장음표시 사용
311쪽
LIB. II. CAP. V. DE DEFENSIONE SUI.
f. XI. DEpΕNsIONI vitae apud omnes sere populos aequiparatur pudicitia, quae etiam cum caede violatoris recte defendi asseritur. Cuius sa uor ideo tantus est, quod eiusdem integritate decus sexus foeminini maxime aestimatur, accedente insuper eiusdem imbellia, quae omnibus modis contra
impurorum hominum malitiam munienda erat. Q X INTILIANUS Declamat. 3ψ . Puelum viqite in cani iniuriam Iraxissi, qua nihil g uitii bella habent.
In ciuitatibus autem cum legislatores recte potuerint capitalia supplicia in violentos stupratores constituere , singulis quoque honestis Meminis potuerunt permittere, Vel cum caede tueri id φ , quod semel ereptum restitui nequit L Apud Ebraeos, ut tradit SELDENus L. IV. c. 3. tantus comitabatur fauor desensionem corporis & pudoris, ut non solum is, qui inuadebatur, per se inuasorem cum caede repellere, sed & alter innocenter oppressum cum caede inuasoris defendere posiet: idque non tantum si vitam alterius aggrederetur, sed & sit cum masculo vellet concumbere, aut alterius sponsam comprimere. Vid. Lex WIs I GOTHORUM L. III. tit. 3. c. 6. Ginstitur. SI C V- RVM L. I. tu. ar. Sic & magnis laudibus celebratum fuit iudicium C. Marii,
quod absoluisset, simulque corona donasset militem , qui sororis suae silium tribunum militum, de stupro se solicitantem, intersecerat. PLUTARCHUS Mario sp. 413. Ed. V echel.J PLATO de L L. L. IX. pag. 8 . C. Ed. Steph.
936. A. Ed. Francos. J εα, ἐλευθεραν γυναίῖκα βιάοτ τις η πῶσα τα αφρο δίσια, νηποινει τεθνάτω υπο τῖυβρώθέντος βόα, κ . υπὸ πατ6ος, si ἀδελφιων, η ύιύων. 2Mi mulierem liberam aut puerum ad rem veneream vi subegit, impune non ab eo Iolum, cui vis est ligata, verum etiam a patre, fratribus, filii que vita priuetur. Neque eX eo, quod Avsvs TINus de Civit. Dei L. I. c. i8. dicit: Non amisti corporis Ianctitatem. manente animi sanctitate, etiam oppresso corpore: adit. GRATIA NusCaus. 32. Quaest. s. C. I. 2.3. 4. P L A V T v a Amphitri Haut promeruit, quamobrem vitio verteres. Mea vi subacta es facere. SENECA Hippolyto fuers. 73s. JMent impudicam facere, non ea sis, filer consequitur, violentos stupratores non posse quocunque modo repelli. Sicuti non sequitur; vir pius per temporariam mortem ad beatiorem vitam transfertur; ergo lat ni non potest extremam vim opponere. Quo loco tamen obseruandum, quod LYsIAs Orat. I. R. 32.J tradit, lege Attica ' grauius punitum, qui persuasione, quam qui per Vimiseminam stuprauerit. Rationem subiungit: ses enim, qui vim faciti ut, odio haberi censuit ab illis, quibus vir illata est. qui vero se insinuando persuadent, adeo imorum
animos Pervertere, ut aliorum uxores reddant Mi beneristentiores, quam maritis, σvuiuersam domum fluae faciant potesatis; liberos quoque reddant incertar, maritornm- ne sint, an adviserorum. L I B A N I V s Declam. u. pag. 222. B. Ed. Paris. MorelliJΠολυγε δεπότερον τὸ πεῖσαι γεν P φαυλην τῆ προς α;άγκην καταικυι . Multo
grauiui est, quod persuasit, ri flagitiosa esset, quam quod neces liate illata dedecorauit.
f. XI. x Vt Romani, L. δ. g. a. de extraor- d. n. er m. ct in Germani eo Imperio Carolus V.Crditat. Criminal. art. ris . H. M In primi , quum hae ratione honesta semina , dura hac necellitate premi possit, ut eam oporteat sobolem suseipere ex inimicis amplexibus. Et apud Romanos Hadrianus Imper. rescripsit, qui stuprum sibi vel suis per vim inserentem occidit, dimittendum. L. I. g. .. ad L. Cornel. de scar. Cons. PAULUS L. V. sevient. ris. M. s.
312쪽
LIB. II. CAP. V. DE DEFENSIONE SVI.
