장음표시 사용
751쪽
mio LIB. V. CAP. III. DE AEQUALITATE
ad rescissionem contractus, aut ad supplementum iusti pretii possit agi, desinu tur, si nec dimidia pars veri pretii soluta fit; est mere positiva; & nititur ea potis- sit num ratione, quod nulla tribunalia sint suffectura expediendis litibus, si ob
quamcunque minutam laesionem praetor possit adiri. Et quia indoles fori r quirit, ut mi nolit decipi, oculos aperiat. Praesertim cum, quanticunque venditor suas merces aestimet, tamen ultima demum pretii determinatio ex voluntate emtoris constituatur. Quo & adplicari potest illud Cre Exo Nisossio. III. c. is. J Leges ciuiles iniqua tollunι. quatenus teneri mauu possum , Philosophi. quatenus ratione N intelligentia. Quanquam reuera ista decisio sit iusto crassior. Nam ut ut in exigui momenti negotiis praetor non sit fatigandus: tamen cur iste subsidium suum velit denegare, ubi quis grauiter, etsi intra diamidium, fuerit, laesus, ratio non est, Verbi gratia, si domum, quae 9oo. erat, pro 6 o. vendiderim, cur ad 3oo. recuperanda omne mihi legis auxilium denegetur, cum ob longe minores summas actio detur λ Inde uti & inter eos, qui solo naturae & gentium iure reguntur, exigua laesio, quae citra dolum contrahentium interuenit, rescissioni aut querelae sat idoneam causam non praebet, ita ubi grauior illa suerit, licet dimidium i usti pretii non attingens, recte postulatur contractum vel rescindi ', vel quod iusto pretio deest suppleri. Gravitas autem laesionis aesti inatur vel ex ipsa pretii magnitudine, vel ex tenuibus laesi facultatibus, quas damnum opulentiori negligendum quandoque vehementer amigit. Imo etiam in ciuitatibus Τ, ubi dicta lex obseruatur, salua coiminentia emtor non potest subterfugere suppletionem laesionis coormis, infra dimi-
fieri, sed merito TMoΜΑsius res iso, I in
iis, perinde ae in specie Cominaei locum esse neget. Tacite enim ig agitur inter contrahentes, ut in. ter arma leges sileant, a venditor, pretio stannes vasῖ, pro vase argenteo exsoluto, siadente id ut plurimum pecuniae in bellis penuria, conto iatus sit. 23 Imo AUCTOR .supra e. i. s. g. pluribus d euit: ,,Inter eos qui in naturali libertate utinant. cuique licere, rei suae pro lubitu pretium sta tuere, eum iri eo natu quilibet suarum rerum atque actionimi sumnius ct moderator. thoe eap. r. ientem iam suam restringit, etsi Ieta aus vo Dνi risia ta νebus pr/r a Irim e-- sutilis. consensit H. GROTrvs L. II. de l.
seν,. Cons. L. Ill. e. ai. g. et . Et hoe utique verius est. Quampiam Ome iam humanitatis, ex uo latuen nulla coactio Oritur, interduin aliut madeat. H. s Add. H E R T i v s de I 3tro See . IL . aa. ATH Μ A S i v s d. l. c. a. s. is. ct seqq. qui, obserua ue id cl. BARI E V .R HCO, perperam Trihonianum Iuria cum humanitate conlus postii ut, quum veteribus saepe Liamaniam dieatur quod sit iustum, ut in L. f. C. d. Luasin crScias. adaptim recisias . aiasoνὼata iussitis talon. μι/rmeIsi emριαν eluerit, Mo. des iraso presio νει; psas. Minus ΛώIem pretium os e vιλιών , si nee kimiδa tars meri ρratii forvita situ Vid. Tnc Μ Α-s IV s de Aequitate eerehrina L. a. C. de Restina. vendie. A eius usu praeuieo, qui usum rescripti huius nullum esse eontendit propter incertiti inem pretii eommunis. Qua in re sola verisDese falli TMora Asturaeenset Celeb. O T T oad Ostie. honi. ct eiii. L. I. e. IS. g. 4. Praesto enim esse elegantissimam speetem apud C Ni-NAEvm V. e. 2. - Fuere inquit C OMINA vvs ex verilone Casparis BARTHII, qui magno numero supellectilem comitu talem argenteam vili eunia pro stannea ueliderent.Adanias ipsus Caro. Ii Aiadaeis) maximorumque orbis chricti nivntis, eum appendente insgni unione, ab homine infimi e sortis repertus, tu dae nothecam suarii re. sus est : mox sub plaustrum quoddam coniectiis 1 ubi tandein requisitum floreno cuidam Saeerdoti
vendidit. Hie magistraitii mist, qui tribus Franeis redemit. lissimes alias opifieio ct speeie
gemmas adepti sunt, inter qlias tres fuere t i iisdem fratrum nomine celeberrimae r una Flandriae titulo illiuiris, qua non suis althi aestimatior, eum infinitis bonis aliis, quae doctierunt agrestes homi Mes pretiram metiniae upuinque. So. lent eius teneris venditiones infra dimidium veri
pretii hodiemnae a militibus ex spoliis hostii
752쪽
IN CONTRACT. ONEROSIS OBSERVANDA. ridimidium adhuc subsistentis: quippe cum lex illa non tam lucrum cum d
trimento alterius voluerit confirmare, quam Praetorem litium multitudine subleuare. Eadem tamen lex efficit, ne ere laesione ista aduersus conciuem ius aut actio detur. Recte autem ICti, qui legis istius beneficium non venditori solum, sed & eriatori adplicandum, nec minus ad alios quoque contractus extendendum docent '. SELDENVS L. VI. C. s. annotat: Si quis Iudaeus Iudaeum in emtione I venditione, bona fide facta, sexta parte pretii fraudosset, μι evitor sime venditor, id eum debuio resiluere; non autem si minus sexta parte. Sed A sexta parte maior Dret laesio, licuisse emtari satim, heu quamdiu nondum Anita esset negotiatio , coruractum rescindere, edi actionst redhibitoria sibi integrum pretium vindicare. Venditori autem si in illius fuisset damnum, nunquam non licuise rem suam postea r petere. Et idem quoque locum habebat in permutations rerum fungibilium, puta, fructuum, feminum, ilium. Verum huius legis beneficio Iudaeus tantum si laesus fuisset, non autem Gentilis a Iudaeo fraudatus fruebatur.
