장음표시 사용
211쪽
De Attentione es Refiexione. 193 f. 26S.
Quoniam igitur potentiam conservandi attentionem ΜΘdium nobis exercitio acquirere valemus cI. 248. , ad reflexionem res ionis. vero conservatione attentionis opus habemus I. 264. θω quis absque Obstaculo super rebus perceptis refectere velit, is attentionis conservandae potentiam mi comparare debet.
Q omodo potentiam conservandi attentionem nobis eomparare debeamus in diversi , qui hie occurrunt, easibus, doeuimus supra L a 49. & seqq. . Inprimis plurimum nos juvat attentio. quam inister plara objecti si ii partimur, ubi sigillatim pereepta vel inter se, vel cum re tota conserimus.
De Intellectu in genere Si differentia CognitioniS. c
D super re percepto refectimus, istincte eam percipimus. quana,
Dum enim super re percepta reflectimus, eorum, quae rem distis eidem insunt diversa, vel ad eandem quomodocunque Myer. pertinent, nobis conscii sumus & ea a re, cui insunt, diversa mur. agnoseimus β. 2 8.). Quoniam adeo in eadem plura sigillatim enunciabilia distinguimus ; eam distincte percipimus. Dum igitur super re percepta reflectimus, distincte eam percipimus.
Pitet idem ex supra tuor. β 2Iro allato exemplo de arbore. Di)m enim saper eadem reflectimus, tanquam diversa in eadem sueressiυε nobia repraesentamus solia, surculos, ramos, rruncum, adeoque eandem disti ine percipimus. Siminrer dum sisper solio reflectimus. tanquam diψersa in eodem distinguimus pediculum , ejus secundum. solii longitudinem productionem. ramos inde derivaroa &secundum solii l. iii diriem extensim surculos hinc inde Per solium excurrentes. perime.
212쪽
trum solii, eolorem viridem, differentiam coloris in parte anteriori reposteriori, seu superiori ae inseriori, utriculorum congeries inter surru Ioa contentas, adeoque solium distincte percipimus. Idem centenis exemplis aliis confirmari potest, ut adeo pateat, res a nobis distinctae pereipi posse, quatenus habemus facultatem animum ad eas reflecte
di. Tolle hane facultatem, ipsam tolles distinctam pereeptionem. S. 267.
Quoniam rem distincte perciphnus, dum superha r flectimus es. a 66. ); multarum rerum perceptiones distinctas consecuturi super iis refectere debemus.
Patet adeo modus perveniendi ad pereeptiones rerum distinctam Plutima tamen adhue subsidia supersunt, quae ex sequentibus mania sest, evadent. Utile est distinctia rerum perceptionibua a teneris umguiculis adsuescere, consequenter ad objecta quaecunque obvia excitari attentionem atque exerceri reflexionem.
3. 268. Dum super re percepta restessimus si eam vel cum aliis uI perceptis, vel cum aliis, quarum meminimus, conferimus ς perceptiones specierum ae generum acquirimus. Etenim dum super re percepta reflectimus, eorum, quae eidem insunt diversa, vel ad eam quomodocunque periinent, nobis conscii sumus & a re, cui insunt, diversa esla agnoscimus . 2 3. . Quo se si ergo ea, quae in rebus simul perceptis, vel etiam in iis, quae nunc percipiuntur & quarum meminimus, inter se conserimus; quae in ipsis eadem sunt, quae diversa sunt, percipimus. consequenter nobis conscii sumus fimilitudinis ac dissimilit dinis illarum c=. 19 .aiI. Onto , Quare cum similitudo individuorum species, similitudo specierum genera eonstituat j. 233. as . Ontil); dum super re percepta reflectimus & eam vel cum aliis fimul perceptis, vel cum aliis, quarum memini mus , conserimus , pereeptiones specierum atque generum a
quirimuSis Hoe modo pereipimus res omnes. quas nominibus appeIlativis compellari solemur. Ita arborem in generi AEBF m Mara, cerasum
213쪽
De Inrellectu in genere I disseremia cognitionis. I9 3
8 in genere tanqu1m speciem; brutum in genere tanquam genus, equum vel canem in genere tanquam speciem percipimus.
