장음표시 사용
801쪽
rso LIB. V. CAΡ. VII. DE MUTUO. stentes obligat, sed positivam, quaeque populo Iudaico fuerit peculiaris, ratu
onthus sere politicis nixa. Id quod etiam , tradente S E L D E N o, l. c. co muniter Rabbini senserunt, taenus scilicet naturali iuri non repugnare, nec furtum eo committi, quippe cum nitatur consensu & contractu hominum libero. Sed ex ratione sitis manifesta idem videtur euinci posse. Nam utut a ctiori dilectionis gradu ex praecepto diuino Ebraei inter se iuncti erant; tameneommunia legis naturalis Ossicia aduersus quoslibet alios exercere utique ten hantur. Vnde & IVVENALI Sat. I V. Ιχ. Io . J non immerito perstringitur:
Non monstrare viam eadem nisi sera eslenti: Ouaesitum ad fontem Iolos deducere verps.
Atqui si omnis Vsura repugnat legi naturae, non video, quomodo sinctissimum Numen populo, quem Pe liariter sanctum Volebat, expresse indulserit,& velut eum monuerit violare aliquod praeceptum iuris naturae in homines, qui nulla ipsos iniuria lacessierant; siquidem Deut XXIII, 19. utique non de Cananaeis duntaxat, sed quibusvis gentibus sit intelligendus φ. Ratio autem eius legis videtur fuisse dupleκ ', Una petita eX genio populi, altera ex forma reipublicae ac conditione eius seculi. Scilicet non minus olim atque hodie ardentissima habendi sitis eam nationem UcXauit, ac opibus abundare summae selicitatis sui LIgitur ne per illum lucrandi ardorem ab opulentioribus tenuiores opprimere tur Deus ea lege praecauere voluit. Ne tamen ingenio ipsorum nimiam velut vim inferret, in extraneos omnem exercere solertiain permisit. Deinde sitis adparet, Mosen voluisse instituere remp. popularem, quam pringipatus heroicus non tollit, cuius inter regulas haec est ex praecipuis, ut quantum fieri pote it, aequalitas opum inter ciues seruetur. Ei fini institutae leges de anno iubilaeo & remissionis Leuit. XXV, i*- r. Deut. XV, 2. & de non alienandis in perpetuum standis. Add. Numer. XXXVI. cui similis lex Solonis, ut filia ἐπίκλημος, seu cui landi in Patrimonio, agnato teneretur nubere. Sed & conditio illorum temporum aliam Ostendit rationem legis usurariae. Simplici modo rem tunc iaciebat iste populus, eκ pecuaria & agricultura, aut operis manuariis. Mereatura itidem simplex, & modica, ignotis adhuc apud illos commerciorum arcanis, ac nulla nauigatione. Talis ubi est ciuitatum status, nemo mutuum accipit, nisi inopia pressus. Vnde Deut. XXIIX, 12. arguine
tum maximae felicitatis memoratur: Iu multis mutuo dabis, abi nemine aecipies.
babiliter disputare, ostendit N o o D T I v s de Foe.nore A usuris, L. l. e. l . 3) Quas duas rationes ii lenius exponit a ornat laudatus N O o D T i v s dicto loco. Addatur Io. Frid. G R D N o v a v s de Centes inm ct unciis usu ris Antexest. I. pag. 46;. ct seqq. ad calcem libri de Seuertiis xd. 169l. 4 Per ea, quae dicti sunt, adparet, Dauidem quum Psalino XV,ς. S EMehielein, quum e. XVIII. v. 13. a XXlI, ra. usuras inter res detestandas nu merant, de foenore loqui, quo Iudaeus ludaetim
snt, euriose agunt Cl. S A I. Μ A s I v s de Usuris, de modo usurarima re de mel ore Trapeait leo. Martinus SCHOOΚi us indissertatione de usura Tr perit ita eontra Salmatam edita, quae inter eius differiationes iunetim excusas, & THo-Μ A s i V s not. ad Lancellotum IV. 7. nota 273.