I. X. CvM hactenus traditis Interpretes iuris Romani valde labora
runt, ut conciliarent L. m. g. q. D. de Minoribus in pretio emtionis V venditionis naturaliter licere contrahentibus se circumuenire. Add. L. 22. s. s. D. Lo-
eaii. Nobis maxime arridet explicatio G R O T I I L. II. c. 12. β 26. vhi ostendit, licet es necessum ess non semper notare id, quod fas est, sed quod ita duntaxat permittitur ut nullum contra fit proditum remedium in eum, qui se pMeto velit defendere; seu qui adpellatus de iniquo pretio, respondere nihil aliud
3 Idem post Couar iism ct alios sensit
Quod Iure Romano non 3dmittendum esse, eontendit C IACI us obseruat. XVI. 18. de XXIII. 32. g. X. I Optime hune nodum soluit interpres Iuri, Roluani eastissimis Gerardux Noonae adiit. Pand. de Reseind. vendit. Edit. L. B IT . P. 4 d. a. Porro, inquit, adiiciamus aliquid
de errore in pretior nam is quoque, an, ct quemadmodum emptioni noceat, quaestioni est, propter naturam emptionis: ro spectaritis ἔ ut perimulaticine mereis A pretii temporariae indigentiae subueritatur, hoe fieri si radet ratio tuendae soci tatis: ideoque sicut alias in commoretis, ita emtione & venditione, aequalitatem inter contrahentes obseruari: ct si quando erratum sit, quod inaes tale est, emendari. Sed usus eommerciorum dat industriae eontrahentium; non improbante A RI-s TOT EI . Lib. IV. Eudemior. e. a. infra. ct ex nostris Pomponio apud ULPIAN I. . l6. f. q. D. de minoribus a Paullo L. 22. I. 3. D. locati ut in pretio emptionis re venditionis naturaliter liceat contrahentibus se ei reumuenire. Naturaliter autem illis est, quod Iustiniano No-nell. 97. e. r. est, negotiat ille: id est, secundum morem negotiantillae s vel ut in L. 1. C. de R
scind. vossit. aiunt Diocletiantis S Maximiantis,seeundum substantiain contractus: praelati, quod emptor viliore eomparandi, venditor cariore distrahendi votum gerentes, ad hune eon trac tima cedant. PLAVTVs, Persa IV. 4. sic exprimit: SA. Vin' bene emere DO. Vin tu pulchre vendere. TO. Ego seio hercle utriimque velle. Quid ergo est Veteres noluerunt, persectam emptionem resemdi per Caullain sciliati pretii paulo minoris: sapienter arbitrati, praestare exigua laesione easti. gari leuitatem ad rein non attenὸentis; quam lites crescere in infinitum: si quali quali praetextu circumuentionis in pretio temere resolueretur emptio, alioqti in hona fide contraeia. Caeterum humamin esIe, sileeurri ei retiniscripto; si appareat, eum plus quam tolerabile sit, esse deceptum : quasi in tale damnum non fuerit consumsiam, non intellecto vero pretio, eerte non serathona fides nimiam inaequalitatem in eontractu, res humanas mutua utilitatis permutatione consolaturo. Fueritque eo iustior haee interpretatio: quia examin veritatem ubiliis explorare, non est euiusuis: saepe re, loco, tempore, id non patiente: quare ne passim vita stet sine actu, etiam cum agi
necesse sit aliquid: Ouine hae via procedit Om-cium; ut magis quod verisimile est, quam quod
ab V. supra L. I. e. r. f. 2. H.
