장음표시 사용
321쪽
:-8 LIB. II. CAP. V. DE DEFENSIONE SVI.
D iis furem domum fiam ingressum interemerit, mundus esto . Eadem lex in XII. tabulas translata: Si nox furtum faxit, aliquit oecisit, iure caesus ego. Quam ita refert C A I v s L. 4. g. r. D. ad L. Aquit. Lex XII. labb. furem noctu de- prebensum occidere flermittit, ut rami u id 'sum cum clamore testificetur. Vbi Iae. Conos Ru Dus ad I .L. Xll. tabidi notat, posteriora verba de clamore esse emblema Triboniani '. Ea quippe in L L. XlI. labb. non extitisse, arguit locus Cic ERONIS in Orati pro Milone c. 3. J: XII. tabulae nocturnum furem quoquomodo . diurnum autem, si se telo defruderit, interfici impune voluerunt. M. SE Nnc A L. X. Excerpt. ContrOU. Vlt. Lex, quae nocturnum furem occidi quoquomodo iubet, vin de damnato tantum, sed de fure loquitur. G E L L i v s L. XI. c. vlti quando refert, Draconem in fures capitis poenain statuisse, Solonem autem dupli duntaxat '; addit: Decem viros Romanos inter istius Seueritatem& huius Levitatem media inccssisse via. Nam furem, qui in manifesto furto deprehensus esset, tunc demum occidi permiserunt, si aut cum faceret furtum. nox esset, aut interdiu telo se, cum prehenderetur, diseuderet. Clamorem autem Lex XII. tabh.
requirebat duntaxat in fure diuturno, quando icto se defensaret. Si luci serium faxint, s se reo defeUnt, quiritato. endoque plorato. Pos deinde si caesi e sint, se fraude eso. Cons. I. I. t. D. ad L. Aquit. ubi itidem vocabulum aeqne a Triboniano insarchum '. Etsi non improbabile sit; successu temporis, &perauctoritatem prudentum i itam legem eX parte mitigatam suisse; agnoscente quoque C v 1 Α c I o L. XIV. Obs i . Id quod adparet eκ V L P I A N o L. V. ededi tum, cuius verba integra extant in Collatione se eum Mosaicarum G Romanarum a P. tro Pithaeo primum edita. Quae truncata reser tur s. D. ad I. Aquit.
Adae L. s. D. ad L. Cornel. de Acar. Cuius mutationis fortasse haec ratio fuit, quod nonnulli ex aedibus suis in praetereuntes impetum sacerent, eosque oCelsos in furto post deprehensos fingerent. An quod consertas & munitas inter aedes iurandi non tam facilis occasio, sic ut furtum vix posset contingere sine domini negligentia. ConL IusTIN vs L. II. c. a. f. s. Vnde putat Cui acius i. d. legem illam XII. labb. non in urbibus amplius, & oppidis valuisse , sed tantum in agris adhuc obtinuisse ', per L. t. C. quando ue. unicuique. Quanquam haec lex non de iuribus, qui clanculum res subducere conantur, sed grassatoribus & praedatoribus violentis agat; prout ostendit subiuncta ratio;
Vi isti mortem, quam minabautur, excipiant, G id, quod intendebant, insurrant.
Sed & saepius dictam legem Sext. Caecilius apud G LIVM L. XX. c. I. falso de nocturnorum grastorum insidiosa violentia explicat ε. Caeterum ratio discriminis inter diurnum & nocturnum furem ea nobis praecipua videtur, quod alis iure interdiu deprehenso res possit recuperari, a iure nocturno non item, ubi is sese aedibus proripuerit; qui neque per tenebras cognoscitur, aut ab
XVII. iὶ Et apud Francos obtinuit. Lex B AIV V A RIO R V Μ tit. g. c. s. Fur nocturno tempoνe estus in furto, dum res furtimu secum portat, si fuerit occi s, nulla ex hoe homicidii querela nascatu . usae lex inserta quoque est L. V. Capit. cap. 3 3. Add. l. NISI GOTHOR.
L. VII. ut. a. e. 16. BURGUNDION. adisdit. I. tit. I6. e. r. 9 2. FRIs Io M tit. e. e. l. H.
2 Cuius emblematis Tribonianum ab luis Nora DTIVs Obs. L. I. e. ις. l robab. L. I. c. v. a ad Leg. Aquil. e. s. Adde Praefationem TNmi III. Thes Iuris o TTON. p. 29. in sin.
