογοις se λαῖς υμ πραεεσιν μικρον ἐν πολῶ τω μεται ρῆι τι ἔκ-ιον. Rationi qui parent, soli digni sint, qui pro liberis h..isuntur. Soli enim hi vivunt in volunt, qui quid velle debeant di vicerunt. Ineruditae autem I rationis expertes animi incia rationes atque actiones, exilem qΗ mdam ignobilemque voluntatis libertatem multa cum
enitentia coniunctam habent. Ex quibus omnibus adparet, libertatem hominis naturalem, quae quidem reuera ipH competit, & non per abstractionem concipitur, semper cum vinculo aliquo, sanae rationis nimirum, & legis natur
193쪽
. Status naturalis diversa considerario. II. Eius miseria. III. B iura. IV. Status naturalis temperatur.
V. An ille habeat indolem belli PVI. AssisinantisHob in rationes adducuntur. VII. Negatiuam suadet cognatis inter hom
VIII. Hub si rarionil ut oecurritur. IX. A satu naturali non debet exulare
X. Barbari mores satum naturalem non constituunt XI. Pax nattiralir pactis opus non ha
TI. Pax naturalis es parum fida. xR STATUM hominis naturalem non intelligimus heic illam L conditionem, huam velut persectili imam, & homini quam maxime congruentem natura ultimo interidit ue sed in qua homo per ipsam natiuitatem constitutus concipitur, prout abstracta intelliguntur inuenta, atque instituta humana, aut homini diuinitus suggesta, quibus aliam velut sa-ciem vita mortalium induit. Sub quibus comprehendimus non solum varias artes, & uniuersum vitae humanae cultum, sed etiam potissimum societates ciuuites, quarum ex ortu genus humanum in concinnum ordinem fuit digestum. De Phoc igitur statu ut distinctius cognoscatur, considerabimus eum vel in se, quidem poti Timum, quae ipsum incommoda, quae itidem iura eundein comitentur; id est, quae conditio crat sutura sngulorum homi uum, citra artes, cultumque ab hominibus inuentum, & citra introductas ciuitates: vel in ordine ad alios hs-mine, ; paeis an belli iaciem ille habeat, id est, an homines, qui inuitem in naturali libertate vivunt, in neuter alteri sit subiectus, neque iidem communem habeant dominum, pro hostibus, an pro amicis sint habendi. Qui iterum est vel merus aut absolutus, qui aduersus Omnes omnino homines aequaliter se habet, vel limitatus & restrictus, prout certam duntaxat hominum partem respicit. Duplici quippe modo genus humanum considerari potest, vel ut coniscipiantur omnes & singuli homines in naturali libertate vivere; vel ut intelligantur
I. . Hue referendum. 'quod CI Exodiuit V. de finib. s. Omnem nasuram se ror sin trisem fur. idque hasινε tropossum . quas .m exfremum. se ut euso sal quam in opsamaseneris siti satia. Mox: No nisu a. esse in sonis ilia imum , seundum narinam vitiost. Quod ira in terpretatur . mis e re narurn undique per se anth ι requirente. E eontrario H. GROTIvs II. ge I. s. de P. e. s. s. s. ct β. 33. Statum naturalem opponia statvi legis Christianae . velut perfectus ino. Adἡenda his noua sanificatio, auctorem habens Iambum Thomasiam, in so- ei etate titilli statimi naturaleira , qtii citra legetii. ab arbitrio humann venientem, in nati rati ratione standatur, a eluili distinguentem. Hoeloeo intelligitur naturalis status, qui ante factum
194쪽
gantur cum aliquibus in societatem ciuilem coaluisse, cum eae teris autem nullo nisi communi humanitatis vinculo connecti. II. UT IGITUR status naturalis laciem animo concipere queamus , qualis is citra ulla subsidia & inuenta humana, aut diuinitus homini suggesta futurus suerat, fingendus nobis est homo undecunque in huncce mundum proiectus, ac sibi lati plane relictus citra omne subsidium humanum poli natiuitatem ipsi accidens, & quidem ut non amplioribus animi Corpori