α) Quod utique dicendum, ut evineti CL F. RI Cus ad h. l. Ambrosiuiu, qui in libro, de
Tobia e. Iς. eontrarium tuetur, hane scilieet legem ad solos Cananaeos pertinere, parum pro-
802쪽
Add. Deuter. XV, 7. 8. Cum autem ibidem lucra non possint non esse satis
tenuia, inde fit, ut quamuis modica usura debitores vehementer grauet. Et cum mutuo sumta pecunia in necessitates corporis consumatur, dissicillimum est sortem iterum adquirere; cum antea labore cilicere non potueris, ne ad mutuo sumendum adigereris. Ob easdem rationes tantis olim turbis inu tuta fuit ciuitas Attica per foenus, ut ei aliter succurri quam per Solonis σεισά- Θειαν non posset. Vid. PLUTARCHvs Solone. Quod malum quoque Roma adhue modica sensit. GROTIus ad Lucam V1, rationem legis Deuter. XXIX, 13. inter alias hane affert: Potissmus Hebraei populi quaestus in
agricultura I pecunia situs erat. quare cum sinitimi plerique Iudaeorum ex mercatura magnum quaesum facerent, fenus in illos permitti; in Braeos non permitti summa poscebat ratio. Nam N aliorum Populorum odiosum es foenus, quod in agricolas exerineetue. Addendum tamen & hoc est, Moysen eximiam quoque caritatem in populo Iudaico ea lege sancire voluisse; cuius Usus eo irequentior erat, quod tunc temporis non nisi modicae summae, & quidem ab hominibus tenuibus& cum egestate luctantibus mutuo sumi solerent. Sicuti & ad caritatem i ter populares exercendam auaritiaeque sordidae detestationem ' eandem
legem reseri ΡΗILo Iudaeus libro de Caritate fp. 7or. 7oa. J Quam virtutem multis aliis legibus sancit summus legislator, verbi gratia Exodi
XXI, io. Ir. XXII, 22. 2q. 29 26. 27. XXIII, 4. s. 9. H. I2. Leuit. XIX, 9. Io. I 3. 33. XXXIII, 22. XXV, CIO. II. 3 . 36.37. 39. seqq. Deuteron. XIV, 28. 29. XV, 2. . T. 8. 9. IO. II. XXIII, 2ψ.2s. XXIV, IO. II. I2.I3. I . Is. I9. 2o. I. XXVI,
Ia. I3. Enimuero alio fine hodie frequentissime pecunia mutuo sumitur; scilicet ut materia accipiatur rem suam insigniter augendi, aut ut aliquid comp retur, quod nobis lucrum adserre possit. Hoc fine pecunias mutuo sumenti nulla est ratio, quare quis gratis credere debeat. Quin potius impudens foret, cum tu ex pecunia mea rem tuam egregie augeas , me in partem lucri non velle admittere. Nam ipse interea excludor ab illo Iucro quod pec nia milii mea parare poterat, si eandem in proprios Vsus conuertissem. Cumque minus sit hahere actionem quam rem, omnino est aliquid aestimabile, &modica usura pensandum, quod in locum rei actio personalis subeat, quae nunquam sine molestia instituitur; postquam non omnes considerant illud MARTIALIs II. Epist. I3. n iudex petit, G patronus. Solvas censo Sexte creditori.
Et ut sors mihi pereat multi casus incidere possunt. PYNDAR Olymp.
arrodat. Verba autem Christi Lutae VI, 34. βμιωum dare. nisu inde speranses. ad sortem hominibus indigia era in in pertinent, etiam sredditionis spes nulla sit , quoniam hominem beneseio adsei humanitatis interst. Est igitur e praeeeptum Christianae virtutis, qua, semquentes qui tale iubentur in erogandis stipibus. interdum etiam mutuum, dubia spe restitutionis eredere dehent. Quod manifeste suadent verba praeiseedentia: Si μι-m diarii/is ias, a qωνκε st ratis recι are, quaa eraria es v/bu ρ
s Iustitiain usurarum luerati uariim egreste adseruit Cl. B A R R E v R A C υ s in nota . Cui si quis adiecerit Noo DTium de foenore ev&ris L. I. e. s. A s. tollere is iacile poterit scrupi tum eum puluisculo, qui vulgo hae de re animis hominum insdere solet. 6a pecunia enim; si mihi manssset, mihi futura
erat non inutilia, eivio agro aut domo fructum datum. Quod ergo in alterius gratiam eo comis
modo cariturus sunt, id ipsi imputabo. IlC Quod perieulum etiam in eontrachi suscepi
803쪽
longo interuallo superueniens tempus cuncta, , meum derirorauit magnum debitum;
sed tamen fluere potes usura Mutam reprehensionem hominum. Imo ne creditum pereat, aliquando debitor ambitiose colendus; ac nonnulli, ut alios sibi obn κios haberent, pecuniis mutuo ab ipsis sumtis effecerunt. Vid. DIODOR vs S I c v L V S L. XIX. c. 24. PLVTARCHUS Eumene p. m. s9I. C. edit. Franc. anno 162o. Apud GR AMONDvM Hist. Gall. L. V. Rupetaurus ita rebellionem suam excusat: Non Myennium se, sed suam pecuniam sequi; malam nomeu fore debitorem suum, nisi creditoris vestigio prematur. Nec pauca dantur mala nomina, in quae congruit illud MARTIALIS I. Epigr. 76. Dimidium
riuare Lino, quam credere totum Oui mauuis; matiuis perdere dimidium. Non
multum abs hisce abit sententia illorum, qui iudicant, e republica esse, ut sub usuris nemini pecunia locetur, nisi mercatoribus. Hoc modo enim pauperum industriam ali, eosque ad frugalitatem compelli, qui per aes alienum superfluos sumtus tolerare non uerentur. Pecuniosi autem, dum nolunt pecunias suas iacere steriles, aut ipsi mercaturae sese addicent, aut eas mercatoribus i cabunt; quo ipso commercia non sine magno emolumento respublicae gliscent. Add. Lud. SE TA I. Ius de Ratione status L. II. I p. Quod autem G o-TIus ad Lucam VI, 3s. tradit, quantitatem licisae Dykrae non esse metiendam ex eo, quantum lucri faciat, qui pecuniam flumsit, sed quantum ei abin, qui alteri pecuniam
numerauit. Devi V in emtiouibus f aliis contractibus nunquam fatienda es asia malio ex eo, quod insest accipientis. sed ex eo, quia defit danti. Abes autem tantum , quantum quisque pro visae suae genere ex pecunia compendi facere μυι ae potes,deIracta aestimatioue periculi, quia in aliis rebus maius, in aliis minus es: id hactenus tantum admittitur, quoa super laesone queri nequeat, qui pecuniam i cauit, si alter ex mutuatitia pecunia enorme aut improuisum lucrum fecerit. Sed quin recte maiores usuras stipulari possim ab eo, cui quaestuose, quam cui sterilior negotiatio exercetur, dubitandum non est. q. X. An argumenta in contrarium facilis est responsio. Frustra dicitur, mutuum ex sua natura gratuitum esse de re, quia commodatum est gratuitum. Quin potius uti rem meam duplici modo alteri utendam possum concedere gratis, & pacta certa mercede ', quorum prius commodatum, alterum locatio est: ita quid prohibet, quo minus pecuniam alteri possun credere gram
Adde aequum esse, vi qui multos num a perpmeuo in alienos usus expositos habent, multo m-que in id in inisterio utuntur, etiam aliquid sinam tur addere pro operarum mercede. N.
