장음표시 사용
71쪽
sexm. I s. de vero. Ap . scribit. cam disia mihi gehennam timeo, ardere ν meo, in aeremum piariiri timeor quid dicturus saeras vane times p male e mea/non auarer quando nidem ipse Dominus in E isse G. ablata rimare subseeis rimare diems: nolite rimeri ι , qui pecidunt προπι ος. plane time 1 nihil melius
nam rimos, eastiι-em nondum amare serviliter times:
formio es mali, nondum dilectis boni: sed sima rammen , .ut. Uatformido eustodias M, in per ear ad dia iactionemr rimor enim ψὸ , γε gehennam i er, in εdeo mala non facis, eontiner xe, sie volentem . pe care animum interiorem non sinit. Porro inepta Bret Sancti Doctoris illatio quod peccator parnam rimeat, o serviliter timear; quoties sibi intime com scius est,. quod facerer mala, secluso timore poena cum J si .purus purusque gehennae metus voluntatem peeeandi revera excluderet , quamvis nullo seu sor- anali seu . virtuali insormetur amore DeL, aut in se Oni, aut nobis beneficii. I 86. Neque praecedens argumentatio etiam evincit, servilem metum gehennae esse vel in se malum, vel prorsus infructuosum, uti contendu ut Novatores, ac novissime indicare voluit Quescellus iis thesibus: T-ον nonnisi manus cohibeν ἰ cor autem ramdiu tec- . earo addicitur , quamdiu ab amore justirae non ducatur
c ord. 6r.ὶ qui a mala non abstines nisi timoκe ριν-nae, illud committit in .eorde suo, jam est νεus coram Deo ord. a. quam doctrinam constat iam damnatam suisse a laudata Synodo definienter is tr
φionem , quae ex gehennae in poenarum metu eommuni-
per eonripitur, si voluntarem peccandi exeludat eum spe venia , non solum non facere iamrnem hypocrgiam , O magis peeeatorrm ἰ sed esse danum Dei .... O pe ea rem ad Dei gratiam in Saeramento Parnitentiae im- tetrandam diInnere e Mon id inquam, evincit. Nam luxta vulgarem Scholarum distin tionem timor poenarum dupIςx est , servilis simpliciter, & servibris
fervilis . . Ex δε ngelico α. v. qu 3. 29. arx. q. Timor similis seeundum suam subsan iam non impose at nisi rimorem lanae, sive rimeatur us prin eapalamatum , sive non timeatur ur princitate malumr e mor servilis, in quantum es servilis, selum p nam si ier . Haee servilitas facis , ut homo afilium stium non velix subjieere jugo iust ria per amorem. Timor
similis seeundum suam substantiam bonuriis sed μν-
vilitas ejus es mala r servibras non per ιner ad spe. xiem timoris servilis, sicut nec informitas ad seMι Dei informis, adeoque oritur ex mero vitio timen iis, qui non vult amare justitiam. sed forum poenam
timere. Porro quisquis ex metu Perdarum gehennae, tamquam ex motivo proximo inducitur ad dolendum
de peccatis, utique bene facit quippe eit gehenna maxime timenda, atque ab hujulinodi timore, ite steD. Augustino, solet plerumque inchoari salutaris Peecatorum conversioὶς ast si in solius pomae metu siste, re altius non assurgens nullum alium snem dolori suo praestitit, iam ejus timor , qui erat 'initio servilis simplieiter, degenerat in servilem semiliter , adeoque de bono in malum transformatur solo ipsius imentis vitio , Si quidem eo ipso, quod homo dolens lueret is solo me rum metu, nihil videtur ap-
petere aliud quam immunitatem ab illla, proin o. que in proprio commodo, velut in ultimo fine eo quiescerer quod sane vitiosum est, & pravam pe candi voluntatem minime excludit. I 87. Si quis autem neget, evenire mox dictam,t moris servilis tremformationem vitio timcntia his. minis, is audiat D. Gregorium M. qui Ub. 3. c. να P . . adm. I sic apposite scribier Admonend. μενε , qui flagella me .-nt, με si malis veraeiter e rere desiderant , aeterea fulsi a perhorrescant. 2 que in Me suppliciorum ramore permaneant, sed Mamoris gratiam excres AEL; nam qui propterea bonum facis, imia fformentovum mala meruit a visti non esse , quod -etuat, Me audacter illicita committas. Quod spectat ad Tridentinorum Patrum declarationem, ut que aurisionem ex metu pinnarum eonceptam aiunt essed ossionem ad gratiam in Sacramento obtinendam; sed an proximam dispositionem intellexerint , via tantum remotam, uti sunt actus fidei, & spei, adhue sub iudice lis est . Deita, quomodocumque ea disponat ad gratiae poenitentialis assecutionem , haelatum eonditione id asserunt , nempe si voluntatem precania exeludas; quae locutio hypothetica satis indicat , non omnem, nec qualemcumque Poenarum t
morem esse sejunctum ab interno peccati affectu: s junctum porro hon esse timorem illum , quo quia serum poenam timet , ita ut in timore isto permaneat , superioribus testimoniis jam Mimonstratum est. Quidnam ergo timori poenarum accedere debet, ut voluntatem peceandi excludat hisce ab iisdem P
tribus , qui, antecedenter s . 6. de Iustis eap. 6. inter alias dispositiones hominis in Baptismo iussi Gcandi recensuerant motum amoris, quo Deum νamis
quam omnia iustitiae fontem diligere ineltis, ae ρ-
o detestationem. Speciem autem hujusce pernecessari i amoria determinare , ad praesens institutum n strum non attinet , cuippe ad disserendum de taotimore nos pertraxit secundum voluntarii impedi
De Ignorantia . Is . Tertium impedimentum voluntarii est Ignara
eta, de qua longe sus quam dereliquis impedime tis agendum: ipsa namque desectus est late pervadens
genus humanum, & saepissime creans extremam pernielem animabus, quae in vitae hujus termino ignora tur a Deo, quoniam antea Noluerunt ignotare, quae scire oportebat ad .rite excolenda illa ossicia , a quibus neoegario pendet aetetna felicitas i Eν si enim, ait S raphicus su 2.sent. di. 21. dub. 3 omnes homines asseeura seire desiderent a s sentiam tamen mandatorum Diaplurimi a1'em animae a Quaecumque de ignorantia ab Auzictoribus traduntur, commode possunt revocari ad tria summa capitar in primo inultae ac Fariae di visiones ig-rantiae expenduntur, tu altero declaratur , an & quo modo ratio voluntarii conveniat tum i met ignorantiae in se consideratae, tum actionibus omnibus , quae ex ipsa vel cum ipsa efficiuntur ab homine: in tertio ign Fantiae natura, atque estinus describuntur spectato ge vere in ria orio damua a linc ipsa methodo, qua
72쪽
eoqui dena non minus claritati idearum lavet, quam memoriae serviat. Droindeque tractationem liaur dispertiemur in totidem capita. I 89. Primo igitur ignorantia c. quae universim accepta denotat amentiam cognitionis in subjecto illius wapaci, hoc est in subitantia intelligente ; adeoque non voluntatis propensioni, licuti priora duo impedimenta, sed intellectus cognitioni ad voluntarium re, qui litae ossicie in triplicem habere potest respectum videlicet ad obiectum seu rem , quae ignoratur, adactum humauum, in quem ipsa iussuit; ad sobjectu
.1eu Perso in , in qua reΡ ritur: exinde petuntur di viliones omnes ignorantiae. Iuxta pnimum adspectum
multiplex existit divitio. In primis enim ignorantia alia est negationis, alia privat sonis, alia praua dups filianis. Ex Seraphico tin Decl. Term. Th. versus medium ) ignorantia ne taxianis est simpliciter non stare ; unde juxta alios nestienssa vocari potest . Ignoran aia priυaraonis es ignorare al/quid, postqMam se est. ruit , V. enebatur qu/ι scire. Ignorantia prava dior
positam falsitarem. Ex codem Seraphico in Centa.
sar. I. scR. 7. rorantia negationιs est in parvu- is , qu/e non .es culpa neque poena, usque ad praesi-mrum re tu. Ignorantra privationis est in adullis , qua tempore determinato is rant, qua possvns scire ἰωι obliti sunt , quae aliquando didieerunt. . Unctran ιia prava disposition est, qua quis opinatur eontraria
Iidei, quae pars erronis diei, O est in haeretieis. Iso. Deinde ignorantia alia est facti, alia Iuris .
