장음표시 사용
741쪽
oo LIB. V. CAp. II. DE CONTRACTIBUS,
pretii emtori condonem, erit partim donatio, partim emtio venditio . Si uti Caesar Dictator Seruiliae amplissima praedia ex auctionibus hastae numo addixit. SuETON Ius Iulio c. so. Si alicui salarium amplius constituam,
tuam quanti ipsius opera est, erit partim donatio, partim conductio. Id quod
plendoris causa interdum faciunt magnates, qui ex dignitate sua credunt, Ia gius pensam operam alicuius, quam quanti reuera est, contractui liberalitate admista. Atid. Matth. XX, 9. L. I 2. 3. 3. D. de Administri ric. tutorum. Pari modo se res hahet, si pro parte duntaxat operae meae mercedem mihi solui patiatur, reliquum condonem. Add. V A LE R. M AX I M V S L. V. c. 2. . Io. Si aurifabro pecuniam promittam, ut ex suo auro mihi annulos faciat, partim emtio erit, partim conductio. Ita quidem G R o T i v s dicto loco β. Quanquam aliis ea enatio videatur 3 quippe cum in emtione pretium non materiae
soli, sed & artificio simul ponatur: ac parum reserat, an species iam facta sit, an adhuc ab opifice conficienda. Nec potest esse locatio conductio, ubi corpus ipsum non datur ab eo, cui id conficitur. Vid. L. D. D. de Grurah. emi. g. 4. Bist. de Locar. conduct. Sic & ipse contractus emphileuticus mixtus videiatur ex emtione venditione, & locatione conductione: etsi propriam ipsi speciem assignauerit lex Zenonis. Sic in contractu laudati concemo laudi est ij neficium, quatenus laudum longe pluris est, quam militaris opera, quae pro eo est pracstanda : sed prout eadem oIaera militaris exigitur pro tutela, quam senior vasallo praestat, inde trahit aliquid ex contractu iacio ut facias; & quod principale est in eo contractu pertinet ad do, ut facias. Quod si autem concessioni laudi accedat quoque onus certae pensionis, eatenus miscetur cum em phyleusi. Foenus denique nauticum, quod communes alias usuras longe solet excedere, est aliquid mixtum ex contractu mutui, & auerti periculi seu asse- curationis. In societate autem, etsi contingat, ut alter pecuniam & operam, alter pecuniam tantum conserat, non tamen exinde mixtus fieri contractus via
detur. Neque enim mixtio proprie ex diuersis praestationibus resultat, verbi gratia, si aliquem conduxero, ut & vineam fodiat, & agrum conserat, tilio tum plantet, simpleκ tamen contractus locationis conductionis est0 sed inde
quod una & eadem conuentione in plura negotia diuersarum naturarum consentiatur. GROTIus dicto loco g. 6. mixtum quoque contractum oriri putat ex accessione ad alium actum, uti in fideiussione, & pignoris datione. Quod non satis accuratum videtur; cum ex mixtione proprie dicta tertia aliqua species resultet. Cautio autem cum principali contractu non miscetur, sed tantum cum eodem coniungitur, tanquam extrinsectam aliquod firmamentum.
Sic creditum non alteratur, accedente fideiussore & pignore; sed cauetur duntaxat creditori in eum casum, si creditum a principali debitore exigi nequeat. In
Modo pretium solutum non nImis reeedata vera rei aestimatione. Quod si enim uno Phi lippieo emamus rem, quae si philippieorum XL. donatio, tecta enitionis nomine facta videbitur, quod Romanis appellabatiar nummo addieere. Si
742쪽
uVI PRETIA RER. PRAE SVPPOR IN GENERE. Vor
ta ipsa tamen fideiussione accurrate loquendo duo sunt contractus y, qui unius tantum speciem prae se serunt, ideo quia eidem fideiussori cum utroque tam
editore, quam debitore negotium et t. Nam inter fideiussorem & creditorem videtur quidem nuda duntaxat promissio intercedere: accurate tamen lo-
ruendo promissio illa tantum est causa, cur hic debeat, non autem ob quam ebet. Nam causa, ob quam debet, est prinoipalis contraehrs, ex quo obligationem velut in subsidium per promissum in se deriuauit fideiutar. Adeo. que promissio illa intelligitur induere naturam illi,contractus, cui fideiussio accellit. Neque vero ista fideiussio in ordine ad creditorem habet naturam actus benefici; quippe cum hic ex fideiussore nihil lucretur; sed duntaxat idoneam viam nanciscatur suum obtinendi. In quo etsi ipsi consulatur, ob id tamen fideiussori hautquidquam creditor gratiam tenetur agere, sed debitor. Nam iste absque fideiussione ad contrahendum non descendisset. Inter fideiussorem autem & debitorem , ubi solutio ab isto facta est, creditum videtur interuenire, cum singatur ', fideiussorem pecuniam dedisse debitori, quam ipse deinceps creditori solvat. Et si in effectu perinde sit, si fideiussori debitorem ex mandato ad restituendum id, quod solutum est, teneri dicamus. Sed neque pignoris datio in se est actus aliquis liberalis; quippe cum per hoc alter, Cui id datur, nihil lucretur, nec ob idem quidquam imputare creditori possit deb, tor, cum citra pignus iste huic non suisset crediturus.
