장음표시 사용
411쪽
ex eo statu in pacem ratio iubeat homines Concedere, quae pax cum iure ouantum in omnia stare non possit, itidem iubere eandem, ut homines parte quadam istius iuris in omnia deceavit. Decedere autem aliquem de suo iure
tradit, si vel illi simpliciter renum iet, id est , sit idoneis signis declaret, velle se non licitum sibi amplius fore certum quid facere, quod iure antea fecisse poterat: vel si idem ius in alium tramiserat. -Id quod fiat, si signis idoneis declaret illi alteri, id ius volenti ab esaeeipere, velle se non licitum tibi amplius fore ipsi resistere certum quid agenti, prout ei resistere iure antea poterat. Inde concludit, iuris transbitionem consistere is sola non . resistentia: seu qui in statu naturali ius in alterum nanssere, non dare alteri nouum ius, quod prius
non habuerit; sed tantummodo abdicare se iure suo resistendi alteri, ius suum exercere volentL Id quod ex sua hypothesi ita probat; quia ante translati nem iuris is, in quem ius transferri dicitur, iam tum habebat ius in omnia; unde nouum ius ei dari non potuiti Sed iusta transferentis resistentia, pr ger quam alter iure suo frui non poterat, eXtinguit . Igitur quicunque initu naturali ius adquirit, id tantum agit, ut secure, & sine iusta molestia iure suo primaeuo frui possit, exempli gratia, si quis in statu naturali landum suum alteri vel venum, vel dono dederit, sibi solli ius in eum fundum, non item aliis adimit; seu declarat, se non velle alteri resistere, aut eundem impedire, fundo isto frui volentem; quo ipso tamen caeteris Omnibus nihil praeiudicatur, qui primaevum ius ad illum landum retinent.
f. III. ENIM v xllo quemadmodum supra ostendimus, statum illum Hobiasianum hautquidquam esse naturalem homini, ad socialem vitam destiis nato ue ita neque consequens istius agnoscimus, eiusmodi ius, quod homo ha, buerit, aut habere potuerit ad omnia, & quidem quod effectum aliquem di Ordine ad alios homines obtineat. Quod ut i enitius intelligatur, sciendum est; non quamlibet facultatem naturalem aliquid agendi proprie ius esse sed
illam demum, quae effectum aliquem moralem inuoluit apud alios, qui eiusdem mecum sunt naturae. Sic , uti est in fabulis, facultatem naturalem habebat equus pascendi in prato, habetat eandem & Ceruus; neuter tamen ius habuit, quod illa utriusque facultas alterum non assiceret. Si C homo, quando res sensu destitutas, aut bruta in usum suum adhibet, meram duntaxat facultatem naturalem exercet; siquidem illa praecise conlideretur in ordine ad res, & animantes, quibus utitur , citra respectum ad alios homines. Sed quae tunc demum in iuris proprie didit naturam eualescit, quando in caeteris hominibus hic effectus moralis producitur, ne alii eum impedire debeant, aut ipso inuito ad easdem res usurpandas concurrere. Ineptum quippe est, eam
a) Hae hypothes, quas ad originariam domi
nil aemittitionem opus si aliorum hominiam eonsensu. saepe Auc Ton utitur L. IV. e. 4. 4. e. s. s. e. s. h. a. ct e. 3. 3. ct s. Ego vero ad fundandum dominii ius ea minime opus esse ar.
bitror , ut In a pluribus ostendam. Heie tantiam dieo: Deliis singulis hominibus ius occupandi res, quae nullius sunt, non dedisse ad certam mensuram Equidem fateor, si plures in unius rei orei patione sinual eone arrant, inter eos Opus esse pactione. At eitra hunece casum, si unus reni et auerit facilitati suae in aliquam mn, eae.
