장음표시 사용
91쪽
tis Jesu, inter quos nuperrimus Seriptor Instituri,ntim Iuris universalia datura , in Gentiam P.. Ignatius Selivvara haee subdit Par . I. rie. r. Instri I. g. q. post maturam discussionem, utriusque sententiae oppu-fitae . Granue sententia est admodum prosabilia , priama probabadior ab auitorisare , seeunda arationer illa de eonsilio Iectanda , eum seminem melius, disponat. ad sinem ultimum , UirxΜιum exercitiam ἰ haee in pria iamnino ruta, eonformiar humanae fragilitati, in starat. ιοι distractionum benignis aris itidem Ditana eiνω nos Pro Didentiae , ιις reue animadvertit S. Esna
176. Mirum fortasse cuipiam videbitur, quod Angelicus, ceterique prioris classis Doctores inficientur actus indifferentes in individuo, cum admittant nu.. IE . indisterentes in esse posse feeunIdum speeiem r sic enim videntur admitrere speciem extra omnia individua. Verum hoc pacto posuiu ipsi amovere a proprio systemate omnem condradictionis, & absurdita- ais notam. Dum actus consideratur secundum speciem, eiusdem objectum praecise attenditur , sepolitis circum Hantiis in quibus actus venire potest, & subbae consideratione debet utique admitti dimerentia tamquam, speiaes ino talitatis media inter bonitatem , ac malitiam, quia revera. extant Objecta, quae collata cum regula agendi nec praecepta, nec prohibita eprehenduntur . At quoties a s in indiυiduo spectatur, attcndendae etiam circumstantiae, in quibus hie& nune producitur; cum singula quae fiunt, sine plane individuat, certisque vestita circuna stantiis . Iam vero cum moralitas actuuin tum bona tum mala. ν maria quidem desumatur ex objecto, secundario vero ex eircumstam iis, et aliunde inter circumstantias cu- usvis deliberatae actionis individuae numerctur ut ipsi ιupponunt imensio sinis Mnesti naturae rationali conis venientis r inde est, u ε ipsorum judicio actus reputari debeat malas, ubi exercetur citra ullum honesta, tis intuitum;.banus, ubi fit honestatis intuitur quamvis, ratione solius objecti, nec bonus nee malus sitia Itaque quot sunt actus ex objecto indifferentem, tot sunt individua illius speciei moralis , q uae indifferen- sia vocatur. Sed hujus nodi actus licet non habeantem propria specie, quod sint boni vel mali; aliundeaamen bonitatem. aut malitiam eoutrahere possint , scilicst ei circumstant his &. conditionibus individualibus, in quibus necesse est iplbs evenite, quoties. cunque deliberate producantur. Quare haec duo odii me cohaerent ἰ scilicet nullum extare actum itulissim rentum in Adreidus , quamvis secundum hnetem aliqui posivit esse indi fierentes r. x77. Ex hujusnodi doctrina quisque Intes liget palmare momentum sententiae negantis actus imusteren, tes in individuor quod totum in hoc situm est, quia cunctae deliberatae onerationas rationalis creaturae dobent ad finem honestium ordinari, adeoque bonas saut malas ipsas evadere necessuin esti, prout talis ordinatio fit, aut non fit. Audiatur Angelitus I. 12. 18. art. 9. 9 qui in tiunc modum declarad, admittendum actum indisterentem .secundum Odciων , sed non secundum individuum.. conι inest quandoque alio quem aDum .ssa indist arentem fec-nduin spec/im , qui amen est bonus αει milus in i ιυiduo eonsideraι M .Eι Me ideo ; quia astas moralir non solum hiabet boni, Mem ex Objeἱlo, a vo. habet D iam sed etiam in
eireunstantiis , quae sunt quasi luciam aee dentia: φων
alιquid eon υenix individuo hominia seeundum aee dentia indiυi alia, quod non estnisnis homini feeundum rationem stetaeir e ' Ῥοreet, q-s quilibet individis limastui habeat aliquam eireumstant iam a per quam traha-ιών ad bonum vel malum , ad minus ex parte intentio nis sinίι. cum enim rationis sit ordinare, amos a ra
eisna deliberativa preeedens, si non ' ad debis,m β-nem ordinatus , ex hoc ipso repugnat rationi, cν habet rationem mali οῦ si vero ordinetnr ed debis,m β-nem, eonvenis eum ordine rationis, uriae habet rario nem boni t nee osse est autem , quod vel ordinet Dr , vel non. ordinetur ad debitum finem : unde neeesse est , oran m Mi m homnis a dat berarium ratione praee dantem in individua eon sideratum , Donum esse vex
278. Ceterum est rius sententiae affirmantis Patro ni omni conatu sese opponunt huic nee laoM. univer sali, & absolutae relationi operum ad finent' honestuiri in genere moris , quae in adverso systemate indubitanteo assuinitur tamquam balis mox expoliti ratiocinii . Itaque aiunt ipli , Deum sun me benignum in dulgere humanae naturae fragili , infirmo, atque in-l atu continuae distractionis positae, ita ut homo non teneatur semper dirigere actiones lingulas ad altiorent honestatis finem, sed possit interdum quaedam agere propter aliquem finem inferiorem . proxime respicientem indigentiam iptius naturae hunianae ; uti sunt expuere, sternutare, Purgamenta projicere, se movere,.
refrigerare,&simi Iia..Επ quo sequitur, actus hujus ce generis nec posive inhonestos dici possὰ , quia . conformes voluntati Dia saltem ut permite nil do indulgenti; nec positive hones.ις quia motivum solius permissionis ad honestatem msu meiens est ; adeociue vocandos indierentes . Quocirca conpludit Serapni cus in a. sem. ειν l. Qt.. I. qu. 3. in & n e etiam Scotus. ead. dist. q. - quod sicut non diei-ι- homo esse otiosus semper, quando non laborat ,' sede rene, quando non laborat , O deberis laborare r ἐι non omnem asism malum esse ex hoe solum, quod earertati bonitare, scilicet ordinatione in finem h estum; sed qui earet bonitate . quam debaret haberet non autem actum debowei habere talem. ιοnitatem . Itaque si quid ego capio, tota quaestio amp istin a. hue tandem ircvigitur, an divina bonitas indulgeat lium anae fragi litati nec ne, ut aliquae saltem actioncs ab homine. deliberate Eo consulis o rante non reserantur ad fi uem vere honestum seu moraliter bonum Quod cu- ego fidenter vel assiνmare vel negare miniine autiam. aliis deeernendo relinquo
79. nitatis, ac malitiae moralis eapaces non rem nisi actus vere hamanas , ictist voluntarie a libere productos , propterea quia hi soli possistit subes se directioni rectae rationis , larpissime ianv a nobis ob servatum est. Ut autem bonitas-, ac malitia actuum ex eorum ad huiusmodi regulam habitudine detegaetur, non quomodocumque conserendi cum ista re uria ; sed sub tripli ei respectu, videlicet ratione objων, sitar,circumstan tarum , comparatio in stituenda, quiT
92쪽
secundum horum trium a gregationem adaequa te cognosti humanum actum docet Scotus mιnt. 26 . communi semientia . Exinde nata ea distinctio du-
. plicis bonitatis ac malit in , quarum alia dicitur formalis seu a b alis, alia ebiectiva seu fundamentalit. Secunda reperitur in solo obiecto , ipsu inque constituit bonae, aut malae actionis objectum, sive secundum rectam rationem a petendum , aut aversandum ;prima residet in ipso actu , sumpto secundum aggregationem omnium eonditionum ad ejus moralitatem consuentium, eaque actus eor stituitur formaliter bonus, aut malus. Unde ac ualis prae upponit objectivam ἔ nec enim idcirco objectum censetur hosum,
aut malum, Muia rccte aut perperam a Voluntate appetitur; sed pstius a voluntate recte aut pcrperam appetitur, quia objectuin per se bonum, aut malum
eis. Adin & cliud diserimen , quia videlicet actualis
bonitas & malitia per se eonveniat actui interno, &per parti ei pationem seu denominative actui externo:
objectiva vero Draeeipue competit actui ext rno, pr ut iamcn est ODicctum . interni.