Aa traiia illu=o, nussim mom/nII est, L. 3s. D. de Contrali. emt. L. io. . vlt. L. t. a M. D. de Adquirenda vel amittenda possessione. D Forte igitur Grotius voluit, fideiussonem a se eontractum beneseum intuitu debitoris, pro
quo fidelitiat quis vel ex mandato, vel negotio. vi gestione. vid. Siraeid. XXIX, I9.2o. 24. one.
msum vero eontemplatu ereditoris, eui fideiussor spondet, se id soluturum, quod debitor debet. H. J Qua fietione in Iure Naturae opus non est. Ex lolis enim regni is aequitatis patet , debitorem principalem, quod fidei hr pro eo soluit, reddere ei teneri, quia alias damno eius locupletar
743쪽
I. D contractibias onerosis debes esse aequa-
4I. Ideo vitia rei indicanda sunt. III. Id quod requirit ipsa natura eo
IV. An quae rem per se non comingunt, indicanda ρV. Nota utrinque vitia indicari necessummu es.
ApENT hoc omnes contractus onerosi, & quibus nihil beneficii admixtum, qui praesertim ineuntur, ubi lege aut usu sori desinita rebus pretia sunt constituta, ut in illis versari debeat aequalitas, seu utvterque tantundem nanciscatur; & ubi inaequalitas interuenerit, alteri, qui minus accepit, ius nascatur ad postulandum, ut suppleatur, quod sibi deest , aut ' ad contractum plane abrumpendum. Id quod facile ex fine talium contrachium adparet. Ideo enim illi ineuntur, is pro re vel opera mea aliquid aequi pollens ab altero recipiam, quot certas ob causas possidere malo, quam rem meam retinere, aut opera mea supersedere. Quanquam nec accuratior demonstratio desit. Cum enim contractibus opus sit ad illa obtinenda, quae . ab altero iure eκigere non poteram, adeoque in ipsius arbitrio sit, eadem in me transferre; Uel non; & vero praesupponatur, non velle aliquem gratis in me
VI. Ad contrahendum metu nemo adrigenduI. VIL In Contractibus beneficu aequalitas locum non habet. VIII. In eontractu oneroso nihil donari praesumitur. IX. Inaequalitas emergeς quatenus est rigenda PT An circumuentio in emtione naturaliter licitat
I. I. id Latet hie vitium in ordine. Quuis enim in eapite V. ct sequentibus de Contractibus demum oneνosis agatur . lectoris intererat, de eontramhus ι/noeti hoc loco agi, deinde vero Re aequalitate in eontractibus oneram Ohseruanda. Bene igitur ratio thus suis consulet lector, qui lectionem e. 4. leetioni eapitis huius pomiserit. M Adieeinius haec verba praeeunte cl. BAR BEYRACO, supplendi sensus ergo, ex A CT ais O fietis hominis A eluis L. I. e. Is. g. 3. II. o inae verba o v DII ad prudentiam potius S circumspectionem emtoris pertinent, qua vii 4ebet. ne circumscribatur, quam ad obligationem venditoris, mia iε mercis suae uitia detegere Obstrictus st. De reliquo linea ab hinc
supra quarta inseritimus verba , quae ariltiadmomentum abean/, sequuti versonem Q. BAR REYRACI, qui ea ex ossiciis hora. ci elu. perspicuitatis eausta suppleuit. 2J Seruitutes L. M. D. de Aedalis. edict. I. as. . D I. D. de Enetason. penstationes insolitas. L. 4. . D. de Contras, emison. L. o. C. eod. Ex quibus legibus intelligimus, propter talia etiam ignorantes venditores, quanti minoris alias alteremturus erat, teneri. H. 3 Quae aperte profiteri Iure Romano iubetiir vendi.
