장음표시 사용
511쪽
m LIB. IV. CAP. II. DE IUREIURANDO.tis sine licto poenam arcesseret. Vid. GROTIUS L. II. c. I3. I. r. Puricto Iudaeus de Sacrific. Abel. & Cain. p. I 6. B. Edit. Paris. J Sementiae nostrae
fides ex iureiurando actauit, ini ro iuramcnta ex Deo '. Apud Aegyptios quondam in periuros eapitis poena erat constituto, G qui duo maxima commitierem sagitia, quod N pistatem in deos violarem. σ fidem, maximum humanae societatis maje tum , euerterem. DIO D O R V S Sicul. L. I. c. 7 . εβ. II. EsT AUTEM iusiurandum assertio religios tua diuinae misericordiae renunciamus, aut diuinam poenam in nos deposcimus, nisi verum dicamus '. Hunc enim iuramentorum sensum esse, facile indicant larmulae, quibus illa concipi solent; puta, ita me Iuus adiuuer, Deus sit testis, Deus sis vindex. aut his aequi pollentes; quae eodem sere recidunt. Quando enim suis perior puniendi ius habens ipstis aduocatur, simul ab eodem perfidiae vitio petitur; & qui nouit omnia, Vltor est, quia testis. In hoc ipso autem grauissima poena est, si quem Deus propitius mortalem non adiuuet. PLvTA
siram. mum in exsecrationem periurii definit. Quo loco inquirit in rationes, quare apud.Romanos Flamini Diali non suerit licitum iurare. quia turmmenium os Decio torturae, quae liberorum hominum ansmabur adhibetur P Sacerdotis autem animum s corpus oporια torturae esse expers. Aut quia non eomenis de rebur
paruis fidem non habere ei, cui sacrae N maximae sunt creditae r Aut quia omne is iurandum in exsecrationem periurii desinis. Es autem exseratio tristi res ta mali ominis. Ouae causa est. in dira in recari aliis sacerdoser per leger non pusint. Ea savi latissi datum est Athenir sacerdoti, quae populo iubente Alcibiadem deuouere noluit, votorum fle, non detestanin causa antisitem esse inquiens. Aut quia publicum esperiurii periculam , si homo im ut se periurur pro ciuitate ista nuneuper, ae fueris
operetur Ex eo tamen, quod Deus in iureiurando testis inuocari dicitur, hau quidquam inserendum, quasi iuramentum pro testimonio Dei sit habendum , aut quasi Deus ipse deiurantis veracitate attestetur, uti sentire videtur Rob. S ANDER so Nus de obligat. iuramenti praelecst. I. g.ς Sed dum omni scius & Omnipotens testis seu artater simul & vindex inuocatur, praesumtio veritatis ideo excitatur, quod nemo tanta impietate ludicetur, ut ita petulanter summi Numl-nis vindictam in se excitare sit ausurus. Vnde & monstrosum plane peccatum est periurium, quippe quo periurus testatur, se contemnere Deum, metuere
homines, - Qui lociu PHILONI 1 parum ad rem
I. II. o assertio si rei, de qua Iuratur.
Q inia ratione serri potest, Delim non vim dicem tantinia, sed de, quod in Mulgari de initione dieitur, testent inuocari in iureiurando. Quae contra moueantur, vide apud BoxHNERvΜIuris Selesiast. Protest. L. II. Tit. 4. s. 6.D Chorus apud EvRIPIDEM ad Hippolytum a
512쪽
LIB. IV. CAp. II. DE IUREIURANDO. 469
homines, ae ostendit sese audacem aduersus Deum, timidum erga homines. Vid. C H A R R O N de la Sagesse L. III. c. Io. n. 7. Finis quoque iuramentorum, quis sit eorundem sensus, suggerit. Is est, ut homines ad enunciandum verum , aut seruandum promissum eo firmius adstringantur metu diuini N minis, omnipotentis & omniscit; culus vindictam, si scientes fallant, per iuramentum in se inuocant, ubi alias metus ab hominibus imminens non satis efficaκ videbatur, quorum vires contemnere aut declinare, vel scientiam sallere se posse sperabant. L v C I A N V s Phalaride I. pag. Ni. Tom. I. M. Amst.JἈνΘρωπους μis γαρ ἴσως ἐξαπα ἰησαι ραδιον, Θεον δε διαλαθῶν αδυνα ἰον. II mines quidem fortasse decipere facile sis, Deum aure algere es impossibile. PLINIV SL. IV. epist. 2s. Plurimum licentiae prauis ingenii, adiicit Husducia, quis enim hiet y Ubi enim nec latere potest, nec poenam humanam declinare, qui simplici promisso aut asseveratione nos fallit, superfluum videtur iuramentum exigere. D E M o s T M E N E s de talia legatione: I p. 2o9. C. Ed. Geneu.J 'Oc-αν ὐμῶς λαθη.
