장음표시 사용
811쪽
LIB. V. CAP. II X. DE SOCIETATE.
flai q. Idem obtinebit, si duo pluresue operas ' duntaxat conserant aequales, aut inaequales; aut alter operam, alter pecuniam ', aut utramque simul
g. II. CAETERvu societate soluta, si uterque pecuniam ' tantum contulit, manifestum est, post diuisum lucrum quemque recipere, quantum contulerat. Asi ubi pecunia cum opera consertur, dispiciendum est, qua ratione collatio sit facta. Nam ubi opera consertur cum solo via pecuniae, is qui pecuniam confert, hautquidquam in partem dominii ' eiusdem pecu- niae socium admittit, sed duntaxat pro rata cum eo diuidit lucrum, quod eX ea pecunia & adiuncta opera redit. Et hoc casu uti de pecunia nihil accipit, quiopcram tantum contulit, soluta societate; ita alteri soli tanquam domino sors ea salua est, peritque. In huiusmodi societate comparatur cum opera non sors, sed periculum amittendae sortis, & lucrum, quod probabiliter eκ ea sperari poterat. Adeoque quando partes lucri sunt distribuendae, non instituenda est comparatio inter operam & sortem, ita, verbi gratia, qui contulit operam, quae C. est, si alter contulerit sortem M. ille decimam duntaxat partem tueri serat. Sed potius opera est comparanda cum eo, quanti est, pecuniam periculo eX- ponere, & cum luero, quod inde probabiliter sperabatur, quod ubi tantum C. Valuerit, aequales uterque lucri partes feret. Etsi expeditissimum sit, id periculum, & eam spem lucri aestimare ad xmigares usuras, quae pro pecunia mutua dari solent. Sic ponamus usuras dari semisses, heic ubi quis operam contulit, quae est LX, & alter pecuniam, quae est M, uterque aequales lucri partes habebit. Alter autem modus est, quando opera consertur cum pecunia,
A vno uerbo de rebus omnibus ab opera flistinoctis, a quae in numero bonorum sint sheii ali-
M Non magis quam in partem Dominii admittitur Coloniis partiarius, aut pastor, cui pro opera ct industria, pars lanae, lactis ci reliquo. m gregis frumili ni addicitur. si in eoeunda I
3raefamia es, L. sa. s. a. D. pro socio. 3) Quod ipsum quoque in aliis rebus, quam
in pecunia numerata, loeum habet. M. si puerum docendum τοι pecus eascendum νιλ dedero, πιι puerum mitriendum, ita vi s post eertos an
J Et quos profert STRO a v s Exercit. M. f. 33. H. f. III. i) oni Quinti Mileti sententiam obtinuit. τι illud rinque consitrrit, posse comιε-
resole proprias perdidit: Dieit IULIANUs da.mnum esse commune, ideoqite actione pro socio damni partem dimidiam agnoscere debere, tam pecuniae, quam rerum teterarum, quas secum non tulisset foetus, nisi ad merces communi nonii ne comparandus proficisteretur. L. . D. eod.
6J Conueniens est, viri boni arbitrio, vi non utique ex aequis partibus socii simus, veluti salter plus operae, indit striae, pecuniae in iste.
intem collaturus sit. L. O. D. pro Socio, , L so.
si mo societatem eoierunt ut Grammaticam docerent, de quod ex eo artificio quaestus fecisi
sent, commune eorum esset. L. N. tranc. D. eod.
s) is Nam S ita eoiri posse meietatem non dubiistamus, ut alter pecuniam conserat, alter non eo ferat, ct tamen lucrum inter eos commune sit, quia nepe opera alicuius pro pecunia valet, I. a. Inst. de Metet. L. a. F. δ. D. pro Socio. V tati si mercatores eorumdem neratis. rum eatissa secretarein inieri . Vid. L. sa. 6. 4.D. pro Socio, quam recensuimus in nota s.
p. II. o Quae de pecunia ab ΛvCTORE Heuntur, intelligetida etiam sunt de inereibus,
812쪽
LIB. V. CAP. IIX. DE SOCIETATE.
. τ nia ', sic ut qui operam contulit, ipsum quoque dominium pecuniae ex parte nanciscatur. Vbi pretium operae habetur, quasi sorti adiectum, & pro eo, quod illa valet, operam conserens in ipsa sorte partem habere intelligitur;
quippe cum pecunia & opera in unam velut nussam coaluerit. Circa quem tamen modum praesupponitur, pecuniam fuisse impensam in merces rudes, quibus tractandis & concinnandis opera ab altero fuerit impensa, verbi gratia, ponamus, me textori dare C. pro quibus rudem lanam emit. Ex ea iste pannos conficit, eiusque opera itidem valet C. Constat pannos illos utrique ex aequis partibus communes, & ubi venditi fuerint, pecunia inde redacta aequaliter diuidetur; neque ego potero pecuniam ab initio collatam prius detrahere, &reliquum duntaxat cum altero diuidere. Cons. GROTIus ' L. IL
f. III. Ops Est v AND vM & illud, posse citra iniustitiam iniri talem societatem, ut socioruin aliquis sit particeps lueri, sed immunis damni.