744쪽
IN CONTRACT. ONEROSIS OBSERVANDA. το3
conferre, quod per contractum demum in me consere: ergo nemo censetur per contractum in alium quidquam transferre Velle, quam quatenus pro re sua aequi pollens recipere se iudicat: & consequenter ex contractu non potest quis ius nancisci ad rem alterius, quam quantum illa ab ipso iudicatur aequi pollere rei, quam pro eadem accipit. Vid. Deuter. XXV. I3. seqq. L. s. g. M. de Furtis.
f. II. PORRO ad isthanc aequalitatem inueniendam & determinandam requiritur, Vt utrique contrahentium res ipsa, & qualitates s quae aliquod momentum habeantJ rei, de qua contrahendum est, aeque sint cognitae.
venit. OVIDIVS de Art. amandi L. I. f v. aso..usi. J Consule da lemmis, de uncta murice lana, Consule de facie corporibusque diem . Ex quo consequens est, quod is, qui per contractum rem in alterum est translaturus, indicare debeat non solum qualitates rei aestimabiles, sed & priuationes earundem ', siue vitia ', quantum quidem ipsi constat. Citra hoc enim iustum pretium liquido constitui non potest '. Et huc pertinet L. r. g. l. D. de AZZ. emt. venae L. 4. I. ga. D. de Contrah. emi. item totus titulus de Aedilii. edicto, ubi sigillatim recensentur vitia, quae in iumentis & mancipiis venalibus sunt indicanda, & quae dissimulata redhibitioni locum faciunt. Add. GELLI vs L. IV. C. 2. CICERO Ostic. III. c. 16-J Ae de iure quidem praediorum, inquit, sanetium es apud nos iure ciuili, in his vendendis vitia etiam dicerentur, quae nota essent venditori. Nam cum ex XII. tabulis stis esset eautum, ea praesari, quae essent lingua mucupara, quac
qui inficiatur esset, dupli poenam Abiret; a relis etiam reticentiae poena es constituta. uicquid anim ines praedio vitii, id saluerunt, si venditor sciret, nisi nominatim diactum esset, praesari oportere. Add. exemplum, quod h. l. sequitur. AMBROSIVS
de mae. L. III. c.. Io. In contractibus etiam vitia errum, quae Uencavi, prodi iuben Iur; ac Lus intimaverit venditor, quamuis in ius enatoris transscripseris , doli actit na
vacuantur etsi quod de doli actione dicit, ad leges Romanas non satis quadret.
L A C T A N TIU S L. V. c. 17. 2ui vendentis errorem non redarguis, puta, sit Uiderit, eum per errorem tradere mercem pretiosiorem, quam de qua Conuentum erat, νι paruo emat; aut qui non profitetur fugismum Ieruum, vel psilentem se domum vendere, lucro I tammodo sis consilens, non es ille sapiens, ut Carneades okiat,
o celare, Fe accisimus, non selum se nou admonuiι , sed γ s ne atiis, se=ώιι ιιιm sam isseνῆ m υδει ab eo quaesitum, L. I. g. l. D. de Aeniori euipi. Cons. t. t. v d. de Aedili ..edicto, sub quo recensentur vitia manet piorum S iumento rum, propter quae redhibitioni, vel acticini quanti minoris I uq sit. Neque tamen Oinnia ad viuimilite resecanda sunt, sed fisseis, ea vitia indicarnquae alienius momenti snt. Rea bonafri vendita propter nimiam earigam in/mpla Mνι n.n ris/r L. 54. D. de contrah. empe. Quam legem recte hue voeat Noo DT vs Obserii. L. II. c. ii. Seu potius, Cirra hoe enim e Ioν mimra ea Protatim sat muνm esses. Au C TO R i sedet rei ipsi terium inesse pretium, ultra quod vendi na.
queat. Sed vide quae dicentur ad i. 4.
