장음표시 사용
231쪽
rtim imbutae mentes pravitatis erroribus q utvitiis carnificinam prius sitierint, quam ibim, aut aspiidem, aut flam, aut cauem, aut crocodilum violente quurtim etsi impi
dentes quippiam feceritit, 'ruam intuliam recusem ' . Sic Colchis in honore esse surtum facere, testatur Bus B Letvrvs cpist. 3. Et Abyssinis in more esse positum, ut fures partem rei tui titiae regi Osserant, reliquum vero sine infamia retineant =, memorat Franc. Alua Z. Pertinet quoque huc luculentus locus Pili ho Nis Iudaei de temulentia pag. 2O8.2o9. Ed. Geneu. 268. 269. Ed.
Paris. 16 6. J: Illa quique deterrent, ne temere crcissimus incertis, quae pene per ιο- tum orbem diffusa flunt, cιmmuuem tum Graecis, tum barbaris in iudieando labum in duc)utia. suae nam i insistitiones ab aetate tenera, consuetudines patriae. leges antiquae, ex quibus uniuerss in nullo consentium omnes, Ita per Angulas regiones, gentes. ciuitates, vicos denique ae domos, sutem viri discrepant a mulierculis, spueri a caeterii. Nam quae nobis turpia videntur, illis honesta: quae deventia, illas inditora. uidem non miror, flos ganea confoseque turba, morum legumque utcunque inducturum serua, ab incunabulis obedire his haut secus ac dominis atque Drannis assue:a, I animam contusa colaphis, nihil magnum ac virile valens sapere, credit acceptis mmel malarum traditionibus mentem sucus inexercitatum, sine serutatione ne ea mine vel affirmat vel negat. Philhy ses miror, quorum plerique Amulantes s venari manifestam in rebus certitudinem, enicvu. irim dius decernuuI dissua, interdum etiam contraria propemodum de omnibus magnis Pari ii que. Add. Micia. MONTA 1GNE
Emis L. I. c. 22. & C H A R R O N de la Sagesse L. II. c. 8. f. . 7. f. IX. SnD & aliud incommodum comitatur sententiam illam de eruendo iure naturali eκ moribus gentium ; quod nulla videatur inueniri natio, quae nudo iure naturae regatur; sed quaelibet leges scriptas aut non scriptas eidem habeat superadditas, quibus Vtitur, quando ipsi ciues inter se negoti, quid habent. Quin & saepe ipsa gentium inter se negotia ex iure ciuili, utrique communi, aut iure naturali, sed multis positi uis additamentis velut ve
stito , definiuntur. Vnde non ita facile est perspicere, quid illae nationes pro naturali, quid pro potitiuo & ciuili iure habuerint. Quid quod saepe inolita
diu consuetudo naturalis rationis faciem mentitur 3 A G A T H I A s L. II. Dc. io.Jamuissum es, Augulas hominum nationes, s cui legi, quue a multo tempore obtinuerit, assueverint, optimam eum, aequidsimamque iudicare; si ubi quid praeter eam ut, reiectaneum id i s ac ridiculum videri, dignumque cui es atrosertim Quam . in
Adde A v TOREM supra e. 2. IO. de Iatrociniis re depraedationibus populorum olituin honore habitis. Nee omittenga hete deprae. datio nati fragorum . a multis Olim populis usurpata, ct alicubi inter regalia re fisti eompendia numerata. De qua u. H. G R T I V s Spars stor. ad iit. C. de natis asiis. A. MATTHA I noti A Oh seruat. ad Annal. Eo nitididaia. c. A qtiae a tuli testimonia Disseriat. de Superiori territor. Ada. Sixtin. L. II. de Regal. e. 3. n. seqv. AUCTD R infra I.. lv. e. q. f. 4. H.
