장음표시 사용
151쪽
De Memoria , Obliuione-Remiviscentia. 333memoria lacultas reproductas recognoscendi f. 17 O, adeoque utraque determinatio animae Iaa. III. Ourol. 9, eaque intrinseca l. 8 S. On l. P, conlequenter cum sine tertio assumto intelligi posit, qualitas s3. 332. Omes. . Enimvero alii plures ideas eprodes' cere & reproductas recognoscere valent, alii pauciores cl. x8 . Quare cum id, quo qualitates eaedem iden-
litate salva in diversis subjectis disserre possunt, sit gradus g. 46. Ontol. I imaginatio & memoria gradus habent, quate
nus rerum ideae reproducuntur & agnoscuntur. Graffus memoriae ipsus distinguendi sunt a gradibus bonitatis 'ipsus. Quemadmodum enim in illis memoriae magnitudo eonsi. hi bonitatis magnitudinem constituunt I9O. .
. I9 . Vnσnitudo memoriae aestimatur ex numero rerum, qua- Magnitudorum ideas retroducere reproductas recog sere valemus, rum memoriat erso ren pore sigillatim perceptarum, tum eodem tempore in unde Ut conti a serie simul perceptarum. Qui enim magnam memoώ -tur. tiam habent, multarum rerum ideas reproducere & reproductas reco Napscere, longam quoque rerum seriem memoria re tinere vasqnt ji02. . In magnituditae igitur memoriae aestimanda habenda eli ratio multitudinis rerum, sive diverso tempore sigillatim, suo eodem in continua scrie simul percopiarum, quas reproducere ac reproductas recognoscere valemus, consequenter numeri illarum rerum L 34O. Ontol. P.
Dupli rem magnitudinim memoriae menturam offert propositio praesens, scilicet numerem rerum sigillatim antea pereeptarum, & 'numerum rerum in eontinua serie eodem tempore perceptari m. Mensura una non aequipollet alteri . cum una in alterius locum surrω' gari non possit: neque enim qui longam rerum seriem memoriae I e mandare. valet .ut eandem, quando ita visum fuerit, denuo rectrare epissit, ideo muliarum quoque retaim diVerso tempore perceptarum .. . et ideas retinere valet Inee ex adverso longam rerum seriem taeessive Derceptarum memoria tenere valet, qui rerum ingente muItitudine
152쪽
memoriam quasi obrutam habet. Non tamen repugnat, ut uterque
gradus locum habeat in eodem subj rcto. g - ' . uExiseisiam Actuum specie vel genere eorundem iterario dicitur quid dica. Exercitium: quod ad gradus admittit pro numero actuum partim yri eodem, partim diversio tempore repetitorum.
Ita exercitium scrinendi consistit in iteratione actuum scribendi. sive eadem eontinuo scribas, sive diversa. Similiter exercitium sablandi consistit in iteratione actuum ad saltationem requisitorum. In utroque casu iteratio eodem tempore continua ess p teit; diverso autem tempore interrupta est, quatenus inter Mam ct alteram actuum eontinuo iteratorum seriem tempua interjicitur, quo nullusistitisnodi aura existit. . . . . Quoniam actibus eodem tempore , vel etiam diverso is his a Iteratis memoriae mandamus. quod retinere volumus S. 176. ;m moria ut memorie mandetur-eadem retineaInr, exercitio opus e
mandatur iPer naturam S essentiam nimirum animae fieri potest, ut ideas reorum semel perceptarum reproducamus,reproductas recognoscamus ct facilitatem utrumque iaciendi conservemus. Sed ut actu in anima obtineat, quod per naturam ct essentiam ejus possibile , exercitio opus est. Hine oleum & operam perdunt in ideia rerum sibi eomparandis, qui negligunt exercitia eas memoriae mandandi & semel eidem mandatas eadem retinendi. Sed de his plura paulo inserius, ubi de oblivione agemus.
