장음표시 사용
41쪽
azas. 3I. Perceptis si quod percipimus agnoscere vel a perceptibilibus ceteris cura qua distinguere valemus , perceptio, quam habemus, clara est.
Exemplum pereeptionis elarae praebet Sol, quando eundem videmus; praebet arbor, quando in luce diurna eandem intuemur; praebet olor, quem tactu in lapide pereipimus. Nimirum si duo simul clare percipiuntur, iis inter se collatia apparet, num eadem sint, an diversa.
I. 32. Perreptis Si quod percipimus non agnoscere, vel a ceteris percepti. Obscura bilibus non distinguere valemus , perceptio , quam habemus,
quanam obscura est. Exemplo est objectum e longinquo visum, quod quale sit non agnoscimus. Videre nos quidpiam eonscii nobis sumus: sed quid
illud sit, quod videmua, nos ignorare non minus nobis eonscii suis mus. Quatenus igitur in perceptione quid desideratur,ne res agno. sei possit; eatenus eam obscure percipimus. Et obscure rem a nobis pereipi innuimus,dum interrogati,quid videamus,respondemus,nos nescire, ad quodnam genua vel ad quamnam speciem idem referre debeamus.
Rhi obseura Rra obseure perceptae inesse possunt, quae clare percipium
pereeptae tur. Neque enim repugnat rei quaedam inesse, quae clare peris 'num insint cipiuntur, de praeterea inesse alia, quae prorsus non percipiuntur, clare pedi veluti cum vel desectu luminis, vel ob parvitatem suam, vel ob σφε, nimiam distantiam oculis sese subducunt. Enimvero si quaedam rei inexistentia clare percipiuntur, nobis ejusdem conscii sumtis, hoc est, conscii nobis sumus nos videre objectum aliquod , cui insunt ea , quae clare percipimus. Quoniam vero praeterea insunt alia , quae prorsus percipi nequeunt, alia vero clare percipi possunt: remagnoscere minime valemus, nec eam a ceteris perceptibilibus distinguere novimus , quemadmodum iu clare perceptis obtinet, Res igitur ipsa Obscure percipitur
42쪽
De digierentia perceptionum formali.
. 32. . Patet adeo rei obscure perceptae inesse posse, quae clarepereipiuntur. Idem patet a posteriori. si ad exempla obvia attendimus. Ponamus enim,nive dudum colliquata , alicubi adhuc in campo partem quandam terrae nive tectam esse. Quod si eam e longinquo in luce praesertim crepustulari videaricolorem album satis clare percipis,nec minus figuram ct magnitudinem percipis,qualis e longinquo apparet: non tamen ea clare percipis, per quae nivem ab aliis objectis albis distinguis. Insunt itaque rei obscure perceptae,quae clare percipiuntur. Et vi eorum,quae clare percipiuntur,rem istam agnoscere potes, quod eadem adhuc iit, quando post aliquod temporis intervallum redienseam in loeo illo adhue positam ex eadem distintia contueris. Plum timum adeo falluntur, qui sibi persaadent, rem clare percipi, qu0d unum vel alterum ipsi inexistens clare percipiatur.
pere; perceptionem suam obscuram clare percipit. Etenim agno- οἰ-r 8 r 1cit perceptionem suam esse obscuram eamque a clara distin- g 'guit. Perceptionem igitur, quam habet, obscuram clare perci
Propositionem hane praetermittere non debuitnus,propterea quod nobis compertum est pereeptionem claram perceptionis obscurae cum perceptione ibjrili, quae obicura est,confundi. Pereipit anima ea, quae in se sunt adeoque suar quoaue, quas habet, perceptiones vel Hare, vel obscure. Etenim perceptiones ejus non minus sunt Ohienum sacvitatis percipiendi, quam res aliae . qKas percipit. Atque ideo mens pereeptionum suarum conscia est, quatenus scilicet Perceptioni adhaeret adperceptio. ου μ
Claritas perceptionum est id, quod Lumen animae appel- Lumis lare solemus. Et hinc anima dicitur illuminari, quatvnu S se anima. quirit facultatem res clare percipiendi, ut sibi conscia sit ejus,
quod percipit, atque ea, qua percipit, probe a se invicem distinguat.