f. 269. Rerum genera I species a Ie invicem discreturi per sonos quamori
quosdam articulatos ea indicare solemus. Res facti non aliter genera squam a posteriori probari potest. Experientia autem unicui- oc in re que obvia est , ut exempla in medium proferri opus non sit . 666. Log0. tentur. odsi dubites num soni isti articulati indigitent genera & spee,
. es; levi qi.adam attentione opus est, ut idem animadvertas. Pone enim te intueri canem, qui Mordax appellari solet; patet ideo canem hune singu I rem vocari Mordacem , ut eum ab aliis canibus distinguas, ct quodcunque individuum in hae brutorum specie eanem diei. Est igitur Ocabulum mnia nomen speciei, non individui.
f. 27Ο. Quoniam ex sono isto articulato ab altero prolato colli Signa κὰκ gimus , rem praesentem sive actu ipso,sive in idea esse individuum νωm, J.ei hujus speciei vel generis f. 269.); sioni articulati,quibus genera rem Nina. s species rerum, vel etiam indiuidua indigitantur, sumsigna ge- Pi stomnerum e si cierum, vel etiam individuorum. Hine jam in Ontologia cnot. 6.9 8. 9s9. vocibus istiusmodi aristieaeatis usi sumus ad illustrandum doctrinam de signia. f. 27I. Voces articulatae, quibus res perceptas aut pereeptiones Vbeabistis nostras indigitamus, dicuntur Vocabula , ut adeo Vocabula sint quid p. signa nostrarum perceptionum, vel rerum per eas repraesenta, a tarum. Ita vocabulum arbor & eorpus naturale in regno vegetabili den - . . tat quod ex soliis, surculis, ramis, traneo atque radice componitur; dcideam arbori .quam habemus, ct vi eujus nobis arborem tanquam pridi sentem repraesentare valemu',quotieseunque voluerimus.
214쪽
- ρ6 Part. I. Sess. IV cap. II.
minum pendet, quod per se patet; Vocabula semet artificialia fiunto. 9 8. Onto consequenter nil quicquam obstat, quominus iisdem tribuatur Agnificatus prorsus contrarius, vel ut eidem uocabulo tribuantur diuers Amulsi scatus, uel eadem res diversi indigitetur vocabulis g. 9Sy. Ontol. .
Exempla jam dedimua abibi not. g. 9s 9 Onto ), eum de signia artificia libas in genere ageremus. Vocabulorum autem significatus ac bitrarius probe notandus est: etsi enim evidentissimus sit, plurimi ramen in eum impingunt n interpretatione autorum ita procedentes, ruasi significarus esset necessarim, atque adeo vocabula in numerumgnorum naturalium essent reserenda. Unde plurima consequ-tur incommoda,quae hic commemorari prolixum nimia seret.
si οδε Si quis vocabulum es rem eodem denotatam sepius una vacabulo percepit; vocabulo audito rei quoque , quam denotat, meminit. & deam contra idea rei siue sensiss , de Di imaginationis res citata, voca- tali ousque Agnificatus meminit. Siquis enim vocabulum&rem --. eodem denotatam saepius una percepit,audito vocabulo vi imaginationis reproduci debet idea rei eodem denotatae g Ii7.9, eademque ab anima recognosci debet g. 213. . Enimvero quando ideam rei reproductam recognoscere valemus, ejusdem meminimus c3. 226. . Audito igitur vocabulo,rei eodem d
similiter si idea rei sive sensit. sve vi imaginationis resuscitatur 3 idea quoque vocabuli & significatus ejus reproducitur fri79,ἄ: tam illa, quam hic ab anima recognoscitur g. 213. Idea igitur rei quomodocunque reincitata vocabuli ejusque fignificatus meminimus 3. 226. .
Atque ita apparet, quomodo linguam vernaeviam . vel etiam ipso usu quamcunque aliam discamus.& eur insantes steressu deismum temporis voeabula intelligere distant. Quod vero eadem ante intelligant, quam eloqui valeant, id quidem inde est, quod voma lamentur variis organorum loquesar motibus, quemadmodum M suo Disitiam by Gora e
215쪽
De Intellectu i genereddisserentia 'cognitionis . I97
suo tempore in Physicis docebimus, motus vero istos prompte pro- dueendi potentia nonnisi multo exercitio acquiratur.
. 274. Si quis vocabula diversarum linguarum βpius simul percia Modus addia
pit, audito uno meminit etiam asterius ac communis utriusque signi- hendi lin-ficatus. Si qua enim vocabula saepius simul perceperimus, audito g oti uno re producitur etiam idea alterius de communis utriusque 'sgnificatus S. III.), eademque a nobis recognoscitur cf. II 3.). Vocabuli igitur alterius ac communis utriusque significatus au
dito uno simul meminimus j. 2260.