322쪽
LIB. IL CAP. V DE DEFENSIONE SUI. a s
ab uno licet sorte agnitus conuinci nequie, dum e lectis non facile testes excitantur. In qua sententia haec plerisque maxima dissicultas videtur, quod cum istae leges in fures poenam Capitalem non decernant, absurdum sit, priuati Ain eosdem plus licentiae indulgere, quam summa potestas ciuilis tibi voluit sumere. Ad quam reponi potest, Omnes eas leges circa supplicia surum praesupponere; res furto ablatas; iure deprehenso, restitui aut pensari. Quo facto, pro conditione suarum rerumpublicarum poenam dupli aut quadrupli sussicere iustiucabant. Erinde tamen non sequitur; ergo leges in eo casu, quo reparatio damni erat cessatura, non potuerunt ciuibus eκ eo, quod in naturali libertate licebat, amplius quid indulgere. Neque enim quod in statu naturali ius belli indulget, id legislatores circa definiendas in ciuitatibus poenas sequi necessum habuerunt. Sic dantur ciuitates, ubi adulterium non est capitale; & tamen maritis impune licet occidere adulteros in ipso actu deprehensos. Sane quin iniuria violati thori illata aut intentata in libertate naturali constitutis sussiciens hello causa sit, nemini credo dubium esse; quae autem sit licentia belli, nemo ignorat. Et tamen adulterio perpetrato nolebant leges poenam adulterii intendere ad id, quod eκ ea causa moti belli licentia indulget. Pollis huc adplicare illud, quod Rich. CvMBER LAND de Leg. natura C. s. g. 26. tradit.
Quia saepe magistratus ciuilis de huiusmodi flagitiis non potest cognoscere, saepe evadunt impunita ; ideoque quandocunque sumi poteli poena, sumitur. grauissima, Vt quanto magis audacia ex Ope frequentis impunitatis creuerit,
tanto magis eadem summi supplicii metu retundatur. Sed & quod lex Romana tradit de iure diurno, eum occidi posse, si se telo defenderit; liquido est indicio, caedem suris permitti ad conseruationem rerum, & non tunc demum, quando is vltro me telo impetit, sed & quando me, res ablatas ipsi eripere aggredientem , telo repellere instituit. f. XVIII. Q AE cv xl ita sint, adparet, frustra a nonnullis dictae Iegis de iure nocturno hanc adserri rationem; quod alias delicta sint mansura
impunita, si noetu fur aufugisset. Sed & apud GR OTIUM L. II. c. I. g. 12. non Occurrit nihil, quod probari nequeat. Dicit, legi, latore i irae voluisse, directe rerum causa neminem interfici debere. Id quod nos ex istis legibus perspicere non possumus, quae de suribus loquuntur, qui, ut res clanculum Iubducant , in aedes irrepunt. Etsi quandoque in furto nocturno accidere possit, ut dum res meas seruatum eo, vita quoque mea periclitetur. Quo casu ex duplici capite caedes suris fit licita. Vbi innocentiae meae non obuat, quod ipse me in hoc
periculum deduxisse videar, dum rem meam cupio retinere, aut recuperare.
Nam versor in actu licito ac prope necessario ; ex quo si quid praeter. meam culpam
L. III. e. Is. ' dosii I. ad priuatos fures non pertinere, sed ad 4 biod itidem negat Noo DT avs dd. ll. praedones de raptores reserendam esse. s) Iure notio aliud in agris, aliud in urbe de ε) cui accedit, propter insiti am nociti oppidis obtinuisse contendit cui AC VI ex arassis oras vior Miam, ut G rLLIVS l. Mitur L. I. C. Quando iterat, de Hamnenopulo L. VI. L. XX. N. A. e. r. vitae aut corpori, periculum e. s. Sed rem obserit it Iae. GOTHO FRE- raro abole . V. CARPE O v I v s Quaest. cri-Lus ad L. a. C. Theodos ad Leg. cornei. de minat. 32. n. 3 . se . H.