43쪽
Non hie sumimus terminos in sensu theologieo, sed philosophi-
eo, qui cum communi loquendi usu convenit. Transferuntur autem termini a rebus materialibus ad animam propter similitudinem. Quemadmodum enim in mundo materiali lumen esscit, ut res materiales Vide imus; ita claritati pereeptionum tribuendum, ut earum nobis conseii simus,atque perceptionem unam ab altera distinguere Valeamus. Et quemadmodum oculus absque lumine nihil videre potest; ita etiam mens absque claritate perceptionum non conseia sibi essit sotest ejus. quod percipitur. Similitudinem explicamus, ut constet denomina nodi ratio. Res ipsa autem absque ista similitudine intelligitur &, eum arbitrarium sit, quo nomine eam insignire u limus, definitio quoque nominalis luminis animae absque ista similitudine intelligitur di terminus ita explicatus tumitur in significatu proprio I. Iq8 LN .
T bisa ἱου adverso Obscuritas atque deseelus perceptionum est animis id, quod Tenebrarum nomine in anima venit.
Quemadmodum enim in mundo materiali tenebrae sunt desectus. Iuminis, seu ejusdem privario; ita etiam in unima tenebrae esse debent desectus claritatis perceptionum. Sed perceptiones , q ae clatae non sunt, obscurae sunt 3.3l. 32. . Ergo tenebrarum nomine in anima appellari debet obse ruritas perceptionum , vel earum dc Hus. Haee denuo monemus, ut denominandi ratio pateat. Ceterum juri intelligitur , quomodo explicari possit alteri, nobis jam in re aliqua pira luminis suisse affusum, quam ante habueramus.
Fundamen- Si rem clare percipimus aut ea, quae eidem insint, a se intum perce' vicem distinguere edi alteri Ag illatim enunciare valemus, aut id pila μm in potestate nostra minime postum deprehendimus. Patet idem per exempla eunti. E. gr. dum video arborem , truncum distinguo a ramis, ramos a surculis, surculosa soliis, solia a geminmis. Similiter in soliis colorem viridem distinguo a colore Corinticis, quo reguntur truncus , rami & surculi ; fibras per ipsum extensas a substantia reliqua minime fibrosa. Dum faciem hominis intueor , in eadem nasum, frontem, palpebras, Oculum, genas, Os, mentum a se invicem distinguo. Similiter in oculo distin
44쪽
De d ferentia perceptionum formali.
distinguo pupit Iam ab uvea, livea ab adnata, qua vestitur scie-rotica, figuram oculi globosama figura nasi vel oris, volubilitatem oculi astu fixo partium aliarum. Dum aurum manui impositum adspicio, oculis colorem, manu gravitatem in eodem discerno. Enimvero colorem flavum auri a colore viridi soliorum & hunc ab illo optime distinguo , diversitatis utriusque mihi conscius: sed in ipsa favedine, in ipsa viriditate nihil distinguo, utut utramque adeo Clare percipiam, ut favedinem auri assavedine tuli pae, viriditatem soliorum nascentium a viriditate adultorum optime distinguam.
Non j.m distinguimus inter ea, quae in rebus perceptibilibus distin. guimus; sed in eo acquiescimus, quod multa subinde in uno percipiamus . neque a se invicem duersa esse agnoscamus; subinde autem in repercepta nihil prorsus diversi percipiamus.
Si in re percepta plura sigillatim enunciabilia distingui- Perreptismus, Perceptio clara dicitur distincta. distincta
Exempla dedimus de arbore, de foliis, de saeie humana, de oculo, quαnam sic de auro, milleque alia dari possunt unicuique ubivis obvia.
Si in re clare percepta plura separatim enunciabilia non P reptis distinguimus, Perceptio dicitur confusa. Est scilicet perceptio confusa confusa clara quidem, sed non distincta. quid si
Exempli loco sunt stivedo auri, viriditas soliorum , ct in genere colores omnes. Pertinent huc etiam sapores & odores, in quibus ni .hil distinguimus, quod sit separatim enunciabile. Perceppionem con- . fusam negative definire licet. quia jam positive definivimus distinctam, mi opponitur not. 8s. Onto ). Ceterum hie aliquid singulare obtinet, quod id, quod negativum videtur, quatenus in definitione Mponitur, ae lui polleat positivo. Etenim non minus nobis conse i Ω- .mus potentiae distinguendi plura pereeptibilia in uno perceptibili, quam impotent aetate quid faciendi: immo impotentiae ut nobis magis eonscii simus. singulari quadam ratione aeeidit. Observamus in nobis conatum plura in re una iv. gr. eolore rubro, distinguendi, eum-
45쪽
Perceptioni, partialis composita disserenιia.' que irritum deprehendimus: observamus autem tanto majorem quom minus eum succedere experimur. Quamobrem impotentiae notro involvit notionem conatus stultranei adeoque quidpiam maxiNe positivi. Ista igitur impotentia percipiendi plura in re perceptibili una optimo jure aequipollet different ae specifice positivae, ita ut in definienda pereeptione eonfusa adhiberi possit , etiamsi distincta perce.