269 . XII. E s T quoque celebris illa quaestio, an periculum accipiendae alapae, aut similis mali ius faciat illud cum caede intentantis arcendi 8 GRo- v I v s L. II. c. I. g. Io. equidem censet, id non repugnare iustitiae expletrioi. Cuius sensus hic est; cum iustitia expletri κ violetur, quando alicui non tribuitur, ad quod ius persectum habebat, aut insertur, quod ne acciperet itidem persectu in ius habebat; eum, qui ob intentatam alteri alapam caeditur, queri non pOLse, iustitiam expletricem in se fuisse violatam. Qui enim iniuria alterum lacessit, nullum amplius in se habet ius, quo minus extrema quaeque ab altero: si vicissim inferantur; seu quod eodem redit, dat laeso aduersus se ius in ii
altum: etsi saepe ne isto iure quis integro utatur, aliae conssiderationes prohibeant. Neque est, quod aliqui obiiciant aequalitatem illam, quae in iustitia alias obseruari debet. Nam aequalitas praecipue locum habet in permutati O-nthus rerum, & distributionibus honorum communium. Mala autem, quae per modum belli hinc inde inseruntur, ad aequalitatem accurate reduci non lent; neque id necessum est. Et quod Grotius monet, modum nocendi in bello ad morem s rationem reparandi T restiuendi emitem exigendum esse; id hanc habet limitationem, quantum eius fieri potes; & deinde ista moderatio non oritur ex iure aliquo, quod in hoste haeret, sed ex generositate, & virtute alterius.
Addit quoque Grotius, caritatem per se non obfringere nor ad eiusmodi contumeliam devoran.Iam ingratiam nocentis. Verum doctrinam Euangelii non admittere, meiusmodi iniuria tam violenter repellatur. Nobis iam supra monitum fuit, in statu
naturali non posse ab aliquo exigi patientiam etiam modicae iniuriae, praesertim continUatae, quo minus per extrema quaeque repellatur. Et sanctissimus quinque reκ contumeliam legatis suis illatam internecivo bello persecutus legitur. 2 Sam. X, 4. seqq. Enimuero an in ciuitatibus caedes repellendae alapae permitti recte possit, valde dubium est. Equidem grauissima habetur contumelia alapis caedi; cuius causa apud multos Europae populos haec videtur esse, quod seruomin, aut vili adhuc disciplinae subiectorum ista sint bellaria. Inde alicubi in usu est, illos, quibus arma gestandi ius conceditur, aut qui cκ statu timetinii promouentur, alapa caedi, ut praeteritae conditionis recordentur, ac d inceps talem sibi tractationem non amplius competere intelligant. Vnde in alapamaκimus inest contemtus, velut quis indignus sit, qui arma gerat, aut inter viros censeatur. Est tamen heic obseruandum, alapam eiusmodi ignominiosam non videri, nisi infligatur, antequam ad resistendum sese quis composuerit. Seruorum enim & armis indignorum est,os contumeliis praebere. Ergo alapa proprie non erit, si qui eκ rixa mutuo tibi in faciem inuolent, aut quando, dum manus conserumtur, OS Uerberatur. Adeoque ViX adparet, quomodo alapam contumeliosam accipere postat, qui arma habet, eaque iam ad desensionem sui expediuit . Deinde falsum est, alicuius honorem, illata eiusmodi contumelia, per se
g. qui Iarronem. Hinc ΛUGV aTIN v s L. I. tis permistis inreolii, sed quo pacto isos defendam, de libero arbitrio e. s. Lex das 'orsalem vel qui inste triant, non inuenio. H.
313쪽
LIB. II. CAP. V. DE DEFENSIONE SUI
bidine dependeret. Et qui in ista inest contemtus, facile a magistratu aboleri, aut pensari potest, graui multa laedenti imposita, eodemque adacto, ut laeso publice honoris signa exhibeat. Sed nec opinio fortitudinis, quae vulgi iudicio inter viros praesenim militares tali contumelia laesa putatur, non aliter quam priuatim stricto serro, aut pugna singulari conserta asseritur. Cum ille sat sortis sit, qui stationem sibi a ciuitate assignatam strenue obit; longe splendidiores sint occasiones exserendae sortitudinis, quam si quis contra rationem, ac leges ciuitatis irae Daena laxet, aut inutilium aleam pugnarum subeat. Quod si tamen, uti fieri sueuit, ab alapa confesti in ferrum stringatur, & in ea pugna is, abs quo iniuria coepit, grauiter Vulneretur, aut occidatur, non sine ratione mitiorem alteri poenam imponi conuenit. Ast illud nullo modo serendum, quod nonnulli asserunt, non solum recte caedem admitti posse ad via tandam alapam; sed etiam accepta alapa, si qui eam impegit fugiat, eum posse occidi ad recuperandum honorem . Vid. BOECLEstus add. loc. Grotii. Addendum tamen & hoc est, etsi res ex iudicio sapientum, non vulgi, sint aestimandae; tamen si in aliqua ciuitate genus quoidam iniuriae insignis ignominia comitetur, asperrima poena esse plectendos, qui aliis illud inferunt; cum neque omnibus iste sit animi rigor, neque multorum porsona, quam in ciuitate gerunt, ferat, ut maximae ciuium parti sint contem tui, & ludibrio. Vnde non video, quomodo magistratus iure irasci possit illis, qui ex more, opinione vulgi existimationem suam asserunt, ubi iste tales, iniurias, honori ex vulgi mente tantopere detrahentes, insuper habuerit. Adeoque qui duella pugnasque priuatorum vult interdicere magistratus, asperrimas debet poenas statuere in eos, qui alteri alapam inflixerint, aut conuicio cum adsperserint, . cui in illa ciuitate insignis ignominia adhaeret. Nam illam Grotii philosophiam vitae ciuilis mos non fert, quod eum honor sit opinio de excellentia , Diautem talem ferar iniuriam. is patientem se excellenter osendat, ideo honorem magis oregeat, quam minuat. Vid. Actor. XVI, 37.