18o. In scholie familiare est dispescere asinalem
honitatem, ac malitiam actionis in materialem, &surinalem. Quotiescumqde actio a voluntate productare ipsa congruit rectar rationi, ac legi aeternae, aut ab titraq)ue discrepat, tunc appellatur borea, aut inala materialiteν. Ubi vero ipsa materialis bonitas aut in alit tu actionis imputatur arenti voluntati as laudem, vel reprehentionem, ad pratorium vel pininam λeo, quod priusquam feret actio, eadem honitas aut
malitia cognoscebatur , vel sellcm poterat, ae debebat cognosci ; tunc vocatur actio bona, aut mala formabi er. Sie ex .cau. Pure mare abi foret honitas eleemosynx, s quis Dominum honorare tentaret de substantia sua, quam ex errore alienam putat i fr- mali, vero bonitas sitΠul aCCedcret, si pecuniam erogaret, quam suam esse deprchendit . Dariter malitia luxuriae fuit solum materialis in Patriarcha Iambo concumbente cum -I.ia', quam in culpare opinabatur esse . Radhelcm : in Herode autein Rege, scienter abutente uxore fratris sui, fuit etiam formalia. Ita malitia internecionis Christi marerrat s simul ac forma ii suit in Maioribus Iudaeorum qui moti sunt ex invidia i in Popularibus vero, qui moti sunt ex ignorantia audientes a prioribus, quod blasphemasset aemorte dignus et sed, materiali, tantum fuit, quamquam non omni lex Parte, quippe ex Seraphico in a. Sent. dist. I. dub. 3 ὶ Licet Iudaei simpliees ρο ρο- pulares putarent se setcidendo christum, gladio linguae, blasphemum interficere, edi sic obseq-um Deo praesa-
ω. t ista tamen ignorant a non excusat , pro eo quod
mus, praecipua controversa inter Probabiliorissas, &Probabilistas hue 4 pectat . Videlicet quando circa
honestatem vel inhonestatem cujuspiam actionis , exempli causa alicujus contractus, duce circumserantur oppositae opiniones Doctorum, una magis probabilis ae tuta, altera minus probabilis & tuta; &αliquis, hujusce distidii pro gnarus se determinat
ad agendum iuxta opinionem minus probabilem attulam, relicta priore, quia nempe-persuasum habet se prudenter agere sequendo opinionem, quae dici- ηιεine Theol. mi l. Tom. L
tur probabilis, & a doctis viris de sensatur: tune,
si contingeret talem actionem a norma legis reapse discordare, cxempli causa contractum esse usurarium, utrum horno sic :rgens excusetur coram oro ob ignorantiam- n vine bilem, atque eius actio repugnans le-l censenda sit mater aliter dumtaxat mala nec ne , oe est illud , de quo mixtine controvertitur. Pro babilisse utrumque constanter assirmant, sicque arbitrantur se reddere immunem ab omni gravi periculo usum proprii systematis: ait Probabilioristae neu trum sibi in animum inducere Pos Iunt, considerata Iraesertim genuina notione ignorantiae vere invine illi vium. 2o'. o sic enim ratiocinantur. Ignorantia inιλ ιΠίι ut legitur apud P. Anaeletum Probabili stain in scholis tritum in ea est quae morali d ligentia superari ae tolli nequivis , eo quod numquamin. mentena ven. erit dubitare aux coptare de opposito a vel etiam in mentem venit , ramen adiabita diludnii inquisitione, ignorantia alia depelia , O veritatis eunitio aequiri nora potu r. Atqui condjtiones istae non videntur, quadrare ignorantiae illius hominis, qui Probabili sint clypm munitus quidpiam agit , quod est reipsi a lege vetitum: quia ex una Parte novit cm Logica, pro postionum contradictoriarum , hie edintrasus est licitnt , & n n est lieitur , necess)rio unam esse veram, alteram falsam z ex alia parte ex duabus opinionibus hoc modo contrariis ipse eam seligit , quam detexit elli minus vero Aem tutainque, spectata seu ratione intima, seu auctoritate externa Doctorum. Ismur, si contra lcgem agit, non potest obtendere ignorantiam vere in vineibilem, &transgressionem pure materialem . 282. O clualem sive formalem suum. 27 . diim taxat bonitalcm & militiam action uiri intelleximus, quoties cain nominavimus in praecedentibus Articulis. Nunc mentem convertimus ad object/υam seuondamentalem , quae hujus loci propria cst ; adeoque de objecto agimus, quod est primum illud, unde derivatur moralitas actionum. Universalis doctri na est , humanos actus primaris haurire speciem suam moralem ab objecto; ita scilicet ut dicantur boni vel
mali secundum speciem ac naturam, prout versantur circa rem, quae rect aera ioni eongruit, via non congruit. Constat id auctoritate S racione manifestar
les, sicut ea , quae dilexerunx et ex quo sic argumentatur Angelicus Σ. 2. qtrarii. l8. art. 2. i Fit homo Deo abominabilis propter matitiam suae operationis , e go mati,ia operationεν es fecundum osecta mala , quae homo dilis ι; O eadem ratio es de bonitate as ιonra.
Quate hoe sensu intelligendum effatum D. Augustini tract. A. in I. Ioann. Talis es quisque, qualis est eius duectis ς terram villair Θ terra es: Detim diatasti quid dieam Deus eris . Cetae in naturae genere actus speciscari ab objectis, vetus est Philosophorum axioma ἰ quidem ergo in genere moria idem erit iQuod si eontingat reperiri obiecta , quae suapte natu ra nee bona, nec mala sunt, sed indisserentia: tune bonitas & malitia actuum, qui circa illa versantur, repetenda erit a sine vel circumstantio, quae in tali casu
censentur induerzr tionem objecti irroralis 'ut dum ambu latio fit honestae recreationis, vel recuperandae valetudi nis caussa; aut ex intentione persequendi adversarium,sive eo tempore , quod es a Superiore interdicta: in priori
93쪽
enim easu bona, in posteriori mala est ex tae, Sec reuio stantiis. Porro nomine objecti eqnserentis inibus molliem speeiem, non intelligitur res aliqua in se prae esse spectata, sed Potius res, quatenus ccxἔum. Prae sesert respectum ad rationem, dum substernitur actui, .cujus objectum dicitur ἔ unde objectum censetur b
vium & conveniens, quando actus versatur clam rem modo eonsentaneo rinae rationi; malum vexo.& ia- eonveniens, ubi actus Circa rem occupatur secias aedictet ratio recta. Sic objectum, ex quo sumptici cibi & potus habet, quod st. bona aut mala in geo re moris, non sunt praecise cibus & potus , cum sant peraeque media esse Lum gulae, tum tem lx aliae I sed cibus & potus, proutJuxta, vel contra regulam rationis assumuntur ι idipsum dicatur de pe. cunia , quae & aVaritiae fovendae , dc liberalitati exercendae potest inservire . Retenta hac distinctione ob uecti absolute, α respect/ve considerati, facile capies,
quomodo actiones . Eumanae miliri evadere malae o. esto, quamvis in reti s ipsis non sit malum . . Lises res exteriores, Verba sunt Angelici s I. 2. quaest. I 8.art. a. in Sinr in seipsa bona , tamen non semριν --ιent debitam proporisonem ad hane vel illam actionem r. ideo, in quan rum eonsiderantur res objecta taliam assionum, non habent rationem boni. 18 . Ubi de moralitate actionum agitur, ea ratione mox indicata considerandum esse objectum , confirmat Scotus cin 1. Seny. ar . T. quas. nnie. eujus integrum textum reserre iuvat , quoniam Ecelia complectitur, quae deinceps lumen nobis praebe re possunt'. Praeter boniν-em naturalem volitionishq tUplex bonitas moralis fecundum Ordinem se Ea- . ni 'rima dieitur bonitas ex genere. Secunda po ' is die: bonitas virtuosa, sive ex circumstantia. Ter si a bon ras meritoria, siVe gratui a s sive ex aeeut tiane disina in ordine ad praemium . Prima eo erit ροσιδείοni Me bu , quod ipsa νra x super objectum eoninveniens sali actui fecundum dictamen recta rationis,
O noo solum qui es conveniens ναι. actui natisraliter , ωι μι υ .ni; O haec est prima bonitar moratis, quae dis Drest diei ex genere, quia es . qualet materialis
ee iae, quod praesumsita duplici bonitare iam dicta,
ipsa ιοlιι io elic/tur eonformiser principio merendi, quod est gratia vel chararas, sive seeundum inelinari nem ebarataris. Exemplum de primo, dare eleemosF-nam . Exemplum de secΜndo s dare eleemas am aetνο ιο Dauperi qui egeν , O in Ioes qua melitia potest sibi eo eςere . Exemplum de terita ; istud opus Deare non tantHm ex inclina ione narti li, sed ex ebaritate, ex qua facien3 est αmicus mi quan-xum respieit Vera ejμι. Η c tristo /onatas es Aaεν uenista , quod prima pr 'pponis r fecundae, foeunda
ιlamia, ct in demerito .h8ς. Petes forsitan , cur Angelae subtilis primariam bonitatem dc mali clam actionum iu generedoeeapi provenire ex Obies . relatis M reuam
