장음표시 사용
51쪽
hoc genere quoque sunt entia moralia. Quorum primum auctorem merito D EVM optimum maximum dixeris, qui Utique noluit, ut mortales hane vitam sine cultu, sine more, ad hrutorum initar transirent, sed ut ista,& eorundem actiones certa ratione forent temperata: id quod citra entia moralia fieri nequibat. Pleraque tamen arbitrio ipsorum hominum post superaddita, prout vitae humanae excolendae, & velut in ordinem dirigendae , talia introduci proficuum videbatur. Hinc etiam finis eorundem patescit, qui non est, uti entium physicorum, persectio huius uniuersit, sed peculiariter persectio vitae humanae, quatenus prae brutorum vita decori cuiusdam ordinis capax erat, utque in re maxime vaga, qualis est: motus animi humani, concinna alia qua harmonia inueniretur.
f. IV. P O o rii modus originarius producendi entia physica est cre
trie, ita modum, quo entia moralia producuntur, vita melius possis exprimere, quam per Uocabulum impositiovis. Scilicet quia illa non eκ principiis intrinsecis substantiae rerum proueniunt, sed rebus iam existentibus & physice persectis, eorundemque effectibus naturalibus sunt superaddita eκ amitrio entium intelligentium, adeoque unice per eorundem determinationem existet tiam nanciscuntur. Ac per cadem iptis certi quoque cirectus assignantur, qui iterum eorundem lubitu possunt deleri, nulla mutatione physica in re, cui erant superadditi, proueniente. Vnde Vis operandi quae illis inest, non in hoc consistit, ut intrinseca sua es scacia motum aliquem physicum, aut mutationem in re aliqua immediate producant, sed tum in eo, ut pateat hominibus, qua ratione libertas actionum ipsis si moderanda; tum in peculiariter reddantur habiles ad commodum vel incommodum aliquoti reeipiendum , vel etiam ad certas actiones aduersus alium cum peculiari effectu exercendas. Et eis cacia quidem entium moralium a DEO institutorum inde fluit, quod penes ipsum tanquain creatorem sucrit libertatem voluntatis, quam homini concedere placuerat, certis limitibus circumscribere, & reluctantein intent to aliquo malo versus cana, quam ipse vult, partem flectere. Sed & homines abs sese inuentis vim potuerunt addere, per suas vires repraesentato aliquo malo ei, qui sese istis consormare detrectauerit. . V. C v M igitur entia moralia sint instituta ad conciliandum ordinem vitae mortalium; cui fini requiritur, ut & illi, queis ad eam normam est vi
uendum, certo se modo inuicem habeant, & actiones suas certo modo regant,& denique circa res, quarum in vita humana usus est, certo modo si se gerant: ideo eadem potilliinuin velut inhaerere intelliguntur mi inurus, ipsorumque acti
. IV. oldest, ut vi ct virtute entium m is talium idonei stamus ad aliquid faetendum. vel patiendum. vel ex diuersis ab aliis exigendiam. 23 Quod ita eariendum, ut dieamus, etsi sum- tua libertate galloeat eiqile integriam fuerit ho
minem et ratione donare, et non Aoriare. ta.
men eum semel eum, rationabilem et sociabilemereare decreuisset, non potia iste non, pro summa sapientia sua impositionem entium muralium naturae huie rationali I metabili eonuenienter fa cere. Perinde ut Architectiis etsi ei integrumst. vel palatium exstruere, vel eas amet tamen. si ea in seitiet aediscare deereuerit, naturae easae conuenienter aDiseat, si aedificare maluerit palatium, indoli palatii. Quare etitia moralia ncirimere arbitraria sunt, sed impostici, ut auctorioquitur, diuina, nititur partirra indole naturae humanae, partitu iapieutia diuina, qua Deuq nciri
52쪽
ΕΤ VARIETATE ENTIUM MORALIUM. τ