X. i) conser. No DTIus de Foerrore Et ussiris L. I. e. 6.2) Scio, qma Mna dum es, motis, τι, non se. ina ι, is congregas, etsi non ψaυς i. Quorum tamen verborum sensus, obseruante Cl. BAR REYRACo, non is est, inhumanum esse, usuras Ex pecunia mutuo data , tanquam e re sterili ae eἱpere. prouerbi si loquutione id potius sumis. eatur, a nemine plus exigendum este , quam in viribus eius litum sit. Vid. recentissimi interpretes ad hune locum. Maiorem lectori frumimitilisset Auctor, si obseruasset. vel ex his verbis Christi confieri, mutuum ustrarium carere me eato. Nam, s illieitum esset foentis, Paterfamilias. sub euius persona Deus isthie sistitur, vers. a6. S 27.
804쪽
re gratis, aut pro certa pensione. Quod si quis pertinaciter contendere velit, id solum proprie mutuum esse, quando gratis pecunia creditur: hoc tantum essiciet, ut in aliud contraetus nomen transeat, quando pro pecunia lucri quid stipulamur; non ut id fiat illicitum. Frustra quoque obiicitur, quod numus sit res sterilis, cons Matth. XXV, et . neque ad usum vitae quid faciens, uti vellis, aedificium, iumentum; igitur inconueniens esse pro usu eius aliquid exigi. Etsi enim numus non gignat alterum ἰ tamen pol quam in eundem pretium eminens fuit collatum, mediante industria hominum reddiatur Vtique foecundissimus, comparatis pro eo rebus, naturaliter & ciuiliter Dueliseris. Vnde usurae non inter naturales, sed ciuiles fructus referuntur De quibus tamen sat acerbe SENE c A de Beneficiis L. VII. c. Io. Video istud Amata, V sngraphas, s eautiones, vacua habendi simulacra, umbrat quasdam auaritiae laborantis, per quas decipiavi animum, inanium opinione gaudentem. 2uid enim ista Jnι' quid foenus, s Kalendarium, V usura, nisi humanae cupiditatis e tra naturam quaesita nominat Ouid sunt sae tabulae, quid computationet, edi venala tempus, ρο sanguinolentae erat maest voluntaria mala ex consiturione nosra pendemria, in quibus nihil es, quo ulliei oculis, quoa teneri manu possit, inanis auarisio
vinia. ARISTOTELES I. Polit. 7. Io. sat iniquus quoque est usuris '. Meritissimo odio, inquit, habetur ars fenerandi; c η ο Σολοςατικὴ) quia A qua
stur ex ibo numo, non ex eo, cuius gratia repertus es; permutationis namque gratia
exsibiit; foenus autem Urium auget. Vnde nomen Me accepti: gentia enim similia sunt gignentibus usae foenus autem fit numus numi, ο δε τοκος γίνετ νομημα abia ατος. quara ta maxime eontra naturam es hie quaesur. Sed huic reponi Otest, in Meneratione non omnino contra usum suum adhiberi pecuniam. Nam saltem mutuo accipiens numos quaerit μεταβολῆς χαριν , propter permu'tationem. Et est primitus dominium inuentum, ut sua cuique res immedi te vitum praeberet. Neque tamen contra naturam est, aliis luam rem locare.