que dotibus sit instructus, quam nunc nulla praeuia cultura deprehendUntur, neque eundem peculiari Numinis cura foueri. Huius conditio non potest non miserrima concipi, siue ponas illum infantem suisse, cum ita Vndecunque eXOriretur, siue tulta iam praeditum statura ac robore. Sane insanti miserrime suisset percundum, nisi velut per miraculum brutum aliquod animal ubera misero praebuisset ' : quod ipsum tamen cum brutis contubernium belliarum alumno non parum feritatis daturum erat. Iste tamen iusta iam statura, utique nudus crit concipiendus, non nisi inarticulatum sonum emit tere valens, omni disciplina ac cultura vacuus, attonitus, & qui supefactui nouo Pendereι lumine mundi, uti M A N I L i v s L. I. vers. 68. J loquitur: cui lamevellicante obuium quiduis arriperetur, gustuque praetentaretur, sitim obuius liquor leuaret, contra iniurias aeris antra aut densae arbores qualecunque laia
fugium darent. Talium si etiam plures in terra adhuc plane incnita sibi solis
relietos concipiamus, quamdiu niiserrimam ac sere belluinam vitam acturos fuisse arbitramur, donec propria evperientia ac ingenio, aut casione, eri χ tertia quorundam animalium petita, paulatim ad aliquem vitae cultum proficerent , s varias usis meditando extunderet artes y Id quod facile agnoscet, si quis omnia illa velit circumspicere, quibus iam in vita nostra utimur, se quam dinficile cuiuis futurum fuerit omnia ista proprio Marte inuenire, ni aliorum hominum manu luctio & opera praeiret; imo quam de plerisque nunquam in mentem plurimis fuerit venturum. Inde mirum non est, paganos seri tores , qui veras origines generis humani eκ diuinis literis ignorahant, tamoeda deprimaeuo hominum statu prodere. HORATI vs Sermore L. I.
. a. quum prorepserum primis animalia terris, . . . , Mutum cI Iurpe pecus. glandem atque cubilia propter: Unguiluu G pugnis, dein fusibus aιque ita porro
.umanunt omne existit. Qua notione famim & ΗΛRTRNO M. L. I. de Polon. e. a. p. ipi natura sibi aliquando opponuntur. V. L. ao. F. a. Cui non dissimile pueri, luporum alumnis in D. de Seruit M. praed. rume L. a. ς. tu an attine Hassa, quod commemorat Auctor supplemς de aqua is aquaρθ-a areemia. Add. Λve TOR Lamberti Sehannaburgens ad. A. 1344. Addς insta ν 4. circa finem. H. ia ν .. historiam pueri, a eapra edurati, apud PROLO PIVΜ L. II. Gothicor. H. De insante A.
II. 33 Specimen capi potest ex puer . ahvr- MCCCXLIV. apud Cattos,inuento, vid. HFR ss elucato, A. MDCLXl. capto, ct war uiam Tiva in Dissertati de socialitate primo iur. ad Regem Poloniae caluuirum adducto. V. lun principio, Sedi I. S.
195쪽
isa LIB. II. CAP. II. DE STAT v
Donee verba, quibus voces, sensiusique notarent, Nominaquc inuenere, dehine abessere besso, Oppida coeperunt munire, G condere leges, Ne quis fur esset, neu latro, nou quis adulter.
Et genus humanum multo fuit iliis in 'arvis Durius, ut decuit, tellus quod dura ereasset. quod sol atque imbres dederant, quod terra crearaι Sponte sua. fatis id placabat pectora donum. Gundiferas inter eurabant corpora quercut Plerumque. At sedare fium suusifontesque Doeabant. Nee dum res ignis ibant tractare, neque mi Pistribus, o spoliis eorpus vestre ferarum. Sed nemora, atque cavos montes, oluasque colebant, Verbera ventorum vitare, imbresque coacti. Nee commune bonum poterant spectare, neque ullis Moribus inter se Icibant, nee legibus uti. od cuique obtulerat praedae fortuna, ferebat Sponte flua, sibi quisque valere, V viuere rictus. n Venus in fluis iniebat corpora amanIum rcinciliabat enim vel mutua quamque cupido, Vel violenta viri vis, atque impensa libido.
