장음표시 사용
481쪽
.LIB. IV. CAP. I. DE SERMONE, ET QVAg
Enimuero ex sacris literis plerisque Christianorum est persuasum, primaevam linguam a Numine primis hominibus immediate fuisse infusam, quam eκ ipsis
geniti dein usu audiendi addidicerint. Diuersitatem autem linguarum per miraculum ' prouenisse, dum mortales inuito Deo turrim Babylonicam moliebantur. Add. MORNAEVS de Verit. Relig. Christ. c. 26. Etsi an ipsius quoque Adami lingua ab initio omnibus numeris fuerit perfecta, & ad eκprimendos quosvis conceptus locuples, nonnulli dubitent, quod tantum de vocabulis, quae animantibus per ipsum sint imposita, saerae literae expresse mem rent. Sicuti & de plerisque linguis conitat, illas ab initio valde sui se pamperes atque simplices, successu autem temporis locupletatas, & inconcinni rem sormam rediastas: quin & cum tempore insignes sensiste mutationes; &ex earundem deprauatione & consulione non paucas nouas ante secula non adeo multa prouenisse. Cons. Hos BES Leviathan. c. lv. f. IV. MANIFESTVM autem illud est, vim determinate hoc vel illud significandi, id est, certam in animo idem excitandi, vocabulis non inesse a natura, aut intrinseca quapiam necessitate, sed eκ mero hominum arbitrio atque instituto. Alias enim nulla posset ratio reddi, quare eandem rem in diuersis linguis diuersa notarent vocabula. Id quod etiam de apicibus &figuris literarum verum est. Quam in rem AvGusTINus de Doctrin. Christian. L. II. c. 2 ait I. Vna figura burae, quae decussatim notatur, aliu/ apud Graecos, aliud apud Latinos valet, non natura, sed placiso s consensione Agnseundi: s ideo qui utramque linguam nouit, s homini Graeco velit aliquid significare steritin-ri, non in ea significarism ponis hanc literam, in qua eam ponit ν eum homini seribu
Latino. Et beta uno eodemque sono apud Graecos literae, apud Latinos oleris nomenes. Et eum dico, lege, in bis duabus bilabis aliud Graecus, aliud Latinus intelligit. Neque obstat, quod Adam credatur non temere, sed summa ratione vocabula animantibus imposuisse, ex peculiari ipsarum natura desumpta, & diserte ipsorum proprietates exprimentia, ut ad primum vocabuli sonum moκ natura cuiusque intelligeretur; uti est apud PHILONEM ' Iudaeum de opificio mundi. Nam etsi concedamus, animantibus, atque aliis quibusdam rebus nam de omnibus nemo hoc facile probauerit,) nomina indita, ipsarum indolem, aut ouam affectionem notantia: tamen illa ipsa primitiva, abs quibus ista sunt, ex mero arbitrio rem substratam notant, verbi gratia, etsi rationem reddiderit Adam, quare uxorem suam vocaverit Hevam, ideo quod esset maia ter omnium viventium: tamen cur Voκ hava Viuere significet, eκ mera est impositione. . Et quanquam in omnibus linguis, cognatis rebus cognata fere vocabula sint tributa, seruata in plerisque inflexionis consormitate, quam an
ante innotuisse e stat ex Paul. ZAc HIAE L. ILQua est. Med. Legat. Qi est. T. n. 7. Stephano Rode. rico de C AsTRO in lib. HippOerat. de Aliment.
s) filii existimant, eonfusionem linguarum de qua semio est Genes. XI. eonstitisse in mero din
iensu, quo dissipati sint homines, ct ex qua dissipatione. per bella, victorita, e mmereia, eonis iugia. migrationes denique ct mixturas gentium. nata sit mutatio di diuertitas linguarum, quibus homines utuntur. Vid. Olai BORRICHii Diatribe de ea ullis diuersitatis linguarum; quam interpretationem utique seri senius linguae He. braicae , uti docent V IT RIN G A in Obseruat. saeris
482쪽
ΕvNDE IOCOMITATUR OBLIGATIONE.
logiam vocant: tamen ne haec quidem perpetua est, compluribus vocibus peculiarem sibi viam obteruantibus; & illa ipsa analogia, certa vocabulorum flexione & combinatione constans, itidem eκ arbitrio humano est constituta.