753쪽
in LIB. V. CAP. III. DE A E QV ALITATE
velit, quam ita inter ipsos conuenisse: & qui non vult aperire oculos, apo.riat crumenam; quod vernaculo prouerbio dicimus. Add Lex BAivvΑ-RIORVM tit. Is. c. 9. f. r. & Capitulare CAROLI L. V. c. aio. Sicuti & apud XENO FRONTEM de Dictis & Factis Socratis L. II. in fine J haec regula tr
Heunt esse emendum. Addatur facetum dictum Ciceronis apud G E L L 1 v ML. XII. c. ia. Vid. quoque SENECA de Beneficiis L. VI. c. n. ubi disputat,
an recte Demades Athenit eum, qui nec aria funeribus venditabat, damnaris, cum probasset. maenum lucrum optasse; quod eo mingere illi sine multorum morte non poterat. Add. Capitulare CAROLI L. I. c. rai. Circa factum tamen Iacobi Genes XXX, 37. ' notari potest, solertiam istius eo magis esse fauorabilem, quod ipsi negotium esset cum homine maligno, & qui omnibus modis istum circumlcribere agitabat: quique duram legem ipsi imposuerat, ut pro custodia mercedem non aliam recipiens, quam laetuum partem, casus omnes praestaret. Genes XXXI, 39. Sic & vox naturaliter non semper notat id, quod debet fieri, aut quod cum iure naturali congruit, sed & quod recepti moris e Vtii. Cor. XI, I ' Elii το κρμαν possit quoque accipi pro nimio studio capillos exornandi, quod Meminae velut suo iure sibi vindicant, & quod in virise eminati quid sapit, iuxta illud: Sint procul a nobis iuvenes, in foemina. comi. Quanquam & reuera naturalis ratio dictat, turpe esse viro illum usurpare habitum, quo eκ inolita consuetudine sexus virilis a masculino distinguitur Facit etiam huc L. t. C. de Rescind. vendit. Hau es enitionis V venditionis
βιbsantia. i. e. perpetuus mos, ) quod ramor viliore comparandi β , vendiιnw ea. ribre disrahendi υρtum gerenses ad hunc contractum accedant, vixque pus multarcontentiones paulatim venditore de eo, quod petierat detrahente. emtore autem hule, quod Obtulerat addente, ad certum consentiant pretium. Nec absurde Anacharsis apud DioGEMEM LAERTIVM L. I. g. IOS. J sorum Vocat ώρισμένον τοπον εἰς το εἰληλους ἀπατῶν mi πυρνεκτῶν, locum ad fallendum inuicem, atque ad dandas auartilae manus destinatu=n, & ubi aequum creditur, quemque adsuum quaesum esse callidum. Add. tamen L. ιδ. L. s. D. de Aedil. edicto. Scilicet naturali habendi
libidine homines ad quaestum suum augendum seruntur. Inde viκ videbantur commercia etiam inter ciues consistere posse, nisi solertiae mercatoriae locus relinqueretur. Vid. L. 7ι. D. de Contrah. emi. Quin & vltro irridetur, qui imponi sibi passus est PLINIVs L. I. epist. I . Mala emtio semper ingrata es, eo maxime, quod exprobrare stultitiam domino videtur. HORATI Us I. Sat. a. s v. 1o3. io . ios. J An tibi mauis Insidias fieri, pretiumque avellier ante, quam mem
oceatione controversiae in Belgio exortae seriptus. Vid. & supra L. II. e. 3. q. 9. AUGURTINUA L. III. de Doctrin. Christ. e. II. Talam ct mmnisatas taenieas habere a ud Romanos veteres se. tittiam reae r num autem bonesto lora natie. cum tunicata sunt, non eas habere fagιDum
o . H. ε Qua ratione Apostolus P Α V L I V s r Cor. XI, . natura ignomiuiosum esse dicit, si vire mani nutriat. Aut nonne 'sa Natina docet
754쪽
IN CONTRACT. ONEROSIS OBSERVANDA.
D3eem ostendi ' Accedere quoque videtur tacita contrahentium indulgentia, qui cum eκaetissimam aequalitatem scrutari vix queant, modicam ab exacta illa aequalitate defectionem sibi mutuo condonare videntur. Ergo in communem uelut sori legem receptum ', ut cuique liberum inret, quam optima posset conditione emere aut vendere, modo fraus circa substantiam rei non interuenerit. Add. Mich. MONTA IGNE Emis L. I. c. 21. Alias enim locum habebit illud F v LGENTII Mytholog. L. I. c. 23. J qui Mercurium ideo& mercaturae & surum prae iidem tradit, quod nihil intest mire n/geriantis rat inani atque periurium, fur amisque deierarionem ae raptum. Ob ter addendum, Ephoros adolescentem, quod fundum vilissimo pretio emisset, multasse; addita ratione, quod cum iuuenis esset, acerrimo lucri studio teneretur, apud A E L I A N V M V. H. L. XlV. C. ψ . M o R N A C I v S ad dictum locum inepte τα naturaliter explieat ' per ἰυς υῶς, dextra. Nam id vocabuli non cum vocabulo tarcum-mra, sed cum licer cohaeret.
755쪽
......... . . . . . . . . . . .................. .