Nos non alio uti modo linguas exoticas addiscendi, quam ut ideas voeabulorum in utraque i ingua idem significantium saepius una exei. temus & su per ita reflectentes eommunis utriusque significatus ideam superaddamus equalenus utrumque ad eandem rem reserimus; nemo est qui ignorar.
Facultas res distincte repraesentandi dieitur latesseris. Di,2
Vocabulum intellectus vulgo admndum vagum se ambiguum quid dic habet signifiearum, quemadmodum videre est apud Gelentum in Le. ruri xleo ubi misere se torquet in diversia significatibus eruendis; nee ta. men tradit,quae satisfaciunt. Nos distinguimus M.quae in anima insunt,a se invicem, & vocabula ad ea denotanda ita applicamus, ut singulis tribuatur fixus quidam ac diversus a significatu alterius sit ni fies. tu.,qui usui loquendi, quantii m inconstantia permiriit, non repugnat. Quodsi ergo saeuitatem cognoscendi excutias; cognosces res repraesentari vel consu se per imagines, vel d stincte distinguendo a se invicem quae in imaginibus insunt . eademque ab imaginibus separando. Dum confuse res percipimus,ea vel pi aesentia vel absentia sunt. Triplex adeo in repraesentatione rerum discrimen occurrit. Quamobrem tribus opus habemus vocabulis. Habemus tria Vulgo vocabuis, quae de saeuitate cognoscendi usurpantur, sensum, imaginationem S intellestiam. Non invito igitur communi loquendi usu sensus ad re- , . rum praesentium in sintulari, imaginatio ad absentium itidem in sin. tutari per imagines confusam repraesentationem adeoque intellectua ad repraesentationem distinctam in universali refertur. Susseit nos
216쪽
voeabulorum in Psyehologia sinificatus in se arbitrarios ita determinare,ut ad certam atque distinctam animae cognitionem aequirendam& eum aliis eommunicandam nobis si at subsidio. Diximus in superioribus id ues. saeuitatem eognostendi superiorem . qua ideas & n tiones diuinuas aequirimus. Intellectus adeo & facultas superi oecognoscendi synonyma videntur: quemadmodum etiam Gym- ωs in I .stitutionib is β 6o. Psych. innuiti Quodsi iamen aeumine profundiori in differentiam penetrare volueris , saevitatem cognoscendi s periorem latius patere deprehende quam intellectum. δε- enim ad acquirendas ideas ae notionra distinctas plura requiruntur, quam repraesentatio rerum distincta in universali, seu ipse repraesenistandi anus proximus et i remore in eundem i fl)ant. Sed non opus est tam sollieite a se invicem distingui, quae citra errorem pro synonymis haberi possint. s. 276.
sra 3 -' Quo plura igitur distincte quis sibi repraessentare potest 3 eo
Convenit huie corollario notio quaedam communis: vulgo enim majorem intellectum tribuimus ei, qui pluribus ideis eum referrum
habet,quam qui paucioribus , ut adeo de pluribus rebus disserere M . aZst quam alter ac de pluribus suum interponere judicium valeat. Habemus adeo primum gradum intellam qui ab objecto desumitur, aevdeogradui objectivus appellari potest.277.
Gradui in' suo pluma quis in eodem siubecto distinois 3 eo major est in-
Nee in hoc eorollario abhorret notio eommunia. Majorem intellectum respectu alicujus objecti tribuimus uni,quam alteris plura de eodem Lbjecto noverit praedicat quam alter. Habemus adeo alterum intellectus gradum , qui eum a fornis seu modo repraesentaqtionis petatur, gradu/formalis vorari potest. q. 278.
IM.tactini Quoniam in intellectu non distinguimus nisi obiectum,s us ans quod repraesentatur, & modum, quo repraesentatur 3. 27 S . , ηο πιμι, primus autem gradus illius ab objecto cl. 276. , alter a sormar petis
217쪽
De Intellectu in genere es disserentia regnitionis. 199 petitur 9. 277. , intellectus msor concipi nequit, quam qui omnia possibilia distincte sibi reprUentare valet, conlequenter intellictus omnia possibicia distincte repraesentans erit omnium maximus, se absolute summus.