s) Quod hodie quoque in ipsa Germania fit,
quando Iudaei in quorumdam Imperii Statutina lo
eis monetariis auriam argentilantie rapinis, sumtoue corrasum maimpiis tecti in apponunt, nul
li sangetidum, inspiciendumve, nisi ei, qui testae id funden im immitiat, probe plerumque gnaro, mala illud fide eonquisitum esse. IX. o Et L. III. prineip. Nasura partitiles
232쪽
Darius accitos Graecos, qui tu sua ditione erant, percontatur, quanta pectinia vellent Astinctis parentibus, iuxta Indorum aliquot morem, vesti; hi negabant se ulla pectinia ad hoe posse induci: rogauit de in pariter Indos, quantum acciperent, ut patres definctos i iuxta Graecorum morem comburerent, nec postea comederem: qui vehementer reclamanter, meliora φsum ominari iubebant. Quin D tantam vim habet ab insantia alicui opinioni esse innutritum, ut licet illa salsa sit, vix unquam tamen de eadem dubitare in mentem veniat iis saltem, queis intra vulgarem sortem est ingenii perspicacia. ARIs TOTELES Problemat. sed . i8. quaest. s. 'λτι δἰ ἀντινες ἐξαeχης ἔλωιται, κώοα α, συνεΘιPλιν, Eda κρλειν συναντ- τα βελτίω. διεφθαρται γαρ ηλανοια διοι φαυλας προαιρBehic. suae principio aliqui Abi delegerint, quibusque insueuerint, in iis ne iudicare quidem possint, quidnam meliussit: animus enim eorum iam corruplus es propter pravas praesumptiones CICL-R o Tusculan. Quaest. L. IV. e. 3. J quidam primum ante tenentur adpriecti,
quam quid esset optimum iudicare potuerunt; deinde infirmissimo tempore aeraris auto secuti amico cuidam, aut una alicuius, quem primum audierunt. oratione capti, is
rebus incognitis iudicaui, T ad quamcunque disi uam quasi tempsatv delati, ad eam tanquam adfixum adhaeresunt. Et paulo post: Nescio quo modo Hrique errare malaut , eamquc sententiam, quam adumarunt, pugnaci me defendere , quam sine pertinacia quid ustants me dicatur, exquirere. Add. Mich. MONTA IGNEEss L. I. c. 22. Philo Iudaeus de Abrahamo: Iuuererata consuesudo Plerumque rautum pates, quantum natura. Et ad maNimam partem mortalium adplicari potest illud Sexti EMPIRICI Pyrrhon. Hypot. L. III. c. et . 'Eπεται δ αδ ρE ως
τῆ βιωτικη τηρησει. SequiIur cura Pliam opinio rem vitae communis obseruaιιoncm.
que si maximis sapientia sit exquisita ingeniis Quo referre possis illud Apost ii i Corinth. XI, i . Et aliquo modo illud P LAro Nis de L.L. L. VII. pag. 88 . A. Edit. wechel. Ficini J ex assuetudine esse, quod simistra manu minus habili quam dextra utamur, cum natura fere ad utramque partem aeque se habeat L Sic apud multos populos non exigua est barbae dignitas. Vid. A R- Aa 3 RI ANI
3 Aeti, fis D, es. Avsvsaei Nus L. III. de 3 in India aequales. se inuicem citi tantes, doctrina Christian. e. i. Hi prertimque, τι γιa. barbam prehendunt. V. iiii ra L. IV. c. I. s. 2. H.
233쪽
R I A N I Epictetus L. I. c. 36. Cum contra plerisque Americanis Illam alere helluinum quid habere videatur. Vid. Rocurro RT Descript. Antili. Parte II. cap. 8. 3. 6. & c. p. Elii hautquidquain adsuetudini eas vires tribuamus, ut rationis iudicium cousque detorquere ac deprauare queat, quo ipsi ini possibile sit veritatem circa leges naturales perspicere. Add. SELDENus de I. N. &G. L. I. C. Cf. X. C A E T E R V M ista legum atque morum apud diuersas gentes discrepantia sine dubio etiam aliquibus ansam dedit asserendi; nullum ius Ia turale dari; atque omne ius ex utilitate lingularum ciuitatum promanasse, e que unice metiendum esse '. Sic enim HORAT ivs Serm. L. L Sat. 3. vers . 98. & vers. III. seqq.J- - - Vtilitas iusti prope mater F aequi. Iura inventa metu iniusti fateare nrcesse est, Tempora I asosque velis euoluere mundi. Me natura potest iusto seuernere iniquum,
Uta vetus pietas. aeus morisura futuro, Rustica, Saturno regna tenente, fuit. Iupiter esie pium flatuit quocunque itiuaret.