I. Mandatum quid tII. Eius Angiιlaris apud Romanos religio. III. Μandatarius debra adhibere sui amam diligentiam. IV. quatenus idem indemnis debeat prae
V. An mandatum expleatur per aequi-
pollens yUI. De eommodato; T in quo hoe disserata precario VII. De deposito. OXIMUM est, Vt de praecipuis contractibus quaedam specialius con-λ sideremus. De quibus licet ab interpretibus iuris Romani ubertim sit traditum: tamen cum pleraque ex iure naturae & gentium desumta sint; ea merito genuinae suae sedi vindicantur. Inter contractus igiturheneficos primum ' locum tribuimus Μandato ', quo quis gratis alterius negotia, eodem requirente & committente, expedienda suscipit. Etsi hic comtractus
I. I. Q Qvirm AUCTOR, ut ad e. 2. I. 4. mus . . . quae si fuerint persectae, temere rem. I. Obseruatum suit, in falsa ea sententia versa. voeari non possunt. Perseiuntur autem , cum retur, Contractum etiam Iure Naturae a pacto donator fiam voluntatem, seriptis aut sine scriptis, diuersiain esse, donationes, vi 23 e. 2. g. g. n. r. manifestaiierit. s. a. Inst. A Donat. Dat aliquis ea diximus. cum Iuris Ciuilis Doctoribus ad pa- mente. ut statim velit aceipientis fieri . nec ullocta retulisse , ideoque hie inter Contractus omi- easu ad se reuerti, A propter nullam aliam edunsile videtur. Dee enim opponit d. O . Hom. sam iacit, quam ut liberalitatem di nuiniscentiam Qu. L. a. e. 14. tatim translationes, quae gνaris exererat: naee proprie donatio adpellatur L. a. sunt, iis, ouae tiunt antevosis eoauraesti. Ue- ρνine. D. rarim. Amenti sue mittas qui ferat, si rum, quandoquidem haec libertilitas Iure Natu- ue qDod ipse habeat, sbi habere. eum iubeas, rae utique eontractus beneficus est, recte atque donari recte potest. Sed si nescit . . - Ordine fecisse videtur Celeb. BARBEvRACus, donatae rei dominus non fit. L. ad. D. eod. Non quod ovae de donatione diei poterant, hic supple. potest lihera litas nolenti aequiri. ' L. N. s. a. v. tiit. Neque morari nos debet, quod ciuilia uia. ood. Qualis nolens est o donatarius, qui conaeis, quam naturalia Instituta sequi videtur: se. ditioni non paruerit , si, qua facta st donatio legit enim ex Itire Civili ea placita , quae ratio- Geni δειεν semimus, omnes dinationes lege consisnem habent natiiralem. ecque Iuris studi s gra- ctas, firmas adriatasqtie m rae. E non - - tiorent praestitit operam , quam si regulis Meta. quasdam eontiens ιones . sive tu scν0ras do ιιoniph, sicis ci ab su uitae ciuilis alienis usus es et imposita . siue sna seri ιis halatas, qtias donaris.1equemur igitur eius exemplum. Dona sa giriar nia acceριον ' pandi , manima am ara volvorit. es coaetractas Luestias, quo rem ahatiam gratas in L. o. c. de Reum. dcriation. Eodem. 24 refertur satiariam alcipient/m ρνari, feri s. Quod non tan- in17gnis donatarii ingratitudo, veluti s donatoristum fit. quoties rem statim tradimus , sed intem vitae vel famae periculum aliquod intulerit, sdum etiam quando possessionem eius, vel usum- iniurias in eum atroces effuderit, ii manus ei rue iam retinemus. Qui contractus Iure Roma- impias intulerit, aut damnum non leue sub no etiam nudo pacto inire potest, Uid. r. a. s. a. stantiae donatoris, dederit, L I. ro. C. da Reis n. Ο Reuocari autem neqtiit sine sontica eatisne tiM. donat. Similiter 3) r Oeatur donatio ob., Aliae autem donationes sunt, quae fine ulla mom superuenientiam liberorum i praesumitur enim a cogitatione fiunt, quas inter vinos adpell, dona.
756쪽
BENEFICIS IN SPECIE. 7Istractus directe & per se dominia, D pretia rerum non praesupponat, sed dum
taxat eX accidente, quatenus a mandante refundendae sunt impensae, quas mandatarius in commissum negotium praeter promistam gratis operam secit.
Quod si autem quis alterius ignorantis negotia suscepisset, eaque utiliter 'gellisset, Romanis legibus dabatur actio negotiorum gesorum, Cuius fundamentum non incommode possumus vocare mandatum ' tacitum '. Sicuti &illam obligationem, quae inter tutorem & pupillum versatur V. Vid. L. F. Prisc. s. r. D. de Oblig. N actio. II. MANDATr apud Romanos quondam singularis velut religio& sanctimonia censebatur, ideo quod ex humanitate & amicitia, quae maxime mortalium genus continent, ortum trahat; quarum obtentu aliquem; de ipsius probitate optime sentientem, in fraudem inducere merito detestabile habetur.
