장음표시 사용
61쪽
ipsis insinuant delicta Puerorum, ut convenienti castigatione contineantur in officio. Vae tali indulgentiae animabus pernicione ultra quam aestimari posse, 'nilano S Reipublicae universae , quae iocolumis &tranquilla diu perstare nequit, ubi juvenes compleinetitur male inuitutos.
t 41. Postreina haec voluntarii divisio locum habet enuinero in peccatis , quae dicuntur omisanis, hoe est , desertionis actur debiti faetend, in tempore deserminato uti seraphicus ceni A. pari. I. seel. r. illam definit . ubi ob omissionem aliquam contra praeeeptum affirmativum, obligans ad agendum pruloeo S tempore , contingunt subinde alia divella peceata, vel in ipsis hominibus , qui agere praete misere, vel in aliis quibuscuinque: tune ea omissio in se praecise spectata dicitur voluntaria do acta, qui m omissiones culpabiles sunt aliquo modo volitae es.seaci voluntatis actu ; at peccata eamdem omissi Mineonsequentia censentur νndisecte voluntaria: exempli ea uia, s Consessarius negligat parare sibi eam
rerum moralium peritiam, quam habere posset , aedeberet pro ossicii sui ratione, ideoque Poenitentes, ubi opus est, minime instruat, & dirigat i a via salutis, atque isti ob hujusinodi remissionem pergant frequentare periculosas occasiones , usurarios inire contractus, & illicita alia perpetrire ; tune omissio studii& instructionis erit Consessario voluntaria directe, delicta vero Poenitentium indirecte; quia scilicet non agendo eorum malitiam participat , iuxta
illud D. Isidori s lib. B. de sum. Bon. eap. 3 au. δε- eondi aee epit ossicium, si faua proximi eorrigero p is, in dissimulat, verum est quod eo ensum alieni
erroris habeat. Ita pariter de divite, qui pompis ac gulae deditus cum ab eleemosynis, & mercedum sinlutione abstineat, in caussa est, cur pauperes & ope rarii excandescant, blasiphemetit, furentur . res. Exempla utriusque num. superioris facile quemque deducunt ad intelligentiam trium illarum condi cionum , quae requiruutur, ut cuipiam negligenti ag te imputentur tamquam voluntaria indirecte alia peceata tonsectaria, quaeque pariter concurrere debent ad liud voluntarium, quod num. I 39.ὶ vocavimus viris euale sve seondum 'am ca D m. I. Est, ut agens, ves omittens agere, communI saltem confusaque cognitione praeviderit, fel praevidere poterit ac debuerit, consecuturum cilectum malum ; hae enim palam ' ouitur ex voluntarii definitione num. I M. O lxx. quae necessariam ostendit praelucentem aliquam cognitionem . 1. Ut caussam ejusdem estectus potuerit vitave, sive agendo, sive omittendo; quia ad impossi. bile nemioem teneri prorsus indubitatum. 3. Ut illam quoque debuerit evitare, quippe ubi nulla legis obligatio cogi e quidpiam agere vel omittere, ubi nullum Mecandi periculum, si secus fiat. Cautos nos in ista animadversione voluit Angelicus, qui r 2. q. s. rex. 3. postquam docuit voluntarium esse posse , aut directuin, aut indirectum, mox subdit e Sed seia cum . 'd non semper id quod sequirur ad desectum inimis radueituν μην in caussam in agant , ex eos Mod non agis; sed μι- Mne, enm petis, debis
alenda potest impedire hoc, quod est non velle, , non
vera, O Hiquando debet hae, Pia es non uoue , non agere imputatur ei, quasi ab ipsis existen ..t4 . sed nic non otiole, nec inepte quis scisci tabitur , quandonam malus e flectus subinde consequena agendi, vel omittendi agere, imputetur tamquam voluntarius tirtualiter, vel directet num scilicet postea, quando effectas xeipia prodie; aut potius antea, quando caussa illius apponitur agendo , vel non agendo Utrumque in Scholis jam a diuturno tempore propugnatum iri constat , nec hodie spes assulget Misre , ut unanimi Doctorum sussiagio tandem definia. tur ; quisque igitur in suo sensu abundet. D. Bonav. in 1. Sent. dist. χα. - si declarans quaenam ignorantia homines incuset , istam quaestionem siepaucis ex edit. S. .gnorantia est Atroducta per eu
pam propriam, sicut est in ebrio, o furisse, quoru uterque se praeeipirois in hoc per euham suam ; 'non exe M a roro , sed a rantor quia 'υς dieis Phialosophus i lib. 3. Et hic. cap. 7. ebritas habet dulia era maledictiones ; maledinionem scilicet pro eulpa prae edenti, O maledictionem pro euisa subsequem ustuantum autem O quali*er exe et subsequentem en pam , diversimode qurdam determinanι . stuidam enim dicunt, quod nee ebnis , nec furissus, qui usu rat; nis earer, eo irrere pors novam eulpam, sed ex inordinariane sequenti aggravatur evita prima ἰ potest enim eulpa aggrinari ex esse, sequent, . A. a a.-tem videtur , quia nee sie exenser, quin nisam eo pam eommίνωι : non ramen cβ adeo gravis, μοι Falam faeerer ex certa seientia: primus tamen modus
dieendi probabilior esse videtur. lisdem verbis repe . tit hoc ipsum n Gentis. pare. z. sect. as. ubi seribit: ita videri magis peristi; inter quos nullum mihi dubium, quin potissime intellexerit Prat reptorurem situm Alexata. Alentem, qui pari. I. SMmm. quaest. II 4, memb. 7. haec docuit i Tune Pisisse omissio perpetrari , quando aliquis anticar se ad intim
non singens ad maturinas , tune omistis.
I s. Bene tam eu advertit P. Anaeletus in Morali
Theologia c Tract. r. disp. r. quast. 3. in stuod tiere
issa appositisne eaussae se. impediment. quae fuit in I
das paruar, vel inhabilirarer se uti sunt Censurae, di Irregularitates ex delicto in , quae Iura Eeelesiastio a peVerrantes certa crimina sunς statura, reg----ν laqΜendo, non susscit sola appositio eaussae xaltam
eriminum ἰ sed requiritur ut eae e-men opere exirens sumetur ἰ us Doctores communiter tradunt. Rai i
nem huius posterioris adserti hane assignant. stulaletes pisates sunt stricte interpretania ἰ simulque e rum veνba debent intelligi cum effectu, ex ev. Me aurem υροια, de Poenitent. dist. r. &Glossa ibidem dam sua voluntas ct Gnarus non soloe peν Ieter hη-
62쪽
merat notiem gradus voluntario Vsecundum s quod peccata
voluntaria dicuntur secundum plus, O minus. Qui se quis igitur unico obtutu universas perspicere cupit , sequentia ejusdem verba perlegat. Himo or principaliter dicitur voltinrarium, quod est a. voluntate nisus inclinante , nec interius nec exterius ἰ sie Dis pee-sum Lueiferi vetantarium. 14 Volun rarium dicit aer, quod est a voluntare, aliquo suggerente Grerius, sed nullo anetinanta talerius; O sio fuit peecatum pomi hominis voluntarium. I Dicitur voluntarium, quod ost a voiantate . Miluo ιnelinante νam exterius, 'Nam νnterius; m si es taeeatum mortale , quod aliquis perpetras ex deliberaraone , O intenrione post lanum natur α. Est voluntaνium , quod est a voluntate, non movente ad illud directo, movente tamen ad iliud ex consequenri ; sit eur est precarum Omi onis, quo quis smιιι ι ad Matutinum sursere , quia vota amo se
non moυenre ad silud ia recte, nee appetente, sed aliud nisesta ex Pataibus , Clcinens Alexand. lib. l. Sιram. νε-genre; sie est preearum, quod homo fac/x mortis sic ait: Vec lauder, nec vituperaιiones, nee honores, νι- re. 6 Iuniarium quod est a voluntate , non nee funiaria iusta sunt, si anima non baber liberam plane id quod vir erinoseencet WH Iecearum ex igno- ροι latem cir appetendi, ct aversandi. D. Augustili. sentia dieιρων votan raritim. 7. Dietturr voluntariam, lib. D de ειυ. Dei eas. 9.) Sa concedimus nultam quia eonsequiιων-ad aliquid, quod voluntarie factum essee arbitriam voluntaras, omnis humana vita subveres ab illo eodem, . a quo. HAd sit ; sic pereata Muae-- risur is fostra leges dantur ν frustra objuetasiones , sequuntur ebνietarem, in. quam homo Ie μιμι ar indu laudes, v.ιveratrones, exbortation ex adhiben ur, ne κνr, dicuntur aliquo modo voluntaria .. 8. Dieisur vo- qu uua justa bonis pramaa, O malis supplicia eon-
η rarium, qMia est ab aliquo potente prahibere, non stitnsa suns. Et has quidem illationes rite deduci , .go, quia nimirum, immutata emitate physicae actus, ratio liberi potest peraeque adesso, vel abesse; ut patet de uni versis motibus , qui cum ante omnem a vertentiam rationis censeantur actus hominis natur
les , poli modum accedente deli ratione & contensa dicuntur actus humani liberi. Libertas igitur ad humanum actum requiritur, prout moraciter considerintur, sub quo respectu sunt quasi synoni uiae voceν -- mani , moralis, liberi. I 3. Eadem autem libertas exigitur ad moralem actum, non quod proprie ut forma constituti va inci
ralitatis qua de re initio Articuli s. disseremus sed quia radix basisque est omnis moralitatis. Est id
impraesentiarum accurate demonstrandum, non quasi obscurum aut. incertum putemus , Verum ob hane praecipi ain causam , quoniam eo contecto ipsa quoinque exstantia humanae libertatis manet praestabilita Moralitas actionum cestatio secum fert imputabilit-- ratem earum ad laudem vel vituperium , ad pro iunx
vel poenam; atqui iniputabilitas hujusinodi nullum ἰpotest habere locum, sic mel ac voluntas fingitur destituta libertate agcndi, seu facultate scipiam deterin minandi ad agtndum ; sublata igitur libertate necesse est ipsam quoque moralitatem destrui. Assumptio ma-
amen prohibenter sic. peccmum veniale, quod es primum morus , diciι- usa voluntainium. 9: DieitDν -- tantinium, Pod introductum est a voluntase asiana,sienr a eausa prima: O sie peccatum Originale dieitur. υoluntarium . in omnibus istis modis praedictis μιυ fur aliquo modo raιio voluntarε, I proprie ramen Cririne paliter in duo a modis primiι.