323쪽
culpam proueniat, nihil mihi poterit imputari. Quod si propter res omnino
non liceret alterum interficere, non video, quomodo culpa Vacet, qui pro seruandis rebus in tale se periculum non imprudens coniecit, ubi occidere aut occidi necessum iret. Sicut seus in defensionis sauorem implorat, qui in duellum prouocatus vltro descendit. Sed & ratio legis ab ipso prolata non satis videtur solida : Onod noctu vix fit copia adhibendorum tutium, atque ideo, si oecisus fur reperiatur, sacritas credatur ei, qui a se vitae tuendae eausa dicat furem interemtum, repertum scilicet cum aliquo instrumento, quo nocere pum. Et si enim
demus, vocabulum Ebraicum posse capi pro instrumento perfossoris; tamen, si ea ratio legis fuerat, planius erat dixisse: ii cum telo fuerit inuentus. Quanquam neque hoc sequatur; fur inuentus est cum telo ἔ igitur illius, a quo O cisus fuit, vitae vim intentauit. Sed & ex lege XII. Tabb. non sequitur; diurnus fur non poterat occidi, nisi telo se defendisset; ergo contra nocturnum larem est praesumtio, quod telo se defenderit. Imo illa nocturnum su- rem quo modo occidi permiserat. In L. y. D. ad L. Cornel. de Acar. ' verba illa, si parcere ei siue periculo suo non potuis, dum rem fruare conattir, posterioribus seculis LL. XII. Tabb. sunt addita. Ante istam additionem probari non potest, homicidii suisse reum, qui furem nocturnum occiderit, si sorte telles ad sui Lsent, ex quibus conitaret, non suisse eum, qui furem occidit, ab ipso id periculum vitae adductum. Exemplum de puella in agro stuprata ad rem nihil f cit. Nam ibi expresse lex pro vi eidem illata praesumere iubet; heic de praesumto vitae periculo nihil inuenitur. Quin potius ex re surum est, nullam conserere pugnam, & in pedes se dare. Eatemur tamen longe generosius sacere, qui furem nocturnum, si commode possit, capit, rebusque suis seruatis magistratui deseri, quam qui citra necessitatem eum occidit. Add. quoque G Rog NEWEGEN de Legibus abrogatis ad L. 4. D. ad L. Aquih ubi testatur,
f. XIX. Qv AERI TVR denique, an qui iniuriam prior intulit, recte possit resistere iniuriam vindicatum eunti λ Quod aliqui asti arunt, ideo
quod pauci, proprio eri arbitrio iniurias suas exsequentes, tantum reponant vindictae, quantum acceperunt iniuriae. Verum nobis heie paulo distinctius videtur pronunciandum. Scilicet ex lege naturae, qui iniuriam alteri intulit, satisfactionem debet offerre. Tenetur etiam quilibet offensae veniam concedere
ris ideo loeus erat, quia pleraeque donaris eoi norum ex argilla, lignis inserta, constructae, Hiob IV. v. iv. Vnde illud saltem mani festum. fassi, qui ex hoe Exodi loco diuinistionen, furi, venienti eum telo ct sine telo, cuius mentio in Newes Carolina Art. i 9 36o. eliciunt, qui mi strumentum hie, ad summum per statium fin xi possit, pro telo autem vel gladio id aeeipi, pensomonis indoles non patiatUr. 23 Qtiam non suo loco postam esse contendit. Noo DTivs Prob. L. I. e. s. 3. 6. . XIX. AnisTI DEI Leue riea prima
ab his ad itios ira, sis. Quod aliis exemplis ἁ- lustrat G κ o Ti v s d. l. in not. H.
324쪽
LIB. II. CAP. V. DE DEFENSIONE SVI.
28 Idere alteri petenti; &poenitenti, oblata reparatione damni dati, & cautione de non offendendo in posterum praestita. Q v INTILIANVS Deciam. s. Semprr odiorum honolui occasu est; s dum simultates nihil aliud habent, quam κο-cendi cupiditatem, speciosa in melius animi mutatis es. Sic Marcus ANTON1N v s L. I. g. v in suis moribus commendat, Προς τους χαλ2 ναντας
ἐθελν σωσι, διακώθη ' quod placabilir T reconciliatu facilis esset adversut eos, qui offensionis causam dederint, aut deliquerint aliquid, simul a que illi ingratiam redire
vellent. Addatur IDEM L. XI. f. 8. & SENECA de Ira L. II. c. 3 . L. III. c. 26. 27. 2. Sic & apud Chinenses, qui philosophiam moralem omnibus disciplinis solent pracferre, nemo est tam crudelis, ut iniuriam sibi illatam morte ulcisci studeat; & qui alteri cedit & laedere ipsum non cupit; cordatus & egregius vir habetur. NEvtior Ingen. descript. Chinae c. r. Igitur qui fati tacere renuit, & refusionem postulanti resistit, iniuriam iniuria cumulat . Sed qui aequam satisfactionem oblatam respuit, & omnino armis vindie persequi contendit, inius ain vim molitur, eique iure resisti poterit. ConfLI U I v s L. IX. c. I. & G R O T I v s L. II. c. r. f. I 8. & B O E C L E R v sad h. l. Potest huc sacere exemplum priuatae pugnae apud DavILAM Obello ciuili Franciae L. XV. p. m. I p.