rationem, & non potius ab ipsa. ratio e fauta erna , quae sunt agendi norma Respondeo, utramque desumi poss) dc ab objecto, & ab agendi nomma, sed diverso modo. Dupliciter cognoscere licet alicujus rei. bonitatem seu persectionemr primo ex ejus principiis, & accidentibus; secundo ex elusedem conisumi tate cum exemplari. Porro actus Iu mani. bonitatem. idem de malitia dicas priori respectu. detegimus examinandoillius objectum, finem.& circumstantias: posteriori respectu recurrendo aarationem, & legem aeteream. Quare actus humanua licet i possit in se bonus esse ex obiecto,tamquam caussa intrinseca, simulque ex fine & circumstantiis;
nihilominus requirit conformitatem cum lege, dc ratione, Lamquam cum mensura extrinseca; non quod bonitas eius .sita sit in tali consormitate, sed quia sine tali consorinitate. nstrui nequit. Itaque juxta scholarum sormulas loquendo dicere possumus, actuum humanorum moralitatem a multis Pendere, quorum unum non excludit alterum ι videlicet a lege aeterna directive; a ratione practica seu conseientia que,earive; ab objecto, circurnstantiis, ac fine terminat Ave; demum formalis er a tendentia agentis in obie ctum , spectatum cum omnibus cireumstantiis seu comditionibus, quas dictat ratio debere actui convenire..2 6. satis iam . ostensum est , ex obiecto regulisinorum subito demini moralitatem humanorum actuum ea tamen non a solo objecto pendet , tota quanta est I sed praetaea a variis eire stantiis secundario saltem repetenda, inter quas venit praecipue finis , qui . extrinsecus dicitur , de quo seorsim accurateque distaremus in calce huiusce Sectionis. Id porro mi rum vidςri non debet , nam ex Angelico I. a. 33 U. I 8. arr. a. 9 Sicur in rebus naturalutis non an venitur ιοι a plen/tudo perfectionis, quae debetur ei,
ex forma substantiali, quae das speciem , sed multum
saper addisur ex suprevenientibus aecidentνbna, ne in homιne ex siura, colore, O sic da aliis, quorum si aliquod desis ad derentem .habitudinem , eonsequAur malum. ἰ ita etiam in actione ἔ nam plenitudo bonitatis ejus non . tota eo pit in saea Ip eio; sed aliquid additur ex his, q- adveniant tamquam accidentia
ruaedam i ct hc mori sunν cireumflantia debita, unis e si as quid desii, quod requi fur ad debitas esse cumstanιias , erit actio mala. 287. Nullum hac de re dubium , sive consulamus .Einteam naturalem, sive Revelatam Theologiam . Eniin vero Aristotcles s lib. 2. Ethie. cap. 4. O 6. Ionge Aliud esse docet , agere juste, O agere justa . seripturae Divinae Se Patris Ecclecasti ei de saetifi-ςiis, orationibus, ieiuniis., eleemosynia , aliisque operibus ex obiecto optimis loquentes passim incubrant, eo quo par est modo , ae fine sollieite per agenda, ne Deo invisa, oc salutarium estectuum vacua evadant. Solemnitates voras odivit anima mea.
verMis mere re unde versus ι In ωνα meriιυ prae semι adverbia verbis. Hinc autem Crassus detegitur
error olim Hebraeis, ac multis subinde Christi api, familiaris, quo scilicet creditur animae saluti satis consultuae fore. ,si sola atteadatur bonitas obilectiva
94쪽
astionum , seposua cura finium, S reliquarum circumstantiarum . Valent ad eum convellendum plurima, quae D Augustinus praeelare scripsit adversus Pelagianos, qui ut medicinalis gratiae Christi necessitatem elevarent, obtendebant virtutes, ac praestantia Gentilium opera, retinentes accessoriam vanae gloriae Iabem, qua eadem plerumque deisrmabantur.
188. cire stan ria, quam Graeci perison vocant, juxta Seraphicum sceniit. p. I. s. 33. si nominatura, Latinis, quia .a tum circumstat ἰ elique proprietas pertinens ad laudem auν vimperium, vel diminuendo ,
vel augendo , vel in aliud genus trahendo: seu est particularis quaedam affictio, quae humano actui aecedit , & quidpiam consert ad ejus moralitatem . Quidquid ergo actui exterius adjacet, nisi respectum aliquem prael evat ad ipsum, prout ad finem ordinatur , ipsique Obelse , aut prodella possit , illud eis-eumstantia , moralis censeri minime potest . Nam ex Angelico I. z. c. 7. arν. 2. Sie cireumstantia sunt extra actum , quod ι amen actum aliquo modo contingant ordinate ad ipsum . . bonitas autem astuum est , inquantum sunt utiles ad sinem. Quare ex. gr. eum actus orandi, vel furandi, nec magis nec namus boni, vel
mali evadant, eo quod tali anno, vel hora conti gant, di ad peccatum nihil referat ex Scoto in A. Sent. dist. II. q.. 2' quod hiar cum aliqua quae voca νων Eerra, vel iacteta inde fit, ut haec re similia minime reputari debeant inter morales circumstantias. Quanta huius generis accidentia ad actuum moralitatem prorsus impertinentia in Sactis Consessionibus non sine temporis iactura anxie enarrantur a garruli mulierculis , virisque ineticulosis l289. Praecipuae circumstantiae ,'unde aliquid bonit, iis vel malitiae moralis advenire potest humanis actiabus , septem n uinero assignantur ex Communi Docto. rum sensu ; quas Tullius in sua Rhetorica recensuit versiculo isto comprehensas e isti, quid, Dιi, quibus auxiliis , eur , quomodo , quando . Angelicua praecitatus se ostendit conVenientem ei se hanc enumerationem .dam cireumstantia dieitur, quasi extra substantiamasius ex flens: ita tamen quod aliquo modo attingit sesum: eontingis a tem hae sieri ιriptieiser: uno m da , in qua uxum ait ingrς ipsum actum: .alio modo , inquantum attingit ea sm aE iure tertio modo, in quanis rum attingit essectum. Ipsum asium atriagis, vel per modum mensurae , sicus rempus, O ticus: ves per m dum qualit arix actus, sicur modus agendi. Ex parιe effectus , ut cum con eratur , quid aliquis ferrir . Ex parte eaussa aἷt: ν, quantum ad eaussam sinalemaeeipisur, propter quid: ex parte caussae agentis preri eipalis accipis ur , quis egeris I ex parre ea ae agenti
instrιιmentalis aecipitur, quibus auxiliis. Quomodo singuli istae circumstantiae sint intelligendae, crit operae pretium paucis indicare. 29o. Circumstantia I. stuis non ipsum agentem ho minem sigisi fieae, sine quo actus proculdubio nequit euistere; sed potius conditionem, si tum , qualitatem illius; p.rinde ac si diceretur quaiax, Ecclesiasticus ivel Saecularis Solutus , vel coniugatus: rationis eoinpos , vel impos 3 2. 2 id non denotat absolute materiam seu objectum actionis ; sed I ecu dariam obiecti leonditionem, potissime respicientem ejus quantitatem , ac qualitatem, ex. gr. an multum, vel parum
rei suerit furto sublatum p au rea sacra , vel profana
Ut autem hujusnodi qu d plene persecteque exprimatur, in Φnifestare quoque oporteis circa quid versetur oblectum actionis spectatu in secundum quantitatem,& qualitatem, videlicet num ex . r. egeno, aut di viti res fuerit ablata alioquin quid, & eirea quid,' erunt quae distinctae circumstantiae. Hi ne Patet, cur Aristoteles l. 3. Ethie. e. r. septem circumstantiis , quo nos exi Tullio memoravimus, addat octavairac rea quid, quae, ut notat id cin Angelicus, a Tullici comprehenditur sub quid. 3. Ubi non indieat puritin Putumque locuin, euin actus nece lIario debet alla ubi- fieri; sed aliquam loci qualitatem se ut conditionem, quae, licet accidentaria sit ipsi loco, attamen aliquam adfert moralitatem e ut est ex . ea. ratio sacri, Felis profani, publici vel stereti. relate ad actum inver cundum in aliquo loco factum.
& subsidia adhibita ad agendum ex. gr. Nui Ecclesiasticis exorti sinis, vel ligatura magica dispuleris maleficium: proprio studio ae labore, vel arte notoria Anabaptistarum scientiam comparare temta eris I virginem seduxeris solus ipse, vel ope domesticarum famularum s. or exprimit extrinsecum operantis Gnei ne quem paullo post expendemus; ex. ca. utrum Clericus inserviat Episcopo, aut Chorum frequenter, unire vel principaIiter ut assequatur beneficium Ee-elesiast sculn; & lueretur quotidianas distributiones . 6d uustmodo repraesentat peculiarem modum agendi , non quidem illum, qui essentialis est actui humano & morali , nempe qnod fiat bene vel male in genere moris; sed alium quemvis accidentarium modum
ex. Ca. utrum ex passione, vel ignorantia, vel malitia; raro aut frequenter; remisse audi intense , quiπη operatus sit seu eirta se, seu circa proximum . Ex Seraphico n confessionali e. 2ὐ are. 2Ο. in Sacerris hanc eireumflantiam nen quaerar de peceato luxnriae , . nisi a remotis, ne farte lupum exciter dormientem, dest, portara nova in animo hominis repraesente . 7.