mbur, & aliquatenus rebus, per naturam, aut adiuuante eam industria hominiam, productis. Quamuis autein iuxta haec tria subiecta coriandem diuisio non absurde poterat institiai; concinnius tamen visum fuit, ad normam entium physicorum ' ista quoque moralia in classes redigere. Idque tum quia in illa maiori studio inquisivere Philosophi, sicut ex eorundem comparatione hisce multum lucis accedere positi; tum quia vix aliter quam ad analogiam entium physicorum intellectus noster materiae immersus moralia concipere valet. f. VI. ET 8 I autem entia moralia non per se subsistant, adeoque in unu uersum non in classe substantiarum, sed modorum sint censenda: deprehendimus tamen quaedam concipi ad modum substantiarum, quia in iis alia moralia videntur immediate standari pari sere ratione, qua substantiis corporeis quantiatates et qualitates inhaerent. Verum quemadmodum substantiae physicae velut supponunt spatium, in quo suam quam habent naturalem existentiam ponunt. M motus suos physicos exercent: ita ad harum analogiam etiam personae potissimum morales dicuntur, & intelliguntur esse in suiu ; qui itidem iis velut supponitur aut substernitur, ut in eo actiones atque o flectus suos exserant. Inde natura status non incongrue cxprimi potest, quod sit ens morale suppositiuum,
ob analogiam, quam habet cum spatio ; quod itidem non videtur aliquod ensi riinarium, sed co destinatum, ut caeteris velut substematur, eaque certo modo ultineat. Sic & certi flatus sunt instituti non propter se, sed ut in iis personae morales exsistere intelligantur '. Qitanquam in eo disserat flatus a spatio, quod hoc sit quoddam substantiae genus immobile, & extensum primo ac per se, quod etiam sublatis rebus naturalibus exsistere queat; status vero ut & caetera moralia formaliter considerata & qua tali ab modi & attributi duntaxat rationem obtineat, ita ut remotis personis, quae in statu illo morali esse intelliguntur, ipse quoque status existentiam suam vix amplius tueri posse videatur. f. VII. PORRO uti spatium duplex est; unum, secundum quod res ubi esse dicuntur, aut in loco, in m hic illic; alterum, secundum quod dicuntur
esse auando, aut in tempore, v. g. hodie, heri, cras: ad eundem modum duplia Cis esse generis flatum animaduertimus, unum qui notat et bi morale , seu quicum loco aliquam habet analogiam; alterum qui notat respectum ad tempus; quatenus ex eo moralis aliquis effectus redundat in illos, qui in illo tempore exsistere dicuntur. prior status loco analogus considerari potest vel indeterminare, quatenus duntaxat ex qualitatibus moralibus resultat: vel determinate, quatenus etiam respectu in ad quantitatem aliquam moralem & comparationem inuoluit. Status hominis indeterminate consideratus , est vel naturalis, Vel aduentisiur.
potest velle finem , nisi velit etiam media, ad
obtinendum cum necessaria. I in aurem volun
tas diui ira nunquam separari debeat a honitate orsapientia eius, tamen entia moralia voluntati diuinae praccipite tribuuntur, i quia voluntas estprineipium actionimi diuinarum, Σ quia tapicntia et bonitate sita Deus liberrime utitiir, haeelibertas autem sine voluntate inicifixi nequit.. s. V. Facit amem auctor corum claues P tissilium quatitor . satum, de quo . 6. I. s. s. i .
. i. Quando v. g. pri neeps ei uitanisi omni aliquem, ut virtutis ei praemitim tribuat, dignitate auyet alias iuperuacua , sed qua is , ineuius gratiatu id fit, singulari honore adiicitur. Lx quo genure sunt omnus tituli dignitatum ho
53쪽
Naturalem hominis statum vocamus, non quod is citra omnem impositionein ex physicis principiis essentiae humanae fluat; sed quod eκ impositione Numita
nis, non ex arbitato hominum, hominem statim ab ipsa natiuitate, comitetur. Solemus autem statum hominis naturalem considerare vel abselute, Vel in ordine ad alios homines. Priori modo consideram in statum hominis naturalem inimii sper, cum commodiore vocabulo destituamur, vocabimus humanitatem, seu conditionem illam, in qua homo esse genitus intelligitur, dum eximium praealtis animantibus cum esse voluit Creator. CICER o de Octic. L. I. c. 28.