Illud paulo subtilius est, quod dicunt, in rebus fungibilibus, & quae usu statim
consumuntur, dominium ab usu non distingui; adeoque non posse alicui eiu modi rei usum ita concedi, ut non simul tradatur dominium, & vice versa se stra tradi dominium, ni & vsus simul concedatur. Nam ut, verbi gratia, substantia frumenti, carnis, vim destruitur, ubi in usus hominum fuerit adhuhita: ita moraliter perit pecunia, quam in usus meos erogo; quippe quae eae patrimonio meo remouetur. Atqui arguunt, cum usus haec a re ipsa n0n
tem partem ereditor pro meunia praestita serat. Plane ut pro usu rei loeatae. eis in se sterilia tua
de Foen. & vs. L. I. ubi Aristotelem ea Aristotele resutat. niens esto ναυdsm vristia saad m,m es, C V M svRIs. Vid. Noo DTi Vs de Foenore Aunaris, L. I. e. . s. ubi obiectionibus, quae ab Auctore hoe loeci proponuntur, pluribus satis fit. Idein sententiam Seneeae in toto prolixo, qui mox a Nostro recensebitur diselassat. γ Obmoueri solet, usuras industriae fructum esse, quam debitor ponat in locanda pecunia, ct quam adeo solus capere debeat. verum ut indilis stria, lane pecunia debitori parum prodesset. sie Deile adparet, utramque coniungi, A inde nascentein reditum eommunem esse oportere, ita ut pertem eius debitor pro solertia, alteram au-
805쪽
possit distingui, inde pro usu recte nihil posse exigi, sed suiscere, si res ipsae
in suo genere restituantur. Vbi respondetur, proprie quidem remin fungi-hilium non esse usumlauetum a substantia illarum distinctum ). Vid. L. r.
TD. D. de Gufri ear. rer. quae tinu consumuntur. Ex eo tamen non sequitur;
ergo ius consumendi rem fungibilem cum obligatione post interuallum eam in suo genere restituendi non est aliquid pretio aestimabile. Nam habet id omne mutuum, ut non nisi post interuallum sit restituendum. Atqui si ad tempus
mihi pecunia conceditur ', possum candem interea aliis rebus fructuosis impendere, aut alio modo eκ eadem lucrum quaerere. Sic si post interuallum mihi sint relii tuendae res ad victum necessariae, in eo Commodum meUm Uertitur, quod non necessum sit mihi iniqua conditione res meas permutare aut vendere, Verbi gratia, ad frumentum comparandum, utque pecuniam huc impendendam interea luerosiore modo collocare queam. Quo loco & hoc obiter obseruandum, quod refert A RIs TOTELES Oeconom. L. II. c. I. δῖ δειν
cum omnia bona Corinthiorum diis vovisse , primo anno decimam partem, π sic per annos continum decem exseruit. Hic sane stricto iure voto suo non satisfecit, nisi quod voti temeritatem qualicunque interpretatione subleuari fauorabile sit. Dictum Catonis apud CiCERONEM OT. LII. in sine.J qui foenerationem l trocinio aut homicidio aequiparandam iudicabat, intelligendum est de usura mordente 7, qua tenues Ciues ad incitas rediguntur, & insatiabili auaritiae pabulum suggeritur. Eiusdem CATONI s de Re rustica L princ.J est: Maioresnosri sis habuere, N ita in legibus p fuere, furem dupli condemnari, feneratorem quadrupli. Etsi & ipse foenus nauticum non sine astutia sat acriter exercebat; de quo est apud P Lu TARCHUM Catone Maiore. Sic recte Augustus quosdam Equites Romanos notauit, quod pecunias leuioribus usuris mutuati grauiore laenore collocassent. SUETONIVS Augusto c. 30. APPIAN v SAL EX.L. 1. de Bello ciuili p. 382. B. Ed. H. Steph.J ait, Romanos priscos, & Graecos abhorruisse a foenore, 's1ς καπυλευων, M. βαρὐ τοῖς πενησι M. δυσκιἐχ οπαιον, ut negotiatione molesta Pauperibus, s litium inimicitiarumque materiae Persas autem, εἰς απατητον τε κρυ φιλοψευδις' ut non aliena a fravde s mendacio '. Sed & Christiano indignum arhitramur, ob modicas summas usurae nomine quid capere ab illis, quorum egestati succurrisse instar eleemosynae habet.
Q Solet praeterea plerumque non personae, d saeuitatibiis debitoris credi. MARTIALII Lih. XII. Epigr. 23. Quod hi non erossis meteri , Teluiae, soriti, messis restistilis , artoribus'ue m is. Q satis erro est . quod mora temporis aesti mari possit. Iam ct in rebus singibilibus . vi pecti. nia, frumento, vino, ius illud reeipiendi id i ge. nere est viee dominii. Vid. supra I. s. H. G Quod plenius ostendit N o O D Ti v s de Foen. re usuri L. I. e. 21. a J Vid. No o D Tr v s d. l. e. 2. A L. II. e. 4.9) viae pluribus AsAvhoreus ad Theophrasi Charaeieres. Caetenim quia nulla res est, emus saeptiis egeant homines quam peeunia mutua S pauci nsmi sum, qui aequa usus sibi abscedentis compensa. ἱone eomenti sint, hine factum putat M. GROTrvs Epistol. sset. quod non Latini tantum, sed δ, Grata
ei Patres inuehantur in malum foenebre, speetat, te; stilicet id, quod si ... .a πλώses. H. . XI. 1) Vid. N ODTivs de Foenore de usuris. L. I. e. in. quo Ostendit , Mores rigorem Iuris Canoniel ei rea usuras inflexisse ad aequita. tem Iuris Gentium, non omnino tinprobantihua eius interpretibus. pro auctoribus Iuris Canoni- ei diei potest . vetuisse eos rem in se indifferentem propter abusunt, qrii pleriimqtie cum ea conis iunEtus esse solet, a inde postea, postentibus id rebus humanis cicile occasionem nactos elle reis
mittendi subinde aliquid ex severitate pristinae regulae. Idem in Ialsiloqiuo eonligisse, supra obieritatuna fuit.