H De libertatis delansone noster nihil monuit. suemadmodum nihil quoque de ea Grotius dieit,
orsitan quia hodie rarius de ea qliaestio est. Veteri hi a libertas vitae semper aequiua rata fuit. quod hodie qii ue militibus, eum barbaris, quot. quot captos in seruitutem redigunt, decertanti bus, iustum esse videri possit. Ceterum, qui
nos in sentitutem redigere conatur , recte interi mitiae, quia, uti LOCRIVS de gubernatione eitilli L. II. e. 3. 4. in primis β. I . iv 22. Edit. Londin. philosophatiir. nescimus, quousque per. reδura sit ira ipsius, ct vitam nobis relicturus sit, nec rie.
325쪽
I. Mee uar quotvlex y IV. Bid indirecte eadem indulgeat tII. Vbi ius aut fauor necessitatis funde- V. VI. VII. quid iuris eadem indulgeat in tur ρ res aliorum PIII. Ouid illa cuique δι iuris in seipsum, VIII. Ouid pro rebus nostris servandis IH atii directe in alior P ceat in res aliorum P- οκκ omnium versatur vis necessitatis ', quod illa lege careat, Rem in omnibus humanis institutis semper eκcepta intelligatur, atque ad multa agenda ius det, quae citra eam inter vetita habebantur. M. S Ε-N E C A L. IV. Controu. 27. Necesitas magnum humanae infelicitatis patrocinium est. CALLIMACH vs Hymno in Delum suos istet. J : Ἀναγκοίιη με γαλη Θεος. Necessitas ingens es Dea. Add. oratio Lentuli apud LI v I v ML. IX. c. 4. Ea vis unde sit, & quousque se extendat, curatius iam est dispiciendum; eoque magis, quod quidam parum aut nihil essicaciae circa moralitatem actionum eidem tribuere videantur. Ante omnia autem obseruandum, quod CICERO L. II. de lauentione Γα s . s8.3 duplicem faciat necessitatem; Simplicem G abse Iutam, cui nulla es resisti potes; quae neque mutari neque leniri potes: me laudianem eum adiunctione. Quae iterum triplex est, ad honestatem, quo referre pos-m illud P L I N ii L. I. Epist. 12. 6mma ratio sapientibus pro necessitate esto ad imcolumitatem, ad commoditatem. Quarum illa summa sit, altera huic proxima , tertia ae leui a commoditatis , quae cum priori nunquam possit contendere. Quanquam autem honestas praestet incolumitati, hanc tamen interdum illi Iosse praeserri, si, ubi incolumitati consuluerimus, quod fit in praesentiae honestate delibatum, virtute aliquando & iustitia recuperari queat. Vbi id non possit, honestatem praeserendam. Etsi alii moneant, quo tiens necessitudini ad honestatem praesertur necessitudo incolumitatis, laetum defendi non tam praescriptione iuris & directa via, quam excusatione humanae infirmitatis, per vocabula veniae & miserationis; Se clementiae : I. E v D p s in Hippolyto obtecto.