412쪽
sacultatem iuris nomine insignire velle, quam exercere volentem alii omnes pari iure impedire queant. Igitur hoc quidem admittimus, naturaliter comis petere homini iacultatem ad vius suos aghthendi res quasvis sensu carentes, ut & bruta. Verum ea facultas , ita praecise considerata, ius proprie v cari nequit, tum quia in istis nulla est obligatio ipsius sese usibus praebendi; tum quia propter aequalitatem naturalem hominum inter se non potest unus caeteros ab iisdem rebus recte excludere ', nisi ex eorum consensu e resso aut praesumto id sibi peculiariter comparauerit. Quod ubi factum est, tune demum recte ius se ad eam rem habere dicere potest. Concisius dixeris; ius ad omnia, quouis facto humano anterius, non esse intelligendum exci
siue, sed tantum indefinite, id est, non quod unus omnia sibi exclusis casteris possit, sed quod naturaliter non sit definitum, quaenam portio rerum ad hunc, quae ad alterum pertineat, antequam ipsi super diuisione & assignatione
inter se conuenerint. Multo minus autem eadem hominum aequalitas admittit , ut naturaliter homo in quemlibet hominem ius sibi praetendere possit. Quin potius nemini ius ad regendum alterum erit, nisi peculiariter id eκ ipsius eonsensu aut alio laeto antegreta quaesierit 'I uti luo loco pluribus ostensum. g. IV. IN quo igitur proprie consistat translatio, D adquisitio iuris, planius fiet, si praemittatur, quod quaedam iura respiciant homines, qua dam res ; quodque hoc ius in res sit vel Originarium, vel derivatum. In homines adquiritur ius, si alter expresse aut tacite consentiat, ut ipsi, quid agere, pati aut omittere debeat, possim praescribere: per quod simul se obligat, quod
ultro ad implendam meam voluntatem velit conniti; simulque potestas mihi conceditur tergiversantem metu mali adigendi. Ius originarium in res hostmodo alicui quaeritur, dum caeteri Omnes eXpresse aut tacite renunciant facultati ea re utendi, quam antea aequalem Cum ipso habuerant. Verum origin rio iure semel constituto, per quod primaeva ad res facultas ademta fuerat, in transferendo iure adimitur, quod i ple habebam, & alteri tribuitur, qui id an . tea non habebat. Inde adparet incongrue dici, translationem iuris consistere in sola non e pugnantia; cum hocce Vocabulum negativum hautquidquam eκ- primat vim obligationis ex translatione iuris ortae, quae proprie continet imclinationem intrinsecam ad conuenta expedienda. Etsi ex consequenti,' qui paret obligationi, non resistat. Exemplum autem ab Hobbesio iubi in ciuin ad rem non quadrat. Praeterquam enim, quod absurdum sit vendi tionem vocare, ubi ego solus ad aliquam rem cestero meae praetensioni, quam alii omnes saluam retinent: etiam ex ipsius mente proprietas rerum '
teroa non renmitiantes ab eius usu exeludi liaut dendi. Finito enim usu ali ius res, ad pristinam posth, quod A V C T O R, . tradit, si eonceda- communionem redibat, cessi ira denuo primo o tur, turbas in humano genere concire terit ido- eupanti. quemadmia dum nos eodem occupauoniat eum. H. LVid. notae ad L. IV. e. 4. Illud eon. titulo ea usi eramus δ. stat, ante honorania proprietatem nemini tin filisse 3ὶ L. VII. e. 2. g. v. o. II. H. sEt suprae. 2. . . reliquos in perpetuum ab usu rei alicuius exclu- huius Libri S L. I. e. 6. f. u. L. VI. e. a. 3.3
413쪽
LIB. III. CAP. V. DE NATURA PROMIsso Ru M
eoepit ab imperio ciuili ', et post sublatum statum naturalem. Ergo in statu
naturali suum dicere fundum nemo poterat, adeoque nec vendere. Verum ita dicendum fuerat. Cum in mero statu naturali non magis ad hunc, quam illum res pertinerent. igitur si quis aliqua re solus vellet frui, necessum erat, ut alii usui eiusdem rei renunciarent.. Id si sacerent gratis, habebat id negotium instar donationis; sin cum aliquo onere, contractus innominatus erat '. Verum licet unus renunclaret facultati suae in istam rem, reliquis tamen nihil praeiudicabatur, adeoque ' deinceps solus iste, qui renunciauerat, non autem caeteri ab usu eius rei poterant excludi.
f. V. VIDEAMUS porro, qua ratione quis Obligationem contrahat, & ius in alterum conserat, eκ promisso suo gratuito. Eius natura & eL sectus ut recte percipiatur, initio notandum; nos diuerso posse modo loqui de re quapiam alteri praestanda, quae iam est in nostra potestate, aut fore putatur. Uno quidem modo ', si nude explicemus animum nostrum, qui nunc est, de suturo, ita tamen ut nullam notis adferre necessitatem velimus in ista voluntate perseuerandi. Vti ad Seianum scribit Tiberius apud T A cI-ΤvM Am. IV. cap. II. num. 9. Ed. Rycquii J se quid intra animum volutauerim, quibus adhue me studinibur immisere re mihi parem, omiIIam ad praesens
referre. Εκ tali assertione neque mihi obligatio, neq*e alteri ius nascitur. Vid. L. IM. t. D. de veta. Obligat. '. Et ut ista vitio careat, nihil aliud requiruritur , quam ut veritas cogitationis adsit pro praesenti tempore , seu ut reueratalis nobis sit animus, qualem profitemur; neue mendacio alteri illudamus. In ea autem destinatione perseuerare non tenemur ' ; quippe cum animus humanus habeat non tantum naturalem potentiam consilium mutandi, sed
etiam ius, vi recte id facere possit, ubi nulla obligatio necessitatem adfert, in sententia semel declarata pertistendi. Quanquam reprehendi possint eiusmodi mutationes voluntatis, si prior sententia, abs qua discessum est, altera fuit melior; aut si alii per eam immerito ludibrio asticiantur. Quo adplicari potest quod Valer.