2,tndo denotat , non praeelse solum 'tempus , quo actio fit; sed aliquam temporis conditionem, ut ex. ea. sestivitas aut visilia ecclesiastica dierum, relate ad auditionem Missae, & jejunii observationem: ite iri temporis durationem, ex. m. an quis integris mensibus, vel anni permanserit in aliquo pravo affectu invidiae, odi,', lasciviae, aut res alienas invito do mino ueta erit apud se . . 292. Utrum circumstantia Festi superaddat novam malitiam in Consessione Sacramentali exprimendam, squando die fetatio committitur peccatum mortale, Plu res praesentis aetatis Τhcologi contendunt inter. sese haud modico aestu, nec levi opinionum varietate . Steyartius Belga eo progreditur, ut scribere non du.bitet, circumstantiam Festi νmne mortale aggravare , immo ad aliam tram ferre speeiem ς hancque ad die
utriusque adserti rationem, quia omne menale pecca- .rum' vepugnar sint ipsi proximo, o extrinseco praeerri de sanit eundo Sabbato , qui est ur mens vaerx Deo , O rebus Dii inis: Ast. P. Jae. BGuyt August. Pr sesi, itidem Belga cTOm. I. Theol. Moras Tract. I. eap. 6.) ita eumdem excipit: Si itast 1ion snde
mera consequ tur, quod circumstantia Festi tanram omns peccato addat malitiam , ut 1n consessione exprimenda
95쪽
nem, haεω morosum monten ιο ν ranseunsem. Prae icta tamen circumstantia Pe cacis aliquatenus aggravari,
θοre fM , et es no a Iesivo ..2οῖ. Iam . v cIO circumstantiae universen L quendo duplieran effectum parere pessunt in gcnere moris ex Seraphico n:um. 2s8..ὶ dummodo non lint i ininrti nentes ad actum, prout refertur ad ultimum finem. Prior effectus est , augere , . vel minuere bonitatem ac malitiam actus intra eamdem specieme ut duria quis Deum laudat, vcl blaspheinat, longiori aut . breviori
empore, cum inaiori aut minori assicta, vcl aver. satione, sive majψ.em. aut minorem pecuniae copiam uenis largitur ἔ lve. namque circumitantiaequar re voean cur. ad qIιιd, & ad quomodo ,. reddunt actionc xillas meliores, aut peiores, ita tamen, ut nc n. ix muccnt actionum speciem : quia augmentum bonitatis , de malitiae cx. huj smodi circu-i.uaati: s provenientis peltinet ad eamdcin Occlam v:rtutum, & ad idem vitium, ad quae rescitur ipsa bonita , donati tia absoluta, quam actiones habent ex ptopzio obj4cto e illud porro augmentum vercsimiliter non fit peradditionem alicuius bonitaris, Bonali t iae, ted potius per Iluensionena . . Ex his sequitur, quod ii ilae circumstant lae vocati possint saxul Se circuit .stantiae, & ob lacta: eircumstant Le, quatenus. supponunt j obje Mum priueipale, qu id piar se. potest, vel non pol sthoneste. amari ; objesia quatentis conjunguntur cum bjecto principali, cum ecque constituunt quasi unum totale objectum Rer modum aggregationis. ας . Potarior circumstantiarum efΚ ctus. cstis pro ducere omnino ui quavi speciein m .dciri actus humani : quod talariam porest contingcru : i. quidem dum novam εἰ diveram spcciem bonitatis v ct inalitiae. sipperaddunt , remanente cadem bonit .itis vel nialitiae specie , quam actus antea habebat ex proprio objecto e. ut quando aliquis jciunat ex voto, aut furatur in templo et actus enim jejuvandi duplicem specie diversam contiaci bonitatem temperantiae , . S religionis: a s vero furandi seniliter involvie .duplicem specie. diveriam maliciam, oppositam virtut I iusti irae. , Ec religionis. 2. Dum mutant pristinam obiccti bonitatem, aut malitiam & simul cuin obiccto conuituum. nox asa bonitatis, aut in ilitiae. speciem: ut quando quis pro locis.Terrae sanctae Per uniam clogat , vcl. ob vanam gloriam:- hi eni .n actus , qui cescroquin sunt eleemosynae actus, non consi tuuntur in duplici specie virtutis, aut vitii, sed tantum in viM specie, Icilicet religionis, vel superbiae. In priore. Casu circumstantiae a tui conserunt seeunsam, dc aeeident mspeci c. n : in Potheriore dant primam, & Grurialem et atque hoc secundum pinstant funiitar, ubi .ctus emex sua speeie indisserens ; tunc enim nonni si a circvinstant i s. mutuatur bonitatem, aut malitiam.
yy. Circa secimaum istum emumstatutarum
c uin duo oceurrunt animadvertenda . D prim quoin tres circumstantia alleui actui adveniens con I ituit Novam bonitatis vel malui e speciem, alterutro ex
Iraedictis modis ; jam non lis e ratiorisin circum-anciae relate ad actum spectitum secundum eam n
vain speciem: sed induit ratio: em obj.cti iubeo respectu evadit essentialis actui, uti docet Anti
lic cx. gr. . eircuml an Da loci saeri rci te ad actu furandi cis acciclei:s; led relate ad eundem, actum ,
prout sacrilegisim et , euadidi quid etin diale, scilicendisterentia sp cifica. Deinde indicium cognoscendi , .
quandonam circumitantia actui accedens novam in coiiaviat spectum,. istud eli, quando ii se considerata
deprehenditur continere peculiarem quamdam conibunantiam.cum recta ratione aut repugnantiam . Sit
enim ab Liuie species moris des itur ex ordi te a1
rationem tamquam agendi inmiam num. 2s pro 'iacto cx diversis ordine ad ration. m. nccessum. est di-versam prodire specieme hinc idem Angelieus: quandocumque aliqua. cireumstantia νεθιάι spretalem ordι-ncm rationis vel pro vel erritrari. eperier qaos e metimstanιν. det speeteis actui mo Wali vel bino, vel ma. ti: ita exempl. grat. circumstantia loci saeri est hujus sineris relate ad furtum , pollutioncin , ho .ni cidium at 95. Ex praedicto dupli. i e tactu et rcumstantiaru:ri Φfluit prouo velut alveo ipsarum divisio in aggravan tes , S muι antes speetem, quas uberius ex PIInare. opus non est. M igis expedite alburor nonnu la 1 ab- nec . te pertinentia Sia utramque circumflanviatum cla sena , . quae, pollini in praxi moralinuum habere. Primo itaque, . circumstant,as , musantos speciem hoci est,. tinus rentes actum ad aliam speciem diverseu, ab ea, quam Ibriitur cx proiWio objecto) revera adminiciendas cssa certilitate constat ex Triacatin. Cunc, fest.. L . can. 7. O cap. p. desiniense contra N 'vatorcs, ciuiaeria clxcunulantias in eonfisione eas υ-
eandas est. r ct alienum a serione esse dueere, cνrcum'.
stant ias has ab homin/bus oriosis. eaeosita Las fui j c
nemn pee aste in fratrem. Secundo, ad salvandana Cous monis sacra nenialis intestitatem aperiendas eb se aggravanter, circum Ilantias, . eadem incunae niua Synodus et at us defiatvit . Scietait Mamque varian res ta de re veterum Magistrorum Catholicorum opinioncs, ad oque recedere nolu t a. uraecon epeo suo
coiisilio. abstinendi ab articuli e , qui carbu/ees rurem Sebolas ire, dubitatione versa tiar , ut ecflatur Palla-- vicinus in hos . Cone. lib.. I. eap. IRὶ idque PF Pte ea, quia eollect a fuerat , non ita decidendas spiniones si
sed ad erroνeso rescindendos . . .apy. Tertio circumstantiis, agmoantibus, i seu in Hira eamdem speciem bonitatem vel malitiam actus augenιibes, potiund adiungi ciccum stantiae aliae, qua dicuntur minuontes eamden, sesὶ ieet bonitatem vel
mal.tiam liecisicam actus ; ita ut superior diviso.