745쪽
τοι LIB. V. CAP. III. DE AEQUALITATE
Dr, sed eallidus V astutus. PLATO de LL. L. XI. fp. 9is. A. B. T. II. Ed. H. Steph. pag. 96s. J Ouando quis seruum vendidit, Phrens, vel calcula, vel franguria, vel eo morbo, quem Iacrum adpellant, aut alia quavis plurimis occulta, I LUMN aegre sanabili corporis siue mentis aegritudine laborantem, A medicus aut gymnasiaeus emerit, reddere nou liceat. Sed nec quando Penditor emtori cuiuis veritatem praeis dixerit. Sin aurem arrifex aliquis huiusmodi rerum peritus linara di cuipiam aliquid vendidit, duplum preιii eiur, quo vendidis emtori, condemnatus persoluat.
Ouia fi imperitur impertio vendidis, redhibitis flat, T simplex pretium restiua ur. Eleganter quoque IDEM dicto loco. reen ος ἴρκος τε περὶ παντος τῶ πω
λυιεγερ απειαν. Laus rci cuiuslibσι venalis N iuramentum longe absit.
f. III. NEcgssITAs autem vitia isthaec indicandi ex natura actus oritur, & quia citra id iustum pretium statui nequit, non quod proprie per c
lebrationem contractuum vinculum illud humanitatis, quo omnes homines inuicem ligantur '; arctius adstringatur, aut quod societas aliqua inter contrahentes constituatur, ad alia quaepiam Osticia, praeterquam quae eκ natura Conin tractus requiruntur, adstringenS. Neque enim, contractu Vtrinque completo, sentimus, nos alteri plus debere, quam cuiuis homini; nisi quod saepe per contractus eiusmodi ad amicitiam fiat transitus. Vnde etiam imperite argumentum ducitur ab eo, quod salua communi humanitatis lege possumus omittere, ad id, quod in contractibus ineundis nobis licere possit. Adeoque non sequitur, quia nemo tenetur ex sola lege humanitatis cuiuis rerum suarum com ditionem pandere, aut Omnem suam scientiam alteri communicare: ergo non teneri nos de rerum nostrarum desectibus alteri significare in contractu. Nam sane extra contractum constitutus recte potam multa alios celare; et si ex eo silentio solus ego lucro aliquo fruar, quod Cum altero communicaretur, si idem
Ipsi per me indicaretur, verbi gratia, si in loco aliquo deserto, qui nullius est, gemmas inueniri sciam, non obligor, ut id alteri cuipiam indicem, quo tiinse in partem lucri mecum venire possit. Vid Matth. XXII l, 44. heic enim si de thesauro indicasset ' emtor, tam paruo agrum non emisset y . ConfGxo TIus L. II. c. 8. f. 7. Huc facit historia de Anica rustico, Samaiedorum detectore, de quo est apud Lo Nno RG v M in Continuatione Steidani ad annum iso . Et recte C IcERO Ostic. III. fc. Io. J Nec tamen nosrae nobis viatia rates omittendae sunt, aliisque tradendae, cum his es egeamus, sed suae cuique utilitati, quod
M. III. 0 Qtiae , quamuis ita sint , adhuereeie se habet sententia GR o Ti , qua is Lib. II.
c. I a. 6 9. num. l. inter eos, qui contractum inm int, arctiorern quandam sotietatem esse existiniat, Iam qua alias hominex inter se iunganrur. Nais intile enim ex contractibus officia noua ad mutua solorum eontrahentium commoda comparata, etsi partes contrahentes in eeteris in eontra thii non expressis, eodem, quo omnes homines vineuio,igentur.
2 Inao, si thesauriis ad priuatum si di dominum pertineret, utique fraudis ct furii reus ellet enator. Apud Hebraeos priuatis thesauros eessiste ex hae ipsa Parabola a Matthaeo relata tolligit G R O T i v s ad i. e. quod argumentum non Omniexceptione mairat videtur Cl. BARBRYRACO in nota 1. ad h. s. potius verbis Christi aptissimam habebis speciem, si fingas, thesau meedere inuentorii Tune enim soli soriunae iudicio suaque retirentia thesaurum lucratus videbitur emistor, quia ventitor hane veteris pecuniae depos.