nercitio obtinetur , ut imaginatio idem plures suu Hianis,ssi producat es per longius temporis natium immutatas conservet. ιmaginatio- illustre exemplum nobis praebet mannes Mallisius, Mathema-uem V me ticus merito suo celeberrimus, qui Algebrae C. IO3. f. 449. voLmorio . II. Oper. narrat , se nocte mera peregisse operationes arith meticas in numeris multo majoribus, quam quis speret clara luca
153쪽
luce fieri posse. Sane cunnyoannes Georgius Puhover, Regio montanus Borussus, A. I 67o. d. IX. Februarii stylo Angliae ipsum inviseret ; noctu in tenebris decumbens, lola fretus memoria, ex numero S 3 locorum 2468i3 79zoIaiqiii 3i i6I82OXII 0riar 2426283O232127293I radicem quatratam 27 locorum ripio 3Ci687i482So 8i7IIa I7I fere extraxit non alia usius methodo, quam quae communiter usitata. Immo s. sso addit, seres mathematicas, etiam subtilissimas longaque consequentiarum serie connexas, & demonstrationes bene longas & satis intricatas haud felicius expedire potuisse quam nocte flente demeris tenebris, quando nihil adfuit, quod aures oculosve alio
abriperet, quin posset tota mentis attentione illis incumbere, totumque rei ambitum, etiam late patentem, una quasi synopsi animo praesentem sstere, eamque sic enodare & Ordinare, unalias vix potuerit. Ipse autem ingenue fatetur, quod eam vim imaginationis atque memoriae exercitio fuerit conlequius. Etenim i. 449 : Cum antehac, inquit, coriositatis gratia tentaverim aliquando, quousque vis memoriae nDhi suppeteret ad peragendas Operationes artihmetieas puta multiplicationem, divisionem, radicum extractionem simile, vectab, que ope chlami& atramenti, alit quae horum instar lunt: remque siris succedere deprehenderim verbi gratia in extrahenda raoice qua cratica, ex numero figuris 8, Io, II. aut etiam pluribus scripio: procedere visum est pedetentim s non quidem uno inpetu ν denique tempore, sed successive pluribus intervallis idem eraperiri nec sine successu in numeri; quod aj int9 locorum 2O, 3o, 4O. Ad domesticor quoque provocare possum experien tiam. Etenim initio studii mathematici ac inprimis algi biaici in lecto decumbens pieris renebris problemata algebrat a solvi de calculo ad finem perducto formulas geometrice consti uxi
sola imaginationis ac mei: oriae vi. cumqrae interdiu solutionem de constructionem repeterem, me nihil a vero aberrasse
154쪽
deprehendi. Satis autem superque recordor , me nonnisi praevio exercitio id obiit misse.
Cur tempus nocturnum saveat in praesente negotio, jam non inquirimus, etsi Wallissus in iis, quae adduxi trius, vel bis haud obseure id innuat. Paulo enim deinceps ex init tuis ea de re nobis di-eendum erit , ubi de attentione agema Ceterum quae praesens fert propositio, ea unusquisque in seipso experiri poterit, j niore praese tim aetate, utut cum Tallisio non ad eandem metam pei veniat. - . f. 398. .
Imaginatio dicitur extendi, si plures ideas simul producere & per longum temporis spatium productas conter varo apta redditur. Et Memoria extendi dicitur, quatenus ideas istas continuo recognoscit. Quoniam itaque exercitio efficitur, ut imaginatio ideas plures simul producere & per longius temporis spatium immutatas conservare valeat 3. 19 T. nos autem identitatis ,idearum conservatarum nobis contiuuo conscii sumus, experientia teste, easdemque adeo Continuo recognosci
mus g. I73. 3 imaginationem es memoriam exercitio extendeis
re valemus, Extensio imaginationis S memoriae adeo firmiter cohaerent, ut hae r una cum illa obtineatur. Quodsi tamen susti eiente acumine utamur, memoriae quid acquiri, dum imaginatio extenditur, quod ante isti non aderat, haud dissiculter perspieitur. Ei enim memoriae tribuitur, quod omnium istarum idearum, quas simul appercipimur, identitatem per omnem temporis traIlum agnoscamas, quemadmodum ex demonstratione eorollarii praesentis liquet, quodque quasdam reproductas recogno leamus. Exemplo anteriori F. Is .
. idem palam redditur. Etenim dum mastior sibi primum proposuit
numerum 63 locorum. ut inde extraheret radicem ; fieri non potuit. ut totum continuo obtutu comprehenderet. Quamobrem tot ejus notas reproducere debuit in ipsa operatione, quot neceίIariae erant ad lineulas operationes partiales. Duplex vero hie suit mamoriae officium, solliret ut fas vi agnosceremus identitatem notarum reproductarum eum iis . quae in serie vi imaginationis primum assumta - locum istum occupιbant, & ut durante operatione aliqua particulari agnosce. Dissiligod by Coos
155쪽
De Memoria , oblisione es Reminiscentia. I
agnosceret, notas, quarum nobis eonscii 'mus, esse oonstanter easdem. In his extensio memoriae consistit, quae ab e te.isione imaginationis. quae ideas produeit S conservat, utique diversa.