Nobis personam imposuit ipsa natura, magua cum excellentia, praestantiaque unimantium reliquorum . Εκ quo statu fluit, quod homo debeat che creatura auctorem sui agnoscens, colensque & ipsius opera admirans; quodque diuersa plane a brutis ratione vita eidem sit exigenda. Huic statui vita & conditio hostiarum opponitur. Cum porro ex eo statu , quod quis homo iit, certae obligationes proueniant, nec minus certa eidem iura competant, non abs re fuerit heic monere , quando iste status in singulis hominibus initium capiat. Quod recte videtur constitui, quando aliquis vere homo dici potest, etiamsi adhuc desint illae persectiones, quae non nisi post aliquem temporis tractuin hominem sequuntur; adeoque quando tanquam peculiaris substantia vivere &sentire incipit ', licet nondum visceribus maternis sit egressus. Sed quia obligationes ad sui impletionem requirunt intellectum sui, te eius quod agitur ;igitur non nisi tunc efficaciam suam actu exserunt, quando homo actiones suas ad normam aliquam conferre, & eas inter se discernere nouit. Ait iura, quae in aliis, rationis usu iam gaudentibus , obligationem quid praestandi inferunt,& prodesse possunt etiam ignorantibus quid geratur, statim atque homo quis esse incipit, vim suam proserunt. Inde cum omnibus hominibus hoc ius con petat, ne ab aliis laedantur, sane si eius quoque, qui in utero est, corpus dolo malo laedatur, iniuria fit non parentibus solis, sed & ipsi Metui; quam etiain eundem adultum postea suo nomine exsequi posse arbitramur, ubi ite ea intellexerit '. Sed antequam illud quicquid est in sormam hominis in utero male
no . VII. i) Intelligitur ergo humanitas eum reflexione ad legem: nam ct ei tra eam homo con. sderari potest. v. infra c. 2. I. 6. H. α) Vid. infra L. VI. e. 2. 3. 6. H. 3 sie porro, si nascituro aliquid legetur, iure hoe legatum petere potest natus, iustae aetatis nismis, eum ius situm interea saluum habuerit. Quos usu ICti Romani resulam seruahanti Qui in
utero est, perinde, ae si in rebus humanis esset, custoditur, quoties de commodis ipsus partus quaeritur , L. I., 26. D. de Marti hominum . etsi physice partiun conliderantes, rei conuenienter, antequam edat ir, mulieris portionem vel viscerum eum esse dicerent. L. 9. g. r. D ad Leg. Faι- rid. Λ nondum editum hominem Hle, negarent et smiliters ah niua nobis hona nostra nobis intereipiantur, aut damno asse tantur m etna viique nobis insertur iniuria, etsi adnaissum post tempus demtim didicerimus . I post tempus demum rem nostram vIndiemus aut faretri da.
dum suas O formatus sit foratis, mutiettiν σ
Vera verso legis diuinae haee est : si rixanrea
54쪽
no coaluerit ', si quis esticiat, ut illud corrumpatur atque elidatur, in massam illam iniurius dici non poterit; cisii reuera in lcgem naturae peccet, societati huinariae membrum intercipiendo; & iniuriam saciat ciuitati, quam citae, tiparentibus, quam prole sperata spoliat. Iu ordiue autem ad ahos homines consideratus naturialis status ille dicitur, prout intelliguntur homines se inuicem habere ex nuda illa & uniuersali cognatione, quae ex similitudine naturae resultat, ante factum aliquod aut pactum humanum, quo peculiariter unus ait ri redditus fuerit obnoxius. Quo sensu in statu naturali inuicem vivere dicuntur, qui neque communem habent dominum, & quorum unus alteri non est subiectus, quique inter se neque beneficio neque iniuria sint cogniti. Quo ctiam accedit tertia satur naturalis consideratio, prout nempe abstracta intelliguntur omnia inuenta, & instituta humana, aut homini diuinitus suggesta, queis vitae huic decor & commoditas fuit conciliata. Adventitisi autem status est, qui irascentibus, aut iam natis sacto aliquo humano superu nit. Cuius diuisiones infra commodius adducentur. Vbi obiter obse a dum , non esse quod putet aliquis, statum naturalem posteriori sensu nunquam exstitisse, aut exsiliere posse, ideo quod nunquam exstiterint plures homines, qui nuda illa naturae similitudine, prout a cognatione abstrahit, citra vinculum aduentitium inter se fuerint coniuncti. Euam quippe Adamo vinculo coniugali fuisse sociatam. Ex hisce descendentes per communionem sanguinis & stirpis , cognationemque arctius coaluisse. Vcrum sciendum, vinculum illud eκ cognatione resultans paulatim inter eos exolescere, qui longe a communi stirpe sunt remoti; iace idem ulterius sere iudicatur vim aliquam obtinere, quam quousque isti exprimendo peculiaria homines vocabula inuenerunt. Adeoque licet ab initio generis humani ille flatus actu non exstiterit ; idem tamen deinceps lapsu temporum emersit ' , postquam communis stirpis memoria , aut ex eadem ortae nucissitudinis senius foret extinctus.
mutientuν pro multa . quam /ὼ im ostioris τῶν Iseνis. eamque rint aptis arari si si autem mors fuerit jequuta. animam pro anima datas. Quae verba. cum ad mortem matris solitis restrina at Iosephus: Philo, patiente id latitudine eorum, e morte virtusque. et matris, et foetus. intelligit.
Interpretatur enim liane legem ita: ut, si tartus adhue νώῶ, ct anformis si, percussor aνιιρνανia
puniariaν ι si vero iam formartis, marte multe νυν r quam interpretationem etiam secuti sunt
LXX. interpretes, et ex qua in foro distinctio reis teli solet paritis in animatum cli nox an/maIMm. EMPER Evn de Legit,us Hebraeorum seren-shuae. VIII. f. a. p. ano. IOANNE A CL ER ι- cvs ad Exodulia d. l. SELDENus de Iur. Nat. a Gent. sec. Hebr. L. IV. e. r. p. q. o. Ed.