806쪽
t. Vid. Sirae. XXIX, I. z. seqq. Psal. XV. Quin insignem commendati
nem meretur mos Graecorum subleuandi amicos pauperes, dum amici inter se sodalitates inibant, quibus communis erat arca, inquam quot mensibus certum quida singulis pendebatur. Ex ea area dabant suminam aliquam citra usuram, si quis ex sodalitate aduersa premebatur fortuna, ea lege, ut eam restitueret, ubi res magis secundae arrisissent. Et ista stips collatilia vocabatur ερανος '. f. XI. I sT HAEC ulterius confirmantur, quod Se ab illis, qui usuras impugnant, nonnulli contractus ' adprobantur, qui in effectu eum usura coincidunt. Sic ponamus Caium esse instructum pecunia ad emendum sui dum. Eundem fundum Seius cupit, sed a numis destituitur. Rogatu igitur Seii Caius emit fundum, eumque Seio locat. Nemo negat iustum hunc esse contractum. At vero siquidem Caius Seio mutuo det pecuniam, ut eundem sibi emere possit, & quantum pensionis daturus fuerat pro locatione, tantundem det pro pecunia mutuo data : quid heic iniquitatis sit non adparet. Imo hic contractus magis in emolumentum cedit Seio, quam prior : quippe
cum heic sibi proprietatem indi adquisierit. Sic si quis pecuniam suam apud
probum virum collocet, ut sibi non certam summam usurae nomine stipuletur, sed contentus sit aequam partem lucri, ex ea pecunia redacti, percipere ', nemo in hoc contractu iniqui esse quid iudicabit. Ast quantum ad aequitatem nihil interest, si quis pro incerto lucro certam sibi, eamque moderatam Vsuram stipuletur. Apud Muhammedanos usura quoque legibus Alcorani inte dicta; Mauritanis tamen id pacti usitatum, ut qui ab altero pecuniam mutuo sumit negotiationis & lucri quaerendi causa, creditori dimidiam partem lueridet; ubi sors perierit, debitor praeter sortem nihil restituere teneatur. Si pars tantum sortis perierit, eκ lucro partis superstitis sors suppleatur. Sic nihil vitii habere iudicatur antichresis λ, qua quis interea fructus ex pignore pro mutuo data pecunia percipit. Add. L. I. D. In quibus ea . plenus tacue contrab. 'Quare ergo non liceat pro mutuo, Cui pignus non accessit, accipere aliquid, quod fructibus pignoris respondeat 3 Apud Persas usura est vetita, sed antichresis licita, etiam sub lege commissoria. Ad. OLEARIvs Itin. Pers L. V. e. 36. Sic & G RO r I v S L. II. c. ita g. 2 r. vocabulum riurae proscribit, rem
pam sitam amissa , Ipse non tantum operis suis
earere, sed A sortem alteri restituere, atque adeo perieulum soliis. subire damnaque eaetera ferre teneatur. Hine eonventionem huiusmodi multi iam usuraria prauitate insectum esse statueriint PELI cIv s d. e. . n. sto. seou. e. s. n. I. seqM. MANT CA de Tacitis ἄμ ambig. conuent. L.VI. tit. 6. n. a. II. sinu. n. i8. a tit. et post Gallium
Q Bene dieit M tiam taν em Iti A. Non enim subsstit pactum quod passuti per Italiam in usu
esse testatur P El. Ici V s de societat. e. I . n. s. Add. Boran. CAvALCANus pari. I. Decis. 13 n. 37. i. I. seqv. MEV Vs ad Ius Luberens. I.. 3. tit. p. art. 2.) eum quis alteri peeuniam ita dat, ut aeeipiens ei praeter sortem , finita societate reis sit endam. lueri locci, absque ealculo A computatione, quieunque etiam casus inciderit, certam summam quotannis persoluat. Quandoquidem isto pacto facillime euenire potest , ut qui peeuniam aecipit, eaque negotiat tir, non modo pantem tueri nullam serat, sed δε alter, quod intolerabilius est, magisque naturae meietatis aditeris sum, etiam quando nullum verum adest, habeat lucrum: adhoe accipiens, sorte quamuis citra cul.