evadat trimembris, quemadmoestum cum P ae, cptore
96쪽
ιπ- t pie eatum, quadam sent ait πι antrν , qvαdam agentem ad agendiam , uviae .D Maa me tant morai e. 'aliud genus trahenι. 3, quaedam , aggra Uantes: sic speciem habeo a sine. Iuxta vim nudam omnis Anieex. ea v. orationis bonitas augetur, vel minuiζur, indu cst, at meta seu verminus: definitur vero ab
prout eum servore mNri audi minori fit οῦ & simili- Arii totele, est id ,, enssui gratia aliquid sit. Duplex
ter fornication s ma itia iuxta varium libidinis gra- distingui coni aevit: alius veris: ad quem opus suadum . Equidem & ipsae minuentes circumitantia: d - 'te natura ordinatur, ut m eleemosyna sublevatiobent a tui bolitatein, aut malitiam aliquam conter- alienae miscriης alius operantis, quem operans prore , ieeur morales cireum liaritiae abiolute no, elsent suo arbitrio sibi praefigit, ut in eodina eleemosynae n. r.8 3.3 Non ideirco tamen m-uen:ium, denomi- actu sit is factio pro peccatis propriis o Prior finis. nationem, excidunt; nain ira denominantur, non ram idem est, ae objeifΜm actus: idcirco ei intrinseuetione bonitatis v l malitiae, quam actus habet ex o, est, propriam aua speciem confert Posterior disi rejecto; hane enim suo modo ipsae adaugent: sed ra- ab objecto; elique actui extri cetis; unde non daetione illius dumt xat bonitaris vel mantia , quae or- ei propriam speciem, sed est circumstantia operis ab dinarie solet mcsse a tui: ita ex . Cau. cum quis gra' agente relati in finem .-Qriare ubi bonuin , aut uraviter percussus obiter tantum irascitur, vel aeri pul- lum ex sine nominatur , & dist nguitur a bono ,.satus tentatione remide. orat, circumflant i abrevitati γ aut malui Objem: tune s. mper intelligitur finis eκ- malitiam irae , S. circumstantia torporis bonitaten, trinsecus Operantis, non finis bitrinsecuε operis. In- orationis diminuunt, qua te is v seclusis hisce circum- trinsecus autem finem diximus idem esse eum obiecto stantiis,. ordinare loquendo, actus irascendi suillac actus, intelligentes non materiale , sed formale obj pejor , ac melioc actus orandit et uini quia obiectuin tot male non es , nili ratio leui 293. Quarto, . circumstant iae aggravanter solent u otivum appetendi obicctum materiale multis dinribur in aggravantes norabiliter, dc leviter .. 3-. Finem extrmsecum , de quo Iblo dc inreps lo- Sic ex . cau.- publica , aut Ecclesialtica dignitas homi- quemur, modulitatem seu bonam, scum malam conscr-nis, cui detrahitur , specialis custodia virginis, quaec re humaus actibus, utcumque jam demonstrMum n..defloratur, votum sciciniae continentiae in Sacerdote. I 8 . iubi id de universis Circumstantiis probavimus , . Iost concupiscent as eunte sint circumstatutae notabi- Addimus hic aliud.momentum petitu in ex Evangelio rem aggravantes' triplicis cias gineri, peccata : cou- Mitth. e. 6.ὶ Si oculus tuus fuerit simplex, rorum
tra vero ignoranti ridis fit ut d vincibilis, quae pro- earput tuum lucidum erit: si autem oeulus ruus fuerat prie dicitur erassa reum. I97zὶ leviter duntaxit as' nequam, totanu, corpus tuum senebrosum erit: in li S. gravat peccata, quae ii lius caussa fiund ab idiotis,, verbis noti ine eorporis humanam operationem, nomi- quatenus nempe non tantam habene malitiam, quan ne oeuli intentionem finem quo operantis talignari , tam plerumque solent prae teterre . Hinc porro liquet tradunt Ecclesiastici Doctores. Est intentio tanta vir- subdivisionem istam aegiavanti una circumllantiarum turis, inquit Angelicus ορομ. q. de decem- Praece superfluam evadere, ii toneaturi trimembris circum- go de druit. Dei . quod omnia opera ad se trahit et unilantiarum divisio a Seraphico citato assignata, quip- de quaecumque bona , mala intenιione factam in malaam quae hinc dicuntur leviter a ravantes , sanc'ear Onυertuntur: sileetilus tuisν,. id est intentia nequam, plat', quasν appellavi murese uolanter, seu, minurn o. fuerit totum eorpu 3 tenebrosum eris, id es eon σὸν ea Nihilominus cadet, subqivisio potaccommoda exiliit bonorum operum tuu -- tenebrosa erit. Et serapnicuvi a gravi controversa. de integritate. Conicillanis Sa- de sex alis emph. e. si oculor puus similex fue
cramentalis. Auctores, enim solen ς' ibidem distinguem ris , totum eorpus tuum luetuum erit, hoe est, . si ει re multum, & parum, aggravantcs circumstantias ruitus pntent son/s purus fuerit charitate totum eo Vartumque alii asticinant intilio m aggravantes nece is r O bonae operiation is dignum eris praemιοι ceis aeternae . hi aper erutas eise a me litentibus V ali ii vero negan . ceti autein ad bonitatem memoriam requiratur cha Q. Ceteruin. horum sentem l .i, cui olim grave rc bur ac ritas, uti ex Subtili Doctore audivimus num. I 8 . . redebat ex Scholasticoruin auctorit te alLrciuium, te- ad moralem tamen honestacem aeta una sui sciens, ei 'sbe Richardo de Medi avilla. ii senι. di J II. a. 3, quicunque inseror finis , attemperatus dicta.nini re q. s. ὶ pepereisse Deum nostrae infirmitaιi in non obli- etis: rationis , &.ex, motivo alicujus moralis virtuis,gands nos ad has eleeumstantias tonsit endus, haud pH tis elieitus..inui probabilitate sua cx i ilia videtur ob varias Ec 3nt. Sicuti actus sumant diversas sortiuntur speclesiasticas sanctiones, potissimum a temporci Conci l. cies morales ob divertitatem sejectorum, circa quae.
Trid. emanatas, ex quibus de tensores contrariae sen- versantur ,. ita divulsimode quoque finis in inorasita. tun tiae valida erunt argumenta non abludent a a men, tem actuum influit: unde aliter atque aliter moral te etiam quarumdam Synod iam antiquarum, inter ratain inducit, tr.ini nutatque ii Uactibus . . c. objecto
quas Balacensis anil oo. quae ita, decrevit teste Lam. seu. genero indissereriti a bonis S malis: quod nune uertino sde.Syn. Diac. l. 6 c. ri n. a. in eoin spone' distincte ostendendum .. Primo , quando actio indus
caveant Sueerdotes, ne inquirant Nomina personarum, rens est exi objecto, tune a fine. bono, aut malo
eum quibus peeea eruur eonsio entes, sed circumstantias sumit primam ω essentialem bonitatem , , aut mali-ιamum , qtDe possunt aggravare peccWt- - tiam i. 29 adeoque per ipsi in finem constituia . . Nune do Fine speciali ri disserendum est, quii tur in alia specie virtutis, aut vitii. Hoc supponenM in septennuio Circunt stantiaru:n numero quintum n. p incipium D. Paulus l .. ad cor. cap. i9. Fideles 26 i. γ tibi vindicat locum, atque inter eas oinnes cunctos exstitnulavit , .ut ex actionibus, etiam per si 'primatum obtinet, ut notavit Angelicus l. 2. q. 8. se mirugiteris , qu4les sunt quae pertinent ad comesar ι. 4.ὶ etsi sinis non sir de substanita actur, s ι munes corruptibilis vitae necestitates, sollicite Capra 'men cara sa actus princ/pali ma , iniquantum moveri reat spjritualia, . &.aeterna lucra.: sive manduca is
97쪽
Fυ. bibitis, sive aliquid Deiris , omn/a in gloriam
Dei faeire . Clarum occurrit exemplum in actione βω-ondi, quae cum sit ex se indisserens, multas varias que suscipere potest bonitates aut malitias, juxta honestos aut innonestos fines quorum caussa fit, te Re D. Bernardo Srem. Ιει serere coticaJ Suns qui seiro valunν eo sino sanxΜm , - μνοι ς rusepis oriosis ara est : sunt 'qui scire istant, us f eniseiam suam vendany rurpis Quaestus es; sunt ΘΡise volunt, Μν ριantur ipsi ἰ in turpis vanitas est sent Pi scire volunr, My aedificens λ eharitas es: suns qui scire νο ns , ut ad censων οῦ prudentia est. 3ox. Seeundo, quando actio ex obiecto bona est, 1e ab agente ordinatur ad bonum finem; tunc, si bonitas finis est specie diversa bonitate objecti , actio desumit novam speeiem bonitatis . , adeoque dupΓxi diversa bonitate honestatur. Nam sicuti ex . mox dictis. actio indifferens desumit a fine primam bonit tem , ita actio jam bona recipere potest a fine novam bonitatem . Neque bonitas objecti, specie discrepans a bonitate finis adjuncti, illam ullatenus exeludit, ut colligitur ex Angelico I. z. q. -ν. Iidquid nonnulli ipsius Commentatores contra se rint et Actiones humana O M a, quorum ianitas δε- pondet ab alia, lubens rationem bonisinis a fine , a. quo. defendenx, prater bonisviem. a statam , quae jna a ex is it . Idque enemplis etiam illustrav lib. 3.am . Geny. e. 38. In v/Nutibus contingis , quia actaeatiniara virturis ad aliam viriurem ordinatur , siens eum quis dat sua, tis enm altero amisistam habeat ,
actus idem ex Da speeie est tiberalitatis , ex sine a
Dis eharitatis: bHissmodi autem actus. Jovem laudem halet ex eharitate , quam ex liberalitate. Pona 3 al quom jejunantem , vel eontinentem se a venereia I si abs Me vors hae faciat, erit illus vel castitatis , vel abstinenria ; si autem ex voto , refertuν miserias ad vir tutem , cujus est Deo aia ..d vovere, seu et ad religionem, v potior scastitare, veι abstinentia, ti se nos faeiens recte babere ad Deum: erit inna eontianensia , vel abstinentia laudabiliar in eo, quod ex tisinto faeis, etiamsi non ita delectetων .u abstineoria velaonνίnentias is ea quod delecta ν in potiari virtute,
quae est religis . 3o3. Atque hoc quidem principio subnixus Angelicua demonstrat lin eod. ι. eant. Gant. l. de Pers t. ν ta SHrit. 22. L eonst. Res h. iam. at ingres. R tu. e. I . O Sum. 2. z. quaest. 87. mic- ε. in gravi, ac pemicioso errore illos detineri , qui opera virtutum , absque ulla voti , vel obedientia obligatione peracta, arbitrantur meliora laudabiliora onus mili bus operibus factis ex necessitate voti, aut obedie tiae, quia nempe tanto. audabilius videtur bonum , quanto iliberius minusve necessario agitur ἰ atque pra intextu isto homines avocant ab ingressu in Religiolas Familias , erga quas sunz animo male assecti . Enim v r majorem potius bonitatem 'dignitatemque inesse operibus honestis, factis vi voti & obedientiae, ostendit ad oeulum vel haec sola ratio, quam adsert ceod. Duae. de Perse t. Hira Spirit. stuanto aliquis piast
ν aliau. , tanto maius aliquid ab eo misetur qui
facit aliquid sine voto , dat ei solum , quod facit propter eius amorem ζ qui autem non sotam faeis , sed etiam viser, non Ριum et , quod facis, sed eιiam ροι ea.
