장음표시 사용
201쪽
ret; nec tale quid fieri posse ante agnosceret, quam dono isto prorsus singulari frueretur.
Ostendemus suo loco, quosdam ea su incidere in exercitia, quibus habitus comparantur, atque praeter omnem opinionem ae intentionem iisdem potiri . etsi alii plurimum laboris impendere debeant. ut eosdem consequantur. Idem obtinet in casibus aliis, in ipsa quoque vetitate, quae latet, detegenda.
g et 2. Si quis animum indifferentem ad quodlibet objectum es Indissere
Icere velit, ut eandem ad quo is attentisnem inerre 'Ht , is iψ omnem adhibere debet conarum, ut ad objecta non modo quaevis obsta, sed studio etiam quaesita, inprimis ad ea, quae attenIione sua indigna judicat, s a quibus quasi retrahitur animus. atlendat. Eodem, quo supra g. 249 , modo ostenditur, indifferentiam attentionis ad objecta quaelibet obvia esse gradum quendam attentionis, consequenter exercitio comparari aqs Quam Obrem cum hoc exercitium constet attentione actuali ad objecta promiscue omnia, quae sese nobis offerunt I9s. ,s differentiam istam attentionis acquirere voluerimus, Opera nobis danda est sedulo, ut objecta prorsus diversa in conspectum nostrum prodeant, vel animo nostro offerantur, & omnis conatus adhibendus, ut ad singula eadem attentio conservetur , quamdiu nobis visum fuerit. Et quoniam difficilius com servatur attentio, si qua nobis tam abjecta videantur, ut infra attentionem nostram ea posita existimemus. aut si qua talia sint . ut ab iis prorsus abhorreamus ; in id potissimum nobis enitendum, ut attentionem nostram in istiusmodi objeistis diu defixum detineamus: quod etsi initio molestum nobis accidati taedia tamen aliquantisper devoranda sunt, donec nulla amplius in nobis ropugnantia deprehendatur.
Quoniam huc plurimum eondueit rerum di Ve sitas continuo Variata I non tam eas it res committenda. quam destinato consilio quaerenda sunt objecta, qualia ad attentionem nostram exercendami omin
202쪽
commoda judicamus. Quilibet antem , si quidem attentione uti voluerit, in seipso experietur, in praesente casu appetitum mulsum instuere in attentionem nostram. Quam ,btem in exercitiis instrutuendis ab eo ex pestanda sunt subsidia. Plurimum in moralibus utilitatis habet attentionis identitas in negotiis levioribus S iis, qtrae minimi mem nti sunt. Atque ideo in hoc gradu attentionis comparando utiliter admodum opera collocatur.
g. 2 3. sui in isserentiam attentionis ad objecta quaelibet sibi comparat , eadem industria acquirere potest potentiam ad rem praesentem, quaecunque tandem fuerit, omnem asserendi attentionem. Etenim qui indisserentiam attentionis ad objecta quαlibet sibi comparat, is omnem adhibet conatum, ut ad objecta quaelibet obvia attentionem tamdiu conservet, quamdiu ipsi visum fuerit δ. 212. ). chiare fi studium istud conservandi attentionem ad rem quamlibet praesentem aliquamdiu continuet; sine ullo tandem negotio ad rem praesentem quamlibet, si voluerit, conservare valet I. I9S. 248 P. Eadem igitur industria acquirit potentiam attentionem omnem asserendi continuo ad rem quamlibet praesentem, qua indifferentiam attentionis ad o jecta quaelibet sibi comparat. Poterat etiam eodem, quo supra l. 249. , modo ostendi potentiam habendi animum ad praesentia continuo at- . tentum esse peculiarem quendam attentionis gradum, atque deo exercitio comparari s g. 248. ). Quare cum exercitium huc spectans sit continua ad id, quod praesens est, attentio I93 ); animum quoque ad prasentia constanter attentum aD serre tenemur, nisi attentionem aliud quid fibi vindicet, eumque ab iis revocare debemus, quae huc non spectantia eundem occupant, ubi potentiam animum ad rem quamcunque praesentem acquirendi nobis comparare volumus. Sunt multa motiva particularia, quibus determinamur ad animum risus praesentibus continuo praesentem, sed haec ad philosophiam
203쪽
De Attentione I Refiexione. III
potius moralem, quam ad Psychologiam spectant. Alsit itaque ut quia existimet, omitti utilia, quae suo loco a nobis referuntur
g. V . Gradus quilibet attentionis diu intermisso effus Uu ite- - .rum amittitur. Gradum attentionis semel aequisium nou u .hin iis, , tendo iterum amitti, experientia obvia doeet. Domesticam estodis, hic appellare possumus. Sane cum adsueti essemus inter quos- mul aequi. vis strepitus, ipsarum tubarum clangorem ac tympanorum situs ami sonitum ad meditationes nostras conservare attentionem, pe- ratur. rinde ac si prorsus tranquillo in loco sederemus; ubi aliquotannis musaeum nobis fuisset ab omni strepitu prorsus remotum , attentio nostra facillime turbari poterat, nec sine dissicultate in objecto praesente detinebatur, praesertim quod nonnisi vi imaginationis praetens sistebatur, ac ubi meditarionibus de rebus a sensu remotis indulgendum erat. Novo igitur exerincitio demum instaurandus erat attentionis gradus, quasi de novo comparandus f. 248. .