Vid. L. N. I. t. D. h. t. Verum erit ista locietas irregularis ', & contractus mixtus ex societate, & contractu periculi aversi. In quo ita seruabitur aequalitas Τ, si tanto plus lucri ferat is, qui periculum in se solus recepit, quanti cst ab incertis casuum alios socios in totum aut ex parte indemnes praestitisse. At vero ut quis damnum sentiat sine lucro; id vero a natura soci latum abhorret'; quippe quae nisi ob utilitatem aliquam iniri non solent.
f. IV. SED &contingit , ut aliqui uniuersorum honorum inter se soci tatem coeant. Haec quamdiu durat ', quilibet sociorum pro conditiones E et sua,
aure, ve PD ueri partem frat, de damno non partibus tueri de damni nominatim e uenerit, remaIών. Qiaad tamen ira intellisi voraee. τι si aequales stilicet partes de in luero de in damno in alia νε tactum. in aliis dismniam illasiam μή siectantiar. Quod si expressae fuerint partes, hae commotiona favi, solum quoa supres, intesti. seruari debent. Nee enim umquani gubium fuit. satur luero ego. s. a. Inst. de societate, L. x3. quin valeat eonventio. s duo inter se pacti sint. s. I. D. de Praescr. verbis. ut ad unum euidem duae partes et lucri de damnia) tam iniustam non esse, probat contra M. pertineant, ad alium tertia. g. r. IV. de Melerate. iam Henr. Zo Esi v I ad tit. D. pro socio n. as. 4J Quae proinde leonina vocatur. Nota fa caeterum verius est, etiam in collatione aequali bula apud Pl AEDRUM L. I. Fab. s. H. partes lucri de damni ex eonventione inaequales 3 Aristo refert, Cassium rispondisse, serierarem
esse posse. Manet enim meietatis essentiate; licet, talem coiri non ossa, τι atier Agrum eansum. quoa in ea naturale est, vel Oh singularem a se alser damnum len/iret, c, haMe με orarem leo elum, quem sociorum unus erga alterum habet, ni nam Istiriam aheliaνε . . . . Iniqvi Am onam vel litium amputandarum gratia, fuerit mutatum. genus societaris es, ex qua quis damnum. non
Modo sub speeie meietatis contrahentes mutuum. etiam Merum Dei ter. I. a. dicta lege M. D. pro usuraria labe insectum, non velaverint. Q Od Soeio. non raro v uenire, notauimus supra ad s. IV. 10 Meierasos e trahia ιιών stio initiis. c. I. g. II. H. soriam bonorum, με negoriationas allevitas, Mag) ,,iniod ita demum valebit. . . . s tan- vemgatis. sitia etiam νει unius, L. c. D. eod. ii sit opera, quanti damnum est e plerumque ab societas uniuersalis Omnium bonorum sue enim tanta est industria socii. ut olus foetetati uniuersarum fortunamim habet aliqua singularia reonserat, quam pecunia ; item si solus naui. nam primo licet eollatio sit inaequalis, lucrumget, s solus peregrinetur, perieula subeat solus. Et damnum inter socios diuiditur aequaliter: quo- dicta Leo D. ρνo Meio. Modo nihil aliud expresse niam haee sotietas aleae nonnihil continet, o. eonvenerit. Partium enim conuentione supple- non quod sine aut istine obti/nit, sed quod ρνob
tur portionum inaequalitas. Et quidem si niuit de bili ire sperari poterat, eo Meandum est, ut loquL
813쪽
N LIB. V. CAP. II X. DE SOCIETATE.
sua, & quantum leges frugalis oeconomiae serunt, ex communi massa sume repotest, quae ad sui, suorumque ' honestam sustentationem requiruntur. Verum quia multi casus interuenire possunt, Vt istis in societate diutius permanere displiceat, vid. L. N. D b. t. ' ab initio erit determinandum, quas lucri partes quilibet, societate soluta, accipere debeat. Vbi monet GROTIus dicto loco heio comparandum esse, non quod hinc aut illinc actu obue
nit, sed quod probabiliter sperari potuit; seu lucri partes ita solere designari,
prout speratur ex Cuiuslibet honis, aut eorundem accessionibus multum aut parum prouenturum; non autem ita, Vt quilibet bona ab initio collata, & quod inde prouenit, in diuisione auferat. Nam ea intentione plures bona sua conserunt, ut in partem lucri, quod eX alterius bonis prouenit, vocentur. Ceterum et sit pacis intersit, ne quis inuitus in societate manere cogatur; tamen
cum inter socios eximius fidei gradus inuicem requiratur , non debet aliquis intempestiue, & in fraudem aliorum societatem abrumpere. Vid. L. G. . . I seqq. D. b. t. ' Super fide inter socios adhibenda grauiter disserit Cic Esto pro Sex. Roscio Γ c. o. J In rebui etiam mimrmo socium fallare turpi mum est: ncque iniuria; pro σμα, quod auxilium Mise putat adiunxijse, qui
eum altero rem communacauit. Ad cuiui guur Adem confugiet, cum per eius fidem la dituri cui se commiserit ' Atqui ea sum animaduertenda peccata maxime, quae dis rillime praecaventur. Tecti esse ad alienos mssumus: intimi multa apertiora videananeeesse est. Socium vero cauere qui possumus' qvcm etiam A metuimur. ius incit laedimus. Recte igitur maiore reum, qui socium fefellisset. in virorum bonorum numero ,
non putarunt haberi oportere. Add. QV 1NT I AN. Declamat. 32o.