γ Quando homines primum iri familias si i
turis de postea in diuersis ciuitateη ς κregari coe perunt i aut ciuitates in marchiaua siue cγcopli-
eam eonstitionem delabuntur. In uniuerso genere humano . ita ut stimii sui iuris essent, nunquam obtinuit ; fingi tamen non inepte nee sine humi potest, ut ex eona ratione naturalis natus civilitim e tuum praestantiam eoninaque fructuram penitus cognostam uet v. AUCTOR L. II. e. a. Iam iv consideratio haecce prudentiam gignit. v. AUCT DR L. II. c. a. ia. L. IlI. e. s.
s. s. in fine. ix L. VII. e. r. I. s. SORBERIANA
6 Talia exempla eluitatum, quae, resoluto vinculo eluili , in statu naturali versat e sint. etiam I sistoriae reeentiores suppeditant. Sic Frisa, post tempora Caroli M. nullum Principem passa. tandem in resolutam plane licentiam degenerauit. crita conditione per integrann sere Oeeusum de civium quintivis Frisii in vero statu naturali vixere. vid. Hvns Rus de Iur. Ciuit. Sia'. I. e. q. s. r. simile exemplum in Germania occurrit tempore magni illius interregni.
55쪽
M. DI. QVA NOVAM autem omnis status respectum aliquem & h hitudinem inuoluat aduersus alios in eo, qui in statu esse dicitur; cum que libet statum comitetur ius aut obligatio aliqua, quae sine obiecto, in quo vim suam exserat, non intelligitur: magis expresse tamen quidam status respectum erga alios homines notant; quibus scilicet simul exprimitur modus, quo sua negotia inuicem expediunt homines. Vti sunt praecipue pax, 8c bellum '.
LIBANI Vs Progymn. p. s. Δυο καιροὶ -- δατωσι τα τῶν ριν ωπων Στραγματα, λεγου δή πολεμον κέ ε' Hiri Sunt tempora duo, yenes quae rarius vitae
es arbitrium, nempe pacis is belli. Pari quippe est status ille, quo homines inter se quiete, & citra iniurias violentas agunt, & quae inuicem debent, velut ex obligatione & vltro praestant. Bellum contra est status iniurias violentas mutuo inserentium 8c propulsantium, aut quae sibi debentur vi extorquerenitentium. Diuidi potest pax in communem, quae aduersus quoslibet homines per sola ossicia, ex mero iure naturae fluentia, colitur: & peculiurem, quae expressis foederibus , & certis praestationibus constat '. Quae iterum est
vel interua y, inter membra ciusdem reipublicae: Uel externa, erga alios extra nostram rempublicam Constitutos ', amicos Vulgares, aut peculiares ac foederatos. Bellum aliquod commune aut uniuersale omnium in omnes inter
homines non datur; cum illud sit consectarium status bestiarum. Bellum particulare . quod in certos duntaxat homines geritur, est vel internum, seu ciuile; vel externum. Illud geritur inter eiusdem reipublicae membra si ;hoc inter eos, qui eadein ciuitate non continentur. Quando suspenduntur actus bellici, statu manente, induciae vocantur. f. IX. DETERMINATE considerari possunt aliqui status prout adiunctam habent intensionem aut remissionem existimationis, seu prout mulis tum aut parum honorifici censentur. Cum enim quemlibet statum aliqua iura aut obligationes comitentur: eo splendidior plerumque censetur status, quo plura & validiora iura is adiuncta habuerit; aut ii obligationes eo tendant, ut tales teneatur praestare operas, quae insignem Vim animi aut ingenii requirunt. Contra quae crasso labore obeuntur ' Vtplurimum parum dignationis habere iudicantur. f. X. Pos TER Ius genus status, quod respectum ad tempus habet cum essectu morali consideratum ' , diuidi potest I. in itinioratum & seniora-itim. Quorum uterque dicitur vel in respectu ad durationem existentiae in
ναὸς πεῖ σι. . maximum bonorum Marasaribus.
qua se non ustiros primi paelic tes prcanii terunt. sic pax interna non turbatur, si magistratiis adeo eriendos transgressores legum vi viatur: quod
vitaeontra fit, si ei res reum poenae vi aperia exime. re tentent, aut magistratui renitantur versisti in exercitio iuritim Romina. ) Qiii inter belligerantea neutras partes s liuntur, aut actitrium interponunt, quam meisiationena viilso vocant. H.