I 7. TUne a voluntario ad uberum progredia- mur. Ut pateat penitus , quonam in sensu. soleat communiter dici num. 97. liberum esse debere actum humanum , araec statim anhnadvertere opor tet. Duplex secernitur essentia actus humani; una ' ea, quae est ipsa actionis entitas naturalis, altera Moratis, quae habitudinem actionis ad' normam agendi praesesext. Inter praedicata ellantialia actus humani ρυφε considerati sunt haec duo, quantum ad rem praesenteiri attinet , neinpe quod sit motus, abia trinseca voluntatis inclinatione emanans, quodque ex praelucente cognitione intellictus producatur e quae sunt ea ipsa , unde idea υοtun νari. num. I 2I. conlurgit. Quod au em sit praererea motus, libere Suon necessario productus a voluntate, mere aeeiden- salis perfectio actus physiee considerati est. Dum aesidentalem nomino mutata voce ab aliis Auctoribus,
qui de hoc Ms mento ser ipsere, separabilem intellinaturali quoque Iumine eonstato talia namque Augustinus protuli C ex mente Ciceronis ita ratiocinantis, in hya othes quod faro fiant omnia, quin Anni ; cui hac in re ipsa nat latenus contradixit. I 49. Praeterea, quomodo moralitas actionum totat non subruetur, ii horum aliquid admittatur; videli-eci hominem, etiam dum perperam agit, & contraria lcgibus molitur, minime peccare; aut si vere peceat, universe ejus peccata in.Deum fore refundena da . Atqui, dempta homini libertate, alterutrum omnino satendum eis . Primum se declarat D. Bona v. - 2. Senti Ost.. 4 I. aνt. 1. q. . in suoniam libero a bitiao eomm. sum est regimen tονius Dominis , si aliqua deον dinario star in regno tortas an. Me, ipsi libero am bitrio impluatur: nnae si omnia membra, per quae consummara est, o omnes ροι mirae , in quibur aliqua deordinatra facta est, trah/rentur in eaussam, omnia eon Uererentve de libero arbitrio, eui subjecta μην Dict ei Dominus totum imputaret , quidquid in era ma 'lum gestum fuit: Unde si tollarur liberum arbitrium, a jam nullo modo eris peeeatum. Et S. Iustinus Martyr in Apolog. t. in Nisi homines Iossens μο arbitraris ruetia 'sere, ct honesta sectarι, exara eulpam foro quidq-id agerenr. Secundum pariter evidens est: hinc ex naturatus iuris Tractatoribus Hugo Grotius s Θμμί de Dogmaribus Reipublicae pernis Ur ) scribiti Liberum aνbitrium si qui plane tollunι , evadere vis possunν,, nim Deum omnium feelertim ea.ssam Dei φ, νου quod an Repnιliea minime νοIreandum esse, Haso dixit. . . Iso. Atque haec quidem ratio Posurior sic ad m, - εν posis
63쪽
positiun scopum valer, ut sinul elisat sutile in illam
exceptionem , qua priorent aliam enervare conantur nonnulli ex ad veris Pugnantes k .dicendo nimirum .haud frustra leges ferri nec immerito praemia dc supplicia decerni in humana Ibcietate , seimiae dUmittatur sola libertas civilium scu exter rum actio nunt. Profecto ultra leges, quae politiam externam respiciunt, extant Pi cs aliae Divinae dc Hum aliis, quibus exacta morum honestas , & animi interior luset ilia praecipit ut, iit iisque pariter Praunia, . az su plicia proponuntur. Etenim. ex D. Thoma s r. Mausi. 9O. ara. a... quamvis , quae hominibus praescribitur, lex omD is ad bonum, commune νγα inetur, σνὸ pietas ordinem ad feιic Larem com numem, quam Pa
ticipant homices singuli, qui sunt veluti partes eanis munitaris perfeciκ : dc ideo Philosoplius s. Eth Ω-
meu ορονι et , quod princiρMiter O maxime lex respiaetae ordinem, qui is in beatitudine , qua es sinis
uisimus humanae v t M. Ex quo fit,. diverti, generis leges extare dc bcre I alias nempe , quae pertineant ad ordinationem hyminum ad invicem , O ad temporalem tranquilliιatem civitatis seu felleis arem polit eam; &esias, quα ordinent hominem maxime ad Deum, O ad beatas utinem xternam: uti pallim docet idem A
'elicus in uni v. ursa tractatione de Legibus, i scd raecipue pi p. 9i 99. IN. 9 Queinadinodum ergo latente Melanctone . in Ethica contracta si, de
La.aliud est, qsam in uuiversem delera omnea legesta civitas εbus , ct concedere νnfinitam Iieemiam omisiaum feelerum ., otam staei atem generis tamanidi pare ; ita urorsus , nostro. judicio eoque verisibii ci. sublata libertate. rc liqMarum action una cum . in miluin, tuuia superaraturalium, eleviantu: omnes aliae leges a politicis divcrsae , quamvis germanae, Religio destruitur, ac. Dcus i Ple insimulatur injultitiae, eo quod vetet ac vindieci, quae respuere nou est in libera hominum potestate .. Is r. Iure pr iri rea maxime R. Anto ine ία The log.. Schol. tract. de Geaν. art. 6.) pcrstringens Ianienti asseclas, seu lupos personat Os , qui cum ex una parte sun ut cum Luther. , Sc Calvino existimene tantam huinano generi illatam cladem originariae noxae alluvione, ut liberim etiam voluntati si merierit, inde que complectantur juxta tertiam magi liri sui pro
solitionem, Apostolico iudicio jam proscriptam, ad
merendum , O dc frendum in fiatu narurae lanae nc Arstequiri in homine libertatem a nee strae sed se a
in suis scriptionibus . Alceticis ac Morairius puri si matri Evangelii doctrinam et jure , inquam, maximo admonet, eos vel unico is o salsissimi dtismate universein morum doctrinzm sus deque verterea Ians Lita severiorem GHνinam morat m iu omouus sequi sejan irant , sed falsor Laerem namque I an seniana conrim t
is 2. Quoniam lineti 1 I. cminis ronsiderati ctiam secundum praesentein naturae statum iis iam est v in diis cata. rationibus, quae contra omnes Promiscue Adver-- satios possunt urgeri, qui cumqtie ex eaustis proomoveantur ad eam inficiandam ἰ ac praeterea cxplica.rum , quomodo libertas ad moralitat in actionum exi. gatur, Te m. m. ne, ut esuram distincta: a que concipia avus ideam huiulce libi: tatis, de cujus extantia suis .inus persuasi. Solent Novatorcs , ut.virus sui:m lcge: & incauti, illudere p sint impune, uomca liberraatis usurpare pro spomanco voluntaris apscti tu , suo inclinatione. intima, adeoque libreum cum Σομαι ax a
confundere; ea ferme astutia, qua olio Pelagius ad fallendos Gylices Gratiae vocabulum admittebat , non aliud intelligens quam naturalia dona in creatione Loininibus a Dcci c illata , su que evacuans cumrixit Malem Clitisii gratiam qua salvatur jam natura condita, ut rotavit D. Augustinus. p ad Siaa. sem. ii. de verba Ap. ὶ At vero Cat nolini omiis libretarem. proprie G:mplain aiunt esse ex in litam potentiam agendi vel non ascia di, Positis etiam otiiniis bus ad anendum requisitis : proinde quod est vere Iib. rum, quidpiam no ei ne sua Mae te ferre , quod discret uin diversuriaque est a voluntarλ hactenus a nobis praecise descripto. iuxta. scriptores Morales . Ad praecavendas igitur fraudis S a qui vocatior ex
omnes , minutatim examinemus quae Linque cooducunt ad rectam Lbertatis intelligentiam ..is3. Solent Nieologi cum D. Rrnardo, ac SLntentiarum Magistro diu inguere tripliecm tib rta telo. Prima est datura, qua quis liber ista coactione, α necessitate: de uu intelligitur dictiun Apc stoli s i. ad cor. eap.. 7. qui flatuis in corde suo , firmus, nomhabens necestarem , potestateam autem habens suae voluntaris. Altera Gratiα, qua quis a peccato Iiber est,.
