장음표시 사용
171쪽
mus, quanto libet. Quare cum rei illius obliviscamur, cujus ideam longo tempore non reproducimus g. 2IT. I rem istam oblivioni tradere valemus, cujus ideam pro arbitrio nostro Vel reproducere, vel non reproducere possumus.
Utilitatem non exiguam habet praesens propositio in moralibus, ubi saepius interest ut norimus, utrum in potestate nostra positum sit, nec ne, ut quid oblivioni tradamus, ne praecipiamus, quae fieri ne queunt. Ceterum dari talia, quorum ideas num reproducere Veli Mus in potestate nostra positum est, obvia experientia confirmat.
ginationis reproducta ejus eF rerum aliarum idea fuerit ob cura; rς re πη-- in ea recognoscenda haeremus heu certo eam recognossere non vale. δε ηδε ε vius. Etenim si idea re producta vi imaginationis fuerit obleu
rst, rem repraesentatam ex ea non agnoscere, nec a ceteris perceptibilibus distinguere valemus O. 3a. . Quamobrem si eam
ad praesentem reseramus, identitatem rei senilis atque imaginationis vi repraesentatae agnoscere minime valemus III. Ontol. . Et quoniam ideae rerum ceterarum non minus Obscurae sunt per hypoth.nec eas agnoscere atque ab aliis distinguere valemus β. 32. , consequenter nec nobis conscii sumus, ideam sensu nunc reprodurum in alia perceptionum serie contineri, quam, cum ante perciperetur, continebatur. Illam igitur recognoscere non valemus s. I74. . Quoniam tamen idea illa obscuravi imaginationis reproducta ideae rei sensu denuo perceptae adhaeret per bpoth. eique subinde, quae clare percipiuntur, inesse possunt f. 33 9 ; anima ex idea consula, quae sensu perceptae vi imaginationis adjungitur, rem recognoscere ad lueta s. 2I . , aliquid adesse videt, unde res recognoscitur, quatenus nempe rei perceptae imaginationis vi quaedam reproducta idea adhaeret, praesertim si ex iis, quae obscurae perceptioni clare percepta imsunt, aliquid identitatis rei sensu perceptae ac vi imaginationis . repraesentatae simul percipit. Ponitur igitur aliquid rationis,
172쪽
sed non lassiciens ad rem recognoscendam g. 6. Onto qu tenus scilicet notio obscura & confusa in genere notionum comveniunt , a se invicem tamen differunt *. 3r. 39. , neque diversitas serierum, in quibus res nunc percepta & antea percepta continetur , clare percipitur. Quamobrem non prorsus impossibile nobis videtur, nos ideam ejus rei jam antea habuisse, intino subindo probabile videtur, nos eam jam ante habuisse 9. 178. Log. ), cerio tamen id nobis constare nequit f. s74.
Log. . Rem igitur sensu nunc perceptam certo recognoicere non valemus . 373 3, seu in ea recognoscenda haeremus. Idem confirm*tur a posteriori. Ponamus d Itium via disse Mevium in loco aliquo publico, ubi multus erat hominum sibi ignotorum confluxus, ut adeo oculos in eodem d fixos non diu retinuerit. Ponamus porro Titium denuo videre Mevium in aedibus Sempronii ac in eo recognoscendo haerere. Hanc haesitationem significaturus ait, videri sibi quasi Titium jam viderit, se tamen id pro certo asseverare non posse. Quodsi jam in casu simili constitutus ad temetipsum attenderis ; obscuras quasdam ideas menti tum obversari animadvertes, quae probabilitatis quandam speciem cum sormidine oppositi inducunt. Hae res igitur in re, quam nunc percipis, recognoscenda, quod idea vi imaginationis reproducta ad conspectum ejusdem sit obscura, utut quidpiam insit, quod clare percipitur, ad rem tamen recognoscendam minime sussiciens.
Haeret nimirum in re recognoscenda, qui probabile sibi esse eon. sciua est, quod ideam ejus jam ante hahuerit, non tamen certo novir. Ita enim aliquid rationis perspieiens in assensum trahitur vi probabilitatis ; sed ejus in sussicientiam agnoscens ab eodem retrahatur. Eui adeo pronus sit ad assentiendum . quandam tamvia adhuc repugnam tiam animadvertit, quam superare non valet. I. MO.