M. M. Apiad hos Ioco deces e. aut omnino sationem fuga deserti,sse, e irati es. Apud eosdem Romancis semus domino opitulari debebat, etiam rimi vitae discrimine. v. L. I. g. as. D. deSCro si M. Chorus apud E VR i pi Drra in Helena , Theoclymeni mortem interminanti, re spondebat:
326쪽
mentiae: necessitudini autem commoditatis multo minorem vim siue ad de-landendum siue ad excusandum inesse, nisi res fit cum iudice, qui studii, &propensionis suae maiorem, quam iuris & sapientiae rationem habet. Enimuero nobis heic potissimum inquiritur de necessitudine incolumitatis, quamnam illa vim habeat ad eximendum aliquem actum ab obligatione legun: coi munium. An scilicet aliquando legibus vetita agere, aut praecepta omittere possimus, quando citra nostrain culpam in ejusmodi angustiis haeremus, vi aliter salutem nostram expedire nequeamus. Vbi adparet, quicquid est illud siue iuris, siue sauoris, aut veniae, quod necessitati tribuitur, unice inde proman re, quod non possit non homo omni studio ad se conseruandum conniti; eoque non facile praesumatur, talem ipsi obligationem impolitam, quae ardori propriae salutis conserumdae praeponderare debeat. q. II. Est v IDEM de hoc nemo pius dubitauerit, quin Deus, quia, solutus est dominus nostrae vitae, & quam nobis precario heio agendam is dulsit, tam rigidam nobis legem dicere queat, ut moriendum nobis sit potius, quam vel latum unguem ab illa discedamus. Ex quo genere legem de non edenda suilla credebant Iudaei et Macchab. VII. Et redie quidem, quod stullam edisse in eiusmodi casu habebatur pro abnegatione verae religionis. Cum extra talem casum utique nefas non fuerit, in aesectu aliorum ciborum, suilla vesci, ne quis fame periret '. Sed & saepe per imperium ciuile tam se uera alicui mandata iniunguntur, ut mors potius sit excipienda, quam ab illis discedendum. Enimuero tam rigida non semper praelumitur legum positivarum obligatio. Has enim qui tulerunt, aut qui instituta quaedam inter homines introduxemni, cum utique salutem aut commoditatem hominum per ea promotum tuerint, regulariter quoque ob oculos habuisse praesumuntur tenerit tem humanae naturae , & quam non possit non homo refugere & amoliri illa
ruae ad ipsius destructionem ' tendunt Quam ob causam pleraeque leges,
altem positiuae , intelliguntur cκcipere casum necessitatis, seu non obligare, ruando ipso in obligationem comitaturum esset malum , humanam naturamestruens, aut communi animi humani constantia superius; nisi eκpresse, aut per negotii naturam iste quoquc casus su comprehensiis. Vnde necesssitas non
id quidein .esticit, ut directe lex heae & nunc possit violari, seu peccatum at
mitti; sed ex heneuola legislatorum mente, simulque naturae humanae contaderatione praesumitur, casum necessitatis sub lege generaliter concepta non contineri. Quo facit locus Matth. XII, 2. 4. Ad i. CAs AMBO Nus Exe cit. I. ad Baronium n. 9, Scilicet quod materia & ratio istius legis tantum ruNn et gorem
uertere. rerri militi leges ab hominibus μυκt .s Cuiusmodi seruoriim aut famulorum non pavea tint ιtimseniti imm .Laermi mri ιν, atri R in exempla extrat hi historiis. H. TIVS I. de I. B. A P. e. q. f. I. ι i. a. H.
327쪽
gorem non iubeat praesumere, ut lame potius pereundum sit, quam panibus propositionis vescenduin '. PALLADIus de Re rustica L. I. c. 6. Neces tasferiis caret. Verum uti haec circa leges positivas facile admittuntur, ita altioris est indaginis, an eadem ad leges quoque naturales sint extendenda; nimirum an in casu necessitatis intermitti possit, quod lex naturalis iubet, aut fieri, quod eadem vetat λ Circa prius ' ex natura iraeceptorum assirmatium rum constat, illa, ut heio & nunc ad exercitium aetus quis obligetur, praesupponere occasionem, materiam & facultatem agendi; quae regulariter deesse intelligitur, ubi quid neri non potest, nisii ipse peream: cum amorem & ram sui abiicere fere inter impossibilia,& quae communem hominum constantiam superant, habeatur. Igitur nisi vel expresse in lege contineatur 7, vel eκ qualitate negotii ' colligatur, vitam meam potius amittendam, quam actio omittatur, regulariter leges assimatiuae exceptionem summae necessitatis ii here intelliguntur; praesertim ubi quis in culpa non fuit, quare in talem necessitatem incideret. Hine non teneor panem dare famelico, si ego ipse codem indigeam. Vid. et Corinth. IIX, i 3. Nec si alter in aquis periclitetur, ipsum extrahere, si mihi pro eo sit pereundum. SENE c A de Benefic. L. II. c. I
Dabo egenti. sed ut ipse non exeam; succurram peritum, sed ut it se non peream.