56쪽
vita humana, Vocaturque aetas; cuius gradus Insantia, pueritia, adole entia, iuuentus, aetas virilis, stata, vergens, senilis, decrepita: vel in respectu ad statum aliquem aduentilium, prout quis diu in eo fuit versatus. II. In mai renuitatem. quando quis per aetatem censetur idoneus ad hona sua proprio Marte adininistranda; & minorenuitatem, Cum quis tutore adhuc aut Curatore opus habet, eo quod ob iudicii imbecillitatem, aut affectuum in vana imp tum rebus suis non satis dextro praeesse posse praesumatur. Cui statui apud diuersos populos diuersi terinini constituti deprehenduntur. A minorennit te differt aetas doli capax, cui itidem in uniuersum Certus terminus assignari nequit '. Memorabilem modum doli eκplorandi refert AELIANus L.
V. c. II. Puer com auream laminam, quae ex Dianae corona deciderat, sustulisset. in iudicivin adductus est. Iudices igitur crepundia, talor, laminam auream pro- postuerunt puero : qui eum uerum ad aurum se contulisset, plexus es tanquam sacrilegui.
f. XI. ANTE Qv A M ad alia discedamus, illud quoque monendum videtur, quod ob inohiam vocabulorum uno eodemque nomine frequenter cogamur exprimere D statuin, & attributum statui proprium. Quae taincnreuera distincti sunt, Sc diuerso modo concipiuntur. S g N E c A de Beneficiis
L. II. c. 3 . Ingent copia es rerum sine nomine . quas non propriis appellaIionibus nota.
mus , sed alienis, commodatisque. Sic v. g. libertas pro statu concipitur ad analogiam spatii; pro facultate agendi ad modum qualitatis activae. Sic nobilitas alias notat statum, alias attributum personae, quod ad modum patibilis qualitatis concipitiar. Sic & vocabulum induciarum, pacisque et statum, &conuentionem notat. Sed nec illud praetereundum, quemadmodum una persona in pluribus statibus simul exiistere potest, inodo obligationes, quae natus illos comitantur, sibi inuicem non aduersentur : ita obligationes, quae uni cuipiam statui a thaerent, posse eκ diuersis principiis per partes deria uari. Vnde haud statim ille, qui obligationes ex uno aliquo principio flue tes colligit, reliquis praeteritassis, eiusmodi format statum, cui praeter eas, quarum ipse meminit, nullae possint adhaerere obligationes aut debeant. Sic qui ex solis Scripturis Sacris partes ossicii sacerdotum colligit, hautquidquam negat, ad illa quoque obeunda eosdem obligari, quae cκ constitutionibus si gularum ciuitatum requiruntur. Sic & nos, qui huic illa duntaxat hominis ossicia tradimus, quorum necessitas ex lumine rationis colligi potest ' , nequaquam pertendimus, eiusmodi statum hominum unquam exstitisse, aut iam
εὶ mod bellum . quando in ipso apparatu exis stinguitur, sevisa. voeatur. A qua proinde differunt rebellio A boetam ciuilo. Illa a eluibus arina eontra Maiestatem eapiuntur in Monarchia; hoe ei inter se committuntur in Aristocratia de Democratia. d. x i) mae diuisio etiam in personis moralibus locum habet. V. de Roinana ciuitate F L Ο.
Rus in prologo libri primi. ll. aa Iuris Rotuani enim arbitrarius est terminus, quo pubertati proximi quideta doli capaces lia.
E et essehentur, infantiae eontra proximi, 'ut doli non eapaees exeusantur, L. 3. D. de Iur. as. I. de Gu qtiae eae a L Sunt autem pueri insantiae Iroximi ab anno septimo ad decimum .h diini bim; eum puellae usque ad nonum et dimidium, insantiae proximis aceenseantur. . XI. i Quibuslroinde opponuntur arbitraria diurna ct humana, Due ciuilia : ex qua oppositi ne tres Etllinetae disciplinae nascuntur, I. νιι tiara , II. Theotissae. III. Iuris civittis.