Si rei amea clare perceptae idea vi imaginationis reproducta fuerit obcura , anima nominorum oblita es, quae in ea-
173쪽
De Memoria , oblivione es Remisiscentia. Iss
dem clare perceperat. Quoniam enim idea vi imaginationis re- vi imagina.
producta obscura est per θporb. ad rem repraesentatam 3 Α8. ' 'μ' agnoicendani & ab aliis perceptibilibus distinguendam non suf. 'I RV ficit g. 329. Enimvero quia eandem ante clare percepisti per hypoth. idea, quam habebas, eidem agnoscendae ac ab alii distinguendae sufficiebat f. 31. . Quare cum res agnoscatur ac ab
aliis distinguatur per ea , quae ipsi insunt, quod per se patet &obvia experientia confirmatur; in posteriori casu, quando rem clare pereipiebas, tibi nonnullorum in ea conseius esse debebas, quorum tibi conscius non es in priori , quando eam obscure percipis. Quando igitur obscuram rei antea clare perceptae ideam vi imaginationis reproducis; nonnulla ad eam pertinentia re producere minime Vales. Jam vero ea obliti sumus, quorum ideas reproducere g. 2I6.), vel etiam sensu reproductas recognoscere non Valemus f. 2IS . . Quaedam itaque obliti sumus, quae in re clare percepta apperceperamus, quando vi imaginationis ideam nonnisi obscuram reproducimus rei antea clare perceptae.
Oblivione ideae deteriorantur, ut clarae in obscuras abeant : id quod unusquisque in seipso experiri potait, quando negligit media,
quibus res clare perceptae memoriae mandantur & semel mandatae eadem retinentur, hoe est, si ideam rei elare perceptae non sepius in se reproducit f. I 9. I 8 1. ). Inprimis hie commoda sunt exempla, quae oblivioni tradita exhibent in deis obscuris rerum antea elare Ierceptarum, quarum id a claraa antea etiam Vi imaginationis repro-ucere poteras. g. 22I.
Idea rei, quae percipitur, socia dicitur, idea tota compo- Idea rei insita, quae vi ideae rei, quae jam percipitur, ab imaginatione produ- praesenticitur. ' . percepta
Ponamus te videre Titium in foro, quem ante videras in templo δε is S ab imaginatione cI. Io 4. produci ideam Titii tanquam sedentis in templo una cum partialibus aliis templi & rerum in eodem praesentium. Dicimus ideam totam compositam ex ideis templi, Titii. V a Per Diqjtig oste
174쪽
quando σω i. perso rum ae rerum aliarum in templo praesentnam ideam sociam Titii, quatenus eum jam in foro videmus, aut, si mavis, ideam sociam ideae sensualis Titii. quam jam habes. . 222.
Si rem ante fressu perceptam sensu denuo percipias G in
Hea socia obstura aliquid tantummodo claritatis Deris ideae pamriali jusdem rei ; videris tibi rem antea percepise , sied ubi vuq undo perceperis ignoras. E. gr. Si Titium jam in foro vides, quem ante videras in templo & idea socia tantummodo aliquid claritatis habet in idea partiali perssina Titii, dico te tibi videri Titium vidisse alibi sed non meminisse ubi eum Videris. Etenim quia idea socia obscura est per hypoth. ad ea omnia agnoscenda atque ab aliis distinguenda, quae in eadem continentur, nouluia scit 3. 32. . Quoniam itaque in idea Qcia continentur ideae partiales , quas imaginatio Occasione ideae sensualis Titii una cum idea ejusdem Titii antea in templo visi producit j. har. m. , adeoque ideae templi, personarum rerumque aliarum in eodem praesentium cs. IO4. 3 ad personam Titii, templum, per sonas ac res in templo praesentes agnoscendum minime itissicit. Enimvero quia ideae Titii vi imaginationis reproductae aliquid
claritatis adest per θpoth. quidpiam ad perssinam Titii spectans
Clare percipitur, consequenter idem agnostere ac ab aliis dis inguere valemus G. 3l. . Iim cum phantasma Titii cum idea ejus sensuali componimus, identitatem ejus. quod clare in pha tasmate percipitur, in utraque idea animadvertimus , atque inde probabile emcitur,phantasma istud referre Titium quem j im v demus g. 378. Log. , adeoque eundem jam antea vicemur nolis vidisse 3. 214. . Quoniam vero ideis partialibus ceteris. viae eompo tionem Bciae ingrediuntur, nihil claritatis inest pre hypoth nec templi, nec rerum in eo praesemium tibi conscia Pisse
potes ἔ. 31. , consequenter ignoras, ubi vel Maado eundem videris, i idem
175쪽
De Memoria , Oblivione I Reminissentia.