f. XIII. EX D I c T I s etiam intelligi potest, an qui ab altero inviditur, utique teneatur sugere, si commode possit; si vi caedes inuasoris non prius sat licita, quam fugae via sit interclusa Θ Vbi patet, in naturali quidem statu inuasori nullum competere ius, ex quo alter teneatur ipsius vim per sugam declinare. Etsi quando suga potius, quam pugna cligitur, id non sit ingratiam inuasoris, sed quia hoc ci, qui invaditur, magis ςX pedire videtur;
ποδες οπλοι λαγωων, peder arma leporum , inquit op PIANVs Cyneget.
L. IV. vers. 3ς. J Inde cum ciuitates inuicem in statu naturali vivant, nemo asseruerit, quando verbi gratia reκ alterum regem per iniuriam invadit, teneri hunc, quantum potest, fugae se mandare, ne dum resistit, aliquos ex inuas ris copiis occidat ' Verum in ciuitatibus omnino fugiendum potius, si commode fieri possit, quam inuasor occidendus. Neque vero in eiusmodi fuga turpe
314쪽
LIB. II. CAP. V. DE DEFENSIONE SUI.
turpe quid, & militari etiam viro indignum est; quippe quae non suscipitur ex
ignauia, aut neglectu ossicii, sed quia ratio nullam heic sortitudinis exserendae materiam inuenit, si citra necessitatem ciuis sit occidendus, abs quo me tutum magistratus praestare commode potest. Addidimus tamen, fugam arrupiendam , si commode fieri posse. Non enim credendum est, tergum semper imuasori obvertendum, aut cessim eundum; cum illud vulneribus pateat, & heica lapsu periculum immineat; & quia periculis magis patemus auem: & qui semel in fugam se coniecit, ubi sorte eidem spatium non amplius supersit, aut velocitate pedum inuasor praecellat, non ita lacile gradum componere iterum potest ad excipiendum aduersarii impetum. Ergo ubi in proximo non patet suffugium, quo quis tuto se possit recipere, moderamen inculpatae tutelae non transgreditur, qui pectust potius inuasori opponit, quam per iugam Oportunum se ictibus praebet. Denique & illi recte a G R o T I o d. l. notantur, qui admiserunt, recte occidi eum, qui, saliquid de nobis dixerit, id ereditum nostram apud bonor existimationem post laedere. Quasi vero, si falsa ille sit dicturus, non commodior sit via maculam ex calumnia imminentem anteuertendi; aut si vera sit prolaturus, scelera scelerihus sint obtegenda. Quanto melius PLATO de
quis feritum nihil iniuriantem, timens ne turpe quid a se factum inicet, vel alia hu-- cemodi cause inductus, morti tradiderit; quasi civem necaverit , sic puniatur.