Sed quod praecepta negativa attinet, id primo Certum est, non posse per necessitatem recte suscipi actus ', qui directe tendunt ad violationem Numinis diuini; puta ut aliquis euitandae mortis causa Deum blasphemet, aut ipsum abneget, cultuique eius, & obsequio renunciet. Cum enim certum sit, Deum homini longe grauius posse malum infligere, quam mors est naturalis, ex ipsa quoque ratione sat probabile sit, eundem longe nobiliori hono velle pensare laetulcim vitae huius, quam quis in honorem ipsius facit; CARpYLLings in Antholog. L. I. V α δικαοις 'Aν ασιν ἐυ σεβίης ..κ ἀπολωλεmperiit iustis gratia nulla viris: nefas utique fuerit, euitando minori malo inhonorem diuinum delinquere. Etsi qui tormentorum atrocitati succumbunt, miseratione non plane sint indigni. Circa illas autem leges, quae hominum Inuicem ossicia continent, obseruandum, esse quaedam praecepta iuris naturalis, quae laetum aliquod humanum, aut institutum praesupponunt; cuius finem si quis consideret, facile agnoscit, illud ad casuin eκtremae necessitatis non extendendum: adeoque eandem exceptionem legi quoque inesse. Deinde & hoc notandum, non posse dici, aliquem actu suo legem immediate violasse, nisi ille ipsi recte posui imputari. Constat autem duplici modo actum aliquem ab homine proneisci, vel tanquam a causa principali, vel tanquam a causa
Q iod etiani de iis dieendum, aliae tempore gὶ Ita Daniel non omittebat . ut per diem ter inferiarum vetita sunt, quo pertinet loeus ab Au- servia prouolutus oraret Deiani, eis non ignor Ore subtemis, Neeessitas fritis earn. ret, oti editaim Regis mortem sibi imminere: V. L. C. deueriti. H. considerabat enim, omissionem illam conteintum so V. infra L. V. e. ix. s. aa. H. veri Dei inuoluere. V. Daniel VI. io. H. 3 Ex qua ratione decidenda videtur quaestio, An in casu necessitatis interdum migrare lictat
traeceptum etiam Dininum, quam tractat rosterili. c. I. g. A quam distinctius excusserunt TMOMAsivs I sit. Iuri,pr. Diu. L. II. c. a.
Ambiguae s qMando eirabere resisIncertaqtie rei, Phalaris licet imperer, ut sis
Iras , O admoro dictat perim 1a satiro. Summum crede nefas anum an praeferre pu fori,
328쪽
instrumentali. Haee itemin dupliciter sese habet, vel ut nullum motum, nisi a causa principali impressum exserat, & quidem contra naturalem suam inclinationem, ij quam habet; vel etiam ut ex proprio & intrinseco impulsu ad actum exercendum se conuertat, licet prioris quoque causae impulsio, aut directio adsit. Heic si quis homo polleriori modo ad actum concurrat, tanquam causa instrumentalis, actus iste non principali duntaxat causae, sed & huic, tanquam suus, & ab ipso prosectus imputari poterit. Sin priori quis modo concurrerit, principali duntaxat agenti, non instrumentali actus imputabitur. Ad quod tamen quae requirantur ' inis latius exponetur. f. III. HIs p AEMIss Is ad speciales quaestiones, quae heic agitari solent, accedamus. Et illud quidem dubium non habet; quanquain alias
homo non obtineat ius in sua membra, ut illa pro lubitu perdat, luxet aut mutilet; licebit tamen abscindere membrum insanabili morbo correptum , aut per vulnus inutile plane redditum, ne totum corpus pereat, aut sana adhuzmembra porripiantur, aut inutili appendice nequidquam aliorum usus membrorum impediatur. An autem summa neces litas etiam aliquod ius largiatur in vitam, id est, an ad effugiendam mortem ignominiosarii, aut alaeris tormentis comitatam liceat occupare lenem exitum ', superius disquintum fuit. Porro quid in alios necessitas iuris indulgeat, iam videamus. Carnibus hominum a nobis non caesorum vesci in summa fame, & deficientibus aliis nutrimentis, miserandus quidem cibus ', sed tamen nefarius non est. Verum
quid de istis exemplis sit pronunciandum, ubi in summa cibi penuria alii sunt iugulati inviti, aut sorte clueti, viκ liquet: cum ex una parte leκ homicidii,
ex altera lamis atrocitas pugnet, venterque auribus carens , & quod citra tristissimum hocce medium omnibus laret pereundum '. HOMER vs Odyssi
minisse iubeat. Vid.' a Reg. VI, 28. 29. Deuteron. XXIIX, qa. Thren. IV, IO. I o s Ε p Η v s Antiq. Iudaic. L. IX. 2. & de Bello Iudaico L. VI. c. 21. Diodorus SI cu Lus L. III. c. o. Add. Historia de septem Britannis, qui vallum in mare proteisti, deficiente cibo potuque, sortiti unum non sane reluctantem iugularunt, cuius sanguine intolerabilem sitim ac famem carnibus utcunque sed uerunt; quos ad terram delatos post iudeκ homicidii absoluit. Prout ex Nia
col. T v L p I o in obseruat. medicin. refert ZIEGLE R. ad Grol. L. II. c. I. . 3. Qui censet a nauigantibus hoc maxime peccatum , quod in mortem unius, o qui Wς
ΗΘ L. VIII. e. t. s. 6. 7. H. L HI. i Vid. Ti Tivs Obs CXLII. M C. 3. β. II. Ad hune loeum pertinet etiam
quaestio, an conseruandae sanitatis eausa lieeat Venere illieita vii. V. GodoD. MO N A v sad A. MCXC. ωbi de Fridemeo Duce Su mae, qui, suadentabus I et Med eis , id nolint. SENECA
Vbi ruoi, est med eina. sanari tigre. Iteni an ob morbi eurationem se castrare Iieeat 3
v. Noueli. I a. e. a. is e. s. X. de corpora manat.