Si quis imaginationem memoriam extendere velit; mi μ σa gradu minori extensionis continus progrediendum ad majorem. probat idem exemplum massisti de quilibet eXperimentum in mὰm.fia. semetipso capere potest. Etenim Malli ius operationes prolixas arithmeticas sola imaginationis atque memoriae vi absoluturus initium fecit in numeris ex 8, Io, II figuris constantibus ac deinde progrellas continuo est ad prolixiores, donec tandem in numero S 3 locorum eandem l perficere posset. Si enim exercitia per singulos dies continuentur, & singulis diebus insensibiliter dissiciliora instituantur ; nulla est rado, cur his imaginatio & memoria sussicere non debeat, Cum anteriori. bus seu proxime praecedenti lassicerent. Per insensibilia autem incrementa eum differentia quantumvis magna successu temporis inter exercitia prima & ultima enascatur; imaginatio quoque & memoria continuo magis magisque emi ditur. Domesti eam hie quoque experientiam appellare poteram , ad quam ante g. l97. proVocavit ipse enim probe memini. me a fa-eilioribus exorsum ad dissiciliora progressum fuisse per insensibilia .pinerementa. Et sane si quid memoriae mandandum, quod prolixius
est . eitius ae saeilius idem esscitur, ubi particulam unam alteri eon. tinuo addis. quam si uno veluti impetu totum eidem ingerere cone.
tia. Consultissimum est , si quis experimentum in seipso capere studeat. Quousque progredi possit, experientia doeebit. q. 2O .stuae distinae percipiuntur , memoria Deilius mandana Diinum tuν diutiusque ea retinentur', quam quae cossisse percipiuntur. si quid enim distincte percipimus, plura sigillatim enunciabi-ta' ,-lia in eodem distinguimus f. 38. J. Ponamus majoris eviden Pol ii Pocboluia. S tiae
156쪽
tri gratia nos in objecti' discernere, quae insunt, A, B, C, D,
E&c. &ea eodem ordine se invicem excipere, quo literae se invicem consequuntur. Ρatet nos primo ipsum A sigillatim nobis repraei 'ntare, non attentis Cera is quae adsunt, atque deinde cogitationem successive ad B E D, E &c. promoVere. Quare duin per aliquem temporis tractum singula haec , quae iniunt,
A. B. C, D, E&e. sensui vel imaginationi praesentia sstimus de ad ordinem, quo se invicem consequuntur, respicientes, A EB limiit, D & E simul &c. percipimus, facilitatem acquirimus una cum A re producendi perceptionem ipsius B & cum ipso B perceptionem ipsus C ac ita porro f. IC8. , ut adeo eXCitata idea ipsius A recurrat quoque idea ipsius B & hinc porro ipsius C ac ita porro io9. . Atque ita ipsum O memoriae mandamus s. 178. ), eo qu: dem successu, ut perinde si ac si unicum saltem A, vel B, vel C, vel D, vel E eidem mandassemus. Enimvero qui objectum O nonnisi conisse percipit quae ipsi sigillatim enunciabilia insunt, A B , C, D, E&e. non distingui: ἔ. 39.), adeoque totum uno obtutu comprehendit. Quoniam igitur non attendit ad numerum eorum. quae ipso inlimr, nec ad ordinem, quo invicem sequuntur ; subsidio illo destitubtur , quo in distincta perceptione idea ipsius B producitur etealterius A, idea ipsius C ope alterius B ac ita porro. Qilamobrem cum in priori casu subsidium quoddam re producendi& recognoscendi ideas suppedi etiar, quo in altero casu Care. mus , diuturna objecti contemplatione in casu priori memoriae idem mandari debet, quam in posteriori . secus enim sub- sidium istud nullum seret, consequenter distiniste percepta sa-cilius memoriae mandari debent, quam quae consula perci
Si quis de veritate facti dubitet, eum a posteriori eonvinci consultum est. Quamobrem propositionem praesentem experientia adhuc confirmare lubet, utut rationem ejus per
157쪽
De Memoria', oblivione es Reminiscentia. IJy
spexerimus. Ponamus te legere historiam quandam praesertim prolixiorem multisque circumstantiis perplexis involutam. Quodsi lectionem ita instituas, ut textum autoris distincte reis solvas, singula secta, singulas circumstantias a se invicem separans ac ordinem , quo se inVicem excipiunt, perpendens; te quae legisti exactissime enarrare posse intelliges, cum idem a te
fieri nondum posse animadvertas, etsi eodem tempore Consumto textum autoris aliquoties relegeris. In casu priori histo
riam distincte percipis f. 38. ; in posteriori confuse s=. 39. ).