f. XIV. A T Qv E IsTA quidem ex ratione sat plane deducuntur. . Caeterum sunt, qui ex scitis religionis Christianae heic aliquem scrupulum mouent, asserentes; etiamsi licitum sit inuasorem vitae intuitum occidere, laudabilius tamen facturum, qui occidi, quam occidere mauult. Idque quod
alter, dum in peccato mortali extinguitur, periculum damnationis incurrat. Non autem videri iustitiae conueniens, ut minus nostrum malum alterius malo
maiori depellatur. Eam dissicultatem soluere licet aliorum sit; id tamen considerandum fuerit illis, qui istud asserere velint; in eiusmodi consternatione, aut decretoriae pugnae seruore non esse otium, Ut quis eiusmodi rationum
momenta curatius eXaminet, cum eo omnes intentae sint cogitationes, qu
modo praesens mors declinari queat. Dein eum qui invaditur, non ita semper esse paratum, ut non spatio aliquo Opus sibi putet componendae animae,& subducendis vitae rationibus; seu vi Iarcinas colligra ante, quam proficisatur evita ; uti loquitur VARRO de Re ruit. L. I. c. I. Praeterea vix videri probabile, me magis solicitum esse debere de anima alterius, quam alter iste de sua est. Si ergo iste neglecta animae suae cura vitam meam impetat; cur ego retiosissimae rei meae, eiusque irreparabilis dispendio istius animam redimam λLINIus L. II. Epist. Io. Parum es providum, sperare ex aliis, quod tibi ipse non praeses '. Praesertim cum non constet; an ille damnationem utique hi
315쪽
LIB. II. CAP. V. DE DEFENSIONE SUI.
euasurus, si vel mavi me itan occisus non ierit. Et tralatilium est, eius p riculi non haberi rationem, in quod quis sua se culpa coniecit, & eκ quo se liberare potest, quando vult. Heic autem nullum amplius, saltem in praesens, animae ipsius periculum imminet, modo me petulanter oppugnare omittat. Quid quod isthaec sententia maiorem tribuit fauorem improbitati, quam pietati, dum per illam quis velut inuiolabilis redditur. Sic enim semper pii homines nefariis latronibus cog rentur iugulum praebere, ne dum resistunt, isti damnationem aeternam incurrant: ConL GROTIus L. I. c. a. f. 8. & c. 7. g. 3. Dictum Saluatoris, quo iub inur proximum mstrum iliore, sicut v si 1, explicandum videtur non tam de gradu dilectionis, quam de eiusdem sinceritate, quod nemo se ipsum licto aut su-cato amore prosequatur. Et videtur illud sicut reis suum habere instar prouerbialis locutionis, de amore sincero & intenso. Vid. i Samuel. XIIX, I. 3. Εκ quo
tamen hautquidquam sequitur; ii dileetioni propriae, & dilectioni piraximi simul non pos Et satisfieri, illam huic cedere debere. Vid. 2 Cor. VIII, i3. CICERO Tuscul. Quaest. L. t II. fc. 29. J Praeclarum illud ess, I rectum verum, ut
eos. qui nobis cari mi esse debeant, aeque ac nosmeti os amenius: υι vero plus. Duinullo pacto potest, Ne optandum quirim es in amicitia, in me ille plus, quam se amra, ego illum plus quam me, Perturbatio vitae, ita sit, atque inciorum omnium consequa-
tui: Neque ex dictis Exod. XXIlI, . s. Deuteron. XXII, 4. sequitur, charita tein proximi praeire nostra commoda. Nam inde hautquidquam deduxeris; si noster quoque asinus sit prolapius, alterius asinum prius, quam nostrum esse leuandum; aut etiam tunc nos teneri, quando pluris est opus, quod in ista subleuatione nobis est negligendum, quam iste asinus. Ne dicam, quod valde adhuc dubium sit, an eiusmodi inuasor sub proximi nomine venire possit. Vid. Lue. X, 29. seqq. Vbi per proximum intelligitur omnis homo ; qui est nostrae opis indigus, & cui occasionem benefalliendi nos habemus.) LACTA N-T i v s Divin. Instit. L. VI. i8. Ciceronem carpit, quod L. III. Oilio. dixerat : tam es virum bonum, qui prosit quibus posse, noceat nemini nis lacessitur '. O quam simplicem. dicit, veramque sententiam duorum verborum adiectione corrupit. quid euim opto fuerat, adiungere , nisi lacessitus iniuria λ Nociturum esse dixit bonum virum, fi fueris laeessitus: iam ex hoe ς ὴν boni viri nomen amittat necesse es, Ansebit, Non minus enim mali est, referre iriuriam, quam inferre. Nam unde certamina inter homines, unde pugnae, contentionesque nascuntur ; nisi quod improbitati opposita impatientia, magnar saepe concitat tempesates ' quod si patientiam, qua virtute nihil perius, nihil homine dignius iniιeniri potes, improbitati opposieris, extinguetur protinus, tanquam si uni aquam superfuderis. Enimuero uti quandoque per impatientiam laesi pugnae non necessariae surgunt, quae commode declinari poterant; ita non semper improbitas, ubi in patientiam inciderit, extinguitur. Neque vero virtus patientiae, Christianis tantopere commendatae, ad omnes prorniscue iniurias deuorandas obligat. Et qui rite se defendit, non hoc directe
316쪽
LIB. II. CAP. V. DE DEFENSIONE SUI.
