장음표시 사용
371쪽
bores , molestiasque si sipere; quam et turre in solitudine non modo fine ullis molestis. θάetiam in nurximis voluptatibi. Add. quoque LACTANT Ius Dium. Institi L. VI. c. Io. Ir. P H II. o Iudaeus, quod Deus sit immutabilis L p. 296. B. Ed.
Paris 4 : Abominandi sunt omnes, qui propriam tantum utilitatem captant, contem: Deaeteris, tanquam bi selis nati, non item in num ris aliis, patri, matri, uxori, liberis,
λέγω, φιλαι Θρωτίαν λ ω' Hominem cum dico, misericordiam dico , benignitatem humanitatemque dico. Add. PIII LO STRATUS de vita Apollon. Thyan. L. V. c. r. Marcus ANTONINVS L. III. 3. 4. Συγγενες παν το λογικον κω καθ- μὸν παντων ανΘρύπτων, κατα το τῖ ἀνθρωπου φυσιν ετὸ ' Cunatumes rationale omne ι naturae ipsius humanae ratio ab umqvoque hoc exigit, ut hominum quortimuis curam habeat. I D E M L. IV. f. 3. Τα λογικὰ eῶα άληλ- ενεκα γέγονεν' Immines alter asterius causa uati Iunt. Add. I D E M L. IV. . . SENE c AEpist. XCV. Membra Iunius corporis magni. Natura nos cognatos edidit, eum ex iisdem, T in eadem gigneret. Haec nobis amorem indidit mutuum, edi sociabiles δε- eis r illa aequum iustumque composisit: ex istius constitutione miserius es nocere, quam laedi: N illius imperio paratae Iuni ad iuuandum manu3. Ise versius T inpectores in orasti: Homo sim, humani nihil a me alienum puto. Habeamus in commvnι, quod nati stimus. Societas nostra lapirim fornicationi simillima es. quae casura. ni inuicem obstarent,
hoe 'se fustinetur. Add. B A c o Sermon. Fidei. c. 13. Quanto foedius autem peccabit, qui ex malis alienis, innocentium in primis, voluptatem capit, aut qui ex bonis alienis dolorem capit λf. II. P R o M o V E N T V R autem per nos aliorum hominum commo
da vel indefinite, vel definite; & quidem, ut vel nihil nobis, vel aliquid inde
decedat. Prius fit, si quis animum aut corpus suum probe excolat, Vt ad producenda aliorum commoda reddatur idoneus; aut si ingenii per solertiam talia inueniat, quibus vita humana reddatur instructior. Quod illi demum rectissime praestabunt, quibus cordi est illud Cocv MELLAE de re rustica L. XI. c. I. In uniuersa vita pretiosi mum es intelligere, quemque nescire se, quia nesciat, semperque cupere quod ignoret addiscere. Vnde adparet, lin legem naturae peccare illos, qui nulla honesta arte sese eκcolunt, sibique ignaui, aliis graues animam pro sale habent, ne puti ant, numerus tantum & fruges consumere nati. Quibus e republiea extirpandis apud Aegyptios quondam reccptum, ut uniuersi nomina sua apud magistratum profiterentur, indicantes timui, quo prouentu & vitae genere victum sibi quisquam compararet. Mentitus, aut iniustum agitans quaestum, mortis poenam incurrebat. Diodor. SI cu Lus
. II. Et corinthiorum Diphilus, Graeciis a Adde, quod Senatui Areopagi a Solone
Comicus, in Mercatore apud H. GRDτl Μ in eo inlimina erat, ut, qua ratione quiuis vitam L ree t. poetar. Adde de persis Ioannem C A R T- aleret, inquirererat, eosqtie punirent, qDi mime. Mi GTVM in itinerario apud Ioannem de LAET tanti in essent, A fruges consuluere nati. Descript. petitae. H. Eiusdem Solonia lege illius patri alimenta praesta
372쪽
329 L. I. c. 77. . Similem legem apud Sardos recitat Ag OANvs V. H. L. IV. c. i. '. III qua classe cententur & illi, qui opibus per maiores relictis comtenti, ideo impune abs se ignauiae litari credunt, quod aliorum industria iam sit partum, unde victitent. Sicuti & VIRGILIUS Aen. VI. vers. 6io. 6ir. Jnon immerito hospitium in tartaro assignat iis, qui diuitiis fili incubuere reρertis, Nec parum ' .ere Iuis. Ad quem locum illustrandum lacit Ieκ apud Milesios, qua cautum erat, vi qui patrimonium consumfrat, sepulcra patris non dignus Dret. Diogenes LAERTIus in Democrito. D L. IX. Segin. 39. J Quales etiam describit M A N i L 1 v s Astron. L. IV. svers. ns. & seqq. J Iste patri Otisquercut , quas ceperit imo Non legabit opes, censumque immergeι in i o. Tanta fames animumque cibi tam dira cupido Corripit, is capiat smet . nec compleat unquam Inque epulas funus revocet, pretiumque sepulcri. Inde Apostolus inter causas, quare cuiuis laborandum sit, hane quoque refert; nee εχη με rαδιδον τω-εχοντι