MAXIMVS L. VII. c. 8. n. s. 6. de Caecilio,&T. Mario Vrbinate memorat
Etsi quandoque comorum hiantium impudentia eiusmodi ludibrium mereatur '. Vid. PLINI Us II. epist. eo. Cons. GROTIVs L. IL c. II. 3. z. f. VI. PROMIs SIONEM imperfectam possumus vocare, quando quis voIuntatem suam pro futuro tempore determinat ad aliquid gratuito alteri praestandum, cum signo sum ciente ad indicandam perseuerandi necessitatem;
u ut satis declaret, se velle obligari, ut tamen alteri nullum ius proprium
. IV. VH. HORRESIVs de Citie e. s. ita ut a nemine de possessione eliis deii ei posset. . 16. ct e. . lo. ct quae infra ab A C T in . Unde si eam alteri de manu in niamim traderA, RE dicentur L. VIII. e. r. f. a. alter idem iiis adipiscebariir, ct omnes paritera Explicatur haee vox L. U. e. 2. . . ab usu rei excludebat , donee eaui redire sineret 3 Quod ipsum quoque falsa ilIa sententia ni in primirant communionem, vel et ivin alteri trasitur, tuitis mentio Laria in nota r. ad paragra m. ima praeeedentem. chiodsi ex vero haee aesti. I. V. t) Uti fieri e sueuit in tractatibus.
meritur, res, quam quis usus eatissa De pauerat, quos voeant, ineundarum eonventiomim. Hineam asper ipsus erat, donec eam derelinqueret, a tractatu ad contractum argumentari non licet. - v. COTH.
414쪽
eonseratur ad eam rem exigendam. Vti etiam in debito reponendae gratiae contingit: ubi qui beneficium accepit, ad exhibendum gratum animum obligatur, quem alter suo iure exigere non potest. Enimuero eiusmodi pollicitationis exemplum, quoi quidem eri iure naturae proueniat, quidam non ita facile inueniri posse autumant. Affertur quidem promissum principis absoluti lactum subiecto, domini tactum seruo, patris factum filio sub potestate comstituto; quo illi quidem obligantur ad id implendum, his tamen ius ad exige dum ideo videtur deesse , quod forum deficiat, ubi actionem iisdem intentare queant. Verum quod eiusmodi promissiones velut mancae videantur, id non oritur ex intrinseca ipsarum inualiditate , sed quia aecedens paciscentibus qualitas externum obligationis essectum intercipit. Alii eκemplum adserunt stipulationis mutilae , ubi per leges ciuiles promissa per certas itipulationum MN mulas sunt concipienda, quibus deficientibus actio ex promisso non datur. Ubi censent, siquidem paciscentium intentio fuerit perfectum obligationem contrahere, & per errorem duntaxat, aut imprudentiam solennia in lege prae scripta suerint omissa, promissorem ex naturali aequitate ad promissum imple dum teneri, alterum autem ad illud exigendum in soro ciuili actionem non hahere. Ast neque in hoc exemplo promissionis imperfectio ex ratioste iuris naturalis, sed eκ lege positiva resultat, qun praeter legis naturalis morem istius effectum a certis formulis suspendit. Igitur promissionis impersectae tale exemplum aptis limum videtur, si eam ita concipiam: ego serio destinaui hoe vel illud tibi praestare, & peto, ut id mihi credas. Quo casu promissor ad
praestandum videtur obligari magis ex lege veracitatis, quam iustitiae : scilicet quia in se voluit quidem esse obligationem, ut tamen per ialterum nolit adimplendam eam compelli. Sunt enim homines generoso animo, qui malunt viaeri propriae virtutis impulsu serri ad faciendum officium, quam propter ius alterius. Quo referendae sunt pollicitationes Virorum potentum aut grati sorum, quibus alicui non per verba honoris ', sed serio sumn commendationem, intercessionem, promotionem, aut suffragium spondent; quae tamen hautquidquam velut iure aliquo abs sese volunt exigi, sed in solidum suae humanitati ac veracitati cupiunt imputarL Ad talem pollicitationem me naturali quidem iure aliquis con posse videtur, cum, ne id fieret, sibi tacite reseruauerit; ut ossicii sui gratia eo maior foret, quo longius ab eodem coactio abfuerit.