τουτον ἀφυτε τοῖς Θεῶς κολάζω' A F αυτοὶ λάβητε, μηκέτ' ἐκεινοις πεδ τουτουπ-αττετε. Oui vox latuerit, eum inis puniendum relinquiro. Ovem vero ies deprehenderitis, de eo nihil iam illis mandatote. Et hoc nomine etiam absurdum
iudicauerim, quod Ieges Romanae permiserunt contra mulierem iurari, quod non sit praegnans. Vid. L. I. s. D de Iureiur. Idque eo magis Obtinet, quod frequenti nimis iuramenti usu eius quoque reuerentia apud multoS non parum exolescat'. H o E s E S de Ciue e. u. I. 23. Et valde mihi arridet institu
tum Pythagorae, qui discipulis suis praecipiebat, Σπανίως πιν ἐφώ , χρο
σαμένους δε τοῖς ορκοις παντως ἐμμενειν. Vt ad iurandum raro ac tarde accedam, ubi vero semei iurassent. νι prorsur sacramenti fidem servarem. Nec displicat illud Isoc RATIs ad Demonicum: f pag. H. Ed. Paris. 7. J Pecuniae coin per nullum Deum iurabis, etiamsi liquido id facere possis: ne aliis periurus, alii auarus esse videaris. Add. V A L E R I v s Max. Lib. II. cap. Io. g. s. era. Fidissimi mortalium, qui colendo fidem iurant. V1d. C v R T r V s L. VII.
c. 8. Apud SOPHOCLEM Oedipo Cotoneo spag. 293. J ita Oedipus dicit:
obstringam. Reponit Theseus: Oi κουν πέρα γ' ἁν is ἔν ἡ λοω OseMe. Non a me iurato plus acceperis, quam si promistam solum M. Epic TE Tvs Enchiridioc. 44. & S I MP L I c I V S ad d. l. Caeterum uti recte iuramentis summa religio
513쪽
LIB. lv. CAP. II. DE IUREIURANDO.
tribuitur; ita temerarium est, expectare aut postulare, ut veritas aut salsitas iuramentorum miraculo quodam praesentaneo demonstretur, quasi Deus teneretur ad libidinem hominum iudiciarium suum munus exercere. Quae superstitio tamen non inter Ethnicos solum viguit ', sed & seculis barbaris inter . Christianos frequentissima fuit. SOPHOCLES Antigone V. 269.
exorcisinorum apud MARCUL pH v M. Phil. BALDAgus de Idololatria Indorum cap. vlt. memorat, apud Malabares, qui iuramentuin purgatorium praestiturus est, eius tres priores digitos manus feruenti butyro immergi, &folio circumuolutos post tertium diem inspicL Alii iubentur tranare fluuium inter Cochin & Cranganor, crocodilis plenum. Aliis pomum, serpentibus plena ex olla est tollendum. Prout illaesi ista faciunt, ita de eorum innocentia iusticatur. Vid. quoque Bem. VARENI Us 7 Deseri Iaporatae c. 18. &ladoc. Sci OvTEN ita Destri regni Siam. Vbi processum eorum iudici
rium delineat. Evs Ea Ius apud Stobaeum Serni. 27. Musti homines adho tantur. το ἐυόρκους εινα , Ut ucrum iurens. Ego vero κώ τὴν ἀσην-απμε- ομνυνοι , ne principio quirim temere iurare religiosum Geo. Add. G storius ad
Matth. V, as Et sane si verum fateri velimus, iuramenta arguunt aut prae-ipponunt humanam dissidentiam, infidelitatem, ignorantiam, & impotentiam. Quid enim opus esset iuramentis, si alterius fidei & constantiae satis fideremus 3 aut si nulla perfidiae exempla extarent 7 aut si sat virium nobis esset, alterum ad debitum explendum adigendi 8 Quid denique ex iuratis testibus rem cognoscere 11uderet iudex, ni eam ignoraret 7 Et inde putauerim arcessendam rationem elus, quod Fridericus effatur apud GuNTHEEvM ' Ligurino L. III. vers. tri. & seq.J Nudo ius V reuerentia verbo Regis inesse Alet, quaeuis iurami. ne maior. Quia non solum principum suam maxime interest, fidem sacrosanetam haberi; sed etiam quia maiestatem eorum dedecet, si vel suspicio perfidiae aut mendacii, fraudisve in ipsos cadere videatur. Sic apud Peruvianos iuramenta non fuisse in usu, testatur Garcit assus de la V E G A Comment.