, Sidera terrari distant, G flamma mari, sic utile recto. Sceptrorum vis tota perit, si seu ire insaracipit; euertitque arces resiectus honesi. Libertas felerium es, quae regna inmise tvelum
Crasse quoque valde super origine tulti & iniusti loquitur Aristippus apud Diog.L A E R T I v M L. II. L 3. 93. θ & Pyrrho ap. EvNDEM L. t X. ff. ci.J Latequondam super hac re disputauerat Carneades, cuius argumenta contraxit LACTANT ivs Diti. Inllit. L. V. c. i6. '. Iura fibi homines pro utilitate sanxisse, Icilicet varia pro imoi siris; ud eosdem pro temporibus frepe mutata; iur autem naturale sis nullum. Omnes es homines, es alias animantes ad utilitates suas natura ducente ferri ; proinde aut nullam esse iustitiam; aut si sit aliqua, Dummam esse sultitiam; quoniam sibi noceret, alienis commodis conpilens. Omnibus populis, qui florerent imperio, Roma uir quoque ipsis, qui totius orbis potirentur, si iusti
velint esse, hoc es, si aliena restituoui, ad ea his esse redeundum. Add. G o TirPrologomena ad libr. de I. B. & P. Ad isthaec dissoluenda conueniens erit praemittere illud Cic Esto NIs ossi c. II. c. 3. J In hoo verbo, utilis, lama confiuetudo sexu de via, sensimque eo deducta es, ut ab honeso utile secerneror, es consitueret
234쪽
dit: Socratem suum exsecrari eos, qui primum hace natura cohaerentia opinione disraxissent. Scilicet imposuerunt isti imperitioribus ambiguo utilitatis vocabulo, quae duplex est, prout ex diuerso principio aestimatur. Aliud enim utile videtur affectuum male compositorum prauo iudicio, qui praesentibus sere, ac cito transituris commodis imminent, de futuro parum soliciti. Aliud sana ratio utile iudicat, uae non tantum ante pedes polita considerat, sed & quid in futurum sit inde emeriurum perpendit. Cuiladeo id demum vere est utile, quod in uniuersum tale est, &ad diuturnitatem facit: Marcus ANTONINus L. VII. 3. 7 . ωφί εια
καται φυσιν. Tmolumentum es actio omnis naturae 'constentanea. Nequaquam autem
adpetendum iudicatur, momentaneo commodo frui, quod magnum malorum
agmen post sese est traeuirum. Quemadmodum maligna valde est voluptas, inter labriles ardores gelida sese ingurgitare, mox acerbissimis ideo doloribus excruciari. Habent quippe hoc aetiones legi naturali congruentes, ut non solum honestae sint, id est, quae ad honorem, existimationem & dienitatem hominis conseritandam & augendam faciant, sed & utiles, eaedem exsistant, seu quae commodum aliquod & emolumentum homini concilient, & ad felicit tem ipsius conferant. Quod attributum usque adeo dignationem virtutis non dedecet, ut in diuinis quoque literis pietas ad omnia utilis dicatur, tanquam quae promissionem habeat huius & illius vitae. Sed quae actiones legi naturali repugnant, semper quidem turpes sunt, aliquando tamen utilitatis quid &saepius iucunditatis producere videntur, sed quae neque ad diuturnitatem valet,& quam longe malorum moles malorum a tergo sequitur. Vid. Prouerta XX, 7. V, 3. 4. IX, III 8. XXI, 6. Facit quoque huc illud CicERON1s ossic. I.
sc. 4. J Inter hominem G belluam hoc maxime interes, quod haec tantum, quantumhusu mouetur, ad id selum, quod ades, quodque praesui es, se accommodat, paululum admodum sntiems praeteritum aut futurum : homo aulcm, qui rationis es partia ceps , per quam consequentia cernit, principia lue causar rerum videt, earumque progressus, G quasi anteeumnet non ignorat, similitudines comparat, rebusque praesentia lui adiungit, atque annectit futuras, facile totius vitae cur,rum videt, ad eamqt e Agendam praeparat res necessiriar. Ergo tantum abest, ut etiam ciuilia iura intuitu spuriae istius & momentaneae utilitatis sint constituta, ut vel praecipuus harum finis sit, ne ciues isti utilitate suas actiones metiantur. Si quis enim omnia ad proprium d taXat commodum reserre, citra respectum ad alios homines, velit, cum caeteris quoque eandem detur viam insistere, non poterit non inde emergere summa rerum confusio, & quoddam velut bellum omnium in omnes ; quo statu nihil homini inutilius ', nihil in conuenientius. Cum
contra manifestum sit, longe certiorem spem utilitatis ab aliis sibi accessurae concipere posse, qui legem naturalem obseruando alios sibi demereri studet, quam qui potentiae suae confisus quaelibet quibuslibet pro lubitu inferre instituit. Add. Rich. CVMBER LAND de Leg. Nat. c. 2. f. 29. n. 2. Neque Vero
235쪽
mortalibus licet aliquam utilitatem fingere, quae non in uniuersum valere queat; cum nemini per naturam hoc priuilegii condesium sit, ut, quo is iure in alios utitur, idem alii, aduersus ipsum non vicissim exerceant. Inde frustra credis, viilc tibi elie, aliorum labore parta clam aut per vim eripere; cum alii & resistere, & pari aduersus te licentia uti possint. Aut expedire tibi datam fidem sallere, clun tua in teipsum exempla redire queant. Prou. I, I 3. I . seqq.