f. VII. Pgar EcTA denique promissio fit, quando quis non solum
voluntatem suam pro sutum tempore determinat circa praestandam alteri rem 'Aaa 2 quam-
v. Co ΤΠM ANNUS 4. Respons. 16. Exo Lianvs Cons. 268. MEurus pari. 4. Dec. 333. Pari. I. Dec. 223. Cons. sa. n. 334. Adde detestamentis infra L. IV. c. I . 2. H.
415쪽
3N LIB. III. CAP. V. DE NATURA PROMIsso RVM
quampiam; sed etiam simul indicat, se ius in eundem conferre, ut rem promissam plene poscere ipsum queat. Cum autem promittamus, vel dare aliquam rem, vel iacere aliquid; inde promissio est vel via ad alienati unem rei nostrae, vel quasi
alienatio particulae cuiusdam de . nostra libertate, ut nimirum quod antea facere vel intermittere poteramus, vel pro arbitrio adplicare, in eo nunc pra
seriptum nostri promiui sequi debeamus. Monendum autem est , isti laec pe tinere ad promissa inter homines concepta. Nam ' etsi impolubile sit, diui- m promista sallere; nimis tamen superbum videtur dicere, mortalem sibi expromisso aduersus Deum ius quaerere. Add. GROTIVS d. l. f. 3. 4.
f. VIII. Ops ERvANDA porro heio sunt, quae tradit Hos BE-s I in de Ciue C. g. g. s. seqq. In iuro relinquendoso transferendo si Agna nulla
extiterim praeter verba. shaec de praesenti aut praeteriso tempore esse debere : seu
ius ad rem promissam in alterum transferri duntaxat per verba de praesenti aut praeterito, non autem per Verba de suturo. Qui enim v. g. de suturo sic dicit: cras dabo, cras donabo; aperte significat, se iam non dedisse. Itaque toto hodierno die ius, quod in rem suam habet, immotum ipsi manet, uti & crastino die, & deinceps, nisi per nouum promissum ius transtulerit, aut actu interea dederit. Quod si tamen praeter v ba alia quoque signa adlint, sussicientia
ad declarandam Noluntatem transferendi ius in praesenti tempore 3 eum ess ctuin verba, quantum ad formam Grammaticam suturum tempus notantia, non
impedient. Verum ubi talia signa deficiunt, non lacile tam laxa interpretatio verbis suturi temporis erit adhibenda, ut ista etiam ad praesentem translationem iuris valeant. Cum enim bona nostra plerumque non soleamus transferre in alios, nisi boni alicuius adquirendi causa, quod honum in donatione gratuita non ita liquido adparet: igitur circa actum, communi hominum inclinationi parum congruentem, nihil temere praesumendum, nisi quantum expressa vinluntatis signa ostendunt. Praesertim cum frequens sit, eiusmodi verbis nudum duntaxat,& saltem in praesens inessicacem affectum exprimere. Ergo quamdiu adhuc quis in suturo loquitur, deliberare censetur; intra quod te pus & assectus ipsius, meritum alterius mutari potest, ' vel etiam casus inte Uenire, quare quis re sua commode carere nequeat. Quemadmodum testator
in testamento hautquaquam ius de praesenti in heredem transfert, sed semper
diis. Quae quatenus admitti possint, recte do. eet A v T O R. Ex iis autem itidicari potest, quam
vim habeant pacta contractilum praeparatoria, quae vocant. Exempli gratia pactum M peeuntis mutuis, dandis vel stimendis v. L. 3o. D. δενελ eν.ditis.J de vendendo vel emendo, de lineando. Etenim eum contractus quisque suam habeat metiliarem indolem, di varia pacta recipiat, elata ea noua erit Opua conuelatione, uterintractus ad maturitatem peritentat. Ante ergo quam haee seqliantur, lire it poenitere. Quamquam sint , qui a poenitente interesse praeuari velint. Quod tum admittendum eenseo . vhi illitia dolus intercesserit. H. s Adde Hi Ε R T II paroemias Iuris Germanici L. L e. s. si. s. J . IX t)Vide quae dieentur L. II. e. II. I. 2. L
a) Con . L. r. Comment. e. si Est tamen qui existiniat, Connantim minus recte in partes um