Idem confirmatur a polleriori. Etenim casus hic se quentissi naus est, quo personam, quana videmus, ita alloqui solemus: Videor me te alicubi vidisse, sed recordari nequeo, ubi &quando te viderim. Quodsi vero tunc temporis, quando aliquem ita alloquimur, ad nosmetipses attendimus & ad interioramentis rimanda satis acuti lumus ; in id incidemus , quod in persona , quae oculis nostris praesens sistitur, observatum nobis probabile reddis, quod eam jam alias viderimus. Mentis vero aciem in ipsam magis adhue intendentes , ea intentione, num succurrat forsan locus vel tempus , quo personam istam vidismus; nonnisi obscuram quandam ideam animo obversari anilis. advertemus, quae praeter locum in genere, vel tempus seu successonem quandam , aut multitudinem in genere nil repraesentat, ut impossibile sit vel locum in specie,vel res, quarum successione notionem temporis habemuS, Vel res multitudinem constituemtes agnosci ac a se invicem distingui.
Propositio praesens est casus spectatis antecedentis aeto I Nmque enim piget casus specialis a se invicem accurate distinguere, urexcitemus acumen ad interiora mentis perlustranda necessu um.
Si rem ante sensu perceptam fensi denuo percipias s in Euando
idea socia obsura aliquid tantummodo clamatis fuerit ideae par- reamus imriab res alicibus antea cum praesente sinul perceptae; uideris sibi est, credali rem , quam nunc stercipis, quodam in loco, vel aliquo tempore, vel ςμ ' ρ in re quadam alia percepisse , es parum certus 1 , num eadem p praecisse res fucrat, quam nunc percipis. Quoniam idea idcia rei, quae percipitur, tota idea composita est, quae vi ideae rei, quae Iam percipitur, ab imaginatione producitur j. aas.), vi imaginationis autem producuntur ideae rerum Cum ea,qudm nunG
percipis, antea simul perceptarum 3.3O4. si ponamus e. gr..te videre aliquem fructum in foro. quem ante videras in horto, imaginatio reProducit horti rerumque aliarum in eodem prae
176쪽
Part. I. Sect. II. Cop. V. sentium ideam. χoniam idea horti partialis clara est per h*poth. ad cum agnoscendum ti ab aliis distinguendum sussicit 31. , adeoque videris tibi aliquid vidisse in horto isto h et i . . Eniin vero quia idea fructus vi imaginationis producta obscura est, per hypoth. ad eum agnoscenduin & ab aliis distinguendum non lis Scit 3. 32 , adeoque ignoras, usum fructum quem
piam Videris , nec ne , multo minus nosti, num hunc praecise fructum videris , quem nunc praesentem intueris. Patet itaque te quidem tibi conscium esse, quod in horto aliquid videris ; non tamen certum esse, utrum hunc praecise fructum, num
Idem etiam ostenditur a posteriori. Casus enim propositioni praesenti respondens is est, quo rem quandam, veluti plantam exoticam, videntes in haec verba erumpimus : videri nobis nos plantam istiusmodi jam vidisse in horto Titii; pro certo tamen id asseverare minime posse. Respondet etiam eidem casus alter agnatus, quo assirmamus, nos aliquid vidisse in horto Titii, sed quid fuerit non recordari. Prior nimirum casus obtinet, quando idea plantae vi imaginationis producta vegetabile quodpiam in genere exhibet ι casui autem posteriori locus est, quando objecti in horto visi idea nonnisiens in genere
refert. Immiseet sese hisce memoriae atque imaginationis act.bus eois initio symbolim, de qua inserius suo loco diremus. Quamobrem qui experimentum eorum, quae hie stabilimus , in seipsis opere volunt ; illi probe attendere debent, num quid cognitionis symbolieae subsit. Sane non exiguus attentionis gradus, nec acumen leve requi. ritur, si quia vel quotidie in anima sua observanda ad notiones disti aiactas revocare voluerit, notiones confusas evoluturus de quid in obse ris lateat eonjefundo assecuturus. Ubi quia Psychologiae & ΟΔtolotiae assiduam navaverit operam ae methodi vim perspexerit S in potestatem suam redegerit; is 1ensim sensimque illam attentionem illudque aeu.men aequiret, plurimum sibi in philosophiae moralis , tam theoria, quam praxi profuturum. 11. f. πε. Diuitiaco by COOste
177쪽
De Memoria, Oblivione I Reminiscentia.