3 Nimirum ita id est in thesauro, qilippe qui pars fundi non est, nec a doluino sungi posside.
746쪽
IN CONTRACT. ONEROSIS OBSERVANDA. Is
quia sine alterius iniuria fiat, seruiendum est. Scite Chrysipput, ut multar
qui stadium. inquit, currit, eniti V contendere debet, quam maxime posit, τι vineat: supplantare eum, quicum certet, aut manu depellere nullo
modo debet. Sic in vita sibi quemque petere, quod pertinet ad usin , mn iniquum se alteri surristere ius non est. Quem locum etiam expressit AMBRosius ossi L. III. c. 4. Enimuero in contractibus obtinet illud V
LERII MAXIMI L. VIII. c. a. n. I. Bonae Dei venditorem nec commodorum spem augere, nec incommodorum cognitionem obscurare oportet. Huc quoque spe
ditori de rerum venalium pretio lex consuluit, id sum opsci quoque consulis. Caueal ergo, ne pluris, quam aequum es, ipse suum laxet Fur: sed quam finimici me, Fut dignum est, taxatio fiat. Non enim ιgnorat opifex, quo pretio dignum opurfluum M. Me debet in libera divitate artifex arte Cis, quae aperta res es, s a mendacio Aule
remota, rudes decipere '. Possis etiam huc adplicare, quod ex Aspasia sese audiuisse dicit Soerates ap. XENOPHONTEM Memor. L. II. p. 39. Ed .H. Steph.
L. II. c. s. f. 36. Ed. Oxon. J Bonai pronvbat. quae eum veritate bona de aliis commemorem, plurimum ad conciliandam inter hyminet ad DaIem valere: quae versmentirentur, eas laudando nihil aliis prodesse. Fieri enim, ut qui decepti sunt, fies oderim mutuo, atque etiam conciliatrices t ar .f. IV. C A g T E R v M uti de eo dubium non est,quin indicanda sint illa vitia, quae proprie contingunt rem in contractum deducendam: ita an & alia, quae extra rei substantiam posita sunt, & tamen ad aestimationem eius facere quia valent, indicari, tam ex parte emtoris, quam venditoris necessiam sit, iam inter antiquos disceptatum fuit. Quam in rem ita CICERO OT III. fc. 12. JSi. inquit, vir bonus ab Alexandria profectus Rhodum magnum frumenti numerum aduexerit in Rhodiorum impia I famesummaque annonae caritate; si idem sciat, complures mercatores ab Alexandria soluisse. nauesque in eursi frumento onusas petenter Rhodum viderit; dicturusne sit id Rhodiis, an silentio suum quam plurimo venditurus y Helevisum fuit Ant patro omnia patefacienda , ut ne quid omnim, quod venditor norit, ad rem subiectam ullo modo spectans emtor ignoret. Diogeni Babylonis contra videbatur. venditorem quatenus iure ciuili consisutum sit, dicere oportere; caetera siue insidiis agere; s quoniam vendat, velle quam optime, cum suo emolumento vendere. Advexi, expotii; vendo meum non plurιι quam caeteri; fortune etiam minorit,
cumtur. Hine plerique Icti assimam recte, aduerissus emtorem huncce nee enormis laesi ius quere tam loeum habere. Apud H O R A T I v Μ, est II. Satyr. 6. s urnam auresi fors qua mihi monsνer ama illi,
747쪽
eum maior es copia. Heis opponit Antipater: quid ais y tu eum hominibus consulere debear, F fmιire humanae sicietati, eaque lege natus sis, ut viilitar tua communis utilitassit, e labis tomines,'quid iis adsis N eommoditatis, o utilitatis ' Cui regerit Diogenes: aliud es elare, aliud tacere ; neque ego nune te celo,si tibi non dico, quae natura deorumst, quis sit is bonorum, quas tibi plus prodessent cognita, quam tritici vilitas. Respondet iterum Antipater 3 imo vero necesse es; siquidem meminisi inter homines natura coniunctam serie- ratem. Diogenes contra ; memini, sed num Ela ficietas talis es, ut nihil AE cuique
siιum y quοα si ita est. ne vendendum quidem quidquam s. sed donandum. Heio Cicero se. 13.3 ipse videtur in Antipatri sententiam propendere , duin eam
mercatoris distisnulationem licit esse hominis nm aperti, non simplicis, nou ingenui, non itisi, non viri boni: sed verssii potiur, obscuri, resuti, fallacii, malitiosi, eaIlidi, veteratoris, vafri. Et tamen ipse Cicero a doli mali crimine eundem vudetur liberare, dum paulo post dolum malum esse dicit, quando aliud es simulatum, aliud actum '. Id quod in praesentem casum non quadrat. Recte igitur dieitur, mercatorem iniuste non secisse dissimulantem de nauibus subsequentibus. Nam iustitia hoc tantum requirit, ut ea indicentur, quae rem subieetam per se contingunt, verbi gratia, si domus sit pestilens, si a magistratu iam deiici iussa; quae exempla eo loco Cicero subiicit. At heio nihil tale dissimulatum.
