장음표시 사용
301쪽
LIB. II. CAP. V. DE DEFENSIONE SVI.
Ita ipse erga quenquam delinquerem: mihi vero A qua facta esset iniuria, is non iudicio
me de inimicis vindicarem, sed tantrouersiar eorum amicis dirimendar permitterem.
λοῖον, το φιλαναφοῦντας δικα θρέ τοι προς αἰληλους. δέον, os κο ι τι μέγα ἀφ κατ' ειρmην ἐν σφίσι διαλυλ τά eγκληματα. Hoc autem reuera ridiculum, philosophiam profesos inter se litigare, cum oporteret, licet magni momenti esset, controuersas amice luter se componere. Add. L. q. . . D. de alienat. tuae mur. Sicuti & saepe locum inuenit illud POLYRII in Excerptis Petrescianis, quod tune accommodabatur ad Achaeos breui clade perfunctos: 'Eι μη ταχέως ἀπωλόμεθα. έκαν ἐσώθημεν. Ni celeriter periscmur, nunquamsalui fuissemus. SEMEc A de Ira II. c. I . Saepe ratio patientiam suarit, ira vindictam; σ qui primis defungi malis potuimus, in maiora deuoluimur. Ouosdam unius verbi comumelia, non aequo aviamo lata, in exilium proiecit: qui leuem iniuriam silentio ferre noluerant, grauissimis malis obruti sunt, indignatique aliquid ex picnisma libertate deminui, Ieruile iu
tinet interpretatio dii hi apud Mattia. V, II quam adfert GROTIus L. I. c. 2.9. 8. Qi tanquam alii hoc dictum pertinere velint ad homines oppretas,& ubi, iustitiae copia non est '. Cons. Thren. c. III, 28. 29. 3o. Cum contra in bona republica quilibet teneatur iniurias Coram iudice exigere, Leuit. V, I. non
Iropter vindictam Leuit. XIX, i 7.18. sed animo iustitiam legesque patriae de-
endendi, & ne malis sua scelera lucro aut gaudio sint. LYsIAS Orat. Comtra Theomnestum' m. I. J: 'ΛνελευΘερον mi λίαν φιλοδικον μνα νυύο κακηγορίας δεκάOBM. Illiberale nimium exis o T litigiosium maledicemiae alitiem accusare. Apud Cyrenenses, teste HERAcLI DE de Politiis, lex erat, ut πολυδικνς,
litigiosis eruer ad tribunal Ephori traherenι, V multam atque infamiam ipsis imponerent. A R R I A N I ΕΝ fletus L. L c. s. 'Λ τὼ οἰς λίθος λέη, τι αφελος τοῦ λοι- δ ρῆbri; Si quis ut lapis audierit, quam esuis maledictis capiet militatem eonvitia. tori S E N E c a de Ira L. II. c. N. Magni animi es iniurias despicere. Vitionis contumeliosi um genus es, non esse visim dignum, ex quo peteretur viris. Ille ma enus es nullis es. qui more magnae ferae latratus minorum canumsecurus exaudis. Etsi
laesus isthanc moderationem debet non tam laedenti, quippe qui quantum in se omnia humanitatis commercia cum ipso abrupit; quam propriae securitati iatranquillitati. Vnde quando quis ira aut dolore concitatus hos limites transilierit, lacessenti iniuriam non facit, sed immoderate & imprudentius duntaκat egisse dicitur. Enimuero ubi hac ratione salus mea expediri, aut in tuto locari nequeat, res utique ad manus suerit deducenda. Vbi si alter iniuriam
malia o Qui loel e Plotilegiis depromti υἱdenturci. Barbeyraco, quiani alia omni mente, quam quae Auctoris est, dieantur a scriptoribus, quo in nomina prae se ferunt. Qua in re an aliquid dandum fit PupENDOR pio, cui ab aduersariis siti Iectionis Obilaiebatur penuria, nescio. Deerat et praeterea interior cognitio sermonia craeei, quod ipsum quoque accurationem valde stima. minabri, Muin plerumque sententias Auctorum
ex versionibus hauriret. Praeliit et paucaselmisse. I quae quinta parte sui Nectaris limbuisses Venus. Imo sensus horum verborum sne dubio iaest, non de re nos litigare proter iniurias minimas , quod pluribus ostendit CLE R Ic v t ad addi ictum locum Matthaei. o Hoe saepe in icat AvCTOR insta s. Q. ia. io. de L. VIII e. 6. f. I. Et verisitanim vi que elle taeantur exempla populorum ex omni