,Π- ante siensi perceptam sensu denuo percipis, I in
idea socia obscura aliquid claritatis est ideae partiali ejusdem rei, nec non ideae partiati rei cujusdam alterius antea cum praesente simul perceptae; videris tibi rem - quam nunc siensiu percipis, ante percepisse quodam in loco, vel aliquo tempore, vel etiam cum re quadam , au tamen praecis hanc rem perceperis, G num hoc praecise in loco, vel hoc praecisee tempore, vel cum hac praecise re eandem perceperis, pro cerIo ossiderare non potes. Quod si enim rem ante sensu perceptam sensu denuo percipis de in idea socia Obscura aliquid claritatis est ideae partiali ejusdem rei per luporb.;
videris tibi rem antea percepisse, ut ut certo assii mare non possis,
quod eam jam ante perceperis S. aret. . Quoniam porro aliquid etiam claritatis adhaeret ideat partiali rei cujusdam alterius antea cum prae lente perceptae per hypoth. & rem, quam nunc percipiS, videris tibi jam ante percepisse per deni strata rem , quam nunc percipis, tibi percepisse videris quodam in loco, vel aliquo
tempore dato , vel cum re quadam alia, ut ut non certus sis, quod eam praecise in isto loco, vel isto tempore, vel cum re ista perceperis 223 ). Enimvero nec pro certo asseverare poteras, quod rein istam praecise jam antea perceperis per demonstrata. Ergo videris tibi rem, quam nunc sensu percipis, antea percepisse quodam in loco, vel aliquo tempore, vel etiam cum re quadam, an tamen praecise hanc rem perceperis, & num hoc praecise in loco. vel hoc praecise tempore, vel cum hac prae-
citere eandem perceperis, pro certo assever3re non poreS. Confirmatur pro p isitio praesens etiam a posteriori. Etenim cidem respondet casus, quo rem intuentes, quam percipimus, in haec tandem verba erumpimus: videri nobis no personam hanc vel rem praesentem vidula in horto Titii, etsi id pro certo asseverare non possinios . scilicet quod hanc praeci te personam, vel rem in horto praecise Titii vicerimus ueled fieri posse, ut in utroque sullamur. Atque
178쪽
Atque ita casus tagulos speciales contemplati sumus, in quibus anima in objectis denuo perceptis recognoicendis haeret ais. . Quoniam obseuritas perceptionum vi imaginationis reproductarum in causa est g. rra. & seqq.); oblivioni tribuendum esse apparet, quod subinde in rebus denuo obviia recognoscendis haereamussi β. 22o. b. Et oblivio nos pdmonuit, ut hane animae In rebus recognolcendis haesitationem hie loci consideraremuti g. 22S.
Div or Quoniam ideis particularibus, ex quibus socia constat gradμε - 22I. 4o. , diversi convenire possunt obscuritatis gradus,M prout plus vel minus claritatis iisdem inest, seu in rebus ob- scure perceptis plura vel pauciora insunt, quae clare percipiun- μή is ν, tur I. 33. I haesitatio autem animae in Objectis recognoscendis ab idearum istarum obscuritate pendet g. 222. 3e seqq. I haestationis animae in rebus recognoscendis pro diverso obseuritatis
ideae sociae gradu diversjunt gradus.
Experientia corollarium hoc generale propositionum praecedentium abunde eonfirmat. Quodsi enim attendere velimus ad eos missus. in quibus recognitio rerum antea perceptarum dubia nobis est; non aliam, quam obscuritatem ideae foetae hassitationis eausam esse intelligemus, ita ut nunc magis, nunc minus hassiremus, prout majori vel minor fuerit illius obseuritas. Equidem haud dissicile nobis foret diversitatem obscuritatis ideae sociae ad disserentias quasdam g nerales revocare ae pendentem inde animae in rebus recognostendis haesitationem diversam distincte explicatam demonstrare : sed non consultum nobis videtur tanta uti prolixitate, ubi generalibus eo tenti esse possumus, quibus excitatur & juvatur acumen in ceteris per se videndis, quando occasio eorum observandorum nobis sese offert.
g. 226. R i quando Rei memini dicimur, quando ideam ejus reprodu-memiseri- ctam recognoscere valemus, consequenter nobis conscii s mu . mus, nos eam jam antea habuisse g. 373 9.
E. gr. Narrat tibi Titius , qui peregre iter faeiens te invisit, quod ieeum in Academia aliquotita convcrsatus fuerit, provocana ad .