807쪽
ipsam retinet, dum tradit: Uὶ quaedam, quae ad Uuras speciem acetaol. ac vulgo
usurae videantur, cum ramen sint pacta alterius generis; is de penjando damno, quia facit, qui pecuniam δει mutuam, eo quod diu pecunia eareat: item de lucro ob mutui
dationem cessor ve . deducto tamen incerto spei, seu quod idem lucrum speratum per varios casus possit intercipi aut minui, ut V labore, quisubeundur fuerat. si quis ipse eas pecunias tractaret. Sicut & usuram veram non esse, si quid exigiatur pro impensis eius, qui multis dat mutuam pecuniam, s in hoc paratam habet; F pro periculo amistendae sortis, est idonee non cavetur. Atqui moderatas usuras, quas stipulamur ob pecuniam creditam non egeno, sed tali, qui eκ eadem lucrum est fasturus, eo maxime nomine exigimus, quia per absentiam eius pecuniae lucrum nobis cessat; & quia pensatione aliqua dignum est, quod pro re iam actionem habeamus; utque veniamus in partem lucri, in pecunia nostra quaesiti, quam alteri neque ex iustitia, neque ex humanitate tenebamur concedere. Quis ergo cordatus super vocabulis litem mouerit λ Et quis non rideat eos, qui usuras se non exigere testantur, sed tantum id quod interest . Praeterquam quod superstitiosa haec subtilitas ad de reta iurisprudentiae non quadrat, iuxta quae usurae Certae sunt,
causas eκigi ob moram, seu quod res nobis debita iusto tempore tradita non sit; eiusque mensura est damnum actu nobis datum , quantumcunque id fuerit: etsi quia dissiculter demonstrari potest, quanti intersit, istud saepe ad regulares usuras ' redigitur. Vid. L. n. g. s. D. de VFuris. Atqui si licet exigere id quod interest ob moram, seu quia lucrum nobis cessat, &damnum emergit, ob non solutam conuento tempore pecuniam: quare non liceat in antecessum certi quid stipulari, ideo quia pecunia nostra interea est Ces alium, ubi id damnum sacere aut lucrum negligere in alterius gratiam utquidquam tenebamur. Add. B A c O Sermota ndeL c. 39.
3 Quo nomine sere intelliati ir riim D A. M N V M emergens, tum I. V C R V M eestans. Si commiga est squiauis, ratam rem dominum hili
Add. Noo DT vs L. II. e. 3. vi seqq. L. III.
In eiusii Mistipulationibus , quae quanti rea est, pronausonem habent , eommodius est certam summam comorehendere : quoniam plerumque dissicilis probatio est . quanti euiusque interiit, ct ad exiguam summam deducitur. .. LII. D. d. Distitio. rarior. Vid. Noon τ ivsIA II. e. 6. de G RA VINA Orita. iur. cliti L. H. . I. 6. XII. i) Vid. Noo DTIus de Foeriore a ruris, L. I. e. 6. Neceritatem praeterea Gemo. ris, experientia duee, satis didieit Imperator I so philosophus. Cum enim pater ipsius, BASI i I Us Maeed nitus omnes omnino usuras ummisset. nemoque gratis Muturam dare vellet, tameessitate eogente, legetu paternam tanquam nimia seueram, abrogare coactus fuit. Propro pauperis rasam res ista non in melius squem tamen fine,
808쪽
LIB. V. CAP. VII. DE MUTUO. τε
f. XII. DEM 1 QVE cum sitis adparet, non inueniri posse, qui tan
tam pecuniam gratis credere Vellent, quantam communis vitae ratio, & Commercia requirunt , prout ea nunc inter plerosque Cultiores populos agitantur; varia passim diuerticula inuenta ' aut tolerata sunt, quibus decreta iuris canonici super usuris clusa fuerunt. Quae inter reserenda est omito censius annui Τ, ubi data pecunia eκ re quadam immobili, pro census exsolutione mi Mobligata, certam pensionem pecuniae aut fructuum recipere queam; idque in perpetuum, vel ad tempus, certum aut incertum, seu ad vitam creditoris. Eorum censuum alii a debitore soluta sorte redimi possunt, alii non. Imo im terdum quando res, qua pro censu Cauebatur, peremta fuerit, obligatio censum exsoluendi personam debitoris sequitur. Sed emtionem hanc censias annui ' non nisi vocabulo, & colore ab usura disserre nemo non videt. Ad LFrane. HOTO MANNI Obseruati L. II. c. I. Io. LAR ARDAEVSHist. de redi Gall. L. VI. p. 393. Imo animaduersa modicarum usurarum virulitate ipsi pontifices splendido sub nomine permisere moruer, quos vocant, pietatis ': quorum leges hae sere sunt, Ut ad tres scutatos pauperibus detur sine pignore & usura: pro amplioribus summis pignoribus caueatur, & in singulos menses modicum quid pendatur. Vbi intra annum pignus non reluitur, a istioni id subiicitur, & quod debitum exceMit, domino restituitur. Etsi non minus pie usuras exercuit Alexander Seuerus, de quo apud LAM PRIDIUM:
C. 2r.3 Faenus publicum trientarium exercuit, ita ut pauperibus plerisque sine usurispeeunias dederit ad agros emendos, reddendas de fructibus. Similem sere naturam, excepto quod nihil sine pignore & gratis datur habent Lombardiae; - quod nomen inde deduetum est, quia olim in Gallia, qui foenus exercebant, plerique erant Longobardi & Iuisaei; quos postea publicum ob odium regno illo expulere. Vid. Henr. STEPHANVS Introduci. ad Apolon pro Herodoto L. I. c. 6. Eas post multam disceptationem 7 demum tanquam rem utilem reipublicae & licitam in Belgio publice adprobarunt; easdem exercentibus etiam
liciter vetantem, vel eludant, vel praeteriti aliquo e iiseientiae suae considant , primum super sorte mutuo data instrumentum cor scirint: nox alio im trinuento rei nullius pretii, puta, vili limteo vendiis, pretium statuunt, quod Romano meentesimas aequat. Vt refert TAvERNah RNoua relatione de interioribus aulae Tureteae cap.ro. ubi persas malos Casu istas vocat. Cong. supra β. 4. in fine. H. M Approbata etiam a pontificibus Martino V.