. ptio nondum fuerit definita. Opportune talia monemus,eum plurimos ess: observemus qui earpunt,quae non intelligunt. Dispellendae sunt praejudiciorum nebulae, ne claritati notionum officiant mentiaque aciem hebetent. .
g. - 4o. Perceptio partialis est , quae in perceptione rei alterius contenta. Λst composita dicitur , quae cx pluribus partialibus
E. gr. Dum arborem percipimus, truncum, ramosfurculpet,solia, gemmas percipimus. Arboris igitur perceptio eomposita est, perceptiones trunci, ramorum, surculorum, foliorum, gemmarum par
tiales sunt. Folium si sigillatim eontemplemur, & in eo colorem viridem, fibras per ejus substantiam dispersas & rebquam substinibam distinguimus, pereeptiones fibrarum Ssitus earundem, coloris viridis ac materiae a fibria diversae sunt perceptiones partiales; ipsa vero solii pereeptio eomposita est. Similiter pereeptiones silvedinisae oavitatis auri sunt partiales ; ipsa vero auri 'pereeptio composita est. Ex his exemplis liquet, perceptiones partiales esse non modo
perceptiones partium, ex quibus componitur res percepta ἰ verum etiam determinationum. quae eam ingrediuntur , seu qualitatum Squantitatis ipsius. Quoniam vero determinationes intrinsecae omnes simul uti unum spectantur cum re pereepta; res percepta per modum totius & determinationes intrinseeae ad eam spectantes instar partium considerantur g. 34r. Ontol. . Atque inde denominatio ortum traxit. Insunt plures determinationes intrinsecae etiam in iis,quae ad mentem nostram spectant, seu quorum nobis tanquam in nobis enu- scii sumus, quatenus eorum eonscii sumus. Quamobrem perceptio nes eorum, quae menti insunt,uel in ea aecidunt, in perceptiones par tialea resolvuntur. Exempli loco non solum sunt ea , quae hactenus
disicita fuere; verum etiam illa quae in sequentibua definiuntur.
46쪽
Si perceptiones particulares fuerint clarae , comps Ia di- Origo cu-stincta est. Etenim si perCeptioncs particulares fuerint clarae, ritatis iuplura sigillatim enunciabilia in re percepta a se invicem distin cepti
guimus I. 3 s. go. ). Enimvero si in re percepta plura sigilla φρ tim enundi bilia distinguimus , perceptio ejus cistincta est β. 38. . Ergo si perceptiones particulares fuerint clarae, composita distincta est.
Habes hie ortum pereeptionis distinctae. Cur enim perceptio arboris distincta est y quia clare percipis truncum. ramos, surculos, solia, arbores, ita ut sigillatim percipere possis singulas istis partes. . Cur solium percipis distincte Z quia in eodem percipis clare colorem, fibras per longitudinem & latitudinem extensas atque reliquam ejus substini iam, figuram quoque & magnitudinem, partiumque sirum. Sane si nihil eorum a se invicem discernere pos es, id quod aceidere debet et, ubi in arbore vel solio, quae insunt, clare non perciperea; nec
arborem vel folium distincte perciperea.
9i 42. Gi plura sigillatim enunciabilia in eodem pereepribili si diaetare percipit; is mogis distincte idem percipit altero , qui pau- P
eiora in eodem clare Percipit. Quando enim in eodem peree 8 ρ'Vt ptibili plura sigillatim enunciabilia clare percipiuntur, perceptiones particulares, ex quibus rei perceptio constat, clarae sunt 3. 4o ). Enimvero si perceptiones particulares fuerint clarat . composita ex iis distincta est 4 l. ), consequenter quo plures perceptiones particulares clarae fuerint, eo magis distincta esse debet composita. Ergo qui in eodem perceptibili plura sigillatim enunciabilia clare percipit, is magis distincte idem percipit altero, qui pauciora in eodem clare percipit.
Per hoc principium astumatur gradus distmine perceptionis, qui in eodem subjecto diverso tempore S in diversis sibj ctis eodem tem. pote diversus deprehenditur. Atque hoc ipso via ad sublimia non minus, quam utilia atque Lecunda sternitur.