Frumenti bonitas in propatulo adparebat; D tunc quando contractus inibatur, reuera tanti crat, quanti vendebatur; etsi paulo poli minoris esset futurum. Nec ius proprie ilicium habebant Rhodii, ut eκ mercatore hoc scirent; qui γPe qui eum super ea re nunquam pacti erant. An autem contra legem henescentiae, & humanitatis secerit, alia quaestio est; quam itidem non facile aia firmarim. Vt enim ad beneficium alteri exhibendum per humanitatem tenear, requiritur, ut ipse eodem gratuito valde indigeat. Atqui Rhodii frumento indigebant, pecunia non indigebant; quippe fama opulentiae apud antiquos
celebres. Sed neque tunc dare beneficium teneor, quando id danti plus d cedit, quam accipienti accedit. Atqui plus lucri decessurum erat murcatori, de
spierat, statim ei manifestum erit, Diogenis Ba bylonii sententiam ei probari Qua de re ne quis haesi et, verba eius adponimus. Si sexennigra si ) -ν ιιχυι Alexandria Rhodum munum fru
s id ιtiv. iudie/r, sed Abiret, an turpe non sit. In Miti modi eatissis aliud Diogeni Babylonio vi- δενι soles, magno ct graui Stoico. alitia Antipatro, d seipialo ritis homina a rusimo. Antipatro omnia
748쪽
IN CONTRACT ONEROSIS OBSERVANDA. τη
de cIasse ventura significanti, quam frumenti emtoribus erat accessurum. Nam si inter plures id fuit disti actum, singulis parum decedebat soluto antiquo pretio: sim unus aut alter omne coemit, auaritiae suae imputet, dum itidem grandi luero intempestiue inhiat. Et sane rigida nimis ossiciorum exactio in
eiusmodi negotiis a vitae communis consuetudine abhorret. Facile mercatoribus beneficentiae neces litatem remittere possumus, modo per lucri cupidinem nos decipere nolint. f. V. AT VERO Vitia rei, emtori iam nota, dici minime attinet, scientia enim utrinque par, pares quoque iacit contrahentes. Sicut & ob viatia a venditore indicata emtio non potest rescindi; quippe cum in ista velut
consensisse emtorem manifestium sit. Quo facit illud Cic Esto Nis Oli. II L
c. I6.J Gratianus &rgio Oratac vendiderat aedes eas, quas ab eossim ipse paucis aute annis emerat. Hae Sergio seruiebant: sed hoc in man. is Marius non dixerat. dueta re, in iudicium est. Oratam Crassus, Gratiaianum de endebat Antonius. De Crassus urgebat; quod vitii venditor non dixisset sciens, id praesari oportere: aequiatatem Antonius: quoniam id visium Scrgis ignotum non fulset . qui illar aeder vendia ki et, nubilfuisse necesse dici: nec eum esse deceptum, qui id, quod emerat, quo iure esset, tenereι . Scilicet uti V L p I A N v s ait L. I. . I. D. de ARI. emt. non videtur esse celatur, quisiuit; neque ceraistrari debuit, qui non ignorauit. Add. L. u. g. r. L. 17. I. I. R de Contrah. enit. L. vlt. D. de Aedilis. edicto φ . Huc pertinet
illud HORA Tit II. Epist. 2. vers. 13. & seqq.J ubi inducit mangonem , qui
mancipium erat alteri venditurus, cum post eius enumeratas virtutes, hoc qu que addidisset: Semel his cessam I, s ut M. In Aulis latuit metuens pendentis habe nae. add. L. i. g. U. D. de Scto Sila=:iano L. o. D. de Aedilis. edicto. Des nuinosi excepta nihil te si Iuga caedat. Ille feret pretium porn e securus, opinor, Prudens
do aliquid etiamus, iure id reseiscendi destitui, quae speetes aderat in eam Ciceronis. I. V. i) In qua lite Crassus lege XII. Tabula.