302쪽
LIB. II. CAP. V. DE DEFENSIONE SVL
asymalitiose inserre pertendat, nec poenitentia praui conatus duetius ad pacem meis cum denuo colendam redire velit, etiam cum caede istum repellere licebit. Etsi vel maxime vitam meam directe non imputat, puta si me plagis duntaxat
velit onerare, aut membro aliquo non vitali mutilare, aut rebus me saluo corpore spoliare; tamen postquam semel pacem mecum abrupit, neque cautio mihi exsinit, quod ab istis initiis ad maiores iniurias non sit erupturus, etiam huic iniuriae repellendae licebit extrema adhibere. Eo ipso enim, dum quis sese hostem mihi profitetur, id quod fit, quando iniuriis me lacessit, nec pomnitentiae signa ostendit, dat mihi, quantum in se, aduersus se licentiam
in infinitum. 'Ου γαρ ταυτα, αδ α μέζονα πλείονα ρι αρξαντες δκαοι ἀντι- πάκειο εισι. Non enim eadem, sed plura I maiora qui incipiunι, digni fiunt , ut eo
rra patiantur. ANTIPHONEs orat. XI. pag. 74. Ed. Wechel. J Equidem lant, quibus haec libertas resistendi in infinitum eo nomine displicet, quod
ius defensionis, s resisendi iniuriae nunquam naturale fuerit, nisi eum respectu ordinis, siue Ialuo ordine, quem natura socialis suo fini consequense. Fupremo loco desina. uit. Cum in iure resistendi naturaliter in t baee exceptio, nisi resistendo violetur ordo socialis, cuius primam σβummam rationem i a natura habet. Nisi enim haeeeautio accederet. societas, ordinis necessarii π naturalis ratione non custodita, insciabilii fleret. Vid. Bo EcLE Rus ad Grol. L. I. e. 4. f. a. Enimuero hautquidquam hoc asseritur . eiusmodi licentiam resistendi in infinitum in omnibus casibus vlioue adhibendam; cum multae possint interuenire considerationes, quae laesum ad extremum procedere vetent; sed quod iste, abs quo iniuria incipit, queri non possit, si extrema in ipsum statuantur. Ac tunc demum reueravita redderetur insociabilis, si licentiae resistendi aliquis terminus statueretur inter eos, qui in naturali libertate vivunt. Qualis enim vita esset, si alter me semper modicis infestare verberibus pergeret, cuius malitiam alia ratione sistere , aut reprimere non daretur, nisi morte ipsi intentata λ Aut si vicinus ra-linis duntaxat, & vastationibus agrorum nos vellicare continuaret, neque n is fas esset, istum caedibus repellere λ Cum enim socialitas ad salutem uniuem forum spectet, non sunt ciusmodi leges i stius fingendae, per quas modestissumo cuique semper misero esse necessum foret, quotiescunque prauo cuipiam ius naturae violare placeret. Ac absurde Meletas inter homines iniurias perserendi necessitate san ita statuitur. Vnde stultus est, propriaeque salutis ignauus proditor, qui hosti, quamdiu talis persistit, & hostilia exercet, pamcit, tk frustra perire quam perdere mauult. Nam hactenus duntaxat lenitate,& humanitate aduersus hostem ius naturae uti me voluit, ut si ostendat, sese Κk a Poenis
aevo, ut pluribus eomprobauit H. Gllo Trus L. ill . de I. B. de P. e. 4. s. 6. 7. 8. Sane nisi id statueretur. l,ella forent in inita. I. ati Atheniensum ad Aetolos dicebant apud Livi v ML. XXX l. Histor. e. 32. Non id e quoνι, invitebant, quid bUιlia ab hoste past, Derino. Esse
anim quae iam selli eura, quae ut faeeνe. ita par. sit fa,. Sasa exuri. dirui recta. praedas Aoma mpecorumque agi. misera magas quam indigna esse astendι. ΑΕsCHYLvs Frometheo vincto i
303쪽
LIB. II. CAP. V. DE DEFENSIONE SUI.