Posterior est , quando ignoratur lex , quae est norma operanti ἰ prior vero, quando aliquod opus ignoratur vel secundum genus suum , vel secundum aliquam circumstantiam, ita ex. cau. si quis fornicatur nesciet 1.ornicationem esse grave, peccatum divina lege prohibitum, iuris ignorantia tenetur ι si quis velo fornicatur, perluasus quidem de fornicationis inhonestate, sed fallo credens se cognoscere mulierem suam, cum
sua non sit, facti ignorantia implicatur. Tum ignorantia lacti, vel est proprii; ut dum quis nescicns
seu non advertens, se non persolvisse pensum Divini officii, ad cujus recitationem tenetur ratione ordinis, vel Ecelesiastici beneficii, cubitum pergit: vel alieni, uti duin quis communicat in actionibus sacris vel profanis cum homine, quem ignorat esse excoln- munieatum, & per sententiam judicis Ecclesiastici publice denuntiatum. Pariter ignorantia iuris, aut est juris naturalis, hoc est eorum dictaminum, quae
ab auctore naturae signantur in cordibus omnium venientium in hunc mundum, ex .cau. non esse violan
dam alienum thorum: aut Divini, videlicet legum , quas Deus per Prophetas, Apossolos, ct Filium suum manifestavit hominibuε, atque in Saeris Scripturis consignari voluit, ex. gr. suscipiendum ella Christianum baptisma ; aut demum humani, quod partim eanon eum dicitur, ut morales constitutiones Ecclesialii caede vita & honestate Clericorum, partim civile, ut politica statuta Saecularium Principum de satisfactione Tutorum , dote uxorum, & similibus , quorum inruinque rursus aut est universale, ut quod Clerieis sacris ordinibus initiati debeant dclarre tonsuram, & Paren tes teneantur absolute dotare filias ἰ aut particulare, ut quod Clerici emain alentes suspensione a Divinis, aut mulcta pecuniaria coerceantur, & Parentes Amosne Theel. Marat. Tom. I.
dotem dc terminatae quantitatis debeant filiabus sust. pedi tare. o i9I. Sub secundo adspectu occurric tripartita ignorantiae divisio, quam D. Th. I. A. q. o. ari. 3.
signavit, nempe vel concomisans, vel consequens, ve antecedens dicitur. Sciendum , quod ignorantia. tripu-eirer se habet ad actum volun axis δ Mno modo concomta
xanter , alio modo consequenιer, Perato modo anteceden
ter . ConcomiIan par quidem , quando ignorantia es de eo , quod agiιur et tamen eιiarnsi seiretur , nihilominus
ageretur: tunc enim .gnorant a non in eis ad volendum , ur hac far , sed accidit, fimul esse aliquid foctum, O ignorarum; sicAt eum at quis vellet quidem
Oeeidere tapem, sed ignorans occidix eum , putans ocei dere certatim. . . consequent er ais em se haber ignorantia ad voluntatem , in quantum ιna inprantia os volunt ria fecundum duos modos voluntaria, directi, & indirecti r quos art. 3. descripsit receiam autem Iehabet ad voluntatem ignorantia, quando non est voluntaria, O tamen es causs. volendi, quod alνas non vel-Ier i sicut eum aliquis homo ignorar αἰν quam eircumstantiam actus , quam non senebatur scire, O ex hoe aIA quid πιι, quod non 'ceret, si sciret e puta etimal quia diligentia adbilua nesciens aliquem transire per viam, proiicit sagittam , qua in ιersicis 1 ranseuntem . Exemplum ignorantiae consequιmis, quod as. Doctore reticetur, ex mercatore sumatur , qui huiusinodi ignorantia dicitur agere contra iustitiam , si is neralitios contractus passiin ineat, vel quia ex industriatamquam morosos & scrupulosos abs se repulit doctos piosque viros, qui ipsum rite instruere volebant; vel quia solummodo neglexit mediis legitimis comparare notitiam, quae ad proprium statum S ossicium perti
nent, quorum illud directi , istud indirecti volunt
I92. Si quis petat, quamobrem in ea divisione ponatur tertia species ignorantiae consequentis , praeter antecedentem , & concomis aurem. cum s Gn. I 8o. inetus non dividatur, nisi in eon comitantem, & anteerdent om . tunc dissicultas ista, quam Auctorcs plerumque praetercunt, sic potcrii meo judicio enodari . Ignorantia potest comparari vel cu .ii valuntate hominis ignorantis , vel euin actu, qui ab eo ignoranter fit. Si cum actu conseratur,stunc sicuti non datur mediuiri inter esse caussam, non esse cautam; ita divisione adaequata omnis ignorantia , vel est antecedoris , quia scilicet cauta actus est, vel concomisam, quia nempe caussa actus non est, sed euridem dumtaxat comitature unde sub hoc Priore respectu ignorantis, quae dicitur eonsequens, in quantum est vatimraria s ut
ait praelaudatus An esicus sub alterutra illaruin specieruin comprehenditur, Prout contingit ipsam csse , vcl non esse caussam actio uis . Quod si reseratur igno rantia ad voluntatem agentis, tunc exacta pariter divisione vel erit anteeedens, hoc est praeveniens omnem voluntatis actum ἰ vel consequens, hoc est ex aliquo voluntatis actu sive omissione culpabili promanans; cum non detur medium inter velle, de non velle ignorantiam .. Quare sub hac posteriore consideratione ea
ignorantia, quae concomitanν vocatur, in quantum ex eodem Angelico non ιnducit ad valendum actum
sed aeeitas allui , ad alterutram istarum reducitur prout ipsa est aut prorsus in voluntaria, aut directe vel in directe voluntaria. Itaque allatum exemplum de me a tuad
73쪽
tus d Ivisione'potius nobis favet; sicut enim eam bimembrem divisionem dedimus, conterentes metum culti opere, quod prodit ab homine metu inducto ad .perandum ἔ itabitnembrem quoque divisionem ignorantiae hic assignamus, conserentes ignorantiam cuin opere hominis ignoranter agentis.1 3. I me vero duo sunt Consectaria. Primum ,
unam eamdemque ignorantiam Posse esse dc anteeedentem , & consequenoem , respectu tamen diverso : potest enim esse caussa actus , sicque dicetur anιeeedens, in
ordine ad ipsum actum et ac simul potest ella voluntaria, sicque dicetur eonsequens, in ordine ad voluntatem, quae actum producit. Sit eX. cau. Medicus valde ignarus, qui hominem aut amicum aut propinquum ineptis pharmacis hinc migrare iacit; eo quod libros sere nunquam legat, aut longe alios quam suae artis libros leg*t , ejusmodi ignorantia , humanae stirmi exitialis, erit eonsequens voluntatem medici, quia ab eo indirecte saltem volita ; sinesque rectilens utpote caussa internecionis ainici, aut Propinqui, qui-Dus vitam prius servare quam adimere optabat medicus . Secundum, ignorantiam aliquam , sub eadem diversa consideratione voluntatis, & actus eius, ine
que potest, ut ignorantia ad operandum nullatenus inducat, ita tamen ut ipsa etiam seclusa opus adhue fieret; sicque censetur eoncomitans actum; simul veroi ossibile, ipsam esse aliquo modo voluntariam; &ta voeabitur eonsequens voluntatem. Veniat in exemplum ille memoratus a Plutarcho de Tranq. Animi aeui eum in prolemum eanem lap dem libram, O ab Eo aberrans, noveream non destinato pereus seri ne, hoc quidem, νnquit, modo mater ejus enim ignorantia ruit concomitans, quia non destinato pereussir κο- mereami fuisset simul consequens. si ante iactum lapidis plane neglexisset circumspicere, quoties poterat &' debebat, num ullum adesset periculum in eo loco laedendi pertraseuntes personas .iρη. Quod si propositae difficultatis n. I92. R,-lutio ita acceptetur, ut tamen ipsi D. Thomae quis putet succensendum , quod Producendo unam tripartitam divisonem ignorantiae eon comitan is, consequentis,aneeeedentis, duarum diversaeum divisionum bimem -hrium partes invicem pcrmiscuerit: huic ergo auctor forem , ut gratias haberet Angelico Doctori, quod in re reliquorum scholae Principum verbis brevis, sensibus. Prolixus, exigua doctrinae serie exhibuerit lectoribusiluas praecipuas ignorantiae division , imino quatuor, ait patet penitus inspicienti integrum textum art. 8. At quomodo ..inquies , duas superiores ignorantiae num. rς 2. divisiones attigit Z respondeo , quia vox ignorantis anteeeuencis semel ab ipso nominata potest assumi ad intelLgendas binas ignorantiae species, quae in utraque divisione idem antecedentis nomen Par iei-pant , divio tamen sensu, quemadmodum explicavimus. Replicabis; si ita est, ςrgo opus Daelio natatore. Heus tu, quaeso, domi Placidus consideras, litibi non datur Corinthum adire.