cessitas ex,uotis promanans s quoniam non antecede na
t. absoluta est sed hypothetica R. consequens lib ram voluntatem voventium, qui ex maturi erga Deum icharitate, ac desiderio persectionis illam sponte subeunt n. Iνεδ. 3 . Neque sola Angelici auctoritate nititur statuta thess s m. 3οχά. ina ad eam comprobandam rationex quoque in promptu sunt a Nam ii bonitas ex fine proveniens non constitueret actum in alia specie disti cta ab illa, quam habet ex objecto , de cum accesiseria bonitate finis non remaneret prior bonitas objectiva, sequeretur, actum unius virtutis non possct ab alia virtute imperarit item actus virtutum natura , & dignitate diversarum squales sunt theologicaede morales quoties impetrantur ab .una,virtute ex. Cau. religionis, paris omnino mrfectio is eger neu- truin autem horum sustineri potest. Praeterea solenn
Viti pii doctique in prateipuis suis, o purationibus ex . objecio honestia varios laudabile, finea sibi pratis
re, .u talium finium multiplieatione multiplireneuo bonae moralitates , adeoque perscisum habent, variax bonitates parti in ex objecta, partim ex finibus, posse simul in eodem actu subsistere. Sic m. cau. er gando. eleemosynam intendunt ipsi, praeter levamen Pauperum, quod est finis opetis intrinsecus, satias ctionem pro mecatis, qui est actus monitentiae; cu tum Dei, qui est actus religionis; suffragium anim rum degentium in Pusatorio, qui . est actus misericordiae spiritualis r S limitia . . 3os. Theologi secus opinantes moventur praeserti auctoritate S. August. l. de bona eoniux. C. et1. suspieientim aequale meritum in Abrahamo generante Gli ., Ae in joanne Bapt. continentiam servante , quo niam diversa haec vitae ratio in utroque oriebatur ab una intentione placendi Deo: & etiam D. Thomae I. γ qu. I 8. artis. 6 desumentisia solo fine operantis bonitatem interiorum actuum voIuntatiar actus h.mani species formaliter consideratur secundum sinem ,
malerealaων aurem seeundum obiectum exreriaris actus et
tindo Philosep a dicis cs. Ethie. a. quod ille , qui
furatur, Μν eommorar adulterium , est per se loquendo magis adulto quam fur. Sed nihil horum nos dimovet a constituta sententia. Augustinua aequiparae connubium Abrahae eaelibatui Ioannia solum quoad meritum praemii substantialis, non quoad meritum cuiusvia praemii etiain areidentalis. Abraham namque fuit dumtaxat animo paratus ad virginitatem servari Q dam, si Deo ita placuisset: Ioannes vero eam rei a servavit, adeoque eum virginitas ex suo genere tir: persectior matrimonio, necessum est Ioannis meritum taliquo modo praeeel Iuister hinc autem conficitur , quod praeter bonitatem finis placendi Deo, qui erat ambobus eommunis, adfuerit bonitas objectiva in libatu Ioannis, quae emedebat bonitatem obiectivam connubii Abrahae e ita Angelicus interpretaruK gustinum 2.2. quam Isa. art. q. meriιω- con Pineana conjugatu in Abrahamo aequiparatur m iis
98쪽
eontisentia virginalis in Ioanne respectu praemii sub-
sani salis , non aurem respectu praemii accidentatis. .' Augelieus autem dicendo , actuin specificari materia- . liter ab objecto , & formaliter a liue , vult tantum principalem speciem moralem actus petendam potius' a fine, quam ab oblecto,s minime autem rotam spe- . ciem actus a solo fine pendere r alioquin fur in eo . exemplo diceretur absolute.adutier, non magis adul- .ser . Ex quibus omnibus compertum fit , Augusti, num , & Thomam Potius firmare , quam deliruerei chesm nostrain . 3o6. Uerum ut ea ad mentem nostram recte suma. tur , simulque argumenta contraria. facile dissolvantur, duplicem oportet distinguere Dpothesim . Nimi-. xum, vel agens amat objectum tum propter se, quiar per te bonum , tum etiam propter sinem honestuiri , . Id quem assequenduin deprehendi cur utile & accomo. dum ; vel obiectum non amat ullo.modo' propter se, i 1ed dumtaxat tropter sinem , ita ut finis nonestus sit unicum S aciae quatum motivum Operaudi . Thesis n. 3oz.ὶ Propugnatur a nobis iuxta priorem dumtaxat nypothelim, in qua bonitas obiecti per se appetitur, esto simul rc seratur ad extrinsecum aliquem finem obtinendum λ ut avenit in homine,,'qui ieiunat.& orat, ut hisce mediis a Deo consequatur con- . einentiae donum . Ceterum si quaestio reducatur ad. hypothesim polleriorem , cuius unum jam dedimus exemplum sin sine n. 294. tune lubenter concedimus , bonitatem objecti quodammodo evacuari per: honitatem finis ; & ab hoc solo specificari actum .; eum in ista livpothesi obj-ctum , lainetsi per se bo-:vum de amabile , a P peratur dumtaxat propter aliud, . α rei pectu snis desiderati induat rationem medii r. certum enim ςst , moralitatem seu bonam seu malam mediorum non elle aliam a morali late finis, ob quem eliguntur N adhibcmur: si ex. Cau. cum testet D. Isidoro l. 3. de ρ n. bon. c. 7. multi reperian-aur, qui eantur suav/sat 3 commori sua eri-na planis avna si saecularis quispiam decuirente octava vel
e Corporis Christi , vel Immaculatae Conceptionis Dei parae , horis canonicia in Ecclesia assisteret lucraturus indulgentias a Sum. Ponti f. Urb. IV. & Sixto. IV. cunctis Fidelibus concessas, ibique saerae psalinodiae, per sese ad divinum cultum ordinatae, sic
praeesse intenderet, ut cordis ccia punctionem dumis
taxat sibi parare vellet ἰ in talidian finis iste uni-eus & totalis solam poenitentiae bonitatem ejus actui affunderet , qui alioquin ex objecto bonitatem ha- . het religionis . 3o . Terιio , quando actio ex obiecto mala resertur ab agente ad finem malum , & malitia objecti specie discrepat a malitia finis , tunc actio retinet malitiam duplicis speciei , nec una malitia alteram destruit . Exemplo sit trioboli mercator , qui omni arte incautos decipis & emungit, ut pollit eque stiem luxum in domum suam inducere, ac vitiis induim-re, a quibus avocabatur egetiate & inopia pressus iitem artifex, minister, iam ulus, uxores aut filias ad individuam pene vitae consuetudinein concredentes iis, quorum favore ac Potentia sperant, se ad ea munia promovendos, quibus conira justitiam cliaritatem Proximorum abuti decreverunt. Quae ad stabiliendam superiorem alteram thesim de actionibus exviijecto bon a peractis ob finem bonum, producta sue-