Qui NTILIANVS Inst. Orat. L. I. c. 6. mminerimus non per omnia duci aualogiae posse rasionem, cum Abi ima ρ rimis in locis repugnet. Non enim cum primum fingerentur homines, analogia demissa eoelo formam loquendi dedis, sed inuemas, postquam loquebantur, is notatum in sermone, quid quomodo caderer. Itaque non ratione nititur. Ita exemplo: nee lex es loquendi. Ita obfer Iio: ut imam analogiam nulla res alia fecerit, quam eonsuetudo. Apud Platonem in Cratylo, Cra usententia haec est: 'Ονομαπος ἐρΘρτηται ἔναι δειράτω τῶν οντων φυσει πεφυκυιαν. Rebus Angulis natura inesse rectam nominis raιionem. quod vanum. κώ-τῆτο
επιφθεγγομιενοι. Neque id esse nomen, quod quidam ex eonstitutione voeant. dum
vocis suae paraiculam quandam pronunciam. Hoc admittitur eo sensu, si quidam contra communem usum ad illudendum aliis vellent peculiaria rebus nomina imponere, sicut agyrtis & nebulonibus mos est Quo intuitu etiam ficta n mina Veris opponuntur, quod illa contra publicam impositionem aei alicui aut
homini tribuuntur. ' λα όρΘοτητα τινα νων oοματ- πεφυκέν κρου 'Ελλησιτν, αυτὴν ἄπασιν. Sed rectam rationem aliquam nominum re Grae eis G Barbaris eandem omnibus innatam. quod itidem falsum. Contra He mogenes ibid. ita censet: 'ου δυναμαν πεam ex . ως αλ 1 τις - σζειτης ον auroςsη σ/Θηκη κω ομολογία. Nondum persuaderi mihi potes, aliam esse nominis rectum dinem, quam conMeusionem imam, consensionemque. Mihi quidem ridetur, quodcunque nomen 'uir cuique imponis. id esse rectum. Re F rursur comminat, aliudque imponit, nιhilominur quamprimum, quod itu succedit, nomen rectum existere Fquemiamodum servis commutare nomina solemus. quod admittitur, modo nihilitat in fraudem communis conuentionis. 'οὐ γάρ φωνι -gω π ἐν σνομοεδεν ήδενὶ, ἀλα νομ' Mu ἔθει των ἐλσαβων τε υμ καλ.ώντων. mai quive rei natura nomen inesse. sed lue V et si eorum, qui sic voeare consueuerunt. Quae autem Socrates 'dicto loco pro sententia Cratvli disputat, rem non conficiunt, verbi gratia, quando tanquam absurdum iactat: si quem publice hominem vocamus, ego equum V gem, sic futurum, ut eadem res recte homo & equus vocetur. Sed paucis respondetur. vocabula publici usus vim suam habere ex impositione publica, cui priuati in ipsus haudem contrauenire nequeunt; de quo mox pluribus. Sic & sallit hoc eiusdem argumentum: si tota oratio potest esse salsa, etiam pars, puta nomen, potest esse salsae Nam in unico vocabulo nulla dari potest falsitas eiusmodL Oualis in integra oratione solet. Quae porro prolixe de rectitudine nominum cunerit, ea tantum in quibusdam derivatis locum habent, non autem in primitivis.
. IV. o uti L. II. de Vita Mos id expresilit
na, rebus nomina . --δ. H. s Polliri de Opi. Fieio mundi. p. 34. Praeterea in loco adducto vox I Boeas non, a venit, sed adimMnerunt redden- a erat. inod ad reliqua, quamuis se sana sint rba Philonis, sententia tamen ipseri nihil adhue salsius est. Vid. C L E R IC v s ad Genes II, 19.2 Et quod argumentum ex Matth. VII, 12. deis pror asit Origenes, non dignum est tanto philosopho. Vid. GROTius Λnnoti. ad Matth. die of o. H.