I se. Iuacta tertium adspectum variae extant divisiones
ignorantiae. Primo eni in ignorantia dividitur in viniae)bilem , quam adhibito diligenti studio sive indissicia potest homo dis iere: de invine/bilem, quam nullius nudit, es diligentiae viribus removere potest. Ambas
peccet ira describimus, presse in rcndo ipsariun o
menclationis. Ceterum eum in motalibus versem . in quibus ignorantiae vox non sumitur negati ve , . sed privative; hoc est noa Pro mera nescientia eorum ,
quae promiscue debent aut noei debent sciri; sed pro desectu necessariae notitiae illorum, quae ad vitae nostrae osseia , & ad beat it udi nem quoquo modo reseruntur, iuxta generalem illam Angelici definitionem I. 2. q. IOI. aro. I. in ignorantia est privatio seie,-tiae , qua debet haberi pro rempore isto : idcirco indignoscenda , discernendaque ignorantia vincibili, atque invincibili non est habenda ratio solius potentia , vel impotentiae sciendi, sed attendenda praeterea οδιιώgatis comparandi scientiam, utrum ea adsit nec nerita quidem ut ea dumtaxat ignorantia reputetur vinia
eibilis, quae potest ae simul debet superari; in vinetiabilis vero, quae vel non potest, vel non debet superari . Hanc ob caussam, ilicet tres istae divisiones . ignorantiae vine bilis , & invincibilis, culpabilis,
neu abilis, voluntaria , O invilun aris , quas recensent Scriptores aliqui, metaphysica praecisione spectatae inter se aliquatenus differant, in genere tamen moris pro una eademque habentur divisione. im Suceedit altera divisio, qua ignorantia vineta lis dissecatur in eam , quae asse tat a dicitur . & ia aliam quae vocatur non affectata. Prior ex Seraphieos Centil. pari. I. sect. 2s.ὶ est ex vero consensu ; posterior si ex negligentia O ignavia. Hoc ut clari evadat, exponenda istius divinonis ratio, quam Angelicus r. a quo. 6. arx, 3. q. 76 ars. 3. e ' 6.
repetit ex partitione voluntarii directis. indiVectis quia nimirum sex nrem. I9s.) quae revera vineuilis est ignorantia , eadem voluntaria de eulpabilis a Moralibus reputari solet. Ignorantia es voluntaria dul eirer, ait priori loco, secundum auos modos voluntarii supra positoi, directi scilicet Scindi recti r uno modo, quia actus voluntatis fertur in ignorantiam I sime
eum aliquis ignorare vult, vel ut ocusationem peee ia habeat . vel ut non retrahatur a peccando , feeundum Aiad Iabi e. αὶ scientiam viarum tuarum nolumus: Hio mino ignorantia voluntaria dicisDν quasi per negligentiam proveniens, quod sic explicat poste riore lotor eum aliquis propter laborem in studia , vel propter alias Meutationes negligit addiscere id , preluoa a reccara reoraberaturr vel eum aliqias utile ιλ
tia assectata dicitur, eum ad viam veritatis valentes perringere, cupimus in tenebris ambularer hon assectata vero, cum ex quadam pigri ia , O negligentia non
I97. Quamvis Seraphicus, & alii passim Neoloelignruantiana, quam simplicitcr non Gesaram nos vocavimus, exprimere soleant vocibus erassae sive sust nae unorantiae, sicque videantur quasi synon ima ha re elusinodi vocabula; attamen sub adquo respectu possunt accipi pro duabus speciebus infimis, quae sub
genere non Uectarae continentur, si nempe respiciatur modus diversus , quo licci ignorantiam vincibilem depellere. Ipse namque serat hic centil. par. r. sest. 7.ὶ eum modum prependens ita scribit; mine bilis ignorantia , aba potest removeri eum magna diffieultate , tir in valde hebet. 1: alia pates removeri
eum fati itur Mur in ingenio m. Igitta ignorantia erit
74쪽
.leenda supina; quando potest ea Dcillime superari:
erassa vero ubi non ita facile vinci potest. Ceterum,. quotiescuinqJιe ignorantia non astectata comparatur &opponitur allectatae, ut scilicet invicem dileernantur
homines , qui studiose volunt nescire, ab aliis , qui
ρον negligentiam non volunt stare, ut loquitur laudatus Angelicus; tunc citra religionem ullam licebit cuique non afiectatam ignorantiam vocabulis seu erasesa seu , supinae promiscue designare ; quia & eralia Ssupina ad eos resertur, qui Peg negligentiam non vo tant seire a I97. Tandem, praeter divisiones ignorantiae , quas
ex triplici diverso adspectu objecti, actus subjecti ,
desumptas hactenus recentuimus 3 observanda haec alia, quae fingulis i Ilis accommodari potest : nimirum ignorantia vel habitualis est, vel actualis. Habitualis denotat necessariae scientiae desectum permanentem in
homine instar habitus figi; qualis est in pluribus ple-
is ac rusticis , qui cum catechismos, Conciones , aliasve instructiones audire negli unt , aut studiose Getrectant et unde ad aetatem virilem aut etiam senselem deveniunt ignorantes ea, quae Dei suor , salsissique praejudiciis detenti circa proprii status omela . . Actualis vero importat carentiam illius dumtaxat cono siderationis seu circuin spectionis, quam homines habere debent, quoties quidpiam operantur; eaque ξ test occurrere etiam in doctis viris', qui licet intellectum habene habitibus stientiscis exoruatum, non idcirco tamen a, omni' evagatione animi, incuria , rorpore, praecipitantia immunes simia. Posteriorein
mala e lenianis, inquiens t dieitDν voluntaria ignorantia etiam Me modo , eκm aliquis aFu non considerat, quod
pensiderare potest , O debere quκ est ignorantra mala electionis , vel ex pasume , vel ex hab.ris pro entena Τalem suisse ex . cau. in Lamecho supponit Seraptim cus ; dum scribis sDee. animae e. 3.3 LMmet, I qti.
Proprie loquendo ', & iuxta praesentein Scriptorum moralium usum , sola Labitualis' dicitur simpliciter
ιgnorantia; actualis autem vocatus inadienentia ,
neonsideratis , oblivio . 99. Secundia, quod spectat ad alterum supremum caput num. I 89. eorum quae de ignorantia possunt investigari, nimirum an & quomodo voluntarium de involuntarium vel ipsa participet, . vel in actiones ex ipsa prodeuntes refundat; apud catholicos Theologos nune est indubitatum, aliquam ignorantiam, etsi nohomnem, culpa vacare seu undique versuin , seu ex parte tantum . Primum tuentur contra Lutheranor, .
Baianos, Iansenrstas, aliosque Novatores, qui invi cibilem etiam ignorantiam rerum ad morum honestatem, aeternamque salutem attinentium iudieant eu*a.
bilem, eo scilicet salso principio ducti, quia quae
modo a nobis depelli nequit ignorantia , censetur olim fuisse voluntaria in Adamo num. ira. H, ac damnatae ab Alex. VIIL KD duae propositiones ab illo venenato sonte fluentes . Tametsi deι- ignorantia snυine ibilis juris naturae , hae in statis naturae lanae operantem ex ipsa non ' exensat a peceato sermalit ord.'2. mmo deber agere tota vita Iarnixentiam pranceato originali ονd. I9. Alterum iidem Theologi sustinent contra Pelagium, Caelestium, eorumque re
liquias, qui praedictatum rerum ignorantiam quantuminuis vincibilem arbitrabantur prorsus innoxiam , eo quod dempto peccato triginali, quod ipsi negabantia. secundum necessitatem nugis, quam voluntatem esse videtur, quidquid ex ignorantia perpetratur. Utrumque cxtremum errorem elidunt paucula haec D. A gustini l. 3. de lib. arb. e. I 8. verba: non tibi depura ur ad eulpam , quod invirus ignoras ; sed quod' negligis quκrere , ignoras .ioo. Ljusmodi communis doctrina de ignorantia partim inculpabili, partim culpabili subindicat, igno'rantiam has habere partes circa voluntarium, vel 'lud pro varia sui indole nunc perimet omnino , nunc extenuet, nune intactum relinquat; quippe apud onis nes pariter in conlata est, ratione eulpae in humanis actibus mensurandain secundum rationem volunt a. ri. . . Quare ut munus nostrum hic expleamus, saeerit declarare, quonam modo ignorantia vel se ipsa reatus vere culpabilis , vel reatum ejusnodi in acti 'nes humanas indueate exinde enim velut a posteriori , ut ajunt Logici, pronum erit colligere totum id , quod ignorantiae iscere potest relate ad voluntarium. Ideo vero culpabilem reatum attribuimus stoisilii tum ipsi met ignorantiae, tum actionibus ex ea productis δquoniam ut Seraphicus 'notat cemit ρανι. z. t. sect.