rum nitcbatur, qua eatitum erat, ut in venditioni. bus ea etiam, quae nota essent venditori vitia dicerentur, & qui aliquid dissi laret, reticentiae poeitiam serret. Nam qiatim ex duo iram raῖtilia alis esset, ea praesara, quae essent lingua κιιnctipa ιa, quae qui insciaitis esser. dup i poenam Di ire ia in Men his etiam serie tiae poena es eonstitia. ra. PMdquid enim est o praeLo vitia. adsistia.
M L. r. g. O. E. I. I. pr. L. . . . vis. L. -q. I. 3. . L. D. D. essem. Pertinet hue quod a Dio
dotis malus a reisonvisae, cuni essea istitia fim ι- Ωιum, alitia adfuse . Ibid. e. 34. Vid. N O o D I v sdeforma emendandi doli mali e. a. ubi docet, hane desinitionem inore veterum a polistitio exem-
749쪽
τo8 LIB. V. CAP. III. DE AEQUALIT A TE
M Axi MuM L. VIII. e. a. f. 3. Fannia in matrimonio fuerat eum Tinnis, quae cum diuortio Iadio dotem, quae lauta erat, repetebat, isse adulterium ei obiecit, ac causa ad Marium conquiem delata es. Ea in iudicio agitata, quum Fannιam consarci impudicam fui se, is virum, qui talem sciret esse, eam duxisse, diuque cum ea in matrimonio vixisse, ambos improbauit, varumque ius A dotem ei resi vere, mulieri infamiae damnatae quatuor asses multam dixit. Cons. s. s. s. ro. D. ad L. Iuliam de advis.
f. VI. PRAETEREA quod in omnibus pactis locum habet, id vel
maxime etiam in contractibus obtinet, ut neuter contrahentium alteri ad contractum ineundum iniustum metum incutiat. Inde recte quondam Lacedaemonii iudicarunt, rescindendam esse emtionem agri, quam Elei possessoribus
metu EXtorserant, γνοντες, μηδεν δικαιοτερον ειν - βία πριαμένους, η β. α αφελγείνους παρά των ηττονων λα- άνm . arbiι rati, nihilo iustius esse insirmioribus peremtionis ritulum, quam vi mera rem extorquere. XENOPHON L. III. rerum
Graecar. fpag. 228. M. H. Steph. c. u. 3 22. Ed Oxon.J Spectat quoque huc illud CicERONI s IV. in Verrem. orat. 9. c. f., ubi de signis & tabulis ab ipso ex Sicilia sublatis agit. Huic accusationi Verres uno se vocahulo satisfacturum putabat, dicens: emi. Sed Cicero reponit: Sapienter a maioritas stis
snstitutum, in qui in prouincias miιterentur, ab omnibus emIionibur remouerenIur.
Inde inis de publico datum fuisse argentum N vesem. Mancipia autem ideo non data publice, quod nemo esseι Romae alicuius dignitatis, qui non aliqvot eorum haberet.
