장음표시 사용
701쪽
LIB. IV. CAP. YIII. DE OBLIGATIONI BVs,
ultro rem perdiderit, ubi rescissit eam alterius esse, eo fine, ne eam restituere.
f. VIII. II. BONAE fidei possessor tenetur ad restituendam non so
lum rem, sed & frustus adhuc extantes. Naturaliter enim ad quem res, ad eundem quoque tructus pertinent. Add. L.' D. L. so. D. de Rei vindicati m. Distinguunt tamen inter fructus rei, & industriae . GROTius quidem lindicat, solos fructus rei esse restituendos, industriae non item: quia utut sine re non prouenirent, rei tamen non debeantur. Alii tamen etiam industriae semctus adhuc extantes arbitrantur restituendos, citantes L. aa. C. de Rei vindis. Quae sententia propius ad humanitatem videtur accedere '; dummodo hoc asdatur, honae fidei, possessorem detrahere omnes impensas in rem saetas, ut& mercedem suae industriae. Vid. L Is s. s. L. fg. . D. de Haereae petit. La . s. 4. L Iι. L. M. L. θ. D. de Rei vindie. Ac ne molestis litibus occasio prata heatur, dominum rem vindicantem non debere omne lucellum cum puluisculo Conuerrere. Hoc modo raro emerget casus, vi possessor bonae fidei multum de fructibus industriae restituendum habeati g. IX. III. Possasso honae fidei tenetur ad restitutionem rei ,& fructuum consumtorum, si modo alias quoque tantundem consumturus su
rat . Uid. L. G. g. g. s. D. de Haeredit. petitione L. sa. D. de Rei vindie. Nam
in hoc Iocupletior censetur, dum consumtis rebus alienis suas seruauit Add. L. 47. I. D. de Solution. Vbi tamen iudicauerim, praeter limitationes superiori definitioni additas, hoc quoque considerandum, an possessor bonae fidei possit recuperare id, quod sibi re euicta decedit, ab eo, abs quo rem oneroso titulo accepit '. Nam si hoc fieri nequit, hautquidquam locupletior amplius est bonae fidei possessor, restituta re aliena, cuius pretium ab auctore suo recuperare nequit. Circa exemplum autem Caligulae, quod adducitur ex S v
TONII Calig c. I 6. Si quibus regna restituis . adiecit U Iructum omnem vecti ea.
Eorum T redituum medii temporis; moneri potest, ipsum iudicasse, iniuria istis regna ademta, adeoque se esse haeredem posse ris malae fidei. Aut si laetum antecessoris non damnauit; dubἰum tamen adhuc est, an eκ liberalitate
s Imo utrosque retinere potest possessor bonae fidei, utpote pleno iure ad eum pertinentes, seis eundum ea, quae supra dicta sunt in nota a. ad s. 3. Iure erum Naturae dominium putatiuum, quod ex possessione bonae fidei naseitur, eosdem c parte effectus producere videtur, qui ea ipso meras dominio oriuntur. Quod etiam Ictis veteribi
s. IX. i) si possessori bonae fidei interrum est,
retinere fructus exstantes, ut euictum est in rimia superiore , multo minua restituendum ab eo erit pretium consumtorum. Di simi quoqMe ab Alictore hae parte interpretes Iuris Romani. eis is sententiam suam legibus firmatum eat. Vid. Vi N Ni v s ad Institui. L. II. tit. de rerum diuisiotie. 3. 33. ninn. 9. Ο Huius vero diiudieatio elidi disseilia valdest a impedita, non temere Romani iuria auctores consumtos fructus a bonae fidei possessore acis quiri simpliciter statuerunt. Id quod etiam popi
702쪽
QUAE EX DOMINIO RER. PER SE ORIUNTUR. 66i