57쪽
esse posse aut debere , in quo solae illae obligationes in eundem caderent. Quanquam illud fortas tu superuacuum fuerit, multis inquirere, an talis status hominum exsistere vn litam debuerit. Neque enim ita liquido probatum adhuc est, quod aliqui tradunt: Si honio mansis et in satu Ianet actis primaevae , δε-
Iam nat/ιrae legem, uti ab initis illum rexis, ita recturam deincepi Disse, nisi quia Una aut altera positius aecedere poterat '. Nescio enim, an probabile sit, genus humanum, ut ut precati expers, perpetuo intra unius horti spatia aeuum fuisse exacturum, fructibus sponte enatis victitans, nec per industriam ac Varias artes inuentas cultura vitae allata. Quid enim, honiinibus multiplicatis, particulares societates, rerumpublicaria in instar habentes, sanctitati obstiti ias erat, nondum dispicio. Ait illiusmodi societates sine legibus positivis intelligi non posse videntur. XII. ENTI A moralia, quae ad analogiam substantiarum concipiuntur, dicuntur perfnae morales , quae sunt homines singuli, aut per vinculum morale in unum systeina connexi, considerati cum statu suo aut munere, in quo in Vita communi versantur. Sunt autem personae morales vel Amph-cer Vel compositae. Simplices pro discrimine statuum vel munerum, in quibus versantur, sunt vel publicae vel priuatae, prout ipsorum munus immediate ad usuin societatis ciuilis, aut proprium cuiusque commodum spectat '. Personae publicae ex usu populorum Christianorum dispescuntur in politicas& ecclesiasidas '. Illae sunt vel principale, vel minus principales. Inter illas uaedam cum summo imperio rempublicam regunt; quacdam potestate aiammo imperio delegata partem aliquam imperii exsequuntur, quos magistratus proprie accepto vocabulo dicunt; vel circa recte gubemandam rempublicam consilia luggerunt. Minus principales operam minus nobilem reipublicae & magistratibus ut talibus praestant. In hello magistratibus respondent duces superiores & inferiores, quibus subsunt milites gregarii; quos inter personas publicas eo respectu post is referre ; quod per summam potest tem ciuilem immediate aut mediate aiactorantur ad arma pro republica ferenda. Peculiaris quoque species personarum politicarum est, quas dicere postis repraesentariuas, ideo quod personam aliorum reserant; quae scilicet potestate &
a laiae sententia Valentini inprimis Ar Rr Rri suit, Theologi Lipsensis, quo militem habuit noster de principio Iuris Natiirae, quod illi non seiatita, sed Mitis interitaraseee videbatur. Immo πινο anteter, inquit in Comp. Iur. Nat. p. 3I. Deile pavicusimis ogibristo liιtiis contentus esse poserat, quippe quod ius naturae possedeνιι ex amussin, Cr. quam.hu integer. ab eo aberrare hami paruerit. . XII. i) Monet hic Cl. B Λ R v v v R A c V s, Ictis Romanis homines liberos proprie tantum persorias appellaria semos' autem in numero rerum haberi. Eadem sententia Hri Nircei est Elem. see. Inst. 4. 7 . et see. Paridera. P. I. i32. sea confunduntur se duae diuersae sentiorum relationes. Quando enim hominibus li- heris opponuntur serui, utique personae sitntinam omnes homines in liberos et seruos diuidia rurin t . Ins. d. ών. μνson. Θ L. 9. D. de In hominum . quatenus contra heris suis, vel paribus familias subsunt, in rerum munero censentire. r) Aeeedit alia denominationis ratio. qua miruneribus publieis auctoritate totius societatis, aut eorum. qui foetetati praesint, praeficimur; eum munera pritiata voluntate tantiam priuatortim eon. ferantur. Errori ansam dedit commixtio Martis in genere eonsiderati et Mattis Ciuilis. Nam ii. lud constat, seruos in statu ciuili persona carere, eum neque ciuibus, neque peregrinis accenseraposi:nt. Personae autem Politicae sunt, quae negotia directo ad societatem ciuilem, eoru deratam vi
58쪽
auctoritate agendi ab aliquo instructae, huius vice negotia expediunt eodem cum effectu, ac si ab illo ipso essent conlaeta: in sunt legati, vicarii, syndici& similes. Et si recentius commentum sit distinguere inter cos ministros ', qui habent characterram repraesentantem, uti sunt nresse dicti Legati: & interministros secundi ordinis, puta Missos, aut Resic lentes, qui fastigium eorum,
a quibus mittuntur, haut ita, sit cui priores repraesentant. Vid. AucIoris δεο-n nu Ammoires totiebant les Amba adeurr p. Na litorum instar aliquod inter priuatas personas gerunt tutores & curatores; quatenus pupillorum & mianorum res atque negotia administrant. Quo loco minus recte monet HoBEEs Leviathanc c. XVI. in ciuitatibus non raro contingere, Ut quis repra sentet & gerat personam rei cuiusdam inanimatae, quaeque adeo per se persona non est, puta Ecclesiae, Nosoconati, pontis, &e. Nam non necessarium videtur, per fictionem quandam istarum rerum aliquam personam constitui ; cum simplicissime dicatur, a ciuitate certis hominibus iniunctam curam colligendi reditus istis rebus seruandis destinatos, & quae eo nomine oriuntur actiones persequendi aut excipiendi. Quae personarum ecclesiasti- Carum sit varietas, cuiuis agnoscere in procliui est, prout religioni alicui ii nutritus fuerit. Quid personarum quoque scholae generent, neminem cru ditum fugere potest. Privatarum personarum magna est varietas. Praecipuae illarum disserentiae desumuntur i. ex negotio, quaestu aut artificio, circa
quod quis est occupatus, & unde rem facit, quod est vel ingenuo dignum, vel cum sordibus coniunctum. 2. Ex conditione seu situ quati morali, quo quis utitur in ciuitate. Qtio intuitu alius est ciuis, pleno aut minus pleno iure ; alius inquilinus, alius peregrinus. 3. Ex conditione in familia; quo respectu aliquis est paterfamilias, qui mariti, patris ac heri personam simul complecti potest, alia uxor, alius filius, & semus; quae sunt membra Vchit ordinaria familiae, quibus extra ordinem accedit interdum hospes. 4. EX stirpe; unde sunt nobiles, quorum diuersis in ciuitati hus diuersi gradus; &plebeii. s. Εκ sexu aetate. Hinc est puer, iuuenis, vir, senex: illinc mas,
foemina. Quanquam enim sexus & numerus annorum non sit ex imposi-
ut talem pertinentia auctoritate publica administrant, cum e contrario personae Eeclesiasti eae dieantur, quibus sola cura iacrorum relicta est.