Isock ΥEs Areopagitico ua. 2 2.3 ' : qui Mem contractuum violarent, eos pauperibus censebant plus nocere , quam Uulentis. Hos enim, si desinerent elientelas
i ad sere, paruis reditibus spoliatum iri: illos, si deessent, qui opem ferrent, extrema inopia laboraturos. IDEM Orat. de pace pag. 28s. J, fundamentum comsiliorum suorum in eo collocat, ut ciuibus suis persuasum sit, τῆν μ, ησυα α
ωὐελιμ τεραι κ κερδαλεωτεραν Brix Tm πολi πραγμοσύνη ς, την δε δικαιοσυνηντης αδιπιας, την-των ἰλων - Φελειαν τη ς των αδ ατ μν επ.θυμίας. Plus Ptil ratis s lucri esse in tranquillitate quam in conatu Dperuacaneo multarum rerum et Giustitiam praesare iniuriae , suarumque rerum curam appetitioni alienarum. Id
quod in sequentibus luculenter deducit. Neque etiam est, quod quis suae potentiae tantum tribuat, ut sibi ab aliis paria roponi non posse credat. Omnis quippe potentia ex coniunctione cum aliis hominibus resultat, quos sola vi nequidquam continueris. Igitur si omnia licet utilitate illa spuria metiri, etiam potentissimi cinusque salus toties in lubrico versatur, quoties vlli utile videtur ipsum perire: & eam qui viam sequitur, suo cxemplo docet alios tantundem contra ipsum audere. Adeoque non iustitia, sed iniustitia reuera est lumina stultitia , quae nequo in uniuersum, neque ad diuturnitatem prodest, et lainsicui malitia sua aliquantisper succedere videatur; & ipsam salutem hominis, quae zietate continetur, it euersum. Idque non in singulos duntaxat homines, sed & in integras ciuitates congruit, quarum nulla hactenus tam copiosa aut firma extitit, ut aliarum amicitia non indiguerit, nec saltem a pluribus coniunctis laedi potuerit. Q v INTILIANVs Declam. 2sq. Nunquam prodes
malum exemplum e etiamsi in praesenti occasione quadam delect./I, in futurum tamen altiui nocet. DEM OSTHENES Olynth. 2. 'Oυκ λιν αδεκουντα. κω επιορκοῦντα, . -δυναμιν βεβαιαν κτν,αPeti. Non seri potest. Pt per Duurias, G periuria mendaria flabilis potentia compareIur. Coiispirant cum hisce , quae
quondam circa iustitiam Epicurus tradebat, teste GAssENDo philos. Epicuri Syntag. Part. III. cap. 2 . & us. Iustitia nou modo nunquam noceς cuiquam, sed contra semper alis aliquid tum vi sua, atque uatura, quod tranquillet animos; tum spe nihil earum rerum defuturum, quar natura nou deprauata desideret. Cuivi in
mente iniustitia consedis, hoc ipse quod ades, non potes non turbulenta fieri: etsi vero
M Qui locus nihil plane ad rem faeit. Videa. tur ille, qui infra adducetur ad XXI. n. 4.ς Neque hic, neque sequens locus Quinctiliani instituto Luctoris magnopere inseruire videntur. Vtroque is illud tantum vult, malos vitia sua bonis nominibus tegere, ae in iis virtutis adsectare speciem e neque quiequam ibi est, quod ad me litatem iustitiae oppositain pertineat. Magis ad seniatentiam auctoris secit SENECA Epist. XLVIII.