aliud est peecariam ex ignorantia , aliud peccaιδ m 4n ranxiae et peccatum ignorantia est om49. debitae βιentiae ἔ pecearum ex ignorantis es preearum . quod commmittitur ignoranter. Ceterum de reatu seu peceat
ipsius ignorantiae proprius erit locus loquendi in subsequenti tertio capite, ubi naturam inoralem ignorantiae perscrutabimur; impraesen tarum inquiramua dumtaxat eulpabilem reatum actionum , quae Commi L
tor. Porro in tali inquisitione illud inconcussi prinis
ei pii loco tenendum, quod juxta superiorem obseris vationem nostram s n. lss. Seraphicus inculcat hπα. Anim. e. 3. nulla isnoranxia pores habere rationem recati, nisi ex negligenria oriatur , us dicit Aragi . - .nuar non tibi deputatur ad eulpam Oe. Vnde qui dasalute sua diligens es, per ignorantiam damnari non.
potes ; quia si in eo ignorantia esset , invincibilis esset ,
est, adeoque actiones etiam culpabiles reddit, eae ne gletenta a oritur. Hoc posito, jam compendiarta via. de quavis ignorantiae specie poterit quis judicare acide cernere, utrum culpabilis sit necne . de culpabiles itidem actiones ex ips, prodeuntes. Videlicet unica. cura erit pervidere an ignorantia ortum habuerit ex negligentia, seu an υineibilis fuerit vel invincibilis .. Eteniin, cum ista ignorantiae divisio eatreus dicatur desumi ex parte objecti sive agentis sn. lys. qua tenes proxime reisicit volunt artararem ac moralitatem actionum ejus, palam est ipsain reliquas omnes ignoranti π divisiones in se, complecti, quantum ad p
χ' Hlne itaque gradum saeimus ad stabiliem dum, ejusdem negotii expediendi causa, hane gene ratem regulam, Ignorantia seu juris seu facti, seu
antecedens seu concomitans, seu cujusvis alteri 'speciei, ubi revera est inυincibilis, reddit actioncs absolute involuntarias, adeoque a culpa prorsus im mora, Contra vero, ubi ignorantia est vincibilis,
75쪽
eunc ea non impedit, quominus actiones censeamur absolute voluntariae, & culpabiles: quamquam in hoe casu major vel minor possit e sic eulpa juxta varium ipsius ignorantiae reatum ; quae suit in catilla curacti nes male sequerentur. Hujutinodi regula quoad a imbas partes iamdiu ab Angelico Doctore suit consignata , ac deinceps communi Moralium Scriptorum calculo firmata; sic entio ait I. a. qu. 76. arx 3.
cato , potest contingere ex parte ipsiure ran:iae , quia eisieet ipsa ignora nita est voluntaνia vel diresse , vel in directe, adeoque quia eli ignorantia vincibilis. Si vero sit talis ignorantia , quae omnino sit .nvoluntaria,
I, e quia est invincibilis, sive quia est e fur, quod quia
scire non tenetur, talis ignorantia omnino exeusa Ma
vincibilis facit actionem involuntariam, & a culpa immunem, ergo actiones omneu cx necessitate absoluta Productae, quae parit cr culpa vacant , dicendae erunt Oυο lumariae fini plwher: hoc autem plane absurdum,
cum possit voluntarie, immo.lubent illime fieri etiui liuod necetario sit, ut liquet de amore, quo nostile beatitudinem aut bonum in genere amimus, αSancti in caelio Deum diligunt. Nee prael abilitam generalem regulam, nee dictiones in ea Posidas, ullatenus variare mihi fas ess ἰ quantoquidem, ut ja in ollensqm , nacae non sunt, sed Magistroruin omni exceptione majorum, atque communem in Moralium se lis assentum obtinent: quo quidem nihil validius telie Aristotele tib io. Et iae. o. potentissimum probationis genu. voeatur, e Uufi m eὲnnibus vestimonio posse probare. Itaque meum dumtaxat erit, communeni doctrinam a proposita diis cultate liberare ta- . ii pacto. Neerisiras absoluta agendi in te spectata tollit ab actu eulpam, quia cum electioni a C determinationi propriae agentis locum non relinquat, libertat usum impedis, qui ad pcocandum requiritur : non tollit vero molisnιαrium, quia neutrum eorum, quaevo
luntariumῆconflant, nempe intellectualem cogniti irem , aud intimum voluntatis inclinationem , destruit. Sed ignorantia, cum sit cognitio ii privatio, directe eli ininat unum, sine quo volunturium nec esse, nec
conelpi rorest , ut centies jam dictum est': igitur
actum ignoranter factum reddit involunt axium , adeo que a culea immunem .
- . Mignata regula generali., quamvis optima ac verissima , contenti nomissumus: ad uberiorem clarioremque nrizitiam' placet e vcstigio referre Plures distinctas aisertiones Seraphici Doctoris , quar iunt vestiri particulares canoneu respicientcs. una inquamque spuetem ignorantiae expressain tu tot divitionibus i n. I 89..
rantia prava dispositionis pax far in rota , quia perversam ferum e uoluntazo . . Secunda ibid. Isct .as digna rantia fassi duplex, aut adhibita d, bita Esligenis, ,
quis postremam hanc partem regula: cuin Priiva ejus- dein parte, & e Pquarta,superiore tegula couseret, non poterit suspicari, Seraphicum exemisse laicos lio-mines ab omni obligarione cognoscendae Divinar Le- .gis. Distingue simplicem rerum divitiariun notitiami a icis necessiriam a cognitione ethiologiea Eeclesiasticorum, ex quorum, ore Populus legem requirere. solet ; & conciliabis praedictas regular. Non quae vix promiscue cognitio'proprie scientia reputatur ;-Iudoro enim Pelusiota epist. 33 P. ad Oph lium, hoc vere est scire , rem cumi propter caussas sire .icio. Sexta ibidem in Soee. anim. coea ignorantiam juris p tivi, nempe nuinani D quilibet rita , quae pertinent ad O ei uini suum, o de iure positivo sun praereptoria , seire tenetur ἔ alium ignorantia smartalis. Septima cene.cit. RI. 7. , si es ignorantia legum, o deeratorum, puta civilium, solos iudiera.
aeeular . Si est ignorantia iuris conminentit morales constrautiones Teclesiastear, ii discernenda pecear a caecum
in quantum ess se erantia , tamen, gravar in quan tum est υοἰunsariae ex magna e.tim intensione doluntaris ad peceandum provenit, quou Ioma viais ignorare ut libertat peeere , eum omne3 6 mines natura ιιeν scire
desiderent . Decima Cen ii se l. 7.θ Ignoran; ia vinci bior, qIae potest removeri eum magna dissicultate , exeu
str a tauro , seu non a toto et quae autem potes remo veri erim facilitate , non excusat.