273 recte agit, ut alteri noceat, sed ut se conseruet. Nec qui propulsat malum, iniuriam facit, sed qui insere. Aliud autem est inculpatam de sensionem eκe cere, aliud inhumanam vindictam moliri. Hoz aeque noxium haberi potest atque iniuriam incipere: illud non item. Porro qui asserunt, laudabilius esse occidi, quam occidere, hanc exceptionem adduntὸ nisi qui iuua itur, ID mr- Iomr vultur , quam inua or. At nimirum inter tantum periculum con stituto scrupulo se semper expendere haud vacat, uter pluribus sit hominibus utilior,& utrum mei magis mea, quam sui alterius ope indigeant. Equidem id ce tum est, eum absquo multorum salus dependet, & cuius ossicium est ab aliis vim arcere, non debere vitam suam iniusto inuasori parcendo prodere ; licet sorte is ea sit aequanimitate, ut aeque miserum esse putet occidere, quam perire, sicut Piso apud T A c 1 T v M Hist. L. I. c. 29. Quippe cum ipsius exitium plurium salutem euertat. Tales sunt, qui alios iter facientes praesidii causa comitantur; item principes, duces bellici, aliique, quorum mors multorum post se perniciem trahit. Et in quos quadrat illud L v C A N I L. V. s vers.
Cum tot in hae anima populorum vita salusque Pendeat, s tantus caput hoe sibi fecerit orbis, Saeuitia es voluisse mori. -- Item illud amicorum Alexandri apud CuRTIvM L. IX. e. s. quis deorumhoe Macedoniae retamen ae fidus diuturnum fore polliceri potes, quum tam avide manifestis periculis eras eaput, obliIur tot ciuium animas trahere te in casium t Exinde
tamen hautquidquam consequitur; si ab aliquo nullius aut paucorum salus pendeat, eum non recte posse inua rem occidere, quem vivere fortasse plurium interest. Hoc modo caelebs aut orbus nunquam posset occidere inuasorem proletarium, ne huius liberi & uxor in solitudine, & egestate destituantur. Atqui si ipsum respectus uxoris, & liberorum retrahere non potuit, ne scelus faceret; quare alter horum luctui vitam suam condonare debeat λ Notatu i men dignum est illud PLATONI s de LL. L. IX. f pag. 932. D. Ed. Francos. pag. 869. B. C. Ed. Steph. J Filio ne pro defensione quidem sua, si a parenribus vi.
det se interfectum iri, lege Diu comeditur ', ut parenter, a quibus tu lucem editus est, interimat. sed omnia potist sustinere praecipitur, quam quidquam eiusmodi facere. Mox tamen suhditur : 'Λδελέφος ἁν αδελφον κτεινη, εν ταπεσι μαχης γειομδεης,
νας. Rou μοδ αρος. Si orta seditione, vel quovis modo fraιer fratrem in se impetum faeten. tem pro defensione sua interimat, quas hoste perempto, purus sit. Illud tamen labi seculi adscribendum, quod addit: Si seruus liberum se d enim interimat, itidem legibur, quibus G parricida , At subiectus.
3 Quod etsi plato lege nulla eoneessum dieat, quum legislatores praestiuaserint, non temere imuentum iri filium . qui eum patre de vita deeemneret i tamen nihil obstat, quo miniis 2 filio
iure naturae lieitum dieamus, si insons a patre oppetatur & in vitae discrimitie constituatiir, sertiato moderamine ineulpatae riticiae, ctiam patrem perimere. Vid. nota A. ad 6. V.
317쪽
LIB. II. CAP. V. DE DEPENSIONE SUI.