Vt pus imperiiri, cui opus fuerit. Ephes. IV, 28. Et HORAT ivs f L II. Sat. 2. v. Io3. J : Cur eget indiguus paupertate ) qui1 quam te diuite ' Huc pertinent & illi, qui ad porcorum instar neminem nisi morte sua exhilarant. In
quos lusit anonymus Poeta in Anthologia et IIλουτων φασὶ σε παντες, ἐγὼ δὲ σεφηέι πόνεωα Xρησις πλου- μαρτυς, Ἀπολοφαvης. Aν-αυτῶν συσά γ νετα ' άν δὲ φυλαττης Κληρονομιοις, απο νυν γίνετοιν αλοτρια. tiues habere aliis, cum sis, me iudice, pauper ψ Vsus, apollophanes, es quia testi opum. Nam smare tuit, tua sunt: haeredibus illa Si seruer, iam nunc sunt aliena bona δ. Neo
mea sententia ab hac classe eximenda sunt illa inutilia terrae pondera, quae obtcntu religionis non nisi multo distendere pingui abdomen laborant ali rumque labore partas opes per ignauiam deglutiunt. De quibus recte Zos 1- M v s L. V. sad an. m. c. 23. pag. s67. s68. Ed. Cellarii J etsi homo alias
prosanus. Monachi legitimis nuptiis abstinent, G tam in Drbibus, quam vicis, P puli δε eollegia eomplent hominibus non maritatis, nec ad bellam : nee alium rei publicae necessarium Pgum idoneis, nisi quod via quadam progressi ab eo tempore in hune usque diem magnam agrorum partem ad se transulerum p π sub praetextu quas cum pauperibus omnia communicent, omnes prope dixerim ad ino iam redegertina ' . Quibus annumerare possis id genus mendicorum apud Chinenses, qui tam diu capitibus in se mutuo arietant, quoad ipsis aliquid detur; aut qui minantur, manus se violentas sibi illaturos, ni sibi detur. De quibus vid. NEvHor. in Legation. p. 267. 268. Nec male commendat institutum veherum Massiliemsium Valerius M A x I M v s L. II. c. s. 3. 7. Massilia omnibus, qui per aliqvam
religionis simulationem alimenta inertiae quaerunt, Hausus portas habet, es mendacemis fucosam siupersitionem Iubmouendam os ex simans. Add. Epistola E R A s M a ad Seruatium, quae reperitur in vita istius, praesivi editioni epistolarum Londinenti An. I 2. Contra maxit nis laudibus semper celebrati sunt, qui utilia vitae humanae per ingenii solertiam excogitarunt, eaque non sibi soli retinu re, sed
re non eogebatur. si is nulIa eum arte imbui eu- M Quos ideo luefutas, , -- funera RV rastet, ex euius exercitici vitae sustentandae sum- Tii ius appellat Itin. v. 44o. Ienamae sectar cere posset. Vid. vita Solonis apud P I. V T A R. . . . :CHvΜ T. I. p. v . Edit. Wemel. . Valens in L C. de Decurion. ad Cons. supra L. I l. e. 4. β. 4. H. quam vide Iae. Gotho redinia.
373쪽
LIB. III. CAP. III. DE PROΜIS CV Is
re, sed aliis quoque libenter communicarunt . Quippe cum parum sepultae
disti inertiae celata virtus. HORATI vs IV. Carm. s. Sic V I RGILI Us l. c. in campis Elysiis locat, inurastar qui vitam excoluere per artes, Ouique fluimemores alios fecere merendo. Ad quae verba SERVIVL: qui erudierunt, ornauerunt vitam per inuenta artificia; significat autem phi ophos. qui aliquid excogitauerunt, unde vita coleretur. Add. LvCRET ivs L. v. ab init. Hinc apud
antiquos multi homines deorum concilio adscripti, quia utilibus inuentis, aut Elutaribus institutis si vitam humanam reddiderunt instructiorem. De causis, quare Isis & Osiris apud Aegyptios diuinos honores fuere sortiti, vid. Diodor.