179쪽
De Memoria, obliuione es Reminiss/ntia. I 6 r
eumstantiar singulares. Ἐodsi horum omnium tibi probe consciua sueris, quod ita facta olim fuerint; respondes: te omnium probe meminisse. Reprcdueit Titius tibi ideas rerum antea factarum, quastum, cum fierent, percepisti, aut, si mavis, ansam earum repro dueen. dirum tibi suppeditat. Dum tibi conseius es, te illa olim percepisse. ideas reproduitis recognoscis g. I73. . Dicis igitur te eorum me
minisse . quia id eam eorum reproductam adhuc recognosci . Tamdiu adeo rei cujusdam meminimus, quamdiu ideam ejus reproductam recognoscere valemus. Facultas ideam reprodullam recognoseendi memoria dicitur g. i7s. . Anum igitur memoriae exprimimus dicentes, nos rei meminille. Absentia hujus altus non semper oblivio. nem in casu dato denotat I. 2Is. , adeoque nec quasi ejus actum exprimimus dicentes, nost rei non meminisse. Quamobrem consul. rum est ut adhue emponamus, quid intersit inter hoste duos animae natus, quorum altero dicimus, nos rei non meminisse; altero vero assirmamus, nos ejusdem esse oblitor.
I. ra7. Rei non meminisse dicimur, quando nobis videmur eam suando res antehac nondum percepisse. Ast rei obliti dicimur, quan- Ru memiado nobis conscii sumus nos ideam ejus percepisse, eam vero σnunc reproducere non possumus. ινναι
Nimirum oblivio denotat impotentiam ideas reproductas redo. - gnoscendi s zis.) easque reproducendi g. ai 6. . Non igitur ante cognostimus nos rei fuisse oblitos, quam impotentiae hujus no. bis eonscii sumus I. 48. Log.3. Enimvero impotentiae hujus no . his conseii esse non possumus, nisi nobis conscii simus, nos rem istam
vel olim percepisse, quam tamen nune recognoscere non valemus, vel cujus nune ideam reproducere minime possumus. Ut apparear,
quomodo id fieri possit, paulo distinctius id nobis erit exponendum. Ponamus te vidisse crocodilum, atque memini , quod crocodilum videtis, beneficio cognitionis symbolicae, de qua postea dicemus,
quatenus nempe memoriam habes horum verborum: Uidi crocodilum. Enimvero si jam sermo ineidit de eroeodilo & ex te quaerit
aliquis, qualis iste fuerit. H.is autem ideam reproducere non vales; vel si quis tibi monstrat animal, cui istud nominis convenit, tu vero idem reeognoscere non potes, non tibi conscius utrum crocodilus,
180쪽
quem vidisti, tale animal suerit, nee te; te oblitum esse ais, quale animal fuerit eroeodilus. Ast si tibi nee conseius es, te crocodilum aliquando vidisse, immo dubitas, utrum videris, nec ne; te non meminisse affirmas. quod unquam videris erocodilum. Statua hos animae esse a se invicem diversos, nemo non videt, eosque cum ra tione distingui non minus in propatulo est.
q. 228. Res illa, quae jam percepta perceptioni alterius reproducendae inservit, eam nobis in memoriam reuocare dicitur. Atque hinc amrmamus, quod alter nobis in memoriam quid reuocet, si in nobis producit ideam, cujus ope altera reproduciIur.
E. gr. Uidens Sempronium, quem ante in nundinis videras, nundinarum meministi rerumque ibi visarum S a te gestarum. Persona igitur Sempronii tibi nundinas a que res ibidem vi sis & a te gestas in memoriam revocati Quodsi Sempronium non vidisses, nec nundinae eum rebus ibidem visis atque g ius in memoriam venissent. Quodsi vero ponas Titium loqui vel de Sempronio, vel de ipsis nundinis atque audito sermone in te nascatur idea Sempronii ae inde porro idea nundinarum rerumque ibidem visarum & gestarum; Titium personam Sempronii & nundinas eum rebus ibidem visis aegestis tibi in memoriam revocasse affirmas.
g. 229. Subinde ideam rei una cum re praesente perceptae reproducere non possumus, vel etiam idgam rei anIea perceptae reproductam recognoscera: non valemus; sed ejus ope reproducimus idem rerum aliarum simul perceptarum edi harum demum μι-sidio ideam illam, quam re producere non poIeramus, reprosi cimus, ves, quam recognoscere non poteriamus, recognoscimus. Quoniam obvia eXperientia utrumque maniscstum est, ad exempla provocasse sussicit, quibus excitatur attentio, ut unusquisque eadem in seipso observare queat & notio propositioni praesenti respondens clarior reddatur. Ponamus te ubdisse Titium in templo & posthac de eodem sermonem in id re, quod in templo praelem fuerit. Vi autem ideae templi 3 quae