ινι Filius liberavis , vero libari erisis. IV, strema riae , qua quis. immunis est ab huius temporalis vita mileriis.; de qua, idem Paulus ad Rem. e. 8. inne, o ipsa ereatura liberaιitur a semittite eorruptionia , in lιbertatem gloria siliarum Dei. Itaque, ut Seraptaicus subdit .camp. H. Ver l. 2- e. .s6..prima liber
inseri, quod ιiberum arbitrium ὶiberitis Ut in boris,.quam. iu- malis I qtua in bonii est tansum modo servisus miseriae ,-/n malis autem est semirus misi νία, O pee eat . . Quoties nunc in scholis liberum arbitrium no minatur , . non gratiae aut glorim, sed natiινκ ljbci rase intelligitur, nam sola haec libertas est a natura indita homini, adeoque communi bonis, sic malis . H minem ina flatu. in iocintiae habuisse volucitate in i beram a coactione, & neces rate, admittunt eum in tholicis Lut licius, Calvinus, S reliqui Novatores; sed vitiata per poccatum natura amittan putant eam libertatem . saltem prout importat immunitatem a neo cessitate. Hotum pessuma deceptio in eo versatur quod Scripturae , di Patrum teli imonia , quae de libertate dumtaxat gratiae aut gloriae: sunt a cipienda; ἰad libertatem naturalcm transserant; homo enim pe cando liberum arbitrium dicit .r perdici i sse , non quan tum ad libertatem naturalem, sed quantum ad li z- latcm, quae est .a culpa, & a miletia . ende S. A.
64쪽
serum obitrium Msque adeo in peccarore non per ετ sui per illud se eent , maxime omnes qui ctim delicta. liene peccant.
is . Quandoquidem libertas uourae, in quovis homine etiam lapso adhuc superstcs, ex dictis immunitatem tum ssione, tum a neeesitate complectitur, praestat explanare, quidnam coactionis ac neces
sitatis nomine veniat et coiactio est vis, qua subst.mtia fine itur quidpiam agere tantummodo ob vim ab emtrinseco aliquo principio ei illatam, quo ni nus- substantia ipsa instuat in talem actionem. Voluntax nostra, cum agat semper vi sua, εο contra in elinationem suam nunquam agat, coactionem proprie loquendo pati nequit: secux enim tune nolens vellet , vel volens nuto ; ut notat Scotus in A. Sent. dist. Q. α. I. in quod mani lallani prae si ieri contradictione in . Quare nullus actus ex iis , qui a voluntate dicuntur
A eiri s n. 98. in potest En coactus ideoque impcin
sibile est unum aliquem proserre in exemplo coa
Quidquid ergo voluntarium, seu a voluntate Probe-ctum est, necessario debet esse spontaneum, & coactionis expers ; ita quidem ut si immunitatem a coactione demas voluntati, ipsun quoque voluntatem de mcisio tollas, quemadmodxii palam convincitur eam. perimere impudentas funus Badius, qui innumeris cr- roribus , queis Litterarum Orbem inficere conatus .est ,& hunc immanem adjunxit, ut scriberet externam coactionem in animam cedore posse r Sietiis dieiιυμ aliquid meturale , quia est secrandrian inclinat unem naturae , ait Angelictas' l. pari. q. 82. arx. I. ita diaritur aliquid voluntarium , quia est secuniam inel nationem volunt alis. Sιens ergo impossibile est , quo fialiquid simul sir υiolentum edi naturale r ita impossi
bile est , quod aliquid simplicitar D caa fiam O v
is s. Quaecunque vero ad tam demeratae causa: p trocinium opponi possunt exempla nominum vari rum, qui aliena v olentia sepius coacti fuerunt eis cre aut admittere, quae ipsi maxime respuebant : ea , si rite expendantur, alterutrum dumtaxut ex his duobus evincunt: videlicet vel solas corporeas actiones, quae dicuntur imperari a voluntate in serioribus Poten, tiis, posse coactione subirc. , reluctante interim, duin cisseiunt extrinsecus ,- intima voluntate , qua in extranei principii vis nequit prevadere ἔ: ut contingit. in virgine aliqua, quae cogitur pati in suo corpore stuprum , . quod lania.o suo constanter aversatur: ut b si actionibum ex ternis aliqua coactione. exortis interior voluntati x inclinatio accedit, ut evenit in via.
tore pecuniam lationi tradente causia vitandi praes ti stimum nee is periculum easdem actionesteoactast transire subinde ino voluntarias. Utrumque porro con cedimus; sed nihil inde infertur contra superiorcro doctrinam . Nam in priori casu vis exterior non impellit voluntatem agere & producere actum immanen t cm contra propsiam inclinationem I in Posteriore a Lein, voluntas inducitur eadem vi solum ad volendum εc lubenter agendum , cum possct non velle, si ita placeret. Totum hoc confirmat Seraphicus com.
non libera. ae OaIlione efficienti t nulla enim coactio ex
terior est eaussa si Dioni , ut aliquid fiat et coquo si esse, .ns; ut pares in multis, qui evasit stinxnegare chraptim per tormenta , quoniam in hujusmodi
eoacta 2 duntae, voluntas est, ut are Angustinus.
