Psychologia empirica, methodo scientifica pertractata, qua ea, quæ de anima humana indubia experientiæ fide constant, continentur et ad solidam universæ philosophiæ practicæ ac theologiæ naturalis tractationem via sternitur. Autore Christiano Wolfio

발행: 1738년

분량: 753페이지

출처: archive.org

분류: 미분류

131쪽

De Vacultate fetendi.

Applieamus hie ad speciem, quod de genere demonstratum fuit in Ontologia I. 348 Log ). Nisi Ontologiam praemisissemus, poteramus absque demonstratione figuras hieroglyphicas dividere in primi. tivas ct derivativas ct ex arbitrio ipsis tribuere significatum, quem vi Oatologiae obtinent j. I 6 I. P.

β. IOLFigurae hieroglpphicae primitivae sunt, quae ab aliis seprio-μ qμε earibus ortum non trahunt; derivativae autem sunt, quae ab aliis 'Sti , oriuntur. Figurae eniin hieroglyphicae sunt signa artificialia cf. I 9.. , adeoque primitivae primitiva, derivativae derivativa g. Ido. ). Quare cum signa primitiva sint, quae ab aliis signis se prioribus ortum non trahunt; derivativa autem, quae ex aliisse prioribus oriuntur f.964. Onto figurae etiam hieroglyphicae primitivae esse debent, quae ab aliis se prioribus ortum

non trahunt; derivativae autem, quae ex aliis oriuntur. Illustrant propositionem praesentem, quae ad illustrandam notio. nem signorum derivativorum adduximus not. S. 964. I seqq. . S. I 62.

Notas irresolubiles hic appello eas, quae a cognoscente in Notarum alias simpliciores non amplius resolvuntur, sive quod in se ta- resolubia les sint, sive quod cognoscens eas amplius resolvere non possit, Vm σθω- aut nolit. Ex adverso Notas resoluti s dico, quae a cognoscen I*- li mte ulterius resolvi possunt, aut debent. diversiar.

Non attendimus hic rationes . cur resolutio ulterior non fiat. Quamobrem iam non inquirimus, utrum dentur notiones in se irre. i, solubiles, nee ne: sed eam disquisitionem suo loco reservamus. Dari autem notrs. quas nos vel ulterius resolvere non possumus, vel nolumus, quod inutilis eo in loco videatur ulterior resolutio ; exempla obvia doeent. Ita stivedo auri est nota in se resolubilis, qu niam ex. mixtione oritur, adeoque causis suas habet; immo in genere quoque coloris flavi notio suas habet notas, per quas differt ab aliis coloribus. Nos tamen hactenus nee notionem flavedinis auri, nee coloris flavi in genere ulterius resolvere valemus. In ontologia notiones totius, partis, aequalitatis, majoris, minoris in suas notu resolvi.

132쪽

Part. I. Sess. II. Cap. m.

Figurarum hierogi phicarum primitivari Tum usus. mus, quar eas ingrediuntur, ut adeo ipso sino osunderimus eas elis r

solubiles. Hoe tamen non obstante Ev lider in Elementis notionibus istis utitur tanquam noti, irresolubilibus , cum eas distincte non e plicet.

I. I63. Notae irreflabiles, quae notiones rerum distinctas ivr diuntur, repraesentanda sint per figuras primitivas. Quoniam

enim notae irresolubiles, quae notionem rei distinctam ingrediuntur, non amplius resolvuntur, sive quod in se irresolubiales sint, sive quod eas resolvere amplius nolis, vel non possis 3. I 62. ; nulla adeil ratio, cur figuras hieroglyphicas. per quas eas rcpraesentare constituisti f. ISI. ISI. ), ex aliis componas. Quoniam itaque ex aliis se prioribus non Oriuntur; primitiis vae sunt g. I 6 I. , adeoque notae irresolubiles per figuras hieroglyphicas primitivas repraesentari convenit. . . . In arte charaiurastica demonstiari debet. per signum artifieiale primitivum repraesentari debere no .iones irresolubiles, seu res, quarum istius modi habemus notiones. Sedaeum ara ista adhue in desiis deratorum numero sit; ejus primipia hic praesupponi minime potu Tunt. De ea quaedam trademus in Arteinveniendi. 'Notionum distincta.