Vt bene demonstrat Petriis PRIDE Rus L. II. de Mandat. iudic. c. 72. s. s. ct seM. H.
o Hie annuorum redituum emtionem eum emistione sub pacto de retrouendendo confundit. Nimirum huius etiam eolore interdum usuraria pra altas velatur. Vt Icti nostri passim doeent. Vid. BER LICHi Ura pari. II. concl. practie. I. H.
Q Extant de his metiliares libri. Apud alio Europae populos alia habent nomina. noti disi mili multum institulo. In Germaniae ciuitatibiis quibusdam audiunt gehMMuier. H. Extant entin in utramque partem libri ctim
Theclogorum tum Politieorum. C Opperibu gio hreuiter respondit H. Ga Tius Append. Epistol. *9s. Noue eontra mensas hasce l. in. bardieas Oh enormes usuras, quae ab egentibus vi plurimum accipiuntur , quamuis pignus dari. tibus , grauiter seripsi viri a Mua ERVs Euvom. Romana ad L. 4. s. a. de Poenore Mutico. H.
809쪽
ad surustionem presbyterorum admissis. Quantopere legi usurariae a mercato
ribus per cambia, quae VOzantur ', sicca ', illusum sit, periti artis mercat tiae norunt. Quo refertur etiam ille contractus, quem Hispanico vocabulo φ vocant Misurra , quando quis egens pecunia emit summo pretio in diem soluendo a mercatore merces, & statim eidem pecunia numerata pretio infimo reuendit. Vid. MONTALTIUS Lit. prouinciat. 8. & ad eam W E N- ο κ o x i v s not. 3. Magis tolerari potest ille contractus, quo merces magno
emuntur, sed ita ut solutioni pretii laxum praefigatur spatium, & statim alicui
tertio minoris venduntur pro praesenti pecunia. Qua pecunia quis vel ini quam versurain potest effugere, Vel interea tantum lucri inde redigere, ut tempore elapso optima conditione debitum exsolui possit. Quem contractum in Moseouia frequentem esse tradit Ad. Ο L E A R I v s Itin. Perl. L. III. c. 7. Omniano tamen commendandae leges ciuiles, quae usuras ad libidinem priuatorum exerceri non concedunt, sed iisdem certum modum praescribunt: nisi quod non iniquum videatur, usuras paulo ampliores ' stipulari. ubi ad exiguum tantum tempus pecunia mutuo sumitur. Vid. LEONIs Novella 8 . Quas inter reserenda lex Aegyptia apud DIODORVM S I C U L V M L. I. c. 79. quae ultra duplum per usuram augere sortem vetabat, & usuras de saeuitati sus duntaxat obaeratorum eXigere, sed corpus in nexum ducere nullo modo concedebat: bona illorum arbitrata esse, qui Uel labore comparassent, vel alio iusto ti
tulo adquisiuissenti Sed corpora ciuitatibus deberi, quibus ad congrua belli
tὶ Reuera enim sunt mutuum palliatum. Vid.
MAROvARD. de Iure mereator. L. II. e. la. n. 27. H.
Quod in eodem loco post eunt usuris soluitur, ubi Sors antea soluta,' hodie in Emnoriis in primis admodum frequens est. Cons. de eo I O. de H E v in
in Labyrintho commercii terrestris ot naualis L. I. e. 2. n. lg. Raphael de TVRRI de Cambio Diso. L quaest. 29. num. 13. 4. A LUDOV ici de Proeessii Cambii e. 4. f. 9i. opponitur id Camis hio reali quod vel vel locale est. Ilia lud in speeterum permutatione eontistit, veluti si argentum pro auro detur, interueniente lueello. Hoe contra dieitur, quando pro pecunia loecinuodam soluta, praestito menore quodam eadem si inima alibi exsolititur. Quae species foenori Nauti eo fere accedit. Cambii Sicei species esteambium maritimum , in Italia praeeipue usit
tinn. Soluuntur eo mutuum danti a mutuum ae
ei piente contemplatione periculi, quod in maritimo itinere subeat nauis, in portu, unde egredi,t ut singulis semestribus sex vel plura aut pau-eiora pro centum. Egit de hoe Cambio Marit imo Ioannes CLER CATVS Praepositus Patauinus, euius commentarius prodrit Venetus ΜUE U.