Is6. Heeosia, hic signisseat ineluctabilem , ω in vine item determinationem ad aliquid agendum, pro pter quam actus ita txistit, ut non possit non existere absolute & omnino, nox ibi a suppolitiove quod ea ussi activa velit adiere; stete oriatur ejusnodi dete
ni natio ab intima caulis agontis natura, sive prov niat ab euergia exterioris alicuius principii ipsam caulsura promoventis. Talis necessitas vocatur absoluta,
& an recedens , quandoquidem te ferrat omnem prorsus voluntatis det et minationem , S in qua vis hypo thesi actum ab ea extorquet, sicqtie opponitur alteri illi nerestitati , quae dicitur Gndii iona: a , & conse GDens, quoniam a praevia voluntatis' determinatione promanae, di Ibla in spectat hypothcsiin actionis producendae. Prioris dumtaxat generis nec cistas eliminantibertatem proprie dictam: quae enim es F generis a teri uv, eiscit citares actum libere productu inci, iuxta
Metaphysicorum axioma: omne, citoa est, quando es,aneeessir est esse. Sunt haec probe notanda ad praecavendas Novatorum declinas, qui cum reapse seiulant ve vitiosam cupiditatem, sive laudibilen, evitatem imponere hominibus absolutam agendi necessitatem solent nihilominus hanc repraesentare, quas hypothetica tantum foret necessitas; unde voluntatum liberam ess dictitant, etiam duin agit necessario. Is . Coactione ac*neeessitate in antecessum sic de cIaratis, jam intelligimus libertatem adaequale Piam, quae utramque debet excludere duplici quasi gradu constare quem attendentcs Catholici Doctores, solent duplicem quoque libortatem humanae voluntati distinguere: una , eaque prorsusissentialis, dicitur ii
bertasHa coactione , per quam voluntam sponte ac ita
benter agit, quidquid agit: altera, & linc are en- talis, dicitur libertas a necessitate, Per quam voluntas non modo sponte agit, veruin etiam cuin tali
suorum actuum dominio, ut, si vellet, posset peret
que non agere Potestas voro ista agendi , . vel non. agendi, vcl eontrodiitionis lige exercitis vocatur, si . teratur ad unum, aut plura objccta , circa quae voluntas pote ii elicero actum vel non Hirer , hoe est ,. velle, Fc non velle, vel eontrari rimis sive spee eatianis , si unicum aut plura obiecta respiciat , . circa quae elicere poteli diversos, & oppositos actust ita
priori respectu potest ex . Cau. amare, . vel non amare λῆ
poster tori.amare ,- vel od1 e. Aecidentalem, dixi liber talem a neeumate , stu ciando physcam voluntatis humanar essentiain e tum quia. non in omni naturae satu voluntas illam constanter retinet circa eade in
obiecta; Dcuin enim , quem nos hic libere diligimur
vel non , diligimus, Beati in . caelis amant necessario etsi lubentissime, tum quia neque in statu, praesentii potest ea libertas versari circa quodcunque bonorum
aut malorum genus c num io3. sicut, Metaph scii jure proprio demonstrantis 8. Non erit inutile perpendere varietatem nomi, nuin, . quae ab Auctoribus nostratibus attribui consue verum ei dein.libertati sub diverss rationibus considerata . . I.-Vocatur libertas Indi ferentiae spectetur in mera potentia ἰquatcnus nempe facultas stagendi, velinon atandi, aliter atque aliter agendi s. concurrenti v
65쪽
tusnodi, etsi secundum materialem vocem signet pu- pr Viden εα, με δε ιδεο es impuretur atquid ad eislsa, tam determinationis negationem , reapse positivum V ι. μή m rat m, o reddatur ei aliquid ut paenis, οὐ aliquid denotare, nimirum vim sese determinandi ad agendum ; proindeque indiflerentiam in vim esse , non passivam , qualis in bilance deprehenditur. 2. Uni in actu consideratur, libertas eoni ingentia dicitur , qufa actus hoc modo libςr ita existit, ut potuerit, etiam non esse, si nempe voluntas statuisset minime agere. 3. Appellatur libellas electionis, quoniam usus libertam. hujusee maxime se prodit , dum ex mul ris, quae offeruntur , unum Prae alio seligitur; ex
hoe liberi esse dicimur, inquit Angelicus I. q. 83-art. 3. 3 quod possi nus unum recipere. alio reensato , quod est eligere. ID. Haec porro libertas, quoad nomina omnia&. rem ipsam ha enus explicata, illa est , quam Catho-llea Ecclesia te velato Dei verbo edocta perpetuo agnovit, quamque adversus Novatores haereticos strenue tuentur Dogmatici ae Polemiei nostri Theologi. Ad
hos unumquc que remitto , cui volupe sit seriem omnςm recognoscere argumentorum faventium catis
lici caussae r pro instituto enim nostro fas est aliqua pramium t Isar. q. 22. ara. Quod iii praesenti ucsotio admitti potest discrimen inter utrumque naturae statum , illud repetitur ex: diversitare gratiae divitiae, quam ad abstinendum a malo , di ad perdurandum in bono , olim habuit i nocens homo , &nunc recipit homo infirmatas, qua de re idem Angelicus l. a. quaest. Io'. an. 3. O 8. ac lib. 3.
l. de corrept. . ia Grar. . M postiriores Scholastici Theologia
I 6I. Iam adversus Haereticorum machinamenta tuea mur sarta tecta, quae hactenus de libertate disputantes adstruximus, simulque praeoccupemus dubia ali-quOL, qu pollunt enasci legentibus etiam Catholicos Auctores, qui de hoc argumento scripsere, quin que remanent Probe. animadvertcnda, quae, ut ut diversi inter te ac disparata, ad utriunque indicatum
finem valde conducunt et Primo, dicet quis , si in praesenti potimiorum naturae lapse statu uequit homotblis viribus legem servare & bonum sapere , sicuri delibase n. t r. O seq. quae eum non sint Theo- Fo ςst ρος seipium legein transgredi, & malum sacerilogis indigna, possunt etiam ab Ethnicis usurpari . . re ς nonnς alterutrum ex his duobus consequitur . , Nihilominus, quia ex S Augustin. cde uuant. anima sciliceo hominem vel non peccare omittendo bonum , e. 7.ὶ auctoritasti credera magnum eo endium est , Oniatus labor ; uni eum saltem adducamus Divinarum Litterarum irrefiagabile testimonium, quod legitur
pendens triplici loco Angelicus, ita ratiocinatur. I quod non pote si fatere , vel carere naturali facultate.
libere agendi, ac sese determinandi ad quodcumque voluerit E Dubium hoc evanescit, si attendas quae S. Bonav. in z. Sent. dist. 23. dus. 3. in apposite scribit. Posse quid facere vel vitare , duplicater aliquispois ς primo modo quia per seipsum sne aliquo a e Deus reliquat i hamanem in manu eonsibi , sui t Meian- ns s Irq . Fotest illud; sicut. alιqωιs 'test eomedeis , rem non es .s, nisi haberer liberam electionem-; qua ' σωρ s. I n 3, ct habet cibum; auo modo die iur
-. Disp. q. 6. de Ela EL Hum..M. I.; Deus reli- so, est, O Mc modo accurendo, posse omne quod Dini ait hominem in maria eonsilii sui, non, quia lices ei pr cipit i Hira potesare es; quia ipse, qui praeei- fierea omna quod velit , sed qnia id quod faciend- με, pr ε est prinbere gratiam a Metantem, po quam,
est , nan eogimur neeessitare naἔurAE , sicut creaturae ire pu=-- princerea alio modo aeeipiendo, posse , non stasianatis, sed librea electione ex proprio consilio pro- omnes quod pr cipit, est in nostra potestare. Pon ta-e edens o 1. Σ. q. I 4. arr. I. in . 3. In Me , quod men φη hoc σxcusatur aliquis; siext si praeiperes domDiaeitur, Deam hominem sibi relicuisse, non exeludisur n- semo , quod daret sibi bibendis , O ιρρ non hase homo a disina troiadentia, sed Uend rur , qnod non bere . q qm , si posset eum aequirere, non excιι sar pran/tur ei mytus operativa determinata ad unum ' νΜr, -' Alia itidem addit S. Doctor dub. 4. ὶ quae
ctis Tebus naruralitus, quae aguntiar tentum qisa si ab ad caindem rem laciunt. .