mera, an vero velut ex obligatione illos Buctus intermedii temporis restitu rIt. Inde verisis putauerim, possessorem bonae fidei non teneri restituere aestimationem rei consumtae, ubi ab auctore suo euictio ipsi praestari nequiti Nam hoc modo non potest censeri factus locupletior. Et durius videtur, re Consumtae aestimationem, quam rem ipsam adhuc extantem restituere. f. X. IV. BONA a fidei possessor non tenetur ad sarciendos fructus, quos percipere negleκit: quia nec rem habet, nec quidquam rei loco successi Et negligentia circa res proprias vel quasi versanti satis ipsi damni iudicatur. Vid. L. g. D. de Rei vindis. . XI. V. SI possEssost honae fidei rem sibi donatam alii donauerit, non tenetur, nisi omnino etiam sine hac donaturus tantundem suisseti Tunc enim lucrum erit rei suae pepercisse '. Quae definitio videtur praesupponere distinctionem ' inter donationes ex aliquo ossicio, & ex mera liberalitate prosectas; ut illae tantum sint pensandae, non item hae. Cum regulariter nemo donare praesumatur, nisi ipse abunde habeat; adeoque donandi impetus eκ consideratione rei istius alienae, tanquam abundantis, Conceptus iudicetur. Obligatio autem illa, quae in donatario ex donis & beneficiis resultat, hautquidquam inter ea censetur, quae definito pretio possunt aestim ri; adeoque qui ἀντίδωρα expectat a donatario, hautquidquam videtur locu pletior. Vid. L. V. s. g. D. de Haeredit. petit. cons. ZIEGLEa Us ad Grotidietum locum f. Enimuero ulterius considerandum, an res donata apud donatarium adhuc extet, an minus. Si prius, ab hoc rem suam vindicabit dominus, intermedio donatario omisso. Nec minus posteriori casu illi erit incumbendum, qui vel rem tenet, vel ex ea factus est locupletior. Interm dius autem non nisi velut in subsidium tenebitur, in quantum ipse sortasse i eius est locupletior. Add. S T R v e I v s Exercit. XI. 9. I f. XII. VI. SI possEssost horae fidei rem alienam oneroso titulo partam quocunque modo alienaverit, non tenebitur, nisi quatenus ex ea lucrum secit '. Quod si lucroso titulo Dariam vendiderit, tunc demum ad
ii, quidam in iudieando sequuntur. Vid. V IN. NIV s ad s. 36. I. de R. D. n. D. Ioann. a S A N. DE L. III. tit. D de . a Uitit aliis diuerstim pla-etierit, nisi miritu stierint ustieapti. Vid. STRV. IVs Exercit. l. 23. Add. GROENE MEG. ad L. aa. C. de vel vindacas. H. 3 Cui exeeptioni aut plane lociis est deneganis diis , aut quod ab Auctore non fit, extendenda ea etiam ad reliquos eastis r quare male hie cohae. rerent conclusiones ipsius. f. XI. i) sane quidem omnino lueratur: sed ut rem donatam shi uti fere poterat et se pro tu .hitu etiam eadem abuti integrum ei fuit. Quod igitur rea Dropria elua creuit, dum suta sumtibus pepercit, donando rem alienam, id iure ei quam sitim est. Vnde superuaeuae sunt distinctiones
33 Cui fini distinctio Mee hue adferatur, non video. siue enim donatio simplex, sue re muneratoria fuerit, donator non tenetur a nis is omnino citra eonsiderationem rei istius alienae donaturus tantundem fuisset. H. XII. ) satis ex iis, quae in notis praecede tibi a disputata fuerant, patet, possessorem bonae fidei neque pretiuiti rei venditae, neque luertim, quod in alienatione eius feeit reddere eo it siuerent ipsam hona fide emerit, siue eam dono acia ceperit. Vnde de hie inanes sunt Auctoria distinia
a Bene ex ea. Seetis existimangum , s quia ex eui aereio luerum parauerit. Finge i Emit - quis
703쪽
ssa LIB. IV. CAP. XIII. DE OBLIG ATIONIBUS,
pretium restituendum tenebitur, ubi dominus a possessore rem ipsam nequeat recuperare; nisi forte prodegerit pretium intuitu abundantiae suae, alias maprodacturus. Non autem lucrum facit, qui pro re quapiam tantundem rec, et, quantum ipse dedit, eum suum duntaxat recuperasse censeatur. Neque eic in locum rei pretium successisse dici potest, nisi ubi sorte quis dolo polli. dere desierit. Alias contra ultimum possessorem rei vindicatio instituenda.