g. I 64 Notiones distinctae repraesentanda sunt per Aguras hi

rogI hicas derivativas. Si enim notio nobis distincta est, notas, quas continet,distinguere valemus cf. 81.LM. . Quare aliteroglyphice repraesentanda; figura singulas illas notas distincte repraesentare debet, consequenter ex figuris hieroglyphicin aliis, tanquam partibus componenda, quarum singulae notas fingulas denotant g. Isi. rs7. Quoniam itaque figura hi roglyphica notionem distine a m repraesentans ex aliis se pri ribus oritur; derivativa est 3. Exempli li eo esse poteli figura hietorly tea justitiae supra ali

133쪽

s. 16S. Quoniam definitiones exprimunt notiones completas D lisitis

β. IIr. Log. , adeoque distinctas g. 92.88 Log. ; propositioni s bautem non minus assirmatiVae 3. Sao.), quam negativae sq. FII. positionum LM.) notio relpondet, quae eum in ea su bjectum a praedicato ira disciplinis discernatur 199.2OO. Log. , itidem distincta est 3 n. Log.); ki mphi- In disciplinis definitiones edi propositones per Auras hiero est hica, ' derivativas repraesentandaesunt g. i5 . . yssi β.

In diseiplinis desinitiones non ingrediuntur termini nisi ante explicati g. II9. Dissip tim. , nee utendum est in propositionibus terminis nisi accurata definitione explicaris V. Ii 6 Disci praelim.). Quamobrem si in locum terminorum figurae hieroglyphicae surrogandae sunt; definitiones quoque S propositiones perinde componi debent ex figuris aliis simplicioribus ad denotanda ea, quae ipsas ingrediuntur, destinatis. Leges enim methodi generales sunt,ut non minus in terminis, quam in signis quibuscunque aliis locum habeant. quibus ad notiones alteri indigitandas utimur.

g. I 66. Mis resolubiles, quae notionem rei distinctam ingrediuntur marismis disciplinis repraesentan sunt per Aguras hieroglyphicas deriva- resolubilium riuas. Quoniam enim notae resolubiles, quae notionem rei di repraesenta-stinctam ingrediuntur, in alias simpliciores resolvi possunt fi 16a.); notio earum dictincta esul. 88. Log. . Enimvero notio. ρ με nes distinctae per figuras hiero 'phicas derivativas repraesentaniadae sunt f. i6 . . Ergo etiam notae resolubiles per figuras hie roglyphicas derivativas repraesentandae veniunt.

Per se pater, propositionem hanc valere in omni easu resolubilita, tis notarum,quousque in iis reso. Vendis progredi datur, vel eonsul. tum fuerit.

Notiones actiquatae repraesentandae sunt per figuras his. Misenum regi hieas derivativas. Si enim nobis adaequata est notio,

134쪽

II 6

Part. I. Seci. II. cap. IV.nes itidem distinctae sunt β. 'LLM. , adeoque in notis denuo

distinguimus notas, quae ipsis insunt ἔ.83. ις. , conlequenter notae resolubiles sunt 3. I 62. , & ita progredi licet, donec perveniatur ad notas , quae a nobis non amplius in alias simplici res resolvi possunt ,:vel quos in simpliciores resolvi ulterius minime consultum est , consequenter ad irresolubiles. Quare cum notae resolubiles in disciplinis quem casum in hisce theorematis supponimus repraesentari debeant per figuras hieroglyphicas derivativas 3.166. ; figurae hieroglyphicae, per quas notiones adaequatae repraesentari debent, componendae sunt eX figuris hieroglyphicis derivativis, consequenter ipsamet multo magis derivativae sunt f. I 6I. .

Quem id modum in disti plinis potissimum spes inda est notionum continua evolutio, unde tandem resultant adaequatae; ita in Arte hie. roglyphica, quando disciplinis servire debet, figurarum derivativarum potissimum habenda est ratio. Majoris autem momenti est inveniresguras hieroglyphicas derivativas,quam primitivas : id quod probatione non indiget. Vicissim tamen negari non potest, quae in figuria derivativis lateat faeilius revelari posse , quam quae in primitivis a fronduntur.

q. I68. Finina bis. Figuras hierogl bicas vicarias appello figuras hierogly-ruisbisa phicas primitivas, quae lin locum derivativarum in composi-

vicaria qua- tione derivativarum aliarum assimuntur. nam duau- Respondent figurae istae vieariae terminis philosophieia & mathe- tum matteis jam ante explieatis , quos in definitionibus ac propositionibus assumimus Ioeo eorum,quae in ipsorum definitionibus continentur.

g. I69. Dariarum ' Rura hierogl bica ex aliis derivativis es hae uici is figurarum eκ aliis derivativis mi componenia , ad evitandam confusonem a M. uim iis ordiendum. Si figura hieroglyphica ex aliis derivativis&hae vicissim ex aliis derivativis sint componendae ac ita porro , figurarum primitivarum, quae ultimas derivativas ingrediuntur.