runt momenta num. 3οι. seq. eadem apte inversa , iuxta legem contrariorum Praesentem quoque fulciunt thesim idcirco non est opus speciales pr bationes hic adjicere . Magis praestabit observare ., quidnam exinde deduci potiit relate ad moralem pra-xim . Cuin in illa hypochesi unicum quidem peccatum committi videatur propter unam substantia in actus, sed tamen in genere moris multiplex reapte sit propteν multas ct diversas deformitarer, ut ait Angelicus q. 2. de malo a. s. quas agens respicit; hinc sequitur, non esse satis consultum integritati Consessio nis Meramentalis, quovica solus exprimitur actus ex. cau. iurandi, non indicato pravo fine luxuriandi, seu aliud quidpiam legibus vecitum patrandi; quam vis ejusmodi finis postea esiectu caruerit, vel ob mutatum voluntatis propositum, vel ob exteriora quaevis impedimcnta. 3o8. Ceterum gravis haec obligatio, qua poenitens tenatur Consessario mauiti stare malitiam finis, ad quem ordinavit nefarium opus, duo supponit videlicet eumdem finem esse' operi extrinseeum num 199.ὶ non inrrinsecumὲ atque ipsurn opus esse g -υlier illicitum, leu lethale peccatum. Primum quidem requiritur1 nam quando objectum actus est per se ordinatum ad finem, quem agens respicit, adeg-que finis est ιntrinsecu/ sive Operia, tunc satis est indicare solum actum pravum; quia malitia obiecti, &suis hujusmodi non est specie duplex, sed unica rhinc ex. cau. homo ebriosus, & mollis qui ebriet tem, S pollutionem admisit ad captandam dumtaxat
sensualem oblectationem, rite confitetur nominando orietatis, S pollutionis actum, cuius filis proximus S intrinsecus censetur ea oblectatio. Secundum etiam necessarium est et quia ubi medium seu obi ctum actionis graviter malum ordinetur ad externum finem leviter malum , veniatis Lantum malitia ex fine in actionem redundat, quae non eli materia necelsi ria Consessionis r ut dum mulicr gemmam iuratur ad superfluum & vanum ornatum, qui ex suo genere ,& seclusa quaais & mortifera circumstantia , est dumtaxat venialis, juxta Angelicum cI. 2. emaest. I sy artis. I. 3. Sic viceversa, nulla visci obligatio exprimendi malitiam objecti seu medii, quoties ad Gnem graviter malum adhibetur medium leviter illieitum ; ut dum mulier codem utitur vano ornatu ad excitandam in aniatiunculo scedain concupiscen-
3o9. 2uarto , quando oricctum, ac finis dictionis discrepant inter se specie moralitatis, ita ut vel ma- iam sit objectum, & Mn.ι finis; ex. cau. dum Iudaei Apostolos necabant putari e se obseqMimm praes se
Masib. e. 6. tunc utroque in casu actio ' singularis& individua non complectitur simul bonitatem , Mmalitiam, quarum astera ex oKecto, altera ex fine sit repetenda quemadmodum nonnullis Theologis visum est, quorum opinionem perstrinximus n. 263.
O sερὶ sed unica constat moralitatis specie, scilicet
sola malitiar unde absolute. m/la & inhonesta censenda est. Huiusce postremae thesa sublidiarias rationes ex citato loco petere licebit. Interim quoniam ibidem
nullas produximus Adversariorum objectiones , ne
99쪽
inaudita caussa videamur eos repudiare, tres potissi-inas referemus, simulque diluemus. Primam repetunt
ex verbis Christi Matth. c. 6.ὶ si Oenins tuus fuerit
smplex, totum eorpus tuum luc1dum erit . secundam
ex effato D. Ambrosi l. 2. O c. v. 3 . inestis nomen operi imponit, ct ex intentione facta pensantuν . Tertiam ex regula Iuris Canouiei can. duo nervi dist. I 3. can. quod ait dist. I minus malum de duobus eligendum est. 3io. Seraphicus Doctor astatim nobis suppeditat auidquid opportunum est tum communiendae thesi jainat utar, tum repercutiendis adversis telis . Is enim in x. sens dist. U. arr. I. quaest. I. Perscrutatur,irum omne pus, quod bona intentione sis., bonum βι Commem rata initio duplici diversa opinione affirmantium , & negantium Theologorum, monet utramque veraem dieere: si recte intelletarur. Hanc ad rem duos assignat sunsus, quos habere potest nomi nata bo. na intintio , nimirum advertit, eam vel indicare Iam ficiis bonita tom, quae tune adeu , quando h num in se est illud, quod operans sibi pro fine praefigit: vel denotare simul dc hanc finia bonitatem , o rectain electionem mediorum ad Praestitutum finem conducentium , quae bonitatem ipBruin mediorum neeessario importa I. Iuxta distinctionem ejusmodi r pondet , ine generatim verum , quod opus, bona Ententione sectum, sit bonum, si intenιio bona suma- aut complete in secunda sensur minime autem id verum esse , is insenria bona praeelse accipiatur in primo sensu r quia videt ieet ubi malum assumitur medium, opus totum vitiatur, tametsi bona suerit intentio . Postmodum concludit, relatas Evangolii, de D. Ambrosii sententias non esse' intelligendas nisi de in tentione saeundi generis, habente completam bonitatem finis, ac mediorum, Hine porw liquet, adve sarios nostros incassum assumere geminos illos textus ad probandum, in uno eodemque actu humano simul consistere posse bonitatem ex sarte finis & malitiam xx parte obiecti, aut viceversa. 3i i. Quisquis Seraphicum audire cupit , haec sunt ipsius verba . Vno modo inrentis dieir bonisatem sinistat a vfra modo aran xantum , dicio sonitatem sinis, sed etiam ordinationem ej- , quod est ad sinem, quem V patit . Et seeundum hoc dubia r ροis diei inimia. Ibana vel anala . Vno modo dieitur inson ιδε bona, in qua est perfecta , cy εοna ordinatio operis ad sinem intentum: ct contra dicisur mala, in qua est ordia
εκmmodo respieis bonitatem sinis, sed etiam xe m omdinem eius, quod es ad .psum sinam: haee enim duo .neeessario requirunt ν ad noc , quod seuias ' 'nplex sient dieit Bes nardus ad Eusen. videlicet quod veriotas sit άn electione o eharisas in .ntentione . Eι Me est diaere , quod trene est oculus mentis simplo , sive in-xentia bona, quando hoc amo sinaliter quod est ama dum , ct eli iι quod est eligendum: π' hoe modo qua-ditas aperis Iempir respondas qualita . intenrionis, nee Adbar instantiam: immo si oeulus es simiax , totum eom
ianis . nisi secuetdum quod in nris dieitur esse b=na, via bona bonum sinem intendis.
3 ix. Pergit Seraphicus Doctor , examinando vimis Tam acceptionem intentionis bonae. Alio modo distatur intenrio bona , quia illud quod sinalis er intendis.
est bonum . Et hoc modo non est generaliter verum , ruod suali ras operir ea exur a quaistate intensionis e Me daeo quantum ad quatitarem , quae est bori tas. Si quis enim mentitur ad deliberarionem innoeentis, vesturatur ur pascat laverem , non dicitur bene faeere , sicut dieit Augustanm , O etiam Apostolns, non sunt faeienda mala, in veniant bona. stuantum autem iaqualitatem malitiae, non habet instant am: immo no oeDνio malitia operis eorrespondet .nteneiani malae intendentis: qualecunque enim sit opus , dum faeiar illud
homo maia .mentione , Deus qui scrutatur eo da, malum reputat. cum enim ad bonitatem operis neesaris
requiratisr intensio boni seir, sola illa desistente opus iudia eων esse malum: non ramen , illa sua assistente ,
iudieatur esse bonum, qaeia plura exuuntrir ad construendum, quam ad destruendum .... quia bonum at- nditur feeundum eonphnιionem ex concursu multariam cireumstan Varum malum vero attenditur ex eHuseum.