483쪽
LIB. IV. CAP. I. DE SERMONE, EO QUAE
Et cum apud diuersos populos eaedem res diuersis vocabulis exprimantUr, maiadem rem notantia vocabula saepissime quoque diuersam plane habent etymologiam, verbi gratia, Θεὸς a Θέεο dicitur, quod sidera, quae in perpetuo eursu sunt, prisci solos deos crederent. Sed quid cognationis in Latina lingua habet Deus & currere λ ανΘρωπες, quasi ἀναΘρῶν α οπωπε. Num & in Latina . lingua homo a contemplatione dicitur λ ab ανα,γωχων. Ergo & anima a refrigerando λ Et ad istum gustum reliqua sunt. Verbo, quantumcunque alia quis in assignandis etymologiis & vocabulorum rationibus ut solicitus, tamen ubi ad prima & simplicia peruentum est, nil nisi puram impositionem cogitur agnoscere. Addihelo potest illud Qv INTILIANI Instit. Orat. L. I. c. 6. Bramis
ne ominem appellari, quia sis humo natur φ Ouasi vero non invitas animalibus eadem ori Ratir ilis primi mortales ante nomen im fuerim terrae, quam Issi. Illud autem ridiculum, quod cum Socrates iuberetur rationem reddere vocabuli πῖe & DLe. nihil aliud norit dicere, quam barbaris illa suam originem debere. Et ipse s tetur, non vltra de derivatione & ratione interrogari aut responderi posse quam peruentum suerit ad illa, τ ῶ 'ερέ τειχεια τῶν ν εςὶ κ δ λπων, κω
idem post nequidquam circa primitivorum quoque rationem inuestigandam ingeniosus sit. Et tamen, postquam plurima velut pro sententia Cratylidiueruisset, moκ ipse eandem demum in dubium vocat. Sosipater CHA- Ris Ivs Instit. Grammat. L. I. ex Varrone ita tradit: Latinus sermo constat
natura, analogia, consuetudim, auctoritare. Natura verborum nominumque immintabilis est. nec quidquam aut plus, ain minus tradidit nobis, quam quod accepit. Nam si quis dicat fierimbo. pro eo quod es Friti, non analogiae virtuae, sed naturae ipsius constitutione eo incitur. Idem habetur quoque apud Dro MEDEM L. II. Sed isthino naturae necessitatem ego quidem nondum dispicio. Nisi dicere velimus, linguae Latinae insignem quandam inesse suauitatem, aurium iudicio mire congruentem; inde esse, quod asperas literarum combinationes in ea lingua aurium iudicium statim adspemetur. Vid. HvAR Tvs Scrutui. ingen. c. II. Ratio a. P. Nigidio allata, quod vocabula φυσει significent, apud GELLI V M L. X. c. friuola plane est. A NOBIus L. L f aduers gentes pag. 4s. Ed. Paris. I6os. pag. 36. M. Salmas I Ssi. J Nullus sermo narura es intoser, vitiosi Amiliter nudar. quaenam es enim ratio naturatis, aut in mundi conin 'tutiombus lex scripta, ut hie paries dicatur, eT Meessia ρ cum neque sexus habeam foemininis generibus masculini ue discretor , mque quisquam docere docti mus me possit, Esum hic & haec grid Ant, aut cur ex bis unum, sexum virilem designet, De
n Imo Deus dieitur a Graeeo ς e. abiecto Icti. V. B R V N NE M ANN. ad L. . D. da νa . uocis sibilo, quo facto, in prima eius littera rein n. 3. seqv. Eosdem quoque aerus,ri ob exime. manet d. veli unde ex eadem radice est Deus. Ea Oste tonstat. De quo alio loco fusius. H. .iuem a dictus ridetur, quia Dem in s M O Uicthodie in aula Tuttiea. Vid. TAV vitae. α omnia viuine l. v NI ER Relatione de hae aula, ubi memorabili4J V. Exemplum singulare apud B R V N N E. exemplum de Sullano. RIGA . TIN a L. I. N A N N v Μ Commane. M L. N. C. qui M o. D. Histor. I iuper. Ottomann. e. g. Adde AELIA-cere posC. . . R. H. N v Μ LXlV. Varior. e. 22. ubi de Tyranno,s Eoa etiam testes elle posse a iurare, tradunt qui eum suae regionis ineolis legem poIutiles, ut
484쪽
mininis neribus id q-dsequitur adplicetur. Humana ista δεια placita. Recte contra GROTIus L. III. c. r. g. 8. reiicit eos, qui inter res voces hoc discriminis statuerant, quod voces naturaliter sint iligna Conceptuum, res non item. Equidem si hic sensus est eius assertionis, voces eo fine institutas, ut sint signa conceptuum, adeoque istarum naturam & essentiam in significando conlittere; rebus autem aliis extrinsece accidere, quod loco signorum adhibeantur; tunc omnino ea admittenda suerit. Sed si hic sensus sit, vim significandi certum quid inesse vocibus natura, rebus autem non item, 'salsum est assertum. Et contra verum est, voces natura ipsa & citra humanam impositionem nihil significare; nisi sorte voκ sit consula & ἄναψρος, seu inartic lata, qualis est in dolore aut risu: quae ipsa tamen sonitus magis, quam locutio adpellari potest. Quod si autem illud ita explicetur, hominis hanc
esse naturam super caeteras animantes, ut conceptus animi aliis possit significare, & ad eam rem voces esse repertas, verum quidem dicitur; sed addendum
tamen est, non solis vocibus tale fieri indicium, sed & nutibus. Sicuti mutorum nonnulli sat solerter sensa animi sui pandunt'. Inde in L. 7. g. f. D. de Supeli. Di illi qui loqui non possunt, conatu ipso, & sono quodam, M.