2o7. Eκ dictis satis evidens, singulas .ignorantiae spe- cica revocandas ad Unctialem S invi Abilcm , ubi agi Pur de exploranda moralitate , & imputabi itate acta
n Fignoranter saeiarum . Porio plurimi morales ahcologi aetatis recentioris ad utran.que hanc ignorantiae. speciem taceriarnu .isi crue; iuratisiuit ast gi are solens Quoties
76쪽
Quoties in Illis circumstantiis, quibus homo operatur, nulla ratio, ,nullum dubium, nullus scrupulus occurrit de praecepto legis, tunc ignorantia est inculpabilis, cum in ea hypotheti vinci nequeat: ubi vero antino agentis sese obtulit aliqua ratio, vel dubium, vel scrupulus, tunc est culpabilis , quia vinci potest ἰ tenebatur quippe asens in eo casu sufficien tem adhibere diligentiam secundum Prudentiam, &circumstantias ad perscrutanda .n illam rationem legis . verum eiusnodi regula , ut ut verissima quoad secundam partem de eulpabili ignorantia, in prima tamen parte de inculpabili non videtur adaequata, aetuta satis. Nam inculpabilem S invin ibilem asseverare ignorantiam aliquam, prae se quia homo ignoranter operans nullam in seipso experitur cogitati nem seu dubitationem de lege vetante illam opera tionem , atqae de periculo peccandi, id minime eo- haeret cum genuina notione talis ignorantiae , Sc cum doctrina Angelici ,'Seraphici, aliorumque sanioris Ethices Magistrorum. Hi enim ad ignorantiam vere invincibilem maxime requirunt, quod sit omnino involuntaria, de non sit introducta per praeambulam culpam seu negligentiae in adipiscendis rebus necessariis , seu actionum, quae cognitioni ae discretioni ad operandum necessariae impedimento sunt. Ex quo sequitur, ignorantiam in ea regula indicatam, non abβ-lure, sed aliquat emis, tantum in vincibileni seu inculpabilem vocari posse ἔ eum eum ire queat, ut permulti in studiis desidiosi, aut ebriosi, nulla pullentur suspicione peccandi , dum quidpiatri agunt te vera prohibitum a legibus, quas ignorant. to . Talem esse utriusqu p sertim Doctoris prae laudati persuasionem ostendunt plures textus sparsim in hae tractitione de ignorantia snum. r 8'. Oseer. 3ae Praeterea in declaratione voluntarii indirecti seu interpretati vi num. IAI. Q. a nobis iam prinducti; quibus hi seque ites addi possunt. Angelicus I. uo. m. arr. 3 ὶ cum aliquis propter labo-πem, vel propter aliar oecupat/ones negligit addiseere id per quod a fleeeato retraheretur, rabs ne uentia Deit ignorant sam ipsam esse volun rariam indirette , o peeearum; dummodo sit eorum, quae quir seire tene rur , ct pares: des talis ignorantra non totaliter exe at a pecearo. Si vero sit talis ignorantia, quae omnino sis involuntaria , sive quia es invineibilis , seve quia est ejus, quod quis scire non renetur , talis lanorantia omnino excusar a peceato. Seraphicus scen-τιι. paro. I. Iest. et s. Unorantia Iuris .nυine bil. potes esse duplex, aut en/m s λι radussa per praeam-
aulam culpam , aut praeter omnem eulpam . Si praeter
omnem eustam , aut simpliciter privat eognitionem jur ι, Feut in 1 antibus O furiosis, qui omnino earent usu
sat a toro, sed a tanto: flaus in his, qui nan plene sunt furiosi ,sed habens aliquo modo aliqua tarerυalla Lucida , in pueris, qui sunν aliquo modo capaees praeeepti , Iises non plene. Si aurem ignorantia est rodisua per praeambulam culpam, sicut in ebrio , e Dr os, quorum Mterque praeeipitavit se in Are pereulpam suom , se non exeusar a toto. Et in 1. Sent. dis. 22. art. r. q-st. 2. in privatio eognitionis ad sa-Lutem necestariae dum citer potes effer aur ira quod sta nobis, sed non a nobis ; O hae mado culpa non es, Antosne Theol. Moria. Tom. I.
sed magis paena ἰ cum non simul eius 'incipium , in ipsa nee meremur , nee demeremur et aur ira quod sin nobis, O a nobis , O sic eulpa est: Me autem tr plιciter potest esse: aus quia ex quadam pigri. ia dinegligentia non euramus vertrarem addiseere Oe.1o9. Quae cum ita lint, praestabit potius hane aliam generalem regulam, in hujusmodi testimoniis contentam rectissimamque, eum in finem attendere. Quotiescunque aliquis ad sciendum ea, quae tum adproprium statum ac munu1 generatim pertinent, tuin ad particulares operationes Produccndas spectant , praemisit diligentiam moralem, quam imini adhibere solent in sit libus probi & Prudentes viri: ac praeterea actioni proximus nullo pulsatur dubio vel de jure, vel de facto incircumstantia aliqua, quam tauorat; aut si tale dubium passus est, pari diligentia quaesivit, ut certior seret , neque tamen notitiam adsecutus est: tunc sane ipsius ignorantia erit in foro conseientiae vere in vin ei bilis & inculpata, etsi interdum non admittatur ud talis in externo judiciali sorori ubi ex allegatis re probatit procedere moris est. Contra vero ignorantia erit aliquo modo reputanda vincibilis & eulpabilis, etiam in soro Sacramentali, si quis vel non omnem ordinariam seu moraleiri diligentiam ad discenda scitu necessaria praemiserit; vel age ido deinceps, contrariam cogitationem de honestate suae actionis persenserit .& nihilominus studium, aut industriam Tuam non restauraverit ad explorandam veritatem . Sic e. c. Henrieus Ganda vensius quoia. Iz. q.vs. censet suisse pri via generis ignorantiam Iacob, qui credent sibi sun sitam se e Rasielem , euno vir Liam , triusquam con
sensis eum ipsa in matrimonium: posterioris vero generis ignorantiam Achimelech, qui revera peeeser, si euna υ et Saram ἰ etiam ipsa acceTra n uxorem , qu3a non susscienter inquisivit , - fui et uxor Abraham .hro. Nunc ad materiam .reων capitis cnrim. l88. aecedamus, P Pius inspecturi, quaenaria sit in gen re moris natura ignorantiae, quive praeterea e fecitia ab ipsa dinianent. Ignorantia, ut ita dicam, mon situm est triforme ; nam & Poena peccati, & caussa peccati, & peccatum simul esse potest, quem ad in dum observavit S. August. lib. s. contro M. eap. d. de sensuali concupiscentia. Sic enim earnis eancupiscentia , asi με tuam κoncupiscis honus spiritim , peeearum es, quia enes illi inobedientia eοκιra Gmia napum mentis a non praecavente scilicet aut impedie te voluntate. eum posset num. 229. r 3 . pana peccaιi, quιa redita est meritis inobedientis : O eatissa precati defectione consentiantῖν, vel eontagionen centiae pari inodo ignorantia I. piama est, quatenus provenit ex originaria culpa , juxta illud August. inflicta es nob/s νgnorant/a rerum agendarum: iterum quateu ut ad nolira actualia crimina conlequitur ex eo in Auguli ino, spargis Deus poenales eaeia ira su per illacitas eviditates. 2. est caussa, ut illa, quae comparata ad actum voluntatis, dicitur antecedens,& mnes eonsequens respectu ipsius voluntatis n. r 93. Squalis suit in Deicidis, qui , si cognoviss nt, num quam Dominum gloriae crucifixissent, telle Apollolo. 3. Est en a vere proprieque dicta, quae a D. O imputatur, & pro qua venia deprecanda , exemplo Psal
mistae . Ignorantias meas ne memineris Domine.
2II. In primis, quomodo ipsi ignorantia in se possieeta proprie dicta culpa di peccatum, sic demonstratur.