Illud erat curae, quod secta ferarum Insistam miseris faciebant saepe quietem. Inde casas posquam, ac pelles, ignemque Pararunt;
D mulier coniuncta viro concessis in tinum; Castaque priuatae Veneris conruιbia laeta Cognita hunt, prolemque ex se ridere creatam erim genus humanum primum mollescere coepit. Ignis enim curauit, ut at a corpora frigus Non ita iam possent coeli Iab tegmine ferre: Et Venus imminuit vires, puerique Parentum Blanditiis facile ingenium fregere superbum. Tune G amicitiam coeperunt iungere habentes Finitima inter se, nec laedere, nec violare: n pueros commendarunt, muliebreque seclum; Hessus Is gestu cum balbe significarenI, Imbecillorum esse aequum misererier omnium. Non tamen omnimodit poterat concordia gigni.
Nu potuisset adhuc perducere Iecla propago. At
x Qualis non olim tantum, sed S hodie visa a pr. Quibus adde Hunnos, intonsultorum au.- est in gentibus ferinae. propa indolis, quarum m. tium νιρω, qaιd honotam risones Ne sis, p/- exempla adduxi in Pari I. Elem. prud. eius. Sect. I. msus gnoranio. - tim νAgιonu Me super Bris.
196쪽
A varior linguae sonitus natura subegit Mittere, G utilitas expressis nomina rerum. Gemina hisce habet Diodorus SI UL Us L. I. c. 8. Homines primitus nat lvitam inconditam, V bellainam egisse, memorant: in qui star m ad pascua exierint, s sapidissimam quamque herbam, ac sponte natos arborum fructus comederint. Cumque a feris infesarentur, mutuo sibi opitulari usu edocti; π metu ad scietatem adacti.
paulatim cognatas inter Ie formas agnouerunt. MOX : Primi homines, cum nihil dum ad vitam utile inuentum esset, laboriose vitam fustentarunt, utpote vesibus nondum amicti, domiciliisque ; igni non adsueti, mansietioris victus omnino rudes. Nam cum alimensa rure domum comportare nondum scirent, terrae foetur ad necessarias usus non reponebant. Ideoque multi frigoris inctimentia, V penuria victus, per hiemem interibant. Verum inde sensim experientia edocti, hieme in speluncas refugere,s fructus adseruationi idoneos recondere, cognitione ignis, aliorumque commodorum imbuti, multas artes es alia vitae conducibilia inuenire coeperunt. Add. IDEM L. I. c. 43. CIc Esto pro P. Sextio sc. 42.3 quis vestrum ignorat, ita naturam rorum radisse, ut quodam tempore homines, noudum neque naturali, neque elusii iure d scripto, fusi per agros ac dispersi vagarentur, tantumque haberent, quantum manu ac viribus per caedem ae vulnera eripere, aut retinere potuissent. Atque inter hane vitam perpolitam humanitate, F illam immanem, nihil tamen interes, quam ius, atque vis.
Similis locus occurrit apud EUNDEM de Inuentione L. I. Γ c. g. J EvRIPI DE s Supplicibus: sors. 2oa. & seqq JLaudo, quisquis deorum nostram vitam
A bellaino G confuse ritu sisis deseri se finibus t
Primum quidem mentem in uigendo, deinde nunciam Verborum sensisumque linguam, ut Poces cognoscere Possemus, fructus alimoniam, desuperque alimoniae Infusas guttas , quae terrae foetus alant, Et irrigent Iolum. Adhaec aduersus hiemem, quae sint praesidia, ad arcendum coeli iniurias.
Item nauigationes maris , per quas inter nos Haberemus rerum permutationes, quibus quaeque indiget Terra.
Et solenne est Poetis inuentionem rerum vitae humanae utilissimarum ad Deos referre. Vid. oppIANvs Halieui. L. II. V. r6. seqq. Isthaec utut maκime sabulosa sint, in eo tamen ratio auctores istos non sesellit; quod eiusmodi oriaginibus generis humani politis ', talem quoque, qualem ipsi delineant, eiu dem faciem eκtitisse necessiam fuerit '. Inde & esse videtur, quod cum iidem statum Paradisii ignorarent, finxerint de singulari quadam aeris temperie, terraeque ultronea fertilitate, quae primis inundi temporibus extiterit; quasi alias genus humanum ita recens enatum seruari non potuerit, si ea, quae nune
ins reueremias districtos. Vt eos deseribit Amntia. Cons. AUCTOR Is Dissertatio de statu iis MARCE I. LINVs L. XXXI. e. a. H. hominum iraturali f. I.