poenitentia ductum ab iniuriis aduersus me serio velle desistere, ac damno pensato cautionem de non offendendo in posterum praestet, parcere, & ignoscere ipsi
debeam, paceque instaurata eidem deinceps circa exercenda pacis ossicia viacissim respondere. HEsto D vs op. & dicta L. II. vers. 7ii. D seqq. J 'Eιδε - αυσις ἡγῆτ' εἰς φιλοτητα, δίκην δ' ἐλλησι παραικῶν δήξαθα ' Meram
quippe vindictam, quae nihil aliud praeter laedentis dolorem & perniciem ha bet propositum ' , sub crudelitatis vitio natura inter homines proscripsit Cui consequens est, memoriam inimicitiarum, quantum fieri potest, deleri debere. Quo spectat illud apud Cic ERONEM de Inuentione L. II. c. 33.3Quod Thebani apud Amphictyonas accusati sint ob aeneum tropaeum posituin
victis Lacedaemoniis: ideo quod aeternum inimici iurum monumentum Graios de Graiis salvere non oporteat. Nam alias tropaea de ligno duntaxat cκcitari mos
erat, ne nimis forent diuturna. Add. FLo Rus L. III. c. a. in fin. SENΕ-c Α Herc. furente svers. 352. & seqq.J Si aeterna semper odia mortales agam,
Nee coeptus et nquam cedaι ex animo furor, sed arma felix te at, infelia paret; Nohil relinquent bella. Caeterum in statu naturali degentes non solum in praesens intentatum periculum repellere , sed etiam eo depulso contra laedentem
eousque progredi possitiit, quoad ab illo in futurum satis sibi cautum videatur. De qua cautione ita habendum: Si quis iniuria facta, statim poenitentia ductus veniam petat, damni restitutioncm Osserat, in gratiam cum ipso redire debeo, nec ampliorem cautionem ab eo reine videor exigere posse, praeter fidem denuo dandam. Suffcienti enim est argumento, firmum ipsi esse propositum, in posterum me non amplius laedendi ', quem sponte facti poenituit,& qui ad petendam veniam ultro descendit. Ast cui per vim poenitentia est extorquenda, & qui tunc demum Veniam petere instituit, quando resistendi vires deficiunt, eius sola fides parum sussiciens cautio videtur. Igitur tali vel vires nocendi subtrahendae, vel aliud vinculum inliciendum, ut ne deinceps nobis exsistat sormidabilis, postquam expromta semel malitia, nec rite emenia data perpetuo ipsum suspectum reddidit. f. IV. A s T v E R o quod licet in naturali libertate viventibus, qui suam salutem propriis viribus, proprioque ex iudicio expediunt ' , id hautquaquam indulgetur illis, qui in ciuitatibus degunt, & quidem inprimis aduersus suos ciues. Hi enim violentam sui defensionem aduersus ciues perpetuos aut temporarios ita moderari tenentur, ut eam tunc demum adhibeant, quando tempus ac locus non serunt auxilium magistratus ad repellendam eam iniuriam implorari, qua vita, vitaeque aequi pollens, aut irreparabile honum, in praesentaneum periculum coniicitur. Et quidem, ut periculum tantiam- modo
Misam poetara me Iernam esse censeo, pereala agna. f. IV. . Hae enim de eatici ciuitates praeis raonem is confessionem. nranifestimque poemι-- eipue sunt institutae , ut homines a se nitit voriae documentum evire. Nam qui inoraiam aeceis abs i.
304쪽
LIB. II. CAP. V. DE DEFENSIONE SUI.
modo depellatur; vindicta autem, & cautio de non ossendendo in posterum
magistratus arbitrio relinquatur. Nam cum alias in ciuitatibus leges dominentur, & nihil tam contrarium sis iuri s legibus, quam composita T constituta r publica quidquam agi per vim; CICERO de LL. L. III. cap. 18.J in eiusmodi duntaxat casu, & inter arma ab alio intentata istae silent, nee se exspectari iubent. cum ei, qui exspcctare velit, ante iniusta poena luenda sit, quam iusta repetendo. Add. G E L L I v s L. IV. c. I . Q v INTILIANus Uectam. 33. Nos ideo magistratus legesque a maioribus nostris accepimus, ne sivi quisque doloris vindex sis: F assiduae steterium causae se refellant, si vitio crimen imitabitur. Et ex hisce sundamentis liquido possunt decidi, quae passim ab auctoribus super moderamine inculpatae tutelae disputantur. f. V. ET v IDEM dubitatum fuit a quibusdam, an cum caede repelli posIit ciusmodi inuasor, qui non me, sed alium, destinato consilio inuadere parabat, & abs quo dolus malus aberat 3 Vbi fundamenti loco G R o-T I V s L. II. c. I. f. 3. supponit, ius desensionis primario, & per se nasci ex eo, quod natura quemque sibi commendat, quodque adeo non possit non quisque omni conatu ad propriam salutem expediendam incumbere; non autem eκ iniustitia aut peccato eius, abs quo periculum intentatur . Scilicet ad innocentiam defensionis suis cit, quod alteri non sit ius ad me inuadendum &occidendum ', neque in me sit obligatio mortem citra reluctantiam subeundi. De caetero cum proprius amor omnes alias considerationes hoc in casu longe superet, non potest non naturaliter homo in