Quoniam historiam in casu primo accurate enarrare vales; in posteriori non item ; ideam ejus reproducendi & ruproductam recognoscendi facultatem in casu priori tibi comparasti, quam in casu altero nondum acquisivisti, adeoque in priori memoriae eandem mandasti f. i78. , eandemque eadem reuauisti . iso cum in priori eandem memoriae nondum maudaveris, nedum retinueris. Idem vero lectioni impendisti tempus, adeoque aeque diuturna fuit objecti contemplatio. Quamobrem in casu priori facilius memoriae historiam mandasti & retinuisti, quam in altero. Distincte igitur percepta facilius memoriae mandari ac diutius eadem retineri, quam consuse percepta patet. Idem experiri licet in demonstrationibus praesertim prolixis, quae distincte resolutae & sensui ac imaginationi objectae
multo facilius memoriae mandantur diutiusque eadem retinentur, quam ubi in confuse percepta acquiescis. Immo idem ex- .periri licet in lectione librorum quorumcunque. .
Maximae utilitatis est propositio praesens, eum ossea dat modum multa memoriae facile mandandi ae firmiter eadem retinendi. Et huic sane conmtanea est praxis omnis, qua memoria j.ivatur. qualia eunque tandem sint artifieia,quibus eidem succurritur. Inter illa artiseia occurrit dogmatum in tabulas relatio, in quibus uno i asi con. spectu exhibentur, quae de eotem subjecto tenenda sunt, ac praeer in elasses quasdam generales revocantur numerisque distinguunt ἰut & distincte pereipi possint, si singula sigillatim perlustiaotur Ecquo ordine se invicem excipiant.perpenditur, & confuse quoque per S a ciplim
158쪽
eipiantur, si uno obrutu totam tabulam comprehendin. Ita enim obii netur, ut & integram tabulam solius imaginarionis ac memoliae vi tibi repraesentare ae eadem singulas in eadem elasses designare, S in singulis describere valeas, quae iis lem conveniunt. Quodsi distis naperceptione juves imaginationem atque memoriam, ut tabulam, quam eonstructam perlustrasti, tanquam praesentem tibi repisse mare cisingula in eadem miluoanda tanquam in iisdem deseripta exhibere
valens ἔ ea ipso imaginatio S memoria haud parum extenditur 6 i 980. Quamobrem eis disciplinis eonveniat methodus scientia Mai quae unumquodque eo loeo tradi jubet, quo per antecedentia intelligi ae demonstrati potest 3 I33. Disc. praum ; non tamen ideo
contemnendar sunt tabulat mnemonicae, quae doctrinis, quibus imbutus est animus &quarum evidentiam ex demonstrationibus, sicuti es ritatem ex definitionum legitima concatenatione per suhordinationem derentem secta I. Ii9. Disi. praelim. hausit, facile retinendis in. serviunt. Nostra aetate fere in desuetudinem abiit tabularum istarum usus, sane eximius, si in praejudictum methodi scientiscae non tendat. qua in re peccatum est a majoribus sed vel ad systematteam tractationem praeparet tyronem. vel eidem absolutae superaecedat, qua do nimirum, nihil amplius superest, quam ut clare ac evidenter pedicepta memoriae fideliter mandentur, ur, quae didicisti veraque eogn visti, oecasione ita serente dextra ae utiliter applicare possis. De tabulis istis mnemoni eis plura diximus in Horis subsecivis Α. II 3 . m. aestiri num. lli, L. 2 Lariseissa Si ideas rerum vel verborum reprodueendas ad Obecta idearum κου- quadam visibilia reserimus, veluti si verba in iis descripta tina- productis ta ginamur 3 conspectu objectorum irie in nobis reproducuntur σφε viii , recognosiuntur. Quodsi enim verba quaedam aut nomen rei
cujusdam objecto cuidam visibili veluti inscripta tibi imagineris id quod fieri posse, quovis momento in temetipso experiri poteris. 3 objectum istud verbaque eidem inscripta vi imaginationis simul percipis, actusque imaginationis tibi conscius es. Quodsi jami objectum istud intueris, illud necessario peristipis f. 79. .. Enimvero si qua simul percepimus Aunius per-
159쪽
De Memoria, Oblivione , s Reminiscentia. x ceptio denuo producitur sensus vi, imaginatio etiam pereepti nem alterius producit g. lo4. . Ac conspectum igitur objecti
ideae verborum, quae ei dein veluti inscripta imaginatus fueras, simul reproducuntur una cum actu imaginationis, quo ea quasi inlcripseras, conlequenter reproductas recognoscis g. IZq. λSi verbis ideam rei substituas ; deinonstrationem auliue ean- dem subsistere animadverteS.