f. XV. Ex HΑc TENVs dictis etiam hoc adparet, quod caedes intra moderamen inculpatae tutelae patrata nulla Iahe patrantem aspergat, adeoque eXtra poenam sit posita. Non vero eκ genere sit, quibus in se vitiosis leκ humana affectuum humanorum, & irae violentiae velificata U, impunitatem indulget; qualis est caedes adulteri marito permissa. De qua vid. L. 26. I. 22. L. a L. s. D. ad L. Iuliam de adult. & Lysiae orat. I. pro caede Eratosthenis, ubi ostendit ', Iege Attica permissum occidere, non solum qui apud uxorem, sed & qui apuὸ concubinam deprehendebatur; imo qui apud matrem, rorem, aut filiam deprehensus erat; uti est apud Demosthenem aduersus Aristocratem y. Rationem subiungit: quia, pro quibus cum hopibus dimicamus ad
eos ab omni contumelia N iniuria vindicandos; pro iisdum etiam amitas, A quam con-rra leges iniuriam, aut contumeliam eis fecerint, occidere lex concessit. Cum enim
non genus aliquod sit amicorum N hostium , sed e factis horum utri imque censeattir; eos qui hostilia faciunt, pro hose ulcisci Dα liberum fecit. Apud Persas, qui uxorem Una cum adultero Occidit, nouam insuper Vellem praemii loco accipit. Add. O L E A R I v s Itin. Pers L. V. c. 22. ' Add. Valerius M AxIMus L. IX. c. I. g. ret. Ant. MATTHAEVS de Crim. ad L. XLVIII. D. tit. s. c. s. f. s. q. Quod si igitur alicubi poena aliqua aut expiatio iis, qui caedem iustain patrauerant, fuit iniuncta , ea vel ad caedem ex inculpata tutela commisiam non pertinet; vel sine ratione fuit introducta =; vel eo sine adhibita, ut intelligeretur, quantum scelus estet inius a caede humanum sanguinem c udere, cum etiam iusta caedes aliqua lustratione videatur indigere. Apud PHILONEM Iudaeum de vita Mosis L. I. pag. so3. Ed. Geneu.J hic dicitur Pontifici mandasse, ut lustraret reueUos a recenti caede hostium, quamvis enim fier leges licear hostem occidere, ramen qui necavit hominem , etiamsi coactus propuyans iniuriam, obnoxius videtur. propter antiquam generis cogna Anem oriundi ab uno capis. . Hure tum fuit lustrandi causa, ut ne pecies quidem sceleris in eos competeret. Beneficio tamen asyli, quod
oenam exilii temporarii continebat, non videtur opus habuisse, qui vitam uam caede inuasoris seruatum luit; sed tantum , qui caedem inuoluntariam quidem patrauerat, sed quam exacta diligentia adhibita evitare poterat. Numer. XXXV. Dcutor. XIX. Locus i Paralip. XXIX, r. ad defensionem non pertinet; & Dauidi extructio templi videtur interdici, non tam quod ipse ex caedibus bellicis aliquid Iahis contraxisset quam quod filio materiam eκ operibus pacis inclarescendi subtrahere non deberet, qui bello tantum gloriae sibi
par XV. i V. H. GROTIVM L. II. deI. B. mioque marito licet uxorctii in adulterio depreci P. e. 2 . f. IT. H. - heniam occidere. l. si E R I V s de regno Si 2ὶ Nee Atlionis modo, sed alii, Choe Tom. L Part. II. cap. l6. H. Hae ciuitatibus talem lepere sitisse, liquet ex L i 3 Et C Assi ODOR Vs L. I. Ep. Tr. μνι,
318쪽
LIB. II. CAP. V. DE DEFENSIONE SUI. e
veterem apud Graecos fuisse, ut post iustam caedem interlaetores gladium soli ostenderent, in argumentum innocentiae, quasi qui ex ipsorum mente πειτ' Gορα, κώ πάντ' Dτοικουει, omnia videt, s omnia avdit, super ea re testis imploraretur. Et tamen iidem expiatione aliqua opus habebant, & annali exilio defungi cogebantur 7. De quo exilio ctiam est apud PLATONEM de LL. L L. IX. pag. 866. Ed. Steph.J vid. L. 11. g. S. D. de poenis & GROTrvs in Flori spars ad d. l. Athenis quoque de caedibus, quas quis iure fastas contendebat, cognoscebatur in peculiari iudicio, quod dicebitur Delphinium, aten plo Apollinis Delphini, uti est apud Demosthenem aduersus Aristocratem, &Scholiasten Aristophanis in Equitibus. Sic apud Aethiopes, qui inuoliuatariam caedem patrauerat, exulabat, donec a Gymnosophistis suisset cxpiatus. Vid. ΡΠ 1 Los TR Tvs de Vita Apollonii L. VI. m. s. pag. 239. init. Edit. Lipsi7o9.J Apud VIRGILI vM Aeneid. II. vers. 72o.J ita Aeneas:
Me bello e tanto digressum, V caede recenti, Attrectare nefar, sacra donee me sumine vius
In Canone 18. Concilii Nannetensis sub Formoso habiti ita disponitur: A qui,
easti non volens homicidium perpetrauit, M. diebus in pane G aqua poeniteat. quibur peractis biennio ab oratione fidelium segregetur, non communicet, nec erat: pose biennium in communione orationis: Uerat, non tamen communicet; post quinquennium ad plenam communionem recipiatur, abstinentia ciborum in arbitrio Sacerdotis permaneat.
Sed neque hic canon ad defensionem spectet, & sortasse plus iusto est rigidus.