τῆ ἀν-ρω φωνῆ dicere existimantur. Et in eap. V. X. desponsat traditur,. quod muti possint contrahere matrimonium per consensum mutuum sine ver hiis, scilicet, per nutus significatum. Imo PLINI Us L. VI. e. 3o. memorat, quibusdam Aethiopiae populis pro sermone nutus, motusque membrorum esse'. Add. Qv INTILI AN vs L. XI. e. 3. Instit. Orat. De notis Peruvianorum sub imperio Yticarum, vid. Garcitatas de la VEGA Comment. Reg. L. VI. c. 9. Huc pertinent etiam notae illae, quae non voces lingua formatas, seu verba
denotant, sed res ipsis; idque vel quia conuenientia aliqua est istarum cum rebus significatis, uti in plurimis notis hieroglyphicis Aegyptiorum; vel quia impositio hominum talem vim ipsis indidit, uti sunt notae Chinensium, quihus integri conceptus & sententiae exprimuntur. Hoc loco etiam non in- conueniens fuerit monere de illa impositione , qua certum ac singulare vo- Cabulum certis personis, ac locis aliisque rebus solet imponi'. Quorum hic est finis, ut unus homo si altero, unus locus, una urbs aut regio ab altera possit
discerni, vique adeo ea nota intelligatur inter homines, quid quisque fecisse
ac dixisse censeatur. Caeterum uti vocabula propria aliarum rerum sequuntur naturam nominum, Uti vocant, appellativorum seu communium : ita circa
nomina propria hominum est obseruandum, illa imponere esse penes eos sere, qui in alios potestatem habent. Sic parentes liberis, domini seruis, reges su
nemo eim altero, neque publice neque priuatim, sermonem inisteret; illo eulorum manuuntque es ibus ae nutu sensa animi mutuo aceepisse de
lignifieasse refert. H. Insulae tamen Madagastaris populos non se nominibus, non tempora distinguere scribit H. GROT Vs VI. Histor. Belgie. ad A. 1397. At
de Romanis obse auit APPIA Nus Alexandri. nus praefat. Historiar. nomen olim Rohaano tui. que unum fuisse, ut edieris omnibus; post aeeessisse alterum: nec ita dudum etiam tertium eoeptilinesse addi quibusdam, quo magis ex aliqua nota corporis aut virtute animi agnoscerentur: quemadmodum de Graeei aliquot nominibus adiuncta habuerint eognomina. H.
485쪽
Ma LIB. IV. CAP. I. DE SERMONE, ET QUAE
ditis, quos dignitate aliqua mactant, nomina imponere adsolent. Id ubi ab hisce fuerit praetemissum, aut si multi eodem nomine utantur, ambiguitatis& erroris vitandi causa cuilibet licebit sibi aliquod nomen distinctiuum adsumere. Sicuti autem aliud sibi nomen indere non licet , ubi finis nominum impositorum intercipitur , aut Ubi per talem mutationem ulli damnum aliquod aut praeiudicium, eiusque probabile periculum & suspicio prouenire potest ': ita nec disssimulare id licebit; nisi in eo casu , quo per eam dissimulationem alterius ius non laeditur, nobis autem Vtilitas aliqua conciliatur, aut damnum a nobis & periculum auertitur; iuxta ea, quae moκ de obligatione verum dicendi trademus. Add. Valerius M A XIMUS L. IX. c. vlt. &. L. VII. c. 3. n. 8. 9. Oratio M. Antonii M A I o R A G I I eius argumenti. C A-s Avao Nus ad Baronium EXercit. XIII. n. I3. f. V. CAETERVM uti omnia signa, exceptis naturalibus, rem Ce tam notant ex impositione; ita eandem impositionem comitatur tacita quaedam aut eκpressa conuentio', συνθηκη, πιι ιγία, & pastum, cuius vi necessum
sit ', ad hanc & non aliam rem notandam ista signa adhiberi. Atque eius odi ' pactum omnino est statuendm circa quaslibet res signorum loco adhi-hitas, quamcunque demum originem loquelae humanae supponamus. Licet enim statuamus primaevas linguas hominibus immediate infusas; cum tamen quilibet hominum suam sermocinandi facultatem seorsm obtineret, eademque libere uti posset, quaelibet verba quibuslibet rebus pro lubitu ad plicando; non poterat ea facultas usum obtinere, nisi conuentio inter diuersos homines foret inita, ut quisque uniformi modo ista uteretur, easdemque res iisdem vocabulis exprimeret. Cum enim in naturali libertate constitutus lacultates suas alteri obnoκias non habeat, sed ex proprio iudicio iis queat uti, nullo iure alter postulauerit, ut hoc & non alio moclo easdem ' adhibeam, quo exinde de sensis animi mei iudicare possit, nisi super isthac re pacto inter nos conuenerit.