236쪽
I93 sum, quoae spectat, tale quidpiam sit, quod sit omnibus N singulis, qui participes sunt societatis, bonum. Et quia musquisque id, quod sibi es bonum, natura duee petit, necesse es id, quod es ius seu iustum quidpiam, secundum naturam sit, ae niturale ideo dieatur. quod nihil aliud es, quam tessera utilitatis, seu ea, conspirantiabus istis proposita utiluas , ut homino ad inuicem neque laedant, neque laedantur, at . que adeo secure degant : quod ut bonum T utile es, ita quisque natura duce expetit.
Etsi quae post de utilitate apud diuerlas diuersa, & inde iusto variabili subne ctuntur, non de iure naturali, sed ciuili duntaxat possint admitti. Breuiter
Diodorus Sicu Lus L. XXV. Eclog. I. Epicurui in libro, quem ratas Getri. nas inseri I, vitam cum iustitia coniuncIam perturbatione Pacare pronunciat : initi. sam vero perturbatione quamplurima refcrram esse. LUCRETIus L. V. C vers
Circumretit enim vis atque iniuria quemque, Atque unde exorta est, ad eum plerumque reuertit.
Me facile est placidam ac placatam ducere vitam, qui vivat faetis communia foedera pacis. Porro quantopere a communi velut sensu abhorreat. Omnes actiones ex utilitate, iustitiae contradisti sta, metiri, nemini non constat. Ad posite nihili alias Sophista Protagoras apud PLATONEM Protagora . pag. 22ς. Edit. Francos Ficini p. 323. A. B. Tom. I. Edit. Stephani.J In caeteris Deustatibus, si quis se iactet, puta quod tibicen
optimus sit, cum tamen in eo ino fit rudis, audientes hunc aut rident, aut ei indignantur. propinqui vero is insimum a ovent, increpant. Contra vero iniustita accidit. Nam licet fiant aliqui quempiam iniustum esse, tamen si ille hoc coram ne mentibui fateatur , insanire eum exsimam, neque patefaciendam censem iniquitatem, imo semper, flue ea praeditus sit, siue non, iustitiam ostentandam: cum vero qui non simulat iust tiam delirare, tanquam oporteat unumquemque aut sius participem esse, aut ex hominum coetu exterminari. Q U I NT I L I A N U S Instit. Orat. L. III. c. 8. Nee enim quisquam tam malus est, ut malus videri velit. Quin &nemo est, quin honestius loquatur, quam aut sentiat, aut faciat. Sed&diuina prouidentia tam pestilentis dogmatis assertores ipso eventu satis arguit. Vt ex infinitis exemplis unum duntaxat aut alterum attingamus; Lysander ille homo versurus, ta pleraque framdibus misi ens, iusque in sua ponens utilitate; qui veritatem mendacio nihilo meliorem aiebat, sed utriusque pretium I dignitatem Ῥι definiebat ; qui pueror talis, viros μ- eramentis decipi debere iactauit; uti est apud P Lu TARCHVM Lacon. apophth. pag. 229. Edit. echel. J & POLYAENVM Strateg. L. I. c. s. J an si miori fundamento sortianas suas superstruxit, quam si omnia ad veritatem & honestatem retulisset λ Vid. Cornel. N Epos Lysandro. Sie Agesilaus, qui alias in omni sermone iustitiam decernebat omnium principem inrιulum, quiIc cum fom
237쪽
tis defendit hoc colore : 'Om δεῖ την πρῶEnν αυτήν , ειτι χρπιμο, -σκοπῶν. Τα γάρ συμφεροντα τῆ Αακεδάιμονι καλῶς αυτοματίθωαρ, κρει μηδεῖς κε-λέυση. Usum factum, quatenur m usu foret, spectandum. Nam quae essent e reptι-bliea Lacedaemoniorum, ea, ut nemo mandet, debere vltro feri. verum annoti id