197쪽
Is est, aeris intemperies extitisset, tantoque labore victus fuisset quaerendus.
Vid. o v i Da v s Metamorph. L. I. v. 1o7. VIRGILIUS Georg. II. V. 336.
AE nouitas mundi me frigora prima ciebat,
Nec nimios aestis, nee magnis viribus auras.
Enimuero quanquam primaeuos mortales Numinis ductu artes maMime necensarias sat mature percepisse constet ', vid. Genes III, 2 i. 23. IV, 2. II. 22. i-hus per solertiam hominum plures accessere: nihilominus misera & foeda con
ditio generis humani sutura suerat, nullis ciuitatibus institutis, si quisque suam sibi familiam seorsim rexisset, adultosque liberos in naturalem abire libertatem passus esset. Sique de uniuerso genere humano dici potuisset, quod de Cy-ciopibus extat apud EvRIpi DEM Cyclope: svers. Izo. 3
Vagipastores, nee vitas olla in re alteri paret.
Eiuscemodi status incommoda neruose repraesentauit Hoas Esius de Cive
cap. IO. I. I. Exara esuitarem ) , propriis tanttim viribus protegimur; in ciuisare, -κium. Extrahititialem fructus ab induseria nemini certus; in rivitate omnibus.
Denique exIra ritiirarem, imperitim affectuum, tellum, metus, paupertas , foeditas, filitudo, barbaries, ignorantia, fertios ; in eitii tale imperium rationis . pax , Iecurbras, diuitiae, ον vitis, feletas, eleeant a , siemiae. hetiolentia. Cons. P o L Y
MUS L. IV. cap. s. ubi de miseria Byrantinorum tradit propter inexplicabile cum vicinis Thracibus hellum. Siculi & iudicaverun , nulla ratione esseacius eNtingui posse querelas vulgi, quas circa onera & incommoda ciuitatum iactat,
Iam si ipsi ob oculos repraesententur naturalis status incommoda. Quae rere aestimant, apud quos in prouerbii vicem receptum est: Ni studuia forem,
vi alterum de orarct. ) Quod ex laudata Aultoria Dissertatione ii
lustratur a Cl. II ARBE YRACo in nota s. ad hune Parapraphum. in qua imprimis memorabile exemplum est v sus ignig incognitus ineoli insula. m. Canariarum I Philippinartim , ut At Chi. Netails aliquitis, propter amoenitatem, qua horto assimilahatur. los tardenas appellatae, quod refert Georg. HoINI Vs de Urig. gent. Aincri.
e . L. I. e. s. de L. II. c. s.
o Inseruit Auctor haee verba H hesi omisso nullo. libello etiam suo de Ostie. licitii. Serv. L. II. e. I. s. A quidem illaudato auctore. Idem in ἰ probanda quoque xeneraliter sententia eorum iusto liberalior suisse videtur. Resutarunt eum latisi me Trτ ivs Obs. 46o. 6 r. At Cl. BARBE YRACus nota . ct seqq. quorum argumenta hic recenseri, lectoris interesse videtur, Dum status utriinmie, naturalis ciei ius is eommoda a incoitim Li spiratri. in statu Dariirali fructa, in ' Miae euiuis satis certi ; in statu contra ciuili Iaborum nostrorum
prouentus saepe a malis Prineipibus peditndan.