Quod pactum eo usque valet, in quanquam signa hautquidquam infallibilem de animo alterius certitudinem gignant, sed probabilem duntaxat, aptis ad quae- uis simulanda, & dissimulanda hominibus; quo iacit illud Archidami apud P Lu TARCHUM Apoph. Lacon. fpetis. B. & chel. i Προ τον μῖν αει
variis, dum quod uuis conficiat. Nosc HVs Idyll. I. svers. 8. 9. J ΚD Imo, ne e nomen quidem, quod simili fraudi ansam dare possit. Quare in Iure ciuili
falsi h 'minis vel eognominis adsetieratio poena falsi coer i ir, L. ra. nia c. D. de Irea Carnelia
d. Dipis, ibique Dionysius Gotho realis.
s) Tales apud Romanos salsi crimen in re bant. V. L. 3. pr. ad L. νnel. defasi, ubi DD H. g. V. Etiam Reges Obligans. M. P.mp nius Marcellus apud SUETON avri Tiberio dicebat : obaν emιιa em dare potes homostas, verris on potes. H. x Malim stieere. vim sermonis significativam a simplua tantum consensu, non autem a transensu obtigaroris derivandam esse. Nam xl homines impositionis faciendae eaussa nunquam conuerserunt, sed potius facta est ea successitie, ita ut si aliquis nouum ditendi genus adinvenisset, reliqui id ultro, sine ulla in Obligandi intentione admitis erent , non sinus ae uno Historiam vel Fabulam narrante, si e vlla obligati cive, inulti eius rea.duntur participes. 2 Si impositio tomientione quadam iacia esset, quaevis vocum dc dictiomuit mi ratio
486쪽
1ες, αδἰ λαλυια: mla mens, dulcia verba. 'ου γάρ ἴτον νοψει κω φθεγγετη, non enim idem sentit, quod loquitur; tamen id quisque serio voluisse praesumatur, quod signis illis expressit. Adeoque essinus iuris consensum ii minis consequantur, prout eundem signa repraesentant, licet forte intrinseca voluntatis destinatio a signis discrepet. Add. GROTIUS L. II. c. 4. g. 3. Nam citra hoc incassum recidebat illorum usus. Cum autem mutua inter homines ossiciorum communicatio non possit exerceri, nisi de voluntate hominum inuicem constaret, & vero id aliter fieri, quam per signa in sensus incurrentia humanae naturae conditio non serret; igitur rius istorum signorum ce in conuentione erat sanciendus & circumscribendus, ut cuique quid ab altero postulare posset, liquido constaret. Quo loco obiter notandum, quod tradit
LI v I v s L. XL. C. s. Cumanis petentibus permissum, vi publice Latine loquoremur , praeconibus Latine vendendi ius est. Etsi alias Romani lim
guae suae propagandae essent studiosissimi. Vid. Valer. Μ Α x. L. IL
I. R. EsT AvTEM conuentio illa circa usum signorum, potissimum tabulorum vel generati , vel specialis. Illa interuenisse intelligitur hominiabus eadem lingua utentibus, in certas res, inprimis in frequenti commercio a que Vi Uersantes, certis vocabulis exprimant, quae communis usus eiusdem temporis adprobat. Nam penes hune arbitrium es, T ius, o norma loquentat, e que volente multa renascuntur, quae iam cecidere, cadentque, quae num Ium in honore. voeabula. HORATIus de Art. p t. svers. 7o. & sqq.J Q v INTIL I A N V s Inst. Or. L. I. C. 6. Abolita atque abrogata retinere, insolentiae cuiusdam est, s friuolae in parvis iactantiae. Add. GEL LI V S L. I. c. Io. Sextus Empiricus aduersus mathemat. L. I. c. 3. Κά μην παντοῖα γωρντω τa ν φωνῶν με- ταςολά , κών πρατῖ γεγονα τι , Me έσαῖθις γε ἄποτα . φιλομεταζολeντι ἐ- ὸ αἰών, Εκ εἰς φ υτά μονον - ι, αλω MV - ρηματα-2uin etiam sunt variae vocum mutationes; fueruntque a mea, s rursus erunι rmuratione enim delectatur seculum, non filum in plaviis N animalibus, sed etiam in verbis. IDEM d. l. c. Io. siuomodo in ciuitate pro more regionis procedente numismate, qui ei quidem accedis, potes in ea civitate emendo, Nondendo, ac contrahendo absque ullo impedimento degere: qui autem hoc quidem non a ulit, nouum au-ισm e git, V eo vult uti pro numismate, is plane desipit: ita etiam in vita. qui non vult usu receptum tanquam numisma aliquod, sequi sermonem, sed sibi excudit nouum. Κkk a non
latio vitiosa esset, quod tamen nemo dixerit, & Quod ad faculiares referri videtur, quum experientia refellitur. TIT ivs Obsemiat. de -- AUCTORI strino sit: unde potius CCXLV. hie legendum, voces.