ipsum factum occassionein praebuit, ut Spartani imperio Graeciae exciderent λ . XI. His post Tis sacilem habent, quae obiiciuntur, argumenta sinitionem. Inepta est conclusio: ciuitates sibi iuersa iura saluerunt pro ratione utilitatis, ergo non datur ius naturale & perpetuum. Omnia quippe iura ciuia Ita saltem praecipua legis naturalis capita, quibus salus generis humani contin tur, praesupponunt, aut includunt; quae hautquidquam dei trutuatur per illa, quae illis superaddi peculi uis singularum ciuitatum utilitas requisiuit. Iura poenalia, seu sanctiones poenales, metu iniusti inuenta, admittimus, scilicet postquam nuda legis naturalis dictamina non susticlabant reprimendae hominum malitiae. Quod vero HORATI vs negabat, naturam posse iusto secernere iniquum; id concedimus de illa natura , quam homo cum brutis habet communem ; per quam bruta utique sensu percipiunt, quae corpori conueniant,
quae noceant, citra tamen honesti aut turpis intellectum. De natura rationali illud negamus. Quod Carneades argumentatur, Romanii, si iusti se velint. id est, Is aliena restituant ad casus fore redeundum, igitur iustitiam esse stultitiam; id speciem aliquam ad vulgus habet, penitus inspicientibus nihil solidi continet. Nam cum aliis liceat id iuris in nos statuere, quo ipsit aduersus alios utimur , sane hautquidquam utile est aliena per iniuriam rapiendo , alios ad nostra rapienda inuitare. Ac in definiendo utili non respiciendum cst, quid huic vel illi ad tempus cum aliorum detrimento videatur conducere, sed quid in uniuersum & ad perpetuitatem eXpediat. Sic ponamus aliquem eXyeculatu magnas opes cumulasse. Huic stultum videtur, initisse rapta restituendo ad pristinas sortunae angustias ultro sese reuoluere. At ubi postea Princeps deprehensis furtis eas opes silao adplicuerit, praue solertem collectorem patibulo aut carceri mancipauerit; credimus hunc sapicntius fortunam sitam sui dasse , quam qui modica re, innocenter parta, contentus esse maluit 3 Sic nescio an satius fuerat urbi Romanae intra modicas & iuste quaesitas opes subsa
itere, quam postquam orbem diripuisset, in sua viscera saeuire, & enervem
prens, quia rei eo MIes; sed idem multis, quia sapiens est. Deias; ipsi exim per natim est, nisis
238쪽
truncum Gothis, Vandalisque lacerandum prostituere. Sed nec ad reliqua Carneadis argumenta. quae Lactantius i. d. adfert , operosa responsione opus est. Si quis enim sapientis putat, venditorem pestilentiam aedium dissimulare, ut eo pluris illas vendat; etiam sapiens erit emtor, qui numos adulterinos prohonis dederit, aut venditorem , comperta fraude, magno malo mactauerit. Denique an in naufragio robustior imbecilliori tabulam eripere, in fuga saucium integer cquo deturbarc possit ut ipse potius quam alter temetur; alio loco crit discutiendum. Id duntaxat licio monuisse stassecerit, quod per necessitatem, animique ex imminente periculo Consternationem magis excus tur, quam adprobatur, hautquidquam in communem agendi regulam esse trahendum. Add. A v c T O st de Princip. iusti & decori p. ii . seqq. f. XII. IDEM Auctor de Principiis iusti & decori isthae via ius naturale inuestigare instituit. Principio praesupponit, Deum esse π mundum Gudidisse in I plantia; de quo nemo sanus litem mouebit. Addit, tandem Olmiutra iustitiae o et eritatis exeri cre vello in mundi regimine. Ps. XCVI, v. vlt. Eniin.