pari cum altero periculo constitutus, non sibi potius, quam alteri consulere; & cum periculum illud ab altero mihi immerenti creetur, eo minus inuidiosum est, malum in auctorem suum recidere. Quibus positis facile est peculiares casus, qui heic dari possunt, definire. Si enim quis insania agitatus, aut diris insomniis excitus, aut lunaticus , quales interdum noctu cum telis per aedes ambulare tradunt, mihi necem intent uerit; cum nullum ipsi ius sit me inuadendi, & ego mihi ipsi non immerito sim maximi, non adparet. quare ego meam salutem post ipsius habere debeam. Heiu autem omnino praesupponitur, me nulla alia via potuisse periculum intentatum declinare. Id quod non ita scrupulose obseruatur in iis, qui dolo malo nos inuadunt. Idem dici potest de illo, qui hona fide militat, si pro hoste me per errorem aggrediatur. Nam cum holiis quoque potuerit illi resistere, quare ego, in natu hostili cum ipso non constitutus, iugulum eidem praebere tenear λ Et imprudentiae suae imputet, quod amicum hostilia induere coegerit: cum nosse deberet, contra quos sibi militandum soret. Id quod etiam adplicari potest ad eum qui inimico suo insidiaturus, me per errorem
na quisquam sibi is permirt ra valeat ultronem; aiunt Honorius At Theodosus Augusti in L. I . C. d. Iudia is. cons. H. GROTIVII L. II. deI. B. A P. e. M. 4. g. ri. 4. H. V. Sanciuit hoe Carolii. V. in ordin. Crim. ari. I43. H. x) Vnde dependet deciso ouaestionuni, an Principem aliquando oeeidere liceat, vel patrem: quae, si de iure striisto quaeratur, omnino aduris manda videtur, quum Prineipis A patris animum exuisse videatur, qui necem nobis immeritis parat , negle ollieio. quo contra ipsus erat, eluem vel filium potenter tueri
305쪽
αεs OB. II. CAP. V. DE DEFENSIONE SUI,
invadit. Cur enim ego ob errorem aggressoris deteriore sirin conditione, quam alter, cui hic sortasse non sine causa irascebatur ; Quin & iste aggressor legis Corneliae de sicariis ' reus est. Nam utut error fuerit in persona, non tamen fuit error in propositio, & isti voluntas aderat & conatus caedem patrandi. Add. L. ix g. s. D. de Iniuriit. Et G R O T I v s in Spars norum ad L. t . D. ad L. Cornel. deficariis. f. VI. AD MODERAMEN Inculpatae tutelae vulgo requirunt periculum praesens, & velut in puncto; neque quamuis suspicionem aut formidinem adhuc incertam susscere asserunt, ut quis alterum occupet. Verum circa hano quoque assertionem non satis accurate distinguitur inter libertatem naturalem, & statum ciuilem. Nam etsi & heic purustum illud, quod vocant, sine aliqua latitudine non possit intelligis certum tamen est, in naturali libertate constitutis laxius longe spatium indulgeri expediendae defensioni violentae, quam iis, quorum salus Patrocinio ciuitatum ambitur. Scilicet cum ad colendam cum aliis pacem per naturam obligemur , praesumitur quilibet illi obligationi satis facturus , nisi claris indiciis de diuersa ipsius voluntate constiterit sadeoque nisii pateat, cum sanae rationi, quae idem ibadet, non obtemperare. Sed quia magna pars mortalium ad eam obligationem violandam est procliuis , igitur cui salus sua cordi est, mature tibi innoxia munimenta circumponet; ta, ut aditum praestruat hostilia molientibus, arma, & caetera ad vim repellendam aut faciendam comparet, socios sibi adiungat, aliorum conatus vigila ter observet, & quae sunt similia. Ac merito sapiens praedicatur respublica, quae etiam pacis tempore de bello cogitat. Et quanquam innocentibus in prouidentia diuina magnum sit positum praesidium s nequidquam tamen sibi miracula coelitus pollicetur, qui in torporem resolutus suarum rerum ipse non
sata l. Quin & qui in ciuitatibus degimus, ubi bona nostra contra fures &
grassatores acri poenarum sanctione munita sunt, malum patremfamilias arbi tramur, qui sub noctem ianuas claudere, cistasque & conclauia obserare negligit. Sicut Romani etiam vilissima utensilium annulo signabant, contra suoracitatem seruorum, in quos tamen potestatem vitae, ae necis obtinebant. Vid. T A c I T v s Annal. II. I. Caeterum uti talibus remediis nemini prorsus nocetur; ita ut obtentu defensionis meae alterum polliin occupare, signa requiaruntur, moralem certitudinem facientia, de infesto ipsius in me animo, ae
aedendi destinatione, ut ni praeuenire malim, primus mitu sit ictus expectania
n V. L. I. e. 3. H. - Lege Cornelia, de qua agitur D sessorum L. XLVIII. tit. a. puniebantur nomicidia, dolo commissa, quum eontra Lex Aquilia pertineret ad damnuin eaede serui, dolo & cuIpa. etiam leuis. sina, factum L. 3. D. Si quadrup. L. vlt. D. Me his, qui us d. VI. l 3Ita eontemplatione gentium luberarum sortalitia praeeipue sunt in eonfiniis ex.