tiar. II. Timor menarum elli in statu elui hcontinendae plebi sumetati parum tamen illo prci. seimus contra proceres S amicos Principum vi- pote solitos leges eludere. III. In sicilii eiu ilidamnum Onias maximum strictatis humanae a potentioribus oritur utpote qui antini iDotibus etiam vehementissimis obsecundare metierunt: cuius contra insanae potentiae nullum temere exemplum in statu naturali inueniretur, ubi Λ im potentiae exempla deficerent , auertendo damno tali imparis. IV. Bella statum naturae non De. cessario sequerentiar, qNod Aue r plurifus co tra Hobbeumn probat insta fit. s. V. Darentur quidem decertationes hcisti es, sed non tam graues ut in ciuitatibus. nee ex tam immani coriis redientium numero eonnatae, et ex quibus, ut odie sit, tantum non intestra regna S tDtae pro Dineiae deiici starentur. VI. Modi reprimendae malitiae neque in statu naturae deficerent. Vide, quae dicentur inna L. VII. e. I., . nota I. eidem contra di ilicilius Oecurritur in ciuitatibus propter
198쪽
6. III. Q v A E IURA porro statum hominis naturalem comitentur , facile colligi potest tum ex inclinatione illa, omnibus animantibus communi. qua non possunt non ad conseruationem sui corporis, vitaeque; nec non ad dispellenda ea, quae eandem destruere videntur, omnibus modis incumbere : tum quod in eo qui degunt statu nullius hominis imperio sunt subiecti . Ex priori enim consequitur, quod in naturali statu constitui pollini omnibus in medio politis uti, frui, omniaque adhibere, & agere, quae ad conseruationem sui faciunt, in quantum aliorum ius inde non laediatur. Εκ polletiori autem , quod ii dein sicuti propriis viribus, ita & pr prio iudicio atque arbitrio ad legem tamen naturalem sormato, utantur ad procurandam sui defensionem, atque conseruationem. Atque hoc quoque respectu Ille status nomine naturalis libertatis venit, dum quilibet citra antegressum humanum laetum sui iuris potestatisque, ac nullius alterius hominis potestati subiectus cssc intelligitur. Quo ipso etiam quiuis cuiuis alteri, cui neque ipse subiectus est, neque eundem sibi subiectum habet, aequalis habetur. Atque in hunc sensum corrigenda & interpretanda sunt tradita ab H oll-
ου E s I o de Cive c. r. f. p. seqq. Iuris naturalis fundamentum primum esse , vequisque vitam G membra sua quantum potest tueatur , Omηemque operam det, vi amorte doloribus proprium eorpus membra defendat, conseruetque. Cui cons quens sit, ut, quoniam frustra itu babet ad finem, cui liu ad media den gatur, unusequi que ius habeat visendi innuibus mediis, EI Gendi omnem actionem, Me qua eo omtiare se non potest. Cum autem in naturali statu nemo alium hominem habeat superiorem, cuius arbitrio suam voluntatem, suumque iudicium submiserit; inde quilibet naturali iure iudex est, id est, quilibet ex proprio iudicio definit,
virum media quibus et surus es, actio quam acturus es, ad conservationem vitae vel
membrorum forum neeessaria ut, nee M. Nam si vel maxime quis alteri licie consilium suppeditare instituat; tamen cum alter isti voluntatem suam atque
iudicium non subiecerit, licebit huic de ciusdem consilio iudicare, an sibi con- V et gruens
inest , id neque a statu naturali penitus alienum.
Praeterea haee perpolita vita. hae elegantiae. haec urbavitas, a ceterae urbanitatis suauitates in solix urbibus maioribus imieni uimir, ruri contra ubiuis, etiam in regnis elisi igninis . plena omnia Ritatoris S riisticitatis. Ex quibus D:ani- sinum est, nee eitiitem sane fiatum, ut aliaς in rebus humanis nihil. ex omni parte beatilin ede. Vtut enim flatus ei uilis reprimendae hominum malitiae accommodatior sit, quam naturalis . eoque soci clatent eorum re selicitatem magis promoueat.
si Neie ct sapienter imperium eius administretur; tamen . si summa in reptiblica potestas viribuqsuis vel per se. vel per suos in imperio administros abutatur, multo is infelieior es , quam status naturalis, quod tu primis ex hellis a sedi. tionibuς maiiii ibina. III. r) Prineipium hoe cum eo, quod se.