Allegatur L. M. g. vlt. D. de Furiis. Si furi Pretium pro re furtiua acceptum d minus per vim extorserit, videri eum uummorum furtum fecisse; σ vi bonorum rapis. rum actione itidem teneri. Ouod enim ex re furtiua redigitur, furtivum non esse. η
mini dubium est. Quae leκ proprie ad ciuitates pereinet Nam in naturali libertate viventibus aeque vi licet inuadere rem ubi furto subductam, quam eius pretium. f. XIII. VII. Possgssost bonae fidei etiam oneroso titulo partam rem alienam tenetur restituere, nec ipsum dominum id, quod erogatum est, reposcere potest, sed illum duntaxat, abs quo eam rem aecepit. Alias enim in irritum caderet ius vindicandi , si pretium laret refundendum. Et qui rem quampiam comparat abs aliquo, in quem suspicio cadere poterat, ipsum forte dominum non esse, debebat sibi peculiariter circa euictionem cauere quanquam & ea alias venditioni naturaliter insit. Huc quoque pertinet. L. aa.
D. de Hisererit. etit. L. G. princ. U I. I. D. eod. L. V. D. de Reb. creditis. L. I. I 2I. C. de Rei vindicat. L. t K. D. de Contrab. emt. L. r. D. de Diction. L. a. s. s. D. de L. Rhodia. L. is C. de Gi fion. L. a. C. de Furti . Addenda tamen haec exceptio;
nisi quatenus dominus rei suae possessionem recipere sine aliquo impendio probabiliter non potuit; puta, si res apud piratas aut latrones fuerit. Tunc enim deduci poterit, quantum dominus impensurus libenter fuerat. Ipsa enim facti possessio, praesertim recuperatu dissicilis,. est aliquid aestimabile, & in hoc clominus post rem amissam censetur factus locupletior. Vnde frequens est, eos, qui aliquid amiserunt, inuentori promittere μουτρον Vit, Mos CH Us Idril. 1. Quam imitatus est APULEIUS Metam. L. VI. Hinc etiam, cum rei suae emtio Ordinario iure non valeat, valere tamen eam ait ICtus PavLus in L. 34. g. D. de Contrab. emtion. ab initio id conuenit, ut possessio, quae apud alterum est, ematur. Sed an is quoque poterit dominum reposcere pro-vum , qui emit eo fine, ut rem domino restitueret 8 quod aliqui negant eo a
quis equum quinquaginta aureis, vendii postea emere, non adhibito fideiussore. Quod inseris pretio maiori; luerum hoece ad dominum rei eum quoque L. VI. Capitular. Francor. 3gr. L non pertinebit. Quid enim, si emtor male emis gibus Baiiauariaram tit. g. e. T. qui rem suxtiisset, de damnum itide accepisset Sunt tamen muti Main ignorans emerat, requirere venditorem, alie, qui aliter statuunt. Qi md rationem tum deis s eum no inuenisset, sacramento se purgare clemum habere puto, si veuditor titulo lucratius rem restituere iubebatur. Cons. s. Capitul. 44. rem tenuit. . De quo Λ CTOR L antecedente in Aegyptiorum tamen lege in restitutione rei furti- fine eluti Struuio ibi citato. H. Nae quarta pars pro redeamiosus pretio solite ha-I XIII. 1) Rectissime hoe loeo se habet sententia tur, teste DIODORO Sicut O I. Biblioth. M. Auc TORis, ut adparet ex iis, quae dicta sunt 3) vid. interpretes ad PETRONI V , , e. DT. ad 3. n. x. Edit. Burmanni. M u. Wisigothleti L. VII. tit. a. e. g. fuit im M Rea suae emtia tinc vatis, cum H, in ἐν satenuia vetituiti, rem nullam ab ignoto homine agaιαν, ut possessionem emat, quam δε ea του--
704쪽
QUAE EX DOMINIO RER. PER SE ORIUNTUR. 663
gumento, quia per huiusmodi protestationem non possit tolli domino itis competens. Vid. L. tr. D. de Reg. iuris. Enimuero si emtor iste probabiliter prae- uidit, alia ratione dominum rem suam aegre recuperaturum , neque pretium,
quod dedit, amplius est, quam quanti aestimari potest ista lacti postessio, omni