Sic & quae habentur in Legibus LONGO BAR DICIS L. I. tit. 9. L. I9. in Capitul. CAROLI L. IV. tit. 27. & L. VII. tit. 29M non necessario vide tur ad caedem, quae intra moderamen inculpatae tutelae subsistit, extendenda: aut ubi istud laetum suerit, merito nimiae seueritatis notantur. ΜORNAC I V s quoque ad L. I. D. de Ius. s Iure tradit, iudices in Gallia ad hunc diem religiosis lime seruare, ut nunquam fere in eiusmodi iudiciis rei absoluantur, quin simul damnentur peculiaribus in pauperes erogationibus, aut aliquando etiam Christianis pro occisi anima sacrificiis. Quod nonnihil superstitionis olere videtur. Eisii bonis non sine causa eiusmodi caedis necemias tristis accidat.
PonpHYRIV s de Abstinentia ab animanti-
ε) Aliam rationem eamoue magis speciosam prodit Ci E R C v s ad laudatum locum Paralip. J Adde exilia Cephali de Herenti apud Apol lodorum. Sueeteo iure constitutum , ut homi eida, moderamine etiam inculpatae tutelae obseristiato, pecuniaria poena teneatur, dc ritu quartim dam ecclesarum poenitentiam eeelesiastieam subeat. In legibus etiam Noraxegicis poena ho- mieidii ex ineulpata sit tutela pecuniaria est. Vt obseruauit Ioann. L CCL Ni vs Synops Iunsuetie. Disr. 29. Qiiaest. U. Et in quibusdam Helvetiae Pagis quietinque homicidium perpetrauerit, etiamsi vim reptilerit, exulare cogitur et neque Senatui ipsim ab exilio retioeare licet, sed a publico conitentii retionis reditum petere S ini.
petrare potest, teste si ii xa o L. II. de iis
319쪽
LIB. II. CAP. V. DE DEFENSIONE SUI. 276
g. XVI. CAETERvM desensio quidem vitae, membrorumque ae pudicitiae, tanquam rerum irreparabilium, magnum habet fauorem, sic ut illa
quoque legem diuinam positivam de Sabbatho soluat: Vid. i Macchab. I, 32. silq.los Eptius Antiq. Iud. L. XII. e. 8.) f pag. i 69. C. Ed. wechel. J Nam qui
diuersum senserunt, non sine ratione irridentur a PLUTARCHO de Supe stitione, & Agatharchide, citante IOSEPHO Ant. Iud. L. XII. c. r. Add. G orius ad i Macchab. II, 37. Vt mirer, quomodo Eidem L. I. contra
Apionem spag. ioso. E. J isthoc sectum laude dignis Iimurn videatur. quod o seruationi illius legis vita & patriae libertas fuerit postposita ' ; nili de intemtione hoc potissimum accipias. Enimuero circa defensionem rerum, quae utique restitui possunt, neque omnes ita absolute homini videntur necestariae, dubitari potest; an illae quoque per extrema sint asserendae. Praesertim cum multis valde arrideat illud Taxilis apud PLVTAst cis ubi Alexandro: Puid
bellis inter nos, G praelio opus est, AlexanAr, quum nequc aquam mwis adc um,
neque victum uecessarium veneris, Pro quibus solis 1 recesse habem homines fani decer. tare. E v R I p I D E s Supplicibus: Τῖτο γὰρ μονον λοτοις me ἐςι τ' αναλωμα
αναλωθεν λαβῶν. χρηματων δ' εἰσιν Στρροι. Sola enim vitiae humanae iactura moris
ratibus reparari nequit. Opes autem sarciri psimi. Equidem quid iudicium &mos omnium gentium serat, in aprico est; qui ad necem usque invasorum pro rebus pugnari concedit. Imo pleraque bella geri constat, non ut aliis vita, sed res eripiantur. Ac ridiculus haberetur hostis, qui, ne telis peteretur, protestari vellet, quod ad res duntaxat rapiendas veniat. Igitur illud derium est, non fieri iniuriam ei, qui dum alterius res raptum aut perditum it, Occiaditur, etsi alias istae res vitae hominis aequiparari nequeant. Nam in statu quidem naturali, qui iniuriam qualemcunque dolo malo intentat, hostis dit; qui quo minus extrema quaeque patiatur, nullo iure, quod in ipso haereat, munitur. Et cum alter non pluS iuris ad res meas, quam vitam eripiendam habeat, non minus potestatis mihi ad illas, quam hanc defendendam competet. Quin cum citra res vita nostra non possit seruari, hanc quoque consequenter impugnat, qui illis me spoliare nititur. Ac apertum est, securitatem ac tranquillitalcm societatis ciuilis, ac generis humani subsistere nullo modo posse, ni potestas sit raptores rerum, quas utique magno amore prosequuntur mortales, per extrema mercendi. Porro illi, qui non citra anxietatem sese
heic torserunt, duabus hypothesibus nisi fuerunt: primo poenam iustam semper delicto aequalem esse debere hactenus, ut reo non maius honum debeat adimi, quam ipse in altero laesit aut perdidit. Quod falsum esse, alibi ostendetur. Deinde noxas, quae pro defensione sui ac rerum suarum iniusto inu sori inseruntur, esse poenas proprie dictas, adeoque per regulas iustitiae vindicatiuae dirigi. Quod itidem falsum est. Nam poena pronciscitur a superiore in subiectum ex vi imperii, eiusque magnitudinem respectus boni publici temperat. Sed desensio antiquior est imperio ciuili, ac quam maxime locum habet inter eos, quorum neutri in alterum est imperium ; eamque intuitus propriae
L XVI. . t Notandum autem qiiod idem XIV. Vet. Histor. 8. Probuere vim inserenies uxIos Prius 12ripsit 1. de R. I. s. Pro Dis com permittit ι sed obsidentimn opera impeiare non 3ore Iitita. u erram per Iabbatha pugnare mei, ct Hir. H.