utitur, ad unum reduei potes . iii hoe ilatulaeere Oimila, uitae non sunt vetita. Cui addeo. dum alterum : Cum omnes in eo sint pares, eos
tractitidos esse ut pares. De quo infra L. Ill. e. q. ll. propter ministeria S potentiam proeerum. VII. Ad Qictum I amictum necessaria Deile unicuitiis tribuerent suus labor ct solertia, iisdemque proinde soli ignaui alit prodigi earerent, perinde ut iis carent in ciuitate. VIII. Barbaries, soli. tud , ct tenebrae ignorantiae in compluribus quoque regnis, in primis Aliae, Asrieae S Ame. rieae uiae. IX. Ambitionis, auaritiae, voluispiatis, initii itiae I erudelitatis monstra eluit, tibiis sere propria sunt, utpote in Aulis in primis dominantia, unde non lenta contagione ad subditoa serpunt. X. Pax A securitas ex istam ebitili non minus exules, quam e statia naturali, quod non tantum bella erudelissime pesta drirent, sed etiam periecutiones testantiar, propter saer rum diuersat tem eluibus illatap. XI. Diuitiis certe prae statu naturali adiluere cilii lem, negant exempla tot mendicorum ci hominum, nil ibiis minus nihilo est, in Militatibus obuia. Xll. in esui talibus decori. studii societatis. elegantiae, stientia rum. beneuolentiae nominibus saepe vanitaη, mil-titia, pedantismus. odia A sibtile, sallendi arte. teguntur : quodsi autem his refribus honi aliquid
199쪽
rs6 LIB. II. CAP. II. DE STAT F
gruens sit, vel minus. Adeoque iste saei et, quod alter suaserit, non quatenus id consilium ab altero fuit dietatum, sed quatenus id ipsi arridet, & consequenter ex proprii iudicii determinatione faciet. Ex quibus omnibus demum concludit: Naturam dedisse unicuique ius in omnia, hoe es, in flatu mere naturali, antequam homines vllis pactis sis inuicem obstrinxissent, et micuique licuisse facere, quaecunque S in quoscunque libebat, G Hodere. mi frui omnibus, quae volebat poteras. quo etiam intelligi, in flatu naturae mensuram iuris esse utilitatem. Quae utut
prima fronte paradoxa videantur, tamen hautquidquam aliquam licentiam quiduis in quosvis patrandi inde deduci debere agnoscet, qui cogitauerit ', Hobbesium) in isthoc statu hominem utique legum naturalium, & sanae rationis regimini subiicere. Quae licentia cum nequaquam sit, neque abs sano homine haberi possit idoneum medium ad conseruationem hominis diuturnam, natura quoque nullo modo eam indulsisse censenda est. Ac si vel maxime quis eam exercere praesumat, magno suo malo eandem sibi noxiam cst deprehensurus. Sic ut demum effati istius sensus huc redeat: natura res ad hominis conseruationem lacientes in medio posuit, antequam per pacta homines istas inter se diuiderent: & qui neminem habet superiorem, ex propriae eiusque s nae rationis dictamine quaevis agere potest, quae ad diuturnam sui conseruationem faciunt. Quod sit tamen ita crassa fuit Hobbesii sententia, qualem prima fronte verba eius prae se serunt, ac benignam hancce interpretationem plane respuit, ipse viderit, quomodo meritam castigationem declinauerit. Id sane manifestum est, Auctorem Tractatus Theologico-Ρolitici, quem Spinosam Ex iudaeum vocat Sam. Maressius, ius illud in omnia naturalem statum e mitans sat horride descripsisse, quod discussisse non abs re suerit. Is igitur perius V insitutum naturae nihil aliua intelligit, quam reguus naturae uniuscuiusqrte indiuidui, secundum quar unumquodque naturaliter determinatum concipimus ad certo modo exsistendum N operandum; verbi gratia, pisces a natura determinati μιηι ad natandum , magni ad minares comedendum; adeoque Piscet Ammo naturali iure aqua '
tiuntur , magni minores comedunt. Vbi notandum, hoc loco per vocabulum Iuris non notari legem, iuxta quam agendum sit, & quid citra iniuriam agere quis possit; sed facultatem agendi ': coque non recte inferri, Omniae, ad quae agenda ius aliquis habet, necessario quoque eundem agere debere. Deinde uti propria est acceptio vocahuli, Legis naturalis, quando notat id, secundum quod unaquaeque res certa ac determinata ratione agit: Sic & improprie potentia & modus agendi, qui in creaturis ratione non praeditis conspicitur, iuris nomine vocatur. Nam proprie illum duntaxat ius ad agendum habere dicimus, qui praeuia rati ne agit. Pergit Ille: Naturam absolute eo feratam lux summum habere ad omnia quae potest, boc est, ius naturae se eousque extendere , quousque eius potentia se extendit; naturae enim potentia i a Dei potemia es, qui ius summum ad omnia habet. Hele