Cong. Cur Ac Ius L. XVH. Obseruat. 24. H. 33 plane ut munitam a sanetimem humanum in medietnam adhibere, inter illicita non habetur. vi Moralistae dorent. V. WυLPERI Discurs. praeliminar. in itinerari Ioann. Saarii. iniin deeitra neeessitatem aliqua lieite fiunt eirea cadaue. ra hominum. S E N E C A L. X. Dcclamat. s.
329쪽
in se, s ita contingeret, conspiraverint, atque periculum eorporis periculo animae antεω posuerint. Nec debuisse quenquam vitam suam tam vili pendere, ut eis; iactura aheriurfamem expleret. Me reliquo ideo in socium suum saeuire debuisse. νι sumacho δεια cou-sulerent. Etsi huic reponi possit; aspere nimis dici, in mortem alterius conspirasse, qui sorte ducendum censent unum, ut reliqui seruentur, qui alias omnes simul misere erant perituri. Vid. Ionae I, 7. seqq. Vnde nec animae periculum heic fuisse metuendum. Illum animam suam vili aestimare, qui citra necessivitem eandem proiicit. Nec saeuitiam dici posse, ubi in salutem omnium qui moritur, minori cum dolore ferrum iugulo eκcipit, quam alter infigit. Velim quoque eiusmodi casum expendi. Si in naufragio plures in scapham insiluerint, quam illa ferre possit, neque ad unum peculiari iure scapna pertineat; an non sorte sint ducendi, qui proiiciantur: & si quis sortiri detreetauerit, tanquam qui omnium interitum quaerat; absque ulteriori deliberatione praecipitari queat: Verum circa ciusmodi casus ratiores ludicium nostrum nunc suspendimuS. f. IV. I s T Η Ο c frequentius contingit, ut duo in praesens vitae periculum incidant, in quo utrique sit pereundum, ni unus quid faciat, ex quo paulo citius alteri, alias perituro, fata admoueantur. Vel etiam Ut ex necessitate periculum mortis, aut magnae laesionis intentemus alteri in directe ' , itavi nobis non sit propositum ipsi nocere, sed duntaxat talem actum suscipere, ex quo probabiliter noxa eidem possit inferri; vi tamen mallemus quavis potius alia ratione necessitudine nostra defungi, & ipsam Iaesionem quantum in
nobis est temperemus. Eiusmodi alterius laesionem uti nostro cum peccato non coniunctam arbitramur: ita eandem qui patitur, velut fatale malum eXcipere atque aestimare debet, & ob quod ei, qui intulit, recte non possit inditignari. Exempla talia sint: Si ego natandi peritus cum altero natandi imperito in profundas aquas incidissem, & ut fieri tolet ille me circumplexus teneret,
neque mihi tantae sint vires, Ut ipsum mecum efferre possim; quis vitio naiahi verterit, si omnibus viribus talem abs me amoliar, ne cum eodem suffOcer, etsi is per aliquot minutas horae partes a me utcunque extra aquas potuisset sustineri y Sic in naufragio, ubi tabulam ego occupaui, duorum non Capacem, si quis adnatans eidem se quoque velit inlicere, me simul secum perditurus, nihil videtur obstare , quo minus quavis violentia eundem a tabula repellam. Sic quando duobus fugientibus hostis necem intentans instat, unus
vel ponte post se dejecto, vel porta clausa, alterum hi praesenti vitae periculo destituere potest, si uterque simul scrvari nequit . Qualis necessitas in bello irequentissime obtingit, ut pauci sint destituendi, quo summa rerum seruetur.