Sanxerunt lamen. ne quis in provincia emeret mancipium, nis in demortui locum. Putabant enim ereptionem esse, non emIionem, cum Penditori suo arbitraria vendere non
Isteret. In prouincia intelligebant, A D, qui esset eum imperio G potestate, quod apud quemque esset, emere Deuel, idque ei liceret, fore vii quod quisque vellet, flueesset venale, Me non esset, quanti vestra auferret. Add. L. 46. L. D. D. de Contrah. emi. L. Penuit. g. . D. ad L. Iul. repetund. L. 1. C. eod. L. I. C. de His, quae vi me- rusve ea a. Constitui. SIC VL A R V N L. I. tit. 88. f. I. TACITUS A. XIV. c. I . in fine.J inrcer ab eo, qui iubere potest, vim necessitatis σιrt. Huc spe
ctat, quod DIO CAss Ius L. XLII. refert de Caesare, qui ps victum Pom
peium mutui nomen ei pecuniae, cui exigendae probabilis alia ratio non extabat, praetexuil quanquam vi alioquin eas non secus ae debitas fisi psebat, neque redditurus
unquam erat. Frequentius tamen contingit, ut subditi perpetui aut temporarii pro imperio ad contractus potissimum venditionis, aut conductionis adi- santur; puta, quando mercatores compelluntur, ut vendant id, quo respublica
3 vid. notata supra ad L. II. e. g. g. 8. H. J Vid. supra L. III. e. 3. I. I2. H. . VII. 1) Id quod Iure Romano lam diserte
750쪽
IN CONTRACT. ONEROSIS OBSERVANDA. 7o;
maxime indiget '; aut ut operas suas, vehicula, & naves locent Id quod ubi utilitas aut necessitas publica requirit, & pretium mercesque iusta persoluitur, recte fieri potest. Non insolens quoque est in ciuitatibus ', ut quod quis emere in certo genere vult, abs certo aliquo, & non ab alio emere
q. VII. SATIs autem clarum est, in contractibus heneficiis isthmeaequalitatem locum non habere. Heio enim ubi aequalis operae merces Comstituitur, in aliud negotii genus transitur. Vid. g. M. Instit. de Mandato L Ly. ρ. D. Depositi. Vbi autem aliquid honorarii ' aut praemii vicem sustinens adiicitur, Contractus mixturae aliquid trahit ex locatione conductione. Hactenus tamen etiam in mandato & deposito, licet indirecte & per accidens, a qualitas obseruabitur, ut sit quid praeter Operam sumtuum in negotium aut rem alterius fuerit impensum, id eκacie restituatur; quippe cum in his contractibus de opera duntaxat gratuita conuentum fuerit; sumtus autem velut ex tacito 'contractu mutui erunt refundendi ' . Vid. L. ra. 'ine. D. Depositi. g. VIII. As T VERO in contractibus onerosis usque eo ista aequalitas est obseruanda, ut quod quis heic amplius aequo accepit, titulo praesumtae donationis nequeat eκcusare. Neque enim hic solet esse animus tales Contractus ineuntium, ut quid alteri velint donare. Adeoque mixtura contractus cum donatione non praesumitur, nisi expresse hoc ab altero fuerit dictum , aut nisi adpareat, alterum sciuisse, rem aut operam minoris esse. Exemplum est apud P L I N I v M VII. Ep. I . In praecedente epistola XI. dixerat, stes amicitiae causa eos agros minoris vendidisse. De caetero dignum laude est factum Scaeuolae apud CI cx ONEM OT III. R. H.J qui eum postulassa, ut Abi fundus, cuius emtor erat, semel indicaretur, idque venditer ira fecisset, dixit se pluris aes a-re s addiditque decem millia. f. IX. Ex IsTIs consequitur, etsi omnia rei vitia, quae nota suerant, uni exposita, nec plus exactum, quam deberi putabatur; tamen si post in re ipsa deprehendatur inaequalitas sine culpa contrahentium, puta, quod vitium lateret, aut in pretio sit erratum, eam quoque corrigendam esse, &demendum ei, qui plus habet, addendumque minus habenti. Add. L. II. prisc. g. l. a. s. q. D. A A L emti. L. t. s. a. D. de Aedilit. edicto. Neque de iure naturae requiritur, ut illa inaequalitas dimidiam partem iusti pretii excedat. Nam famosa illa L. a. C. de Rescindenda venati. qua minus pretium, ob quod
rium autem a mereede se differe , quod a hareeonuentione definitur 1 illud ultro offertur, quod
honorarium autem Aboades di quae aestimationeiunon reeipiunt.
pensas enim in rein Deponentis aut negotium Committentis factas, vel lota aequitatis ratione deducit Depositarius Δ procurator.
enim vult aliquid, vult quoqiae quae ex natura negotii vel probabiliter eonsequutitur. H. I. VIII. ia vid nota I. ad β. II. eas praeced. a) Vid. L. H. era D. vi Cma νas. emtione. L. 3.