Priderie. LINDENaR Grus in Glosscirio vo-ee iudieium aquae. H. GROTIVs ad Numer. V, 17. H. ) Robertus K Nox Relatione historiea de insula Ceylon L. III. e. s. Lo υ B E R Vs de re gno Si amens pari. III. e. s. 3. II. 1.33. 4. I3. H. O Add. Reeessum Iviperii A. iuess. I g. H. g. ΗΙ. Etsi sententiae Paganorum de Diu, saepe eonfusae, contradictoriae . . t absurdae es.sent: iurisiurandi tamen Fidem per Onmiscim itam iidem di omnἔpotentiam summi Ninninis adstringebant. Et omniselentiatu quidem iis per speetam filisse, adparet ex fragmento comoediae PMi LENONI st EF, a , 8 sua. - ουν -
514쪽
Regii L. II. c. q. sed qui testimonium dicturi erant, simpliciter promittebant,
f. III. CAETERUM quia praeter Numen nihil est omniscium aut omnipotens hinc patet, absurde iuramentum concipi per aliquam rem, quae opinione diuinitatis destituitur, hoc nimirum sensu, ut illa res testis atque ultris periurii invocetur. Inde paganis per sidera iusiurandum concipere laequens ', quod illa Numina crederent. Id quod Christianis imitari impium atque absuruum foret. Sine dubio autem pro iocularibus sunt habenda verbi alia, iuramenta Socratis, per canem ', per anserem, quidquid contradicato RE HYRIus L. III. ff. 16.J Περὶ απο- & platanum: Zenonis per capparim 3 aliorum νη τήν 3ην. Vid. ATHENAEUS. Dipnosoph. L. IX. c. e. Scilicet iurabant per talia, non ut per deos, sed ne per deos iurarent; uti l quitur APOLLONIus Thyanaeus apud Philostratum L. VI. c. 9. Ed. MorelliJ postquam apud plurimos prauus mos inualuit, iuramenta in ornamentum ac supplementum velut sermonis adlii re. Sed & apud veteres longe freque tissimum, erat, iurare per ea, quae quis habebat carissima, aut quae maximi aestimabat. Apud VIRGILIUM Aen. IX. v. 3oo.J Ascanius: Per eaput boeiuro, per quod pater ante solebat. Sic passim testas iurari per caput proprium aut amicorum, per animam suam aut carissimorum. Amatori hus religiosissimum erat iurare per sulgentes oculos, per dulce osculum, per crines aureos dominae. Ov ID IVs Amorum L. III. eleg. 3. Ders. I3. I J Perque suos i
bus nequaquam hic sensus inest , quod istae res tanquam testes aut vindices periurii inuocarentur; quod credidit inter alios etiam Ap vLEIus de Deo Socratis : aut quasi creaturae istae testes citarentur, tanquam aliquid Dei, in quo scitucet resulget Dei veritas, honitas,& potentia,& quo se tum agnoscit per Dei misericordiam frui, tum non vult per Dei iustitiam priuari; ac si ita dicerent, iura per visam, id est, per Deum, cui vitam debeo. Vti praeter alios arbia uatur Rob. SANDER SON. de iuramenti obligat. praetere I. y. q. Sed Deum
M Apud EURIPID ΕΜ, praeeunte verbis
O Vid. MENAGIus ad Diogenem Lare eium L. II. I. 4o. ubi plura talia exhibentur pH DLos TRATVs de vita Apoll. Tvan. Lib. VI.
515쪽
LIB. IV. CAP. II. DE IUREIURANDO.
72 obtestabantur, ut ultionem periurii in istis potissimum rebus, utpote sibi carissimis, expeteret. Per eaput ipse suum sotisus iurare, tuumque 2uod scio non issivilius esse μιο. Ο v ID Ius Trist. L. IV. EL 4. vers. V. 46.J Scut Atheniensibus usitatum erat, in iuramentis se, & familiam suam deuouere, ii. fallerent; & contra, sit bene iurarent, sibi suisque omnia bona a diis precari; ut passim apud DEMOSTHENEM pateti Add. ANTIPHONII Orat. 1s. Et credebant isti, violato eiusmodi iuramento iram deorum in aliena quoque C lita derivari. Facit huc cumprimis illud PLINII H. Epist. 20. ubi de Reguo narrat, quomodo Veraniam grauiter decumbentem inusserit, M Cum ipsi persuasisset, se ex siderum obseruatione cognoscere, morbo ipsam liberandam;
illa, is in periculo credula, poscit codicillos: legatum Regulo scribit; mox ingravescitψclamat moriens: O hominem naequam, perfidum, ae plus etiam quam periurum s qui sibi 'r salutιm filii nicrassi. Addit P L I N I v s : Facit hoc Regulus non es ms Relerate quam frequemcr. quod iram Deorum, quos irae quotidie fallu . in eapeta infelicis pueri draestatur. LYsIAS orat. aduers. Diagitonem forat. D. C. 4. pag. s38. Π9.J Parmur sum Menti animo, ubicunque volueris, Praesare iusiuranis dum per capita horum liberorum, N eorum, qui secwndis nuptiis mihi natisru. A qui nondum eo miseriaν peruerit, neque tanti facio pecuniam, ut aut periuris liberardiris deuouere velim. quo alimritia i s relinquam, aut Per nefas patri facultates Amferre. Possis etiam huc obiter referre, quod apud Banimos in India, qui summo cultu vaccas habent, sanctissimi instar iuramenti sit, nraesente vacca cultrum manu tenere, ac dicere: si hoc verum non sit, aut na contractus -- pleatur, posse hoc cultro vaccam traiici. Petrus