no id erit refundendum. An autem redemtori contra dominum detur actio negotiorum gestorum ', interpretum iuris Romani est subtilius inquirere. Id quod definire GROTI vs ideo omittit, quod ista actio ex lege ciuili nascatur, cum non habeat ullum eorum sundamentorum, eκ quibus natura obligationem inducit. Enimuero licet iuris naturae non sit inquirere aut designare, ad quamnam speciem actionis, iure Romano definitam. praesens casus possit aut debeat reuocari: tamen quin ipsa actio negotiorum gestorum sundamentum in naturali aequitate, inque pacto tacito ' habeat, negari nequit. Nam nullo praetextu postulare quis potest, ut ego beneuola mea opera alterius rem seruauerim aut meliorem reddiderim gratis, & impensa mihi non relandenda. Add. ZI E G L E- Rus ad Grotium dicto loco g. 9. Igitur simplicissimum suerit, ut redemtori, & alii cuiuis negotiorum gestori ea res, quae redemta, aut cui opera sum tusue impensi, tantisper oppignorata intelligatur, isque eandem tantisper retinere possit, donee sibi sit satisfactum. Si tamen nullum opus eius Operae supersit, cui incumbi possit, & alter utilem operam inhumaniter pensare detrectet, non putauerim adhiberi posse illa media iuris sui vindicandi ', quibus id vindicatur, quod ex contractibus nascitur; sed illum velut ingratum, & omni beneuolentia indignum detestationi duntaxat habendum. Vid. i Samuel. XXV, 7. N. 2I. . Quanquam eo loco David iniuriam verbalem potissimum videatur ulcisci voluisse. Caeterum aequitatem istius restitutionis in similibus quoque casibus considerauit ius Romanum. Vid. L. λή. g. is. D. de Religios sumtibus funer. L. L f. I. D. Nego'. gos. L. t. D. de L Rhodia. Et in uniuersum in limili causarum genere probe obseruandum illud TERENTII Heautontim. Act. 4.sc. s. fuerL 8.J Iur summum saepe ριmma est malitia. q. XIV. VIII. Ex mente GROTII, qui rem alienam emit, non potest eam restituere venditori, ut pretium seruet; quia eκ quo res in eius fuit potestate, coepit obligatio restituendi. Vbi tamen diuersum nobis videtur.
Nam Utique non teneor rem emere, quam noui alienam, ut domisis quidem rem recipiat, ego autem pretium meum amittam. Ergo si cognouero rem
esseMν habiais . in iuditis tiarisonis potiιν esses. vero nullus Ioeus: unde ni fin i saltetv ae praeis L. 34. 6 4. D. de Contrah. emtione. si mi utilitas suadet. Vid. tit. Digestorum de N C Sub hoe temperamento sententia A vcΥ - gotiis gestisinin a L. V. e. 4. f. I. R i s admitti potesti apoquin regulae inhaerem Ex iit, quae in nota a. ad. ρ. g. monita Re dum, ut hene doetiit sCH LTER vs Exere. ad runt, manifestum est, recte se habere sententiam D. 36. I. 62.63. Apud Famian. ST RADAM L. veterum de Quasi- contractibus. modo ii, non.
VII. de Beli. Belgic. Deead. I. ad A. iς a. extat exem- quod AvCTOR sacit. ex eonsensu laetio, sed ex plum mereatoriam Antuerpiensimi, qui praedam consensu ficto de praesumto deriventur. in urbe Mechliniensi ab Hispano milite saeiam. 83 Certe durum foret, si dominus. qui rem si- minimo emtam, nimirum xXM. floreriis, quae ne facto suo amist, pretium pro ea soluere coge ferme centum M. aei iiDahatur, dominis pro eoia redire. Licet alias actio ne otiorum gestorum so . dem, quo emerunt, pretio restituerunt. H. eum habeat, etianssi ne otium diuersum habuerit 63 Cui loeus, quando quis negotium ignorari. examin. Laa. s. a. v. de Nerat. gos. H.
iis, veluti absentis gessit, utpote ubi consensui
705쪽
εει LIB. IV. CAP. XIII. DE OBLIGATIONIBUS &e.