rari, quippe qui loquatur de pactis nilais intuitu Romani fori consideratis. Dis insuendas enim duas propostiones 1 ex promissis oriri obligati nem naturalem: de obligationem, quae ex promissis
416쪽
eiusmodi clausulam in animo reseruasse censetur; hic haeres meus esto, nisi
antequam obiero, Voluntatem mutauero. Etsi leuitatis notam non effugiat, qui inani spe alios ne quidquam laetit. Aliter vero se res habet, si ita dicam : dono vel donavi tibi aliouid cras habendum. Id enim est; hodie ius dare rem cras habendi, seu hocile ius ad rem in aliquem transferre , cuius traditio crastina die fieri debeat. Neque obstat his, quae diximus, quod communi loquendi usu pleraeque promissiones exprimantur Uerbis, futurum tempus notantibus. Sic enim loqui solemus, etiam quando stipulata manu , aut iurato quid promittimus; habebis hoc a me, dabo tibi noc, &c. Id quod ideo fieri sueuit, quia traditio rei promissae plerumque ex interuallo sequitur. imo vix promisso dici potest , ubi eodem tempore voluntas dandi declaratur , ct res ipsa exhibetur 3 quippe cum heic vel nulla adluisse obligatio , vel statim atque fuerit contracta, iterum expirasse videatur. Tunc demum vero vulgus liabere se quid dicit, quando eius possessionem nactuin suit. Vnde talium verborum, sicubi in promissione persecta occurrant, V. g. intra dies sex C. dabo, hic proprie est sensus : iam tibi ius do habendi Et exigendi a me C., simulque me obstringo , quod intra praefixum diem eadem tibi sim traditurus. Breuius res ita potest inerri, quod verba suturi temporis in promissionibus, ac praecipue vocabulum dandi, innuant vel obligationem adhuc contrahendam, qua ratione per ea neque res ipsa, neque ius ad eam rem transfertur: vel traditionem rei deinceps faciendam, ad quam ius iam
transfertur, aut translatum fuit; quo in casu illa promissionis perfectioni nishil obstant. IX. HOC Loco etiam eκcutienda erit vexatissima quaestio: utrum naturali iure aliqua vis obligandi iussit nudis is licitationibus, uti & n dis pactis, quamdiu intra terminos simplicis conuentionis stant, nec ullum in se negotium aut continent '. Id quod sibi praecipue negandum sumsit Franc. CONNANvs Comment. Iur. Ciuit. L. U. C. I. quem G RhTIUS L. II. c. H. f. I. aliique resutatum tuere. Et sane fidem verbis datam
esse seruandam, ac poue aliquem solis verbis sibi conciliare necessitatem aliquid praestandi, si vel maxime nondum aliqua res intercesserit in , apud omnes haes nus sapientes in confesso fuit. CICERO OT I. c. 7. J Gndam' tum iustui
es Ades, id es, dictorum, conuentorumque constantia, s veritas, eaque de causa j
missis oritur, nast ratem non Nodueere obligationem eluilem t di hoe sindamentuni naturale habere propter ius praecipiendi sui mo imperanti competeri . Entini ero argianae a, quibus vititur Connamis, satis ostendimi, ipsiim negare, ex proni illo oriri obligationem, quae vi sua a naturaliter eitra legem civilem esskar sit, ut pariatius persectum. H. sproinde CONNANVa L. V. e. I. n. s. non loquitur de pactis ntidia, de quia hiis disserere solent Legistae, sed de pactis in semis σε conmeratis, contenditque , obligationem ex pactis impersemiti tantum nasci. Merebatur proinde omnino disertissimus Iu reconsultus resu
tari a Grotio de Pusendorso, qui sinum viri laterem lauanni, si conuanus de phctis tantum
nudis locutus esset. Vnde concidit exeuntio, uam ΒυDDEvs Element. Philos praei. α. e. 4. Sect. 4. s. Connano parat. J
go Accedit, in tronum famul esse iuris tran
lationem . vi iam aemonstrauit AvCTOR. Si. t ergo rei corporalia dominua eam potest in alium transferre 1;gno aliquo voluntatis , ita
etiam ius ipsum, quod quia habet' in actus suos
aut res fias. potest in alium iransferre, vel in k.
lidum. vel pro parte desinita. Quod ita alteri ita quaesitum eidem bivito auferti haud pose, s cite liques. M.