lur G R O TI V 3 g. e. I 2. l. 24. eoni MANTI A L. VI. de Taeit. de ambig. ecinuention. tit. I . n. 4. Blas. MICHALOR Part. II. de Fratrib. e. 2 . n. I. S seqv. e. s. n. 2o. Deinde is, qui minus eontulit, interὸum plus ob neeesarios ustis fami liae suae ex communi massa sumere potest. Vt recte hie A v c T O R doret i&STRvVIVs Lx. 22. . M. H. 3) S. I. ierarem uniωρνfariam fortunarum graeo mina, vi qitieouid erogaretur, vel quaerere. tur, communis lueri atque impendii esset, ea
quoque. quae in honorem alteram Isseνονiam, ero.
onuenerit, ne societas virq iam soluatur. Si contioneνit intor socsos, ne intra certum tempus eommunis res diuideretur, non videιών eo enisse, e societate abeatur: an vatiar EIeganter pom
ponius scripsit. βψ ν hoc eoninnire, nam etsi non contioιυ η tamen intempestue ranunca Iur socio. rati, osa ara socio ae lon/m. Mu ris conuenis, ne infra eorum temptis solaetate abeatur, is ansa emptis ranuncιιιών , potes rationem habere reis nune aiia r nee ten/llatir pro socia, qui tare rentinis elauit, quia condisio quaedam, qua Desolas Oae coita, ea non praestatare: aut quas, si ita iniurιο-sias O, damnosusseaus sit, ut nox expeάiat eum 'asi. L. I . D. eod. Vid. nota ultima ad hune Para graphum. suas sdiscordiast materia eammtinionis Ioha excitare, L. I. I. Io. D. de Leg. ct Fidele. N.
seeio actione, si quid dolo commiserit sitis is, qui
aia b/νε Dist. Nam q/ia parum ius gentem s ratim Hs ad mis; da δε quori. Π'Ne hoe ammtare desti. q. s. Instit de Societate. Nodum, quem hie Gordium necti queritur THOMA si v s de Culparum praestatione in contractibus e. I. I. 24. si I. nostro conseratur L. 3a. D. Depo-
814쪽
I. Pacta sorte mixta. U. Contractur Iussi. II. Loeum habent tam is pace, VI. De contractu istariae. III. Vuam in bello. VII. De olla fortunae. IV. Confractus sponsimis. VIII. De contractu assecurationis.
Λ ron et NovM demum est de illis contractibus, quibus super incerto
euentu conuenitur, & quae ancipitem velut aleam continent,
' aut in quibus a partibus consentituta & quasi compromittitur in casum incertum, cuius euentu sese utrinque staturas profitentur. Eorum licet
aliqui etiam sine pretio possint intelligi: tamen quia plurimi super rebus pretio
aminatis ineuntur, omnes coniunctim huc referre visum φ.
I. II. TALI A ergo pacta, sorte seu alea mixta , publice & priuatim frequentantur. Publice quidem tam in bello, quam in pace. In pace quidem sors diuisoria apud complures populos recepta ', in iudicibus legendis, in pr uinciis assignandis, in ossiciis Istribuendis , quando competitores sunt aeqUM
sti, solueria Deile: s quo fliam aliquoties aciem
dum monuimus in Iure R. Ius recentitis Instiirutionum iuri Pandectarum praeseras simpliciter. Iuria autem Romani nouissinii disposito minime abludere uidetur a ratione naturali. Nam Iure Naturae quoque societas quodgam fraternitatis in se habet. Damna a rom. quae in prudentιόπι-Dώue sita pro imprudentibiis lependum censet sv NκΕRsHOAκ Ius Obs. II. iod hoe est, dat na fatalia, seia non cogent vi praesare. L. 62. s. 3. D. pro Meio. εὶ se Labeo . . . . seribit, si remunetvia erit Reietati unus ex sociis eo tempore, quo inteo fuit scieti non dirimi societatem, eommittere eum in pro socio actione. Natii s emimus mancipia, inita societate, deinde renunties mihi eo tempore, quo vendere mancipia non expedit, hoc eam, si ita deteriorem eatissam meam facis . teneri te
pro socio iudicio M L. 63. I. s. D. pro socio. g. I. am propter inceditudinem is,mii non satiet metutis. de rei, eui sponte se surumist, exitu, queri nequit. a) Pertinet etiam hue Antio spei, de qua supra eap. s. s. s. de species contractus in cap. s. g. 3. Adde eontra um erebro usitatum depens talione ad dies vitae , pro eerto pretio
statim exsoluto, praestanda. V. in a c. Io. 3 s. in calce. Horum e tractilum est proprium, lae
sonem in iis non attendi, idque propter eum. tum damni & tueri incertum. V. infra g. . des lubet L. I. parciem. iur. Gere1. 43. H. Addar tur H R R Tai Paroemiae Iuris L. I. e. 4346. II. i) Illustrandis histe non partim proseeerit Thomae GAT ARM Ri Anxii Liber de Natura deum sortium. se. 4. dc s. J H. a Cons Hadr. I v N I I Animadu. L. II. c. s. editionis quae prodiit A. MDCCVIII. 3) Etiam cieris. Vi R G ILI v s II. Aeneidos,
vhi S E R v I v s ex Euphormione: Laocoon Thy ιν-. Appo inas Miridos Io, io din us est me θυι MN, eum Ges X eriri, e frus. Et PLATO VI. de Lib. sacerdotum electionem Deo eommitti voluit, ut quemadmodum ei plaeuerit, ita tum euentum moderetur, V. I paralip. XXIV. s.