Hiem, directa in sinem, non avitem seipsa agunt qua- ιο . Fec ndo, libertatis dogma, Christiana Fide F se dirigentia in sinem, ut crearura rationales pre. ab omnibus tenendum, minime consistit , nisi volun- liberum ars triam, qua eonsilian rur, O eligunt I un- a i , ac liberi notiones prorsus diversae habeantur , de signanter dieis a in manu tonsilii fur I . pH. . Prou. integra materia bipartita huius Arrie. III. satis
q. a. art. 1. 326o. Neque allatum argumentum Poterunt enatu ore Sectarii, si dictent divina illa Sirachidis verba reserenda ad hominem naturae institutae in integrae, minime applicanda collapso. Nam estugium istud prae cludit integra sermonis series in eodem Capite, ut.euique legenti patebit . Accedit contextus alterius
Capitis i scilicet 3I.ὶ ubi vir perfectus laudatur , eo quod in praesenti naturae statu potuit transgredi , Onan es νransgressus, Deere mala, O non fecit ἰ nu LIus enim laudi, merito, praemiove locus, nisi is ponatur arbitrii libertas ad satiendum , vel non eis una malum. nam. I h. Hinc Angelicuar a
ommonstraL. Quadruplex autem notari potest distrimen voluntarii ac liberi. t. Voluntarium ex se ad mittit necessitatem, etiam antecedentem absolutamque ν liberum illam eliminati sic ex . caii. homo naru ratis re o CP de necessitate viat beatis aci m , Ueriam velle non potest s ut ait, Angelicus q. 1. de F. rensia Dei ἀνι. .) N tamen voluntarie lubcnterque illam appetit, istam aversatur . 1. Quod ex priore ruinnat, voluntatium latius patet, quam liberum; cum omne liberum sit etiam voluntarium, non e conre
se. 3. Ratio volvorarii est persectio intrinstea & es sentialis actionibus humanis; ratio vero liberi acci densaria di continsens dumtaxat est n. x - Fieri potest s.
66쪽
potest, ut in uno eodemque actu, qui simul liberae
Woluntarius est , augeatur voluntarium, & minuatur liberum t quemadmodum demonstrabitnus in Artieulo IV. sech. t. s. q. ubi de ultimo Voluntarii impedimento fiet sermo, videlicet de Concupiscentia . Ex his lumen accedit ac robur divisioni illi apud Catholicos familiari, qua voluntarium distribuitur n. i 36. in nreessarium , & eon ingens .i36. Haec ipsa praeterea nos manu ducunt ad percipiendam celebrem apud antiquos Scholasticos v luntatis distinctionem, qua ignorata pIura eoruin dein testimonia ad p sens argumentum spectantia vix pose sunt rite intelligi, facillime vero pertrahi ad abis- nos sensus. Docuerunt illi voluntatem humanam du- pliciter eonsiderandam, scilicet prout Natura &tio est , seu prout Vaturam ct Deliberativa. Priori inodo ad unum objectum, & unum actum necessatio determinata est i posteriori modo se habet in dii- serenter: ad plura objzcta , vel ad plures rationes ist- males unius objecti , circa quas varios actus edere
pote is r sub priori adspectu est principium simplicis volitionis; sub posteriori principium est electionis.
Audiatur Seraphicus in z. d p. 24. pari. I. art. 2. quaest. concedendum, quod naturatu voluntas,
deliberativa potest esse eadem potentia, quκ quidemseundum H1um O aliam modum movendν φ sie appellaιur . Eadem enim est potentia , qua appeto beati- .suin em, O qua appeto wNuεem, sive facere hoe ιο-mum , vel illud ad beatitudinem ordinatum , quae , rex appetis beatitudinem , dicitur natural a , quia immutabiliter anuitus eius ad beatitudinem inclinatur: titvero appeιιe hoe vel silud bonum faeere , deliberativa d .eitur , secundum judicium raιionis potast ad eontra νιum Aelinari. Angelicus 3. par. Ραβ. I 8 art. I. Ipsa potentia volunraris est naruralia , ct e snsequitur maturam ex neeestater sed morus vel actur hujtis potentiae squi etiam voluntas dicitur Pandoque est na-ιtiralis O neeessarius, pura Pespectu felicitatis ', quandoque ex libero arbitrio rationιν pro Deniens, O non Μωefarias neque naturalis. Similia exprimit variis in locis λ. par. quaest. 42. arr. I. O PU. N art. I. -& 2. ac I. 3. q. IO. arx. a. I. 9 quae digna sunt ut legantur.
r64. Tertio, ex mox dictis nemo est qui non in telligat , voluntarium , 8e liberum inter se differre, sicut excedens & excessum - Inde est, ut Catholici sentiant naturalem hominis libertatem , adaequale seu
complete acceptam , duplici quasi gradu constare ; &idcirco immunitatem praeseserre tum a coactisne, quae opponitur voluntario , tum a neee rare quae ad
versatur libero nunti is . in Nihilominus apud eos dein Catholicos sepe sermone familiari , qui pressam
loquendi rationem non sem nersequitur, voluntarium S liberum vicaria vicissitudine accipi consueverunt pro se invicem ἔ ita ut quod est duntaxat voluntarium, oicatur liberum: quodque liberum etiam est, appelle
tur dumtaxat voluntarium . Exempla occurrunt in Dactore Angeli eo , ut alios reticeamus. Ipse namque 2. Senι. disi. 2y. q. un. o. q. ait, liberum arbitrium A cνtur ex e γ, quod cogi non yotest, hoc est , volunta-xium coactione raret stricte sumpta. Viceversa l. 2.
oluntanum ferandum rationem perfectam , proisi seil
ox Vprehenso sine aliquiι potest deliberare de sina, da
cum Indifferentia ad agendum vel non agendum ethvere liberum, & non tantummodo voluntarium . Uu- de Seraphic in a. Guοῦ. dist. I s. par. 2. artis. r. p δ. n 'IJ A voluntarium dieatur a voluntate deli
rium est conrιngens, hoe est stricte Uberum. Ios. si arro, pariter inirequens non est apud eosdem Cathol: cos Scriptores, ut Itb'rum arbitrium seu Iibertas naturae nunet dicatur libertas a nee smare, . nunc Empliciter vo tur libertas a eoassiane. Ita Seraphrc rn z. Senr. Ost. ψ4 arr. 3 quest. I. t-plex dieitur esse libertat, fra et a coabsone , a cuia pa, o a mureia . Alibi vero camp. TA. Ver. l. 2.eap. s6.ὶ libertas arbitrιi triplex ess, scilicet a neeeρ xa peceato , a m fer a . Angelicus quoque r. p. 33. art. t. in fineὶ homo preeando literum ar-bιιrrum Δίιtur perdidisse , non quantum ad liberta tem nataraiam, quae est a eoactione , sed nisantum ad ιιbertatem, quae est a erassa, O a miseria. Libertatem autem naturalem, superstitem in homine lapso incendam esse etiam a necestare, & non a soIa coactione , a paullo ante qu. 82. arr. 2.) satis expressi. Ibi enim hanc thesim ponit ἱ volunras non ex neces tate Uult, quaeumque vult; & tali argumento confirmat . ia mustinus dicit, voluntas est, qua peceatur , in recte υνυιtur et O sic se habet ad opposita: non Geo ex necestare vult , quaecumqMe vult. Eamdem libertatem a neeessitate palam asserit in alio textu, quem mox n. t TO. reseremus. I 69 Gemina praecedens observatio erit Prraeco moda ad dissolvendas cunctas illas captiosas argumentationeiNovatorum, qui ad veteris scholae Magistros provocantes, allegare solent, illas dumtaxat locutiones , sive sententias , quae a reliquis abstractae, &extima specie consideratae videntur idem prorsus, statuere, quod ipsimet comminiscuntur : scilicet libe tatem hominis totam in eo esse , quod sit a coactione immunis , quod voluntarie & ex propria in- cIInatione agat ; quamquam aliun e sit ineluctibiliter determinatus ad agendum, & reipsa agat necessario. Prolaeto, dum ita sese gerunt, communes tum Dialecticae, tum Criticae Altis regulas ostendunt se vel 'ia itus ignorare , vel temere dispicere . Nam
Dialectici de Uoeum interpretatione agentes monent eas interpretandax ex relatione ad tempora, quia nimirum sequentes aetates vocibus priorum tape divet sas alligarunt notiones: Critici vero ad Uertunt, Seriptorum mentem ex integra sermonum serie dio noscendatri esseς quoniam non omni loco omnia enuntiari poliunt; ut patet ex ipsa Sacra scriptura, duae salutem aeternam attribuit nune fidei , nunc si i
Ut instructas hasce a Novatoribus insidias evitarem, consultum cgo putavi voluntarii, ae Uber. nomina proprio semper in sensu usurpare , & utramque seorsim discutere et adeo autem veteres Doctores nostri
secus intri dum locuti , quia ut Augustinus dicebat Chrysiostomuin Pelagianis eripiens) di istanter in Ee-
I67. st nis, haud pauci ex recentibus Protestanti- . bus,
67쪽
ibus, qui vel Institutiones Ethleas, vel Elementa Iuris Naturalis, vel alterius thematis operae vulgarunt, adeo praeelare de humana libertate videntur seriplise se , ut qui homines de facie non noscit, surile sibi persuadeat, eos nobiscum seuεire. Exempli loco aliqua ipsorum proferamus testimonia. Ioann- Conradus Durrius Eth. IV. par. t. c. q. inquit: V libem
essedi , qui in ad volendum puro lubitu flecto ι sumqua
Me eo firmiter Mnendum est 1 quod , ista Dblata iseri ferentia , actionum moralium Immanitas fundisvismul tolleretur. i58. Et ramon , quis crederet 2 nubit minus., quam illorum sustragium, catholicam caussam Juvat: cur 2 quia re penitus inspecta deprehenduntur talia prol qui de humanis actionibus, aut externis tantum R.eislibiss, taut mere, turalibus. Ubi enim .de vera morum honestate , ac de iupernaturali operum iustitia disquisitio instituitur , longe alio utuntur idi inare quia videlicet deserere molunt suorum Prodromorum , ac propriam sectarum pseudotheolo
atra sy magmata de bumano arbitrio , de peceato originali , de carnali concupisce Via , de merito . aeque aliis controversis Articulis. Hinc Cl. P. Itera. aius schvvaretius rom. I. Inst. Iur. PubL par. Lxir. I. .n'. I. postquam relatum Pustendorῆi te rum lampyridum luce sui gentem expendit, hare su Hier Eisi admistas liberrarem indisserenς. .n ora naad ἰmputabilitarem actionum in fors externo, spectato
Hrem merito naturali ς negabis ramo spectato mini
3 9. Quaedam autem paradoxa seu portenta err rum in praedictis Articulis praesertim de libero a bitrio tueantur Lutheri, & Calvini Sinatores , exsequeutibus Tridentinae Synodi Canouibus sus. 7. d. Iustis in collipere pronum eris . Si quis dιxerie,
Aureum hominis arbitrium , a Deo motum O exet,AM- , nihil eooperari , assenriendo Deo excitanti , aι-que voeanti, quoad istinendam iust casionis gratiam' se disponas, ac tr parer et neque ple dissent νε, flantis 3 sed υε ιν inanime quoddam nihil omnino agrim , mereque pasive se habere , anathema si can. 4.