Ut tum detur intellectus maximus seu absolute summus, nee ne, immo utrum possibilis ii , nec ne ; hie nondum definiri potest. In Theologia naturali osten demus, eum utique possibilem esse atque Deo eom petere. Non vero tantummodo in usum Theologiae naturalis propositio praesens priemittitur, verum etiam eum in finem eidem hie loeus conceditur. ut inde intellectus nostri imperfectionem metiamur atque adeo agnoscamus, quam infinito intervallo a maximo intellectu dist. mus , clarius percipientes veritatem illius pervulgari. maximam partem eorum . quae scimus, esse minimam eorum, quae nescimus. Bini illi inintellillus gradus. de quibus diximus I. 276. 277. in . in hominibus, quorum intellectus tam materialiter sive ratione objecti. quam sor-- liter sive ratione modi repraesentandi limitatus est f. 279. plurimum dii serunt. Sed dificientia ista exsequentibus clarius elucescet.
f. 279. Intellectus noster limitatus est tum quoad oberim, tum Limstario
quoad modum repraesentandi objecta. Quilibet tum in se, tum inreuem in aliis experitur, intellectum nostrum non extendi ad possibilia semβηι omnia, sed aliqua saltem esse, quae nobis repraesentare valemus. Quare cum ultra istum definitum numerum ceterorum nihil , nobis repraesentare Valeamus ; intelleetus noster quoad ori Etum limites agnoseit sh 468. Onrol. ), adeoque limitatus est. Similiter unusquisque non minus in se, quam in aliis animadvertit, non aliqua saltem, quae objecto, quod nobis repraesentare vulemus, non vero omnia discernibilia distinguere v lare. inare cum ultra istum definitum numerum denuo nihil discernere valeamus 3 intellectus quoque noster quoad mo
dum reptae icta uia di objecta limites agnoscit f. 468. OmoL ,
adeoque limitatus est. D iplex datur. uti graduum G. 276. 277. , ita etiam Iimitationis lanianuarum, oblectum scilicet ac modus repraesentandi objectum. M .
218쪽
Ex limitibus enim obiectorum pereeptibilium S modi eadem repram sentandi nascuntur gradus., g. 2 o. Si quid vocabulis indigitare valemus, id enuntiare diciamur: ut adeo enunciabile dicatur, quod verbis indigitari potest.
Atque ita ad norio..t militi ictam revocav m in termininn,q em suis pra ex notione communi confusa notum supposuimus S. 38. ,inde. pendenter tamen ab illa definitione, quam ingrediebatur. S. 23I.
Puiequid in Hea rei distingui ab alio potest, id etiam
enunciabile est. Quoniam vocabula sunt fgna perceptionum, adeoque & rerum per eas reprascntararum artificialia I. 272. , vis significandi eorum prorius ab arbitrio nostro pendet g. 38. Onrol. . Quamobrem si quid in idea rei distingui ab alio potes , idem etiam vocabulo aliquo tanquam signo indisitare licet. Enunciabile igitur est cf. ago. ).
Non item excipere, quod tot vocabula inVeniri nequeant, quot diis versa pereeptibilia deprehendantur. Ersi enim d melle, si non pro sua impossibile sit, ut numerus pereept bilium C m n timero υ eabuia loeum vi eombinationum literarum utilium ac scopo praesinti renu nientium possibilium conseramus constat tamen eidem v obulo diversos attribui puta significatus, s vel maxime eoncedas. tot voeabula aptaexeogitari non posse, quor pereeptibilia a nobis distingui pollunts ra. atque idem fieri absque ulla cisnfusione ipso facto experimur. Exempli loeo esse possunt,quae in Horis subsecivis A. I7 ιo.Trim. aest n. IV. de notione naturalis, praeternaturalis &nonnaturalia dicta sunt. 3. 282.