47쪽
g. 43. Pereotis Perceptionem totialem appello eam, quae complectitur Dialis. ' eas omnes, quas dato aliquo momento simul habemus. Quam-- obrem cum perceptionem totalem ut unum quid consideremuS, perceptiones rerum, ex quibus constant, ejus respectu tanquam partiales considerantur, ac ideo a nobis quoque par
E. gr. Si in campo integrum exercitum. contueor, uno obtutu praeter euin simul eampum, sylvam e longinquo spectatam, coeliae teriae confinia & i biecta alia complector. Immo eodem momento, absen- . . tia quoque o nim mihi repraesento, veluti templum, in quo saepe viis di militum praesellum. Sabeunt quoque mentem meam cogitatio. nes variae pro diversitate ob Horum mihi repraesentatorum. Omnes istae pereeptiones simul absilvant perceptionem toralem, quae cum pro una habeatur rarione temporis, quo omnes eam ingredientescon. - junguntur, aut vi simultaneitatis S continuitatis eam irgredientium, perceptiones singulorum objectorum una exhibi orum partiales apopellantur. Non variavit hic significatus Voc s perceptionis partia.. lis . seuti ct eam, quae composi a dicitur G. O. , totalem appellare po-- , tuissemus, scilicet objecti, quod per eam nobis exhibetur: quod utintelligatur, simili rem declarari nec ste est. Perceptiones nostrae, quae. & id appellantur, eum Imaginibus rerum comparantur,imm cum . iisdem ad eommune genus reduci possunt: id quod in Psychologia . rationali ostendetur. Jam imago dicitur animalis, arboris, plan M. aedificii. hominis &ita porro, quae unicum istiusmodi objectum re.. praesentat. Quodsi vero in ead m tabula conjunguntur plures istium I m di imagines, ut vi eontinuitatis unumquid essiciant; omnes simul pro una imagine habentur. Nimirum continuitas unitatis notionem
τε r F φ . Si pereeptiones partiales , qua totalem ingrediuntur,...hab cuu sint; perceptio totosis distincla s. Etenim si perceptiones Asiam. p. tiales clarae objecta per eas repraesentata a se invicem distinguere valemus 3I. P. Enimvero quoniam perceptio totalis partiales istas omnes in se complectitur . 43.); mea plura sigillatim enunciabilia a se invicem distinguimus, conse-
48쪽
De disserentia perceptionum formali. 29quenter & in objecto ejus, quod repraetentat; perceptio igitur totalis est distinista cf. 38. .
Adest hie quid hismi, quatentu nempe simul percepta considera.
mus instar entis unius & res singulas, quae una percipiuntur, tanquam partes. num totum constituentes, seu tanquam determinationes enti
isti intrinsecas: sed hane fictionem fert usus loquendi not. 6. 43. ).f. - . Si perceptiones totales distinctae sunt, anima est in statu Statur .per-
perceptionum distinctarum. Etenim quotidie in nobis experi- erytronum mur, perceptionem totalem unam in anima continuo disin alteri, aut partiales, quae eidem insunt, alias abire, alias superacce- rμm εο ς dere, ita ut perceptio totalis non maneat eadem 3.18L Ontol. . Perceptiones adeo totales continuo mutantur cf. 29o. O c),
adeoque statum ejus constituunt g. 7os. Ontol.). Quoniam igitur perceptiones totales distinctae fiant per hypoth. anima tunc temporis est in statu perceptionum distinctarum, quando totales distinctae sunt.
Poteramus propositionem praesentem sumere per modum desinitionis nominalis : sed quia denominationi inest veritas, consulinis fuit eandem demonsti ari. ini in resolvendis notioni hus multum versiti sunt; iis satis superque pei spect im est inesse saepissime definitionibus nominalibus veritatem , quando scilicet nomen rei veritari consentaneum, ut idem sit, quod dicitur. Dedimus jam olim exempla in Elemen is Matheseos Latinis, Arithmetica, Geometria, Astronomia. Cum enim studium Mitheseos potissimum urgeamus , ut methodi compotes ejuq traitatione reddamur; ad tam praeclarum usum idem aptare voluimus, quemadmodum debuimus. Quamobrem definitiones nominales, quibus i ne si veritas d propositiones demonst&uivis reduximus, utut probe gnari, nil quicquam decedete evidontiae Mathematum , si more recepto ex communibus observationibus sumamur, quae definitionibus nominalibus respondent. Neque eonsilium hoemu avimus iniquas aliquorum censuras experti, qui, eum sibi acumine praestare Videntur, defectu acuminis deproperant judicia.