νum denique a Sathana invectum in Elelesiam, an
restate hominis vias suar Malar facere seu mala opinra , is a ut bona Deμm operari , non permis e s ἐώνει , sed etiam proprie in per se , ad- ur sis prinprium ejus spus, non minus prodisio D. , quam vocasio Pauli , .anathema H can. 6. Haec omnia nonnisi contra eosdem Novatores statuta fuisse, nemo ignorat: igitur juxta ipsos Consiquens est , v
luntatem humanam eadem prorsus libertate, quae na- aura dicitur, nunc vellitam, nuue cxspoliatam essetis varia actionum civilium in moralium, naturatum vel supernaturali uni indoler quod .est omnino monstri genus. iro. Sermonem de Libertate absolvamus proserendo gravistimum simulque verissimum iudicium, quod de priscis eiusdem osoribus S imp ratoribus esse mavit Div. Thomas OOL Div. quas. ε. de Uest. Hum. arr. I. ut hinc etiam clarescat, haud inj ria factam Iansenistis a C. P. Antoine expro ali nem illam, quam num. rm. 3 jam retulimus. OLdam posuerunt , quod voluntas haMinia ea necessirata movettir ad in n.d eligendum , nec tamen ponebanι. quod voluntas cogeretur , quia non omne necessarium
t . me autem Urma est haerer ea, quia tuus ratia nem meris , O dens mi in human s actibus ς nocteiam viderMr esse mevisoriam vel demeritoriam, quod aliquis sie ex necessitare Vir, quod virare nori ριβ'.m etiam annumeranda νnter extraneas Philolaphia opinionea , quia non solum contraria; ριν Iidei, sed sub
verris quoque omnia priseipia PMMUMAE Moraliar si 'anim non sis Merum aliquid λ nobis, sed ex necessare minemur ad volendism, tollitur deliberario, exhori
III. Uamvis Vadunt amis accurate Iam perspecto, Deillimum sit inormare notioncm μυοlun tarii , quippe ex veteri proloquio oppositorum oppos ta sunx ratisnes; attamen consulcum arbitror speci lem da isto iussit uere disquisitionein, ut plana nobis aperi adur via explorandi caussaa singulas, quae in v luntarium ipsum progiguere valent in humanis acti nibus. A nonnullis dicitur esse omne id eui des MLquid ex requisitis ad voluntariam, verissime, at quis quis solam tenet in istantarii vocem, totum id iam comprehendit. Magis nos erudiet tradita ab Arist tele definitio, qui l. 3. Eth. e. r. in involucrarium ait cile, en. D vel vi, vel ignorantia. Cum enim. volun
68쪽
voluntarium ex eodem philosopho duo necessario coin- ωectatur inum. Ia I. intellectua cognitionem, &voluntatis inclinationem I hine conscitur in voluntarium illud esse , quod evenit vel citra cognitionem, vel contra inelinationem, adeoque vim, &ignorantiam inducere involuntarium s cognitioni namque ad versatur ignorantia, & vis inclinationi. x L Exinde nobis duo si in ut innotescunt, nempe ac primaria divino, & duplex caussa involuntarii . Itaque involuntarium aliud est per violaniram, aliud per ignorantiam . Per violentiam illud agitur, ex eo dem Aristotele, euius prineipium extra est a M'ue id .iusmodi est, ut nihil adiumenti adferaν υ , 'Mι Πιν, acit patitur: ut dum quis multo me robustior, arprehensa manu mea, cogit me primo amicum caede re, dein serulam sustinerer quorum illud ago, . istud Patior Contra voliuntatis meae propentionein . Pre ignorantiam vero id agitur , pergit laudatus Philo sophus , auod ita ex linorantia commιτνιtur , ut Inb- sequatuν dειον , O eMm qui Μιν , i pinns reat ut dum parens aliquis.intempesta nocte a Iomno excitatus , ob intali tum strepitum in domus conclavio editum , ignea balista filium tunc a theatro revertentem enecat , existimans esse nocturnum furem; unde detecto postmodum errore plurimuin an
I 3. Seeundo dispescitur Involuntarium In simpιex, secundum . quid live diminυνum'. S mplex tuna est, quando quis externa vi compulsus aliquid agit, v luntate lua in actionem nulliatenus influenter ita ut in ea actione sese habeat instar inanimis instrumenti; ut dum Sancti Martyres cogebantur tyrannorum, &carnificum violentia coram idol a genua flectere, &propriis manibus thura. adolere. Secundum quid esse censetur , ubi aliquis inducitur quidpiam sacere , quod non iacere mallet, aut omittere, quod mallet facere ἰ adeo ut.mutata ob supervenientem gravem caussam pristina inclinatione, jam influae voluntas in actionein, aut omissionem; ud dum Pseudomartyres vel tormentis perterriti , vel blanditiis illecti Chri-stianam Fidem abiurabant, in illa constanter permansuri, nili pei secutionis turbo ipsos dejecisset . Acti
nes hujusmodi dic uptur involuntariae secundum quid, sive juxta Aostotelem L 3 Eth. e. mixtae, quinniam ex voluntario simul, & involuntario coalescere videntur; ex involisnι arro quidem, quia malum imminens, aut bonum lacratum, quabus voluntas tandem flectitur ad annuendum, quasi cogentis vim habent: ex vorun raris pariter, quia absolute sunt vinluntaria quae sic fiunt; eo enim tempore , quo geruntur , sponte suscipiuntur, & eontrariis rebus anteponuntur; unde vel laudem , vel reprehensi nem consequentem habent sapientum iudicio; quae sunt utique clara inditia sportae iactorum. I 4 Hoe alterum in voluntarii Menus, & non primum illud oportet credamus extitisse in inris illi a Sancti si imis, quos ab Ecclesiae Praepositis, invitos , repugnantes, nolentesque Sacris Ordinibus tuitiatos uine prisca Historia persaepe commemorat; itidem
in Hibraeis, & Saxonibus infidelibus, quorum illi tempore Si uti stegis Hissipantae, isti aetate Carseu U. Imperatoris leguntur attracti minis, trer ribus s. suppliciis ad suscipiendum Christianum Baptisma . N vn cenim ii omnelinimo penitur a dc constauter sua
tradicentes Sacra reapse susceperunt; sed talia dum taxat pasti sunt antecedenter, ut ex nolentibus fierent volentes, R Ecclesiasticorum Pastorum judiciε tande in sese submitterent. Hujus rei fidem facit Div. Augustinus prae reliquis Auctoribus, qui verba sa cieas de praedictis Ordinationi bas Epist. I 37. ad Donatum ita scribit: Tam mutii, ur Episcetarum
n,seria suseipiendi. IN. Consonat quoque Innocentius III. L 3 Dieri tir. 42. de Baptis e. Majores) ubi perpendens factuni illud Hebraeorum , quod ratuin habuit Synodus His. pana Toletana IV. ' e. ss. duplicem distinguit v
luntatem, eonditionatam & absolutam , additque illam isti moere ad validam Sacramentorum susceptionem pquia scilicet eoacta voluntas υοἰ- as es s ars. c. Merica Is . . quaest.. I. en ejusdem Pontificis Maximi' verba . Inter invitum , o eoactiιm , alii non absurde distinguunt, quod is qui terroribus aesupplicis vistinσεν aisrahitur , O ne detrimentum' in currat , , baptismi suseipia Saeramentum , talis char
cierem suscipis Obripianitatis impressum, se ipse tamquam eonditionaliaeν volent , liser absolute non veliseogendus est ad observanι iam Dde. Christianae; id est , , licet secluso metu, & poenarum sibi impendentium apparatu, nolit baptismo initiari, metu tamen εε pinnis inducitur ad volendum, & recipiendum baptismum, juxta illud Angelici cI. 2ἰ qu. 8. art. 6. γΩιοd per merum agitur, est voluntarium , secundum quod actu agitur; sed inmoluntarium est, si talia me
λ75. Doctrinis istis imbutι Consessarii' genuinum i. sensum assequi poterunt illarum coactionum , quas al-terius sexus persen soleno obtendere,, dum pandunt.