ra necessario negligebatur. Apud VIRO ILIV M Aeneid. IX. vers. 72. seqq.J
330쪽
Pandarus si cernit, quisitfortuna loco, qui casus agat rer, Portam vi multa conuersit eardimetorquet. Dixus laris tameris,multosque suorum Moenibus exes os duro in certamine lim
uir. Apud EvNDEMD XI. vers. s8 ι & sqq. J pulso Latinorum equitatu parre lodere portas, Me sociis a erire Diam, nee moenibus audent Accipere orantes.
Cons. LI v I vs L. XXVI. c. Is ubi Thurini hoc praetextu scelerate sunt usi. Apud FLOEvM L. II. c. 18. de Numantinis dicitur r Nouissime consilium fugaσsedit ; sed hoc quoque ruptis equorum cingulis uxores ademere, summo scelere, per amorem. Sic apud T AC I T V Μ Annal. XIV. c. n. 33. J tanquam erratum bellicum annotatur, quod in templo coloniae Camaloduni non motis senibus cssem nis iuventus sola restiteris add. LI v I vs L. V. c. 4o. Contra ibidem Suel nius uniuι oppidi damno seruare unius a fatuit, neque fletu T lacumis auxitium ciu/orantium sexus es, quin daret profectionis Agnum F comitanter in panem a minis ac ciperet. Si quor imbellis sexus, aut fessa aetas attinuerat, ab hoste oppressi sum. Cum tamen tanta necessitas nondum premeret, humaniter Darius apud CVRTIUM L. IV. c. I 6. pontem Lyci fluminis noluit rescindere, addens: Se malle insequentibus iter dare, quam auferre fugientibus '. Altero casu, si robustior quis mortem intentans me persequatur, ae in angusta via, qua fugiendum, sorte quis occurrat 3 ubi admonitus non cesserit, aut id temporis loci ue angustia non admiserit, licebit sane illum impellere, & per eiusdem stragem fugam capessere, etsi probabiliter eκ isto impulsu vehementer videatur amigendus. Nisi forte illi peculiari Obligatione tenear, ut etiam ultro pro eodem periculum subire debeam. Quoci sit sugae interpositus, admonitus licet, decedere via nequeat puta si insans sit, aut claudus, saltem excusationem merebitur, qui pedibus, aut equo per eundem saltum potius molitur, quam moras neetendo corpus hosti praebet. Id autem eκemplum, quod aliqui asserunt, quare culpa non Vacet, manifestum es L Praefectus quidam militaris e praelio fugient, hoste instante, de
Ibis mititibus unum in conferta turba antepositum transfodit, ne fugae mora crearetur.
Huic enim utique tantum erat virium, ut solo impulsu viam sibi sacere posset. Eκcusabitur tamen, si praeter intentionem armis suis sorte noxam intulerit. At vero si quis petulanter, aut inhumane mihi obstiterit, & viam sugiendi concedere abnuerit, eum directe quoque tanquam hostem prosternere possum, quantumcunque demum is inde laedatur. Cons. LA TANTI vs Diu. Instit. L. V. c. II qui nostris assertis nequidquam Opponitur. Caeterum uti vitae periculum quocunque modo declinasse magnum habet fauorem ; ita pari sere modo defenditur aut excusatur iuga, cum laesione obstantium suscepta, si cui mutit tio membri, aut aliud graue vulnus intentetur. Nam & talia intentanti ad emtremum usque resisti potest,& ubi fuga periculum declinatur ', etiaIn improuidum & importunum impetum constematio excusat. 6. v. VI D E A M v s iam, an necessitas nostram vitam seruandi ius aliquod indulgeat in res alienas, ut inuitis dominis, vel clam vel aperta vi istis raptis,
rus, quIa te es iustitiae naturalis vetet innoeentem bat, em a quibus illi in eam neeessitatem suerunt hirtineari. Cui responderi potest hane rationem compillii. v. I VAT NL L. VII l. e. i. H. non valere in collisti. A qitiequid heie Meidit, a) Nam, ut est apud CAEsAn EN VII. de inita ri imputandum. plane ut sacrilegii a PhO- peli. GaIl. 25. Plerumque en summo Iara Io ιιmoreetisbus eoinmissi inuidia in Thebanos redunda. In ervortiam non ναvit. H.