Vid. L. I. D. de His qui nor. inf. L. r. I. 4. D. Mandati . CICERO pro Sexto Roscio. c. 38. 39.J In priuarii rebus f qui rem mandatam non modo malui urgessisset, Di quaestus aut commodi cause, vertim etiam negligentius; eum maiores Iummum admisi e dedecus aestimabant. Itaque mandati constitutum es tuinctum non mianus turpe quam furti, credo propterea, quod quibus in rebus i interesse non ris mur, in his operae nosrae vicaria Ades amicorum supponitur: quam qui laedit, onugnat omnium commune praesidium. σ quantum in ipse es, disturbat vitae societatem. Non
enim possumus omnia per nos agerer altas in alia re est magis inuit. Idcirco amiciario comparantur, in commune commodum muluis inciis gubernemur. Eid recipis X et man
donator liberis stis. quam extraneo bona fila re. linquere maluisse, eoque tae ita hae conditione donasse, ut nulla esset donatio. si liberos susseipe. re . is Si unquam libertis patronus filios non hahens bona omnia vel partem aliquam saeuitatum fuerit donatione largitus, a postea susteperit li-
heros , totum quiequid largitus fuerat, reuerta. r. in eiusdem donatoris arbitrio ae ditione mansuri na, I. s. D. eod. Quae lex quan itiam in ilire eivili soli patrono iiis donationem rex Oeandi eoncedit . utpote eui libertas euin libertate omnia sua debeat, ratione tamen nititur naturali, modo patronus bona sua omnia, aut certe malo. rem eortina partem donauerit. inorimis si Lari. bus δε sepulchro auieto carenatim Lit ei, a quo dU- natio reuocetiar. Pro parte denique re Re reuocatur donatio, si qua st inossetosa, id est, si
portionem legitimam adedat eo m. quib is ea
integra relinqui debebat , quo pertinent tituli Codicis is Ino . si, donatiιαι- a de Ino ieiosis
det bras. Donationem mortis eausa Auctor attigit. L. iv. e. II. s. 9.
habilia Iuris L. IV. e. ra. I Ult.
6 Id est, ita, ut verisini liter ipse gessilet, s prv.
denter gessisset Et erintenta sunt iitra utili gerentia eonsilio, eis essectu destitutum sierit, qimin tarn iniseerti sint euentus in negotiis optima etiam animi destinatione susceptis. O viDIvs Ep.2. Heroid. V.M.
- - eareae suetes us οριο, sitiisqtiis as euantia Di a notanda pure . Is autem, cui negotiorum gestorum agit , non
solum s esseetii R habuit nestolium , quod gessit. actione ista uteturi sed sumeit, s utiliter gessit, etsi esseGim non habuit negotium: A ideo s in .sulam suist . vel se lim aegrum curauit. etiamsi insula exusta est vel seruus obiit e aget negotio. rum gestra m. I..ro. . a. D. de Negat. gest. ) cons. LIV. e.ι3. . s. nuta io.
s) Vid. supra L. III. e. s. g. r. ' ibi dicta L.
6 Imo Mandatum taetram ne fingi quidem potest inter pupillum S tutorem , uirum id respuisat conditio pupilli, hominis sui plerumque nondum eompotis. sufficit, ct tutorem pupillo ad fidem, A hiane tutori ad indemnitatem obligari ex regula aequitatis plenissima, quod Nemo locupletari debet eum damno alterius. Vid. dicta ad Lib. III. e. 6. I. a.
II. . Amniarum, ain grar intum, nullum
757쪽
16 LIB. V. CAP. IV. DE CONTRACTI Bus
mandatum, si aut neglecturus, aut ad tuum commodum renuersurus est Cur mihi te ostieri, ac meis To1nmodis incio simulato osscis G obsas y Recede de media r per
alium transigam. Susipis enui emit, quod te putas si inere posse: quod minime videtur graue iis, qui minime usi truci sunt. Ergo idcirco turpis haee culpa est, quod duat res sancti simas violat, amicitiam lue fidem. Nam neque mandat quisquam fere, nisi amico; neque credit ei, nisi quem fidelem putat. Perditi simi es igitur hominii, simu N amicitiam dissoluere, N fallerι eum, qui laesus non esset, nis credidi LPLAVTvs Mercatore Aet. 2. sic. 3. Uers. 42.3 Rei mandatae omnes sapiemet
. III. EA N DrM etiam ob rationem Romanis legibus exactissima du
ligentia ' in exsequendo mandato requiritur, utut solius mandantis causa illud suerit susceptum R. Vid. Iacob GOTHO FREuus ad L. 23. D. de Reg. iuris. Qua in re tanquam perfectum exemplum Atticum ostentat Cornel. N Epos in eius vita C. N. Ouicquid rogabatur religiose, id est, magna cum cautione & cir- Cuna spectione, promittebat. quod non liberatis, leui, arbitrabatur polliceri, quod praestore non p et. cons. TERENTIUS Andria Aet. . D. I. V. s. seqq. Idem
inniseudo, quoa semel admi FG, tanta erat cura, ut non mavdatum, Ita suam rem videretur is gere. Nunquam si epit negotii eum pertaesum est. Suam enim existia motiovem tu eis re aei Putabor: qu nihil habebo tortas. Quanquam hei et videtur
coit i 'septi lum; qualem de alicuius industria & diligentia ante gesta, & com
munis vitae is lili, renor praesumtionem generarit. Nam qui dissoluto ho.