417쪽
a 4 LIB. III. CAP. V. DE NATURA PROMISSORUM
adpellatam , fiat. quod dictum est. Et V L pIA N U S in L. l. D. da pactor quid tam congruum fidei humanae quam ea. quae inrer eos placuerum, seruare δ Improbe iaceta est cauillatio reguli illius Iavanici, qui cum reprehenderetur, quod promissa sua non seruaret, respondit : Lin tiam Dam non es ad ins insar rigidam '. Hoc an ita crude oppugnatum tuerit Comanus, excussis ipsius argumentis, patebit. Primo igitur ait, non minorem esse eulpam eius, qui remere nutila de eause pollicenti credit, quam eius, qui vanitatem adhibuit promis mir. Heled tre est explicandum, quid sit nulla de ea a polliceri. Si enim iste est semius; talia polliceri, quae ubi non praestentur, nihil detrimenti & incommo- 'di asserunt ei, cui promissa sunt, & quae illi, qui praestiterit, damnum aut molestiam sunt allatura; admitti sane potest, promissa nulla de causa facta obligationem non producere. Cur enim quis velut suo iure postulare velit, Vt 'ego latiger, aut sumtus laciam, si ea res ipsi non est prolatura λ Et contra rationem est actionem suscipere, ex qua nihil boni, sed potius mali quid est
prouenturum. Sic verbi gratia si tu a me stipulatus esses, ut per quatriduum cibo abstinerem; nulla adparet ratio, quare id seruare debeam, si mea valetudo per tale ieiunium est amigenda, nec aliqua utilitas eκinde ad te redit. Et . in hoc casu aeque vanitatis est damnandus, qui talia promittit, quam qui eiu modi eκ promisso ius, serio vindicandum , quaesitum sibi arbitratur Pra terea cum promissa sint gratuita, adeoque unam duntaxat partem onerent; regulariter censenda est illis inesse haec limitatio; quantum citra magnum meum incommodum potest fieri. Neque vero alter , cui promisso facta est, tam erit impudens, ut postulaturus sit, meum beneficium mihi valde esse damn sum, aut ut cum insigni meo detrimento velit locupletari M. Quo facit illud C ic EAEONIs L c. ro. J Incidunt saepe tempora , ut promissum non
seruare M iusum. Referri enim duet ad fundamenta iusitiae; primum, is ne cui noceatur; deinde m communi utilitati seruiatur. Ea eum tempora com urant, com
mutatur incium, V nan semper es idem. Potes etiam accidere promissum aliquod T conuentum, is id e ei fit inutile ' vel ei, cui promissum sit, vel ei, qui πω si rit. Nam si, ut in fabulis es. Neptuniu, quod Theseo promiserar, non se sci, The- stur filio Hinostra non esset orbatus. Ex tribus enim optatis. υι scribitur. hoc erat tertium, quod de Hippostri interitu iratus optauit . Me premi a igitur servanda sunt ea, quae sim iis . quibus promiseris, inutilia. Me si plus tibi noceant, quam
illi pro ni, cui promiseris. Corura inerum s. maius damnum anteponi minori: issi confisueris te cuipiam adtioeatum in rem praesentem esse venturum , atque interim grauiser aegrotare Altur coeperit. non AE contra incium non facere quod dixeris: magi que itu, cui promi m fit, ab incis disceda', si se desiturum queratur. Add. SENECA de Beneficiis L. IV. c. as. 39. Huc quoque pertinet, quod ISTA . Ossie.
J Simile exemplum Mediolanensum, qui ii, o Quod Iuri Naturae repugnare, iam ipsi M.
erepati de periurio, responderunt i Iurammm terem ti obseruamini. Iura Natume aequum tiavim , sed is mentum aer ὐνe non promisimus. s. inquiunt, neminem eram alterius istramento
418쪽
ossic. III. D. e .J tradit: Si quis medicamentum cuipiam dederit ad aquam insertutem, pepigeritque, ne illo medicamento unquam postea uteretur, si eo medicamento Ianus factus fuerit: N annis aliquot post inriderit in eundem morbum: nec ab eo, qui eum pepigerat, jmpetret. N iterum eo liceat uri, id faetendum sit, eum M is inbum nus, qui non comedat uti, nec ei quidquam fiat iniuriae P IBae s saluti rensilemium
es. Quod si vero in Connani sententia, nina de ea a polliceri, idem sit quod
gratuito; tune manifestum est, per eam tolli omnem materiam beneficentia & liberalitatis, & omnia ossicia humana fieri mercenaria. Cur enim non credam ei, qui, cum suas lacultates nosset, gratis me ab ipso exspectare quid iussit, quod deinceps eundem amandi & colendi causam haberem λ Et cum posset mihi impune non promittere 3 cur me iussit rationes meas ipsius fidei luperstruere, Ii persecte nolebat obligari λ Nam in beneficii negatione tamdiu nulla est iniuria, quamdiu ad illud dandum sola humanitatis lege quis adstrin. gitur; non thi postea per promissum ius alteri ad id quaesitum fuit. .