Confucio. Sinarum Philosopho, veritas propositionis praesentis probe perspecta suit. Quamobrem eum ipsi perspectum esset, quam neeessaria sit attentio ad rerum actiomim directionem, ad res quas eunque levissimas eandem attentionem afferebat, quam ad res arduas asserte solebat: quemadmodum in Notis ad Orationem de Sinarum philosophia practica me monuisse memini.
f. 2 S. Gradus quilibet attentionis continuo inu I conferum submoritur, es perscitur. Quoniam enim gradus attentionis promi. attentionis scue omnis exercitio aequiritur f. 248. , impossibile est ut gradus con- amittatur, quamdiu exercitium istud durat. Raare cum exesti fruetur stium duret, quamdiu gradu isto attentionis utimur f. I9s. θ;pς μεμφη continuo ejusdem usu conservari debet. Porro quia exercitio acquiri debet, quicquid attentionis acquiritur c*. 248. ue attentio autem perficitur, si quidligo D P cbauia.9 Aa attenis
204쪽
attentionis acquiritur, quod nondum habebamus : continuo gradus alicujus attentionis usu idem perfici debet.
Ex propositione praesente ulterius liquet, Confucis fuisse rationem sussistentem,eur ad amonea quascunque minimi, immo nullius mois menti eandem a Terret attentionem, qua ad negotia ardua & actiones minimi momenti opus erat. Quod adeo in philosopho summo reprehendunt,immo deridendum propinant, qui res nonnisi obiter inspicere solent superficiariam attentionem cum habitudine mentia conjungentes; id summam utique laudem meretur.
f. 2 6. Aristis. Attentionem nostram successive ad alias aliasque parua .is dirὸἱm perceptionis totalis promouere volemus , prouti visium nobis fuerit. pro arbitrio Hoc ex eorum numero est, quod unuSquisque quovis mome νιε si tu . to in se experiri potest. Ponamus enim te Videre arborem. Iapotes tua positum deprehendis, ut attentionem tuam dirigas ad solia, a soliis ad surculos, quibus eadem adhaerent, a surculis ad ramos, quibus iidem inseruntur, a ramis ad truncum,ex quo ipsi procedunt. Immo in potestate tua positum deprehendis, ut a trunco eandem retrahas ad aliam quamcunque ejus partem. Similiter si attentionem in solio defigis, in potestate tua positum deprehendis, ut eam applices ad solii figuram & inprimis ad perimetrum, qua continetur folium,deinde eandem prinmoveas ad colorem viridem, quo tingitur, ad pediculi per integrum solium secundum longitudinem ejus continuationem ,hinc ad ramulos inde procedentes secundum solii latitudinem, ulterius ad surculos ex ramulis undiquaque sparsis ac tandem ad ni teriam inter ipsos conspicuam seu utriculorum congeriem. Nee minus in solii perlustratione , quam ante cum totam a horem conspiceres, in potestate tua positum deprehendis, ut aqualibet particulari perceptione ad quamlibet alteram attentionem retrahas. Videmus adeo attentionis directionem pendere ab arbitrio no. stto, e si hie exercitio opus sit, Di magis eidem subjuiatur , quemadmodum paulo post os esuri sum .