mini sua negotia commisit, habet quod sibi imputet; nisi ille peculiariter sese
ad talem diligentiam, quae in a.curatos homines cadit, obstrinxerit, modo ad eiusmodi diligentiam plane idoneus sit. Quo potest facere fabella apud SA. D v M Rosari Persici c. 6. Quidam oculis laborans mutomedicum accedit, remedium petiturus. Ille eo, quo iumenta solebat, illius quoque inunxit
. III. o Media tamen sue Dia eontentum ui . satisfamini sbi putet, s hie patiatur, rem in d
detur ius nomina: exaestim enim ostἰeium tantum ino sua eOllocari. Quare etiam Romani praesta- postit Constantinus in C. Mandari. quum tionem culpae me ira e latae tamia ira desiderant. letiissima culpa exvita ae diligentiae nomine ex- Partiin porro extricant qui, o mari de Ctilpae pram eludatur in L. a. s. . D. de O. O A. sanet, e quoque satione olaaeritur , intentionem eontrahentiumnedioeris diligentiae gradus lasseere videri possit inspici volunt. Nam quid in diibis Itiris si, in- in amici quidem negotio, sed gratis suscepto. Sam ter Iureeonstillos quaeritur, ubi de contrahentium mus euitae fuerunt amicitiae leges libera Remibli. mente non eonstet. Et hie tolli dii ultas omnis ea, ad euius mores de instituta pertinent loei adducti potest, si ratiores Itiris noui Insti nitionum de C ah HvAgno praele . alitistititit. Mandati de dicis probe separentur a rationibus Iuris veteris WΕsTENBERGIDodiit. eundem Pandecti in ρ. o. Pandeelarum, unde fit, ut seri pulos quos I H O uitae sententia nostra etiam aptissa vae cohaeret a. NASIVS mouit in dissertatione da isti φνacti amussi ab VIPIANo traditae in L 3. . u. D. Comma. doctrina Lipe Pimae do in partim praestarione, ri. Equidem re in omnem de etilpa in cura rei omnes unius faciamus assis. alienae hae regula compleAitur Celen. Η Α R B EY- αδ Mihi hoe nec Romano iuri, nee rationi re-R A C V s, Sempeν ita esse em anuam ν/m ahenais, Eiae eongruere visum L. I. parcem. iur. Germ. 33. vii curamus Ad ram. verum iam GVNDON- 3. 3. H. GIvs Iur. Nat. p. gor. . 83. obsertia , pliis se vi- 3J In quo exemplo adducendo nimiam ab Au mim eeleberrimum exigere, quam quidem ipse exe- Eiore diligentiam poni praeesare iudicat nun- erit contrahens. Qi otiisquisque enim est coram, quam satis laudandus Dn. BA R B p v R A C v s.
qui res suas apud alios deponunt, qui sngularem Illepidum enim id, de non satis dignum viti gra-a Depostatici diligentiam exicat, neque saepe uis
758쪽
nunciat: In medicum nullam Iarcidui damni habetis actionem: hie enim nisi a urfuisset, mulamedicum nunquam adisset λ.
g. IV. EX ADVERso mandatarius indemnis debet praestari a sumtibus in rem sibi commissam factis. Nam de hisce recipiendis tapite pactus intelligitur, dum nihil nisi operam, industriam, & fidem gratis promiti t. Acinciuile foret, studium alicui suum nimis onerosum reddere. Idem quoque dicendum ridetur de damno, in quod quis eκ causa rei mandatae incidit: non tamen de illo, in quod tantum ex oua one eiusdem prolapsus est. Adeoque illa duntaxat damna erunt a mandante sarcienda, quae proprie ex ipso negotio
mandam profluxere: non autem, quae velut transuerum intercurrerent, dum negotium istud obitur. Quo facit L. a1. g. K. D. Mundati. Mandatarius nouomina, quae impensurus non fuit, nisi sud mandatum fuisset, mandanti imputabit, veluti quia soliatus sit a latronibus, aut naufragio rem amiseris, vel languore suo βο-rumque adprehcnsius quaedam erogauerit. Nam Mee magis castas fortuitis, quam mandato imputari sportet. Scilicet uti quis sponte, sola beneuolentia motus,
alterius negotia exsequenda suscipit, censetur suo periculo esse velle casus sortuitos ', qui in vitam nostram improuiso solent incurrere. Aliud tamen videtur pronunciandum ', si pro imperio quis alterum ad rem suam expediendam ablegauerit. Nam ibi iubenti maior incumbit necessitas indemnem praestandi eum, qui iussum detrectare non potuit λ. Quod si quis suscipiat negotia cum periculo coniuncta, is, nisi aliud expresse actum sit, censetur in se doque sulcepisse communes casus, qui eiusmodi negotia comitari solent '. 'onf. M o R N A C i v s ad dictam legem 26. g. 6. D. Mandati. Facit quoque huc L. Ja. 4 D. Pro Socio.