815쪽
LIB. V. CAP. IX. DE CONTRACTIBVs,
les tam quoad ius, quam quoad qualitates seu artes ad ossicium gerendum n cessarias. Alias enim si inaequali iure nitantur, iis quorum ius praestantius, si inaequalibus artibus praediti, reipublice male consulitur. Nam, uti Iso-c g T E s Areopagitico f p. 248. Ed. Min Paris. J loquitur: 'Eν θη κληρωσει
Iorte eligi. Praesupponunt autem omnes eiusmodi sortitiones pactum, seu compromissum, quod sine querula velint adquiescere ' , prout sors ceciderit, siquidem ultro ad sortiendum suerit descensum. Vid. IvsT1Nus L. I. c. Io. XIIX. e. 3. Sed ubi a superiore sors adhibetur circa id, quod pro imperio poterat iniungere , ipse ultro se determinat ad sequendum id ,. quoci sors ostencierit, ne aliquid assectibus dedisse videatur. Caeterum finis sortium non est aut esse debet extraordin rio modo ' Dei voluntatem inquirere 7 ; nisi ubi ipse lege sua eas adhiberi praecepit. Prou. XVI, 33. sea ut tollantur lites Se discordiae; vid. Prouerb. XIIX, i 8. & ut qui alias pro imperio ambigentes dirimere poterat, i uidiam alterutrius partis, quae spe sua excidit, declinet, ac remouendis querelis super iniquitate sententiae, aut ambitione superioris. In eiusmodi tamen litibus, ex quibus partem victam poena manet, sortem aut sorti quid mixtum adhibere, absurdum est; cum illa non nisi ex prauo facinore, eoque liquidis argumentis probato promanare debeat. Sors autem Vtcunque cadat, enficere nequit, ut quod ab aliquo laetum est, non sit factum, & vice versa; neque in Ie rei veritatem discernere apta est. Ast ut in aequali omnium crimine, ubi uniuersos plecti inconueniens est, sorte designentur, qui poenas luant, nihil prohibet. In priuatis quoque negotiis maximus sortis est usus in partibus haereditatis adsignandis: item si inter plures aequali iure aut obligatione praeditos uni eorum honum quoddain, aut onus indivisibile sit attribuendum.
Add. Numer. XXXIV, 13. Ios. XIV, a. ' Psal. XVI, 6. g. III.
4 Iorte or urna mores non discerni, est apud TAci TvΜ IV. Histor. 7. H. o Nisi laeso ex re ipsa veniat. Verior enim est senteratia, etiam diuisionein per sortem factam
resti Mendain ob inaequalitatem : quoniam attributio remin sorti commissa, non diuisionis inaequalitas, unde laesio exoritur. H.
εὶ Qui in Sorte iudieium Dei extraordinarium quaerunt. vii solent Prouerb. XVI, 33. In sinum proiiratur fora. θd a I E H O VAH s est omne is .dmum eius. Quae verba tamen. per Idiotismum linguae Hebraime id tantum significant, exitum sortis non esse in manu hominis. J Quo pertinet aera eo ca0Ma , non tantum Pa.