77쪽
dist. 22. Art. v. quaest. I. in duo conspirant ad ignorantiam culpabilem , unum , quod est quasi materiata peccati, nempe privatio scientiae necellariae in intelia sectu; alicrum, deordinatio in voluntate detrestante, seu negligente eamdem scientiam , estque veluti ' male peccati. Ignorantia, quκ oppaniaur eunitianietum it, ad quam Oenemur linquit Seraphicus non. Atum respicις intellectum a sed eriam affect iamr unde non tantum dicit scientiae earentiam, sed etiam voluntaiis incuriam ad scientiam pereipiendam. Porro ex Richar o ratio eulpabilitatis ignorantia penes volti talem co pir: quatenus, si vincibilis ignorantia est assectata , est per volunraris commissionem , dism homo vult ignorare ea, quae scire Oenere ur, pro νempore quo seire tenetur; vel si est crassa , aut Iupina, est prevoluntatis eviilsionem , dum homo ex quadam negletensia omittit procurare notitiam eorum, quae scire sene-ιών . Nihilominus culpabilis inhonestas ignorantia non in hac solum deordinatione voluntatis sta est, sed etiam in privatione scientjae assciente tutellectum, quatenus voluntati substat tamquam caussae ;eo serme pacto, quo in genere cujusvis peccati co summati actus exterior & interior, imperatus & imperans, smul sunt unicum peccatum. xi a. Quoties igitur aliquis vincibili ignorantia detentus quidpiam subinde Perpetrat contra iustitiam, charitatem , vel quamlibet aliam virtutem , consequens est dicere, pecepta hujusmodi esse prorsus distincta a praevio ignorantiae peccato.. Idque sentiendum, non modo dum ignorantia versa r circa ea, quorum scientia speciali praecepto exigitur ratione sul, .qucmadmodum sunt mysteria Religionis Christianae; sed
etiam dum ad alia resertur, quorum cognitio requi-titur in ordine ad opus, ut sunt Divina, R Ecelesiastica mandata: et si liine intercedat discrimen quod peccatum ignorantiae pure eredibiliam se distinctum tum numero, tum specie ab illo, quod committitur vel faciendo vel negligendo aliquid circa ipsa credi. bilia: peccatum vero ignorantiae operab=tium sit qui-Mem aliud Mimero, sea tamen ejusdem speciei eum allis peccatis, quae sunt circa praxim rerum ignoratarum . Quare exempli causa sicut graviter peccat non solum, qui dissin it Fidei, vel tempore debito non elicit actum Fidei, sed etiam qui culpabilitera egligit addistere mineria Fideir ita prorsus reus est gravis peccati non ille tantum, qui proximum bonis spoliat, decimas non solvit, iciunia non servat; sed xtiam qui negiaxit comparare sibi notitiam Dixinorum aut Ecclesiasticorum praeceptorum, ob quorum ignorationem io illa crimina prolabitur. , χi3. Murca sunt, quae sententiam bane solide eo frmant. In primis Divinae Litterae loquendo descieptia operabilium, eam per sese spectatam inculcant, ae similiter damnant institiam eidem opposi
,hnorax, Vnorabituri quae Omnia referenda esse ad
sola credibilia nemo evincet. Dein tela per se iscorantia operabilium opponit ut Virtuta specisi, quae studiosits 1 vocatur, & ab Angelico inter partes p Rentiales Temperantiae recensetur et adeoque indepen
tum est. Tandem ita sensere illustriores Magistri astilis quae Scholae . Sanctus Thomas quaes. 3. de maia art. 7.ὶ Manifestum est , quod qui negligis babere in
vel faeere id qaod reneruν habere, vel facere, pecco peeeato omiHonis, unde proster negl/gentiam ignoran-ria eorum , quae aliqui βιre teneιur , est peccatum . Sanctus Bona ventura centu. pari. I. sen. a . in 7 ta, quod aliud est pecearum ex ignorantia , aliud te earum ignorantiae. Richardus in a. Sent. HI. 22.aνι. a. quas. z. On xaurummodo vello actum , qu.es pecearnm , veί carentiam actus , qu est ieeeatum , eusta est ; sed etiam velle actum vel earenιram actua
orinantis ad culpam; ignorantia autem neeestariorum
ad salistam .ra ordinat ad euitam, quod eum taliunον-pia in eligendo recte dirigi non potest homo Igitur ignorantia indefinite seu credibilium, seu operabilium, est speciale peccatum diversum a subs-quenti peccato operis . , a I . Nee opponat s scientiam operabilium nobis praeceptam esse, non absolute & ratione sui, sed iu dine ad ipsa operabilia. adeoque eorum igdoran. tiam non evadere culpabilem, & animae pernicio sam, priusquam sant ignoranter mala opera; itidem absurdum esse hominem, quamdiu in ignorantia ver satur, continue peccare. Nam prior obiectio , si quid probat, hoc dumtaxat evincit; scilicet ignorantiam, & transgressionem alicujus praecepti respicientis operabilia, quae evenit ratione ignorantiae , invicem convenire in eadcin specie peccati quod jam fassi sumus num. χι 2. minime vero ignora tiam , & transgrestionem subsequentem conflare uniis cum numero peccatum. Posterior autem oppositio absurdum comitaniscitur, quod nequaquam complectitur statuta a nobis sententia, si rite percipiatur. Quippe, ut ait Seraphicus in L. Sent. ist. 2 arr. 2. 'MU. 3. Ignoras unorando non peceo , nisi in au instanti rempore , in quo xenet in noscera vel addiscere, quod ignorat: ides quamvis semperdisatur ignorare, non ramen semper ccitur peceare stationem suppe)itat . evidentem A gclicus I. a. quae'. 76. art. 2. in stula si ι in aliis peceas, amissionis solo illo tempore homo astu peccat, pro quo praeeptum affirmativum obligar; .ra est etiam de pee-eato Unorantiae: non enim continuo ignorans actu ρee-
eat, sed solum quando es tempus aequirendi scientiam, quam habere Oenetur: exempli causa quando
quis publicum judicis, advocati, tabellionis, medici, confessarii munus capessit, atque obire aggreditur, destitutus necessaria scientia: a quo tempore samdiu semper tenetur reatu culpabilis ignorantiae , quamdiu sncera poeuitentia illum non expungit. ars. Cum ignorantiae natura secundum genus moris spectata jam in scopatulo sit, restat ut ejusdem effecius Perpendamus. Universm loquendo duplicem
et inguere licet ignorantiae etactum relate ad acti nes ex ea fiscedentes: unus immediatus, qui ρυμ aetii dici potest; alter mediatus, qui moral/s appellandus: ille respicit voluntarietarem actionum , quam ignorantia luxta varias species inspecta potest aut penitus tollere aut solum minuere, aut etiam aliquomodo augeret iste concernit imputabilitatem acti nurn ad culpam, re poenam, atque ex illo consequitur necessario. Satis explanatum in priore parte hu
78쪽
amonet ob ignoramiam voluntariae vel in voluntariae, sibindeque etiam eulpabiles vel inculpabiles judicandae sint . Quare reliquum dumtaxat est , ut examinemus deinceps, quanam ratione poenae evadant o
noxiae, quotiescumque constat, ipsas ignoranter phractas fuisse. 2ιε. Caussa vero, quae in exponendo morali essectu ignorantiae facit nos disserere de sola resa, nulli lacta mentione praemii, hare est et quia tametsi necessaria illatione dedueatur, actiones in quas igno rantia influit, culpabiles este aut inculpabiles, prout
ab agente prodierunt voluntarie aut involuntarie; cvidens tamen certumque nobis non est, exinde praeterea consequi , ut iisdem debeatur supplicium, aut praemium. Nam omnes quidem Oeologi latentur , ignorantiam , quae involuntarium absolute indueit, μmulque inculpabilis est, veniam xexeusationem pserare actionibus ex ipsa factis r at plures detrectant pronuntiare, illas etiam praemio dignas elle, quoniam in Tractatu Morali de Regula proxima agendi' propugnant , operantem ex conscientia erronea invincibiliter , esto non heccet, proprie tamen nol 'op
rari hmese, ac meriνονie, & ab his non videtur dissentire Serapbicus num. 2o7. δες sine . Immo si de poenis fiat sermo, quae sunt humana lege statutae, insequentia plurium Τheologiae ae Iuris perirorum eo tingere potest, ut ab hisce pinnis immunis existat actio illius hominis, qui ex ignorantia voluntaria a vere tulpabili operatus est conrra legem, ignorans tamen invincibiliter poenam in lege taxatam εχ IT. Has ob caussas praesens sermo nostZr erit de
amis dumtaxat, ae de solis' illis qudi iure ροβαλο
Eeelesiastiea sancitae sunt i sicque ex eo aliquid tum, nis accedet particularibus quatilionibus, quas Doct res movere solent circa Censuras,' Irregularitates, Reservationes casuum , & alia hujus generist iuxta. hunc. scopum nostrum ' duo ' sunt hic praenotanda :unum circa leges , alterum cirra . poenas . In primis Ecclesiasticae legis varia suns officiar nam vel mores dirigit, obligando in conscientia ad quidpiam agen dum , aut omittendum, Se sub hise aspectu vocatur moralis ; vel poenam 'liquam sive temporalem, sive spiritualem, in foro ι . terno a transgressoribus luendam determinate 8c ita dieitur parnalis et vel actus quosdam seu ad externum forum, seu ad internum conscientim tribunal spectantes privae morali valso ae fructu, seque , ἐ-irans vocatur. Ad Menalcs leges referri possunt censurae reservationes casuum ad idiritantes, irregularitates partim ad poenales, partim
218. Deinde poena duplicis generis esse potest . Etenim vel stricte sumitur pro inremmodo per actum iustitiae vindicativae inflicto ad aliquam culpam mulctandami quo sensu dieitur in Iure ι aliisd, de υer,
Anim. pinna est noxae vindicta , atque ab Augustino t. t. de Rerr. e. 9. 3 pcrna, si lina est, pereeati pae
ηα s , O supplietum voeaturr vel accipitur late pro onere imposito, etiam citra peccatum, ob iusta publicam praesertim caussam : quo respicit regula I 3 Iuris in ε. sine eulpa, nisi subsit eausa , non est aliquis
puniendus, ut dum qui ex di Ipositione canonici juris deponitur ab Ecclesiameo beneficio, ad quod suit zomotus Per simoniam ab altero commissam in eius orem, Lametsi instius. fuerit ejusdem simoniae, POD
ro poenae proprie sumptae haec prae reliquia est notam da divisio, quae dicitur vel Ordinaria vel extraredinaria, in isto sensu ; quatenus ordinaria designat poenam convenientem, & proportionatam uaturae delicti, quae legibus, aut communi prudentia Iudicum determinata eli ; extraordinaria vero significat poenam a ctam ultra naturam delicti in se spectatam, propter aliquas peculiares circumstantias, quae ad illud con
currunt: prior poena solet etiam vocari moderat , ν& posterior exorbisans . .