pta: Non-ens actionis sorensis contra aedificantem ex aemulatione , 18. ct seqq. a ratione Oecurritur procaci sententiae, quae iiimuin erescentis potentiae pro eatissa belli
legitima habet. Fouent eam Atherietis G ENTI I. s 1. de Iure belli e. Id. HOBBEsius de Ciue e. 6.1. A GVNDLINGI Vs Gund litigianoriim p. V. Ohc. I. Qitodsi tamen mora. liter certum sit, nos impetitum iri, iam adesse videtur easus voluntatis. Ceterum quamuis daretur, nunquam exstitisse Principem valde poten-
306쪽
LIB. II. CAP. v. DE DEFENSIONE SUI. uo
dus. Quae inter signa, ob quae ius nanciscar vitio vim inserendi, hautquidquam numerari debet sola potentia, nimium gliscens, nostrisque viribus praeponderans; praesertim ubi quis eandem innoxia industria, aut per henignit tem sati citra aliorum oppressionem adauxerit. Taliter partas quippe opes alteri velle inuidere, aut destructum ire inhumana foret malitia. Et crasso niamis philosophantur, qui crepant: qui tibi nocere potest, idem & vult ', erisgo citra ullam aliam causam ipsum opprime, si salutem tuam amas. Enimvero isthaec doctrina omnem inter homines socialitatem destruit; & qui pro illa citantur auctores, vel audiendi non sunt, vel de praecautione innoxia loquuntur, vel de tali hus, qui voluntatem nocendi per signa satis declararunt. Et illi dicterio apud CIcERONEM Ep. sam. XI. z8. etiam fruit semper liberum fuit, timerent suo potius, quam alterius arbitrio δ: opponitur illud non minus argutum Vibii Crispi apud Q v rNTILIANvM L. VIII. C. s. Ouis tibi ita timere permisi ' Et ipse Cicero orat. pro Tullio apud Q v INTILIANUM L. V. C. ID
Ouis Re flatuis unquam, iam cui concedi sine flummo ominum periculo potes, τι eum iure potuerit oecidere, a quo meruiF se dicat , ne ipse poserius oecideretur. Neque
vero quod ab uno aut altero peccatum est, id in normam agendi est allegar dum '. Add. Albertc. GENTILIs de Iure Belli L. I. C. I . Quia tamen viribus quis suis abuti potest, ideo mature innoxia, uti dictum, munimenta sunt circumspicienda. Sed & si quis praeter vires nocendi voluntatem qu que inesse sibi ostenderit, ne sic quidem directe mihi statim causa nascitur, ultro ipsum inuadendi, siquidem nondum aduersus me eam voluntatem eκ ruit. Neque enim lassicienti est argumento, aliquem mihi quoque nociturum, quia aliis nocuit 3 quippe cum causae peculiares aduersum alios ipsum potuerint in citare, quae in me non deprehenduntur. Ac iniuria alteri facta nondum mihi sat causae praebet laedentem inuadendi M, quamdiu tam laesus quam laedens solo humanitatis vinculo mihi iungitur. Etsi facile fit, ut laeso peculiariter obliger; puta, si ab ipso imploratus auxilium meum pacto promiserim. Id quippe maxime cum natura sociali congruit, ut quis, nulla licet iniuria lacessitus, ad depellendam ab altero vim iniustam, eκ pacto vires cum ipso coniungere queat, licet iste, abs quo iniuria incipit, communis vinculo humanitatis eidem quoque si iunetias. Semper enim iniuria accepta ad fauorem, illata ad odium valere debet etiam inter eos, quorum alias nihil interest. Nam illud Exodi II, 34. tantum in statu ciuili obtinet q. Quod si autem probabilis accedat suspicio, istum altero oppresso in me quoque transiturum, & priore viet
lem , qui non depresserit vicinos infirmiore , IH cROTIVs L. II. D I. B. ct P. e. 22.iuod tamen gratis postulari videtur, si rerum ge- AUCTOR L. VIII. e. 6. f. s. H.
arum monumenta exigas, tamen vel se mili- εὶ Quin vel ste non tantum ius nobis est, imnendae Auctoris sententiae satis est, cohibendae nocenti oppresso meeurrendi, sed ad desens'- vicini potentiae susticere innoxia munimenta ab nein eius etiam olitigati sumus per inuiolabiles infirmioribus sibi circumponi. leges societatis, modo vi, quae paratur, pares istamus. TITI Vs ad Pusena de Ome. Hom.