x) Eminuero elim Hobbesius nulli in hoc tur : Legem. iuxta quam agendum sit, sed facul. statu iniuriam fieri posse exprei se statuat, eumque tatem vendi Cr quid citra minNam agere quis voltilem esse eontendat, non nisi dicis gratia te. possis. Sutri naturalium meminisse videtur. H. 3 Transposuimus haec verba, praeeunte Cl. 4 Et satis aliunde eonstat. Spit OZain non1ΛRB LYRACO, quum antea sine sensu legere- agnoscere Deum, tanquain ens intelligens S per. Reuil,
200쪽
s per naturam ab ute consideratam intelligitur Deus iunctim cum rebus creatis ', concedimus istam assertionem, Deoque ius summum ad omnia lubentes tribuumus, quod tamen ad persectionem essentiae ipsius sit attemperatum. Sed si per naturam intelligatur uniuersitas rerum creatarum, Deo contradistincta, tunc negamus, potentiam naturae esse ipsius Dei potentiam, & illam cum hac aeque late patere. Nam est quidem potentia naturae a Deo producta , ut tamen totam potentiam Dei non exhauriat; sed limitibus ab ipso assignatis circumscribatur. Exinde Is TE sic insert: quia uniuersalis potentia totius naturae nihil espraeter potentiam omnium indiuiduorum simul, hinc sequitur , unumquodque indiu duum ius flummum habere ad omnia quae potest, siue ius uniuscuiusque eo usque se ex tendere. quousque eius determinata potentia se extendit. Ast ego non puto haec
consequi: potentia totius naturae est potentia omnium indiuiduorum simul: ergo quodlibet individuum habet summum ius ad omnia. Quin potius quodlibet individuum certam & definitam iuris particulam obtinet; eoque hau quidquam singula indiuidua sibi illud ius arrogare poterunt, quod cuiuis CX
uniuersitate naturae competit. Addit: B quia fiumma lex naturae es, ut una quaeque res in suo flatu, quantum inses, conetur Perseuerare, idque nulla alterius, sed tantum sui habita ratione, hine sequitur, unumquodque indiuiduum ius flummum ad hoc habere, id es, ad exsistendum V operandum , prout naturaliter determinatum
est. Vbi praeterquam quod vocabulum Legis naturae improprie sumitur, saltem de hominibus falsum est, ipsorum naturam ita esse determinatam, ut conetur perseuerare nulla aherius, sed sui tantum habita ratione M. Sed & prie naturaliter determinatae illae res dicuntur, quae ad uni mem agendi modum alligatae sunt, agentibus liberis Contradistinctae: eoque homines circa actiones, quarum directio penes ipsos est, non a natura, sed a lege ad certi quid determinati sunt; & inde non statim illis ius ad agendum competit, quod intra vires naturae ipsorum est. Clarius patebit vanitas horum ratiociniorum, si resectis ambagibus ita proponantur: Deus habet ius summum ad omnia; naturae potentia est Dei potentia: ergo & natura ius habet ad omnia; potentia autem naturae est potentia omnium indiuiduorum simul: ergo singula indiuidua ius ad omnia habent. Iudicet qui potest, num in hoc ratiocinio iusta sit conneκio. Falso autem Spinosa pronunciat, nullam hese agnostendam disserentiam inter homines es reliqua natisrae indiuidua; cum non nisi de hominum iure quaestio institui queat; nequo
inter homines raIione praeduos, s inter alios, qui rationem ignorant, neque imier fatuor, delirantes T smi. Quanquam enim aliis promtior, aliis tardior usus rationis sit; cui tamen ullus rationis usus est, saltem id intelligere potest, ad sui conseruationem iure illimitato in omnia sibi opus non esse, idque adeo sibi non posse competere. Quibus autem nullus rationis usus est, de eorum iure frustra quaeritur; neque eκ morbidis hominibus de natiua conditione humani
sectissilini m. Huic enim mimdiu Deus est, quem videtur,. iustitia omnis nititur, eo, quod fieri aeternum ct mereatum vile, supponit. non pollit, vi genus humanum conseruetur, saOmnes viantur iure salo. vid. Liher eius de ciueo Quod adeo verum est, ut Hohbesus, euius e. r. I. ir. Δ iu dc e. ii. Io. Ipse spinora tamen. sementia parum reeedit ab hypothes Spinoetae, quod auctor Ohserunt. in fine paragraphi, latetur. illiinitato huie Iuri omnium iii Omnes superis tutius nos rationis praecepta sequi , quaru icta
struat necestitatem pacta ineundi, quibus, vi ipsi naturae desideria.