que privatione: hine es, quia malum es omni arte,
3i3. 'Dissolvamus nunc postremam objectionem nu. 3υ. ex Iure Canonico desumptam , quod videtur approbare electionem rei in se mala factam bona fine . In primis ea regula, minus malum de duobus eligendum est, neutiquam Adversarios iuvat, si sumatur de malis lanae, ex cau. carceris, exsilii , dacturae bonorum, naufragii, inortis; in quibus utique secundum rationem rectain illud ami lectendum, quod minorem molestiam aut damnum aasere , qu niam sub eo respectu quasi boni rationem induit . Neque pariter sustragatur, si ad malum eulpae eransscr tur , prout in Jure Canonicis revera sumstur. Nam duplex efformari potest hypothcss: una , quae supponit duo hujus generis mala ingruere Mni eidemqMe personaei altera, quae μνbur pluribμι diversis perso nis eadem mala impendere sngit. Si quia ad prioris hypothesis angustias redigatur , poterit alterusrum malum, quod minoris de imitatis est , seligere, non quia malum morale , possit honestari inrcitu boni finis, sed quia, quod ab homine sic p rplexo malum eligitur . respectu ipsus desinit esse peceatiam ob defectum libertatis r nain semel ac homo is conscien--tia in vincibili erronea, quam non potest deponere , eredit se peccare , quodcunque ex duobus extremis adoptet, & aliunde necessitate agendi premitur , jam libertate indisserentiae ad Peccandum necessaria nequit amplius uti. Quod si quis in posteriore versetur hypothesi, tunc nullatenos e i lieebie eligere minus malum culpae, ut impediat majus malum culpae in proximo: quoniam nubium vel leve malum culpa , quamdiu manet tale , potest olla εligibile .secundum rectam ration m ex Angelico 2. 2. Qu. 43. art. 7. quidam dixerunt peceaεum veniale esse eommittendum propter visandrem aliorum scandalum e sed his .mpi diat edintraria e si enim faetendam est, jam non est malum , neque peccoum , nam peccatum non pares sa
3r4. Ex his omnibus clarius percipimus, quanto iura In centii a Dapa XI proscripse .it sequentes ambas pet . Postion a . Proxima Oeeasio peccandi non est fugienda, quando causa aliqua milio avi honesta non
100쪽
-re diset se Oeeasionem proximam peceandi pro bono spiris uali, vel temporali nsro , vel proximi. Utrum ex opinione hactenus a nobis consutata illas deduxerit , qui sic scripserunt , plane ignotor nullum ta-inen dubium , quia pollini commode deduci , admissa eadem opimone . Porro quantum vis Ponti fiaees , & Doctorcs Ecclesiastici palam conflanterque edoceant iuxta Apostolium non esse facienda mala , ut venians bona , qua icilicet ex Seraphico n. 342. γmalum attenditur ex cui euinque bonae circumstantiae seu conditionis ad actiam requisitae privatione rnihil tamen mi Aus plurimos adhuc ini Catholicorum coetu reperire est , qui fabia persualione sibi blandiuntur , innoxia esse ,& utcumque permissa certis saltem in circumstantiis, quae sunt reapse mala etiamcntrinsece live secundum se, ut in scholis dici e suevit . Hoc pol illime scntiunt de mendaciis, aequi--c.it ion ibus, simulationibus , ubi non obeste, sed
magis aliqua em caussa prodesse videntur; quare e dem ferme implicantur errore , quem notavim uvt n. i7. in Grotio, ceterisque Novatoribus litareti. cis , distinguentibus falsitiquitim utile ac licitum aperniciolo , ct malo mendacio . S c ex. cau. mentiri solent matres. ut delinquenret filios, quos impensius diligunt, subtrahant a virga paetcrna r- famuli ae sa- mulae, ut propriam incuriam cclent, de dominorum iram compescant: cosmetae & aulici, qui in proci. rionibus eadein hora proiniscue edicunt adventantibus , optimates suos a penetralibus absentev vel prae lentes, vacantes vel occupatos , bene vel male aste ctos, prout in rem esse judicant . 3Is. Est hic pretium operis referre, quae Seraphi cus sin 3. Fent. ἀῆL 38. arr. I. qiras. 24-ὶ de Mendaeio scite tradit inhaerendo doctrinae S. Aurullini , a quo conlia duos conscriptos libroy ad perstringenis iam opinationem Oli in Platonicis, ac subinde Origenistis, aliisque Ecclesiasticis etiam Utrix familiarem , qui mendacio interdum uti contendebant, licui veneno medicamentis salubriter intersperso e Si quidem haud modicum luinen de adjumentum exinde capiemus non modo ad Expediendam praetentem de mendaciis controversiam: led citam ad rite pronuntian
- dum in aliis Theologi ix quaestionibuς, qualeτ prae fettim sunt istae: Ari idem specio actui possit sucreρ
praeeura Decalogi possis Deus dispensare λ An , inuae Udem vetantur praereptir, possini aliquando in peeu-liaribus qu/busdam e reti antris Ucile fieri de quibus ipse Seraphicuν alibi disicrit sin I. sent. do. 47. quas . ult. in a. se . disi. Αοι dub t. in . dist. 33 quaest. r. quaest. 3. 9 nec non Angelicus sin 3. sent.
scotus an 3. sent. dist. 38. qu. I. ὶ atque ex recen tioribus Docti: simuν P. Basilius Pontius i tr. de Matri L 8.ὶ sat prolixe . 3i6. Haec igitur scribie Seraphicur Doctor loeo praelaudato . . Duplieiter dicitur esse aliquid malum ratiI ex genere anus, utpote eum actu ν transit super materiam indebitam r ant ex malitia intentionis . cum autem νransit aἱius super materiam indebitam , Me
test esse dupliciter , vel respectu Dei , vel respefiuareximi . Si reflectu Dei, te est malum in Ie O
feeund m se , nee ullo modo pars Mne fieri r sieties Odisse summum bonum , blasphemare Deum. Si resepesia preximi , sicut est nommentum inferre prax sin person a vel in rabus; sic est malum in se, O potest aliquo sine bena feri, quia potest rella inrensia
Iispervenire ex dispensatione . cum aurem aliquid essmalum ex malisia intentionis , rune sive ' r. pessu Dra , sive respeἷlu proAimi, simplieiter malum es , O nullo sine pores bene fieri , quia dicis prisationem debiti sinis. Vnde Deere Me malum ess bonum , nihil aliud.est facere , quam aliquid simul esse bonum
malum. Tale aute- est mendaeium : nam mendaetiam
non solummodo dieis malum , ex hse , quod actus transit super maseriam indebiιam , sed ei iam eae intentione indire ia . Et quoniam ad omne mendacitam ista dum Oeeurrunt , videlisex diaeve fassum , O incentio fallenia
ri ab eo , qui ignoranter dicit falsum : variane vero
secundi est malum feeundum se O nullo sino ροts bene sieri P nee eirea ipsum potest distensari et seus nia
l. mino ροι est bene fieri , quod ala quis cognoscat ali
ctrinain, ex qua possunt Haeterodoxi appi endere adeo repugnans euefalsiloquium lieitum, quam montem sine valle. Scotus hin 3. sent. dist. 38. qM. 2.ὶ confirmat & paucis sic proponit: mentiri ex ration σμα dieit intentionem deripiendi: lioet autem aliqv. astur non ineludenter intentionem malam pol'nt aliquundo esse boni ex aliqua bona circumstantiar actus
ramen in eludens seeum .ntentionem malam numquam
potes esse bonitis, quia ineludit formaliter malum vel M: ita est in propctsito de mendaeis. Accedit Angeli cus , n y sen ν..ds 38. o. r. art. 3. in idipsuin adstruens hac non minus evidenti quam incluctabili ratione . cum, malum omnifariam contin at , cujus libere reum nriae Perve ira , etiam aliis earea analia de bitis, exissentibus pecearum in mor/bus facit: ur si alF-sura aceipiat, unde non der quantumcumgtιolonum in-3mdas , vel aliae circumstant iue ordinariae vrdeantur , peccaιnm non evitab/ιur. cum autem Leutio triuerita siti ad exprimendam conceptionem cordis . quandaevmqur' aliquit, loquιtur, quod in eorde non, habet , loqu3tur quod non deber: hoc autem eansivit in omnit mendae oe unde omne mendacium es peccarum , quanἔnmcum que aliqtiis propter lanum mentiat DP.
3I8. Ex continuata seri eorum, quae hucusque diximus in praesenti S ctione, satis jam compertum
humanorum iactu uin mora. italom stu. bonam seu malam pronianare univcrsini, triplici ex sonte, nimirunt ex objecto , ex fare, ex circumstantiirr atque objectiva i num. 279.ὶ appellari consuevit. Nunc quomodo orga huiusmodi bonitatem ac malitiam oportet el- se affectu.n i planii hominem l perantem ,. ut re sun datur , praesertim ex objecto, in singulat ejusdein operationes individuas, remanet eXplorandum, adeo que disserendum de Formati num. 279. boni ra te ac malitia , quae importat tentcntiam agentis iniobjectuin circumstantiis omnibuP veititum. Cum au rem, quantuini ad rem illam, attinet, alicer, de. -- nitate, aliter de malitia philosopharii conveniat idcirco distinctis. thesibus pro more aperiemus , quid nam sentienduin nobis videatur . Subinde captat