de UALLE Itin. Pari. g. Ep. 3. Ex his quoque patet, quis sensus sit iuramentorum, quae veteres Coniscipere solebant per caput, per gentum, per salutem Principis ; qualia adhuc inter Persas frequentari, & religiosius haberi, quam si simpliciter per Deum iuretur, refert Petrus de V A L L E Itin. Pari. II. Epist. i. Id enim non ideo sactum , quod Principibus adhuc vivis Numen ineste crederent , aut quod iram eorum in se fallentes imprecarentur; sed quia multi serio, aut per adulationem videri volebant, se Principis salutem propriae anteferre, adeoque matri relis ioni ducere iram deorum in istius, quam in proprium caput deuoluere. V de sensus eiusmodi iuramentorum proprie hic suit: ita saluum Principem opto, ut ego hoc faciam: id est, nisi hoe faxo, iratum Principi Deum precor. AG posite Augustinus, citante GROTIO in Spars non ad L M. D. us ivrerum
id est iurare, nisi ius reddere Deo, quando per Deum iuras y ius Atiis tuis reddere,
qua s) Vt existimauit Nie. HENEO Vs Ot. Vr tialati. e. a. H. s Adde Celah. viri Euerardi o T. To Nis Dissertationem de periurio per Genium
ubi sp ANHEMIvs Philonem do Jecta tis lauis dat , quum locus inueniatur in libro eius de lega-bus oeci δειtis. J Atqui ct Apostolus i ad Timoth. V. a . viis detur iurasse ter Deum ct Dominum Iesiun Chri sitam, A elericis Angelos. Add. SCHIL TE R. Mantidus . philosoph. ni rat. ad iurispr. e. Σ. ἔ. II. Verum recte ad loetiui illum notat H. GROTrvs sensiam
516쪽
LIB. IV. CAP. II. DE IUREIURANDO.
quando per filios tuos iurar. Ouod autem ius debemur salini nostrae, filiis mstris, Deo nostro, nisi caritatis, veritaιis, non fastiatis' Cum dicis quisque per meam salutem, ut m suam Deo obligat: quando dicit per mior meor, oppignorat Deo suos suos, ut hoe veniat in eaput ipserum, quod exit de ore i ur. Si verum, verum: sfalsim, falsum. Cum ergo filior μοι, vel caput fluum, vel salutem suam quisque in iuratione nominat . quicquid nominat, inuat Deo. Inde etsi omnino probandum sit, quod PHILO Iudaeus de specialibus legibus finit. p. s9 . Ed. Geneu.J profanam iurandi temeritatem damnet: ista tamen hautquidquam album calculum merentur ': quod si reicere ioreligionem iurisiurandi postulet, malis decet iurare per patris aut matris saxuatem, TF- noctutem prosperam, si vivunt, aut, F defuncti sunt, per beatam eorum memoriam. sent enim eriles s simulacra diuini Numinis, qvi liberos ad vitam produxerunt de nihilo. ID quoque laus debetur, qui quoties urgentur sacramenetum dicere , cunctando tergiuersandoque religionem incutiunt, mn filum spectantibus, sed G ad iurandum provocantibus. Solem enim quidam, ubi hoc solum protulerint, Ita me adiuuet, rei quum ex abrupto sublicere, nihil addentes amplius, nee ab luenter formulam. Potes
enim suppleri, s libeat, non sarim addendo: Ahi mur, aut summus rerum eouditor, sed tectas, fu, coelum, mundusne. Sed nec video, quomodo excusari possit illud iura mentum militum Christianorum, crassum nimis excessum reuerentiae aduersus Imperatores redolens, quod resert V E G E T I v s de Re militi L. II. c. s. Iuram per Deum, G per Chrisum, sper Spiritum Sanctum , EI per maiestatem Imperatoris ' . quae secundum Deum generi humano Aligenda es. s colenda. Nam Imperatori, cum Augusti nomen accepit, ranquam praesenti en orati Deo, fritis es praestanda deuotio, N impendendus peruigil famulatus. Et si enim concedatur, quod sequitur: Deo enim vel priuatur, vel militaηr fertiis, cum Meliter eum dilieit, qui Deo regnat auctore: non ideo tamen per maiestatem Imperatoris pari
modo iurandum erat, ae per Deum iuratur. Neque vero illa subtilitas in gregarios milites cadit, ut vocabulum per in eadem sormula diuerso modo accipere possint, cum de Deo, & cum de Imperatore sermo est. Sane ex E U-s E A r I Hist. Eccles L. IV. c. t . patet; inter signa abnegati Christianismi suisse, iurare per fortunam Principis '; id quod Polycarpus facere constantissime a nuit. Sic nescio an probari possit sormula iuramenti, nouo ordini Equitum a Carolo Gonraga praescripta: Iuro per immortalem Deum, perque avitam quam profiteor nobilitatem; apud GR AMONDUM Hist. Gall. L. V. Hinc quoque satet, non sine ratione grauiter quondam punitos ', qui per caput aut salutem 'rincipis peierabant; quippe quod crederentur diuinis poenis ipsum Principem facere
sensum esset Ηoe eo εἶ soν , aud onia o D a se riseis. θ .led is Angetis. Nam de Anselos au. dire , quae nos dieimus : de Deo saepe ad; ungi An ge os , ut eo rectius sum ua eius maiestas eonei piatur. Add. de iureiurando per Euangelium
can. Ir. quaest. I. ratis. 22. H.