esse Mienam, ac nolim eandem apud me euinci, vel ad declinandam litis m Iestiam, vel quia pretium me recuperaturum despero I putauerim me recte, quamdiu poenitentiae locus est, ab isto contractu resilire , ne gratis lite i plicer, ita tamen, ut indicare tenear domino requirenti, ubi sua res sit, quo eam vindicare queat '. Vid. L. in princ. D. de Rei vindie. & ZIEGLE Rus ad Groti dictum locum L lo. f. XV. IX. Is, Qv I rem hona fide habet, cuius dominus ignoratur, non tenetur eam naturaliter pauperibus dare , etsi hoc in ciuitatibus hene possit conssilui. Ratio est, quia ex dominio nemo habet ius praeter dominum. Non esse autem, & non adparere perpetuo, tantundem valet apud eum, cui non adparet. Igitur nemo heic erit, ad quem eiusmodi res propius pertineat, quam ad possessorem bonae fidei. f. XVI. X. Quo D GROTIus asserit, naturaliter, quod ob turpem causam, aut honestam, sed ad quam quis gratis obligabatur acceptum est, non esse restituendum; id admittimus, siquidem causa restitutionis unice siit petenda ex dominio rerum per se. Nam hoc nomine non phtest teneri is, in quem res transiit prioris domini consensu. Verum ubi in ipla accipiendi causa fuerit vitium, puta extorsio, ex alio principio obligatio restituendi fluit . Sub extorsione aut comprehendi debent modi, licet non ita violenti, pecunia alios emungendi; puta, si iudex nolit iustitiam administrare , nisi prius manus argento ipsa inunsantur. Vid. i Samuel. XII, 3. 4. ' Quo loco non videtur Samuelem voluisse peculiarem sane Limoniam ostentare, sed quod commune iudicum ossicium nullo modo transgressus fuerit, protestatum esse, quodque adeo nullo suo delicto meritus sit, ut ipse munere suo dimoueretur, rege creato. Add. supra L. III. c. 7. f. 9.
videtur, emtorem eontractui emtionis stare, etsis, ex consensu alias oblisci, non teneri si dete Ierit. rem non esse venditoris, ita ut meree etiam
tradita ct pretio soluto a eontrami resilire possit. M Et restinitio fiat ante litem a rei domino
β. xv. . Vt Theologi quidam statuunt, praeis eipientes , eiusmodi res ad Episeopum deseret, ut ille vendat, a redactum pretium pauperibus di stribuat. Quorum scinipulum mores Flandriae non reeepisse scribit Nicol. BVRGV Nnvs
Tractat. L. II. ad Consuri. Flandr. n. a. Videtur ea sententia fusisse ex Atiss. Omnes pinerint. C. --. GDece . quae tamen non loquitur de re.
pertia , sed de honis peregrini demortui, euiua
I. XVI. ia Vid. nota id ad Lib. III. e. r. I.
taliam isset, qua poenas legibus confluuias in noeenistes daeeνn-ι ι non a rem gratis se a m eos proin nuntians. seeundrum quos pronuntiare necesse est, sta venatim , mereanarram sententiam proferunt.
Add. A vG vs et Nus Ep. s4. AUCTOR infra L. V. H. Ad quem Ioeum eonserendus Io. CLERI.
708쪽
I. Pol dominium introducenda suis mensi
JL quantitas moralis rerum quid fIII. Pretium quotvlix' . IV. Pretii vulgaris fundamentum quodnam U. Μultae res utiles pretium non habent λ
VI. quare pretia rerum intendantur δVII De pretis assectionis. VIII. De pretio legitimo. IX. De pretio commuM. X. Causae, quae commune pretium intem uis vel remittunt. XI. Pretium vulgare non fuscis vitae humanae: XII. Inde constitutum pretium eminens ia
XIII. sui fere ex metallis constat. XIV. mmorum Dalorem quatenus de terminare possim rectores ciuita
XV. In eo quoque respectus es habendus ad fundor. XVI. Vatir pecuniae itidem mutations
io νTqvAM res proprietati subiectae disparis erant naturae, nec eundem usum humanis necessitatibus praebebant; & verollaeque ter contingebat, Ut aut eadem res ad plures inciperet pertinere, cuius partes sibi non per omnia tarent umiles, aut diuersae res turae mutuo essent transferendae; inde necessum erat conuentione homi-
nuin Don,intimi inter homin , qualm ni me sunt, Commercia sequiint ir, quae fieri nequeuntune pretio, quo rerum quae in iis fit permuta. tio maxim pere indiget. Quare recte Icti uete res orisinem eommereiorum ad Ius Gentium se erandamini retulere, quod usu exigente ct huma. nis neeemistibus gem tes humanae tibi eonstitue rimi, de quo diximus ad Lib. IV e. 3. s. 23. rima 4. Et hae iure gematim .... λmnιa d ιndia, i quit Her BOgemanus in L. s. D. de I. 5 I. ariis remini posisa aeu Asa east e ra, C O M MERCI v M . emptiones vendassonos ς Leatronas eam dia I anes, obligatones anclasturae: Exeulas . ra Aus se s 3 lina eamn ..Ha Aa --.