SICULUS L. I. c. I 3. I4. Is. Add. I D E M L. I. c. 43. Cicvsto de Finibus L. III. c. 8.J Impellimur natura, is prodesse velimus quam plurimis, inprimisque docendo, ratisilibusque prudentiae tradendis. Add. P L I N I V s N. H. L. XXV. c. r. SENECA Epist. VI. In hoc gauio aliquid discere, ut doceam: nec me ulla res delectabit. licet eximia β π salutaris, quam mihi uni suurus sm. Si cum
hae exceptione detur spientia, in iliam inclusam teneam, nee enunciem, reiiciam. S O-
praeclarissimus labor est. Inde per omnia probandum non est epitaphium Similis, qui sub Adriano praesectura praetorii abdicata, septem ultimos annos ruri eκEgit : Similis hie situs es, qui in vita fuit tot annis, visu annos septem. Hisce igitur& similibus modis in uniuersum, & indefinite aliorum commoda promouem tur; seu ut nobis propositum sit, non huic aut illi prodesse, sed ut velut in medium per nos producta bona quibusvis exponamus. Qtro loco tamen quaeri posset: an si quis verbi gratia inuestigasset modum citra magnum laborem,& ex vulgari atque ubi uis obuia materia aurum conficiendi, argentumue, eam
euulgato commercia, patrimonia, opesque & omnis fere ciuilis vitae ordo sit perturbandus. 6. III. Μ Gis definite quis aliis inseruit, si certis hominibus aliquid indulgeat, quod ipsis utilitatem quampiam possit asserre. Id quod saepe citra nostrum detrimentum, aut molestiam, laboremque fieri potest. Quale quid alteri denegasse aut inuidisse, detestanda malignitas, & inhumanitas habetur. Eiusmodi enim lacultas, qua aliis emolumentum praestare possumus, Ut nobis nihil decedat, ni cam data occasione exerceamus, frustranea est, ac in opprobrium domini sui cedit. Et merito canibus eiusmodi homines compa-
rantur, Qualis inter Neemiores suit Flavius Gioia, Huis Amalphitanus, qui eirea annum MCCCxX. pyxideria nautieam inuetiit, docente Henrieo LRENC MANNO, Dist. I. de Rep- An ph.
n. m a Vide de artihus, mas a se inuenias e m- memorat Prometheus, AESCHYI. M pronam eo vincto. H.
d Cons. Bunt Ei Dissertatio Iectu digna: An Auli,misae sint in RepubIi ea tolerandi
ga sit cogitandum foret de rariore materia, ceu ex qtia ni immus sere aestimatur. H. III. ) Lx quo tamen prinetoici ius persectum non Oritur, ni fi is, cui lice Omcium litima. nitatis debet ir, eo non praestito vel probabiliter periret v. supra L. II. e. 6. 6.ὶ vel itis sbi perseAe eompetens sine eo consequi non possit. Finis enim pro inensim est in moralibus de hii iuscemodi in casibus cessant rationcs, quae ostitas quibusdam, quo minus perseetiun ius producant,
374쪽
33Irantur, qui Heno incubantes, quo vesci nequeunt, boues eodem aecessuros morsu abigunt. Vnde & in eiusmodi rebus dandis nil nisi hominem, seu communem naturam allegare solemus. Quo pertinet illud Aristotelis apud Diogenem LAERTIUM L. V. Segm. II.&ai.J cum quidam reprehendissent, quod
improbo stipem dedisset: 'Oυ τον τροπον, αλατῖναν ωπονηλέησα. Nun morex,
sed hominem miseratus sum: seu, Vt alii esserunt, Eκ α, α του, αἰ λα τω αν ωπί- να , Nou homini, sed humanitati. Sic quae inhumanitas foret, si ego rem aliquam possidere non amplius velim, propter nimiam copiam, aut quia asscru tio eius mihi molesta est; eam non potius integram relinquere, ut aliis vim praebere possit, quam eandem corrumpere 3 Etsi saepe in hello res, quae se uari nequeunt, perdantur, ne hostem contra nos ipsos instruant '. Sic &lubenter aliis indulgendae sunt res, quae voeantur , innoxiae utilitatis. De quibus CicΕllo ossic. I. c. I&J Omnia communia hominum videntur ea, quae sunt generi, eiusdem, quod ab serio positum in una re, tranferri per multas potes Vt homo qui erranti comiter monstrat viam. Quasi lumen de suo lumine accendit, facit: Ut nihilominus ipsi luceat, cum illi accenderit. Vna enim ex re satir percipitur, ut quicquid Ane detrimento possit commodari, id tribuatur evique vel ignoto. Ex quo sunt issa communia: a Non prohibilo aquam profluentem p pati ab igne ignem eapere . 'F quis velis p consilium fidele deliberanti dare: PLATON1
ἱερον χρημα, consilium Ianota res dicitur:) quae sunt illis utilia, qui accipiunt, dant non molesta. Ouare σ bis mendum es , is semper aliqvid ad communem utilitatem adferendum. Sed quoniam copiae paruae sngulorum fiunt, eorum autem, qui his egeant, infinita multitudor vulgaris liberalitat referenda es ad illum Ennii Mem, nihilomi nus illi luceat; ut facultas fit, qua in nosros simus liberales. IDEM OT III. em rami viam non monserare Auenis exsecrationibus publicis sanestum es. Eiusmodi rebus nemo est arcendus, nisi sorte per immania scelera esse crit, ut merito
pro intestabili sit habendus. Hinc ΡLUTA Rcuus libro de inuidia & odio pag. s37. s38. Ed. V echel. T. II.J tradit: Eos, quorum calumnia oppressus fuit Socrater,vι extreme malos ita oderunt, ita auersati sunt cives, ut neque ignem eis accenderent, neque interroganIibus responderem, neque in balneo aqua uterentur eadem, sed qua igilauissent . eam tauquam pollutam a ministro iuberent effundi: donee illi impatientia odii
ferie fusteuderunt. IDEM de Callicrate & Andronida tradit ΡοLYRivs in
Excerpt. Petrescianis p. I 2. Ita Athenis certorum criminum damnatis nequo ignis accendebatur, neque cum illis conuiuium inibatur, aut communia sacra celebrabantur; uti ex orat. DINA c HI contra Aristogitonem spag. 69. Ed.