8) τὰ, id est, pis Genium Himi-pis. Quo iurandi more ae ritu semper christia. nos abstinuisse, etsi iurarent per salutem Caesa ruiti, ceu geniis omnibuε augustiorii , testatur
peierari. Apud Aegyptios grauissimiim erat iuramentum per vitam Pharaonis, quod violatum capitis poenam secum trahebat, vi ex Abenesdranotat M. Got o T I V a ad Genes. XVI. II. H.
517쪽
LIB. IV. CAP. II. DE IUREIURANDO
sacere obnoxium, cuius tamen incolumitati salus publica sit innexa. Vid. L. 3s. . I. D. de Iureiurando. Sic apud Herodotum Melpomene resertur, Scythas, rege aegrotante, inquisiuisse, num quis ciuium per solium regis peierauerit. Quo comperio, periururia capite plecti. Apud Zosi MuM L. V. in fine, magistratus Alarichi postulata aequa concedi propterea posse nega-hant, quod per caput Principis iuratum fuerat, cum isto pacem non sore. quippe A Deo praestium fuissa iuriurandum , fortasse negligi posse , permi/Iendo
benignitati diuinae facinorix impii condonationem: sed quando per caput Imper toris iurassent ' . non iam eis fas esse , contra tam graue iusiurandum detin quere. Caeterum ne quis iuret per vitam Regis G filiorum eius interdictum legitur in Capittin Caroli Magni L. III. C. 42. In L. autem M. D. d. r. V P I A N v s non negat iuramentum esse, quando quis per propriam salutem
iurauerit; sed id non valere dicit, nisi specialiter ipsi sit ita delatum. Add.
L I. g. q. L. 4. L. s. prisc. d. t. Scilicet quia iuramenta fiunt eius causa, qui ea desere. Ideo verbis a deserente conceptis praestari eadem mos est, ut in eum sensum valerent, quem deserens intendisset; Cons. LIVIVs L XXII. c. 38. ab init. neue iurans insidiose & ambigue sormatis verbis vim iuramenti eluia
dere conaretur. An quia quotidiano eiusmodi iuramentorum usu eorundem reuerentia exolescit; igitur alter pro iuramento solenni acceptare non tenetur tritam alicuius formulam, quae saepe etiam non Cogitantis sermonem interis stinguit. Imo recte HOBBEs Leviath. c. Iψ. illas deierationes non iuramenta esse dicit, sed nominis diuini abusionem, natam ex praua consuetudine omnia nimium vehementer asseuerantium. Ex quibus hi hoc patet, etsi exsecrationes presse sumtae, quatenus quis nude sibi aut aliis mala imprecatur, aut se aliosque diris deuouet, iuramenta non sint: easdem tamen, quatenus ad assertionem aut promisium nostrum reseruntur, omnino pro parte iuramenti esse habendas . Cons. Zi EGI E R. ad Grol. L. II. c. I 3. Io. Id quod
etiam extendendum ad illas preces , quibus quis sibi certi quidpiam honi ita precatur, uti iuramentum seruauerit. Quale est illud apud AELI AN vM V.