709쪽
ssa LIB. v. CAP. I. DE PRETIO.
num rebus imponi aliquam assectionem, secundum quam res disparis naturae
inuicem comparari atque exaequari possent. Cum autem res inuicem Compa. rentur, D exaequentur ratione quantitatum; quippe cum aequalitas sit qua
titatum coincidentia: igitur de quantitate rerum, & actionum, in quantum hae in vita humana sinit utiles, eiusdemque landamentis, & communi Mens ratam erit dispiciendum. II. DEPREHENDIMUS ergo in vita communi res inuicem diei aequales, non solam quod coincidant secundum tres dimensiones, sed & alio quodam respectu. Sic enim dignitates, operae, merces, aequales inuicem aut inaequales dicuntur alio intuitu, quam ab coincidentiam dimensionum. Inde necessum est dari aliquam quantitatem praeter physicain & mathematicam, circa quam solam hactenus Philosophi videntur soliciti fuisse. Id quod clarius adgrebit, si attendamus, quantitatis uniuersim sumtae rationem formalem consiere non in extentione suhstantiae, sed ut it iram, in aestimatiuitate; sau ideo primo res dicuntur quantae, quatenus aestimari possunt, & consequenter inter
se comparari, Vtrum aequales sint, an inaequales. Cum autem res aestimari
queant non solum secundum substantiam suam physicam, sed etiam secundum
considei ationem quandam moralem consequitur, praetet quantitatem physicam dari etiam quantitatem moralem, secundum quam scilicet res aestirriantur moraliter. Quanquam etiam ipsa quantitas physica facit ad aestimationem rerum eiusdem naturae & bonitatis, exempli gratia, magnus adamas caeteris paribus est pretiosior paruo; non tamen eadem semper attenditur circa aesti mationem rerum diuersae speciei, aut bonitatis. Sic non semper canis maior est pretiosior minore, nee magna massa plumbi minore mana auri. Ca rerum quomodo moraliter aestimentur personae secundum existimationem, &actiones morales secundum vim producendi meritum & demeritum, suo lo- eo dicitur '. Heic agendum proprie de quantitate morali rerum, &actionum, quatenus aliquem usum in vita communi intelliguntur obtinere, atque inuicem comparantur, quo in commercium venire aptae sint. Ea quantitas rerum & actionum vocatur pretium. Quod est quantitas moralis, seu valor rerum ti actionum in commercium venientium, secundum quam illae inuicem comparari solent.