si ea, quae in perceptione distinguuntur, tanquam a re percepta sejuncta intuemur; ea abstrahere dicimur. Eatenus igitur menti tribuitur facultas abstrahendi, quatenus ea, quae rei perceptae inlunt, tanquam ab eadem se juncta specta
Competere nobis saeuitatem abstrahendi, ipso sino dis imus. Fimiam temper trim considuam Possim , nulla habita attentione ad subj ' Dissiliam by GOOste
219쪽
De Intellectu L: Ienere es disserentia cognitionis. IOIsubjectum, eui habitus iste inest, tumque dicimur temperantiam eonsi. derare in abstracto. Et quando videmus hominem temperantem &, quae ex actibus illius colligimus, tanquam ab eodem sejuniti spectamus: ea ab eodem abstrahere dicimur, quae ad notionem temperan- .cae spectam. 3. 283. Quoniam notiones generum & specierum absolvuntur similitudine individuorum f. 233. 234. Onrol. 9, similitudo autem consistit in identitate eorum, quae individuis laciunt be ab ris s. I93. Ontol. r, si ea , qu.e in individuis eadem nt, atque com ctio,inmstanter insint vel inesse intelliguntur , tanquam ab iisdem Ebun- formata. M spectamus, notiones jecierum atquegenerum consequimur, CGu sequenter notiones Decierum atque generum per abstractione om
Conrurrit adeo in formandis notionibus tenerum & specierum sensu duee attentio, reflexio, abstractio praeter imaginationem arque memoriam, quemadmodum hactenus dicta reeolenti apparet. terum si quis non statim viderit, cur inter eonstantia, quae subjecto alibeui insunt, ea quoque referamus, quae inesse intelliguntur; is mente r colat de possibilitare modorum alibi . 249. de seqq. Ontοι 2 dictu Etenim modorum possibilitates eonsiderantur instar talium, quae r hus inexistunt &, si in proximorum numero sunt, inter semper inratistentia reseruntur.
g. 284. si, quae ab alio abstrahimus, ea vocabulis peculiaribus sub bd. id ignomus I hoe modo abstractiones sunt magis Harie ac dia abstractio.
si ictae. Si qua enim ab alio abstrahimus, ea, quae rei perce- ner fiant ptae insunt, tanquam ab eadem separata spectamus β. ara . . ctor ac d Quare cum vocabulis utamur tanquam signis eorum, qtiae percipiuntur *.27 I. ; ea, quae ab alio abstrahimus, vocabulis peculiaribus designamus. Jam vero ea, quae abstrahimus, actua repercepta separari nequeunt 3 sed tantummodo mente sepais rantur, quatenus attentionem nostram in ea dirigimus & superre percepta reflectimus, adeoque nobis magis conscii sumus,
220쪽
Part. I. Ict. III. Cap. R. quod haec percipiamus , quam quod alia simul percipiamus f. a 38. 237. Ide ea a re, cui insunt, diversa esse agnoscimus j. 238. . Quando autem ea , quae abstrahimus, peculiaribus vo-etabulis designamus ; fingula quoque actu sigillatim enunciaro valemus g. 28o. . Jam vero hic perinde est ac si ea, quae abstrahuntur a re percepta, adhu ab eadem separarentur 3 voca - . bulorum autem sibi conscius meminit etiam rerum iisdem denotatarum . 273 ), consequenter sibi conscius est, se ea, quae a re percepta abstrahuntur, tanquam ab ea diversa, ei tamen inexistentia deprehendisse cg. 226.). Quoniam itaqae abstracia jam agnoscimus qua talia de a ceteris distinguimus de tanquam sigillatim enunciabilia sigillatim quoque enunciamus atque ita ipso facto a se invicem distinguimus , si quae ab alio abstrahimus vocabulis peculiaribus designamus, abstractiones fiunt magis clarae atque distinctae 3L 38. .
Quantum vocabulorum usus hue eonferat, ut abstractiones sane Earae atque distinae, ipso facto experimur Sane voeabulis adsueti iisdem ita inhaeremus. ut absque iis non cogitemus de rebus, praesertim ubi super iisdem reflectere velimvs: quae sane ratio est, eur plurimi sibi persuaserint . nos absque vocabulorum usu de rebus cogitare non M. animadvertentes scilicet nox tacite nobismetipsit loqui, qua eo de rebus cogitare intendimus.
Si, quae M aliis abstrahimus, ea vocabulis peculiardus Sis diu' designamus 3s abstracta facilius memoriae mandantur es diutius retinentur. Etenim si , quae ab aliis abstrahimus, ea vocabulis peculiaribus delignamus , abstracta fiunt magis distincta g. 284. . Quare cum memoriae facilius mandentur atque eadem diutius retineantur , quae distincte percipiuntur, quam quae consule percipiuntur f. aco. ); si, quae ab aliis abstrahimus, ea vocabulis peculiaribus designamus, haec ipsa de facilius memoriae mandantur se diutius retinentur. Si quis attentione lassiciente uti didieerit, veritatem asserti in seipso experiri potest. s. 286. memoris iis