his. His in antecessum positis ἐ iidnam 'ignora ita prestare possit, ubi de violatione lenum 'enal/um agitur, patefaciemus sequentibuν Thesibus; mima Dignorantia invincibilis poenae tantummodo hodi ve 'sat a mecato, seu formali transgressione legis: qu niam non tollit, uti nune supponitur, voluntarium Sc liberum ab am , quo lex infringitur. Secunda, igno rantia sive Iuris, sive Fadu, quotiescunaque a culpa penitus excusat, eximit quoque a poena; siquidem
poena stricto sensu est culpae v indi cta, & peccati sumplicium. Tertia, ignorantia non undequaque in Pincia bilis, ubi a gravi culpa excutar, etiama gravi pest 'na liberat, ob eamdem rationem: quatenus' vero est tignorantia vineibi fisseu culpabilis venialiter, poenam auseri vel non aufert, prout haec est proportionata vel non proportionata illi peccato Tentali. Quarta, ignorantia graviter culpabilis non liberata a poena εν-dinaria & moderatu, siee transgressor legis ignoraverit legem simul S poetiam sive solain poenam: quippe poena hujusliodi voluntate suprema legislatoris est ad
nexa culpae, simul qua supponitur'attemperata natu
22o. uuinta, imorantia consequens, ει graviter etiam culpabilis extulat a poena, quotiescumque lex
non absolute delicto poenam indentet , sed supposito dolo vel serint a , vel ausu temeraris delinquentis, εe
aliunde nihil horum occurrat in eo, qui tali ignorantia astectus legem transgeeditur. Nam leges ex tri to Iurisperitorum dicto non operantur ultra verba quae continent, maxime ubi de parnalibus agitur , , quae sunt strictae interpretationis: Sexta, ignorantiat consequens aflectata , seu ex industria quaesita ac re- tenta ad liberius pectandum, non excusat a poena,
etiam in casu, quod lex se concepta sub praelatis sormulis Mentia vel ausus temeraria. Siquidem eiusmodi ignorantia in iure aequiparatur scientiae, uti ex 'presse indicat Clemens IV. se. eos qui Tis. de Tempo . in s. dicens r Eos, qui cleriaos paraeia atim 'me, absque superioris ordinandorum licentia, Ietenere seis affettara ignorantia praesumpserint ordinare, pre 'annum a collat ne ordinum deeernimus esse suspensos.
Tum quia illae formulae solent apponi in legibuς ad eos perstringendos, qui volunt directa, seu fermali
voluntate ipsarum legum transgressionem: porro operantes ex ignorantia assectata plane directa voluntate
peccatum velle dicendi sunt; quippe ex ringelim
I. a. q. 76. art. q. 9 Ex intentione voluntaris ad pe eandum provenis, quod aliquis vult Dbἰνε ignoraniata damnum praeter libertatem peeeandi. 22 . Seprima , ignorantia prorsus ineulpata &Una
vincibilis etiam solius pomae statutae humana lege με- nati excusat ab eadem poena gemino in tala, quando' videlicet poena, vel est extraordinaria S exorbitans et propter contumaciam delinquentis imposita est,
79쪽
ideo medici ualis sub tae respectu vocatur. Non hoe constat ex unanimi & certa Doctorum sententia , sed dumtaxat nititur valde verofimili opinioni Panormi- .ani , Hostiensis, Joannis Andreae , Fclinii, Gonzaira, Soti, Suareetii, ac praesertim Navarii in Manual.
d. conor. qui ea in re sibi suffragantes memorat , praeter alios Summystas , Sanctum Antoninum , &Beatum Angelum a Clavaso. Porro hanc illi rati ncm praecipue assi runt pro secundo casu. Non potest praesumi in delinquente contumacia adversus legcinde potestatem Legis latoria quae dicitur eoercitiva par poenas, nisi delinquens fuerit aliquo moso praemoni- tua, de tali poena a legislatore imposita a atque prae' monitio hujusmodi nequit supponi relate ad illum , qui legem dum violar, scit equidem actionem suam esse malam, ac lege humana vel et lavi divina prohibitam, sed tamen insuperabili ignoransi a nescit eam
grayem poenamoeta adjeciam ab humano legislato. re: igitur contumax transgrcssios legis nota est, ade que az poena videtur omnino immunis. 212. Pro primo casu sic ratiocinatur Navarrus ert. cap. 27. Ma uua Liser non reqMiratur eonsnIos de linquentis. in parnam, ut obliget ιν ad eam , quia obligati non. Hiratur ejus eo enIri , sed potesare te tu roris imponentia- eam p requiritur raoen confansus in ΜΤam, Ob quam imponitur, ut Lais Sanctus Tho.
J-s, non susscit quod eo ent tar. in eo, quod es ean=sce, sed requiritur quod sesae aur scire debera , id effooaMssam ς qui βιν , . aliquid esse malum ignorat poenam ob id impositam , seis quidem id quod es eause Iuni, nea tamen ea am illiu . taec ex eo δε- ώς- , quod mulier , rusti rus, est' alii, qui probab
ιδεμ φανras. legum ignorans , in nullas earam inei.
ad poenam ordinarsam, em meriberem proporιionatam
delicio, secundum naturam Uris 'Mu any, vel pruden-aia communi imponendam ,. quam quiliber dι se retus
paullo plus minus praevidere posest ἰ DI: a m atrue nando
par legem naturalem dictantem , aelia a mediocriter im
quia eonsolare per est , moime in materia censurarum in irregulariaariam . Legatur etiam Can. M Propositas
te iam eonfirmandam solet allegari. Quae hactenus, juxta sententias- Doctorum
partim omnino contrum uriss cxploratasque, Partim veΨrosii viliores judicio nostro, propositae suerunt gene rates regulae circa poenas legum numanarum ,& ignorantiam transgredientium ejusuodi leges , plenum uitani habere poterunt in materia cen rarumdiccleti fiasticarum, quas constat universim esse veri nominis Poenas, non qualescumque quidem , sed medietam Da uti aiunt. Valebunt quoque in , materia Irregula. viιarum , saltem quae ex delitis dicuntur, quippe etsi irregularitates omnes,ab Ecclesia snt constitutae piis mario ad tuenaui honorem sacri Misisterii Altaria pseeundario tamen illae , quae sunt ex crimine aliquo canonico, seruntur per modum poenae vindieati vadis quatenus, quisquis in lanile crimen voluntarie prolabitur, ob illud indignus judicatur facio ministerio,
N ab Altari areetur. Immo & Pro materia Legum irritantium inscrutent, quotiescumque actuum tiritatio lucria imposita in panam alicuius delicti, quod legislator deprehcndit non posse alia via cfficaciter impediri, vel removeri a subjecta sibi communitato.