H. L. XII. C. 9. 'Oυrω ἐγω Tι auris ταν ἰγκέψ αλeν Sic ego Timesiae cerebrum discusserim. Ammianus Marcellinus L. XXIV. c. s. Animabat Iulianua
exercitum, quum non per charitates, sed Per inchoatam rerum magnitudinem deierarit a due. Sic sub iugum mitteret Persas, ita quassatum recrearet orbem Romanum: Vt Traianus sertur aliquotus iurando dicta consueuisse Amare. Sic in pro
io' Tantum feetilo hoe erat autem quintum)sib Christiani, Principibus profecerat adulati ihaut aliter atque iam oli,n sub Gentilibus A sae viminia; ut vere seribit G OTHO F REDe ad L.
ri) Ergo distinguendum omnino inter iusiuiarandiun verum sitie proprium, A quasi sua ima
proprium. Illud loeum habet in re latente, eti- Ius veritatem nemo nouit, nisi ille qui est otii ni- sc ius, ct punire, nos potest. Hoe in promitso. alibus a Ohiestationibus rem res sancta, aut praeeiptio honore habita , eitra Numinis intuitum, pro stii daiae stetitiata tanquam pisnua depOnitur. Quo pertinet, quando in giuinis 'literis
legimus. sanctos etiam viros iuraeie per salutcm, animam vel vitam principis aut Prophetae. per animam, vitam aut tonscientiam suam. Gen. XLII, i 4. 1savLL- XVII, sq. XXV, 2s. asam. XI, l . XIV. I9. a Regum II, 1. I Corinth. XV, 31. Igi. tur si citiis hoe modo iuret per illum, otii rerum intesterium habet, postea autem sallere deprehenis datur, iniuriam committit, non leuiter puniem dam; sin per res alias. infamiae notam subit, nee fidem amplius meretur quippe mi res qtioque sancta uiolare pudori non fuit. Adde de exsecra
518쪽
LIB. IV. CAP. II. DE IUREIURANDI suinciarum speciem redactam videam Daciam; Sic pontibus Istrum, Euphratem
superem. Add. quoque GROTIus ad Gen. XXIV, a. Sic Patanes, populi in Indostan tam elato sunt animo, ut saepe velut iurantes soleant dicere: Nunquam fiam rex in Deliti, ni hoc ita sit. Atque sic adparet, quomodo explicanda sint iuramenta, quae in sacris literis occurrunt, ubi aptis quoque hominibus creaturarum mentio fuit laeta. Vid. Genes. XLII, is et Sam. XIV. I9. I Sam. XXV, 26. I Reg. II, 23. 2 Reg. II, 4. 6. Sic inter Iudaeos posteri rum seculorum valde frequentia fuisse iuramenta per caput, metum, templum, aurum templi, aram, victimas, patet eκ Matth. XXIIl, I6. seqq. Quorum profanos abusus, & petulantes cauillationes grauiter taxat Saluator noster loco dicto. Ad HOMERI Iliad. α. v. 23 . DIDYMUS illud ν- μα τοδε
me ηπτρον ita explicat: 'Isειν, οτι διά τῶ σκνπτρου oμνυσιν αυτον τον εφορον τῆς βα- λείας Θεον. Sciendum, quod per sceptrum iurant ipsum regni arbitrum Deum.
Homeri locum imitatus est Valerius F L A c c v s Argonauti L. III.
Nam ego magnanimi spolium Didimaouis basam, Ouae neque iam frondes virides nee proferet umbrat, Vi semeles excussa iugis, ac matre peremta Fidaminiseria, s duras obit horrida pugnas, Testor; G hoe omni ductor tibi nomine Armo.
Cons. VI R G I L I V s Aeneid. XII. v. 396. OvID Ius tamen de remeffamoris L. II. svers. 783. 78ιJ AErides sibi quod nunquam tactam Briseida iurat Per sceptrum: δεσι rum non putat esse Deor. Add. G o T r v s dicto loco β. In Persas posterioribus seculis per salem solitos iurare, patet eκ PROCOPII de Bello Persico L. I. c. *. Et apud D v c A M Hist. ByZant. c. 23. Mahom
tes, Turcarum Imperator, Besageten Visirem per panem & salem adiurat. f. IV. PORRO IM iuramentis formula illa, sub qua Deus testis au
vindeκ inuocatur, accommodanda est ad persuasionem seu religionem, quam circa Deum lauet, qui iurat. Frustra quippe adigitur quis ad iusiurandum Per Deum, quem non credit, adeoque nec metuit. Ac nemo per Deum se iurare putat alia formula, aut alio lub nomine, quam quod suae, id est, ex opinione iurantis verae religionis praeceptis Continetur. Inde est etiam, quod
Theol. L. de Lege p. p. SVns si s Hist. Pe. v. ix. ita interpretaturi ne quis per Husmstri r lag L. V. P. II. L. I. p. so . Resertur autem Chri- ahquid adserueret religiose, quaa nihil ministar, sti praeceptum, a LEONE Imperatore, in Nou. terra, remptam cepe . Nane enim interpretatio XCvII. ad praecepta christianorum Herotea io. nein, non admittunt verba IACOBI, τὸν
negotia, sed ad eonsitu/ndum litis. qui ad ι aram qinini constet, lege Monica Dei t. VI. v. Ig. dc Miliam Iublimi talem ad sedera d. Mani ia tres v. M. permitti iusiurandum iudiciale , superest, oriorem Respublicae grauiam . esse iram,igaiiam. vi dieamus. reprehendi his vectis iusiurandum Cuius sene generas uiam iam fiant. υρ hoe : Ne sine necessitate ex sola animi libidine praestitum, solicitἱ satis, ec, ne reponatis thenuros in terra. seu, ut nune vulgo hoe iusiurandiani accipitur, ius. quae eodem dicta sunt. Ha e onis se si ilia δε- tui uulum ait a udietiale. Per terram et laim paga orsum perfectionistis imian κιω. Peius GuNDa ni iurabant. Vid. sp ANI HI us ad Aristo.