uero praeterquam quod vix videatur veritas & iustitia diuina ad modum Virtutis redie concipi, etiam illud satis manifestum est, iustitiae quae Deo tribuitur, oue longe aliam indolem, quam eius, quae mortalibus est truticem exercenda; cum illa denotet modum, quo eminentissimus iuXta ac optimus Creaetor creaturas imperii intelligentes moderatur; haec Vero inter pares natura, eidemque summo domino subiectos locum habeat. Iustitiam porro tam diuinam , quam humanam codem modulo metiendam esse, hautquidquam inde statim euincitur, quod in Sacris Literis saepe ad exemplum Dei revocamur. e. VI, . Mattia. V, 44. s. XIIX, 33. quippe eum in illis locis argumentum a minori ad maius ' ductum videatur. Εκ hisce possitis concludit: Deum in creando mundo IIbi finem proposuisse e ac media in s u habere aptitudinem ad sinis consecutionem: denique hominem non impune laturrem ,s deviat ab illo Ordine . quem ab homine obseruari vuli Deus in consecutisne ii, quem Ai, G homini proposuit; spraemio asscien m. qui vitam mores insiluis, iuxta ordinem a Deo pra scriptum piustitiam quippe Dei nihil aliud innuere, quom poenarum G praemiorum legitimam disributionem. Vhi nescio, an ullo commodo sensu diei queat, Deum Abi s h mini sinem aliquem communem consituisse, aut ordinem illum homini constitutum, id est, obseruationem legis naturalis producere finem mundi a Deo conia
damno mtitialis g/nns stimanum, tu Iσε nostirati positi um /G. Ante dixerat: Ctim proximias mens in eadem sι ton=ιtistis Elaniriseri quam DErra me si sinere voluit, rasdem etiam pristituris sata iere δε-ber. quibus ego. H. 2 Imo e eontrario a maioνί ad mistis. Illa tio enim haee est 1 Si Deus, qui aeterna felicitate itur, sibique solus sussieit, a venia n inquam indiget ,adhue miseretur hominum a se ereatorum, qui delinquendo saepissilie ipsus iram prouocarunt et ni illo minus perpetuae inimicitiae esse debent hominis in bominem, cuius venia qn tidie indiget, a euius auxilio carere non potest. Astis ille naesti, Disjie auerti/m satiritim equo Asn
XII. Est is Lanitieritis velthuysus. CDius demonstrandi rationes lieet singulae non satis con- eludant, in principiis tamen iuris naturae ab Av. CTOR i non discedit: Ait enim : so equid m geum
239쪽
nece ratem hominibus imponere.necessitatem studii virtutum. fugae vitiorum. Verum si vel maxime isi haec omnia daremus, ac cruendo dein iuri naturali talia subiterneremus effata: siuaecunque natura sua ita sunt comparata, ut finem in creatione mundi a Deo intentum impediant, illa omnia iure naturali prohibita sunt: qua eunque autem is ius sunt naturae, ut sine iii idem finis obtineri non post, illa Omnia
iure naturalis uvi imperata: nondum tamen liquido & distincte intelligere datur, quam necessariam relationem singula iuris naturalis praecepta ad eum finem habeant ; cum ille ipse finis nondum sat dilucide sit designatus. Sic verbi gratia operosa admodum deductione opus fuerit, ut intelligam, sine honore parentum non posse obtineri finem mundi conditi; aut surtum eidem fini repugnare. Quin nihil agit, qui intra generalia eiusmodi vocat uia haeret, nisi propiora, & magis distincta principia adsumserit. Igitur intra tenebras adhuc relinquit standamentum iuris naturalis, qui nihil aliud, quam hoc ingeminare
nouit: Cum mundus in sapientia sit ordinatus, ta homini partes agendi in hoc sumem se a gnatae sim: ordo ilia necessario homini indicare debet, quodnam cuiusque in agem
o sit officium. f. XIII. IN Eo plerique conueniunt, ius naturale ex ipsa hominis ratione eruendum, idemque adeo ex istius recte se habentis dictainine profluere. Dio CHRYSos Tobius Orat. X. spag. no. C. Ed. Morellid quae inscribitur de Seruis. Nῆν ἔπων γνω τη ἀπο σεαυτῶ, οτι σοι πρακτεον η ἔπως. Mentem . XIII. Displicet hoe, ct quod postea A me TOR ait fac/litatem aequam as ιmqtia ui cernere. d. ex asis ivone p=sti ire, Vir o HusERO Part. Il. Digresis L. I. e. s. I. 6. Quoniam inuti-L. A, erronea haee si opinio. Inutilis, quia reddat hominem, contra dictamen nam rau peeeari lcm. minus . ii eopiam institutionis non habuerit. Erronea, quia sine dubio ct literis aeris de euidenti experientiae repugnet: nam Faulum ad Rotii. II. 3q. in his verbis: τα Dis,
nere inter se ius quod positum, de quod cons