487쪽
M LIB. IV. CAP. I. DE SERMONE, ET QUAE
mn longe est remotus ab infanis. Praesertim cum nullus sit usus sermonis, nisi virinque intelligatur. CICERO Tusc. Quaest. L. V. fc. . J Omnes nos in iis linguis, quas non intelligimur, Iurri sumus. OVIDIVS Trist. U. El. 7. fueK. 3'. J Barbarus bis ego sum, quia non intelligor vlli. Vbi & hoc obseruaniadum, plerasque linguas non solum dialectis variari, sed & eiusdem linguae vocabula saepe in diuersis locis diuersa lignificare. Talium igitur voca-hulorum significatio iudicabitur ex usu illius loci, ubi negotium geritur;
nisi adparuerit, peregrinum patrii sui sermonis genium nondum eκuisse, nee in alterius loci id ioma consensisse. Sic & quibusdam voc hulis alio loco & tempore contumeliae quid inest, alio non. De vocabulo tyranni notissimum est. Sic vocabulum barbarorum, apud Graecos Latinosque contumeliosum, Theodoricus Rex in Edicto suae nationi applicat '. Sic & in Dete Burgundio m passim ipsi Burgundiones barbari vocantur. Quo loco &ho et obseruandum est, quod plurimae voces praeter principalem significationem habeant quoque aliam velut accessoriam ', qua simul iudicium nostrum aut affectum, aestimationemque exprimimus. Ex quo est, ut ex multis vocabulis, quae quoad principalem significationem coincidunt, quaedam contumeliosa &iniuriosa, quaedam minus sint; quia nimirum illa accessoria significatio quasdam comitatur, a quibusdam exulat. Sic si dicam alicui: mentitus es, non solum significo, orationem eius cum sensu animi ipsius non congruere; sed etiam connoto, eum praua intentione, & ut nos iniuria afficiat, id fecisse. Propter quam connotationem fit, ut ea voκ contumeliosa & iniuriosa habeatur. Sic si aliquem vocem impostorem aut ignorantem, contumelia illam asscio, quia
ea vocabula contemtum & exprobrationem connotant; cum tamen vocabula dentur, quibus citra contumeliam exprimere possim, me ab altero laesum fuisse aut istum quaedam nescire; adeoque quibus tantum notetur res ipsa citra conn rationem opprobrii. Aliquando tamen ista connotatio Oritur non ex communi
impositione hominum, sed eκ tono vocis inui alius est docentis, alius hiandientis, alius obiurgantis, faciei lineamentis, gestibus, aliisque naturalibus signis,
quae principalem verborum significationem non parum solent immutare, minuere, augere. Sic & figuratus sermo saepissime connotat passionem eius,qui loquitur, simplex autem rem ipsam nude exprimit. Vque adeone mori miserum est y plus
notat, quam n n es usque adeo miserum mori. Ibi enim connotatur contemtus moristis. Sie & ex eiusmodi connotatione oritur, quod alia Vocabula obscoena, alia secus habeantur, utut unam & eandem rem significent, imo licet in re ipsa nulla turpitudo insit. Cuius rei ratio partim haec videtur, quod quaedam v cabula paulo generalius, quaedam autem distinctius & quasi cum certis circumia stantiis rem aliquam, aut actum exprimant. Igitur qui posterioris generis vocabulo utitur, simul libidinem suam, & delectationem aut adprobationem honesto homine indignam, circa eandem rem, aut actum prodit. Aliquando
488쪽
ΕVNDEM COMITAT UR OBLIGATIONE.
etiam vocabulis obscoenitas inde prouenit, quod vel contemtum rei simul imnuant, vel non usurpentur, nisi inter viles homines, & aduersus quos nulla reuerentia adlii tur. Vid. quoque C I C E o Epist. ad semit. IX. 22. CasAv-B o N U S Comment. ad Perui Sat. 4. p. m. 3 2. disputat, num etiam recte in Castrugatione vitiorum verba obscoena adhibeantur; quod satyricis scriptoribus f lenne est. Speciali autem conuentione nituntur illa vocabula, quae peculiarema communi usu significationem induerunt, aut quae Communis usus ignorat. Εκ quo genere sunt vocabula artificum, seu termini artis, quos rerum multitudo , aut nudum placitum fingere, vel nouo significatu a populari usu sece nere subegit. Quibus ne quis decipiatur, inter peritos areis conditio negotii, de quo agitur , facile praecauere potest. Inter imperitos autem vulgaribus vocabulis eadem erunt Circumscribenda. Quod etiam necessum est, si vel ci in eorundem usum artifices discrepent; aut si cui noua procudere vocabula, ΠΟ-uumque veteribus indere sensum certas ob rationes placeat. Add. BACo de Verulamio de Auginent. scient. L. III. c. 4. princip. Imo possunt & solent pamci aliqui peculiaria sibi vocabula, rerumque notas fingere, aut vulgaribus vocabulis diuersum sensum imponere, vi a te inuicem, non ah aliis intelligantur.