224. Caeterum , ubi agitur de aliis irregulari alibus , quae dicuntur ex diaero d fectu , concordant DO-ctores nullam ignorantiae specim , in iam si iii, incita-
Iis sit, excusare ab hujusmodi irrugularitate i quia, cum ipsa sit puruin putumque impedimentum , homi-ncm ita deformans, ut videatur in dccens illum deputare Sacris Funetionibus, posito semel tali impe.
dimento mox. concrahitur, etiam citra ulIam cognitionem, aut uIlum reatum culpabilem. Sic cc causifi quis in . uxorem duccret foeminam, quam ab alio prius vitiatam fuisse omnino ignorat, sciret hic nihi- lominus irregularis ob dcfectum significationis Saetamenti, hoc in bigamiam inrerpretarisam . Similiter , ubi leges irritantes. certas quasdam conditiones ad valorem actuum praescribunt ex fine boni communis, non cauta mu i ctandi a Ii quod delictum,. uti sutilex. u. . parochiale bcneficium, . aut specialis Enscophapprobatio ad Sacramentales Consestiones rite excipiendas, numerus septennarius restium ad soleo ne te-1ia' .entum; Grtum est apud Doc,ores, ejusnc di lebges suum tortiti effcctum, etsi quis secus operctur ex invincibili igrior antia. Siquidcin mitatio actuum, non est tunc proprie dicta poena, quae culpam supinponat, sed. merum damnum vel incommodum, quod
etiam ab ignorante invincibilitcr sustineri debet in quoties
occurrit legit in a caussa ad bonum commune percinens zax. Einc patet, quidnam sentienduin sit de reservatione casuum, quam se inper magnopere ad chria
ρ en. c. 7.ὶ tcstatur. Quando Superior Ecclesiasti us peccatum aliquod sibi relcrva, it, demota Consessariis sibi subditis neultate absolveniat ab illo, non requiritur in . delinquentescit tuta. resemati nis, ut dicatur incurrisse in casum riscrvatum; sedi delictum eius censetur ic ser vadum , .suppesita etiam ignorantia in vincibili reservationis. Quod si Super Ox resertatio
n4 casus etiam censuram adnectat ubi Episcopi in terdum, Romani Pontifices plerumque sat iunt) tunc
ita peccatum manebit reservatum, vel actus crit in
validus, ut tamen qui secus. iacit, immunis exissata censurae vinculo quoties in v mcibiliter ignoraric
it dici eantumax. ad vel sus Eoclesia n. Porro exemplum casus .Papali, reservati ta sine censura , & cum censura habemus. in una eademque Constitutione Benedict. MV. Saeramentum Paenitentia: nam. accusare
in Ecclesiastico. tribunali innocentem Consessarium alterius sollicitationis sacrilegae, ueccatum est absque censuςa reservatum Apostolicae sedit abiblucre aut min Sucramentali iudicio personam complicem in Pe
cato inhonesto contra totum praeceptum, Pece tum est cum censura . excommunica lonis majori S re servat um. eicina sedi-
80쪽
ττε: quartum impedimentum voluntarii est con-- piscentia. Nam hil eoneviseentiae nomen usurpam generaliter pro appetitu rationali simul & sinsitivo, quomodo frequenten Scriptura, & Patres; neque Pro sola illa appetitus sensitivi portione, quae dicitur υis nev/scioilis, & ad carnis peccata nos exstimulat Sed sensu quodam intermedio designamus ea voce notus' Omnes appetitus sensitivi, in quantum est in hemine per peecatum originale corruptus, atque ob corruptionem istam factus rebellis rationi rectae r qui quidem motus, alio nomine dieuutur passiones. Appet,
rus, ait Angelicus I. par. q. 8r; -r. v. Ui nnavis in genere , qua sensualiras, dieitur , quia videlicet es inelinatis eonsequens apprehensionem sensi-ιλam, sed Δυiditur in duas potentias , 'Mκ μην
nevisesbilem. Per hanc anima simplieiter inelinatur ad prosequendum ea , auae μοι eun veniensia secun dum sensum, O ad retestandum noetva : per illam anima resipit imprinant/ίMa , qua convenientia ἐπ
pugnanx, O nocumenta inferunt. Quare concupiscentia hoe loco complectitur pastiones seu motus Lumpotentias concupi icibilis, uti sunt motus libidinis εο gulae; tum potentiae irascibilis , uti sunt motus irin, de vindictae 227. Pervagata est apud Auctores divisio concupiscentiae anteeeden ιδε , de eonsequentia; quae non intelligitur desumpta ex narre actus, quasi sit vel non sit ussa illius , quemadmodum de ignorantia diximus
s n. I9a. seil respectu dumtaxat voluntat/s agentis es sormatur, uti Annelicus r. I. - . ara. 6. docet Neccatum essentialiter o piis in actis liberi arbitra , quod est faetitiar voluntatis , . O rationi, r. pum autem est morus an itur sensit . . Aρρει trus auiem sensiti viis pores se habere ad libertim arbitrium o antee
dent er, O eonsequenter: ante edenter quidem, secundum quad passio aρρει litis sensitioi, trabit vel inclinat
m quod mo us superiorum .iarium , si sint vehemen- νει , redisndam in inferioris; non enim potest voluntarint ense m rei in aliquid, quin excitetur αἰεqua ροσολ- anet/ris sensit ivdi. Itaque concupisceulia antec dens censetur pastio , quae vel ex quaIitato corporis, Vel μ apprenensione seu imaginatione sensibilis obi ctiori tum in appetitu, sensitivi ει praevenit, omnem deliberationem rationis ac voluntatis determinationem ἐuti est motus vindictae exsurgens in homine, cui in sperato occurrit inimicus ... Consiquens vero dicitur passio, quam in eodem appetitu sensitivo voluntas ex- Citat, aut enatam fovet ut ipsa promptius 8ι. ardentius in suum objectum seratur; uti est motus vindictae in eo, qui illatas sibi iniurias ierio ac frequenter ruminat, ut eas possit vividius εο acetus ulcisci . De utraque coneu piscentiae specie inquiritur, quiduam praestare possit relate ad voluntarium . An eis
quam quaestioni fiat satis, probe recolenda distinctis voluntarii, ac Iιιρον, de ova sermo praecessit in Articulo III. passim spraesertim ii. a 62. Decus enim vide- auux sibi iuvicem .contraria , quae mox statuel 1
juxta doctrinam Anselici, ab omni ba TLeologis probatam . Ut distinctionem illam pau bis dcnuo repetamus, et oluntarium proprie illud est, quod ex intritis seca inclinatione voluntatis cum praevia intellcctus coisgnitione pro edit; sive illud fiat necessario, sive eo
tingenter: liberum vero, praesupposita ea cognitione , rofluit a voluntate seipsam determinante ad agenum . Hoc Praenoto, videamus stati in , quomodo v
luntarium ac liberum se habeant, ubi pallio in nobis est antecedens, id ipsum postea examinaturi relate ad passion in conseiuentem. 9.. Primo igitur, si voluntarium praecise consideretur, concupit centia anteeedens ex Angilico Doctore I. q. 6. art. 7.ὶ non caussat involuntarium , sed magis faeli at,quιd voluntarium ., Asset to haec tribus constat partibus. I. quod concupiscentia neque reddat actum simpliciter in voluntarium . v. neque in v luntarium secundum quid. 3. quod potius et sciat magis voluntarium: sit, gulatum ratio in promptu est . Quoad r. nam ad actum ex tali concupiscentia factunii concurrit cognitio obiccti ex parte intellectus , ct i clinatio in objectum cognitum ex Parte voluntatis; ergo ncquit id. in censeri in voluntarie simplicitar .. Sane, semel ac quis sequitur motum concupiscentiae tendentis in aliquod cbjectu in sensibile, vis concupiscentiae facit, ut intellectus consideret id quod ist delectabile in objecto, & sbb ratione boni dclectabilis
proponat voluntati I adeoque, ut voluntas etiam libenter appetat objectu in illud . Quoad 2. cum concupiscentia. objectum suum sens bile persequem nullo inodo insum respiciat, sed dumtaxat bonum delectabi te, atque sub sola boni ratic ne huiusmoui obj cctum ab intellectu voluntati repraesentetur; hine patet concupiscentiam non incitare voluntatem ad . amplecten
dum aliquid ipsi repugnans: quare nec est, cur lequens iubinde voluntatis act io erga objectum illud sensibile dieatur in voluntaria secundum quid . . Igitu quod per concupiscentiain agitur, nullo modo est.
involuntarium Ho. Quoad 3. assertionis partem, . impetus' coneu-
piscentiae sive passionis esservescentis facit, ut intellectus vividius ae intensius apprehendat, quod est delectabile in objecto scnsibili, illudque sub majoris boni
specie voluntati pro; o at: idcirco es scit quoque, ut voluntas ipsa lubendi us ac serventius amplectatur tale objactum: quod autem a voluntate ningis lubetver sit , illud est magis voliantarium, siquidem in voluntaris principaliter attendituet voluntatis inclinatio n. ira. γQuare Angelicus praesaudatus e Dicitur aliqoia votan
voluntarium. Ex liis merito insert, . in praei)nti nego tio longe aliam esse rationem merus O coneupiscentiae. Nam in eo , qua per metum aliquid agis , maner refυ-guant a voluntatis ad 1d qμod agitur , seundum quod in se considera; ur. Sed ν neo, qui aliquid agit Ier concupiscentram, sicur est 3n continens, a. on manes prior
voluntas , q*a reputabat illud qu,u concutis tur , sed mutaturiad volendum id qriod prius repudiabar. 23 i. Quamvis haec omnia ordinarie loquendo' sine verissiina , potest tamen interdum evenire , ut Ob concupiscen iam minuatur volun zarium tum ex partenven