- . tantus

135쪽

tantus resultare potest numerus , qui figuram compositam contemplantes confundit, vel etiam ut figurae primitivae singulae ex. hiberi non amplius possint. Necesse igitur est , ut evitandae confusionis gratia a figuris primitivis abstineamus , quae in derivativam compositam introduci debebant. Quoniam tamen notae resolubiles , quibus istae figurae derivativae . ex primitivis constantes conveniunt , per derivativas sunt exprimendae I66. 3 exceptio quidem ab hac regula c9. SI O. Ontoc , sed ita tamen fieri debet , ut salva maneat persectio figurae compositae si 4. Ontol. . Enimvero si in locum derivativarum, quae vel ex primitivis , vel ex aliis minus compositis constant, assumas primitivas derivativis aequipollentes , quas figuram compositam contemplatus pro arbitrio sibi invicem substituere potest ; figura composita non pauciora indigitat, si primitivis utaris , quam si derivativis locum concedas, adeoque persectio figurae hieroglyphicae non mutatur 3. 334. ; in figuram

autem compositam evitandae confusionis gratia vicariae introducuntur sq.I68. . Quamobrem si figura hieroglyphica ex aliis

derivativis & hae vicissim ex derivativis aliis suerint componendae, ac ita porro , ad evitandam confusionem a vicariis est ordiendum.

Patet vicarias figuras hierog phicas referri posse ad derivativas vel immediate ex primitivis, vel mediate ex vicariis aliis minus compositis: ut adeo figurarum vicariarum nascantur gradus diversi,quoa jam aeeuratios persequi non vacat. Quonam vero in gradu dato quolibet in easu sit subsistendum, ipsa necessitas docebit, sine qua Vbeariarum opem implorari ratio nulla suadet. In arte hieroglyphica. praesertim ubi ad diseiplinas tradendas transfertur, intellectus suppetias fert imagina ni, & haee vieissim ipsi auxilio est. Quoniam tamen ex Logica praesupponi poterant . quae de operationibus imtellectus cognoscenda sunt, antequam inis istius principia intelligore possis; placuit hic simul proponere, quae ad pariem animae ins riorem solam non spectant: id quod di in aliis easibus similibus te

nendum.

136쪽

Phantasma, quod ens fictum repraesentat, dicitur Figmentum. Quare eum phantasma ens fictum repraesentet, si ea componimus, quae sibi mutuo repugnant, vel naturae vi in eo. dem subjecto conjungi nequeunt g. 146. I Figmentum producitur ea componimus, quae t mutuo repugnant, vel naturaeci in eodem subjecto. conjungi nequeunt.

Exemplum adeo figmenti praebet homo eum eapite erevino &pedibus equinis. Ab his figmentis quomodo differant monstra inserius demum patebit. Quae monitiis tribuuntur animalium brutorum figure, aliquam saltem cum iis similitudinem habent, sed ea, dem non sunt.

Si quod figmento respondet jura bieroglyphica fuerit;

quatenus Agnificativum es veri euissaam entis peciem consituit. Si enim quod figmento respondet fuerit figura hieroglyphica, significatum hieroglyphicum habet 3. I37. , adeoque ens istud fictum S. 17O. ad denotandam rem aliam, seu ens verum transfertur 3. Is i. ). Ast cum in figuris primitivis significatus non pendeat a significatu figurarum aliarum fimpliciorum c=. adeoque tanquam fmi artificialis 3. IS9. Drbitrarius sit g. 9 8. Oum ; nihil sane obstat ex parte figurae, quo minus ipsi ejusmodi significatus simul tribuatur , atque adeo significatus totus a contradictione liber f. 48. Ontοι

Quatenus vero per figuras istas denotantur ea, quae enti cutisdam vero fimul insunt per demonstri significatus quoque ex parte rei significataeia contradictione liber g. 8. Ontol. &per ea, quae enti insunt, datur ratio, cur haec simul inesse debeant f. 36. Ontot P. Figmento igitur respondens figura hieroglyphica, quatenus ex aliis primitiVis componitur, non continet nisi talia, quae per principium contradictionis & rationis sus-ficientis f. 29. 7s. Onto determinatur cf. II 3. Ontoc J.