MnIs, sed di Christiams quibusdam populis olim usitata. Vid. BERNEGGERI, Obs misceli.
a Qui duo loel ad Sortem, quam in is linguis lari prouidentia rexit, pertinent. Tribuuntiarenim iactu eius releuique Tribui eae abscisse partes Palaestinae, quas eis destinauerat Iaeobus, Gemeseos Xl IX. de Moses, Deuter XXXIII. f. III. I in Cons. infra Lib. VIII. e. s. q. s. 13 Vbi disquirit de iustitia praelioriam , quae definito nimiero eondicuntur, belli finiendi causa. Cons. L. II. e. 13 6lo. Verivri qui in alteram partem dispMeant, aiunt, nihil interesse, quo numero aduersus hostes pugnemr: nam si praelium iustum, perinde iustum videri, sue dum rum, siue plurium manu, siue singulari ceriamine cum expeditione transsatur. DODINVS IV. de
816쪽
q. III. NE c minus in bello talia pacta adhibentur, non solum ubi t tius helli finis in euentum pugnae integrorum exercituum, aut duorum pluriumue utrinque lectorum consertur; vid. GROTIus L. IlI. c. 2 . f. ψ3.' sed & ubi inter duces periculosa aliqua Hatio est assignanda, ad quam subeundam plures sunt idonei, nec alicui peculiaris excusatio suppetit. Vid. H o-MERVs Iliad. 11. V. I i. Imo omnia fere bella solennia, saltem in quae reiecta utrinque pacifica compositione descensum est, eiusmodi conuentionem supponere videntur, ut scilicet victo possit imponere, quicquid lubitum suerit, ille, a cuius partibus fortuna belli steterit. Et ea proprie causa est, quare pactis de pace non liceat opponere exceptionem metus '. Nam qui in bellum cum altero descendere statuit, cum pacifica transactione controuersiam posset componere, intelligitur eiusdem decisionem aleae Martis commisisse; adeoque nequidquam deinde queri potest, quam - illi - cunque conditionem ancipites belli vices dispensarint. Ex qua causa etiam est, quod moribus gentium inhello solenni utrinque helligerantes in compositione pacis quoad iustitiam helli censeantur pro aequalibus, & quod quae utrinque damna data sunt, condonentur, veluti ex conuentione hoc fieri licuerit. Similem conuentionem ineunt, qui controuersias euentui duellorum decidendas committunt. Quae conuentio inter alia essicit ', ne occisor alterius uxori & liberis de damno, ex illa aede accepto, satisfacere teneatur. Idque quia uterque sponte &eκ condicto in periculosam pugnam descenderat, cui talis leκ dicta fuit, occidere aut occidi. Haec tamen, ubi a priuatis proprio ausu suscipiuntur, cum directe repugnent fini iudiciorum ciuilium, merito grauisssimis poenis coercentur '. Sed & absurde plane, & contra indolem ciuilium iudiciorum quondam eiusmodi duella permissa, vel ad purgandum obiectum crimen, vel ad ius suum, quod
in dubium reuocabatur, demonstrandum. Vid. t. t. X. de purgatione vulgari.
Et passim Codex legum antiqv. LI N D E N B R o G Ir, eiusque Glossarium in UO-cabulo campio. duellum μ. Sic & quondam in Germania minus recte quaestio iuris duello decidenda suit commina ' patruus, an ex priori fratre defuncto nepos at aut hered itatem prior sit. Apud SIGEBERTUM GEMBLAcENfEM ad Annum 9 2.
de Reptibi. 7. B o x Η Ο R N. Dissert. de Tullo Q is De Legum quoque varietate facta est eon. Hostil. de quo alio loeo pluribus H. uentio, mereque, qui dicerent, quia filii filiorum 3 Vid. infra L. VIII. e. T. q. a. sct e. s. f. r.J H. non deberent computari inter filios, haereditatem-4 Vid. supra L. III. e I 7. H. que legitime eum filiis ti,rtiri, si forte patres eo. s) Vid. Auster. BVSHE. v. Ep. 3. A. ino. rum obiissent avis superstitibus. Unde exiit edi-Vbi memorabile exemplum. H. e lima Rese, ut uniuers lis populi eonueritio fie-63 Et Caroli CANGii Glossar. d. vocib. ret apud villam, quae dieitur vela, factumque Add. Ioach. Iohann. MADERI Dissertatio de est, vi caussa inter arbitros iudicaretur debere Duello, ut ordalei quondam specie, & Cornelii examinari. Rex autem meliori eonsilio usus, n de AI C κ L M A Di Liber se uire duelli, lingua luit viros nobiles ae senes populi inhoneste tracta- Belgica A. MDCXCIX. editus. H. ri, sed magis rem inter gu. tatares δiscerni ius- At in Scotia memorabile est exemplum im sit. Vicit igitur pars, qui filios filiorum, com-sgnium inimicitiarum, inter duas potentes fami- putabant inter filios: ct firmatum est, vi aequalilias certamine singulari compositarum, apud Bu- ter eum patruis hereditatem diuiderent pacto sera. CHANANV Μ LX. r. Motieari sub Rege C. I. pilemo. ITTICHINDv Ann. L. II. p. siue Roberio III. H. 644. is orta dissensit,ne inter Principes de varieta e
817쪽
LIB. V. CAP. IX. DE CONTRACTIBUS,
f. IV. AD contractus, quibus alea aut sors inest, etiam reseruntur sponsiones ', quando vel futurum euentum, vel etiam praeteriit euentus non dum notorii, saltem illis, qui inter se contendunt ', aut alterius rei exsistentiam alter astirmat, alter negat, certo pignore utrinque deposito ', quod illi cedat, cuius assertioni euentus aut res congruere deprehendatur. Videntur autem istae sponsiones reciprocae promissiones seu stipulationes conditionatae; quibus ideo alea est admixta, quia ut euentus exsistat vel non, a contrahentihus non dependet. Ad ludum autem magis, quam ad sponsionem videtur spectare aenigma a Samsone propositum Iudic. XIV, Ia. seqq. cum fuerit certain men ingenii, an hic obscurius posset rem proponere, an caeteri argUtius re