D smi Ioeus Ciceronis, si antecedentia se . ct Ciu. Obs cxXXI.
sequentia eius expendantur, nihil eontinet, quod . 6 Bataui apud H. GR OTIVΜ L. VII. Πέ- magnopere satiat contra sententiam, quam profli- stor. Belgie. ad A. N9R Λtiluta otim topuli ac sandam suscepit Pu dorsius. Regra, ipsi adhuc ιι Messimi crescentilus impe rii
307쪽
ria pro instrumento sequentis usurum ; eo promtius alteri petenti erit suom rendum, quod ipsius conseruatio meain salutem in tuto ponat. Et sapienter facit, qui intra vicini aedes incendium sistere nititur, ne ubi istae conflagrarunt, ad ipsum incendium traiiciat. Enimuero ubi ex liquidis constat indiciis, alterum in inserenda nobis iniuria iam occupari, licet conatus suos nondum plene expromserit; in libertate naturali viventibus statim licebit violentam sui deseritionem auspicari, & noxam adparantem occupare; siquidem nulla sit spessore, ut amice admonitus hostilem animum eκuat; aut eiusmodi admonitio rebus nostris noxia sit futura. Neque enim tenetur quis eκspectare aut excipere alterius assultum, ut violentiae suae ex necessitate defensionis iustitiam adstruat. Vnde heio pro aggressore est habendus, qui prior se mouet ad vim alteri inferendam, seu qui voluntatem nocendi alteri prior concepit, & ad eandem exsequendam se comparauit, licet alter, animaduersis illius coeptis, celeritate usus tardius molientem oppresserit. Neque enim ad defensionem requiritur primum ictum excipere, aut ictus qui intentantur, eludere duntaxat, & repel
lere ; sed ille quoque defensionis gaudet fauore, qui iniurias adhuc adparantem praeuenit. DE Mos THENES Philippica 3. pag. 46. Edit. Geneta. J
'O γαρ, οις αν εγὼ ληψ θειην, ταυτα πράττ--καταπιμυαροριενος, ουτος ἐμοὶ πολεμει, καν μηττω βαδ. η, μη δε τε . qui enim, quibus ego capiar, ea agit sinstruit; is bellam mecum gerit, es me nondum vel iaculis, vel sagittis petat. T H U-
cY DI DES L. VI. fC. 38. Edit. Oxon. J Inimici non facta solum , sed consilia
etiam G cogitata poena praevertere Fortet. Nam N illi, qui se non praemuniit, damno praeuenitur. PROCOPIUS de Bello Persico L. II. c. 3. δευουσι τήν
Pacem resindunt non qui arma capiunt primi, sed qui pacis tempore in aliqua aduer- Ius vicinos machinatione deprehendumvr. Nam quisquis aggressus es scelus, optato licet fiuccessu careat. iam id parrauit. Philo Iudaeus de speciatibus legibus : Iuses habemur noniolum, qui nos iam impugnant classibus aut exercitibus, verum etiam qui viresque adparatus faciunt. Add. Albertc. GENTILIs aduoc. Hispan. L. I. c. 9.Leκ wisIGOTH. L. VI. tit. ψ. c. 6.
f. VII. As T VERO nequidquam par licentia est illis, qui in ciuitatibus degunt . Hi enim, ubi negotium sit aduersus extraneum, Vltro quidem inuadentem semper repellere possimi; iniussu autem imperantis eundem in adparatu opprimere, aut post illatam noxam vindictam petere nequeunt, ne forte ciuitas intempestiuo bello implicetur. Idque multo accuratius obseruandum
eentus es. Notentes sermos irritas impunitas.
Add. BAco Npra de Verulamio sermon. fidei. iv. Iacob. ZEVE OTI VM ad Flor. L. II. e. 2. H. 3. VII. 1) V. insta L. VIII. e. 6. d. g. H. x) Ipse tamen GR Trus quoque hae restri
ctione utitur in verbis n. a. Sa aut auerer euadi periciatim non potes, set non certum satra es, ah-
308쪽
LIB. II. CAP. V. DE DEFENSIONE SUL
dum est aduersus conciuem. Hunc enim, licet comparare se intellexero ad iniuriam mihi inserendam, aut atroces nunas spargere percepero, hautquidquam occupare conceditur; sed ad communem imperantem erit deferendus, &ab isto cautio exigenda. Quam ubi ipse abnegauerit, tune demum eo modo salutem meam mihi licebit expedire, ac si in libertate naturali sorem cons it tus. Vnde absurdi valde sunt illi Moralistae, quos citat GROTIus L. II.