Quodsi

137쪽

De A cultate fingendi.

figmento respondens componitur, suerint derivativae ; significatus earum a significatu aliarum, ex quibus componuntur,

pendet . 16 I. , adeoque partim ex iis, quae rei significandae insunt, partim ex ipsis figuris combinandis intelligitur, cur hae potius, quam aliae compositionem figurae hieroglyphicae, quae figmento respondet , ingredi debeant, consequenter tam in figuris compositionem ingredientibus, quam in re significata continetur ratio, cur hae potius, quam aliae esse debeant figurae hieroglyphica partes S. 36. Ontol. . Et quatenus non de- potant nisi ea, quae enti cuidam vero insunt, per demonstrata; significatus nullam contradictionem involvit' g. 47. Ontol. 2. Patet igitur denuo figurae hieroglyphicae non inesse, nisi quae per principium contradictionis de rationis issicientis determinantur. Enimvero datur in ente veritas, quatenus ea, quae in

sunt, per principium contradictionis & rationis sussicientis determinantur j. 498. Ontes. ). Quare etiam in figuris hieroglyphicis veritas inest, consequenter figurae hieroglyphicae, quatenus significativae sunt, veri cujusdam entis speciem constitu

Distinguenda est veritas, quae rei significatae inest, a Veritate, quae figurae hieroglyphicae inest, quatenus significativa. Ego valde suspicor, idolorum figuras fuisse primum hieroglyphicas& significasse attributa Numini tribuenda ; sed significatum hieroglyphicum

Reeeo temporis obliteratum sui C, tu, riamdiu is ignoretur. mi. remur . quomodo homines tam absurdos sibi fingere pituerint Deos. Nostrum vero jam non est in eam rein solertius inquirere. Sussicit principia nostra inservire significatui hieroglyphico. si quis figmento inest, detegendo. Poteramus hactenus demonstratis subjungere theoremata ad significatum hieroglyphicum detegendum utilia ; sed quoniam hodie arte ista non utimur ad occulistanda arcana mentiarum atque artia, operae pretium non viaeturtalibur immorari.

138쪽

maginatio arbitris

nostro sese

subduce a

rro Part. I. Sect. II cap. IV.

Si quod Agmentum producere conamur 3 sepius proditrimentum ab eo, quod intengeramus, diversum. Vel in genere : Si quid imaginari intendimus, sepius phantasma prodit diversum ab eo, quod intenderamus. Ponamus e. gr. te im3ginari velle equitem seu virum equo insidentem : praesto tibi erit phantasma exhibens sceminam equo insidentem, vel prorsus phantasma cameli, cui onus impositum est, cui porro insidet scemina quaedam. Etenim si videns sceminam alio, quam maribus solenne est, more equo infidentem in actum equitandi attentionem tuam direxisti Ae in eo eandem diu defixam detinuisti 3 imaginatio acquisivit facilitatem ex actu equitationis reproducendi ideam foeminae equo insidentis g. iC8. . Quodsi jam phantasma equitisi producturus in equitationem inprimis attentionem dirigis ; loco equitis tibi occurret foemina equo insidens. Immo dum in eadem defigis attentionem, quamprimum phantasma nascitur, ut equi vix ac ne vix quidem tibi conscius fueris, ad hunc cogitationem tuam promoturus cais metum loco equi vides, ex eadem pro lsus ratione. Apparet itaque fieri posse, ut loco phantasmatis, quod producere inten- dis, prodeat aliud ab eo, quod intenderas, prorsus diversum. Quoniam figmenta sunt phantasmata 9 17 , adeoque ideae ab imaginatione produstae sq. 93. 9; accidit autem ut imaginari quid intendenti prodeat phantasma diversum ab eo, quod intenderat, per demo=istrata: fieri etiam debet, ut, dum figmentum quoddam producere conaris , prodeat iapius diversum ab eo, quod intenderas.