aetis, et alii, qui talem legarum, alteram quas, seu peminam mittentis personam esse existimant, ita ut idem omnino, qui mittenti honos, ei M. heatur, excepto tantum Principe, ad quem missa est legatio: quippe qui in territorio suo stpotior. Etenim enaracter ille sumimim legato tali imperium non eonfert; qui proinde nee titulis, nee insgnibus stinimo imperanti propriis utitur, nee vindicare sibi poterit, ut vero Regi, qui sorte praesens cst, praeseratur H. D Vid. ConNm rus vAN BvNκrpsi xxQ1iaest. Iur. pubi. L. II. e. s. p. 2 8. seq. et Λ NE LOT D L L A H o v s s A v x dans ses xl moires Historiques et politiques T. I. voce A1n- has adeur. 6 Hine androgynis se tus assignatur, graui in mutantes poena in Hispania Viuieomburio sane ita. In Gallia eum infans quidam per errorem sequioris sexus habitus es et, po1h annum aetatis vigesimum cognitus mas, agente Proetiratore Repto himis in Δ noinen a habitum ma. ris sumere. Ut memorant Diurna erillitorum Gallieana A. MDCXCII. in ealee. Nimirum non modo legibus pos titiis, sed a naturae iure mari. hus licent, quae meimius non permittuntur. V. A. L. vi. c. r. I. Is. H.
59쪽
ulint, quatenus diuersos sexus diuersa decere intelliguntur, alioque modo
dispari cum sexu agere conuenit. .
f. XIII. PE so NA moralis composita coniti uitur, quando plura indiuidua humana ita inter se vivuntur, ut quae vi istius unionis volunt aut agunt, pro Vna Voluntate, unaque actione, non pro pluribus censeantur. Idque tunc fieri intelligitur, quando staguli voluntatem suam voluntati unius hominis aut concilii ita subiiciunt, ut pro omnium voluntate & actione velint agnoscere, & ab aliis haberi, quicquid iste decreuerit aut gesserit circa illa, quae ad unionis eius naturam ut talem secetant, & fini eiusdem congruunt. Vnde est, quod cum alias ubi plures quia voluerint, aut egerint, tot volui tales & actiones extare intelligantur, quot numero personae physicae seu indiuidua humana ibi numerantur; in personam tamen compositam coalitis una voluntas tribuatur, & quae ab illis ut i libus proficiscitur actio, una censeatur, utut plura indiuidua physica ad eandem concurrerint. Hine etiam et M
mo)i persona composita iura ac bona peculiaria potest ac solet obtinere, quae haut quidquam singuli eκ isto corpore, qua tales, sibi arrogare aut vindicare possint. Sed & illud heio obseruandum , quemadmodum corpora physica
manent eadem, etssi successis temporis per varias particularum accestiones mdecessiones tacitis momentis non parum in iis fuerit mutatum; sic per partiacularem indiuiduorum successionein non desinere candem manere personam, nisi uno & eodem tempore talis mutatio ingruat, quae prioris corporis rationem penitus tollat. Qua de re alio loco pluribus. Personas porro mor les compositas, seu societates ad modum personarum simplicium diuidere possumus in publieas & priuatas. Illae iterum sunt vel serae vel politicae. Inter sacras alias possumus vocare generales, ut est ecclesia catholica, ecclesia particularis vel certis ciuitatum terminis comprehensa, vel publicis consessionum
sormulis distincta: vel Deciatei, ut sunt concilia & synodi, constitoria, presbyteria &c. Societas politica itidem est vel generalis, ut respublica, cuius multae species, simplices, compositae, regulares, irregulares; vel particularis, ut Senatus, ordo equestris, tribus, partamentum &c. Societas sagata dicitur exercitus, cuius partes sunt legio, turma, cohors, manipulus, &c. Societates priuatae non solum sunt familiae, sed & in ciuitatibus, quae vocantur collegia, puta mercatorum, opificum & similia. Omnes species minutatim heic colligere, Operae pretium non videbatur. . XIV. ID post Ro circa naturam personarum moralium simplicium obseruabimus, quemadmodum unus ideinque homo in diuersiis statibus, stibi inuicem non repugnantibus, esse potest '. Ita unus idemque simul plures velut personas gerere potest, modo munia, quae personas illas comitantur, ab eodem simul obiri queant. Nam uti eκ naturali ratione idem non potest sisse maritus & uxor, filius ti filia; nee eκ morali ratione simul dominus & seruus,
iudex & reus, actor Sc testis: ita nil prohibet, quo minus idem simul esse
. XIV. . Illustravi hoe pluribus exemplis eo h/rsonas in Tom. III. Commenta atque op Diilertatione do tiomano vno piares se inrisis ieris. H.