dueant, obstare dicuntur. Et si remouere qua. niensium adducit A VCTOR hoe S seqv. . Rcunque ratione possum, quicquid usum aut de- supra L. II. e. 6. In iure Romano est acti sensionein iuris mei aditersus alterum impedit, ad exhibendum. Ex eodem iure in alterius aemu- tametsi tertius, a quo impedimentum oritur, ius lationem aedificare in suo non licet. L. 3. D. de agendi habeat v. supra L. I. e. s. s. 3.) quanto veri ι ρώMieis, d. hypothecam specialem exim magis id valebit, ubi alter, ne ine impediat, ex generali habens illam prius excutere debet. L. a. C. Heio humanitatis obligatur Sed nee dubitati. M pignori s. Add. r. a. g. ιι- Vaxtis D. de dum, posse summum imperantem lege lata essem O arti. pliati. de exemplum de eoi domino, quire, aut etiam iudicem interdum stati ere, ut hu. in υsu rei communis impeditur citra eati-iusmodi Oiseia in itis perfectum eoalescant. Quam sam. apud Ioann. a SANDE L. III. Decis Fri. in rem leges Hebraeorum. Spartanorum ist Asbe. car. tit. 3. Dus. I. H.
375쪽
wechel. J constat. Add. SOPHOCLES Oedipo tyranno V. 2 4. seqq. EhEIpIDES Oreste V. 46.&si 3. Quando autem SENE c A de Benefic. L. IV.
c. 29. ait: quis beneficium dixit, quaarum panis . aut sistem aeris abiecti, aut ignis
aceιndendi facultatem y non negat talia debere aliis libenter exhiberi; sed impudens & sordidum sore iudicat, tam leue quid alteri velle imputare. Quan- quain enim ista quandoque plurimum prosunt; vilitas tamen sua, etiam ubi a tempore commendantur, quo minus in calendario scribantur, prohibet. Sicut apua TERENTIVM Andr. fAet. II. Scen. I. vers. 33. 3 .J dicitur: Neutiquam offletum liberi esse homini, puto, cum is nihil promereat, postulare id gratiae adponi Abi. Sed nec gratiam quis inierit eiusmodi donis, in quae ludit HORATI vs I. Epist. 7. Ouo moro raris vesci Calaber iubet hesper; Vescere foris. Iam satis es, at
tu quantum vis tolle. Benigne. Non inuisa feres Puerit munuscula Paruis. Iam teneor dono, quam A dimittar onustur. Vt libeι: haec porcis hodie comedenda relinqves.
Prodigus N flustus donat, quae spernit odit.
f. IV. C A E T E R V M ad illustranda isthaec munia humanitatis vulgaris lacit illud P Lu TARCHI Quaest. sympos L. VII. Quaest. 4. ubi disputatur, quare antiqui Romani semper in mensa aliquid reliquerint, neque lampades extinxerint. Eius moris inter alias haec ratio adsertiar: Hune morem emindocefactioni ad humanitatem inseruiisse. Nam neque fas nobis es nutrimentum perdere, ubi astatim nos saturati sumus, neque fontem obturare, aut occuliare, quando aquaesaris bibimus, neque signa nauigationis itinerisue abolere. Postquam usi flumus iis. Sed relinquenda sa fint, ut aliis etiam post nos usui esse postat. Proinde indecorum etiam est, ob avariι iam, δια μικρολογίαν, lumen lucernae, quando elut et sim porro nos non desideramur, extinguere; sed conseruandum relinquendumve est, si quis forte veniat, cui eo etiamnum ardente, π splendente sit opus. Ouippe si fieri quiret, etiam visum atque auditum, imo prudentiam quoque T sertitudinem aliis urendam dare debebamus ipsi dormituri, aut quieturi. I D E M Quaest. Roman. de eadem consuetudine: An his mos docet, neque ignem, neque aquam, neque ullam rem necessariam, cuius copia nobis suppediter, perdere nos debere, sed aliis relinquenda esse, quibus usus es iis, ubi nos non amplius in figemus y THEOCRI Tvs Idyll. 26. 'Ερμῆν φασὶ μεγιτον ἐπουρανίων κεχολωθ Eικεν ἀνἡ Ἀταί τις αδτην. Mercurium coelicolarum maxime aiunt irasci, si quis via indigentem auersetur viatorem. Sic apud L V C I A N V Min Prometheo, hic deos inuidiae arguit, quod sibi ob ignein cum hominibus communicatum irati fuerint; cum tamen ille nihilo flat minor, si quis etiam eum
alio communicet; neque extinguatur , quia alius inde flammam transtulerit. Quo
spectat etiam scitum Pythagorae apud Diogenem LAERTIvM L. VIII. Segna.