Apparet hine. imaginationem non ita subesse arbitrio nostro, quin eidem sese nobis vel invitis subdueat. Qoibus vero mediis eandem mercere valeamus, ex inserius dicendis demum elueescet. Faeultas fingendi etiam sese in eoenitione symbolim exerit, ibique peri Iosa est. cum ineauti facile in errorem prolabantur; sed de hisee atque aliis suo loco dicentur, quae satisfaciunt.

CAPUT

139쪽

De Memoria, Oblivione &Reminiscentia.

l. 373. repraductam recognostere dieimur, quando nobis conscii ubisti

sumus, nos eam jam antea habuisse. recognitio Videmus hominem in templo alibi jam ante visum. Dum quid L

eum intuemur, conscii nobis sumus, nos eum jam ante vidisse. Similiter librum botanicum evolventea intuemur plantae cuiusdam exoticae figuram atque nobis conscii sumus nos eam jam alias eon. templatos si isse. Annulum conspicientibus imaginatio cffert phanistasma alterius, nobisque sumus conscii hunc postiliorem nobis jam alias visum, aut illius phantasmasiaepius jam oculis nostris obei raste. Dieimur in hisce catibus recognoscere hominem, quem videmus; plantam, eujus figuram in libro delineatam contuemur; annulum, cujus phantasma nobis occurrit. Atque ita simul patet, nos ideas reis productas recognoscere polis, ut adeo tantummodo inquiri debeat, quando nam & qua de causa id fiat. quem in fiaem propositionem sequentem subjicianus.

g. 374. Si id a reproducta in alia perceptionum ferre continer ' otidia, Mquam ante percepta continebatur ta utriusque ferier nobis con- i. Icii fumus 3 illam recognoscimus. Ponamus te vidisse Mevium in templo, nunc vero denuo videre in aedibus Titii. Dico te recognoscere Μevium, hoc est, tibi conscium esse , quod eum jam ante videris , quod nunc eum sensit percipis una cum ae- ibus Titii, imaginatio vero phantasma ejus producit Una cumphantasmate templi & a stuum mentis super Mevio in templo reflectentis. Ita nimirum idea Mevii, quae sensu reproducitur, in alia perceptionum serie continetur, quam antea conti- Wos ii P chologia. eba.

140쪽

Ista pari. I DR. I. Cap. V.

nebatur, k in hac differentia recognitionis ratio consistit. Etenim dum Mevium vides altera vice & imaginatio reproducit ideam ejusdem; anima utriusque sibi conscia idearum identitatem agnoscit. Enimvero quoniam nunc Mevium vides in aedibus Titii, imaginatio vero eum sistit in templo , atque conscium te reddit actuum mentis, quos videns in templo Mevium in te expertus suisti; hoc ipso conscius tibi es , te Mevium jam antea vidisse, adeoque eum recognoscis f. I73. . Recognoscis autem ex eo , quid idea Mevii nunc in alia perceptionum serio

continetur, quam ante, cum eum primum videres.

Idem etiam sic ostenditur. Mevium videns in sedibus Titii, quam ante videras in templo, recognoscis: id quod experientia certum in dubium vocari nequit not. g. praec. . R tio igitur adesse debet, cur eum recognoscas c 3. TO. Ontol. Enimvero ex eo, quod ab imaginatione producta idea prorsus similis est Mevio, quem videS, non intelligis, quod eum jam ante videris, adeoque similitudo ratio lassiciens recognitionis non est j. 36. Ontol. . Alia igitur detur necesse est. Jam vero per se patet , rationem istam in perceptionibus contineri debere. Quoniam itaque non continetur in ipsa idea Mevii sensus atque imaginationis ope bis producta ; necesse est ut continea tur in ideis cum ista simul productis. Ideat autem simul proinductae sunt objectorum & antea , & nunc cum perisna M

vii simul perceptorum , atque praeterea actionum mentis, quas ante in te expertus es , cum primum videres Mevium , &nunc in te experiris, cum eundem denuo vides. Ergo in his perceptionibus sociis, quae in utroque casu diversiae sunt, cognitionis ratio continetur. Enimvero si quem in templo vidisti, eum denuo in templo vides 3 eundem non minus recognOlci

quam si eum alibi vides, etiamsi in objectis utrobique simul pectceptis nullam differentiam observes. Sola igitur obj ctorum

simul perceptorum diversitas ratio sussiciens recognitionis non est

SEARCH

MENU NAVIGATION