49쪽
Obscura. Statur per ceptionum obscura.
Idea quidstorint obsturae ; perceptio toralis obscura est. Etenim perceptio totalis ex partial: bus constat f. 43. . Quare si singulae partiales obscurae sunt, nihil eorum, quae in totali continentur, ab aliis pereeptibilibus distinguere valemus j. 32. ), consequenter nec
ea simul sum a , quae una perceptione totali comprehenduntUr, ab iis simul sumtis, quae exhibentur per totalem aliam, dilcerne re licet. Perceptio igitur totalis obscura est. Facile apparet in propositionis hypothesi supponi nihil prorsus
clare pereeptum in pereeptione totali contineri , etsi alias non obstet, . ut in perceptione obscura alicujus objecti insint nonnulla, quae clam
Si perceptiones partiales ob curae sunt', anima est in statu perceptionum obscurarum. Eodem, quo supra g. 43. ), modo id ostenditur, nisi quod in principiorum numerum referenda sit propositio praecedens.
An detur istiusmodi status animae jam non disquirimus: instituetur disquisitio suo loeo. Quoniam status iste, quo anima perceptiones habet obscuras, opponitur alteri, quo pereeptio totalis aisimila est; status perceptionum obscurarum diei etiam potestsatus perceptionum confusurum, si in denominatione veritatis non habetur ratio, sed ea arbitrario fit.
Repraesentatio rei dicitur Idea, quδtenus rem quandam refert, seu quatenus Objective consideratur.
Si objectum aliquod in mente xepraetentatur, distingui debet actus mentis, quo fit repraesentario; repraesentatio ipsa, quatenus objectum quoddam menti exhibet,& denique actus, quo mens repraesentatio nis istius. eonsequenter rei, qualis repraesentatur, conseia sibi est. Actus prior, quo fit repraesentatio, est pereeptio c*. a 4. ; actas posteriori quo mens sibi conseia est repraesentationis, vocatur apperceptio c*.2s. ; ipsa vero repraesentatio materialiter sumta aut in relatione ad Objectum, quod repraesentatur, dicitur idea. Uulgo perceptiones & ideae a se invicem non distinguuntur,quemadmodum nee perceptio ab ap. pereeptione. Enimvero cum in Psychologia intersit distinguere quam
50쪽
3IDe disserentia perceptionum formali.
aeeuratissime. quae in se diversi sunt; nostrum quoque suit sublata synonymia tei minis vindicare significatum convenientem , quem non sine magna probabilitate Originarium et se suspicamur. Ipsi formi vocabuli inlinuat significatum perceptionis originarium, quod ea habita fuerit pro actuone meniis. Et quia idea cum imagi- ne comparatur not. g. 43 ); haud obscure miciligitur,quod signi. ficatus objectum respiciar. q. 49 CRepraesentatio rerum in universali seu generum S ipe' mridi quid cierunt Notio a nobis appellabitur. . At, .
Nimirum paulo inserius apparebir, ab ideis Ierum singularin mabstrahi ea, quae pluribus communia sunt & similitudinem quandam
inter eas constituunt,& quaterius subj Id non tribuimus nisi deter. minationes istas communes entia in universali constitui. in amobrem si nobis objectum repraesentamus cum iis determinationibus, quae pluribus individuis communia sunt, separatis iis, quae commu- nia non sunt , dicemus in pesterum istam repraesentationem notionem. Notandum vero est, notiones ingredi non modo essem talia, . verum etiam attributa ct modos I modo praedicata sint communia. Atque hae ratione nihil circa rerum in mente repraesentationem Oc- eurrit, quod non peculiari nomine sit insignitum. Ceterum cum definitiones sint arbitrariae, de consensu aborum non multum sumus
sollieiti, etsi non dissicile solet eundem subitire.
Notionum disserentia eadem est, quae perceptionum: Milonum sunt nimirum & notiones vel clarae, vel obscurae ; clarat vel disin. d frans .ctae, vel confusae. Sed cum de his & aliis hinc porro pendentibus diffirentiis abunde jam dixerimus in Logica integro capite β. 7. A seqq , quae ibi relegi possunt, repetere supervacaneum
Etsi enim in Logici subnotione quamlibet rei repraesentationem eomprchendere libuerit I. 4. Log.); id tamen minime obstat, ut de notione ibidem dicta jam de solo eme universali interpretemur, ad quod non minus, quam ad ens singulare applicari potant. Atque hinc apparet, nullum ex tantisper variata significatac ne vocis erroris periculum esset metuendum.