L N G I v s Iuris Nat. p. is3. dicta CHRisTI phanis plutura v. IV. apud Matthaeum, dc IACOBI in Epistola e. R
519쪽
LIB. IV. CAP. II. DE IUREIURANDO.
Is qui per salios Deos iurat, quos ipse tamen pro veris habet, obligetur, ac si sesellerit, reuera periurium admittat. Quia sub quocunque speciali conceptu
Numinis notionem ante oculos habuit, adeoque eum sciens peierauit, diuinae maiestatis reuerentiam, quantum in se fuit, violauit . Iv UENALisSat. XV. vers. 37. 38.J Numina vicinarum Odiι uterque locvs, cum Iolos credat habendos sese Deos, quos i e colit. Add. I. V. g. r. D. de iureiur. cui non repugnat 3. 3. d. l.& c. io. quaest caus. 22 '. Quod si autem quis iuramentum accipit sub formula illius religionis, quam iurans quidem pro vera , ipse autem pro salsa habet, nequaquam ideo illius religionem adprobat ', aut pro vera habet. Sic qui a Iudaeo iuramentum accipit, hautquidquam adprobat ipsius sententiam, qui negat, unum Deum creatorem coeli & terrae esse patrem Domini nostri Iesu Christi. An tamen huc quadret exemplum a GRO o d. l. f. ia. eX Gen. XXXI, s a. allatum, dubito. Nam Deus Abrahami & Deus Nahoris, & patrum
ipsorum verus erat Deus. Add. c. I 6. quaest. I. Caus 22 '.
g. V. AD IURAMENTI porro Obligationem requiritur, ut animo deliberato id susceptum sit. Vnde iuramento hautquidquam obstrictus erit, qui non putans se iurare verba iurantia protulerit, seu qui simpliciter tantum iuramentum recitauerit, vel etiam eiusdem verba concepta in prima, Vt loquuntur, persona alteri praei uerit. Add. L s. s. a. D. de Obligat. I action. Et hactenus valere potest illud Luci ANI pro lapsu inter salutandum: 'ου τi:ν
examinare oportet. Inde frustra sibi religionem fingebat Cydippe, lecto iuramento, quod Acontius pomo inscripserat. Et redie ipsa apud Ovi Div M in
epist. Heroid. DXXI. vers. i3s. & seqq. J suae iurat niens e se nil co niuratiamur illa. Consilium, prudensque animi sententia iurat, Et nisi iudicii vincula nulla ualent. Verba suis frit si a viribus orba tenet. Not ego iuraui, legi iurantia verba. M. Simile factum narrat Antonius Liat ΑL1s sub init. Metamorphos de Ctesyllavirgine Caea, quam Hermoeliares Atheniensis pari modo circumuenit. At vero longe absurdissimus foret, si quis rurare volens, seu intentionem iurandi prae se serens, nolit tamen obligari; sique dixerit, se, dum luramento adigitur, recitatione duntaxat verborum conceptorum voluisse defungi, non autem ex iisdem obligationem conscientiae suae conciliare. Cuius rei ratio proxima non tam haec est, quod obligatio a iuramento sit inseparabilis, & essectus eius necessarius; quam quia alias omnis usus iuramentorum, imo omnis ratio inte
aa ceterum ut obseruat GRO Novius in
notis ad Groitum Lib. II. e. Ici. s. p. n. II. p panorum qitoque exempla reperiuntur, qui puniti sint propter impietatem eontra salscis Deos suos adnue m. Tales stini Cambyses, I v I TI N v s L. I. e. v. Xerxes ibidem, II. ia. Galli qui templiam Delphicum spoliauerant. ibid. a . g. PFrihus miles staticinarius Romanus apud cit Livi v N XIX s. H D Plane ut a laeneratore mutuo sumturus Fecimiam, non ideo improbum huius foenus probate tulerat tantum, quia aliter necessitatibus sitis eonsulere nem libat.V. GROTIVs Lih. II. e. 33. I. ia. es ibi Te erum. H. Imo recte hoe exemplo utitur GROTIvs. Adparet enim manifeste per IOstiae XXIV, a. Tharan, patrem Abrahami ct Nahorem , patrem Tharae, eoluisse Deos pereerinos. vid. CI. R. R iC v s ad laudatum locum Geneseos, ct ad eiu dem caput XIV. vers. 13. I. V. . Confisupra e. a. s. 4. H. Excipi tur tamen itis avi nuum vi extortum, de quo in
520쪽
LIB. IV. CAP. II. DE IUREIURANDO. 77