23. ubi videatur Menagi J : Φυτον κε reeν μη τε φθώρων, μη τε σίνεB- AIuem arborem neque corrumpendam, neque violandam. Ad hoc genus pertinet vis aquae
profluentis ad aquandum, aut lauandum. Et sit enim flumina possint esse publica, aut priuata I tamen ut aqua profluens ad hibendum hauriendumque cuilibet non hosti indulgeatur, ipsa humanitas praecipit. Ita enim sentire ma- Iunius , quam cuin GROTIO L. II. c. I. f. iv. dicere: Flumen qua flumen esse populi,
3. IV. i) QIatenus scilicet Δ alumna, ct aquam profluentem, continet.
376쪽
populi, qua aqua pro ens dicitur, commune mansisse. Minus quippe congrue videtur dici, eandem rem diuerso respectu propriam & communem esse; quam, rei alicuius propriae usum eκ humanitatis dege omnibus patere debere. illud autem velle imputare, quod & alias frustra perit, & continuo sontium amuxu alitur, oppido quam sordidum est. PLAUTus Trucul. Aet. II. Sc. 7. Uers. II.& seqq.) De fluuio, qui aquam derivaι sibi, ni derivetur, tamen om uis ea aqua abeat tu mare. Ο v I D I v s de Arte amandi L. III. v. 93. 94.3: Bis vetet adposito tumende lumine fumi, Atque cauum vastas in mare Ieruet aquas r Sic etiam interpretandum illud Latonae ad rusticos Lycios apuὸ EvNDEM Metamorph. VI. LV. 3 9.& seqq.J Ouid prohibetis aquas Τ usus communis aquarum es. Nec flem proprium
natura, nec aera fecit; Nec renues undat; ad publica munera veni. Nam aqUam
fontesque in proprietatem posse venire, dubium non est. Inde aquam pro se & iumentis suis ab Idumaeis pretio sese emturos Israelitae promittunt. Numer. XX, I9. Cons. 2 Ι'aralip. XXXII, 3. Quanquam ubi aquarum ubertas est, 'profluentem alias undam cuiuis, quod citra molestiam nostram fiat, comcedere debeamus. Add. Genes XXVI, M. eti. 22. Expendi quoque debet lex Solonis de aquis apud P LvTARcuvM Solone spag. 9 i. C. D. T. I. Ed. we-
Chel.J quia nec amnes perennes, neque lacus. neque sentes abunde suppeditam regioni, verum Puteis manufactis utuntur fere, legem scripsit, ubi putιus publicus intra hippicum esset, eo mi τι esset ius: binicum spatium quatuor stadiorum erat: ut priuatam aquam feruestigarem, ubi maius intervenireι interuallum. 2uod Vsse decem possur in altum depressa, aquam influo non invenusent, tune ut Iumerent a vicino, s sex congiorum hydriam bis die implerent. Inuptae enim subueniendum. non alendam existimabat ignaviam. ID EM libro de vitando aere alieno in prine. spag. 827. T. II. J Plato in legibus vicinos alienae aquae participes fieri non suit. nis ubi Aini solo usque odrerram ceran iidem seu argillam exhavso, aquae id Iti rite deprehenderim. Eor enim vult aliorum in Paraem venire, qui propria parare nequeunt. Sed & alia huius generis ossicia legibus ciuilibu sanciri non inusitatum est. Vid. Leuit. XIX, 9.io. XXIII, 22. Deuteron. XXIV, 39.2o. 2 i. XXIII, 24.2s. Ios Epysus Archaeol. IV. 8. Cons. Matth. XII, r. PLATO de L L. L. II X. pag 9i6. B. Ed. echel JPeregrinus in i itinere A transeat filus, aut cum vno rant Ammodo, fructus non reponendos , si velit, hespitali cum gratia gustet. Ex legibus Lycurgi Spartae indigens poterat uti seruo, iumento, ciboque alieno, XENO pHON de Republ. Lac daemon. spag. 396. 97. Edit. H. Steph. c. s. g. 3. 4. Ed. Oxon.J Add. Lex BuRGvNDIONUM tit. 28. 3. I. It. S E L D E N V s L. VI. C. 6. Huc quoque pertinet illud PMocYLIDIs: vers. 22.23. vi. J ' Λςιγeν -οικον AEαι. τυβλο,
377쪽
334 LIB. III. CAP. III. DE PROMISCUIs
bus quoque fit, si quis rectam viam non ostenderit. Add. L. ro. D. de Incenso, ruina. Qv INTILIANvs Declam. V. Voluit nos Deus in commune succurrere, EF per mutuas auxiliorum vices in altero quemque, quod pro se timeret, asserere. Nondum haec caritas es, nee personis impens reverentia, sed similium accidentium providi m rus , s communium foratiuorum religiosus horror. In aliena fame flui quisque misere. tur. Sic cibos obsidio parIitur; μ inopiam pariter nauigantium frequenter uniret alimenta pauerunt. Hine N ille venit affectus, quod ignotis cadaueribus humum congerimus N insepultum quodlibet corpus nulla festinatio tam rapida transcurru, υι usu
quantulocunque venerraur aggestu.