soluere. Vbi isti conuiuae dolose egerant, quod non ex suo ingenio, sed dente Samsonis sponsa aenigma soluissent. Etsi hoc fortasse contra indoe
n talium certaminum suit, quod aenigma formaretur super facto aliquo peculiari, non autem super re aut euentu aliquo communi; cum sere impossibile sit,
eiusmodi facta particularia coniectando assequi .f. V. Huc spectant quaelibet ludorum genera , in quibus aliquo
pretio certatur; qui itidem inuoluunt conuentionem, aleae multum aut parum habentem. Et quidem minus aleae habent ludi, qui ccrtamen ingenii, dexteritatis, solertiae, aut roboris continent; eatenus duntaxat ancipiti subiecticuentui, quod quae Vtrinque vires sint, quaeue solertia, nondum liquido constat; & quia saepe aliquid fortuiti casus solet interuenire ; vid. Vi R G i L I v sAeneid. v. v. 328. aut denique quia non pari semper vigore ingenium, viresque hominum sese exserunt. Plerique ex alea atque ingenio sunt mixti, ut est certamen chartarum lusoriarum, & similes. Alios denique nuda fere sors regit, uti est ludus tesserarum. Omnes isti in se naturaliter nihil continent iniqui ' Nam & mutuo consensu ad eos descenditur, & uterque rem suam aequalitate legis, utram deberent avia superst; tibus siti sibi enim imputet alter, neeesse est. quod incerti.
filiorum post parentes desimctos haereditare, an tudinem suae scientiae eontulerit elini certitu/ine exhaeredatis latruelibus deberet haereditas ad pa- alterius. Quod adhue magis admittendum vitritos redire, ex regis Ottonis omniuriaque prim detur , s prior proseistis sit , rem sibi exploratincipum sententia cognitio veritatis eommista est siniam esse. Idetu contra Doli reus erit, si de re gladiatorio iudicio, ees7tque vi Horia his, qui interrogatu . veritatem eius disinuitauerit. nulla censebant, fratrum filios debere riun patribus hae- alia de ea una, quam ut alterum ad spondensi a reditare. indueeret. q. IV. r) Exempla veterum adguxit H. G R o. 34 si enim alteruter eerto sciat. non valebit TIvs Spars Flor ad L. D rem rasa D. da Haeso. sponso et modo is dolo scientiam suam retici erit. vers. H. aut durimulauerit. Vid. ZO E s I v s au ait. D. vix) iniae etiam Iure ciuili lici ae, modo fiane Aleator. n. D. H. de rebita horaestis a non illicitis. S. suis hoη-- 4) De quo L. I . f. a. D. di Praescript. ve . A
nis caussa aκnulas acceperis, nee νεάδι victori , exemplum est apud VIR GiLIV Μ Ecloga 3. Impraescriptis volis actio in eum remperit - - - terdunt tamen fit ea nuda promissione, dum ultra
Ianos insonsa eatissa st Onsionis m/, bis annuli eitraque promittitur, ni ita se res habeat, vel kumtaxat ν/petitia erit. L. II. s.f. D. de Praescr.ver- non habeat. Qualis illa Valerii ct Liactatii apud his, j. L. . D. de Aleatoribus. Qiiod ad reliqua, VALERivsa MAx M vM L. I l. e. g. s. a. quando conditio in sapum praeteritum eonseri Qui modus hodie est rereptissimi is , ct nihil vitiitue. ut obseratat TITI V s ad Lautere. Observ. habet: nam causa, qua sponsones destitui qui- CCXCIV. sponso adhue valet, etsi alier i sponden- dam asseruiit, est vel praeteritum . de quo non ea. sium de veritate iacti quam certistiue eonfiterit. dem est sententia, vel futurum incertum , lion
818쪽
aequali periculo exponit, & versantur circa res proprias, de quibus utique disponere penes nos est. Enimuero quia reipublicae interest, ne quis re sua male utatur, & vero per eiusmodi conuentiones ac ludos facile quis honis
euerti potest, ubi magnis summis certatur, neque loculis comitantibus itur ad casum tabulae, posita sed luditur area; quia etiam lusus Perdere rem caram tempora nostra
flent. Ovio Ius Trist. II. sv. 483. 48 .J & multa alia inde prouenire mala possunt 3; igitur penes rectores ciuitatum est dispicere, quousque Iudi permitatendi sint, aut quantae summae deponi debeant Vid. tit. D. de Atiatoribu
G ibi iuris Roma ui interpreter. PHOTIVS Nomoean. tiL XIII. c. 29. SEL-D E M v s de I. N. M G. L. VI. c. Ir. In genere tamen obseruandum, recte eo plus fauoris habere ludos, quo minus aleae, ac plus solertiae continent, & viace versae Alcoranus capite de mensa, Vna cum vino prohibet lusus aleam hahentes g, tanquam semina odiorum continentes. In quovis autem ludi a que certaminis genere valet illud AMBROSII ossicior. L. III. c. 4. qui in
stadio currunt, ita feruntur praeceptis infirmari a M instrui, ut unusquisque eeleriatate, non fraude contendat, cursuque quantum potes ad victoriam properet, suppum re autem alterum, aut manu deiicere non ausit. Quod expressum est ex dicto
I. H. Es T quoque non infrequens Loraria ', quam vocant, quando plures de re, quam collatilia pecunia emunt, post sorte decernunt, cui soli ea tota cedere debeat. In qua duo contractus miscentur. Nam respectu eius, qui rem suam ita sortientibus exponit, est laecies venditionis. Respectu autem eorum, qui sortiuntur, est contractus sertis diuisoriae, dum ita inter ipsos conuenitur, ut cui sors fauet, ille solus rem habeat, & reliqui suae symbolae dispendium faciant. Eius contractus haec est leκ, ut tota summa collatitiae pecuniae simul adaequet, non excedat, valorem mercis,& ipsi sortientes omnes aequaliter utrique sortunae, lucri & amissionis, subiiciantur.