se ob alienam violentiam vel primam fecisse pudoris, iacturam, vel iterata ejusde in damna subiisse . Plerumque enim eondision ara seu inducta voluntate ad mittunt , quod facere detrectarent extra certas ctraeumstantias constitutae . Minime tamen dissiteor, illarum multas desuper dari, ut dum corpore viola tur, animo prorsuν averso ad agonem usque, immo do ad . palmam, luctentur: ut proinde in ipsis locum habead, quod scripsit D Augustiuus loquens de Christianis Sacratisque sceminis in captivitate vim perpessis L I. de civit. Dei e. I 6. Sanctum eorpus usu sit sanie.voianta is, qua incone sa, stabili permanente, quidquid alius de eorpore feceris, quod sine preearo proprio non valeat evitari, praeter eulpam est patientis . Confirmat talptan Seraphicus, in 4. . Sentἰ dist. 33. art. t. in sine in dicens: Si amittatur
net quod firmale O eomplerivum est virginisatis , idos meratum, Fram um eriam; quamvis illud, quod materiale erat, sit ' perditum, unde perdita est feeuna 'dum quid, tamen maner simpliciter I perdita est ιν conspectu.hominηm , AOn ramon in conspectu Dei. -
69쪽
. De caulpa involantarii iar 7. W Eclarando hactenus Involuntarii divisiones , i O ejus quoque cauilas sumus persecuti , vi
dilicet Violentiam , dc Ignoranriam , quas Aristoteles s m. ITA. memoravit. Solent hae ab . Auctoribus vocari impedimenta voluntarii . Mirum porro videri non debet, quod quatuor pasti in recenseanz, nempe Violensiam, Merum , Ignorantiam. , O concupiscentiam 3 nec enim propterea Morali Philosopho adversantur . . Siquidem is nominare voluit illa dumtaxad impedimenta, quae voluntarium Omnino Perimunt , . adeoque involuntarium simpliciter. eificiunt, quae cer te hinarium numerum non excedunt, per se loquem do .. Moralibus autem Theologis, placet Omnia exponere impedimenta, sive quae tollunt, sive quae minuuns ipsum voluntarium e idcirco adjiciunt etiam
Metum , & Concupiseentiam , quippe haee intellectus cognitioni, ix voluntatis propensoni eossunt Oissere. Quod quidem ipsemet Arithoteles sparstin indicavit in . suis. ad Nicomachum libris et nvii lib. 3. cap. I.
seu concupiscentia sorrumpit Uimaisonem prudenιia..
Ita et pro more pcri vitreinus lingula hujusmodi quatuor impedimentari' s. Di
a W78. Pνί-m igitur impedimentum Voluntarii est Hatem i. seu Vis, quam Paulus Iurisconsultus de fi nil lib. M L. Quod merus eaussa bine maiorem rei
impeιum , quι repelli non potes. Hie recolenda , quae jam docuimus num. Isq. Iys. de eqactione . . Nimirum ex iis liquet , humanam voluntatem a nulla creata caussa Polle viole. tiam seu coactionem pati quoad internos suos actus volendi , nolendi , amandi , aversandi , ita ut a violentia, tamquam a principio activo extundi possint voluntate reluctante,
quo quidem in sensu dixit Venusinus Poeta lib. 2.
Ode M. cuncta rerrarum subacta praeter aevocem ca tonis an vim. Ibidem vero addidimus, violentiae. &.coact i oni subesse posse reliqiras, voluntatis actiones exteriores, quas nempc voluntas imperat subjectis sibi potentiis. Et hoe non sic intelligendum, quasi
externa vi cogi queat. voluntas ad imperandos dictus aliarum potentiarum; imperium enim voluntatis.eliactus ejus elieitus seu internus, i quem coactio nome adit; sed istum potiu habet sensum, quod . interi res potentiae, praesertim existiora' membra, Per violentiam agentis ex infeci vel possunt coLiberi, ne. movcantur ad votum voluntatis, ut si volens currerre detinea r ; vel possunt contra voluntatis inclinationem ad motum im Pelli, ut si acere cupiens cogatur progredi. . . I79. Allata quoad actus utriusique generis doctrinam conli mane quae scribit Seraphicus in Sent. dist. 27. pari. 2 ary. P. quas. q. Quaerenti enim,
quantum ad aliam exteriorem , CP quantum ad alium νηιeriorem, sive propriam er alienum . Si loqvamum Mancum ad exteriorem , respectu ιalium actuum potest 3nterυ-νre eoactio: potest enim quas eo inpelli ut nua coram idolo flectat. M loquamur quantum ad inseriarem, qui selliser est velle , eligere , eonsentire ἰ D. respectu ratis actus, pores libe m arbiιroam aliquomodo induei., potes e impedisi, sed nullo modo ρνιο .eompellν .. Induci quidem potest , quan reo amaι aLud as. quod insa se, es. Vnde. piν oblaι tonem alicu-jua rei amatae, velo ablaιionem , potes induci ad consenti/ndum in Haru/d malum epicaci pes Dasione, per quem modum Idololarrae tentabant Sanctos Mar νι seonsentise in idololatriam , modo promιι tenda delicta iam ιιa, modo instigenda tristia . I fa tamen induἱvo longe. diyias a eoaetione, sicur probat isse exituις quia nec . Mandiisentis alliei , nee tormentis teνreta adeo potueruns , Μι a veritate justitiae mutareκιαν; O sie lib.-rnm arbiιrium induet potest , quia. amas aliquid infra se, utpote victum remporalem , vel aliquad consemile, quod potes asens erearum Oonferre vel auferre . . Rotes etiam empaa1ri propi. inelinarionem , O eon-junitionem sui ad eorporalem naiuram, quae subes vir-xnti ereaturae r unde po*er atiqu/ι alinm ita laedere , . quod iusum liberi arbiιria amis reret , ex hoe tamen i barum arbi rium, non eueret ; eoactio enim ponit liberi arbitris alium , rem , sed ligario υει impeditio. solbi . . Coactio provenιre habes a stiperiora ; hine liberem, arbis rium a bono creato non potest eogi respectas
actus propria r hane enim dignitatem habet liberum, -bitr/uma rex in quantum liberum soli Dis sit sub
Igo. Seeundum impedimentum voluntarii est Me tua , qui ad violentiam prope accedix, atque a. Iu reconsulto definitur f. si ad merus ea D L ait prae νενὶ est inflantis, vel futuri periculi caussa , . mensis tr pidauo: multipliciter dividi solet. In primis γ' test esse levis, vel gramis se hoc est non cadens di,ves cadens iniconstantem virum . Levitas, aut gravi tas timoris non ex .sola natura mali, quod timetur so ut nonnulli p ant in dei umenta est; verum etiam ex indole ,. apprehensione , sexu , ten peramento νε aliisque cireum stantiis dimetienda . Nam sicuti aliquos interdum reperire est, qirus pavor. imminentis gravis mali, nedum commovet, sed rationis usu omnino privat: ita non desunti, qui speeie mali s uapte. natura levis, vehemister colu utiuntur. Deiustu gra vis seu levis metus potest . , vel antecedens mo verisque. ad agendum ,- ita ut actio dicatur peractaeAmetu; vel coneomitans dumtaxat actionem, quae pro pterea dicituri iactat et an mes . Rursita .ntecedem ,
vel est toralis, quando scilicet actio fit se umi eius caussa, adcoque co tanoto omittitur; vel pari ratis , ubi nempe simul cum aliis motivis ad agendum ur- et , sicque eo etiam deficiente' actio non cellat . .