60쪽
ET VARIETATE ENTIUM MORALIUM. 1s
queat v. g. domi paterfamilias, in curia senator, in foro aduocatus, in aula consiliarius. Scilicet quatenus singula ista munia totum hominem non requirunt, sed distinctis temporibus commode obeuntur. Huc aliquo modo facit illud Cic Eno Nis Ossio. L. I. c. 3o. Intelligendum es, duabus quasi nos a natura indutos esse personis : quarum una communit est, ex eo quod omnes participes su mus rarioris , Praestantiaeque eius, qua antecellimus bestiis. Ahera autem, quaο proprie singulis est 1ributa. His tertia adiungitur, quam easus aliquis vel tempus im-yonit. quarta etiam, quam nobismetipsis iuduio nostro accommodamus. IDEM de
Oratore: L. II. c. 24. Tres personas et nus sustineo, meam, aduersarii, iudicis. Atque ea ratione sapientiores gentilium πολυθεοτητα, quam rationi repugnare satis intelligebant, excusatum luerunt; scilicet ut in eodem numine plures velut personae conciperentur, prout per diuersas operationes in rerum natura sese illud exserit. SENE cΑ de Benefic. L. IV. c. m Tot appellationes DEII sunt esse, quot munera. Μ ANIMUS T Y R I v s dissere. 23. p. et . Edit. Camtabr. ITO3. Θεων μία μεν η φ bis, πολα δε τώ ονοματα, morum una natura, sed n vita Iuni nomina. Nos vero a subsidio, quia hominibus praestant, singulis rorum, 'quae nostra es t rantia. nomina imponimur. Aliter alius Deortim appellatur. Sed
di hoc ex natura impositionis facile intelligitur, quando alicui homini noua Mersona velut induitur, non fieri in ipso physicam quandian mutationem, aut nouas in eo qualitates physicas produci, veteresue augeri: sed quicquid noui heic generatur, id intra sphaeram rerum moralium subsistit. Sic quando alia quis consul renunciatur, non ideo sit prudentior, neque si magiitratu abierit, simplicior; etsi aliqui obseruarint, multorum actiones ex splendore muneris non parum ponderis mutuari, & aliquos cum imperio, & priuatos non eosdem visos. Id quod tamen ego inter deceptiones velut opticas, quas a paratus inanium essicit, retulerim. Quomodo rustici ad emcaciam medicamentorum etiam Doctoris titulum aliquid saccre credunt. I v v ENALIS Sat. VILV. I39 I36. sqq.
Causidicum, venduni ameth lina, eonuenit illis, Ei strepitu π faeie maioris vivere censius. σNisi quod saepe ingenia quaedam magnitudine negotiorum excitentUr, otio obtorpescant. Vid. CORNEL. NEPos Alcibiade c. I. n. 3. 4. Quin tame DEUS, si ipse alicui peculiarem imponat personam, eidem qualitates, mo ratium merituram supergressas , addere possit, & soleat, dubitare non licet. Vid. Exod. III. IV. Detit. XXXIV, 9. i Sam. X, 6.9. Matth. X, I. I9. 2O. EX s e rioribus etiam patet, Iudaeos quondam regenerationi fine, per quam ante hac gentili noua persona Proselyti iustitiae imponebatur, effectus nimis amplos tribuisse, velut nulla ei restaret pristina cognatio, nec fratrem, sororem, patrem , matrem, liberos ante genitos omnino in suis haberet. Vid. SELDE-N v s de I. N. & G. L. II. c. 4. ubi & eius erroris caussa notatur, quod scit. crederent, Proselyto nouam animam infundi. . XV. MONEM D v M denique & hoc videtur, homines personarum
moralium quasdam velut umbras et simulacra quandoque fingere , quae istas Per