M Legibus Castellae sub poena perditionis ossiciorum re som. dupondiorum prohibitus, reste S c A c C I A da Commere. g. I. quaest. I.
n. 366. Noe genus negotiatores Carolus M o . iam A EVS de Usura e. i . piratis ct barbaris illis. totius humanitatis hostibus , naufrastio eiectos defraudantibus, exaequat. Itali simileni eontra. in habent, quem Stoeehi seu stoceoli vocant. t auctor est idem Seaceia. Legi de hoe contracti meretur Diilertatio Caspar. ZIL GLERI. H.
tatione. De eodem eonferendus STRYRIus incautelis contractivum Sect. II. e. I. g. 31.1M Etsi enim usurae hae prima eontem platione enormes videri possint, exiguae tamen saepe sunt, si eommodo comparentur, quod mi in tuans inde capit. Adde, quod, cum eiusmodi mutuum ad breue plerumque tempus sumatur. ad nihilum sere redigerentur usurae in Odo legitimo solutae, de cartim eatissa olierae pretium minime facturus videretur ereditor. Accidit quoque, ut dimrante hoe breui temporis spatio, creditori o casio intercidat, eredendi pecuniam suam ad tempus longius, aut insigne ex ea capiendi lucrum. quod sine eaussa alnisisset, si ex mutuo ad breue tempus dato, ei non liceret capere usuras solitia ampliores. De Bodnieria , contractu foenori Nautim adfini, eoris. H E R Ttv s L. V. e. 9. f. s. nota, ct H ElN E C Civ s Elem. Pandect. P. IV. I. ita. II3. ct Elem. Iur. Germ. L. E. I. 426. dc
810쪽
I. Soci/tas quot modis ineaturi III. Sceletas irregularis. II. Collatio petaniae eum opera diuersimiae IV. Societas omnium bθnorum fit
ONTRA crus societatis est , quo duo pluresue inter se pecuniam, res, aut operas conserunt', co fine, ut quod inde redit lucri inter singulos pro rata diuidatur. Vid. L 33. D. pro Socio. Nee minus si quid proueniat damni, a singulis pro rata feratur '. Vid. L. sa. s. η. s. D. h. t. Hete igitur ii omnes aequalem pecuniam contulerint, singulorum partes in damno & lucro erunt aequales simpliciter: ubi inaequalem contulerint, quillhet pro rata ad leges proportionis
Geometricae partes seret. ARISTOTELEs Nicom. L. II X. C. 16. 'Eν χρηματων κοινων α πλέω λαμανουαν ρἱ συμβαλιμενeι πλειας in peetiniarum communicatione plura accipitini , qui plura constitirunt. In eundem sensum est explicanda L. b. D. l. L Si non Derim partes societati adiectae, aequas eas esse con-
I. i) Quem Contractum mimum adpellat Ebis postere videbatur. L socius quaedam nulla
GROTIvs. Sed videatur Noster supra e. a. sensis in se ει ara τέοι , in plerisqua autem I. IO. Inser m autem ainale societas tentristin ν Ioeι talem araxus r. non compensatur compressiumve ιι si νει eommuniter amra non QMidastici sed en κὰrtigensia. M L. 26. D. eod. emptores eam niter ea viantur suam- c, qtiis. 4) QΝ N TII. A N. Declamat. D. M sacraque eo νum . Miutuum panem eapiens, im ansas res est A quaedam fraternitas propostoriam anu usque tro rata fert. Sorietarem coise o, O, ct morum. Consortes enim potest neere easus. verbis cc per manciram, posse nos, diaιum non est, Caeterum quidem cum duo homines Omnes suas L. 4. pr. D. pro Soetc. Iungatur H FRTIus fortunas eontulerunt, omnes eastis iniseuerunt,
de Societate facto contracta , Commentat. a unum ouoddain sae uin est: quid est iiistius, quam opust. T. IlI. compositum patrimonium habere conditionem a) Ita distinguitur eontractiis foetetatis a eom. unius 8 societatis euim haee est unitas) vides ergor Minione postitie tali, de qua ΛυCTOR L. IV. A damna & lutra eommunia esse debere: a ni- e. 4. s. g. Quanquam S haee ipsa meietas voea- hil non aequum est, quod utrique parti scriptum tur, su. L. ai. g. Io. D. μοι . Aoreis. ad distri. est. H. meri illius in tuens, diista a Dd. Notanὀum autem s) - Soetiit, eum resisteret communibus semi Issocietis tem, quae vertis est contractus, non ver- venalibus. ad fugam erumperatibus, vulneratus his tantum, sed I factis contrahi posse: de quo est, impensani, quam in curando se seeerit, non dixi pluribus Dieertat. de Meletate facto eon. eonsequuturima pro socio actione Labeo ait: quia tracta. H. id non in sotietatem, quain is propter societatemq) S. si uerum, ita iamnum quaqua eam- impensum st. Sed rectius apud VLPIANUMmune e se oporret . quod non culpa Iocii eoAErigit. in L. seq. legitur. Et quod medicis pro se L. ς2. g. 4. D. pro Me. Qiludii autem socius datum est, reeipere potest ae sententia etiam quaedam negligenter in foetetate egerit, eis in simili speeie reeepta fuit. Minidam sagariam eam in aliis negotiis plerisque auxerit, compen- negotiationen, eoierunt: alter ex his ad meroes dium eum negligentia non compensatur, quoniam comparandas prosemis, in latrones ineidit, sua ibetetatem augendo id fecit, quod sinis contra- que peeuniam perdidit; serui eius vulnerati sint