205쪽
Attentionis successiva directio ad ea, quae in re peree- R GYAntipta insunt, dicitur Refexio. Unde si in ut liquet, quid sit δε- ad iiD. etillas refectendi, scilicet quod sit facultas attentionem suam successive ad ea, quae in re percepta insunt, pro arbitrio dirigendi. Quare cum constet, quod attentioncm nostram sucis Cessive ad alias aliasque partes perceptionis totalis promovere
valeamus, prout i nobis visum fuerit f. 236 ; anima habet facultatem super rebus perceptis resectent.
Go lenius noster in Lexieo reflexionem definit per intimam animae actionem, qua recognoscit tum seipsam, tum suos actus S suas species.
Intelligit autem per species animae ideas rerum, quas habet. Et recognostere ipsi idem est ae sibi eonscium esse, quod hi ne ideam iam habeamus. quod has operationes mentis jam exerceamus. Nimirum harum ita nobis conscii sumus, quatenus attentionem nostram sue- cessive ad ea, quae in re percepta continentur, ipsasque nostras actio. nes mentis circa eas convertimus. Non videtur Goclenius satis dusti guere, quae memoriae sunt, ab iis, quae reflexioni tribuenda veniunt. Quod tamen vocabulum reflexionis non sumat in alio signifieatu, quam a nobis accipitur, ex ceteris ejus verbis apparet, quae ibidem leguntur. δε Reflexio enim, ait, Physicis est, cum, postquam intel. lethus concepit rem aliquam, rursus concepit se concepisse eam,& considerat ae metitur . qua certitudine & modo illam eognourru s&, si opus fuerit, iterum atque iterum convertit se seu revertitur ad G se & aitus suos. se Etenim dum assirmat, animam iterum atque iterum eonvertere se seu reverti ad actus suos; specialem reflexionis ealum, qua super ambus suis mens reflectit, eodem modo deseribit, quo nos reflexionem in genere definivimus. Quid enim aliud est corivarsio ad actum semel perceptum, quam directio attentionis ad eundem. Dam vero de re ipsa percepta pronunciat, quod eandem consideremus, ae metiamur qua certitudine S modo illam eognoverim is , hoc ipso actus res exionis nonnullos enumerat, quae sese per directionem attentionis ad partiale quoddam objectum exerunt. Pri. ma vero, quibus utitur, Verba ad memoriam reserenda, quae cum re
206쪽
Si super re percepta refectimus, eorum , quae eidem in Iunt diversa ad eandem quomodocunqu' pertinent, nobis con-Icii fumus'ea a re, cui ingunt, diuersa esse agnoscimus. Etenim dum super re percepta reflectimus, attentionem successive ad ea dirigimus, quae eidem insunt, vel ad eam quomodocunque
spectant 3. 237. J. Efficimus itaque ut id, ad quod attentionem nostram dirigimus, clarius percipiamus ceteris, quae simul insunt l. 237. , consequenter ut idem magis appere piamus, quam cetera , quae in re percepta simul continentue Magis adeo nobis conscii sumus, nos id percipere, ad quod attentionem nostram dirigimus, quam cetera, quae in eadem re simul insunt S. II.). Quare cum attentionem sucis ecssive ad alia aliaque in re percepta contenta promoveamus 'ν demonstrata 3 successive quoque nobis magis conscii sumus, quod nunc hoc, nunc istud percipiamus, quod rei perceptae inest, quam cetera, quae simul insunt. Dum igitur super repercepta reflectimus, eorum, quae eidem diversa insunt, vel ad eandem quomodocunque pertinent, horum enim, quae ill xum, eadem est ratio nobis conscii sumum Enimvero dum super re percepta reflectimus, attent in nem nostram pro arbitrio dirigere possumus in quodcunque eidem inexistens, vel quomodocunque ad eandem spectans, eamque inde ad rem perceptam ipsam retrahere 9. 287. . Quare cum ad rem ipsam attenti ejus nobis conscii simus per demonstrata & eorum, quae in eadem vel ad eandem quomodocunque spectantia sigillatim percepimus, tanquam sigillatim perceptorum meminimus cl. 226. I dum super re percepta reflectimus, va, quae eidem insunt, vel quomodocunque ad eandem spectant, tanquam diversa ab eadem agnoscimus cf.