g. X. ULTERI Us vrget Connanus: cum huiusmcdi promissa ab ostentatione potius, quam a voluntate proficiscatitur; aut ut non simulate, sed hona fide fiant, leuiter tamen & parum considerate laetentur: magnum sortUnis omnium imminere periculum , si quocunque dicto aut promisso homines teneantur. Εκ quo fundamento sortasse 'est, quod antiquis creditum suit, amatoriis iuramentis nullam vim inesse, eaque transgressis deos ignoscere; quod ista animo per amorem occoecato suscipiantur. P L A T o in Conuiuio, T. III. pag. 383. Ed. H. Steph. J & Poetae passim. Enimuero frustra tantum hete periculum metuitur. Nam non nisi seriri promissis, & ex deliberato animo prosectis, vim obligandi tribuimus Iocularia pro seriis accipere rusticum suerit. Temere autem plura promittere, quam commode praestare queas, vii reprehensione non caret, ita inhumanum laret talia exigere velle. Apud Flau. VOPIs CVM sc. gr. J Aurelianus cum populo coronas bilibres promisisset, si victor rediret, & hi aureas sperarent, ipse coronas delpanibus seeit '. Deinde separanda sunt verba honoris λ, & quibus affectum nostrum indefinite in aliquem testamur, ab illis promissis, quibus peculiariter ad certi quid nos
obstringimus. Saepe enim humani inmmplis valde verbis beneuolentiam suam exprimunt; puta, dum totos se alicui addicunt, se ipsos, suaque omnia alterius ministeriis offerunt. Vti apud VIRGILIUM, Aen. L. l. tu. 76.
- - - Tuus, o regina, quia opter
taphrare labor: m ibi iussa capessore fas es A. Helc
419쪽
3 6 LIB. III. CAP. V. DE NATURA PROMIsso RVM
Heie impudens valde suerit, istiusmodi verba presse accipere. Vid. i Regum XX, 3. seqq. Etsi illum locum aliter interpretetur Ios EPH vs Archaeol. L. Vil I. c. 8. GROTI Us ad d. l. ait, Achabum verba ista intellexisse ita: dome meaque in tuam fidem : Benhailadum autem de rerum proprietate. Add. POLYa 1 vs Excerpt. Legat, XIII. & LIUI v. L. XXXVI. Dc. 28. 3 de re nea, Aetolorum legato. Igitur talia etiam serio prolata ad nihil certi obligant, sed beneuolum duntaxat animum, studiumque erga alterum exprimunt. Add. Pem. V A S Qv I v s Controu. Illustr. L. I. c. Io. g. Io. seqq. Sed promissa illa, quae certi & determinati quid alterum a nobis expectare iubent, veti ideo sunt necessario implenda, quia alter fidem nostram securus rationes suas ad ista attemperauit: ita si vel maxime unus aut alter dissoluto animo, atque ad agnatos iagentiles deducendus, per nimiam promittendi facilitatem sortunis se suis euerteis ret, non ideo obligatio promissorum ex vita humana penitus fuerit proscribenda. Sicuti fideiussiones non statim damnantur, quia non pauci earum Mecasione in noxam inciderunt. Inde quia promissum cadit in debitum, cauti esse homines debent, ne plura promittant, quam commode possint praest e. Nec vitio caret illa frontis te teritas, quae nemini quidpiam negare audet, etiam impudenter procanti. Quam in rem TE ENTIVS, Andr. ach. sc. i. svos s. & seqq.J ira es sιnus hominum pessimum, In denegando modo quis pudor paululum ades: Post ubi iam tempus es promissa Urfici, Tum coacti meessario se aperiunt, F timem 3
. D tamen res cogit eos denegare.
Ibi tum eorum mi pudemissima oratio est: quis tu es t quis mihi es t cur meam tibi ρ beus Proximias sum egomet misi: attamen ubi aer, Si reges, nihil pudet. Hic, ubi opus est. Non verentur e illis, ubi nihil opus es, ibi veremur.