Quod quousque liceat, ex sequentibus adparebit. Circa quae lassicit, si animi mei sensum recte indicent illis, quibu tum super eorundem usu peculiariter conuentionem iniuimus. Quod etiam in aliis signis, peculiari duntaxat certorum hominum impositione determinatis, obtinet. Quo cumprimis tesserae militares pertinent. Quarum locum quandoque silentium subire potest. Sicut apud POLYAENVM Stratag. L. I. sc. N. Ed. Maalaic. J A adum du cum noctu Spartanos Tegeae opprimeret, militibus hoc signum dederat, Vt interficerent eos, qui teIteram requirerenti Arcades igitur non rogabant, Spartiatae vero tanquam noctu suos non agnoscentes, & idcirco quaerentes signum, ab Arcadibus interlaeti sunt. Sic apud EvNDEM L. V. c. 16. JPammenes contrario modo tubarum lege usus hostes decepit, mandans suis militibus, Ut cum receptui caneretur, impressionem sacerent: cum vero ad pu
f. VII. EsT PRAETEREA & hoc accurate notandum, etsi Contremtione illa generali & speciali adstringamur, voces & reliqua signa, prout con uenmm & receptum est, adhibere: nequaquam tamen eo ipso nos teneri, Ut omnia animi nostri sensa& cogitata quihusuis pandamus. Quo possis accommodare illud APOLLONII Thyan. ap. Philostratum in eius vita L. IV. C. tr.
Palamedes literas inuenit non friMndi solum ea a, sed ut etiam evnoscere qu3sque
posset, quaε scribem a non inent. Sed ad hoc alia obligatione opus est, quae prouenit vel ex peculiari pacto, vel ex communi praecepto legis naturalis, Vel denique eX praesentis negotii natura, cui contrahendo sermo adhibetur. Sic si quem informandum suscepero, ex contractu locati conducti teneor ipsi aper, re . quae ad eam artem speetant. Sic si quem misero ad explorandum certae rei statum, is ex pacto tenetur, indicare omnia, quae super ea re ipsi fuerino comperta. Sic si cui sit exhibendum officium humanitatis, quoci sermone
489쪽
M LIB. IV. CAP. I. DE SERMONE, ET QUAE
peragitur, ad sensa animi nostri verba quosve esse consormanda in aperto est. Sic si cui res gestas orbis notitiae tradere institutum sit, etiam ex communi oblugatione, qua caeterorum Utilitatem promouere tenemur, haut poterit aliquid tradere, quod secus se nouit habere. Sicut & illa generalis est obligatio antimi sena liquidis expromendi signis, ne noxa aliis praeter meritum inferatur, si secus laetum fuerit. Sic denique in commerciis hominum, & quibusvis negotiis, in quibus ex consensu ius vel obligatio est nascitura, circa ea, quae ad praesentem rem spectant, sensa animi notiri liquido sunt exprimenda illis, quibuscum agitur. Citra hoc enim nulla est via isthaec rite expediendi. Enimuero cum non semper contingat, ut ex aliquo horum capitum cogitata mea circa negotia cumprimis particularia alteri sint significanda; inde mani&stum est, me non teneri omnia quibusvis indicare, quae ipse in animo volvo; sed illa duntaxat, ad quae intelligenda isti ius habent plenum, aut minus plenum, quod obligationi, quae in me est, eκ aduersum respondeat: adeoque recte ea tacendo ὁissimulare posse, quae in eκ me sciat alter ius non habet , neque ad id aliqua obligatione ego teneor. AEsCHYLvs Coephoris : Σι.
τῶνΘ' οκου M. κω λέγειν τά κωρια. Tacere quando oporret, G dicere Opportuna. Imo ubi alterius ius non laeditur, mea autem vel alterius utilitas aliter prom-
rari, aut salus seruari nequit, liceb mihi ita adhibere signa, ut diuersam plane animi mei sententiam, quam quae reuera est, exprimant. Cum enim conuentio illa de adhibendis certo modo signis respiciat ad alias obligationes, quibus explendis signa illa inseruiunt: igitur ubi istae cessauerint, nulla adparet ratio, quare non alio modo signa illa usurpare queam, si nemini iniuriam faciam , & commodiore via mihi, aut aliis prospicere non possim. f. VIII. Ex HI sc E igitur fundamentis liquido iudicari potest, quid sit veritas, ad quam dicendam homines obligantur; quid item mendacium, tam topere omnibus honestis detestatum ; & quod viro obiici in turpissimis h hetur L SopHoc LEs Trachiniis *: Γ pag. α Edit. H. Steph.J Tu ἐλευθέρωκηρ προσετιν ου καλη. burd miserius est homini libero. quam Do-
eari mendacem P Add. Mich. MONTA IGNE Esiais L. I. α 9. & L. II. C. IS. Scilicet ista in hoo consistit, ut signa, ac inprimis verba, commode animi nostri sensa repraesentent alteri, cui eadem intelligendi ius, quaeque ut ipsi aperiamus , nobis obligatio perfecta aut imperfecta incumbit; idque eo line, ut vel idem ex intellecto animi nostri sensu commodum aliquod adipiscatur, vel
ne l. VII. Veluti, si Consiliarius hellieus ab
exploratore interrogaretur, quid in eo lio helliis eo eontra hostem deeretum esset. q. VIII. a J THvANvs. loeutus de rIxa inter Monpenserium de Niliemi . scribit L. LXXII. ad A. Ino. Visba mensianda eum iasqua νobroso, tum praecipue apti. nos i Gallos vel ii.