Exemplo propositio praesens ejurque demonstratio mirifiee illustiuar. Etenim si lapis arbore resin unus successive attentionem nostram Diuitiaco by Cooste
207쪽
nostram dirigimus ad solia, surculos, ramos, truncum, quemadmo i dum paulo ante I. 2s6. jam vidimus. Dum attentionem nostram ad solia dirigimus, magis nobis conscii sumus, quod jam percipiamus folia, quam quod simul surculos, ramos & truncum percipiamus. ι Similiter dum attentionem ncstram ad iureuioa dirigimus, magis no
his conseii sumus, suod jam sis tos percipiamus, quam quod simuli solia, ramos & truncum percipiamus, ae ita porro. Sigillatim igitur nobis conscii sumus foliorum, surculorum, ramo m, trunci, hoc est, eorum, ex qi abus arbor constat, simulque nobis consili sumus, quod eorundem sigillatim nobis conscii simus. Inde est quod G clenio autore philos et hi ad reflexionem requisiverint, ut mens coni . cipiat se rem concepisse, & eam ad actus suos se convertere dicatat o Enimvero dum attentionem ad integram arborem iterum dirigimus j memoria nobis suggerit, nos folia sigillatim modo percepisse Sieat dem est surcuIorum, ramorum atque trunci memoris. Atque indet colligimus solia esse ab integra arbore diversa. eodemque modo agnoicimus surculorum. ramorum atque trunci ab eadem diversitatem Inimirum solia ct arborem integram sibi invicem non posse substitui, ut eorundem i.obis conseii simus, seu ut satia substitutione r spectu perceptionis perinde sit, ae si substirutio nulla facta esset. Quis libet enim satis agnostit perii de non esse sve arborem integram pedicipiat, sive tantum m. do ita, aut surculum, aut ramum, aut truncum.
Vi notionis igitur diversitatis agnoscimus , solia ab athore esse diverinsa cf. i83 tu). Immo eodem modo agni stimus Diculos, ramoviruncum esse tum ab arbore integra, tum a se invicem divertos. Exsequentibust patebit reflexioni sese immiscere multas mentis operatiis Ones, ut ad 'o m: rum non sit hactenus non satia a se invicem esse diLcreta, qxae ad diversas animae facultares spectant..
g. 289 l Si attentionem nostram primum in A, deinde in Bῆ- Collatio reis' gilIalim, mox in A & B simul dirigimus 3 A & B inter se conferre rum perc ' dicimur. Est adeo Rerum perreptarum cultatio attentionis prorum.
' primum in singulas, mox in duas vel plures simul facta dire
t istio. Quoniam attentionem nostram successive ad alia aliaque, prout nobis commodum visum fuerit, dirigere valemus
208쪽
Ponamus te attentionem tuam dirigere ad arborem integram, mox sigillatim ad solia, surculos, ramos & truneum. Deprehendes in potestate tua positum esse, ut attentionem ad folia & surculum iis mul dirigas, atque tibi eorum simul, sed tanquam a se invicem diversorum sis conscius. Dum hoe saeis. solia & surculum intesse eonserte dieeria. Insunt huic collarioni plures animae liperariones. & dum attentio hue illucque seu a re pereepta una ad alteram continuo retrahitur, memoria quoque cum imaginatione sese im
g. 26α quod ρεν- Dumsper rebus perceptis refectimus, eos quoque intertineat f eo erimus. Etenim dum super rebus perceptis refcctimus, 'ς οφ attentionem nostram successive ad ea, quae in re percepta insunt, vel quomodocunque ad eanuein pertinent, prout nobis commodum visum fuerit, defigimus o. 2 7. . Quoniam itaque directio attentionis ab arbitrio nostro pendet; a a bina quoque simul eandem dirigere valemus, ad quae eandem sigillatim direxeramus. Quare cum res perceptas inter se conseramus, dum attentionem nostram primuin in eas sigillatim, deinde in easdem simul dirigimus, cam continuo ab una ad alteram quasi retrahentes o 239. , dum super re percepta resecismin, ea inter se conferimus.