Dispersena videtur. Rectilis enim monitisset A v. CTOR, ab homine ignoto cani tantum diligentiam exigi pose, quam is in tuendis rebus suis adhibere soleat. Hane enim sola frons ipsus sorani promittere videtur. Quodsi quis, de 3enere hi manci nimis liberaliter sperari. O , maiorern, uti par erat, homini incognito fidem habuerit, sibi imputabit, s deinde meritas simplieitatis suae poenas dederit. Aliud tamen ditendum erit, seiusmodi homo maiorem alicui eulpae gradiim diserte praestare proiniserit, s id deinceps Punica fide seruauerit. I IV. i) Imo, quales nune sunt homines, operam solam gratis collocare velle praefinienatis erit mandatarius: nee enim temere quis quan se sui oblinistitur, ut aliena de causa gratis peri. etitum eastis sortuiti subeat. sane eodem ilire nepotium quis suum impensis alterius persei desi deret. 1 t quidni ea sim dominus serat, qui ei. dem ips obnoxius suisset, si ipse negotium suum
M Hine legatus, eum obiret legationem, ca-
ptiis publica peeunia redimendus. Dixi Commentide Lytro seci. 2.-IO. H.
) Proinde , si iussu tuo hoe iter susceperit
mandatarius, adhue sareiendum erit damnum a latronibus ei illatum. aut naufragio sactum, quoniam si domi mansisset Proeurator, nee latronum incursiti, nee tenipestatibus expositus suisset. Itaque haee damna inter suintiis itineris reserat M.tietur dominus. Qitid si dum in itinere est, in morbum inciderit mandatarius 8 Ex vitio antea contracto hane valetudinem ortam negotiorum Dominus dieet: deerit procuratori dis scite, re sellere hane calumniam eius. Humanius tamen videtur, i strid saltem ei refundi, quod ininus impendisset s penates suos non reliquiset. l loe quoque argumentiam Iiire Naturae inuerten/tim videtur. Quo enim magis perieuli plenum negotium fuerit, eo minus id siste.pturiis videtur mandatarius , nis illud sne suo damno futurum eo sus suiset, quod a Icti Romani adgnoverunt, quando eum, indetanem esse iusserunt.
759쪽
LIB. V. CAP. IV. DE CONTRACTI Bus
f. V. EsT ET circa mandatum celebris quaestio, an illud possit eκ- pleri per aequi pollens y Quam eleganter disceptatam inuenimus apud G E L-
LIUM L. I. c. ly quaeri Iolet, inquit, an negotio tibi dato, F quid omnino faceres desinito, tantra quid facere debeas, si eo facto videri pessit res euentura prosperius, exque miliIate eius, qui tibi negotium mandauis ' Qui negant, dicunt, esse non paucos ' , qui sententiam suam una in parte defixerim. Igitur re semel deliberata statutaque ab eo, cuiur negotium id tissimum esset, nequaquam contra dictum eius esse faciendum, etiam A repeminus aliquis casis rem commodius agi posse polliceretur 9 ne,
spes I fellisset, culpa impatientiae. N poena indepre bilis jubeunda esset: si forte res
melius vertisset. His quidem gratia habenda, sed exemplum tamen intromissum videtur, quo bene consilia consilia religione mandari soluta eorrumperentur. Alii contra existimauerunt, incommosa yrius, quae metuenda essem, si rer aliter Iesu foret, quam imperatum es, cum emolumenro spo pensitanda esse: G si ea leuiora, minoraque, militarautem eorura grauior N amplior spe quantum potes firma Uenderetur: tum posse aduersum mandata feri censuerum, ne oblata diuinisus rei bene gerendae sceam amitte retur. Neque timendum cxemplum non parendi erediderunt, si rationes huiuscemodi duntaxat non adessent. Adiunguntur dein praecepta prudentiae: inprimis esse
respicieudum ingenium naturamque 1lhur. cuius ea res fraec tumue esset. ne ferox,
durus, indomitur. inexorabilisque sit. Qualis erat Cn. Piso apud SENE caxi de Ira L. I. c. 16. Nam si tali praeceptori fit reddenda ratio, tutissimum erit nihil facere, quam quod praeceptum est. Additur exemplum de P. Crasso Mutiano, qui cum architectium misisset ad asserendum ex duobus naalum maiorem construendo arieti, hic minorem, quem commodiorem iudicabat, attulit: qua de causa virgis ipsum cecidit: corrum' arque dissolui o tum omne imperantis ratus, squis ad id, quod fiseere itissus es, non obsequio debito, sed consilio non desiderato respondeat. Pro architecto tamen dici posset, dum Crassus hominem peritum artis mittit, illique significat, cui ustii malum vellet adhibere, in aliquam deliberationis partem iij m admissum videri. Add. Mich. MONTA IGNE Eslais L. I. c. 26. Contra inter exempla lenitatis refertur a XI PHILINO Epit. Dionis, & ZONARA Tom. II. in Imperatore Adriano, quod cum aliquando, populo serocius quid postulante, praeconem iussisset proclamare; tacere: hic metuens votis asperitatem & insolentiam, cum manu extensa silentium secisset, ita pronunciauit; hoe ipsum vult Imperator. Quo facto imperator offensus non fuit. LAM p Rinius in Commodo c. I. J Cum his tepidius forte AIur esset, balneatorem in fornacem