Cons Siraeid. XX, 26. II. Inter praecepta Irid rum, A quidem apud Sianienses quartum est non mentiνi. LOVRE RIvs de regno stamens Pari. 1 II. cap. xx. ab init. Vid. Auc TOR infra L. V.et. . s. g. H. s Loeus Homeri ab HER. Tio
490쪽
ne, ubi diuersum fuerit significatum, damno praeter meritum multetur. Sicut veritati Logicae, quae in conformitate verborum cum rebus Consistit, Veritas Ethica, de qua hoc loco agimus, superaddat dicentis intentionem atque obligationem. Vnde qui ex errore aut imprudentia verum dixit, veritatem Ethicam non exercuit, sed Logicam duntaxat veritatem recitauit. Qui autem
Praeter obligationem suam & ius alterius verum dixit, garriisse potius & essu tiisse, quam veritatem dixisse censebitur. Ex quo lacile colligitur, quid mendacium sit; scilicet ubi signa aut verba aliam praeserunt sententiam animi n stri, quam quae reuera erat, cum tamen hanc ipsain is, ad quem signa illa diriguntur, intelligendi & iudicandi ius haberet, & nobis obligatio incumberet faciendi, ut ille nostram sententiam intelligeret. Hoc modo distinctius putem intelligi posse, cur mihi necessum sit verbis animi mei sensa liquido exponere, quam si mendacii turpitudinem simpliciter eκ generali illo scito iuris naturalis, neminem esse laedendum, velimus derivare; quasi mendacii vis omnis in eo soret sita, ut noceat. Nam presse loquendo non nocetur alicui, cui non exhibentur, ad quae ius duntaxat imperfectum habet; cuius tamen violatio ad mendacium sussicit. Sic & parum distinete ratio Meditatis in mendacio traditur apud PHILOsTRAT via de Vidi Apollon. Thy. L. II. cum memoras,
set, apud Indos, si quis eorum, qui ad philosophiam sese adplicuisset, in me
dacio deprehensus unquam fuerit, hac multari poena, vi nullo ampli magia
stratu, aut dignitate iungi possit; quia communem hominum sotietatem mensienas fraudi verrat '. Caeterum uti in omnibus a ct ibus, qui a lege discedunt, e
ror, imprudentia, & temeritas a malitia distinguitur, ita & proprie mentiri non dicitur, nisi qui dolo malo, & destinata ex malitia alteri diuersa ab animi sui sententia profert, eo fine, ut isti noceat, aut vana spe eidem illudat. Vnde qui ab alio deceptus salsa profert, quae ipse pro veris habet, mendacium dicit,
non mentitur. Etsi temeritatis ac stoliditatis reprehensionem non effugiat, qui quaevis ex propera credulitate arrepta inter alios iterum spargit. Ac potest imprudens alieni mendacii, aut rei parum Compertae propagatio obligationem adferre ad damnum per eam datum resarciendum ', praesertim ubi ea prinpius ad culpam latam accesserit. Vid. TA C a T v s Mn. L. XVI. c. I. seqq. de
q. IX. GEN VINO veritatis & mendacii sundamento reperto , patet, talli eos, qui credunt; mendacium & salsiloquium coincidere &sem- Per
Tlo hie adductus, infra ab ipso Ave TORE exhibetur p. 44 D Nisi sorte haec non ea sententia philostra ti, quae potius eo redit, Si qua diem aliquia hiillet apud Indos, defuncti donuim Magistratus
quidam ingrediebatur, sciscitaturiis, quam vi. Mendi rationem teri isset defunctus. Qui Masia stratus si mentiretur, aut non satis accurate in quiniret, munere suo deiectus in perpetuum ab Omni onere publieo arcebatur. Dia vitam de
stincti aliam praebuisset, a praestitiiset, quam qui
gasse sit iniuria , tametsi quis auctorean habeat. Vt recte Icti nostri statiliam. H. s. IX. i) Hete luelatoria doctrinae eausa no