διδάσκει. Illa mos narura riter. peripi e inculcare, non ala informatione tu exemplo aliorum,
sed a proprio natiuoque instinέhi esse doeirinam iuris naturae. Experientiae refragari; quia siquis se ipsum valide consideret, ali inod interius principitim sentiat. Et sane negandum nora ust, nominem, inter homines alios agentem, suopte ingenio, eitra aliorum institiitioncm. quid iuris tia. tiarae si, poste cognoscere. Propositones enim eius uniuersales, & quae iis proxime insunt, non opus habent operosa aut artificiosa demonstratione, qualis ad contextum artis alicuius requiritur; sed viis raris S naturalis susticit, euiusvices in vulgo etiam quotidie deprehenditur. Vnde apud Baris baros etiam populos interdum insunem iustitiae cultum cernere est. Equidem libenter Auctorient cedimus, iuris naturalis praecepta ad modum distinctommi ct ae ualium principiorum non in nasti: Fatemur quoque, bonam educationem di formationem ad excitandos iuria in natura positi igniculos. δ in alteram partem eorruptelas no rum ad extinguendos illos multum posse. Vere enim P L TAR clavs Libro de auditione: Noe τιιque Hartim es, ariti censem. si a d6ι ψι-
non sequitur. principia iuris in hominibus ab ansuesaetione re informatione pendere. Ipse Auctor incta f. ro. dicit, mi Ieae naturae ostiles, sis Acere sticem mi ιιιam, nequa arI c osam eιtisadm
240쪽
I97 Mentem habens fies ex temeris, quid tibi sit faciendum quomodo. Quo nomine etiam Sacrae Literae eandem cordibus hominum inscriptam pronunciant. Vbi illud manifestum iudicamus, cisii diuinae literae liquidius cognoscendo iurinaturali plurimam lucem adserant; illud tamen etiam citra illud adminiculum per vires rationis, homini abs Creatore concessae, & adhuc superstitis, posse inues ligari, & solide demonstrari. Quam ad rem tamen vix necessarium arbitramur praefracte contendere, animis hominum ab ipsa natiuitate congenita,& vellit impressa esse iuris naturalis saltem generalia praecepta, ad modum distinctarum, & actualium propositionum, quae statim atque usus sermonis accesserit ', citra ulteriorem insormationem aut mediationem abs homine possint exprimi. Haec enim gratis fingi facile deprehendet, qui curiosius puerorum eκ insantili inscitia paulatim emergentium prosectus accuratius obseruare instituerit. Nec insuper habendum quod Sacrae Literae insantilem aetatem deseribere soleant ignorantia recti & turpis '; adultiorem istius notitia. Vid. Ionae I ir. Deuteron. I, 39. Esai. VII, 3 . H. I 6. Add. Rich. CUMBER LAN Dde Legibus Naturae, Protegom. f. q. qui & ipse d. l. 3. 7. 8. clare demonstrat, etsi congenitae illae propositiones abnuantur, reuera tamen notitiam legis natur iis ab ipso Deo, tanquam primo motore, animis hominum imprimi; cX quo cuiuis patere quoque potest, ipsum Velle & iubere, ut iuxta eam legem homines faciant. Quae a plerisque nimis presse urgetur phrasis Rom. II, N. figurata est '; ac nihil aliud notat , quain liquidam, altaque mente repostam cogni
tionem, & de qua quis in conscientia sua conuictus sit, undecunque demum
lis ruras posse colligi. Deinde supra p. in fine
prima elementa naturae: qtidus auctu. mirruris quasi carmen scaturr niam eum ara nasi. fictiqtie
eem stivequens, ad naturae pertiemat extremum: nam, ut Iaepe iam dam, in infima aetate, ambre Liartio mente vis narmas per caliganem eon turectim aurem progrediens censrmatuν an M. agnoscit
ilia qtiidem nasurae vim. sed ιιa. v pro ιδ possittivius, perse sit tamen anchoata. H. a' plane vi HOMERUS Odysseae T.
ra κ Uetia' Πάρος δέ τι νήπιοι D. Omnia noui ριιπι Iona, quio mala sunt: fueram puer in- scius arae. H.
33 seu potius boni A mali, quod tamen in
exemplo adducto magis ad utile A damnosum, quam ad rectinii es turpe, sue honesium re in-lionestum. resertur. Vid. Ludovicus C A 3 P E L. I. v s ad Genes. III. s. ad quem locum etiam eonsuluisse profuerit Ioannem C I. T RIC V N. Cc- tertim loci Scripturae saerae ab Auctore exei alieorum sciitentiae sauere videntiar, qui ideas innatas dari negant, quoniam. qui dicit omκria. nihil sane exeipit, eoque eunctis ideis innatis locum praeseindit. Idem autem lostiendi modus etiam apiid scriptores pro nos obvius. Vid. CL L RI- C l Ars eritica P. II. S. I. e. 2. 6. M. p. Isq.ls4. T. r. a. Edit. HEslOD Vs Tlicosiati. v. scio.