c. i. f. s. qui tradunt, iurν Psse interfici eum, qui non quidem vim praesentem tam intentet, sed coniuras, aut insidiari compertus sit, si venenum fruere. Vagam arei seriouem, falsem testimoni ni, iniquum iudicium moliri. Neque tollitur absurditas per additam reliraestionem ', si aut aliter periculum euari non potest . auι non satis certum est, euadi non ρως quippe cum plerumque interposita temporis mora ad multa remedia, ad multos quoque casus pateat, ac multa inter Calicem supremaque labra cadere queant. Enimuero isti sine dubio supponunt statum ciuiulem; Cum iniqua iudicia, accusationes, testimonia, non nisi in ciuitate locum habeant. Ad quae retundenda si cluibus ius damus eaedem exercendi, quid magistratu opus erit λ Neque vero damnationis periculum alicui imminet, si calumniam in se confictam probare possit. Si autem liquido is illoc demonstrare nequeat, Sc nihilominus ad caedem prouolare velit, poenam legis Corneliae
hautquidquam deprecabitur. Ast ubi quis ipso actu per vim inuadatur, & incas redigatur angustias, ut magistratus, aut aliorum ciuiuin implorandi sublidium facultas non sit, tunc demum, Ut vim inuasoris abs se arceat, vel extrema ipsi poterit intentare; non quidem hac intentione, ut per caedem vindicta ob iniuriam exigatur, sed quatenus citra eiusmodi caedem vita e praesenti periculo nequit eripi. Hinc periculo depulso hautquidquam eundem insequi, & sugientem percutere licebit. Vid. i. s. s. q. D. ad vi T vi armata. f. VIII. E X hv I a V s adparet, in ciuitatibus tempus desensionis inculpatae expediendae angustis admodum finibus esse circumscriptum, &fere ad punctum aliquod, etsi non citra latitudinem, redactum; ubi moditus excessus vix a praetore curetur. Vnde licet cordato iudici ex singulorum factorum circumstantiis comi nodissime de innocentia defensionis constare queat; in uniuersu in tamen id statuendum videtur, initium temporis illius, quo quis in sui defensionem alterum impune potest occidere, inde sumi, quando aggressor, voluntatem vitam meam impetendi prae se ferens, & a viribus instrumentisque nocendi instructus, iam intra illum extiterit locum, ex quo re ipsa nOcere possit, computato quoque illo spatio, quo opus est, si cgo ipsum oecupare, quam ab eodem occupari malim '; verbi gratia, si quis stricto gladio ad meter mari non posse. Si 'ifieat stilleel Grotiuε, non antea pergendum esse ad caedem alterius, quam postquain defecerint omnes aliae rationea expediendae salillis. I. VIII. i vis eo moderamen ineulpatae, quani vocant, tutelae ad tria capita reuocatur, eatis mi hoe est iniustam insultationem, ex qua mortis perieulum, quod nisi eaede inuasoris euadi non
potest. imminet) modum vi inter ossensionem lesensionem sit iustinia aequilibrium) de ι - γι ut defenso sat in eontinenti. H. et) Oedipus apud sopito LEM Oedipode in
309쪽
LIB. II. CAP. V. DE DEFENSIONE SUI.
ad me viam assectet, cum lassiciente significatione, quod me velit confodere, neque mihi tutum pateat suffugium; ego autem selopeio sim armatus; tunc recte id in ipsum displodere possum, quando longi ulcule adhuc abest, ac nondum me gladio contingere valet, ne u nimis adpropinquauerit, telo meo uti nequeam. Idque mailis adhuc valet in arcubus & similibus telis, quae intra breue nimis spatium usum sui amittunt. Sic si quis cum proposito me occudendi aduolet selopetis brcuioribus armatus, mihi autem sit selopeium longius, non teneor exspectare, donec ille intra id spatium accedat, ex quo suis me telis contingere queat, sed antequam eo perueniat, meo ipsum telo excipere
potero. Hoc ipsum enim est, in rempore occurrere, quod melius hestitur, quam post exiitim vindicare. L. t. C. quando liceat unicuique. Perdurat autem illud spatium inculpatae defensionis, quoad aggressor fuerit depulsus, aut ultro recesserit, vel poenitentia in ipso facinoris momento laetus, vel quod conatum eius euentus destituerit; puta si gladius fractus sit, aut selopeium ignem non conceperit, vel aberrauerit; ita Ut in praesens nocere amplius nequeat, nobisque sit lacultas in tuta loca nos recipiendi. Nam vitio iniuriae, & cautio in suturum magistratui curae erit. Vid. I. s. f. q. D. ad L. Aquiliam. Isthoc spatium qui in caede intra ciuitates egrediuntur, ab omni vitio suam defensionem liberare nequeunt. Vnde adparet, quam ab omni ratione abhorreat illud Baldi, quod refert Sic RARDusadd. l. C. si quis ita forte mihi dicat, ubicunque te posthae reperero, conficiam te, quod 'ssim illum in imo minarum articulo interficere, aut chm es mihi commodi Areum, sine poena. Nam licet non tenear expcelare, donec ille minas suas exsequatur; alia tamen Via in ciuitate, quam per caedem cauere mihi possum & debeo ; etiam tunc, quando Constat ex anteacta vita, istum ad eiusmodi minas exsequendas ' non esse meticulosum; quod nonnulli mitigandae Baldi sententiae adiiciunt. f. IX. QSon autem heic addunt; Ita demum eiusmodi caedem extv-ώari, si alia ratione periculum euadi non posuerit '; id haut nimis stricte est interpretandum, sed cum aliqua latitudine, quam perturbatio animi, ex praesentia tanti periculi enasci solita, indulget. Quae non fert, Vt quis ita accurate omnes euadendi vias possit circumspicere, sicut ille, qui tranquillo animo extra periculum constituitur. Inde uti ad minantem, aut prouocantem ultro eκ loco tuto descendere temerarium est: ita si in aperto me loco constitutum
alter liuia lat, non praecise ad sugam obligor, nisi torte in pmximo sit tale sus- sugium , ad quod me citra periculum postim recipere; neque semper cessimire teneor. Nam & ihi nudum tergum ostendendum,& utrinque periculum lapsus imminet, ac ubi semel gradu fis depulsus, eundem iterum componere haut ita in proeliui est. Sed nec inde defensio mea vitiosa fit, quod non in-
Nunc q/tissuas esset, τιι asi rordi est ιui. Cons quae ante dixerat v. 276. seq. IL
O Nee in quem illud MENANDRI quadres:
310쪽
LIB. II. CAR C DE DEFENSIONE SUI.