Est nempe rerum perceptarum collatio actus quidam specialis re. sexti n: g. etsi non simplex, i d in varios alios resolubilia, quemadmodum jam not. as9. innuimus. Hie sane ait is sese ex rir, dum q Zae in re percepta civersa insunt tanquam diversa agnolaim F. 268. f. 26I. R. exist as
Anima quoque super siegsa s actibus suis resectere
potest. Anima enim est sibi sui, adeoque eorum, quae ipsi actu insunt, seu actuum suorum eonscia β. et oia: id quod quovis etiam momento unusquisque in se experiri potest & singulis comprobatur, quae in antecedentibus de anima Observata re tuis limus. Mens igitur seipsam δι actus suos percipia & apperci
209쪽
pit cl. 24.2S.) , adeoque essicere valet, ut partialem quandam perceptionem magis appercipiat, quam ceteras 234. , veluti ut actum aliquem suum se percipere magis sibi sit conicia, quani quod percipiat ceteros , consequenter ut ejus perceptio sit ipsi ceteris clarior I. 23 . . Attentionem igitur suam ad unum actum, vel unum qu dpiam in se perceptum dirigere valet, quod antea cum aliis in se simul pereipiebat 23 . , conlequenter sinper seipsa actibusque suis reflectere potest fg. 237.).R flexio animae super seipsa suisque actibus aut, si mavis, iis quae actu in anima O ntingunt, est medium perveniendi ad cognitionem animae. Qu equid enim in Psychologia empirica traditur, illud e gnoscimus. quatenus super iis, quae in te ipsa mens observat, restem, mus. Haec tamen reflexio sngulare quoddam acumen praes ipponit. Unde contigis, quod in cognitione animae philosophi plurimi non multum profecerint.
Actus reseri dicuntur Omnes animae actiones, quae re--ω flexionem ingrediunturo sis
Isti modi actus nulli sese exerunt in infantibus recen nati'. Immo nee adulti super rc bis omnibus ac actionibus si is tessectere solent, aut, si eum Cicerone loqui malueris,animum ad res omnes suoasque astoneste flectere solent. Quod in philosophia refit xionem fimulieiter appellamus, Ciceroni dicitur animi ad rem perceptam Jxesicrio.
Continuo e Nitio Sper re quacunque osvia singulis- R reo sinque nostris actionibus r/fectere ad uescimus. Quodsi conti- per re qua-mium fuerit super re quacunque reflectendi ex ei citium ; super e que o re quacunque obvia singulisque nostris actionibus resectendi του PMη conatum continuo adhibemus *. i 93. . Quare cum nobistonicii si ilia, tu, rcflexionis, dum eandem instituturus quod a posteriori satis patet , fimulque rei, super qua reflectunuia tauquam sensui vus animo praetentis nobis conscii simus. quod non minus maius estum est 3 actus reflexos cum Praesentia iei
210쪽
smul percipimus f. 262. . Quamobrem si idea quad imantismo obvertetur & in praesentiam ejus diligimus attentionem, ut adeo ejusdem nobis Conicii simus 9237. ,ri flexionis quoque perceptio una excitatur S. IO . & nos candem recognoicimus6174 , consequenter nobis conscii sumus quod alias super re sensui vel animo praesente reflexerimus S. i73. . Quoniam igitur id destinato consilio secimus per hypoth. hujus quoque consilii nobis conscii sumus. Quamobrem quamdiu nulla adest ratio , cur idem mutemus, quod hic supponitur; denuo super re residet imus obvia, quia jam nobis praesens est, vel animo ejus nobis obversatur idea, consequenter etiam super actionibus nostris quibuscunque. Continuo igitur exercitio super re quacunque Obvia singulisque nostris actionibus reflectere adsuescimus.
Propositio praesens maximae est utilitatis,sive rerum cognitionem acquirendam, sive virtutis exercitium spectes.
g. 264. I ὸdiman. Puc attentioni obstant, ea quoque impedimento sunt refi ea reflexio. xioni. Si quid enim attentionem impedit, idem etiam impedirenti. debet, quo minus eandem dirigas luccessive ad ea quae in rc periscepta insunt, aut quomodocunque ad eandem speetam: id quod per se patet. Enimvero in directione attentionis successiva ad ea, quae in re percepta insunt, reflexio consistit f. an.). Quicquid ergo attentionem impedit 3 idem quoque rufiexioni impedimento est. Impedimenta attentionis reeensuimus in superioribus , sciliem sensationea,praesertim fortiores s.238 & phamasmitum in im
ginatione continuam sueeessionem sq. a4I. . Ac inferius patebit, quae obstacula eidem appetitus objiciat. Non igitur opus est, ut de impedimentia reflexionis specialiora proseramus. Equidem est tuaedam etiam ad reflectendum luper re percepta aptitudo, qt ae ubi deficit . parum hae in re proseceris: sed ejus defectum non commode inter impedimenta referre potes. Impedimentum enim supponit in agente aptitudinem ad agendum.