stati a bonis moribus haut eontrarium t de ei ius euentu eontenditur; nee non certum pretium, illia quo stabit rei veritas. vel cui exitus responde bit, resurum. Vid. HVBRRus in Eunom. M L. 3'. D. de Rab. eredit. sponsones super publi- eo aut alio incerto euent i , qtiae nullum aliud negotium uel synallagma continent, propter inanem animorum concertationem in Brabantia re probari , testatur s T O C κ Μ A N N. Deeis. Era hant. I 34. Add. GR DENUI GiUM ad L. aos. D. d. Q. Olliga.. H.
I. V. t Quod arguntentum plenius exeussit cel. BARBRYRACus dans son Traiae dii Je i. x) Vid. Thomas GAT Agra de Natura ct usu sortium, e. 6. . de g. qui in eapite s. leges re . censet sub quibus lieiti uideri possint Ludi. q) Aliud .isum C Λ R p 2 ci v io Praxi Crimi
nem ita dicto , de quo supra L. II. e. 3. q. 22. nolim repugnare. Alioquin mallem eum Aviac TORE facere. H. J De quibus dixi L. I. pamem. Iur. Gem 26.H. si Romae eerte nihil ea videbatur turpius. Quod ab hae arte fraus A mendaeium atmie per iurium raro abesset, postremo ct odia inde nasce rentur, re damna rerum. Vnde HORATI Carin. III. 24. v. m. Verita let/btis Mea Leitur. Decembri tamen triense lieitus erat hie ludus. MARTIALis IV. n. I. seq. Diam Manda vestis alea Decpmbo ueriris sonat time δ' sine farictis. Q Vid. M OLON. de Statu Imperii Maroeani p. 36. H.
J Verba ipsa ab AUCTORE exhibentur, L.
s. VI A Belgiis Loten , saniH. I. ng litis aleam hane vaseulariam maluit appellare . ab argenteo vallarum ad abaci ornamentum apparatu. H.
819쪽
778 LIB. V. CAP. IX. DE CONTRACTI Bus
f. VII. OLLAM fortunae vocant, quando delecto in urnam certo tesserarum seu schedularum numero, inscriptarum & inanium, pretio redimitur lacultas easdem extrahendi, ita ut extranens id accipiat, quod illarum inscriptio prae se fert: Hic contractus proxime ad emtionem spei accedit', et si affatim aleae sit admixtum. Eius lex est, ut pretium omnium simul schedularum non multum excedat pretium rerum ibi expositarum. Non multum digo.