Propolitio praesens est fundamentum artificiorum, quibus ad ja-vandam imaginationem S memoriam utimur. Per legem enim imaginationis patet β. I 17. . reprodiactionem idearum non aliter arbitrio nostro subici posse, quam ubi eas eum ideis aliis per coexissentiam aut immediatam successionem copulamus. Quicquid igitur ad reproductionem idearum dato tempore absolvendam inserinvire debet, ex hoe sonte derivandum, nisi quatenus eorum ratio simul haberi potest, quae imaginationi ac memoriae extendendae im
Artificium memoriae dicimus actionem, qua quid aptum artificium efficitur ad idearum reproductionem A recognitionem juvan- memoriα. dam, quod per se eandem juvare non poterat.
Ita si nobis imaginemur, verba quaedam parieti adscripta; hoc'. ipse essicimas, ut conspecto pariete verborum istorum idea in nobis reproducatur & reproducta recognoscatur I. aol. 9 : eonsistit igitur in hae actione, qua parietem aptum essici mυs ad ideam ver horum reproducendam & eorum recognitionem i vandam, artificium memoriae. Scilicet memoriae artificium est, quod diu vel sae pius vel ba ista veluti parieti inscripta nobis imaginemur, & parietem intuemur, quando verborum illorum meminisse voluerimus.
Quoniam per artificium memoriae aptum quid reddi- - . tur ad idearum reproductionem & recognitionem jUVandam, uis quod per se ad eandem nil quicquam conferre poterat 3. ΣΟΣ.), imaginationis vero est ideas reproducere S. IO .P, memoria re-
160쪽
142 Part. I. 3H. II cap. V. productas recognoscere f. Ips.) 3 per artificia memoriae imoginatio edi memoria arbitrio nosti o subjicitur.
Artificirs nimirum istis obtinetur, ut ideas reproducamus S reqProductas recognoscamus, quando & ubi nobis libuerit. artis mne montea deis sinitis.
s. 2Oq. Ars mnemonica seu Ars memoriae dicitur ars memoriam extendendi artifieiisque juvandi. Mnemonicorum nomine veniunt praecepta illius artis.
Veteribus hane artem su isse exeultam, ex aut re ad Herennium lib. 4. constat, ubi tamen eandem restringere videtur ad s la ari ficia. quibus memoria juvatur 6. 2O2. . Sed consultius esL: videtur, ut arti huie tribuamus, quicqi id a m bis ad memoriam ampLficandam, . Perficiendam ct quocunque modo juandam profi-is i potest. Ec- cur enim entia multiplicemus piarier necessitatem 3 Feriur Simon des primum invenisse hane artem, quemadmodum narrat Cicero lib. 2. de oratore. Artem mnemonicam in se lignifieatu stri ori describit laudatus antea autor ad Herennium insi consulere v lueris, constabit utique eam non alio niti fundamento, quam quod Paulo ante adstruximus S aor. . MemarIamaturalites ac ui ta atque aptisicialirdisserentia.
s. 2OI. Memoria naturalis dicitur, quae homini absque ulla exercitatione praevia & ullis artificiis inest. Acquista appellatur, quae praevia exercitatione & artificiorum ope comparatur. Ejus adeo species est artificiosa, quae nonnisi artificiorum ope in nobis datur.
Hoe sane sensu memoriam artisi iosam sumunt veteres, ut videre est apud Ciceronem atque Herennium '. sed iidem exercitatione com paratum a naturali non distinguunt, quod tamen fieri nobis eommodum visum. Metiuimus adeo memoriae naturali opponere aequisitam, quae duas sab se conplecti'ur species, alteram innomina. tam, alteram artificiosi m. Geloio in Lexieo memoria artificiosa de aequisita synonyma sunt. , i