Apud P I v T A R c u v M Bruto, s pag. 986. D. M. Wech. J de hoc ita refertur :
ςην atri ρὶ μεγαλα ποιέμνος, εἰωρει λώειν. ούς οἱ μηδε, ἀρνεῖθαι δυνάμενοι δοκοῦσιν αυτα, μη καλως τεν οῦραν διοσεθῶθαρο m denter sesecrantibur succumbere turpigmmum magno viro ducens, dicere solebat, eos. qui nihil denegare valereia, parum Ab videri honeste aetatis sorem collocasse.
g. XI. RELI v A , quae Connanus adfert, parum habent dissicultatis. Dicit, perquam iustum fuisse aliquid honestati cuiusque & liberalitati relinquere, nec omnia ad necessitatem obligationis reuocare & exigere. Augeri enim probitatis in nobis & constantiae studium, cum relinquitur, ubi virtutes istae elucere possiint: quod fieri vix posset, si promissa Omnia omnes sacere cogerentur. Nunc praestare , quod semel pollicitus sis , aut alio quouis modo
ν. XI. x De quibus infra agetur Lib. VIII. eum antea apud Romano usuueniret, quod est e. g. ct p. apud P L A V T V Μ Aulularia r Seio. quo DDox Et in discemi posset, an promissio temere soleara perplexarier. Pactiam non pactum os: non effusa an tonsulto concepta esset; praesertim pactum pactum es, cum illi/ lubet. H. .
420쪽
ostendisti, te facturum esse, praeclarum & gloriosum est 3 sed eo tamen gloriosius, quo minus est necessarium. Enimuero satis adhue materiae relinquitur liberalitati, dum alteri exigendum abs te offers, quod impune ipsi negare poteras. Et cum tam frequentia promissa inter homines mutua opera indigentes occurrant, magis interest rerum humanarum , mi Oore cum gloria fidem suam ex luere homines , quam plurimos per inconstantiam aliorum decipi. Sic ut alter alteri commodet, quantum citra insigne suum detrimentum posset facere, sane leκ naturae praecipit. Arctior tamen redditur ea obligatio, si quod natura indefinite tantum praeceperat, ultro quis consensu suo designet; alterumque certo id exspe stare iubeat. Vnde non sequitur; etsi non promisissem, erat tamen viri boni & lusti indigentiae aliorum succurrere; ergo ideo tantum laudabile est stare conuentis, quia indiges, non quia ego promisi. Quod autem iste concedit, si quis ex alicuius promisso non secuto damni quid secerit, teneri eum ipso naturali iure ad id, quod interest , puta si quis fidem alterius secutus aliunde suis necessitatibus prospicere neglexerit: eκ eo recte insertur; exigi posse promissum, & alterum iu implere debere, ne iste detrimenti quid capiat. Periculosum vero est admittere isthanc consequentiam: cum deteriore conditione non sis, quando promisi sum non praestiterim, quam si omnino non promisissem ; igitur re integra milii semper licebit poenitere. Et magis contra naturam sore hasce promissiones exigere, inuitis illis, qui eas secerunt, cum in eo lucrum quaeras tuum
quam istos eadem reuocare, Cum tu inde nullum detrimentum accipias. Enimuero non in hoc solo humanitatis ossicium absoluitur, ne alteri noceas, sed Scalterius commoda pro virili sunt promouenda. Ergo si ad hoc te peculiariter adstrinxisti, poenitere ob hanc solam causam, quod alter nihil detrimenti inde sit passurus, perinde foret, ac si indignum esset, alterius conditionem per nos reddi meliorem. Sicut & nemo admiserit, ab illis pactis, quibus γάλα αε inest, recte resiliri, quando per poenitentiam nostram alterius conditio non redditur deterior, sed duntaxat non melior. Et bene quoque monet Grotius ex Connam sententia, ita crude accepta, secuturum, inter reges & populos diuersos, pactorum ', quamdiu eκ iis nihil est praestitum, vim sore nullam praesertim illis in locis, ubi nulla certa forma foederum ac sponsionum reperta est. Quo nihil magis ad dissidentiam inter homines excitandam facit; cum hoc modo oculatis semper manibus omnia forent gerenda. Quod ipsum saetissime conditio hominum, quibus inter se negotium est, non admittili Quodenique Romani non nisi eκ illis promissis actionem voluerunt dare , quae stillulatione interposita fierent, non ea causa suit, quia seria promissa iure naturai non obligarent '; sed ut adhibito formularum carmine nomines admonerentur ' mature cogitare, an rebus suis expediat promittere, quod reuocari am-sius nequeat. Tum ut eo liquidius res promissae exprimerentur, ne earunem obscuritas cauillationibus ansam praeberet. Add. L. N. D. praescript. Perbit.
33 Vid. infra L. V. e. a. q. 3. Quod, ut Quid ambitioni patrieior iis per has sormulas li.
Omnia humana negotia . duplici ratione, in bo- euerit. exponit THOMAsius in Naeuis Iunam staticet et malam partem, considerari potest. rispmd. Rom. L. I. p. ra. dc seqq. dc Iurisp d.