320쪽
LIB. II. CAP. V. DE DEFENSIONE SUI. 277
propriae salutis, & necessitas sua conseruandi moderatur. Ast inter illos, qui eadem in ciuitate degunt, licentia naturalis defensionis est vehementer restri-eta: cum intrinseca ciuitatis tranquillitas subsistere non possit, si ob quamuis iniuriam hostilia reponere ciui liceat. Igitur id demum violentae defensionis ciuibus adhibere fas est, quod ex naturali libertate per indolem societatis ciuilis, ut leges ciuiles non est ademtum. Quae licet concedere potuerint, Ut ciuis maiori illato malo ciuem inuasorem posset repellere, quam hic isti intentabat, qualis erat lex Attica , quae ἐάν φερον - ἡ αγeντα β'α αδίκως, ἐας
αμ- μιενος κτρον , ληποινει τεθνανα κελ ευμ, Si quem, auferentem aut abducentem per
vim N iniuriam, statim causa defensionis quis occiderit, impune oeci m esse iubet ;apud DE M o s T Η E NEM aduersus Aristocratem: regulariter tamen iniurias, quae ad res reparabiles tendunt, a priuatis per extremam vim repelli nolunt. Cum per vires publicas facili negotio, Scitra turbam reparatio prOcurari possit, quac extra ciuitates ab inuitis non nisi per bellum obtinetur. Inde non opus est, Ut cum G st OTIO L. II. c. i. g. ii. adeo simus soliciti de
exaequatione rei raptae, & vitae raptoris per fauorem defensoris, & odium raptoris. Nisi cum BoECLERO ad d. l. dicere velimus , cum plerumque sit dissicillimae diiudicationis, quid in tali actione citra ultraue limites steterit, naturae non repugnare, fauorem in spoliati vel spoliandi partem trahere,& r ptorem iuremue odio prbsequi, id est, in dubio veniam dare caedi huius generis, & ignoscere. In ciuitatibus igitur sussicit, si quis limites defensionis per leges ciuiles designatos non excesserit. Si tamen hoc factum suerit, imitasori non fit iniuria, sed simpliciter in leges ciuiles peccatur. Sed annon saltem contra legem caritatis peccabitur, si raptor rei reparabilis caedatur ZVhi arbitramur, caritati aduersus hostilia prosessum hactenus duntaxat locum esse, quatenus probabilis spes allucet, eo modo istum ad poenitentiam iniuriarum, & componendam pacem moueri posse. Quae spes ubi decollauit, proditor sui est, qui hosti parcit. Quodsi autem ratio mihi suadet, rem. quae minimum Valeat, eaque propter contemni mereatur, non ita acriter esse defendendam ; id non fit in gratiam suris aut raptoris, sed ne ipse propter eXiguam rem multum molestiae suscipiam, aut humili nimis animo , auarusque
f. XVII. Hoc loco etiam dispiciendum super nobilissima illa lege de iure nocturno impune occidendo, diurno non item; quae extat EXOd. XXII, st. Cui conuenit leκ Solonis, quam ita refert DEMOSTHENES Orat. Contra Timocratem frium. 18o.J: Si quis de die supra quinquaginta dracmmas furatur fuerit, ad undecim viros abduci eum licere. Si vero noctu quodcunque furatur fuerit, huno licere occidere ; inter persequendum vulnerare . N ad decim viros abducere, A quis velit. Rationem addit ULPIANvs Rhetor: Ἐν γαρημερα An αται τις -i βοκ θῖς καλέσω εαυτῶ , D n νυκτὶ ἔτι. Interdiu enim licet vocare , qui nuxilium ferant, noctu non item. Sic PLATO de G.