eessio initorii transiitus per nostras terras, fluminaque, & partes maris, quae in proprietatem venere, si qui ob iustas causas eo uti velint; puta, si qui fini-hus suis eκpulsi alias sedes quaerant, aut commercia expetant cum gente se
sita, aut quod sibi debetur, iusto bello petant; vel etiam, si alio in Joco ve
santcs patriae suae periclitanti ad ferenda auxilia adcurrant. Haec res tamen accuratiore indiget discussione. Sane ubi pauci aliqui & inermes transire, susque sumtu victitare cupiant, quin transitus illis concedi debeat, dubitare non licet, ubi honestam aut necessariam ob causam eo velint uti. Quid autem idemagnis exercitibus dicendum, non ita liquidum est; cum ex transitu isto iustus nobis oriri metus possit, tum ab ipsis transeuntibus, tum ab iis, in quorum terras transitur. Equidem GROTIVs d. l. metu isto non obstante, transitum conecdendum asserit, ob eam rationem; quod in diuisione rerum, qua communio primaeva a lita, & dominia rerum distinista fuerunt introducta, uniuersi intelligantur sibi velut recepisse talem usum rei alienae, qui indigentibus prodest, dominis non nocet: adeoque talem usum, qui eo indigent, suo iure posse
postulare. Quod si alicui is haec ratio displiceat, siu)aplicius dici posset: cκ lc
ge humanitatis debere quemlibet alteri exhibere vkam suae rei innoxium ; qui, ubi necessitas adegerit, etiam vi possit vindicari, siquidem exinani dissilentia, aut animi malignitate denegetur . Quanquam prius ca venia sit placide petenda, neque vi perrumpendum, antequam adpareat, ex sola inhumanitate, citra iustam caulam dominum soli eam denegatum ire. PLUTA CHvs Cimone, pq, ψ89. C. T. I. Ed. chel. J cum Cimon exercitum per Corii thiorum fines duκisset, priusquam ciues adpellasset, Laeliartus euin incusauit:
Etiam qui ianu4m alienam pulset, non prius inIrare, quam dominus iusserit. Sic &u apud
β. V. Imo. quum transitus exertitus per regiones vieini a sola hilitis henmiolentia pendeat, frustra inittriam dixeris, si is, qtiamtiis innoxium Detentibus, denegetur. Semper enim ille, sne inani dissidentia. aut animi malignitate, denegari terit, quum semper plentis si trirharum; inco
porro vici is de annona semper eodem redda
tur earior, A saepe, qui transtiam petierat innoxium , perfide agens, proii incias retinuerit oecupatas. Adde, quod hostis transeuntis exer- eitus, eodem, quo ille irare utens, vicini pleriimque inuiti tramis ingreditur, iique ex racatis e fiunt vexati. bellique ipsius discrimina sine caussa subeunt. Vid. Dissertat. Illustri vari BYNκΕRs. Moscκ de Dominio maris e. 4. a) Vid. S E i D E N υ Μ in mari clauso e. 2 .
) Adde quas Mutinae Dux superiori seculo praeseripsi urbano VIII. Romano Pontisci. per Mutinensem ditionem in agraim parmensem transi. luna petenti, apud FORSTNERvM L. XlI.
378쪽
lephus incusat Graecos, quod cum amicos se venire serrent, nuntium aduentus sui non praemiserint. Apud LI v I vM L. XXX lV. c. 62. Masinissa, quum Aphirem profugum ex regno suo cum paris Numidarum vagantem circa Cyrenas pers querethr; precario a Carthaginen us iter per i orum agrum petiit. Additur, quod non solus metus eκ multitudine transeuntium ortus ad negandum transitum suia ficere videatur: cum plures aeque ac pauci iuris naturalis possint esse obseruat tes. Etsi ius eadem nobis praebeat, ut a transituris .cautionem exigamus super damno non dando, aut eodem pensando. Nam quod occassio larem laeta in prouerbii vicem iactatur, & imprudens est, qui tot hospites in suas aedes admittit, ut ab iisdem ipse queat cilci. Nec deitant exempla Vrbium, quae iu- Ium subierunt; dum incaute multos armatos recepere. Praesertim cum paUCiint duces, quibus id laudis possit tribui, quod Cn. Pompeio assignat CacER o pro lege Manilia D c. I3. J : Sus legi ines e in Asiam peruenisse, τι mu modo
mauus tantι exercitus, sed ne vestigium quidem paeato etiipium metierit. Vnde Caesar Helvetiis per prouinciam Romanam transitum denegat, quod memoria tenebat, L. Cassiam consitim occisum, exercitumque eius ab Helvotiis pulgum, G sub iugum missum et neque homines inimico animo, data facultate per prouinciam itineris faciundi, temperaturos ab iniuria o maleficio exisimabat. CAEsAR de B. G. L. I.