uenientibus signis sese obligandi eκ humana vita tolleretur, si quis tacita sua intentione posset impedire, ne essedius ille actum aliquem sequatur, cui producendo idem est institutus. Vnde Omnino iuramento obligaberis, quicquid demum cogitaris, quando iurabas; siquidem & is, cui iuratur, ita verba tua
accepit, tanquam iuramentum exprimentia, & tu, quando eadem proserebas, seriorem abs te agi, non autem iocandi institutum ostentabas. Et revera contradictorium est, velle iurare, & tamen non velle iuramento obligari; velle promittere, & promisso nolle teneri; velle serio verba proferre, ut tamen non obtineant illum usum, quem communis conuentio illis as lignauit. Hinc infi- cete Mediolanenses Fridorico I. apud RADE UI CUM L. II. c. 2s. respondent:
Iuravimus quidem, sed iuramentum attendere non promisimus. Add. GROTIVS
ad Matth. V, 33. Huc quoque spectat, quod habet Petrus S v A vis Hist. Com
cilii Trident. L. I. Seur vaeante, filent Cardinales capita quaedam reformando regimini Pontiscio in formulam redigere, quae Anguli se exacte seruaturos iurant, flforte i Rurificatum obtineant: licet omnium aetatum experimentis tegatum sit, nemini propositum iuramento stare, quod satim ab electione in pontificem profiteantur,s non potuisse Obligari , vel es absumtiove in Pontifieatum flvior feramenti religione. Add. Idem L. V. p. m. 3 8. edit. GOrinch. IR8. Quod si autem quis eiusmodi praeposteram intentionem prae se tulerit, ludos tantum agere censebitur. Sic verbi gratia in scholis, ubi solenni in actu titulus doctoris alicui confertur, hic utique Doctor erit, si vel maxime promotor, dum usitatum carmen recutat, de asino coronando cogitauerit. At si cui in scena ab histrione mitra omnibus cum ritibus imponatur, is ne hilum quidem qualitatis doctoralis nanciscetur. I u statim scena rem sectam esse testatur. QV INTILIANVS Decl. 3 2. Vnde patet, absurdam esse quaestionem; an obligetur, qui deliberato protulerit verba iurantia, animo tamen non iurandi λ Si enim verba illa tantum recitatiue protulit, apertum est, ipsum neque iurasse, neque obligari. Verum ubi res
velut serio fuit acta, id est, ubi & ille, qui verba protulit, iurantis speciem praese tulit, & alter in eum sensum id accepit, sine dubio iuratum est, & obligatio contracta est; quicquid demum ille, qui iurauit, tacite in animo suo voti
f. VI. EsT A v TEM & hoc probe obseruandum, iuramenta in se non producere nouam & peculiarem obligationem ', sed obligationi in sese validae velut accessorium quoddam vinculum superuenire '. Semper enim dum i Ο o o 3 ramus,f. VI. a) Infra s. it. H. Σὶ Vtique enim per adseuerationem religiosam
nonum promissioni aeeedit auctoramentum, quo eo magis a perfidia absterreri deberetis , quod Deum promissi testem, de persdiae uindicem adscivimus. Adhuc tamen promissicini inualidae nihil ex iitreiurando roboris accedit: quum Deus probare neutiquam praesimatus e uentionem, quae legi repugnet, aut cum eo inita si, qui iure aeceptandi destimeretur qualis est, qui dolo conuentionem elieitu. uel iurantem vi iniussa adiuranduiti adegit, etsi aliud visum sit G R O Tio II. c. I3. g. 14. Qua ratione serri potest regula Iuris caronici: omne ius tirandumse an iam esse, quod e aereνxae bearisti Enis δειν enas seruari pos/, ut pote quod, se acceptum. respondet verissimo
illi didici SE NEC A r . . iιὸν dum stelus es. ρν-saro φ m. Sed finge, iurasse aliquem, se non amplius iitrariiram, qui deinde nihilominus limrauerit: poterit ne, intercipiendae obligationi, nascenti ex posteriore iii reiurando . vii exceptione, Nisi ego iitrassem . me non iuraturum; Non pote rit sane, quia periurii de obligationis separatae sunt caussae. neque perfidiae a perfidia eretinuo