termiseri in actum aliquem, mihi eκ ossicio iniunctum, aut quem suscipere saltem libertas erat. Sic verbi gratia, si, dum ad negotia mea obeunda in publicum prodeo, inuasorem cum caede repulero, hautquidquam inde culpabilis
reddor, quod, si domi mansissem, in periculum non incidissem. Ad quid enim nobis securitatis publicae sancti inonia, & nostra libertas prodesset, si illarii non liceret, ob improuisa pericula, quae alter non nisi per scelus intent re nobis potest 3 Sine dubio autem ineptum est, quod tradit Theod. B A L s A-M O N ad Epist. i. Balilii, quae est ad Amphiloch. can. 43. qui ad tutelam corporis sui occiau, nulla homicidii poena teneatur, μι aggreFrem interfecerit, quod vul-n t ei itiale ius erat, aut vim similem : teneri tamen de oecis , si leui tantum , ae medicabili plaga vulneratus aggressorem tulercnierit '. Sed & inepta fuit illorum sollicitudo, qui anxie disputarunt; an ad inculpatam defensionem quoque requiratur paritas armorum. Quasi vero aggressores semper prius inuasonem denum
cient, & quibus armis sint usuri, ut otium sit alteri congrua arma parandi; aut quasi defensio istiusinodi foret exigenda ad leges ludi gladiatorii, ubi qui speeta uti causa compoliti depugnant, paribus δ aut aequi ualentibus armis in. struuntur. Illuti quoque heio monendum, non posse innoxiam tutelam praetendere, qui ab altero in duellum prouocatus, ubi comparuerit, ita premitur, ut ni illum transfodiat, ipsi sit pereundum '. Nam id periculum ne subiret, leges vetabant. Vnde circa aestimandum illud factum eius periculi nulla habetur ratio; & iste tam homicidii poena, quam illa, quae in duellatores sorte peculiariter est constituta, merito potest amet. f. X. Qv Agni iam ulterius solet, an licitum sit alterum intersic re , qui non vitam eripere, sed membro duntaxat aliquo mutilare intendit, quando vis eius aliter repelli nequit λ id quod de statu naturali tuto assirmari
potest. Nam & membrorum nostrorum integritatem ita tenero nobis sensu natura commendauit, ut non possimus non omnibus modis ipsam protegere;& mutilatio alicuius membri, praecipue nobilioris, quandoque non multo mira noris, quam ipsa vita aestimatur . Quin ex ista mutilatione saepe ipsa vita
periclitatur; nec ita liquido constare potest, an ulterius quoque iste sit in me grassaturus. Accedit, quod qui tale quid mihi intentat, hostis sit, qui quantum in se licentiam dedit mihi aduersus ipsum in infinitum. Sed & in statu ciuili vix videntur leges ad eam patientiam ciues adstrinxisse, ut mutilari se potius serant, quam ultimum conatum repellendae alterius violentiae adhibeant: quippe cum haec patientia fere superior humana constantia videatur. Saltem eam in gratiam malitiosi inuasoris exigere durum nimis erat. Iniuriam autem talem iam acceptam per magistratum exsequi oportet.
Et quid si aegressor sit robustus, imiasus vero debilial H. 4 Et imioluntarium voluntario ortum
moraliter pro voluntario habetur. v. FRANΣκ ius L. III. Resol. 23. H.
X. - , Vnde nihil hue saeit distinctio,
quam quidam hic adhit,endatri censent, an ramisti latici. cuui perieulo vitae eoniuncta sit, nee Me. H.