Taud , . cuin metus quicumque aut ab exsianseco
aut ab intrinseco pollit oriri, ille qui extraneam h Mi cautandi. dicitur vel injuste incussus , qolem PI . . donis'.
70쪽
ea rigerere soleat; vel iusta qualis a Legislatore
iacutitur Praevaricatoribus legum. gi. Quamquam recens tas timoris speciea exploratas habere valde conducat, praesertim ubi de. polieti actibus, sponsalibus, matrimoniis, & contrinoibus reliquis agitur, circa quos Doctores stabilire solent diversas theses iuxta dἰversitatem timoris, qui potest ad eosdem actus concurrere ; hoc tamen loco' motalitatem spectantes dicimus universim &indisti
cte, acti Zs ex quocumque metu ortas pro voluncariis simplieiter habendas; modo exeipiatur casus
in quo contingat rationis usuria intercipi ob timoris vehementiam, unde actionea evadant prorsus indeli- aberatae. Communis ea doctrina nititur hoe momento valido, quia nempe non potest non esse absolute voluntatium , quod prodie a cognitione intellectus , de voluntatis inclinatione: huiusmodi porro esse quidquid fit ex metu, multoque magis eum metu, satis
perspieue deprehenditur ex num. O seq. γ,Quare, qui pavore mali leu motivo proximo una citur ad volendum, vel nolendum, quod extra illius perieuli circumstantias nolIet, aut vellet; is potest vere dicere cum Epicteto: non metui mali me eugis , sed mea me opinio cogit, νd est, voluntas vineis v
I 81. Haud pigeat audire denuo Sanctiun Bonaventuram n m. I79. eis. 3 qui hanc ad rem ita seri-.bita Es inducito videatur esse quaedam e Bia, maxima s eundum Humana uras qua dieunt ri illud quod
sis caussa metur, non esse babcndum ratum, maxime, de eo metu , qui ρομ' uadere in constansem virum , . pro eo quod con siderant exteriora vera feeundum υ-xitatem tamen ista inductio stat cum libertata volun- statis, nec ei reptignat is aliquo , sed potius repugnae plenitudini cmor s, O voluntaris: non in Aa pD- ne vult aliquis , qMando vuti ex inductione s sicut quando visis absolute, sient paeter de iactarisne mercium in mare: nihilominus tamen sinuatnν έbi rario liberiaris , .c ' voluntatis, Mnde talis metus apud Deum non exe ar a culpa I fleus verte pater νn negatione a P
.sro facta; o propterea non fefuitur , quod liberum. ἀμιιrium, si possit a creatura rnduei, pol' ceti. S raphi eo consonat Angelicus I. z. quaest. 6. art. 6. euius prolixa doctrina in hane brevem argumenti sominam quadrari poteli. Aliquid consideratur, vel J.-eaendum q-d es in actu , vel fecundum quod est in
sola apprehensione seu rarione, unumquodque aurem simplieiter esse dic ιιur, heu dum quod est .n acturatqui ubi id quod per metum agitur, timctatur in mepugnans voluntati, hoc non est nisi secandiam rati nem latarum , ergo secundum quod est in arus, sir v juntiniam , io quantum his O nune est imperimentum 2-ajoris mali , ruod rimeatur ἰ Proinde vicendum -- ntarium simplieisis. I 83. Altera tamen non minus certa & universalis sententia viget, qua edocemuro in iis quae essiciu gur ex metu quatiente etiam constantcs viros, Ri xumque rationem voluntarii diminui ex parte ineΗ- nationis seu lubentiae voluntatis, gemina ex caussa. Frima, quia actisnes hujusmodi antecedenter , sive extra illas cireum stantia , in quibus fiunt v,luntate ductet, erant eoatra genium & inclinationem v duntatis, adeoque Prorsus Uvoluntariae . . Secunda squia Miam dum Postmodum supervenientibus iis eie
euus stantiis impendentis gravis mali, mutat 1 voluη-tatis inclinatione, evadunt absolute voluntaria', adhuc perseverare solet in ipsa voluntate habitualis ilIa dispolitio, seu vellet eas ineficax ipsas non produce di, adeoque sinul incise quaedam repugnantia ad contrarium, quod rei pia peragitur ex motivo circum stantiarum, uti docent Psycologi agentes de Mel a reonibus An/mαἰ propria uniuscujuslue experientia suadet , & confirmat Angelicus i. T. quam Gart. 7. in dicens: In eo, qui per meιum aliquid agis manet repugnan ia vνluntaris ad id quod agitur, se eundism quod in se consideratur, ct idea, quod prematum Μινur, quodammodo 'est Ἀυoianaar iam . Hi ne porro est, ut spectata eiusnodi diminutione volun latii, actiones pravae ex metu factis censeantur ve nia si qua, & poena mitiore digna .r8 . Mox tradita iuxta communem Ethicorum sensum doctrina de in tantaria serendum quid, quod inest actionibua ex metu peractis, haud parum pr dest Iudicio gravissimorum Theologorum sentetistiae illorum scholasticorum , qui asserunt suffieim. tem esse dispositionem, ad iustificationis gratiam iasaeramento Poenitentiae consequendam, eam speciem attritionis, quae a Peccatore concipitur ob stam gerihennae pavorem, absque ullo prorsus seu expi ieieci seu implicito ves gratitudinis vel benevolentiae amore erga Deum: sic enim argumentantur illi, Ea, quae ab homine fiunt ex metu anteeedente ,, & totaias num. iso. fiunt dumtaxat voluntate intacta , dueonditisnara num. P s. uatenus nempe extra cireumstantiam gravis mali impendentis, quod ration biliter timetur a Uuιe non fierent; Se ideo iuxta Angelicum' num. 183.ὶ etiam dum peraguntur in tali cireumstantia , maner repugnantia volun atri aου at μ' onsiderata a unde sunt quodammodo involvam stia. Atqui iis descripta sententia timor gehennae, quo peccator eorripitur , est antecedens .& totalia caussa dolendi de peccatis; ergo peccator non habet nisi dolorem inductum & eonditionatum ; hoc autem posito, iam convine itur habere repugnantiam volun talis ad ejusinodi dolorem; etiam dum actu dolore asto conflictatur, quatenus nempe extra circumsta tiam apprehensiae gehennae illum absolute non conciperet ; S idcirco habitualem retinet erga illum in sua voluntate aversionem , propter quam est ipsi quodammodo in voluntarius.1 gr. Quod si ita est spergunt iidem argumentati
ecquia non videt, in hujusce peccatoris animo lat tare implicitum peccati astectum s quem tamen a d lore sincero ae vere paruitentiali abesse debere de narituralis ratio dictat, & Tridentina Synodus FUI. r eq. expresse decernit Quare eidem homini ,
per imaginationem reputanti se tormentis Infernia Tetendum, videntur omnino convenire verba Samcti Ioannis Chrysostomi , qui amil. .n eap. 1 LM. sic inclamat divitem in tormentis jam subditum , α Abrahae clementiam anxie implorantem e
Tormenta te cogame agere paenisentiam , non mentis af
pter aeternorum μοι torum timarem elat homo a peccasorum perpetratione, uere non omiano cessis au