c. 7. 8. J '. Cautiones autem variae proponuntur; puta, Vt positis armis transire iubeantur. Id quod tamen a viris militaribus vis impetraueris; a quiabus postulare, ut arma deponant, ita sere accipitur, quasi mauur absim erantur pquod de Numantinis FLORus dicit L. III. c. 18. Commodius fuerit, si diauiso agmine, ac per modicas cateruas transmittantur copiae; aut obsides acciapiantur. Ram illa sumtuosa nimis cautio videtur, quaeque multum requirit temporis, ut impensa transeuntis is, qui transitum concedit, sibi idonea praesidia conducat. Addunt denique, non ideo negandum transitum. quod is alio in loco remotiore, & per ambages pateat. Nam hoc praetexto si caeteri quoque Herentur, ius transitus plane interimeretur : sed susticere, si absque dolo malo transitus postuletur, qua proximum & commodissimum est '. Non- nemo pro adstruendo liberi transitus iure comminiscitur, vias regias esse generi humano communes, nec esse illorum 'proprias , quorum territoria percu runt; perinde quasi istae viae partes essent glohi terreni, ab ipso Deo in rerum initiis creatae. Quod commentum inficetius est, quam ut refutari mereatur . Ex aduerso tamen non desunt argumenta, quae trantitum mero iure naturali citra pactum aliquod aut concessionem non deberi euincant, eo praesertim Ca sua
Annal. Tacit; e. Et eautIoni illi, quam sus D Emnulero amieitia sola nihil potest eficere,
gerit Grotius, ut transtum petentis similibus mi. ubi is, a quo petitur transitus, neutras partes se lites conducantur, laurilis est illa. quam Maniliae quitiir, do propterea virique parti aeutium se prae
Dux, a Pontifice interpellatus, ut Mantuam ad here debet. V. H. GRO rivs L. III. de Ly. ACOncilium habendiam concederet , pristebat, P. e. im. Ipse AvCTOR paulo pota docet, ad apud AvCTOR. Historiae Concilii Tridentini petendunt transitum saepe ingentem Ptilitatem aut L. I. p. s9. H. ne statem nos adigere, eui non veliscui alterum 4 V. Adriani BE IERI Tr. an re quatenus inhumanum sit. Adde quae Rex Suecim dixit transit iis pro exereitu per territorium alterius pω apud AUCTOR M L. VII. Rer. Braintcnburg. stulari de Mnesari possit. H. s. set . ad Λ. Idis. H.
379쪽
LIB. III. CAP. III. DE PROMISCVIS 336
su, quo quis vicino nostro bellum illaturus per nostras terras transire instituit. Sane enim vicinus vicino cumprimis amico, aut bene de se merito, id quoque debere videtur, ut ne alteri, qui ad ipsum oppugnandum venit, iter per suos fines concedat; siquidem id citra magnum suum incommodum possit prohibere. Inde stolida impudensque Gallis Romanorum postulatio videbatur, censere, ne
in Datiam transmittant Galiι bellum, i os id auertere in se, agrarique tuor pro alienirpopulandos obiicere. Cum neque Romanorum in se meritum sis, teque Carthaginensitim iniuria, ob quae ant yra Romanit, aut aduersiis Poenos Amant arma. L I v I U sL. XXI. e. sto. Sicuti & hoc in foederibus expresse solet conueniri. ne hostibus nostris transitus concedatur. Vid. foedus Romanorum cum Antiocho apud Livi vM L. XXXIIX. c. 38. ab initio. Et eorundem cum Aetolis apud POLYBI v xi Excerpt. Legat. 28. Neque tollitur dissicultas, si quis dicat: transitum esse dandum, ubi iusto bello alter petatur; negandum, si' iniustum ei fiat bellum. Nam neque ista diiudicatio semper est satis expedita; & temerarium habetur, ultro se duobus armatis velut arbitrum interponere, & tantam litem suam facere. Accedit, quod concesso transitu in nostris
terris belli sedes possit constituL Quid enim, si alter hosti suo, dum adhuc in nostra est ditione, occurrat, cumque sistat λ Quod quomodo vitio illi
sit Vertendum , non video , cum nequaquam teneatur eundem intra suos
fines recipere, ut nos istius exercitu leuemur. Tutissimum igitur suerit, ubi citra magnum nostrum incommodum fieri possit ' , transitum denegare , &prohibere. Sin vires prohibendi desuerint, aut sorte ipsi eam per causam graui bello simus implicandi, patientiam nostram alteri obtentu necessitudinis facile excusabimus. Notatu quoque dignum est, quod refert PLvΤΑ citus Lysandro p. 4 9. A.J : Thebani eo tempore, quo Athenae a XXX. tyrannis tenebantur, legem sciuerunt: 'Aν τις tho. τῆς βοιωτίας ἐπὶ τους τυρα,,ους sπλα κe-δη , μη τε οραν τινα Ἐζαιων, μη τε άκουειν ' Si quis Arbenas ferret per Boeotiam in t rannos arma , neminem id neque videre, neque audire Thebanorum.