L lII. DIVIDI pretium potest in vulgare & eminens '. Illud spectatur in rebus, & actionibus, seu operis, in commercium venientihus, quatenus usum
νωm homanum, vel viuisatae . seu eorum, miletinimam rerum in elisitati a tenent. intra ae pendet a commiani hominum aestimatione. A la. eitudinem hahet pro ratione ciret stantia M. De quo I. 4. s. s. IO. Sin re img-
ν- ώa-ntim dicit ir pretium asinionis quia aestiniatio se ex priliato euiu se te assectia. de quo . I. gω-a cinuasse iterum est vel Daιιών, quod voea e leaitimum, quia per legem seu deisererem supeTi rann determinatur , A eonsistit A O-ῆ siue in puncto, ita ut quantocia De e regia iniustitia committatur. de quo I. . velle rati per nimitim, quod ΑVc TOR eminens v eat , de quo fm. II. 3. II. 16. H. I V Quae aptittido ad usum eatissa pretii tantum generalis est: quicquid enim nullius usi:s est, nullitis quo. Depret Ii haberi solet. Enimuero unde est, mri,il reum quihiisdam maximi usus pretium omne delicis Ecce enim aqua utilissinia est,a tamen
710쪽
ulam aliquem & delectationem hominibus asserunti Hoc autem spectatur in numo, & quicquid eius vicem gerit, quatenus omnium rerum & operarum, pretia virtualiter continere, & communem earundem me ram pra here intelligitur. g. IV. A D vulgaris pretii naturam recte percipiendam cumprimis russit distinctim considerasse tum eius fundamentum in se, tum quare idem intendatur, vel remittatur. Fundamentum pretii in se est aptitudo rei vel actionis, qua aliquid mediate aut immediate conferre potest ad vitae humanae necessit tes, aut ad eandem commodiorem & iucundiorem reddendam . Inde frequens est in vulgari sermone, ut res inutiles vocentur nullius pretii; sicut &homines, inutilia terrae pondera, nullius pretii solemus dicere. Siet in tabula gallus margaritam inuentam pro se quidem nullius pretii ducebat, quod sibi
inutilis foret. GROTIus L. II. c. Ia. g. r . ait, mensiera eiust . quia r quae quae valeat, maxime naturalis est indigentia. Vbi si iste sensus est, quod land
mentum pretii in se sit indigentia seu quod ideo res aliqua ab hominibus aestimetur, quia eadem indigent; id in uniuersum verum non est. Nam hac rate e detraheretur pretium rebus superfluae voluptati inseruientibus, quibus tamen luxuria mortalium immense laepe pretia secit. Indigere autem non nisi illis rebus dicimur, qui hus citra graue incommodum carere nequimus. Vid. Matth. IX, 12. Quod si autem sensus sit, ad intensionem pretii iacere indigentiam emtoris, latemur quidem, ita vulgo fieri; sed quod ea mensura pretii naturalis sit, ut quo quis maiore indigentia premitur, eo amplius pretium ab
ipso recte extorqueatur, id nemo cordatus admiserit . Neque iacit ad rem locus ARISTOTELIS Nieom. L. V. c. 8. '. a Grotio addumas. Nam πειρα illa, siue indigentia, si παιτα συνἔχει, quae omnia commercia quasi eontinet & alit, non est unicum fundamentum pretii, sed permutationis siue commerciorum. Si enim homines nulla re indigerent, aut alia non magis quam sua, nulla essent Commercia, nulla permutatio; sed quisque sua retineret, iisdemque frueretur. Sic enim expresse ARIsTOTELEs dicto loco: 'Orι δ ἡ-m-γι ἔσπεe D τι σν, δηλοῖ, οτι ἄν μή εν χρέα οῦσιν ἀλήλων, η ἀμφιτεροι, ὴ ετερος
ουκ αλλαττε το . Indigemiam vero quas rem unam quandam es, quae euemineat. iliud declarari quad cum mutua ope non indiguerint, vel uterque vetaher, permurationem nan
saetani. Quo iacit quoque illud Eiusdem Polit. I. c. 6. O. Fs permκω-
tio in omnibus. coe a quidem ab initio ex eo, quod es secundum naturam, quod alii
argento non emitur, in ipse Ave Ton infra ob seruat. Aptitudini ad usum ν νisarem proinde ad lici necesse est, ex qua natatur romparandi dic leui raa. Igitur quo res quamus I. Utilior, a. ra rior est. eo magis pretium eius intendit ir. ne. que hie quiequam profecerit utilitas sine raritate, vel raritas sine utilitate. Ipsa aqua multoriam nummorum e se ineipit qriando rara est, veluti in oluitioniblia S l eis aridis. similiter raritas in aptiri,dine inminaria pretium at gere potest rei alias communis. Nam si aqua frigore stipata aestatem vincere didicerit, in eniosa eam gula ut vino niiccatur, redigit ad pretium. IMOR NIus de Statu foederati Belgite. I. 3 . eum notasset, merces ex Belgio agis uectas adeo milius esse pretii. meremque Indi. eas adeo pretio s. vi plerisque in loeia merx Eelgarum, quae pretio Grenorum. exempli pratia, quinque tonstat, redimatur merce Indica centum