n coniici V. id Apud A. Gellium hie legitur: Stimenιm neu paues. qua sentemiam suam orc. quod tam ad adfirmantes, quam negantes pertinet. In verbis porro, neque ramenu-n exemplum ore. latere mendum monuit Io. Frider. G R o No-VI v s, sed quod per se sere manifestum. si Mandaui in haee verba, Luetus Titius Gaio suo salutem. Peto, ct mando tibi. ut fidem dicax pro Publio Maevio apud Sempronium: quae. que a Publio soliua tibi non metrint, Nie repraesentaturum, hae epistola, Inam mea scripta, no
tum tibi saeto, quaero si non fideiussisset, sed mandasset ereditori, di alias egisset, quam quod'
ei mandatum esset, an actione madati teneretur Respondit, teneri. ε3 QVINTILI AN vs Deelam. ra. Melao
fortuna quod voluerit, legat I a praecepi. non re
eritat. Iulius C A F s A R L. III. de R. c. e. st. loquutia de Sulla. quem Caesar discedens eastria praefecerat. - Plerique eximinarit, si aerius insequi voluissent bellum eo die potuisse finita. Cuius consilium reprehendendum non videtur: aliae enim
760쪽
GHiei iussit, quando a paedagogo. cui hoc iussum fuerat, vervecina pellis in fornacem eoniecta est, vi Adem poenao de foetore nidoris impleret. GROTIUS L. II. C. Is
β. 2I. putat mandatum eκpleri posse per aeque utile, si constet, id, quod praescriptum erat, non praescriptum sume sub speciali sua sorma, sed sub conside
ratione generali, seu intuitu utilitatis alicuius, quae alio quoque modo aeque possit obtineri. Scilicet ita se res habet. Aliquando in mandato solum negotium expediendum exprimitur, modus autem arbitrio & dexteritati mandat rii relinquitur. Quo collineat prouerbium: Mitte sapientem, nisu i dicas. Interdum autem modus quidem exprimitur, sed magis invicem consilii, feruod mandanti commodissime videatur rem ita posse confici; ut tamen manatario non sit prohibitum sua uti dexterlate, si commodior adparuerit modus, ubi in rem praetentem suerit peruentum. Aliquando denique ea conditione modus praescribitur, ut ab eo omnino quis discedi nolit, utcunque res ceciderit. Hic satis adparet, non in tertio, sed secundo duntaxat casu per aequi- pollens mandato posse satisfieri. Allegatur eam in rem L. est. I. r. D. Μandati,
ubi talis casus proponitur: Mandavi tibi, ut fideiuberes pro Titio apud Sempronium, tu non fideiussisti, sed mandasti Sempronio, ut crederet Titio. Si aliquid eo nomine praestiteris, an me conuenire possis, quaeritur 7 Id quod
assirmatur'. Nam obtinui finem meum, qui erat, uti crederetur pecunia Titio a Sempronio. Id siue tua fideiussione, siue mandato contigerit, mihi perinde est; cum aeque ex illa, quam ex hoc tibi sim obstrictus restituere, quod eκ ea causa expendisti. Enimuero, quod iam animaduersum est BoECLERO, Dissertat. de Religione mandati, . omnino distinguendum est inter mandatum imperantis, & mandatum committentis; seu quod eodem recidit, inter man datum, quod per imperium superioris, & quod ex contractu citroneo suscipitur. Quae auo diuersissima sunt, & praeter vocabulum nihil commune habent. Adeoque imperitum est, quae I Cti de contractu mandati inter priuatos tradunt, illa ad iussa imperantium adplicare. Nam in priuatis negotiis facile est, ut modus expediendi negotium alteri praesumatur praescriptus dumtaxat in vicem consilii, in quo immutando prudentiae mandatarii locus est relictus. At vero qui pro imperio aliquid alteri mandat, non censetur ipsi nisi meram exsecutionem iniunxisse, adeoque non licebit a modo praescripto discedere , nisi hic per expressam clausulam, uti frequenter fit, licentiam Me
perit supplendi, aut pauidper immutandi, quae res & tempus postulant: aut
enim sunt Iegati parier atque Imperatorsit alter Omnia agere ad praeseriptum, alter libere ad sumiamam rerum consulere debet. M Agesilaus aptit Cornel. N LP ΥΕΜ in eius vita l. 4. muli gloriositis duxit, suistitutis patriae partiiset, quam si hello superaget Asiam. AC Tvs Annal. IV. e. I9. et 2o. Iam eastra in hostili solo molienti Corbuloni Claudii literae redduntur. Ille re su-hita, quanquam multa simul Offunderentur, me tus ex Imperatore, eontemtio ex harbaris, limdibrium apud socios: nihil aliud prolocutus quam heatos quondam Duces Romanos, sisnum receptui dedit V Cons. TACITvΜ IV. Ann. 23. Cornel.
Nu ros in Datame e. 4. CLA V uiri Nus L. II. iti Rustinum de Stilichone iam ad praelium