Zi EGLExus ad Grotii d. l. itidem negat, naturaliter ius alicui competere eundi per terras alterius, nisi pacto id sibi quaesiverit; uti nemini est iter perfundum priuati, nisi ea seruitus ipsi sit constituta. Multoque magis, si sit causa probabilis metus. Sic inter priuatos ius tibi esse poterit ambulandi per praedium urbanum Titii; sed si tu frequenter tueris cum flammis, & faculis, ut periculum sit, ne damnum inseratur praedio Titii, ius quidem tuum metu Tiatii non tollitur, sed poterit tamen prohibere Titius, ne ita eas cum flammis& faculis, & tunc tollitur ius taliter eundi. Vbi tamen notandum, in nostra quaestione iter aut transitum non accipi pro perpetua aliqua servitute, sed pro
momentaneo duntaxat rei alienae usu, ad quem arripiendum ingens nos utilitas, aut necessitas adigit, cui non vltro velificari alterum, inhumanum erat.
Brandenbis eici apud AvCTOREM L. V. Rcr. Br. s. 13. ad A. 16s3. H. Exemplis his, quae potius facti, quam Iim
ris sunt, Opuoni possunt eomplura alia, gentium talltim, quibus transitus peregrini excercitus summo dettimento suit. VId. Bunngi Exemeitatio de expeditionibus eruciatis, quae est inter
eius selem Iuris Nat. a Gent. ε. 3 . s) Qui quidem Idumaeam plane non ingress
fimi , sed prope confinia iter facientes, violim ab Idumaeis emerunt. Vid. C L E R i C v s ad Deuteron. II, M.
380쪽
Exempla parum ad isthanc quaestionem definiendam sacere possunt '. Nam
fere prout cuiusque vires fuerunt, ita modeste aut fidenter transiitum postulauit, aut eundem postulanti annuit vel abnuit. Apud PLUTA RcuvM Agesilao, spag. 6o .d cum ab eo Tralles in Apoplath. Laz.ap. cund. legitur Tro des transitus mercedem poscerent C. talenta, & totidem mulieres, eos imdens ait : Ouin ergo satim adfuerunt accepturi ea ' Ita processis, illosque signis eoia
latis fuit, s multos occidit. Bsdem cum mandatis misit ad regem Macedonum segmtos, qui eum responderet. deliberares velle; Deliberet ergo, inquit, nos interim transerediemur. Huius admiratur. O Pavens rex audociam, Pacate petiuit, in transiret.
Praecipue heic allegari solet exemplum Israelitarum, transitum per Idumaeam petentium hisce legibus: ut via regia ambulent, in prata cultosque agros non evagentur, utque praesentem pecuniam Oiserant, si qua re opus habuerint. Heio cum Idumaei armis transitum arcere instituerent, vi sibi hautquidquam perrumpendum iudicauere , sed longo flexu istorum fines circumluerunt. Et cum tandem exigua particula fines eorundem perstringerent non minus innoxium secere transitum , utut idem antea suisset satis inhumaniter denegatus. Vid. Deuter. II, I. I. 3. 4. Nulneri XX, I 4. Iidem cum a rege Amorrhaeorum Silione innoxium peterent transitum, isque non solum hunc abnuisset, sed tiarmatus illis Occurreret, extra fines suae ditionis, ut videtur, adeoque ultro eosdem lacesseret, victus non tam ob negatum iter, quam illatum temere bellum poenas dedit. Nam alias nimis durum videbatur, non eκhibitum hum nitatis officium eκcidio gentis ulcisci; cum Amorrhaei isti utique extra terram promtisonis fuerint, cuius incolas Deus peeuliari ex iudicio internecioni destinauerat '. Neque sufficit, quod aliqui dicunt: Iusas conditiones serentem non repellere, seu de iliis tu effectum deducendis tractare debuisse, qui metum Itium iustum haberi vellent. Nunc abrupta Pacis commercia animum a iures aequitate alienum
fatis monstrasse. Communi quippe mortalium iure laesa solius humanitatis lexvltima exempla non meretur.
f. M. A D R E s innoriae utilitatis, quae cuiuis libenter indulger debent, a GROTIO d. l. quoque refertur, mercibus per terras nostras transitum concedere. Vbi hunc ZIEGLERus contradictionis arguit, dum β. 13. dixit, quo minus gens quaeque eum quavis gente seposita commercium colat, impediendi nemini ius esse : M tamen d. cap. g. vlt. concedit, pactum iniri pone cum gente seposita, ut sibi soli certi generis merces, alibi non nascentes vendat. Vbi sane vi huius pacti impediuntur alii, quo minus cum ista gente commercia eXerceant φ. Quanquam G Roae ius excusari possit, si priori ipsius loco intelligamus impedimentum, quod cum violentia coniunctum est '. De caetero tamen ista res non ita ad liquidum deducta est. Sane enim non videturyd Vid. CLERICVs ad Genesin X, t6. de M Quae distinctio Auctoris superuaeua est, si
Nunier. XXI, 22. . Grotium, in priori loco, transitum mercium im-VI. 3 Vel si g. i3. exaudiatur de regula β. me te; in posteriore, mediate,concedere animad- .lc de exceptione, qua iiis illud commerciorum uertamus Cons. GRO No v I v M ad priorem restrinsitur. H. loeum Gistit.