Nam & sumtus aliqui sunt iaciendi; & contingere potest, in pretiosissima qua
que primo loco urna exeant, remanentibus plerisque schedulis inanibus, quo iacto nemo amplius ad schedulas redimendas accedit. Aliquando etiam adhibentur tales ollae, ad colligendam pecuniam publicis operibus insumendam, vel etiam subleuandae aliorum egellati; ubi multo largius solet esse pretium schedularum iunctim sumiarum', quam rerum, quae ibi expositae sunti Eκcessus autem iste rationem habet tributi cuiusdam ultrones aut eleemosynae,hilari modo elicitae. Add.Martinus DEL RIODi'. magic. L. IV c. . In uniuerium autem ad aequitatem ludorum non id tantum requiritur, ut quae utrinque periculo exponuntur, sint aequalia, sed ut etiam periculum amittendi, & spes lucrandi utrinque proportionem habeat ad rem, circa quam certatur, verbi gratia, in ludo, qui dexteritate corporis aut ingenii constat, si unius dexteritas alterius dexteritatem duplo superauerit, par est, ut hic quoque duplum pretium deponat. Sic verbi gratia decem sunt, quorum singuli aureum deponunt, atque ea lege certant, vi qui plurimum iecerit, omnes, auserat. Heic quidem iniquum videri possit. Ut qui unius tantum aurei periculum fecit, nouem lueretur. Sed illud simul cogitandum est, heio notaecuplo maius esse periculum perdendi, quam spem lucrandi. Ex quo fundamento etiam aliqui dixerunt, inane esse metuere fulmina. Εκ duobus enim millionibus hominum ne unum quidem fulmine interimi. Ergo non solum magnitudinem mali, sed& vcrisimilitudinem contim gentiae spectandam esse. f. VIII. Apsi vis hisce contra 'thus est asecuratio siue contractus periculi avertendi, quo quis, accepta certa mercede, in se suscipit & praestat Iericula, quae subiturae sunt merces in alia loca potissimum mari transportar
ae; ita ut si has interire contigerit, assecurator carundem pretium domino restituere teneatur. Hic contractus nullus est, siquidem assecurans rem, cui cauctur, saluam iam peruenisse, quo debebat, aut mercator eandem iam pem
i iam L. II. e. I. I. I. ubi AvCTOR EN arii, entitandi refellit, qui L. II. e et . . it. I citarias in tu sitiae nefariae AE euidentis da uiatierat. Cete.
mim Celeb. hie interpres Loiariam . nuam in prima editione versonis suae ricto la Blanque oli la I oierie adpeliatierat, in secundis etiris periperam la Rame nominare viestur, quum haee dcs.
stiatio Ollae fortunae melius conueniat.
Σ Ioann. Lo CCEN rvs Synopc iuri suet;e. Diae io. quaest. 6. inlusum censeti esse enim verae aleae speciei ii quandam, ae modum lucrandi.
't mmc exertetur, a Deo non praeseris imς imo,
experientia teste, eum Dei tentatione, blasphemia. maledictis, fraudibus, emunctione proximi, a aliis vitiis plerumque eonii ii Ehim, S se pugnare eum prima Λ seeunda Decalogi tabula, Apropterea non tolerandiim in republiea. Ad haee, si quis lueretur, aut suae solertiae, aut sortianae satiori; sin perdat, eiusdem iniquitati adseri. here et in utroque vel gaudio vel dolore vel indi
unatione Dimitim. Denique lueram merea Oriu
sua debitum ab illis circumforaneis intercipi, ct
820쪽
lisse nouerit. Nam materia huius contractus est damnum sub ratione inceristi, seu periculum incertum. Atqui si assecurans sciuerit, rem iam saluam inportum peruenisse, nullum praestat periculum. Vbi autem dominus memcis sciuerat, eam iam periisse periculum praestari ab altero non potest, quia periculo res nisi exsistens subiecta non est '. Quantum autem mercedis pro praestando eiusmodi periculo siit dandum, eκ communi aestimatione, aut conis uentione ipsorum contrahentium est petendum. Id manifestum est, eo ampliorem mercedem posse exigi, quo pluribus & grauioribus periculis aliqua res subiicitur. Sic plus exigi potest, si mare hostibus aut piratis sit insinum,
quam si tantum incerta tempestatum metuuntur; & intuitu harum plus hieme, quam aestate. Add. Loc CENIus de Iure maritimo L II. e. s. Hune autem contractum idco huc retulimus, quod in eo eκ parte assecurantis maxi1ne alea
versetur. Exemplum assecurationis etsi gratuitae est apud L I v 1 v M L. XXIII. c. V. Vbi qui vestimenta & frumentum in Hispaniam deuehenda conducunt, postulant: n quae in nauer imposu=ent, ab hostium, rempestatisque Di, publico periculo essent. Circa hanc quid fraudis interuenerit, docet IDEM L. V. c. 3. '.
non parum peruntae extra fines egerri. V Rodmeria, quae ita vulga d eitur a Germanicorum oinnia haee ad abusinn pertinent. Ipse ad- Toben, sue earina milia. Etenim utrobique spes mittit, s urna sortia absque fraude instituatur, tueri de perieulum vertitur. Disserunt tament vel ad pauperum usum vel ad necessaria quae- quoniam hodineria pecuniae propriae alii ereditae. dani aedificia publica exstruenda. H. eiun maximo foenore, si mitis salua redierit. ruadendae sistipitur: assecuratione autem epiis ari . UIU. 1 Vel ex sama, vel ex uno teste aliasue se pro eerta mereiae transfert pericuIum verisimilibus coniecturis. H. mercium alienarem , alio tran portanda. saltem opinione eontrahentium: Nam rum. H. in huiusmodi eomientionibus etiam spes lom rei esse potest. V. L. I. Paroe n. tur. Germ. 43.si. 4 seq. O Quod ex ARTE eogitandi P. IV. e. t ε. de ubi plures quaestiones ab AUCTORE Oinissae ex- vlt. illaudato rur H A vCTORE, Pusendoinu tutiuntur. Caeterum affecti rationi sinitima est hausit.